Grejanje_i_vjetrenje[1]

Arh. M. RADONIC

G~EJANJE

I VETRENJE 3. dopunjeno izdanje

IZDA VACKO PREDUZECE

GRADEVINSKA KNJIGA BEOGRAD, 1967,

Ova knjiga namenjena je arhitektima i drugima koji imaju potrebe i zele da se upoznaju sa sistemima, grejanja, vetrenja"i klimatizovanja. Poznavanje ovih uredaja potrebno

SADRZAJ 1.

je za pravilno ,projektoViaJilje" 'nadzor nad izvodenjem i za izvodenje zgrada, za upra'Viljanje nj'ITna i uspesno rukovanje uredajima. Zbog toga je cela: materija posmatrana s stanovista i tako obradenu.

UVOD 1.1 VAZDUH I MIKROKLIMA -

tog

-

1.12 Sastav i svojstva vazduha -

2

1.13 Higijena vazduha 1.2 'MIKROKLIMA I SISTEMI GREJANJA I VETRENJA 2.

9

2:11 Pottreba i znacaj grejanja 2.12 ZacU:ttak grejanja -

9

10

2.13 Termoil;ehnicki osnovi -

10 10

- J, Ol;lnovni PQjmovi -

- 2 Prenosenje toplote - 3 Pro1az toplote

11 14

2.14 Toptortna Z4,stilta z.gt;ada - 1 Znacaj toplotne zastite - 2 Za§titne mere- pri projekt&V-aiJ.ju zgrada - 3, TQPlotna iwlacUa -'31 l"nirnetr'i. 2.15 potrebna toplotta i pt-oracun gubi:taka toplote - 1 Nacin proracliUavanja - 2 Primer prt)'racuna . - 3 PribliZni proracun 2-.16 Goriva - 1 Vrs,te, sastav i 'svojstva - 2 Prirodna cvrsta goriva - 3 Ves,taeka C;vrsta go.riva - '* Teena gorh;,a - 5 Gasovtta gpriva 2.17 Sagorevanje

-

_

-,-

Beo~d

-;-

17 17 18 22

28

::n 31 39 42

44 .44 45

47 48 48 49.

- 1 P,toces sagorev.amja

49 '

- 2 Produktii sagorevanja 2.111 Produkrti za _grejanje, -

$tJampa: VOJna stamparsko preduzecE: -

8

GREJANJ,E 2.1 OFSTI DEO

, Za preduzece {)dgovara: Ljubica Jurefa, glavni urednik Urednik: Dragomir Lazin - Tehnickti urednik: Emilija Boiinovic. Korektor: Vuka Ivanovic

4

50

-:-

~

VrS,te uredaj'a - 2 Uslovi koji se _postavljajl,l

t;I,n:;d~jim,{l

za gl'l;!'janje -

51 51 51

v

2.2 LOKALNO GREJANJE 2.21 Dimtnjak 1 Znacaj i zadatak dimnjaka 2 Promaja u dimnjaku 3 Dimenzionisanje dimnjakia 4 ObeleZavanje dimnjaka 5 Polozaj dimnjaka U OISnovi 6 Vrste dimnjaka _ 7 Konstrukrl:ivni princip.i 8 Zidani dimnjaci _ 9 Montatni dimnjaci 10 Specijalni dimnjaci - 11 Plinski dimnjad - 12 Otvori za ciscenje - 13 Prikljucci -- 14 Mimovuci

52

2.22 KamLn6.

76

2.23. PeCi - 1 Znacaj j svojstva peei j zahtevi - 2 Polozaj u prostoriji - 3 Sastavnd delovi peCi - 4 Kaljeve peei _ - 41 Vrste i opig - 42 Gradnja - 43 Dimenzionisanje - 5 Zidane peCi _ _ - 51 Vrste i opis - 52 Zidanje - 53 Dimenzi.onisanje 6 MOl1ItaZne peei -- 7 Gvozdene peel - 71 Vrste i 'Opts - 72 Dimenzionisanje - 8 Uljne peel. 2.24 PlirusIro grejanje

79 79

2.25 Elektricno grejanje

2,3 CENTRALNO GREJANJE 2.31 Vrslte i svojstva sistema centrnlnOig grejanja 2.32 Vodno grejanje _ _ - 1 GravittaciOlIlo grejanje - 2 Pumpno grejanje 3 Svodstva vodnog grejanja 2.33 Paroo grejanje _ _ _ - 1 Grejanje niskog pritiska _ - 2 Grejanje vlisokog pritiska - 3 Vakuumsko grejanje - 4 Svojstva parnog grejanja 2.34 Panelno grejanje _ _ - 1 Plafonsko grejanje - 2" Podno grejanje - 3 Panelno vazdusnOI grejanje 2.35 POlSredno grejanje _

2.36 Duljinsko grejanje'- _ - 1 Toplana _ _ - 2 Dalekovodi - 3 Prikljucne; stanice

VI

2.38 Specijalni sistemi grej3?ja 2.39 Kollovi' _ 1 Kotlovi za cvrsta goriva 2 Kotlovi za tecna goriva 3 Kotlovi za gasovita goriva 4 Oprema i ptibor kotlovtl. 5 Dimenzionisanje kotla-va

52

53 56 57 57

59 63 64 66

-

72

73 74 74

81 89

90 96

110 110 112 115

151 154

155

2 3 4 5 6 7

155 15B

Dtmnjaca Dirnnjal;;: Skladiste uglja Iznosenje 1l1jake Skladima ulja Primeri koi1lovnic.a

15. 161

164 165

167

2.42. Grejua tela

173 175 178

179 17'

1BB 190

2 Polozaj i postavljanje 3 Odavanje toplate -

3.

170 171 171

1BO

1 Vrste i opts -

97 98

105 105

151

2.41 Cevna nu;e2!a - 1 Cevl.i. - 2 ArmatUTe _ 3 ToplotnQ izolovanje cevnih vodova - 4 Polaganje vodova - 5 Ispitivanje mreZe _ 6 Dimenzionisanje

BO

104

145 149

2.40 Kotlovnica _ 1 Prostorija kotlovnice -

6B

99 102 103

140 141 144

2.37 Elekltricno akumulaciono gre-janje -

52

VETRENJE 3.1 QPSTI DEO 3.11 Potreba vetrenja 3.12 Potrebne kolicine vazduha 3.13 Raspodela pl1itiska -

193

193 194 195 198

3.2 PRIRODNO VETRENJE 3.21 InfiJ.rt;radja

19B

118

3.2·2 Prozorslro vetrenje

201

11B

3.23 Vetrenje kroz okna - 1 Dimenzionisanje okana - 2 Vetrenj~ staja

203

120 120 124 125 126

126 129 129 130 130 131

134 134

207

20.

212

3.3 CENTRALNO VETRENJE 3.31 Sistemi centralnog vetrenja

212 214

3.32 Delovi uredaja - 1 Uzimanje vadzuha - 2 CiScenje - 3 Grejanje - 4 Vlazenje - 5 Ventilatori - 6 Venlliacione centrale - 7 Vazdusru kanali - 1.1 Ventilacioni otvori

214 216 219 220

220 222

22L 227

135

13B 137 13B

139

3.4 VAZDUSNO GREJANJE 3.41 Vrste i svojstva vazdusnog grejanja 3.42 Opis uredaja

-

-

-

-

-

-

230 230 232

VII

_ 1 Grejanje srtambertih zgrada _ 2 Grejanje dvorana ----:- - _ _ 3 Apal'uti za grejanje i hladenje _ 4 SUsenje zgrada grejanjem -

241 245

3,53 Centralna klimatizacija _ 1 Kanalski sisfeini - 2 Sherrie - 3 KlinUitiz'atori _ 4 Klima-centraia _ 5 Napl"aVe za ispustanje vazduha

-

-

-

3.6 INDUSTRIJSKO VETRENJE 3.61 Kvarenje vazduha u indus-tTliji '3.62 Vrst'e industrijskog v~trenja - 1 Aeracija _ 2 Lokaina isisno v'etrenje _ 3 Lokalno pritisno vetrenje 3.63 Delovi uredaja 4.

ZAKLJUCAK 4.1 IZBOR SISTEMA 4.2 PROGRAM, I PROJEKTOVANJE -

Literatura Registar

232 234 235 239 240

3.5 KLIMATIZOYANJE 3.51 Obrada vazduha 3.52' Uredaji ,za klimatizaciju

3,54 Lokalni klimatizatori

,-

246 246 246 248 249 250 251 253 253 256 257

261 262

263

266 276

279

1. UVOD Sistemi ,grejanja i vetrerija u zgradama sluze za odrZavanje uslova ugodnosti i higijene vazduha za stanovnike koji borave u zatvorenim prostorijama. Osirn toga, U industrijskim zgradama oni sluze i za ocirZavanje naroCitih uslova potrebnih za tehnoloski proces pri izradi produkata i za cuvanje raznih vrsta sirovina i materijala. U ovih sistema ·obicno se radi a zatvorenim prostorijama i 0 stvaranju drugacijih meteoroloskih uslova U njima nego sto vladaju van zgrade, skora bez ikakvih ohzira na godiSnje doba i klimu toga kraja. Zbo,q toga se skup ovih meteoroloskih uslova naziva vestackom klimom ili mikroklimom. Radi razumevanja sistema grejanja i vetrenja i njiliovog odnosa prema zgradama potrebno je upoznati se s mikroklimom i vazduhom u zatvorenim prostorijama.

281

1.1 VAZDUH I MIKROKLIMA

1.11 Fizioloski uslovi Temperatura coveCjeg tela iznosi, 'kao sto je poznato, ako 37°C. Mada on zivi i u kraj~vima sa spoljnom temperaturom od +53°C (Sahara) i _72°C (Sibir), on.ovu svoju te:mperaturu stalno odrzava Vee male promene u temperaturi (i manje ad 1°C) oznacavaju da stanje njegova tela nije normalno, da je covek bolestan. Za obavljanje zivotnih flmkcija, za zivot i rad coveku je -potrebnl:i. . toplota, -Dna se u- njemu stvara stalno, jer u njemu samome neprekidno traje proces sagorevanja. Maze se reei cIa je covek ziva pee u kojoj stalno. gori tiha vatra. Da bi ana gOJ'ela, mora 60vek kao gorivo da uzima -hranu i iz vazduha kiseonik. Pri varenju i disanju vrsi se pretvaranje materije i pri tome se stvara toplota potrebna za zivot i rad coveka. Stalno odrzavanje postojane temperature covecjeg tela vrSi se na . ta} nacin sto covek proizvedenu toplotu adaie svojoj okolini, odnosno sto se telo cuva ad preteranog odavanja toplote. Nedovoljno ili preterano odavanje toplote izaziva neprijatan osecaj, smanjuje umnu i telesnu radnu spooobnost i u krajnjem slucaju, pri

1

WlilI

ekstremnim prilikama, moze izazvati smrt lisled toplotnog udara ill smrzavanja. Kad Covek ne bi odavao svojoj okolhu suviSak toplote koja se u njemu proizvodi nego je u sehi zadciavao, toplata njegava tela bi se nagomilavala sto bi se odrazi1o u povecanju temperature u toku 24 casa 'za 26°C, tj. covek. bi pas1e tog vremena imao temperaturu ,37+26= =63°C, dok se kao sto je poznatto, pri 42°C umire. Prerna _tome, kad bi covecje telo savrseno termicki izolovali covek bi posle 5 sati morae umreti. S druge strane-, kad bi coveka izlozili za duze vreme suvise niskoj temperaturi, on bi umro usled preterarwg gubitka telesne toplote, tj. usled smrzavanja, Odavanje toplote covecjeg' tela vrsi se automatski, tzv. termickom l"egulacijom organizma. U zdrava coveka termickom regulacijom organizma proizvodnja j odavanje telesne toplote se tako podese da temperatura tela ostane posto.jane na visini od 37°C. Ova regulacija je magucna u cdredenim granicama unutarnjih meteoroloskih uslova prostorije. Ako se ove granice preau potrebna je u hladna godisnje doba prostorije_ zagrevati, u vrelo leto ill hladiti, a rdav vazduh zamenjivati svezim, tj. vetriti. To znaci, pomocu sistema za grejanje ill vetrenje stvarati potrebnu vestaCku mikl"oklimu. Sredina koja coveka uvek okruzuje, kojoj an daje svoju toplotu i ad koje u velikoj meri zavisi termicka regulacija organizma je vazduh. Covek p1;ovede - u zavi'snosti ad zanimanja i godisnjeg doba - 16 do 20 Cas()va dnevno u zatvorerum prostorijarna, sto Cini dve trecine do pet sestina njegova iivota. Dok ad hrane, zajedna s picern, uzima aka 3 kg, "potrebno mu je ako 15 kg vazduha dnevno. Razumljiva je da vazduhu ireba obratiti bar istu painju kao i hrani. Zbog toga se moramo pozabaviti njegovim sastaV'om, svojstvima i njegovorn higijenom.

1.12 Sastav j svojstva vazduha

, ' maksimalna vlaZl10st ~a"duba ('l' = 100%) tempeTa. d (viili 81 1 i tablicu 1). Aka kazemo da ovaj Ta~o a pr:lIDer ture 20