Go Dutch for Beginners

Go Dutch! A Beginning Textbook for University Students BY

MARIAN DE VOOGHT

and ANDRE LEFEVERE

University of Texas

LinguaText Ltd.

LinguaText, Ltd. General Editors Eduardo M. Dias Thomas A. Lathrop Dutch Advisor: Chris Salcedo

Copyright © 1995, 2015 by LinguaText, Ltd. 103 Walker Way Newark, DE 19711 (302) 453-8695 Download the free audio lessons for this book from the publisher’s website: www.LinguaTextLtd.com Manufactured in the United States of America ISBN 978-0-942566-18-5

111

Contents INTRODUCTION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HET LEVEN EN DE AVONTUREN VAN JAN RAAP

v

1 Jan Raap, P. I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Our hero introduces himself . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Jan compares Dutch and American detectives ............... . ... 6 2 De Hammett Agency . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Sleuthing in the Netherlands and the U. S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Jan Raap discusses fashion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3 Wonen in Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Our hero describes his apartment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 The tour of Jan's apartment continues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 4 Problemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Jan muses about evil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Jan Raap's deep thoughts continue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 5 Mijn laatste zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Our hero tells of his last case . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 One more time: How the case began . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 6 Hoe maakt u het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Onze held ontmoet een mooie vrouw .. .... ............... ... 37 De feiten in de zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 7 Hebt u kinderen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Jan praat verder met de vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Jan stelt de vrouw nog meer vragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 8 Hoe laat is het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SO Jan eet en drinkt flink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SO Een vreemde man . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 9 Langzaam maar zeker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 In het restaurant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Jan praat met zijn mysterieuze collega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 10 Het doosje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Het wordt allemaal nog spannender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Wat zat er in het doosje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 11 Spreken is zilver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Jij en jou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Prietpraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 12 De Gouden Kris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Eva staat haar mannetje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Wat wil ze en wat mag ze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 13 Naar Belgie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Hoe kan het ook anders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Rotweer.......... . . .. .. .. . .... ... .. . ........ .. .. ...... 86 14 Het hol van de leeuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Net als in de films . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

I

iv

Go Dutch!

Bestaat het huis wel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 15 In de nesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Ze stonden op ons te wachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Het begin van het einde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 16 De Bulgaarse terroriste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Onze held raakt de draad kwijt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Jan herinnert zich Palma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 17 De redding is nabij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Wat krijgen we nou? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Hoe zit het met Eva? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 18 Het hart van het beest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Had ik dit maar geweten! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Een paard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 19 Er is iets op til . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Een knop die alles in de lucht laat vliegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Liesbet heeft een beter plan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 20 Een mooi paar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Onze held gaat met vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Daar gaat de telefoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 SURVIVAL DUTCH

1 Naar Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Check-in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Aankomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Douane en imrnigratie .......................... : . . . . . . . . 5 De trein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Een kamer vinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Koken in de keuken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Eten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Kleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Badkamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Lichaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Postkantoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Auto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Weer of geen weer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Openbaar vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Het cafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Uit eten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 De bibliotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Het kantoor ... ... , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

133 134 136 13 7 138 140 141 143 144 146 147 149 151 152 154 156 157 158 159 161 162

IRREGULAR VERBS ... GRAMMAR SUMMARY VOCABULARY . . . . . . INDEX . . . . . . . . . . .

165 167 171 188

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.. . . . . . .

.. ... . . . . . . . . . . . ... .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . .

. ... . .. . . . . . . . . . . . . . . .

Introduction that language learning must be fun if it is to be effective. We have, therefore, constructed this book around a parody of a Private Eye story. We have opted for this particular type of ironic text because it is both fun and functional. We adopted a narrative form to help students achieve comprehension on the level of the text, not just on the level of word and sentence. To further enhance comprehension on the textual level, students are asked to rewrite/retell parts of the narrative from the point of view of characters other than the hero, Jan Raap. The story is supplemented by "countertexts" called "Van de andere kant bekeken." These texts are fictitious reactions from fictitious people who are supposed to have read the main text and express their opinions on it. The book also contains twenty-one units of "Survival Dutch," which provides students with the vocabulary necessary to function in every day situations in the Netherlands and Flanders. Both the text of the main story and the Survival Dutch units are supplemented by vocabulary lists. These vocabulary lists are not given after the countertexts. However, the words used in each countertext are listed in the Dutch-English vocabulary at the end of the book. We have done this on purpose to stimulate the students' capacity for contextual understanding. In each unit students are introduced to the grammar of Dutch, so that they become familiar with the structure of the language and are able not only to understand the texts written for them, but also to express themselves. Every item of grammatical comprehension can be practiced by means of assignments supplied in each unit. Since students do not learn in a uniform tempo, those who want to go faster than their peers are encouraged to do so. They can refer to the grammatical explanations in the body of the book or to the review section at the end of the book to look up and learn those grammatical elements they think they need for the production of their own texts. In this way individual creativity is encouraged, but not to the detriment of group learning. If students master all the vocabulary used in the Jan Raap story and the

I

T IS OUR BELIEF

v

vi

Go Dutch!

Survival Dutch sections of this book, they will know the thousand most commonly used Dutch words and phrases. A novel feature in this book are the lists of derivations appended to each unit. Since Dutch exhibits a fair degree of logic in its use of affixes, listing derivations is an easy and rewarding way of quickly expanding one's vocabulary. The Dutch-English vocabulary list contains about five hundred of these derivations, not all of which are commonly used, but they are all fun to know. We have only introduced derivations from the thousand most commonly used words. It is suggested that students and their instructor follow the progression of the Jan Raap narrative. The Survival Dutch units can be phased in whenever the instructor thinks students are ready for them. Listening comprehension is enhanced by means of a tape, which contains pronunciation examples and the Survival Dutch conversations. Students can use the tape for homework and self-study. Students can also be asked to transcribe the tape and give alternative answers to the questions asked on it. Go Dutch is designed to take the anxiety out of language learning and to give the student a workable command of spoken and written Dutch in a school year. Enjoy.

MARIAN DE VOOGHT ANDRE LEFEVER£

1

Jan Raap, P.l.

Our hero introduces himself : ' Goedemorgen, mijn naam is Jan Raap. Ik werk in Amsterdam. Ik ben prive-detective. Ik werk voor een baas. Hij heeft een kleine zaak, de Hammett Agency. Hij is een kleine man met een groot hoofd, een dikke buik en dunne armen en benen. Hij heeft kleine ogen en een grote mond. Wij hebben nog twee andere detectives, een man en een vrouw. De naam van de man is Karel. De naam van de vrouw is Liesbet. Karel is lang en mager, hij heeft grote voeten en het gezicht van een baby. Hij heeft ook een lange neus en grote oren. Bijzonder mooi is hij niet. De vrouw heeft mooi blond haar, groene ogen en rode lippen. Ze heeft ook een mooi figuur. "Voor mijn werk", zegt ze, "bijzonder handig, soms." ander other arm arm het been leg bijzonder especially, special blond blond buik belly de the dik fat dun thin een a, one en and het figuur figure het gezicht face goed good

goedemorgen good morning groen green groot big het haar hair handig handy, skillful het hoofd head klein small lang tall, long lip lip mager thin, skinny mijn my mond mouth mooi beautiful

Verbs: ik ben; zijn, wasfwaren, ben geweest I am; to be ik heb; hebben, had/hadden, gehad I have; to have ik werk; werken I work; to work ik zeg; zeggen, zei/zeiden, gezegd I say; to say

1. Wie who is Jan Raap? 1

morgenfmorgens morning, tomorrow naam name neus nose niet not het oog eye ook also het oor ear rood red soms sometimes van of voet foot voor for vrouw woman het werk work zaak business

2

Go Dutch!

2. Waar where werkt Jan? 3. Hoeveel how many detectives heeft de Hammett Agency?

1. About the Vocabulary

'/

Dutch has three articles: de, het, een. Een means a, an. Both de and het mean the. In Dutch, some nouns use de and some use het. Since most Dutch nouns are de words, only het words will be identified as such. Dutch nouns usually form their plural by adding en to the singular: vrouw woman becomes vrouwen women. Some nouns have irregular plurals, such as kamerfkamers and stad/steden. Irregular plurals are indicated in the vocabulary list and should be memorized. Verbs are listed with the "1"-form of the present tense (ik. .. ). If a verb is regular, that is, using the same stem for every form of every tense, it is followed only by its infinitive (the "to"-form): Ik werk, werken I work, to work. If a verb is irregular, that is, different tenses use different stems, four forms, called "principal parts," are listed. With these four forms, you can formulate all the forms of the verb. These four parts are: the infinitive, the past tense singular, the past tense plural, and the past participle (used to form the "perfect tense" [I have been, we have sung]).' For instance: zien, zag/zagen, gezien to see, (I) saw/(we) saw, seen. These forms should also be memorized so that when you get to the new verb tenses, you'll be ready to go. A few verb expressions begin with het instead of ik. These are impersonal expressions, and no ik form is possible: het betekent; betekenen it means; to mean.

Consonants Dutch consonants are pronounced the same way as English consonants, with some exceptions: th is simply pronounced "t," as in "theologie" theology. gas in gaan to go, gooien to throw, and the ch as in lachen to laugh, and licht light are hard in the North of the Netherlands, soft in the South

1

Notice that the past participle of zijn is preceded by ben whereas the other past participles of the vocabulary list are not. You will continue to notice that some verbs use ben and others do not. If you have studied German, French, or Italian, you may suspect why ben is there. If not, for the moment, it deals with the formation of the perfect tense, and if you learn the past participles that take ben now, it'll make the learning of the perfect tense a lot easier when it comes.

3

and in Flanders. In English they sound like the ch in "Bach" the way Germans pronounce it. sch has no equivalent in English. The sound is a combination of s + ch. Compare the Dutch "schril" with its English counterpart "shrill." The difference is that you would pronounce "shrill" with the Dutch s + ch, and not with the English sh. ng is pronounced like English -ng, as in zingen to sing. t in -tie, as in politie police, natie nation, sounds like ts as in English Mitzi, or just like a plain s. sj in doosje little box, meisje little girl, sounds like English sh in show. Dutch has no aspiration after k, p and t, as in kot sty, pot jar, tot until. Vowels Dutch has short vowels and long vowels. Vowels spelled with two letters are always long; vowels spelled with one letter can be short or long. a, as in man man sounds like the a in English large, but shorter. aa, as in maan moon, sounds like the a in Chicago, but longer. au, as in rauw raw, sounds like the ou in English ouch. e, as in met with, sounds like the e in English let. ee, as in nee no, sounds like the a in English late. eeu, as in leeuw lion, has no English equivalent. It is pronounced like Dutch ee, followed by an English w. ei, as in brein brain, has no English equivalent. It comes closest to the ay in English say. eu as in deur door, corresponds more or less to the vowel in English bird. i, as in dit this, sounds like the i in English it. ie, as in niet not, sounds like the ee in English see, but shorter. ieu, as in nieuw new, has no English equivalent. It is pronounced like Dutch ie, followed by an English w. ij, as in rijk rich, sounds the same as ei. o, as in pot pot, corresponds more or less to the o in English hot. oe as in doen to do, sounds like the oo in English school. oo, as in dood dead, sounds like the o in English go. ou, as in rouw mourning, sounds the same as au. u, as in fut spunk, sounds like the e in English the, when it is not pronounced "thee." ui, as in lui lazy, corresponds more or less to the New York/East Coast pronunciation of the ur in murder as in muider. uu as in muur wall, sounds like the u in the French pronunciation of the u in mur or the German ii as in Tiir.

4

Go Dutch!

Canal in Amsterdam, without tourists.

Aa, ee, oo, uu followed by one consonant drop one letter whenever the consonant is followed by an unstressed e (the sound of English e in "the" mentioned above). The technical term for this sound is schwa. We'll use it from now on. Schwa appears in the unstressed endings -en, -er, -e, -lijk, -elijk and -ig.

but

maan moon becomes manen moons maand month stays maanden months

A, e, o, u (written with one letter), are considered short vowels. When they are followed by one consonant, that consonant will be doubled whenever it is followed by a schwa. but

man man becomes mannen men mand basket stays manden baskets

This spelling rule is very important because the schwa is used to make the plural of nouns and of verbs, and the comparative of adjectives. So with a long vowel followed by one consonant you get: aap/apen ape/apes ik slaap/wij slapen I sleep/we sleep laag/lager low/lower

5

With a short vowel followed by a single consonant, on the other hand, you get: zakfzakken bag/ bags ik stop/stoppen I stop/to stop dun/dunner thin/thinner F and s change when they are positioned between any vowel-except short a, e, i, o, u-and a schwa: F becomes v: brief becomes brieveni ik schrijf becomes wij schrijven. But straf becomes straffen. S becomes z: blaas becomes blazen. But vis becomes vissen.

BRIEFLY WHAT YOU REALLY NEED TO REMEMBER:

maanfmanen manfmannen

4. The Verbs Hebben and Ziin t

maandfmaanden mandfmanden

huis/huizen brief/brieven

::

As in most European languages, hebben to have and zijn to be are irregular in Dutch. You will be learning the subjects (personal pronouns) together with the forms of the verb.

HEBBEN

singular

1 2 3

plural wij hebben ik heb jullie hebben jij, u hebt hij, zij, het heeft zij hebben

i :

~

ZIJN

singular

1 2

3

plural wij zijn ik ben jullie zijn jij, u bent zij zijn hij, zij, het is

I ~

w•••••••·ow ·.················o·m--•········•····································•·•·••W-«o·o·o·o··················· j NOTE:

With all verbs, the plural forms are the same as the infinitive.

6

Go Dutch!

Dutch has a polite form for the second person singular: u, and a more colloquial form: jij. This is the form you would use with fellow students. In general, you use u for people older than yourself, or when you do not know them very well. Jij, zij, wij are the stressed forms of the pronoun; the unstressed forms je, ze, we are also used. In conversations the unstressed forms are used most of the time. If you want to emphasize you, she, they or we, you use the stressed forms Zij and ze can mean both she and they.

Jan compares Dutch and American detectives •·•· ·•••••·······i••••••••••·•·•i ••••••••••••••••••::::: i

...

Wij zijn een kleine zaak. Wij hebben drie kamers in een huis aan een gracht, midden in de stad, dichtbij het station. Jullie hebben grate zaken in Amerika. Jullie zijn ook een groat land. Nederland is een klein land. In Amerika hebben ze veel meer detectives, kijk maar naar de televisie. Magnum, en zo. In Amerika betalen ze detectives ook goed. Ik heb zelden geld aan het einde van de maand. "Jij hebt geen geld, Jan", zegt mijn baas, "omdat jij niet zuinig bent." Hij heeft geld, hij is rijk, maar ik ben arm. "Jij telt je geld niet", zegt mijn baas nog, "daarom ben je arm." Mijn baas is niet mijn vriend. Gelukkig praat hij niet vaak met mij. Gewoonlijk doet hij de deur dicht en dan telefoneert hij de hele tijd. arm poor bij by daarom that's why deur door dicht close bet eindefeindes end en zo and the like bet geld money gelukkig fortunately, happy gewoonlijk usually

gracht canal heel whole bet huis house kamer/kamers room bet land country maand month meer more met with midden in in the middle of naar at Nederland The Netherlands nog still

Verbs: ik ik ik ik ik ik

tel; tellen I count; to count kijk; kijken, keek/keken, gekeken llook; to look doe; doen, deed/deden, gedaan I do; to do praat; praten I speak; to speak betaal; betalen I pay; to pay telefoneer; telefoneren I phone; to phone

omdat because rijk rich stad/steden city bet station/stations station televisie/ televisies television tijd time vaak often veel many vriend friend zelden rarely zuinig frugal

7

Assignments A. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary under the readings.

1. De baas van de Hammet Agency is een man. 2. De baas heeft een groot een dikke _ _ _ _ en dunne 1 _ _ _ _ en 3. Karel is lang en . Hij is niet mooi. 4. Liesbet is een _ _ __ 5. Zij heeft haar en ogen. 6. De detectives hebben een zaak. 7. Zij hebben drie in een huis aan een _ _ __ 8. Jan heeft geld aan het einde van de _ _ __ 9. De baas heeft geld: hij is 1 maar Jan is _ _ __ met Jani telefoneert hij de 10. De baas praat niet _ _ _ _ tijd.

B. Fill in the correct forms of "hebben" or "zijn." (pl.) means "plural." Example: Jan _ _ _ _ arm becomes Jan is arm.

De mannen neuzen.

grote neuzen becomes De mannen hebben grote

1. Ik _ _ _ _ een dikke baas.

2. Jij blauwe ogen. jij een groene rok? 3. 4. De vrouw _ _ _ _ rijk. 5. Wij _ _ _ _ arm. 6. Wij geen geld. 7. jullie zuinig? 8. Zij (pl.) niet gelukkig. drie kamers in een huis aan een gracht. 9. De detectives 10. Karel mooi? 11. De baas een rood hoofd. bijzonder zuinig! 12. Jij jij ook gelukkig? 13. niet rijk. 14. Ik 15. Jullie een huis midden in de stad. 16. Jan een dunne baas?

8

Go Dutch!

C. Answer the following questions. Use the right forms of hebben or zijn.

Example: Heeft Karel kleine oren? Nee, hij heeft grate oren.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Is de Hammett Agency een grate zaak? Nee, het .. . "Hebben jullie grate zaken in Amerika?" "Ja, wij ... " Hebben Amerikaanse detectives veel geld? Ja, zij .. . Heeft Jan Raap geld? Nee, hij ... "Ben jij arm, Jan?" "Ja, ik. .. "Heb ik een rijke baas?" "Ja, Jan, jij ... "

D. Write down the following adjective +noun combinations correctly. Example: groot+e oor+en becomes grate oren

1. rood+e lip+en 2. klein+e zaak+en 3 . dik+e baas+en

4. dun+e man+en 5. rijk+e vrouw+en 6. groot+e land+en

Amsterdam Police. The horses are native, too.

9

Van de andere kant bekeken Halla allemaal! Mijn naam is Liesbet. Ik ben een vrouw. Jan Raap, Karel en ik zijn prive-detectives. Wij hebben interessante zaken. Jan zegt: "Liesbet, jij bent mooi. Dat is goed voor het werk. Maar Karel heeft het gezicht van een baby, dat is niet goed voor onze zaak." Mijn figuur is niet handig voor mijn werk. Te veellastige mannen! Jan Raap is een goede detective en een leuke man. Maar hij is soms ook een beetje sexistisch. Jammer! Dag! Veelliefs van Liesbet

Basic Words and Derivations Dutch word order often gives foreign learners grief, for the paradoxical reason that it is more flexible than the word order of many other European languages. It would be confusing at this point to try to list all the possible ways of making a sentence in Dutch. Instead, we shall give you a virtually foolproof way to make correct sentences. Don't be alarmed if you notice that the natives form their sentences differently. They will understand you and you will understand them. The nucleus of all sentences is always Subject + Verb (SV) or Verb + Subject (VS). You can expand the nucleus into two basic sentence patterns by adding an Object (0) or a Predicate (P). The object is the part of the sentence that "undergoes" the activity of the verb. For instance, in "I read the book/' the activity of reading is done to the book, so "the book" is the object. 2

2

Techincally, there are two kinds of objects: DIRECT and INDIRECT. The direct object is what "gets verbed" (I see the movie-the movie gets seen; Mary kisses

,I

14

Cio Dutchl

The predicate is the part of the sentence (very often an adjective or adverb) which describes the condition of the subject, or which specifies the way in which the activity of the verb is carried out. For instance, in "I am happy," "happy" is the predicate since it describes the condition of "I". In "I walk slowly," "slowly" is the predicate since it specifies "walk." Subject + Verb + Object/Predicate = SVO/P

Ik lees het hoek I read the book. Ik ben gelukkig I am happy. SVO/P is used in statements. Verb + Subject+ Object/Predicate= VSO/P

Lees ik het hoek? Do I read the book~ Ben ik gelukkig? Am I happy~ Morgen lees ik het hoek Tomorrow I read the book. Vandaag ben ik gelukkig Today I am happy. VSO/P? is used in questions. VSO/P is also used whenever a word other than the subject begins the sentence:

Lees ik het hoek? Morgen lees ik het hoek. NOTE:

The second person singular (jijfje) drops the -t in VSO/P sentences. 3 Jij bent gelukkig You are happy, BUT Ben jij gelukkig? Are you happy~ And: Thuis ben jij gelukkig At home you are happy. And: Jij loopt naar huis You walk home, BUT Loop jij naar huis? Do you walk home~ And: Morgen loop jij naar huis. Tomorrow you walk home.

NOTE:

Dutch does not use the verb "do" as an auxiliary in questions and negations. So, "Does it rain?" is just: "Regent het?" Similarly, "I don't go home." is just: "lk ga niet naar huis."

Fred-Fred gets kissed); the indirect object gets the direct object (We send the message to our parents-the message gets sent, but our parents get the message; Fred gives Mary the perfume-The perfume gets given, but Mary gets the perfume). 3 The u form, if you were wondering, keeps the final -t-: Bent u gelukkig.

15

3. Governance

),:i:-:.:.:.:.'-'·''' ···'''''''''''''''''''''''''''''''"'''''"'''''' '' '''···

Remember, the subject "governs" the verb, i. e. if the subject is in the first person singular, so is the verb: I go ik ga. If the subject is in the third person singular, so is the verb: he goes hij gaat. If the subject is in the plural, so is the verb: we go wij gaan. This may be hard to remember at first, because in English you only have two verb forms in the present tense: go and goes. In Dutch you have: ga, gaat, gaan, and you must remember to use them correctly.

We gaan ook niet zo leuk gekleed als de detectives op TV. In Amsterdam is het te koud en te nat voor al die dingen uit Hawaii, T-shirts en zo. Liesbet draagt gewoonlijk een broek met een bloes en een sjaal. Ze is gek op sjaaltjes. Ze draagt vaak laarzen, maar ze draagt bijna nooit een rok. Jammer, want ze heeft mooie benen. Ik niet. Ik stop mijn benen in jeans, dan zie ik ze niet meer. Ik werk in de zaak van negen tot vijf, en natuurlijk ook in de stad. We werken vaak aileen. Karel draagt altijd een pak, met hemd en das, soms ook een hoed. Liesbet werkt niet 's avonds, of 's nachts. Ik werk liever niet in het weekeinde. "Jij werkt liever helemaal niet", zegt mijn baas. Hij werkt ook niet. Hij zit in zijn stoel, met de telefoon in de hand, en hij zegt altijd: "Jullie werken niet genoeg." aileen alone, only altijd always als like bijna almost bloes blouse broek pants das tie het ding thing genoeg enough hand hand helemaal niet not at all

het hemd shirt hoed hat jammer pity koud cold laarsflaarzen boot leuk nice nat wet natuurlijk of course nooit never het pak suit rok skirt

's avonds in the evening 's nachts at night sjaalfsjaals scarf stoel chair te too telefoon/ telefoons phone uit from het weekeinde/ weekeindes weekend

Verbs: ik ga gekleed; gekleed gaan, ging/gingen gekleed, gekleed gegaan I am dressed; to be dressed ik draag; dragen; droegfdroegen, gedragen I wear, I carry; to wear, to carry ik zit; zitten, zat/zaten, gezeten I sit; to sit ik stop; stoppen I put; to put

16

Go Dutch!

Assignments \,:,:,:,:.:.:.'.'·' ,... A. Describe yourself: your face, what you wear, what you do.

B. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary lists under the readings. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Het werk van de detectives is niet zo _ _ __ Zij hebben geen grote en ook mooie _ _ __ op _ _ __ Zij zijn niet zo Liesbet is op _ _ __ Zij draagt nooit een _ _ __ Jan stopt zijn in jeans. Karel draagt altijd een _ _ __ Liesbet werkt niet of _ _ __ Jan werkt helemaal niet. De baas zegt ·" werken niet genoeg."

Courtyard, the Hague-no cars, no bikes

17 C. Complete the present tense conjugations of the following verbs and write down

their infinitives. singular

plural

1. 2. jij kent

1. 2.

1. ik zie 2.

3.

3.

3.

1. 2.

1. wij weten 2.

1. 2.

3.

3.

3.

1. 2. 3. 1. 2. 3. zij zitten

infinitive: ... D. Make questions of the following sentences . Example: Jan werkt altijd 's avonds becomes Werkt Jan altijd 's avonds?

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Het is koud en nat in Amsterdam. Ik ben gek op sjaaltjes. Jan Raap stopt zijn benen in jeans. Karel draagt een pak en een hoed. Wij werken vaak alleen. De detectives werken niet genoeg.

E. Fill in the correct forms of "hebben" or "zijn." 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Af en toe _ _ _ _ wij last met de politie. helemaal niet gek op moorden. Jan De baas geen ogenblik rust. jij een pak met een das? Ik gek op laarzen. jullie een auto?

Van de andere kant bekeken

'

· ··· · · ········ ···:::: ::::::::::: ::

Beste studenten, Mijn benen zijn niet zo interessant. Maar willen jullie weten waar ik woon? En wat ik doe, als ik niet werk? Ik woon in een klein appartement in Amsterdam. Het huis staat dichtbij een gracht. Af en toe loop ik een cafe binnen om iets te drinken. Dat vind ik prettig. Ik kom elke dag om zes uur thuis. Ik woon niet alleen: ik heb twee kleine katten, een in de woonkamer en een in de slaapkamer. Ik heb ook een goudvis in de keuken.

18

Go Dutch!

Als ik thuiskom heb ik altijd trek in een boterham. Ik drink ook graag een kop koffie. Ik heb dan ook zin in een stuk koek. Ik luister niet graag naar de radio. Ik kijk liever naar de televisie. Ik haal melk en suiker, gele kaas en bruin brood, en dan begin ik te eten. Dag! Groetjes van Liesbet.

Still another way to derive more words from basic words is to add suffixes. Suffixes go after the basic word. Dutch has more suffixes than prefixes. We will give you the most important suffixes over the next four chapters. -aar/ares indicates a person who does what the noun expresses. Compare moord murder, moordenaar male murderer, and moordenares female

murderer. -er is the unstressed pronunciation of aar. Compare kijken to watch and kijker a person who watchesi -er appears as -der when the basic word ends in -r. Compare huur rent and huurder renter. -baar indicates that you can do what the basic word expresses. Compare drinken to drink and drinkbaar drinkable. -heid turns an adjective into an abstract noun. Compare waar true and waarheid truth. -loos lacks what the noun expresses. Compare werk job and werkloos

jobless, unemployed. dragen moord rust zien

draagbaar wearable, portable moordenaar murderer moordenares murderess rusteloos restless rusteloosheid restlessness ziener seer

3 Wonen in Amsterdam Lopen jullie even met me mee? Dan toon ik jullie waar ik woon. Ik heb een klein appartement, in het centrum van Amsterdam. Ik woon in een oud huis, op de derde verdieping. In Amsterdam wonen is niet eenvoudig. "Waarom ga je dan niet elders wonen?" vragen jullie waarschijnlijk. Omdat ik veel vrienden heb in Amsterdam, geloof ik. Zien jullie dat huis daar? Daar woon ik. Het huis staat dichtbij een plein met een paar cafe's. Ik vind het heel prettig. Loop jij even vooruit? De sleutel ligt onder de mat. Je maakt de deur open en je gaat naar binnen. het appartement apartment binnen inside het cafe/cafe's bar het centrum/centra center een paar a couple of

eenvoudig simple elders elsewhere even for a second mat mat naar to onder under open open

oud old het plein plaza prettig pleasant sleutel/ sleutels key verdieping floor vooruit ahead waar where waarschijnlijk probably

Verbs: ik ga; gaan, ging/gingen, ben gegaan I go; to go ik ga naar binnen; naar binnen gaan, ging/gingen naar binnen, ben naar binnen gegaan I walk in; to walk in ik geloof; geloven I think, I believe; to think, to believe ik lig; liggen, lagflagen, gelegen I lie; to lie ik loop; lopen, liepfliepen, gelopen I walk; to walk ik maak; maken I make; to make ik sta; staan, stond/stonden, gestaan I stand; to stand ik toon; tonen I show; to show ik vind; vinden, vondfvonden, gevonden I find; to find ik vraag; vragen, vroegfvroegen, gevraagd I ask; to ask ik woon; wonen I live; to live

19

20

Go Dutch! ......... . ... -......... . :::::::::::::::::::::::::::::::

Do You Knowl

= ~ :: :

. . : .. .

1. Wat voor what kind of een appartement heeft Jan? 2. Waarom why woont hij in Amsterdam? 3. Hoe how kom je het huis binnen?

Three windmills-what did you expect?

1. How to Make a Sentence-Additions and Negations /} '' An ADDITION is a part of the sentence that is not a Subject, a Verb, a Predicate, or an Object. In sentences like Ik ga naar huis the addition is naar huis. In sentences like Morgen speel ik in bet park both morgen and in bet park are additions. When a sentence starts with an addition, you invert Subject and Verb. Compare:

Ik kijk 's avonds veel televisie. 's Avonds kijk ik veel televisie. The NEGATION goes after SV or VS when the sentence does not have an object: Ik praat niet met Jan. Ben ik niet gelukkig? Only in SVO or VSO does the negation go after 0: Ik Ik Ik Ik Ik

lees het boek niet. ken Karel niet. zie hem niet. hoor mijn baas niet. lees dit boek niet .

21

When niet and een appear together in the same sentence, they become geen, and mean not a (in the singular) or no (in the plural). Jan schrijft een hoek niet changes into Jan schrijft geen hoek. Geen also appears when the object is not preceded by de, het, or a pronoun: Ik heh huizen niet changes into Ik heh geen huizen Ik eet vers vlees niet changes into Ik eet geen vers vlees Ik zie tien witte vogels niet changes into Ik zie geen tien witte vogels.

The tour of Jan's apartment continues •·•·•·•·•·•·•·· ········ · Wat denken juilie van mijn appartement? Het is niet groot, maar groot genoeg voor mij . Ik woon aileen. Prive-detectives wonen natuurlijk altijd alleen. Af en toe blijft een vriendin een nachtje slapen-ik ben ook maar een mens-maar meer niet. "Prive-detectives moeten vrij zijn en blijven", zegt de baas altijd, maar toch heeft hij een kat. Ik heb vier kamers: een woonkamer, een slaapkamer, een badkamer en een WC-en ook een keuken, maar daar kom ik niet zo vaak, aileen maar als het water kookt. Hebben jullie trek in een kop koffie, of thee? Echte Hoilandse koffie? Lekker. Hebben jullie ook zin in een boterham, of een stuk taart misschien? Luisteren juilie graag naar de radio? Misschien is er een leuk programma, muziek. Ik haal melk en suiker, kopjes en schoteltjes. Zo, de koffie is klaar. Ik snijd snel nog wat kaas, en klaar is Kees. hadkamer/s bathroom het hord plate hoterham sandwich een kop koffie a cup of coffee kaas cheese kat cat keukenfkeukens kitchen klaar ready klaar is Kees all set het kopjefkopjes (small) cup

Hollands from Holland, Dutch lekker yummy melk milk mens human being misschien maybe muziek music het programma/ programma's program radio/radio's radio het schoteltje/ schoteltjes (small) saucer

slaapkamer/s bedroom het stuk piece suiker sugar taart pie thee tea toch yet vriendin girlfriend vrij free wat some; what het water water WC/WC's ("weecee") toilet woonkamer/s living room

22

Go Dutch!

Verbs: ik denk; denken, dacht/dachten, gedacht I think; to think ik slaap; slapen, sliepfsliepen, geslapen I sleep; to sleep ik luister; luisteren I listen; to listen ik blijf; blijven, bleef/bleven, ben gebleven I remain; to remain ik haal; halen I fetch; to fetch ik kom; komenfkom, kwamfkwamen, ben gekomen I come; to come ik kook; koken I boil, I cook; to boil, to cook ik heb trek in; trek hebben in, hadfhadden trek in, trek gehad in I would like; to like ik snijd; snijden, sneed/sneden, gesneden I cut; to cut ik heb zin in; zin hebben in, hadfhadden zin in, zin gehad in I would like; to like Expression: ik. .. graag I like to

A. You meet a man or woman you suspect of being a private detective. Ask

him/her who he/she is, where he/she lives, where he/she works. Then phone your boss and describe the man/woman to him. Write a dialogue in both cases. B. Fill in the blanks . Use words from the vocabularies of the readings. 1. Jan_ _ _ _ in een klein appartement in Amsterdam, _ _ _ _ een paar cafe's. 2. Het appartement is op de derde _ _ _ _ van een oud huis in het _ _ _ _ van de stad. 3. In Amsterdam heeft Jan veel _ _ _ _ . Hij _ _ _ _ het heel prettig daar. 4. Jan is en woont aileen; a£ en toe heeft hij een - - - - -· maar hij heeft geen _ _ __ 5. Hij komt niet vaak in de _ _ _ _ : aileen als het water _ _ __ 6. 's Avonds Jan _ _ _ _ naar de radio. in een koffie. 7. Wij hebben 8. hebben wij ook in een stuk taart. 9. Jan melk en _ _ _ _, kopjes en _ _ __ 10. is Kees. C. Add one addition from the following list to each of the given sentences. Make

sure the word order of the new sentence is correct. Example: Addition: 's avonds Sentence: Ik heb altijd zin in een kop koffie. New sentence: 's Avonds heb ik altijd zin in een kop koffie .

23

Other new sentence: Ik heb altijd zin in een kop koffie 's avonds. Additions: in de keuken; in het cafe; gewoonlijk; de hele tijd; af en toe; 's nachts. Sentences: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Jan blijft bij een vriendin slapen. Karel maakt lekkere boterhammen. De baas luistert naar de radio in zijn kantoor. Liesbet drinkt koffie. Prive-detectives werken hard. Jan draagt geen hemden uit Hawaii.

The many uses of cheese

D. Make these sentences negative. Example:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Karel heeft een vriendin becomes Karel heeft geen vriendin Kookt het water? becomes Kookt het water niet?

Karel heeft een groat appartement. Karel woont in een klein huis. Jan telt de kopjes. Ik haal schoteltjes. Wij lopen door het centrum van Amsterdam. Horen jullie de mooie muziek op de radio?

24

Go Dutch!

E. Fill in the verb in the correct form. Use verbs from chapters one, two, and three. 1. Jan

2. 3. 4. 5. 6.

veel geld voor het appartement. Wij graag naar de televisie. In het weekeinde ik nooit een pak. jij Kees, de vriend van Liesbet? Karel geen auto; gewoonlijk hij naar het werk. De vriendinnen van Jan de sleutel onder de mat.

Geachte lezers, Mijn naam is Klaassen. Ik ben hoofd van de politie in Amsterdam. Ik ken Jan Raap goed. Hij is een leuke man, maar ik ben niet zo gek op hem. 's Morgens of 's middags slaapt hij, 's avonds gaat hij naar het cafe en soms werkt hij een beetje, 's nachts. Hij luistert nooit naar mij. De zaken zijn niet zo eenvoudig als hij denkt. Hij zegt tegen jullie: "Dit is mijn appartement. Ga maar naar binnen, de sleutelligt onder de mat." Zo werkt hij niet echt tegen de criminaliteit in onze hoofdstad! Veel Amsterdammers telefoneren mij . Ze laten me niet met rust en zeggen "lk kan 's nachts niet goed slapen, ik ben zo bang! Wat moet ik doen?" Ik praat een tijdje met ze en zeg dan gewoonlijk: "Doe niet als Jan Raap: leg nooit de sleutel onder de mat!" Hoogachtend, P. Klaassen Inspecteur van de politie

-achtig indicates that the adjective expresses the main feature of the basic word. Compare glas glass, and glasachtig glassy. -ing turns a verb into a noun. Compare lezen to read, and lezing lecture. -je indicates the diminutive of the basic word. Compare huis house and huisje small house. -ig possesses what the noun expresses. Compare moed courage and moedig courageous. -in turns a masculine noun into a feminine noun. Compare koning king, and koningin queen. bord gel oven

bordje (small) plate gelovig religious

25

kat kop vriend water won en

katachtig feline kattig catty kopje (small) cup vriendin female friend, girlfriend waterig vvatery woning dvvelling

Problemen Jan muses about evil •·•·•·•·•· · · · · · · Our hero talks about evil, why people indulge in it, and what is to be done about it, especially from a professional point of view. Geld is vaak een probleem, natuurlijk, of de liefde, of alle twee. Wij hebben allemaal problemen, maar we doen altijd also£ we er geen hebben. De mens is een vreemd iemand. Dieren hebben waarschijnlijk ook problemen, maar aileen de mens doodt dieren van zijn soort. Merkwaardig. A1 die moorden zijn natuurlijk goed voor prive-detectives. Ook wij leven van het kwaad. De een zijn dood is de ander zijn brood. Je loopt op straat in de steden en je kijkt naar de gezichten van de mensen: mannen, vrouwen, kinderen, meisjes, jongens, in de winkels, op de markt, langs de huizen. Ze kopen kranten of fietsen of auto's tot ze geen geld meer hebben, of ze kopen een hoop dingen voor elkaar omdat ze van elkaar houden-tot ze niet meer van elkaar houden. En voor je het weet, doodt een gewoon mens een ander gewoon mens en dan is hij of zij een moordenaar, of moordenares. allemaal all het brood bread tot until het dier animal een hoop a lot elkaar each other fiets bicycle gewoon normal, usual, just iemand somebody jongen/jongens boy

het kind/kinderen child krant newspaper het kwaad evil langs alongside het Ieven/levens life liefdefliefdes love markt market het meisjefmeisjes girl merkwaardig remarkable

moordenaar/ moordenaars murderer moordenares female murderer het probleein problem het soort kind straat street vreemd strange winkel/winkels shop

Verbs: ik doe also£; doen also£, deed/deden also£, gedaan also£ I act as if; to act as if ik koop; kopen, kocht/kochten, gekocht I buy; to buy ik hou van; houden van, hieldfhielden van, gehouden van I love[+ person], I like [+ thing}; to love, to like ik dood; doden I kill; to kill

26

27 Expression: de een zijn dood is de ander zijn brood one man's meat is another man's poison

Do You Know? 1. Waarom why zijn moorden goed voor prive-detectives? 2. Wat what doen gewone mensen soms?

I would, wooden shoe?

There are five types of plural for Dutch nouns. Three are common, two are not. We start with the most common one, and go down the list. Plurall: +en Take the singular and add en to it: vrouw woman becomes vrouwen. Plural2: + s Take. the singular and add s to it: meisje girl becomes meisjes. If the singular ends in a long vowel-spelled as one vowel-you add an apostrophe before the s, auto car becomes auto's. Almost all nouns ending in -el, -er, -en, -e, -je take s in the plural: lepelflepels spoon, kamerfkamers room, jongenfjongens boy, stiltefstiltes silence, kopjefkopjes cup. Many words ending in -aar take s in the plural as well: moordenaar/moordenaars murderer, molenaarfmolenaars miller. Plural3: No doubling of the final consonant

28

Go Dutch!

Plurals of nouns follow the spelling rules given in chapter one. A noun with a regular plural, for instance, is man man, which becomes mannen. Some nouns, however, do not double the final consonant in the plural. Among the most frequently used are: weg/wegen road, gatfgaten hole, hol/holen den, dak/daken roof, dagfdagen day, bad/baden bath, pad/paden path, glas/glazen glass, verbodfverboden ban, gebodfgeboden command, verdrag/verdragen treaty. Plural4: +eren The three most common ones are kind/kinderen child, ei/eieren egg, lied/liederen song. PluralS: vowel change Some nouns change the vowel in the plural, like English mouse/mice. Stad city becomes steden. Plurals 2, 3, 4 and 5 are identified as such in the vocabulary lists. Other nouns just take plural number one. Remember: When fin the singular is between a long vowel and en, it turns into v in the plural: brief letter becomes brieven, raaf raven becomes raven. But karaf decanter remains karaffen since the vowel is not long. Similarly, s turns into z : huis house becomes huizen, kaas cheese becomes kazen. But das tie remains dassen.

We pakken de moordenaar of moordenares en voor je het weet is hij of zij weer een gewoon mens, bang, in een eel. Hij weet niet hoe het verder moet, zij schrijft brieven, dag in dag uit, aan alles en iedereen. Wij doen ons werk. Na de ene zaak komt de andere. Je raakt al vlug de tel kwijt. Aile mensen lijken op elkaar, ook de moordenaars en de privedetectives die hun werk doen. Soms maakt het me ziek. Alle mensen leven graag. Je leeft ten slotte maar een keer en iedereen probeert zijn huid zo duur mogelijk te verkopen. alles everything bang afraid eel cell dagfdagen day duur expensive

een keer once, one time huid skin iedereen everybody mogelijk possible

tenslotte in the end verder farther, further ziek sick

29

Verbs: ik ik ik ik ik ik ik

pak; pakken I catch; to catch raak de tel kwijt; de tel kwijtraken I lose count; to lose count verkoop; verkopen, verkocht/verkochten, verkocht I sell; to sell probeer; proberen I try; to try lijk op; lijken op, leekfleken op, geleken op llook like; to look like moet; moeten, moest/moesten, gemoeten I must; we must schrijf; schrijven, schreef/schreven, geschreven I write; to write

Expressions: alles en iedereen absolutely everybody hoe het verder moet what to do now dag in, dag uit day after day

A. You are Jan Raap's best friend. Write a conversation between yourself and Jan.

He first tells you about his personal and/or philosophical problems. You react to him in a sensitive way, but eventually you try to offer a practical "solution" by asking him if he wants to have some fun. For instance, going to a cafe, having a cup of coffee, watching television, etc. B. Give the plural of: pak teen moord baas televisie stad

zaak auto kind kamer ogenblik stoel

ontvoering vriendin sleutel eel dier markt

huid probleem boterham keuken programma appartement

C. Make the following sentences negative and conjugate the verb.

Example: Liefde [zijn] een probleem becomes Liefde is geen probleem 1. Wij [leven] van het kwaad.

2. 3. 4. 5. 6.

Ik [kopen] een krant. Jij [schrijven] brieven. Het meisje [verkopen] de fiets. [Houden] Kees en Liesbet van elkaar? Zij (pl.) [doden] het dier .

I

30

Go Dutch!

Beste Jan, Iedereen heeft soms problemen met zijn of haar beroep. Dat is niet zo vreemd. Af en toe heb ik ook problemen. Ik werk in de gevangenis. Ik stop de moordenaars in de eel. Het zijn gewone en ongewone mannen en vrouwen die kwaad doen. Ik wil aileen dit zeggen, Jan. Je moet niet denken dat jij van moord leeft. Niet jij, maar de mensen die vuurwapens verkopen, revolvers, pistolen en geweren, die leven echt van het kwaad. Dit soort mensen is rijk! De dood van anderen is letterlijk hun brood. Het verkopen van wapens is illegaal in Nederland. Daarom betalen moordenaars natuurlijk veel geld om een revolver te kopen. En tenslotte zitten wij met de problemen. Ik lee£ met je mee, Jan, ik weet wat het is . Groeten van Roland C., gevangenisbewaarder te A.

Derivations :: '

· ····.·.•.•.•.•,•.•.•.•.••••

···· :-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-·-:-·-:-·-·-·-·-· ···

·· · ·· ··•.•.••.•.•.•.•.•.•.•.•.•.···

-e turns an adjective into a noun. Compare ziek sick, and een zieke a sick person. -(e)lijk indicates that the adjective expresses the main feature of the basic word. Compare vrouw woman, and vrouwelijk feminine . Whenever a word ends in -r, the suffix is -lijk instead of -elijk. Compare jammer what a pity, and jammerlijk pitiful. -ster turns a masculine noun into a feminine noun. Compare schrijver male writer and schrijfster female writer. -te turns an adjective into an abstract noun. Compare stil silent and stilte silence. -zaam indicates that it is easy to do what the basic word expresses. Compare buigen bend and buigzaam flexible. 4 bang dag dier dood duur

4

bangelijk chicken-livered dagelijks daily dierlijk animal, bestial dodelijk deadly duurzaam long lasting

-zaam is comparable to -baar, as seen in Lesson 2 Derivations.

31

gewoon kind schrijven vreemd ziek

gewoonte habit kinderlijk childlike schrijfster female writer vreemde strange person vreemdeling stranger ziekelijk sickly ziekte illness

5 Mijn laatste zaak .-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.·.··············

..... ·.·.·.·.·.·.·.·.·,·.·,·.·,·,·,· ................ ... ..

Na het ontbijt vertel ik jullie over mijn laatste zaak, de kidnapping in de Warmoesstraat. De Warmoesstraat is een gevaarlijke buurt in Amsterdam. Gevaarlijke buurten heb je in alle steden. Soms loop je er uren en er gebeurt niets. Soms ben je er pas en de man naast je valt dood neer, als je begrijpt wat ik bedoel. In Amsterdam komt de politie, de echte, bijna niet meer in de Warmoesstraat. Dus moeten wij het maar doen, want wij zijn niet echt. De Warmoesstraat zit vol met drugs uit alle landen. Iedereen verdient er grof geld en iedereen verliest er grof geld. De straten zijn er nauw en donker. In nauwe en donkere straten slaat een mens vlug zijn slag en dan vlucht hij weg. Daar begint mijn laatste zaak. buurt neighborhood donker dark gevaarlijk dangerous grof geld big money

laatst latest, last naast next to nauw narrow niets nothing het ontbijt breakfast

over about pas just het uur hour vol full want because weg away

Verbs: ik bedoel; bedoelen I mean; to mean ik vertel; vertellen I tell; to tell ik verdien; verdienen I earn, I make money, I deserve; to earn, to make money, to deserve ik verlies; verliezen, verloorfverloren, verloren I lose; to lose het gebeurt; gebeuren it happens; to happen ik vlucht; vluchten I flee, I run away; to flee, to run away ik val; vallen, viel/vielen, ben gevallen I fall; to fall ik val neer; neervallen, viel/vielen neer, ben neergevallen I fall down; to fall down ik begin; beginnen, begonfbegonnen, ben begonnen I begin; to begin

Expression : ik sla mijn slag; zijn slag slaan I make a deal; to make a deal

32

33

1. Wat is de Warmoesstraat? 2. Wanneer gebeuren er gevaarlijke dingen? 3. Wat doet de politie?

When an adjective precedes a noun, the adjective always takes an "e" at the end: de grate man de maaie mannen

de maaie vrouw de grate vrouwen

With the exception of het words, in the singular, preceded by een, geen, possessive pronouns, or no article or pronoun at all: een lief kind jouw lief kind

geen lief kind lief kind

In all other cases the adjective remains unchanged: de man is mooi, het meisje is groot, het vlees is vers .

Water hopscotch

34

Cio Dutch!

Op een morgen lig ik nag in bed, lekker lui. Daar gaat de telefoon. Wat betekent dat? Ik hoar de stem van mijn baas. Je moet onmiddellijk naar kantoor komen, zegt hij, roept hij bijna. Ik schrik, het is waarschijnlijk erg, want ik krijg altijd de erge gevallen. Ik spring uit mijn bed en trek mijn zwarte broek aan, mijn hemd en mijn rode trui. Ik kijk naar mijn gezicht in de kleine spiegel en haal een kam door mijn haar. Dan stop ik mijn revolver in rnijn zak. Ik neem de tram naar kantoor, of de bus, of de trein, of de fiets, of misschien ook de Honda, maar nooit de Maserati of de Porsche. Jammer. Ik moet wachten, eerst een korte tijd, dan een lange tijd. Twee uren. De baas praat heel zacht met een hele mooie vrouw. Ik kijk uit het raam. Op straat speelt een klein kind, heel aileen, met een gele bal. Een Chinees restaurant adverteert: "vers vlees". hal ball het bed bed bus bus Chinees Chinese erg serious; very bad geel yellow onmiddellijk immediately het geval case

kam comb het kantoor office kort short lui lazy het raam window het restaurant restaurant revolver/ revolvers gun stem voice

tram/trams tram trein train trui sweater vers fresh spiegel/spiegels mirror het vlees meat zacht soft, softly zak pocket zwart black

Verbs: ik krijg; krijgen, kreeg/kregen, gekregen I get; to get ik speel; spelen I play; to play ik spring; springen, sprongfsprongen, gesprongen I jump; to jump ik adverteer; adverteren I advertise; to advertise ik trek aan; aantrekken, trok/trokken aan, aangetrokken I put on; to put on ik wacht; wachten I wait; to wait het betekent; betekenen it means; to mean ik schrik; schrikken, schrok/schrokken, ben geschrokken I am startled; to be startled ik neem; nemen, nam/namen, genomen I take; to take ik hoor; horen I hear; to hear ik roep; roepen, riep/riepen, geroepen I shout; to shout

Expression: ik haal een kam door mijn haar I run a comb through my hair

Assignments,::;,:,:.:.:.:.:.:::··

· · ···· · · ·········· · ····: :::::::: :: :: ::::::::::::::::: :::::· ··.

A. You are a private detective. The office calls you out of bed. What do you do?

35

B. Put the adjectives between brackets in the correct form. Decide whether you must add an -e or not and make the necessary spelling changes. Example: de [nat] straat becomes de natte straat

1. 2. 3. 4.

de [duri] man [nauw] straten een [groot] ontbijt [vers] eieren

5. 6. 7. 8.

het [klein] kind de [dik] hazen een [rood] fiets een [warm] bed

9. [grof] geld 10. [geel] truien 11. het [nieuw] kantoor 12. de [vol] trein

C. Give the plural of: 3. revolver 4. uur

1. bed 2. stem

5. raam 6. trein

Staying above water in Rotterdam

Van de andere kant bekeken

:=.==

Beste vrienden, Jullie komen uit Amerika om Nederland te zien. Nederland is een leuk land en Amsterdam, de hoofdstad, is een hele mooie stad. Jullie moeten niet

36

Go Dutch!

bang zijn omdat Jan Raap jullie over de Warmoesstraat vertelt. Niet alle buurten zijn zo gevaarlijk. Amsterdam is niet alleen maar drugs en prostitutie. Er wonen heel veelleuke mensen, er spelen kinderen op straat, de grachthuizen zijn mooi en de musea bijzonder interessant. En in de meeste cafe's vind je alleen maar gezelligheid. Daarom verdienen wij een betere reputatie dan die van de Stad van het Kwaad. Wij zeggen liever: tot ziens in Amsterdam, de Gezelligste Stad ter Wereld! Met vriendelijke groeten, De Amsterdamse Buurtbewoners

-rijk indicates that the adjective is rich in what the noun expresses. Compare belang importance and belangrijk important. -schap turns a noun into an abstract noun. Compare vriend ftiend and vriendschap friendship. -vol indicates that the adjective is full of what the basic word expresses. Compare waarde value and waardevol valuable. -vaardig indicates an ability to do something. Compare hulp help, and hulpvaardig helpful. land liefde luisteren vriend

landschap landscape liefderijk rich in love, loving liefdevol full of love, loving luistervaardig able to listen luisterrijk {il)lustrous vriendschap friendship

6

Hoe maakt u hetl Onze held ontmoet een moole vrouw Mijn baas laat me eindelijk binnenkomen. Hij zit achter zijn bureau. De dame zit op een stoel bij het raam . Ze kijkt uit over de daken van Amsterdam. "Dit is Jan Raap", zegt mijn baas, "een van onze detectives." De vrouw staat op. Ik gee£ haar een hand. "Goedemiddag", zeg ik, "hoe maakt u het?" "Dank u", zegt ze, "niet zo best. Daarom ben ik hier." Haar hand is smal, en een beetje koud. Mijn baas zijn handen liggen op zijn bureau. Ze zijn dik en rood. Hij drinkt te veel jenever. "Dit is jouw zaak, Jan", zegt hij . Ik knik, en wacht. achter behind best best het bureau/bureaus desk danku thank you

een beetje/ beetjes a little bit eindelijk at last het dakfdaken roof goedemiddag good afternoon

jenever Dutch gin middag/ middagen noon, afternoon smal narrow

Verbs: ik knik; knikken I nod; to nod ik laat; Iaten, liet/lieten, gelaten I let, I allow; to let, to allow ik antwoord; antwoorden I reply, I answer; to reply, to answer ik geef; geven, gaf/gaven, gegeven I give; to give ik drink; drinken, dronk/dronken, gedronken I drink; to drink Expression: hoe maakt u bet? bow are

you~ . . . . .. : .. : : :: ::::::::::: : : ~ :::: : :::: :::::::: ::: ::: ::: :: ::::: :: ::::::::: :: ::: ::: ::::: : : : ...

1. Waar is Jan Raap? 2. Wat zegt Jan tegen de dame? 3. Waarom zijn de handen van de baas dik en rood?

37

38

Go Dutch!

POSSESSIVE PRONOUNS

Singular

1 2 3

mijn jouw, uw zijn, haar

Plural

1 2 3

ons/onze jullie, uw hun

The possessive pronouns express that something belongs to somebody. They correspond to the personal pronouns: ik, jij/je, u, hij, zij/ze, het, wij/we, jullie, and zij/ze.

De feiten In de zaak De vrouw vertelt haar verhaal in het kantoor van de baas. Jan Raap belooft dat hij zijn best zal doen om haar te helpen. Is zijn best goed genoeg? "Mijn man is weg", zegt de vrouw. "lk weet niet waar hij is. Gisteren kom ik thuis en ik vind hem nergens. Misschien is hij op reis voor zijn zaak. Soms doet hij dat. Soll!s moet hij onmiddellijk weg en dan kan hij me niet telefoneren. Maar dan telefoneert hij later wel." Ze glimlacht, maar ze is bang. "Is uw man rijk?" vraag ik. De dame glimlacht weer. Ze zegt haar naam. Zij en haar man zijn heel rijk. Hun leven is .veel geld waard, als je begrijpt wat ik bedoel. "Heeft uw man vijanden?" vraag ik. De vrouw glimlacht weer. "Natuurlijk. Zijn manier van doen is nogal hard. Hij heeft een slecht karakter. Dan zegt hij tegen andere mensen: ik heb jullie geld niet nodig, en jullie diamanten ook niet." lk knik: ja, ik begrijp het. Dit zijn de feiten in de zaak, mijn zaak. We weten werkelijk heel weinig. Wat nu? het feit fact later later diamant diamond

nergens nowhere hard hard reis trip slecht bad, evil tegen to, against

vijand enemy weer again weinig little werkelijk really

r

39

Verbs: ik kom thuis; thuiskomen, kwam/kwamen thuis, thuisgekomen I come home; to come home ik glimlach; glimlachen I smile; to smile ik ben op reis; op reis zijn, wasfwaren op reis, op reis geweest I am on a trip; to be on a trip ik kan; kunnen, kon/konden, gekund I am able to, I can; to be able to ik heb ... nodig; nodig hebben, hadfhadden nodig, nodig gehad I need; to need Expressions: het is veel geld waard it's worth a lot of money marrier van doen way of doing things

An unusually quiet day in Volendam

A. Describe the beautiful woman: her face, her clothes, her shoes, her hair, and so

on. B. The boss is trying to motivate his detectives in the following text. Fill in the right possessive pronouns, indicated in brackets either by "POS" or by a personal pronoun followed by "POS" in cases where it is not clear who is referred to .

40

Example: De baas drinkt [POS] jenever becomes De baas drinkt zijn jenever.

Wij houden niet van [hiL POS]laarzen becomes Wij houden niet van zijn laarzen. 1. Eindelijk zit ik achter [POS] bureau. 2. Wij zitten allemaal in [POS] kantoor en de regen valt op [POS] dale 3. Karel is oak uit [POS] bed en zit lui op een stoel. 4. Ik gee£ [POS] detectives een beetje jenever, want de nacht is koud. 5. Liesbet speelt met [POS] sjaaltje. Ik houd niet van [zij, POS] sjaaltjes. 6. "[Wij, POS] zaak is een ernstige zaak", zeg ik, "daarom moeten we er allemaal aan werken." 7. "Het is niet [ik, POS] zaak, of [jij, POS] zaak, of [hij, POS] zaak, of [zij, POS] zaak, maar [wij, POS] zaak." 8. "Misschien is [wij, POS] vijand gevaarlijk", glimlacht Jan Raap. 9. "Dat is dan [jullie, POS] probleem", zeg ik. 10. "lk blijf hier, bij [POS] telefoons . Dat is [POS] manier van doen." C. Put the adjectives in brackets in the correct form and spelling. Fill in the blanks.

Use words from the vocabulary lists under the readings. 1. "[Goed] middag, hoe u het?" 2. "lk het goed, want mijn [oud] vijand _ _ _ _ op reis", _ _ _ _ de baas. 3. De baas _ _ _ _ geen [gewoon] jenever in het [danker] cafe in de [smal] straat. 4. De vrouw een [duur] diamant aan haar [slecht] man. 5. Wij de [best] detectives nodig. 6. Jan thuis in zijn [klein] appartement. 7. Voor haar werk Liesbet geen [zwart] rok nodig. 8. Mijn [rood] Porsche veel geld waard.

Geachte da:mes en heren van de redactie, Ik ben niet gelukkig met mijn imago in het Nederlandse tekstboek. Het begint al in hoofdstuk een. Jan Raap zegt dat ik zijn vriend niet ben. En dat ik de hele tijd praat aan de telefoon (en dat ik daarom weinig werk doe). Maar dat is gewoon mijn manier van doen! Nu vertelt Jan de Amerikaanse studenten oak nag dat ik dik ben en dat ik te veel drink. Ik drink echt niet de hele dag jenever. 's Morgens en 's middags aileen maar mineraalwater!

41

Mijn detectives denken dat ik een slecht karakter heb, maar tach hebben ze me nodig. En dat is een feit. Kunt u dat uw studenten oak laten weten, alstublieft! Hartelijk dank, Willem Wortel, Directeur De Hammett Agency, Amsterdam

achter antwoorden dak drink en feit geven Iaten smal vijand werkelijk

achterlijk retarded ik verantwoord; verantwoorden I justify; to justify dakloos homeless ik verdrink; verdrinken I drown; to drown feitelijk factual ik vergeef; vergeven I forgive; to forgive ik verlaat; verlaten I leave (behind); to leave (behind) ik versmal; versmallen I make narrow; to make narrow vijandschap enmity onwerkelijk unreal

7 Hebt u kinderen! Onze held praat verder met de mooie vrouw. Zij vertelt hem haar verhaal. "Hoe oud is uw man?" vraag ik aan de vrouw. "Drieenveertig" zegt ze. "Hoeveel jaar bent u met hem getrouwd?" "Negen jaar." "Bent u zijn eerste of zijn tweede vrouw?" Ze lacht. Dan antwoordt ze: "Zijn derde. Hij heeft een goede smaak, maar zijn smaak verandert af en toe. Zo ongeveer om de zeven jaar. Ik ben al twee jaar te lang met hem getrouwd." "Hebt u kinderen?" vraag ik weer. "lk niet. Mijn man wel. Drie zonen en vier dochters. Hij heeft vijf broers en zes zussen. Hij heeft heel veel familie. Ik niet. Ik ben enig kind, uit een klein gezin." "Waar woont u?" "Meestal in het buitenland, en vier of vijf maanden per jaar in Amsterdam." broerfbroers brother het buitenland abroad dochter/dochters daughter enig only

familie/families extended family het gezin nuclear family held hero hoe oud how old

Verbs: ik lach; lachen, lachte/lachten, gelachen I laugh; to laugh ik verander; veranderen I change; to change ik trouw; trouwen I marry; to marry Expression: om de zeven jaar every seven years

42

het jaar year maand month meestal mostly smaak taste het verhaal story zoon son zus sister

43

Do You Knowt

········································· ::=:;:;:;:::::::::::::::::: ;:;:;:;:;:;:::::::::::: ;:;:;:::;:;:;:;:;:;:::;:;:;:;:;::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: ;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;::::::::::::;:;:;:;:;:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::;:::::::::::::::;:;:;:;:=:;:=:=:::::::::::::::::::::::=:=:;:;:;:;:;:;::::::::::::::

1. Hoe lang how long is de vrouw getrouwd? 2. Hoeveel how many kinderen heeft haar man? 3. Hoeveel broers en zussen heeft zij?

QUESTION WORDS

wie who wat what waar where wanneer when waarom why

wat voor what kind of welke which, for "de" words welk which, for "het" words hoe how hoeveel how much, how many •.•,!

If "wat" is preceded by a preposition, it changes into "waar" and forms one word with the preposition. "In wat" becomes "waarin," "voor wat" becomes "waarvoor." Sometimes these forms are split up again, for instance: "Waarin heb je trek?" means the same as "Waar heb je trek in?" NoTE: "met wat" becomes "waarmee."

2.Numbers Cardinal numerals:

1 een 2 twee 3 drie 4 vier 5 vijf

6 zes 7 zeven 8 acht 9 negen 10 tien

44

Ordinal numerals:

1" eerste tweede 3'd derde 4'h vierde S'h vijfde 2nd

6'h zesde

rh zevende

8'h achtste 9'h negende 10'h tiende

The cardinal numerals between ten and twenty are:

11 elf 12 twaalf 13 dertien 14 veertien 15 vijftien

16 zestien 17 zeventien 18 achttien 19 negentien 20 twintig

The Hague-Seat of the Dutch government. Count the windows.

The ordinal numerals between ten and twenty are: 11th elfde 12'h twaalfde 13'h

dertiende

14'h veertiende 15'h vijftiende 16'h zestiende

45

1 7th zeventiende 18th achttiende

19th negentiende 20th twintigste

Cardinals and ordinals from twenty to a hundred are formed in a different way than they are in English. Cardinals: 21 22 23 24 25 26 27 28

eenentwintig tweeentwintig drieentwintig vierentwintig vijfentwintig zesentwintig zevenentwintig achtentwintig

29 30 31 40 41 50 51 60

negenentwintig dertig eenendertig veertig eenenveertig vijftig eenenvijftig zestig

61 eenenzestig 70 zeventig

71 eenenzeventig tachtig eenentachtig negentig eenennegentig honderd

80 81 90 91 100

Ordinals: 21st eenentwintigste 22nd tweeentwintigste 23'd drieentwintigste 24th vierentwintigste 25th vijfentwintgiste 30th dertigste 40th veertigste

50th vijftigste 60th zestigste 70th zeventigste 80th tachtigste 90th negentigste 1oath honderdste

After one hunderd: Cardinals: 101 102 200 201 213 300 301 324 400 401 435 500

honderd en een honderd twee tweehonderd tweehonderd en een tweehonderd dertien driehonderd driehonderd en een driehonderd vierentwintig vierhonderd vierhonderd en een vierhonderd vijfendertig vijfhonderd

546 vijfhonderd zesenveertig 600 zeshonderd 65 7 zeshonderd zevenenvijftig 700 zevenhonderd 768 zevenhonderd achtenzestig

BOO achthonderd 8 79 achthonderd negenenzeventig 900 negenhonderd 981 negenhonderd eenentachtig 1000 duizend 1092 duizand tweeennegentig

46

Ordinals: 1001h honderdste

101 st honderd eerste 200 1h tweehonderdste 202nd tweehonderd tweede 300 1h driehonderdste 303rd driehonderd derde 10001h duizendste

The Dutch for zero is nul. The year 1492 is: "veertienhonderd tweeennegentig," or simply: "veertien tweeennegentig."

We'll have cheese, if you please

Jan stelt de vrouw nog meer vragen < Jan stelt de vrouw nog meer vragen, maar gelooft hij alles? "Wie werkt voor uw man?"

47

"Zijn secretaris. Ik bel hem vaak op." "Wat voor een man is hij?" "Jong. Achtentwintig of zo. Vriendelijk, aardig, efficient. En o ja, hij is een homo. Hij houdt niet van vrouwen." "Gaat uw man altijd met de auto naar kantoor?" "Niet altijd." "Waarmee dan wel?" "Met de helicopter. Soms wonen we ook in onze villa aan zee." Ze draait haar hoofd naar mijn baas. "Duurt dit nog lang?" vraagt ze. "lk krijg zo langzaam honger, en dorst. Ik moet dringend iets eten. Ik heb een idee. Waarom gaat hij niet mee eten?" Ik kijk naar mijn baas. Hij haalt de schouders op. "Waar hebt u trek in?" Nu stelt zij de vragen. "We nemen beneden een taxi naar mijn lievelingsrestaurant." "Welk restaurant?" Ze antwoordt niet. aardig nice ben eden down stairs dorst thirst dringend urgent efficient efficient helicopter/ helicopters helicopter

homo/homo's gay man het idee idea honger hunger jong young langzaam slowly lieveling favorite , darling

schouder/ schouders shoulder secretaris secretary taxi/taxi's taxi villa/villa's villa vriendelijk friendly zee sea

Verbs: ik stel vragen; vragen stellen I ask questions; to ask questions het duurt; duren it lasts; to last ik bel op; opbellen I phone; to phon e ik draai; draaien I turn; to turn ik eet; eten, at/aten, gegeten I eat; to eat Expression: ik haal de schouders op; de schouders ophalen I shrug my shoulders; to shrug one's shoulders

A. Liesbet phones Jan Raap. She wants to know everything about the beautiful

woman. Write their dialogue.

48

B. Write down questions, starting with the right question words, for the following answers. Example: De diamant is tienduizend gulden waard. becomes Hoeveel is de diamant waard?

1. 2. 3. 4. 5. 6.

De vrouw en haar man wonen in het buitenland. Zij zijn getrouwd in 1985. Ik heb geen zussen. Onze secretaris is meneer Suikerbuik. Jan gaat met de fiets naar zijn werk. Hij heeft geen hanger.

C. Write the numerals as words.

Example: 34 vierendertig

1. 28 2. 167 3. 88

4. 100

5. 1916 6. 14

7. 1054 8. 777 9. 0

10. 43 11. 1239 12. 1822

D . Fill in the correct possessive pronouns [POS]. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary lists under the readings. 1. Jan [POS] boterham 's morgens in de keuken. 2. jullie [POS] brood in de slaapkamer? 3. Om de twee maanden de rijke vrouw [POS] haar. 4. [POS] zus en ik naar [POS]lievelingsbroer. 5. "Hoe lang [POS] verhaal nog, Jan?" vraagt de baas. 6. De baas een vraag en de detectives [POS] hoofd naar [POS] bureau.

Van de andere kant bekeken > Halla lieverds, Misschien kennen jullie me al: ik ben de secretaris van de man van mevrouw X. Het is me wat, he, wat een probleem! Meneer is weg en niemand weet waar hij is, zelfs ik niet . M evrouw is bang dat hij op zoek is naar een vierde vrouw. Ja, ik weet dat soort dingen van mevrouw zelf. Ze gaat altijd winkelen met mij en dan vertelt ze over haar prive-leven . 0 ja hoar, mevrouw is mijn

49

lievelingsvriendin! Soms frustreert het haar dat ze zelf geen geld verdient. Ze krijgt altijd alles van haar man. Misschien moet ze ook gaan werken. Soms denk ik toch: rijkdom is ook niet alles. Wat gaat er nu hoven een gewone, lieve, aardige man! Heel veel lieve groeten van Rene s.

aardig broer buitenland jaar jong smaak trouwen veranderen vriend

aardigheid niceness broederlijk brotherly broederschap brotherhood buitenlander foreigner jaarlijks yearly bejaard aged ik verjong; verjongen I rejuvenate; to rejuvenate smakelijk tasty trouweloos disloyal verandering change onvriendelijk unfriendly

8 Hoe laat is het? Jan eet en drinkt flink ,,,, Onze held eet en drinkt flink. De vrouw betaalt. Jan is gelukkig, maar voor hoe lang? Daar staan we dan, op het Leidse Plein. Het is kwart over een. De taxi rijdt weg. "Ga je liever naar dit restaurant hier, dichtbij ons, of naar dat restaurant daar, een beetje verder weg?" vraagt ze. "Ik weet het niet", zeg ik. "Dan dat restaurant een beetje verder weg", besluit ze. Het restaurant is klein en een beetje danker. "Goedemiddag samen", zegt de kelner. "Gaat u liever aan deze tafel zitten, hier, of aan die tafel, bij het raam?" "De tafel bij het raam", antwoordt ze, "zo zien we nog eens wat." De kelner brengt water voor haar en bier voor mij. Hij buigt. Ik hou niet zo van restaurants, vooral niet als het er druk is. Eigenlijk ben ik best tevreden met vlees en patat, maar dat vertel ik haar niet. "Hoe laat is het?" vraagt ze. Ik kijk op mijn horloge. "Half twee", zeg ik. "Goed", zegt ze, "dan hebben we nog een zee van tijd. Om drie uur moet ik weg. Als ik hier om kwart voor drie vertrek, kom ik nog ruim op tijd." het bier beer eigenlijk in fact flink well gelukkig happy

het horlogefhorloges watch iets something kelner/kelners waiter

patat french fries samen together tafel/tafels table tevreden content

Verbs: ik buig; buigen, boog/bogen, gebogen I bow; to bow ik rijd; rijden, reed/reden, gereden I drive, I ride; to drive, to ride ik besluit; besluiten, beslootfbesloten, besloten I decide; to decide ik breng; brengen, bracht/brachten, gebracht I bring; to bring ik vertrek; vertrekken, vertrokfvertrokken, ben vertrokken I leave (depart); to leave (depart) Expresions: het is druk it's busy hoe laat is het what time is it ik weet het niet I don't know ruim op tijd in plenty of time

50

51

1. In wat voor een restaurant gaan Jan en de vrouw eten? 2. Waar gaan ze zitten? 3. Hoeveel tijd hebben ze?

Use deze this for "de" words and dit for "het" words. Deze/dit indicates that what is pointed at (or out) is relatively close to the speaker. Use die that for "de" words and dat for "het" words. Die/dat indicates that what is pointed at (or out) is relatively far away from the speaker. In the plural you use deze these and die those since all nouns are "de" words in the plural anyway.

DEMONSTRATIVE PRONOUNS

With de words: With het words:

bier deze dit

daar die dat

The same= dezelfde for "de" words, hetzelfde for "het" words. Such (a) = zo'n in the singular, zulke in the plural: Ik ken zo'n man. Ik hou van zulke vrouwen. If deze/dit is preceded by a preposition, it changes into "hier," forms one word with that preposition, and replaces the noun it refers to. "In deze" becomes "hierin," "voor dit" becomes "hiervoor." "In dit huis," for instance, becomes "hierin." In the same way die/dat changes into "daar:" you get "daarin," and "daarvoor." "Voor dat huis," for instance, becomes "daarvoor."

52

Telling Time de tijd

The Days of the Week de dagen van de week

twaalf uur twelve o'clock kwart over twaalf a quarter past twelve half een half past twelve kwart voor een a quarter to one tien over half twee twenty to two tien voor half twee twenty past one middernacht midnight op de middag twelve noon

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

The Months of the Year de maanden van het jaar

The Seasons de seizoenen

januari februari maart april

Een vreemde man

mei juni juli augustus

september oktober november december

lente zomer herfst winter

~= ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.,,,,,.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,:::===:=:::=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:======-=-=······ ,,,,,,,,,,,,,,,,, ,, ,,,,,, ,, , ..... ,,,,, ,,,,,,,,, ,, ,, ...

Een vreemde man gooit roet in het eten. We bestellen. Ze wil sla, zegt ze, iets lichts, zo midden op de dag. Plotseling zwijgt ze. Ze wenkt me dichterbij . "Zie je die man daar?" vraagt ze, "aan dat tafeltje? Hij volgt me overal. De hele dag al." "Dezelfde man?" vraag ik. "Hij draagt net zulke kleren", zegt ze, "en hij heeft net zo'n hoed op." Wij prive-detectives dragen allemaal dezelfde kleren en dezelfde hoeden. Wij krijgen allemaal van hetzelfde laken een pak. Anders weet je nooit wie wie is. De kelner brengt twee messen, twee vorken en twee lepels. Mijn glas is leeg. Hij vult het. "Hoe lang zit die man daar al?" vraag ik. "Sinds kwart voor twee", zegt ze. "Als hij er om kwart over twee nog zit, gaan we met hem praten", zeg ik. Ze knikt. al already anders otherwise het glas/glazen glass

kleren clothes leeg empty

lepel/lepels spoon Iicht light

53

bet mes knife overal everywhere

plotseling suddenly bet roet soot sinds since

sla salad, lettuce vork fork

Verbs: ik bestel; bestellen I order; to order ik gooi; gooien I throw; to throw ik zwijg; zwijgen, zweeg/zwegen, gezwegen I am silent; to be silent ik vul; vullen I fill; to fill ik wenk; wenken I motion closer, I wink; to motion closer, to wink Expressions: ik gooi roet in bet eten; roet in bet eten gooien I am a spoil-sport; to be a spoilsport net zo'n the exact same van betzelfde laken een pak cut from the same cloth

Assignments

::;,',:,:,::'=·'·'·'·'·'·' '····

A. Imagine you are Karel. Karel follows Jan Raap and the woman. He describes what they do between one and three.

B. Use the right demonstrative [DEM] pronouns.

Example: Hij stelt [DEM] moeilijke vragen! becomes Hij stelt zulke moeilijke vragen! Eet jij altijd in [DEM] restaurant? becomes Eet jij altijd in dit restaurant?

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Zie je [DEM] cafe aan het einde van [DEM] straat? Ik drink daar elke dag [DEM]zelfde goede koffie. Elke morgen brengt [DEM]zelfde kelner mij ook [DEM]zelfde menu. Nu ga ik zitten aan [DEM] tafel, hier bij [DEM] raam. Op [DEM] moment heb ik trek in [DEM] broodjes. Hebben zein Amerika ook [DEM]lekkere broodjes?

54

As soon as you pass through, the drawbridge lowers

C. Say what the time is. Example 2:30 half drie

1. 9:10 2. 3:30 3. 10:55

4. 6:45 5. 8:05 6. 11:20

7. 1:15 8. 4:40 9. 2:00

D. Write the numerals and ordinals as words. Fill in the blanks. Use verbs from the vocabulary lists under the readings. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Ik mijn [first] glas wijn. Om de [3] minuten de kelner. De baas van het cafe het [eighth] glas van Jan met water. De kelner [13] glazen bier. Jan [5] uur te laat uit Amsterdam. In deze stad [458] taxi's De man in het zwarte pak al [45] minuten. jij ook jouw [second] glas wijn?

I

55

Lieve lezeressen, Jullie lezen het verhaal over Jan Raap en mij in het restaurant. Ik hou van eten in restaurants, maar Jan niet. Hij gaat liever naar de friettent om kroketten te eten. Of hij neemt bitterballen, 's avonds in zijn stamcafe. Hij denkt dat ik dat erg vind, want ik ben zo "sjiek". Maar eigenlijk vind ik dat heel charmant, zo'n gewone echte man die van simpel, lekker en veel eten houdt! Begrijpen jullie wat ik bedoel, lieve lezeressen? Jan is ook bang dat hij niet modieus genoeg is voor mij. Hij loopt de hele week in dezelfde spijkerbroek, met elke dag een schoon t-shirt. Ik vind dat heerlijk, maar dat vertel ik hem niet ... Voor mij is Jan een echte ouderwetse held. Schrijf me wat jullie van Jan vinden, lieve lezeressen! Nou ja, brieven van lezers zijn ook welkom natuurlijk. Dag! Hartelijke groeten van Mevrouw X

Derivations ,:,:)),),:,:.:.'.'·'·' ·' ' ······ besluiten bestellen buigen gelukkig

Iicht rijden vullen zwijgen

besluiteloos indecisive besluitvaardig decisive bestelling order buiging bow ik verbuig; verbuigen I decline; to decline ongelukkig unhappy ik verlicht; verlichten I make lighter; to make lighter ik belicht; belichten I shed light on; to shed light on rijder rider ik vervul; vervullen I fulfill; to fulfill, zwijger silent person zwijgzaam silent

56

Bikes looking for their owners

I

9 Langzaam maar zeker De spanning is om te snijden in het restaurant. "Alstublieft, meneer", zegt de kelner. Hij brengt het fruit. Hij buigt weer. Hij buigt altijd. Het wordt warm in het restaurant. Het fruit is gelukkig zoet, zacht op de tong. Veel van die Chinese dingen zijn te zout, vind ik. De man, die aan het tafeltje bij de uitgang zit, wordt er nerveus van. De vrouw die bij me zit, speelt met haar ring, die een cadeau van haar man is. Ze giet wat wijn in het glas, dat voor niij staat. Het glas dat ze vult, lijkt rood in het danker. De kleur van bloed, denk ik. Ze eet graag, dat zie je zo. De groenten, het ijs, alles wat op tafel staat, verdwijnt langzaam maar zeker. Het wordt tijd. Het is al twintig over twee. Ik stap naar de man die ons nog steeds in het oog houdt. De stokjes in zijn hand zijn wit. De kleur van een skelet, denk ik. Een leuke lunch. het bloed blood het cadeaufcadeaus gift het fruit fruit het gesprek conversation groenten vegetables het ijs ice, ice cream

kleur color meneer sir, mister nerveus nervous ring ring het skelet skeleton spanning tension steeds always stok stick

stokjes chopsticks tong tongue uitgang exit warm warm wijn wine wit white zoet sweet zout salt

Verbs: ik giet; gieten, goot/goten, gegoten I pour; to pour ik lijk; lijken, leek/leken, geleken I seem; to seem ik word; worden, werdfwerden, ben geworden I become; to become ik stap; stappen I step; to step Expressions: langzaam maar zeker slowly but surely alstublieft here you are de spanning is om te snijden you can cut the tension with a knife ik hou in het oog; in het oog houden I keep an eye on; to keep an eye on

57

58

1. Hoe smaakt het fruit? 2. Waaraan denkt Jan in het restaurant?

A shoe shine at Amsterdam's Central Station

The two most important relative pronouns in Dutch are die who (also which and that) and dat which (also that and sometimes who). Die is used to refer to de words and dat is used for het words. Compare for instance: De stoel die daar staat is te hoog voor mijn kind. The chair that is standing there is too high for my child. Zij is het meisje dat ijs verkoopt. She is the girl who sells ice cream. Mcneer van Rijn, die heel aardig lijkt, koopt een hoek voor zijn dochter. Mr. van Rijn, who seems very nice, is buying a book for his daughter.

59

Het ijs dat ik eet is heel zoet. The ice cream (that) I am eating is very sweet. 5 In combination with prepositions, the relative pronouns change into one word: waar + preposition: het huis waarin ik woon the house in which I live de stoel waarop ik zit the chair on which I am sitting het meisje waarmee ik naar huis ga the girl (that) I go home with de man waarvan ik hou the man (that) I love For pronouns referring to people, the combination preposition + wie is also possible: de jongen met wie we naar school fietsen the boy with whom we bike to school je vader, aan wie je een brief schrijft, komt net binnen your father, to whom you are writing a letter, is just coming in The relative pronoun inserts a sub-sentence into the sentence. That subsentence is called a "relative clause." If the relative pronoun functions as the subject of the relative clause, the sentence order of that clause is: S+O+A+ V: de man die (S) mij (O) in Washington (A) opbelt (V) or S+P+ V: de man (S) die mijn broer (P) is (V).

If the relative pronoun functions as the object of the relative clause, the sentence order of that clause is: O+S+A+ V: de stokjes die (0) hij (S) in zijn hand (A) houdt (V).

NoTE: The relative pronoun for "alles" and "iets" is WAT.

5

In Dutch, you can never leave out the word that means that, as English regularly does, in examples such as this one .

I

60

Jan en zijn mysterieuze collega spreken helaas niet dezelfde taal. Het wordt een dovemansgesprek. "Smakelijk eten, meneer", zeg ik. "Ken ik u, meneer?" Hij antwoordt niet: hij zegt niet "ja" of "nee". Het wordt moeilijk. Hij spreekt geen Nederlands en Engels begrijpt hij ook niet. Gelukkig komt de kelner bij ons. Hij zegt iets in een taal die ik niet begrijp. De man, die nog steeds niet beweegt, luistert aandachtig. Hij zegt ook iets. De kelner vertaalt: "Sorry, meneer, dit is een vergissing. Deze meneer kent u niet." Ik kijk nog eens naar de man. Hij drinkt zijn thee. Het kopje, dat hij in zijn hand houdt, is geel. "De kleur van gaud", zeg ik en loop terug naar mijn tafel. "Wat zegt u?" vraagt de vrouw. "Niets", antwoord ik. Het wordt spannend. aandachtig attentively collegafcollega's colleague het dovemansgesprek conversation of the deaf

Engels English het gesprek conversation ja yes moeilijk difficult

mysterieus mysterious Nederlands Dutch nee no taallanguage terug back vergissing mistake

Verbs: ik spreek; spreken, sprakfspraken, gesproken I speak; to speak ik beweeg; bewegen, bewoogfbewogen, bewogen I move; to move Expression: smakelijk eten enjoy your meal

A. Describe the strange man in the restaurant.

B. Connect the two clauses of each sentence by using the right relative pronoun [REL]. Use the right word order in the relative clauses. Example: Ik zie de secretaris [REL] telefoneert met mevrouw X becomes Ik zie de secretaris die met mevrouw X telefoneert

61

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Wij eten het fruit [REL] is zoet. Ik drink de wijn [REL] heeft de kleur van bloed. De vrouw houdt van alles [REL] zeg ik. Ik luister naar de kelner [REL] spreekt geen Nederlands. De vrouw toont haar ring [REL] is een cadeau van haar man. Ik denk aan mijn stokjes [REL] zijn wit als de dood.

Moody sky over tulip district

C. Fill in the right demonstrative pronoun [DEM] and conjugate the verbs in brackets. 1. [DEM] fruit hier [lijken] erg zoet.

2. 3. 4. 5. 6.

Hij [houden] niet van [DEM] groenten. Jan [spreken] daar met [DEM] meneer. Wij [spreken] met [DEM]zelfde man. [Hebben] jij ook [DEM]leuke collega's? [Eten] jullie met [DEM] stokjes?

D. Write the time in words and conjugate the verbs in brackets.

62

1. Om [12:00] 's nachts precies [geven] zij het cadeau aan haar vriend. 2. Karel [rijden] naar kantoor om [8:40]. 3. Langzaam maar zeker [worden] het laat: het [zijn] al [11:15]. 4. Wij [stappen] om [6:25] in de helicopter.

Van de andere kant bekeken Beste dames en heren studenten, Ik lees net Jans verslag van zijn etentje met mevrouw X. Tjongejonge, het spijt me dat ik het moet zeggen, maar het is werkelijk om je dood te lachen, dat "speurdersinzicht" van Jan! Hij is dan wel mijn collega als detective van de Agency, maar wat hij nu weer bedenkt lijkt echt nergens op! Zijn interpretatie gaat als volgt. Als hij wijn ziet denkt hij aan bloed en bij witte stokjes denkt hij aan een skelet. Jaja, gevaar en dood in een ontvoeringszaak, dat is echt wat je noemt iets nieuws! Ik vraag me af welk idee hij krijgt bij het "gouden" kopje dat eigenlijk gewoon geel is ... Dit zijn toch geen feiten die we kunnen gebruiken! Jan is een gezellige vent, maar hij maakt ons allemaal wel een beetje ongeloofwaardig op deze marrier. Van nu af aan is het misschien beter dat uw studenten zich concentreren op wat Liesbet en ik doen, zodat zij toch een serieuze indruk van het hoek krijgen. Maar ik ben bang dat ik niet veel te wensen heb: in hoofdstuk tien krijgt Jan alweer de kans om zijn flauwe grappen te vertellen. Heel jammer hoor, maar ja, wat doe je eraan? Hartelijke groeten, Karel Verkuilen, sinds twaalf en een half jaar medewerker van de Hammett Agency

bewegen bloed gieten kleur lijken taal warm

beweegbaar movable bloederig bloody vergiet colander gieter watering can kleurloos colorless ik verkleur; verkleuren I change color; to change color ik gelijk op; gelijken op I look like; to look like ik vergelijk met; vergelijken met I compare to; to compare to ik vertaal; vertalen I translate; to translate ik verwarm; verwarmen I heat; to heat verwarming heating

10 Het doosje Het wordt allemaal nog spannender :) :,: Jan is niet grappig. We zaten nog wat aan onze tafel, bijna zonder een woord. "Rook je?" vroeg ze. "Alleen pijp", zei ik, "vroeger rookte ik veel, maar nu niet meer." "lk rook aileen kleine sigaartjes", antwoordde ze, "geen sigaretten." Dan krijgt u longkanker", zei ik, "en ik keelkanker." Ik lachte. Ze vond het niet grappig. En toen kwam de kelner met het doosje, en daarna ging alles heel vlug. De kelner zette het doosje op tafel. "Van die meneer daar", zei hij, "voor mevrouw." De man die aan de tafel bij de uitgang zat, stond op en boog. De vrouw keek even naar me. Ze nam het dekseltje van het doosje. Toen werd ze heel bleek en daarna gaf ze een gil. Toen ging het licht uit. allemaal the whole thing bleek pale daarna afterwards het dekselfdeksels lid het dekseltje/ dekseltjes small lid doos box

het doosje/ doosjes little box gil scream grappig funny kanker cancer keel throat het Iicht light(s) long lung pijp pipe

schrijver/ schrijvers writer sigaar cigar het sigaartje/ sigaartjes cigarillo sigaret cigarette toen then het woord word

Verbs: ik ga uit; uitgaan, ging/gingen uit, ben uitgegaan I go out; to go out ik rook; roken I smoke; to smoke ik geef een gil; een gil geven, gaf/gaven een gil, een gil gegeven I scream; to

scream

Do You Knowt ,:.:.:.'.'·' '·'·'·'·'·'·'" ··· 1. Waarover maakte Jan een grapje? 2. Wanneer ging het licht uit?

63

64

Like English, Dutch has a regular past tense (corresponding to the I work/I worked type in English) and an irregular one (corresponding to the I see/I saw type in English). To form the Regular Past Tense: 1. Delete the ending: werken turns into werk, voelen turns into voel 2. Add te or de to the stem in the singular: werkte/voelde 3. Add ten or den to the stem in the plural: werktenjvoelden 'T F o K S CH aa P You add te or ten when the stem ends in t, f, k, s, ch and p, as in the verb werken. To make it easier to remember these consonants, just memorize the imaginary word 't f (o) k s ch {aa) p. If the stem ends in other consonants you add de or den instead, as in the verb voelen.

You only have to memorize two forms: werkte werkten

voelde voelden

REMEMBER: If the stem ends in v or z, as in hoeven [to have to] and vrezen [to fear], you add de, because neither v nor z figure in 't f (o) k s ch (aa) p. But once you get hoevde and vreezde, v and z are no longer followed by a schwa.

I

65

Therefore, they revert back to f and sand the result is: hoefde and vreesde. And Remember: you always add de or te, even when the stem already ends in d or t . So you get: antwoorden: ik antwoord - ik antwoordde zetten: ik zet - ik zette Irregular past tense forms have vowel changes. They have to be memorized. The following are examples of the most common irregular verb sound patterns:

IRREGULAR PAST TENSES WITH VOWEL CHANGES

ij ie ui i e e(e) ie

NOTE:

... ... ...... ...... ... ...

ee 00 00 0 0

a/aa afaa a/aa

kijken gieten buigen vinden zwemmen spreken zitten zien

keekfkeken goot/goten boog/bogen vond/vonden zwom/zwommen sprak/spraken zat/zaten zagfzagen

When the irregular past tense has an a in it, as in sprak, zat, zag, you do NOT double the final consonant in the plural. So you get spraken, zaten, zagen, not "sprakken, zatten, zaggen." The exception to this pattern is the past tense of the verb "hebben," as you will see below. The irregular verbs are identified as such in the vocabulary lists. Their principle parts should be memorized. Usually, when a verb is irregular in English, it is safe to assume that the same verb will be irregular in Dutch. It is NOT safe to assume, though, that it will be irregular in the same way, i.e. exhibit the same vowel changes.

I

66

The past tense of Hebben and Zijn

ZIJN

HEBBEN

singular

l.

2. 3.

plural

l.

2. 3.

Wat zat er in het doosjel

= ::

ik had jij had hij had

2. 3.

wij hadden jullie hadden zij hadden

2. 3.

l.

l.

ik was jij was hij was wij waren jullie waren zij waren

=

Het kwaad zit in een klein doosje. Ik voelde de hand van de vrouw op de mijne. Ik sloeg mijn linkerarm om haar schouders en nam mijn revolver in mijn rechterhand. "Alsjeblieft", fluisterde ze, "laat me niet aileen. Ik ben zo bang." Toen ging het licht weer aan. Aile mensen in het restaurant waren er nog, behalve de man aan de tafel bij de uitgang. Het doosje stand nog op de tafel. De vrouw was nog altijd lijkbleek. Ik keek in het doosje. Er lag een blad papier in. "Wat had je?" vroeg ik. "Het is toch aileen maar een blad papier?" "Er lag nog meer in", zei ze. "Wat dan wei?" vroeg ik. We hadden veel bekijks. Aile mensen in het restaurant staarden naar ons. Eindelijk antwoordde ze, heel zacht: "een vinger, misschien een vinger van mijn man." alsjeblieft, alstublieft please, here you are behalve except het bladfbladen sheet of paper

het lijk corpse lijkbleek pale as a corpse linkerarm left arm

links left het papier paper rechterhand right hand rechts right vinger/vingers finger

Verbs: ik fluister; fluisteren I whisper; to whisper het gaat aan; aangaan, ging/gingen aan, is aangegaan it comes on; to come on ik sla; slaan, sloeg/sloegen, geslagen I hit; to hit ik voel; voelen I feel; to feel

67

ik staar; staren I stare; to stare Expression: ik heb veel bekijks; veel bekijks hebben everybody is staring at m e; to have everybody staring at you

Assignments :,:,:,': ,:,:,:.;.;.'·'·'·'·'·'·'·'·' ·' '··· · A. You are the server in the restaurant. Describe, in the past t ense, what you did when the lights went out.

B. Complete the past tense conjugations of the following regular verbs and write down their infinitives. singular

plural

1. 2. jij vluchtte 3.

3.

I. 2. 3.

I. 2. 3. zij fluist erden

I.

2.

infinitive: ... singular

plural

1. 2. 3. hij bestelde 1. 2. 3.

I. 2. 3. I. 2. jullie speelden 3.

infinitive: ...

C. Fill in the right relative pronoun [REL]. Fill in the blanks. Use words from the vocabulary lists under the readings. I. De vrouw [REL] een gil veel bekijks. 2. Zij de linkerarm van Jan, [REL] hij om haar schouders

3. De mensen in het restaurant _ _ _ _ in het licht, [REL] weer aan 4. De vrouw _ _ _ _ naar de twee mannen, [REL] zacht _ _ __ samen en sigaartjes _ _ __

68

Purl one, knit two

Van de andere kant bekeken }' '' Geachte uitgever, Hoe kan het toch datu de tekst van hoofdstuk tien goed vond?! Nee, we hebben het niet over de onsmakelijkheid van losse lichaamsdelen. De grapjes van Jan Raap over de gevaren van het roken gaan wel echt te ver. Die zijn in onze ogen hyperincorrect. Misschien kan dit allemaal wel in Amerika waar toch nooit meer iemand een sigaret aanraakt. Alle studenten daar zijn toch zeker niet-rokers! Maar voor ons, arme rokende Nederlanders, is dit nog steeds bijzonder pijnlijk. Wij roken, maar we proberen erg hard om te stoppen. En juist omdat we al weten hoe slecht en ongezond het is, willen we niet dat een figuur als Raap ons dat nog eens komt vertellen. We hebben het al moeilijk genoeg! Gelukkig heeft zijn vriendin wat meer stijl. Er is dus nog hoop. Zij rookt sigaartjes, maar dat is niet om te lachen. Zij is een eerlijke rookster, terwijl Jan alleen maar een pijp vasthoudt om op commissaris Maigret te lijken. Het echte zware roken is geen geintje. Wij kunnen daarover meepraten. Hoogachtend, De Naamloze Rokersvereniging "Stoppen in Stilte"

69

bleek

gil kanker links rechts slaan voelen woord

ik verbleek; verbleken I grow pale; to grow pale bleekheid paleness giller person who screams, "giller" "scream" kankeraar whiner ik verlinks; verlinksen I move to the left; to move to the left 6 ik verrechts; verrechtsen I move to the right; to move to the right ik versla; verslaan I defeat; to defeat voelbaar perceptible gevoelig sensitive ik verwoord; verwoorden I put into words; to put into words

Please, no more windmills ...

6

This is in the political sense, as is rechts, which follows.

,, Spreken is zilver Jij en Onze held vindt een belangrijk stuk papier. Het brengt hem en de vrouw dichter bij elkaar. Er stond een adres op het papier. We keken er niet naar. We keken naar elkaar. "Neem me niet kwalijk", zei ze. "Natuurlijk niet", zei ik. Haar hand lag nog altijd op de mijne. "Je moet "je" tegen me zeggen", zei ze. "Ik jij tegen jou?" vroeg ik. "Oke. Ik noem u niet meer u ." "Neemt u ons niet kwalijk, meneer, mevrouw." Het is de kelner. Hij verontschuldigt zich. "De elektriciteit was kapot", zegt hij nog. Ik kijk hem aan. Hij buigt en stapt weg. Dan vraag ik haar: "Voel je je al wat beter?" "Ja", zegt ze, "jawel, het gaat wel." "Ik vraag me a£ wie zulke dingen doet", zegt ze nog. "Heb jij een idee?" "Dat heb ik wel, maar ik vertel het hier niet", zeg ik. "Als zij hier nog zijn, dan hang ik het liever niet aan hun neus." Ze knikt. "Ken je ze dan?" vraagt ze. Ik leg mijn vinger op mijn lippen. Spreken is zilver, zwijgen is goud. het adres address belangrijk important

elektriciteit electricity kapot broken

oke O.K. toch yet zilver silver

Verbs:

ik ik ik ik

verontschnldig me; zich verontschuldigen I apologize; to apologize was; wassen, wastefwasten, gewassen I wash; to wash noem; noemen I call, I name; to call, to name heb gelijk; gelijk hebben, had/hadden gelijk, gelijk gehad I am right; to be right ik kijk aan; aankijken, keek/keken aan, aangekeken I look at; to look at ik vraag me af; zich afvragen, vroegfvroegen zich af, afgevraagd I wonder; to wonder ik hang; hangen, hing/hingen, gehangen I hang; to hang het blijkt; blijken, bleekfbleken, is gebleken it turns out, it appears; to turn out, appear

70

I

71

Expressions: het gaat wei I'll be all right het lijkt erop dat it seems like ik hang het aan je neus I'm blabbing about it to you neem me niet kwalijk excuse me Spreken is zilver, zwijgen is goud Speech is silver, silence is golden

1. Waarom moet Jan "je" tegen de dame zeggen? 2. Waarvoor verontschuldigt de kelner zich? 3. Wat betekent "spreken is zilver, zwijgen is gaud?"

There is a difference in English between "I see him" and "He sees me." "I" and "me" are the same person, but in one case that person is the subject (the seer), in the other that person is the object (the one being seen). We already know the personal pronouns. Now we introduce the corresponding object pronouns.

PERSONAL PRONOUNS singular

1.

plural

2. 3. 1. 2. 3.

ik jij (je), u hij, zij, het wij jullie zij (ze)

OBJECT PRONOUNS 1.

2. 3. 1. 2. 3.

mij (me) jou (je), u hem, haar, het ons jullie hen (ze), hun

REFLEXIVE PRONOUNS 1.

2. 3. 1. 2. 3.

me je, zich zich ons jullie (je) zich

The Reflexive Pronoun The reflexive pronoun is an object pronoun, but in this case the object

= the subject. In the vocabulary lists verbs that always occur with the reflexive pronoun are listed together with zich: zich verontschuldigen, zich afvragen.

72

Compare the meaning of the following sentences. ik was me (subject= object, therefore reflexive) ik was jou (subject = not object) jij wast je (subject = object, therefore reflexive) hij wast zich (subject = object, therefore reflexive) hij wast hem (subject = not object) hij wast haar (subject = not object) In the cases where subject= not object, we get a simple object pronoun, not a reflexive pronoun. Some examples in the plural: wij wassen ons wij wassen jullie jullie wassen jullie zij wassen zich zij wassen hen

A more-or-less pictorial way to remember all this is the following: zij wast hem = she washes him zij wast haar =she washes her (i.e., someone else) zij wast zich = she washes herself

Prietpraat i····· De vriendin van onze held wast haar handen een beetje. Het lijkt erop dat Jan seksistische prietpraat verkoopt, maar dat blijkt tach niet zo te zijn. "lk telefoneer even naar huis", zegt ze, "om ze te vertellen dat ik later kom. Jij en ik moeten nog wat praten, vanmiddag. Maar eerst ga ik even mijn handen wassen." Ze staat open stapt weg. Jullie vrouwen tach, denk ik, elke keer als er iets gebeurt gaan jullie jullie gezicht schilderen, also£ dat alles weer goed maakt. En vaak hebben jullie nog gelijk ook. Mannen roken wat, of drinken wat, of alletwee, also£ dat alles weer goedmaakt. Ik neem het papier tussen mijn vingers en lees het adres. Het is geen Nederlands adres. Het is de naam van een dorp in Vlaanderen, dichtbij Antwerpen. Het dorp heet Schilde. Er gaat mij een licht op .

73 elke keer each time het dorp village later later

prietpraat nonsense seksistisch sexist tussen between

vanmiddag this afternoon Vlaanderen Flanders

Verbs: ik maak (iets) goed; goedmaken I make up for (something); to make up for ik schilder; schilderen I paint; to paint ik lees; lezen, lasflazen, gelezen I read; to read Expressions: er gaat mij een Iicht op I think I get it (prietpraat) verkopen to talk (nonsense)

Assignments: :::::::: ( ······ ·············· ·········

=

=

, , , , , ,,, , ········

A. Karel walks back to the office and tells Liesbet about the box with the finger and the address in it. Write a dialogue in which they discuss what happened in the restaurant. Both Liesbet's questions and Karel's answers have to be in the past tense.

Native bathing ritual in the North Sea

74

B. Fill in the right object or reflexive pronouns [OBJ]. Example:

De kelner fluisterde tegen Jan, maar keek [OBJ] niet aan.

becomes De kelner fluisterde tegen Jan, maar keek hem niet aan. 1. Jan sprak met de kelner. Hij vroeg [OBJ] waarom het licht uitging. 2. De kelner antwoordde. Hij vertelde [OBJ] dat de elektriciteit kapot was. 3. De vrouw verontschuldigde [OBJ] en zei "Neem [OBJ] niet kwalijk, Jan, ik ga [OBJ] even wassen." 4. Jan keek naar [OBJ] en dacht "Zij wast [OBJ] altijd als er problemen zijn." 5. "Wij mannen voelen [OBJ] beter als we wat roken of drinken." 6. "Hier, dit is voor [OBJ]", zei hij toen ze terugkwam en hij gaf [OBJ] een sigaartje. C. Use verbs from the vocabulary lists under the readings and conjugate them in

the past tense to fill in the blanks. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Jan Raap _ _ _ _ zich voor zijn sexistische prietpraat. De baas geen gelijk. zich af waarom zijn vriendin haar handen _ _ __ Jan De vrouw ons aan en zij de naam van haar man. Wij de baas aan, maar wij het niet aan zijn neus. Liesbet het adres en toen haar een licht op.

Beste mensen van de redactie, In dit hoofdstuk verkoopt onze "held" (ik vind hem helemaal geen held) misschien geen sexistische prietpraat, maar in de rest van het hoek zeker wel. De tekst zit vol pseudo-macho "grapjes" (die ik helemaal niet grappig vind, en ik heb heus wel gevoel voor humor al zijn er mensen-wat zeg ik, mannen-die beweren van niet) en vol negatieve voorbeelden voor vrouwen. Het is gewoon beschamend, zeker als jonge vrouwen-wat zeg ik, gewoon vrouwen-op die manier Nederlands moeten leren. Want Nederland was altijd een van de meest progressieve landen in de vrouwenbeweging. En dan krijgen we zoiets. Natuurlijk drinkt die Jan Raap wat, en/of rookt hij wat, maar dat is geen excuus. Zo zijn de pseudo-macho mannen nu eenmaal: stoer en dom, en als er iets misgaat grijpen ze naar de fles, of een pijp, of alletwee. Aan een vrouw hulp vragen? Nee hoor, wat dacht je wel.

75

Sorry-wat zeg ik, het spijt me helemaal niet-dit moest me even van het hart. Truus Mierksema Vrouwengroep "De Veluwe"

belangrijk hangen

lezen

no em en schilderen was sen zilver

onbelangrijk unimportant ik behang; behangen I hang wallpaper, to hang wallpaper hangertje hanger hangerig listless leesbaar readable, legible lezer male reader lezeres female reader ik benoem; benoemen I appoint; to appoint onnoemelijk unmentionable schilderachtig picturesque ik beschilder; beschilderen I paint on; to paint on wasbaar washable zilverachtig silvery

Drawbridge, with non-student housing

12 De Gouden Kris Waarin onze held zijn vriendin vertelt wat hij weet. Of liever: wat hij denkt dat hij weet. "Het moet de Gouden Kris zijn", zeg ik, "het kan niet anders." "Wat is de Gouden Kris? Wat willen ze?" "De Gouden Kris is een geheime ultrarechtse (of ultralinkse, zoals jullie willen) groep. Mensen die vroeger in Indonesie woonden, weet je wel, en mensen in Nederland en Vlaanderen. Ze willen altijd geld, waar ze het maar kunnen krijgen." "Wat moeten we nu doen?" "Eerst moet jij weer naar huis. Dit wordt te gevaarlijk." "Toe nou, ik kan best mijn mannetje staan." "lk krijg hier geld voor, jij niet." "Wat wil je dan?" "Dat mag ik je niet zeggen. Ik wilde eigenlijk liever niet met jou eten. Ik hou niet van zulke banden. Dat doet mijn beroep geen goed." "Je vond het toch best leuk. En daarna moest ik toch weg." "We moesten heiden weg, maar jij wilde met me mee." band bond het beroep job, profession eigenlijk really

het geheim secret groep group Indonesie Indonesia

interesse interest vroeger in the past weet je wei you know

Verbs: ik kan; kunnen, kon/konden, gekund I can, I am able to; to be able to ik mag; mogen, mocht/mochten, gemogeni am allowed to; to be allowed to ik moet; moeten, moest/moesten, gemoeten I must, I have to; to have to ik wil; willen I want; to want Expressions: dat doet mij geen goed that doesn't do me any good waar ze het maar kunnen krijgen wherever they can get it ik sta mijn mannetje; zijn mannetje staan I take care of myself; to take care of oneself 76

77

1. Waarom denkt onze detective aan de Gouden Kris? 2. Waarom moet de vrouw naar huis? 3. Wat zijn "zulke banden"?

1. Mogen, Kunnen, Willen, Moeten Mogen means to be allowed to, kunnen means to be able to, can, willen means to want to, moeten means to have to. These verbs are usually seen with infinitives (J want to go to the movies, We have to be there now) but work differently from the way their equivalents do in English. They are irregular and are conjugated as follows.

PRESENT TENSE

singular

plural

singular

plural

. . . .. ,.. ...... ,.

,.

Mogen 1. ik mag 2. jij mag 3. hij mag 1. wij mogen 2. jullie mogen 3. zij mogen

Kunnen 1. ik kan 2. jij kanfkunt 3. zij kan 1. wij kunnen 2. jullie kunnen 3. zij kunnen

Willen 1. ik wil 2. jij wil/wilt 3. hij wil 1. wij willen 2. jullie willen 3. zij willen

Moeten 1. ik moet 2. jij moet 3. zij moet 1. wij moeten 2. jullie moeten 3. zij moeten

......

...........,..............

.....!

Mogen changes its vowel in the singular. Kunnen changes its vowel in the singular, but for the second person singular both forms listed above are used. Willen also has two forms for the second person singular. You only have to memorize two forms of each verb: the STEM (mag, kan, wil, moet) and the INFINITIVE, which makes the plural.

78

PAST TENSE

singular

plural

singular

plural

NOTE:

Mogen 1. ik mocht 2. jij mocht 3. zij mocht 1. wij mochten 2. jullie mochten 3. zij mochten

Kunnen 1. ik kon 2. jij kon 3. hij kon 1. wij konden 2. jullie konden 3. zij konden

Willen 1. ik wildefwou 2. jij wildefwou 3. zij wildefwou 1. wij wilden 2. jullie wilden 3. zij wilden

Moeten 1. ik moest 2. jij moest 3. hij moest 1. wij moesten 2. jullie moesten 3. zij moesten

Willen has, as you can tell, two forms for the singular past tense.

In order to use mogen, kunnen, willen, moeten with another verb (always an infinitive, as in English), you have to use the so-called PINCER CONSTRUCTION. In SVO/P and in VSO/P mogen, kunnen, willen, moeten takes the place of the Verb, and the other verb-in the infinitive-goes behind the Object or the Predicate. Ik lees een boek Ik ben gelukkig Lees ik een boek? Ben ik gelukkig?

becomes becomes becomes becomes

Ik moet een boek lezen. Ik wil gelukkig zijn. Mag ik een boek lezen? Kan ik gelukkig zijn?

79

3. Honen 'to have to' and Laten 'to let'

'

Both hoeven and Iaten are used in the pincer construction, just like mogen, kunnen, willen, moeten. But when you use hoeven, you need to put te before the infinitive at the end of the sentence. Also, hoeven nearly always is followed immediately by niet, which means it is nearly always used in the negative. Ik hoe£ niet naar huis te gaan. Ik laat mijn auto in de garage staan.

Cheese paramedics at Alkmaar

Wat wll ze en wat mag zet : : ' De vrouw krijgt meer en meer interesse voor Jan. Wordt dit toch nog een goede zaak? "Waarom mocht ik met je mee als jij het niet wilde?" vraagt ze. "Omdat we heiden samen wilden blijven, na die schok, dat gebeurt vaak." "Mogen we dan niet samen blijven? Het kan toch?"

80

"Het kan wei, maar het mag niet." Ze verstaat me niet. "Het gevaar is groat. Mijn baas vindt het nooit goed." "Doe jij altijd wat je baas zegt?" "We mogen al van geluk spreken dat we heiden nog leven." "lk wil bij je blijven." "Vroeger konden ze een mens niet zomaar kidnappen. Toen was de stad nog niet zo gevaarlijk." "En vroeger kon jij zo'n zaak helemaal aileen oplossen, natuurlijk." "Vroeger mochten we doen wat we wilden." Nu is ze echt kwaad. Ik begrijp haar niet. Waarom wil ze bij me blijven? Wil ze me, of wil ze me niet? Ze kan me toch niet willen? Ik mag haar toch niet will en? heiden both

het gevaar danger

kwaad angry toch nog after all

Verbs: ik vind goed; goedvinden; vondfvonden goed, goedgevonden I approve of; to approve of ik begrijp; begrijpen, begreep/begrepen, begrepen I understand; to understand ik versta; verstaan, verstond/verstonden, verstaan I understand; to understand ik los op; oplossen I solve; to solve Expression:

ik mag van gelnk spreken; van geluk mogen spreken I can count my blessings; to count one's blessings Assignments:,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,·:.:.:.:..:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:.:::::::. .:.:.:.:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=:=...:==·=·=·=·=·=·=·=·=·=·=········

A. The Boss of the Golden Kris makes plans. What mogen, kunnen, willen, moeten Jan Raap and the beautiful woman?

B. Add a modal verb to each sentence. Conjugate the right verb in the right tense and do not forget the pincer construction.

Example: Wij was sen onze han den becomes Wij willen onze handen wassen or Wij kunnen onze handen wassen or Wij moeten onze handen wassen or Wij mogen onze handen wassen Wij wasten onze handen becomes Wij wilden onze handen wassen etc. 1. De baas drinkt jenever.

81

2. 3. 4. 5. 6.

Blijft de vrouw bij Jan Raap? Karel en zijn vriendin gingen niet naar huis. 's Nachts leest Liesbet boeken in bed. Zij stond altijd haar mannetje. Karel en Jan begrijpen Liesbet niet.

C. Fill in the right object/reflexive pronoun [OBJ] and conjugate the verb in brackets

in the past tense. 1. De vrouw [vertellen] haar geheim aan Jan, maar hij [begrijpen] [OBJ] niet. 2. "Vroeger [kunnen] ik [OBJ] ook niet begrijpen", [zeggen] de vrouw tegen Jan. 3. De detectives [mogen] van geluk spreken, want de baas [houden] [OBJ] niet in het oog. 4. Ik [luisteren] wel naar mijn broer, maar ik [verstaan] [OBJ] niet. 5. [Verontschuldigen] jij [OBJ] voor jouw problemen? 6. "Die problemen [doen] [OBJ] geen goed", [antwoorden] Karel.

Madurodam, miniature Dutch buildings: small is beautiful

82

Van de andere kant bekeken

·····:::::::::::::::::::···

Geachte schrijvers, Ik begrijp niet waarom Indonesie in een slecht daglicht wordt gesteld in hoofdstuk twaalf van wat ik maar uw "hoek" noem, maar dan aileen omdat wij Indonesiers altijd beleefd en beschaafd blijven. Het is nu al een halve eeuw geleden dat de Nederlandse kolonialen Indonesie hebben verlaten. Waarom vinden Nederlanders het dan nog altijd nodig om ons land en ons volk belachelijk te maken? De zogenaamde "Gouden Kris" bestaat natuurlijk helemaal niet. De Republiek Indonesie doet niet mee aan terroristische activiteiten. De schrijvers misbruiken koloniale stereotypes om een misleidend "portret" van Indonesie op te hangen. Waarom schrijven ze niet over Indonesie zoals het nu is, niet zoals ze het zelf uitvinden? Hoogachtend, A.G.J.L. Sunjojurima jr. Ereconsul van Indonesie, Den Haag

gevaar kwaad mogen oplossen verstaan vroeger willen

7

gevaarlijk dangerous kwaadaardig mean kwaadheid anger mogelijk possible mogendheid power oplossing solvable oplosbaar solution verstaanbaar understandable ik vervroeg; vervroegen I make earlier; to make earlier 7 vroegte early morning willoos without will

That is, to change an engagement to an earlier time .

13 Maar Belgii Onze held is van land veranderd. Hij is over een grens gegaan, samen met Eva. We zijn naar Belgie gereden. We hebben de grens achter ons gelaten. Wat ben ik nu begonnen, vraag ik me af. Ze zit natuurlijk naast me in de auto. Haar naam is Eva. Hoe kan het oak anders . Het is heel mooi geweest. Vrouwen hebben zo van die argumenten. We hebben wel een beetje lawaai gemaakt, en de muren zijn zo dun. Gelukkig waren de buren niet thuis, hoven niet en beneden oak niet. Ze is echt mooi, oak zonder kleren. Dat hebben we dan tach weer gehad, een band minder of meer. En toen heeft ze me het verhaal verteld van de oom en tante van haar man, die lang in Indonesie hebben gewoond. Dat kan geen toeval zijn, denk ik. Daar zit de Gouden Kris achter. het argument argument hoven upstairs erg very Belgie Belgium grens/grenzen border

het lawaai noise oom/ooms uncle muur wall tante/tantes aunt toen then (with past tense)

het toeval chance, coincidence, luck het weer weather zonder without

Expressions: hoe kan het ook anders what else dat hebben we weer gehad we got that one under our belt

Do You Knowl /:,/:::::::::::::::::,:,:,:,:,:,:).: :.:.: ···· ················.·..,.,.,,,,,,,,,,,,.,.,,,.,,,,,,., ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.,.,.,.,.,.,.,,.,..·. 1. Wat hebben Jan en Eva samen gedaan? 2. Waarom dacht Jan "vrouwen hebben zo van die argumenten"? 3. Hoe zijn Eva en Jan naar Belgie gegaan? 4. Waar zit de Gouden Kris achter?

83

84

The perfect tense consists of an AUXILIARY I= HELPING VERB): hebben or zijn, and a PAST PARTICIPLE. To form the past participle of regular verbs: 1. Remove the ending from the infinitive: werken becomes werk-, voelen becomes voel-. 2. If the stem ends in one of the 't f (o) k s ch (aa) p consonants, add a t, if not, add ad: werk-t, voel-d. 3. Add ge- in front: gewerkt, gevoeld. 4. But don't add ge- if the verb starts with be-, ge-, her-, ont-, ver-, er- as in bekleden to upholster, geloven to believe, herhalen to repeat, ontmoeten to meet, veranderen to change, erkennen to acknowledge. Dutch uses the perfect tense to describe something that happened at a definite moment in the past. English does not. I never believed him

= Ik heb hem nooit geloofd.

The past participle of irregular verbs needs to be memorized. It is the last of the principle parts.

IRREGULAR PAST PARTICIPLES ij ie ui

ee 00 00 0

e e(eJ ie

0

afaa afaa a faa

e: o: o: o: o: o: e: ie:

kijken gieten buigen vinden schenken spreken zitten zien

keek/keken goot/goten boog/bogen vond/vonden schonk/schonken sprak/spraken zat/zaten zagfzagen

gekeken gegoten gebogen gevonden geschonken gesproken gezeten gezien

85

In a main clause, the perfect tense is always used in the pincer construction. The conjugated form of hebben or zijn takes the place of the verb. The past participle goes behind the object or the predicate. Ik lees een hoek. becomes Ik heb een hoek gelezen. Ik ben gelukkig. becomes Ik ben gelukkig geweest. Lees ik een hoek? becomes Heb ik een hoek gelezen? Ben ik gelukkig? becomes Ben ik gelukkig geweest? Vandaag lees ik een hoek. becomes Vandaag heb ik een hoek gelezen. Vanavond ben ik gelukkig. becomes Vanavond ben ik gelukkig geweest. Normally the prefect tense is built around hebben. All sentences that have an object take hebben as auxiliary. The perfect tense is built around zijn when the verb expresses change or movement into a direction. Compare: ik heb een hoek gelezen and ik ben veel veranderd, ik heb hard gelopen and ik ben naar huis gelopen. A limited number of verbs always take zijn as the auxiliary, even when they do not express change or movement into a direction. The most common ones are: zijn worden komen gaan blijven gebeuren Remember:

ik ben geweest I have been ik ben geworden I have become ik ben gekomen I have come ik ben gegaan I have gone ik ben gebleven I have stayed het is gebeurd it has happened

I work = ik werk I worked = ik werkte I have worked = ik heb gewerkt I had worked = ik had gewerkt

And also remember:

86

The past participle of regular verbs ends in -t or -d: gewerkt, gevoeld. The past participle of irregular verbs usually ends in -en: gevonden.

Dutch house-steps on the outside

Het weer is in Belgie niet anders dan in Nederland, de taal oak niet, het geld wel. In Vlaanderen regent het. We hebben iets gedronken in een cafe bij de grens. Mijn schoenen zijn helemaal vies geworden van het slijk. Het slijk der aarde, heb ik toen gedacht. Geld dat stom is, maakt recht wat krom is. Verder is er niets gebeurd, en dat is een beetje vreemd. Ze moeten ons tach in de gaten houden? Ze heeft meal een tijdje geen kus meer gegeven. Ik heb mijn pijp vergeten.

87

"Kunnen we niet even stoppen", heeft ze gevraagd, vijf minuten geleden. We stoppen bij een benzinestation. Er hangt een bordje: "gesloten". Ze wil weten of er een WC is. "lk ga even kijken", zeg ik, "om de hoek." Het slijk hangt zwaar aan mijn schoenen. Ik krijg ze bijna niet meer omhoog. De WC is natuurlijk ook dicht. Wat een rotweer. Ze staat met haar rug naar me toe, in de regen. Straks worden we nog heiden verkouden.

autowegf-wegen freeway benzine gas benzinestation/ -stations gas station het bordje/bordjes sign een tijdje a while

geleden ago krom crooked kus kiss om de hoek around the corner omhoog up{ward) recht straight

het rotweer foul weather rug back schoen shoe het slijk mud stom dumb straks soon vies dirty zwaar heavy

Verbs: ik sluit; sluiten, sloot/sloten, gesloten I close, I lock; to close, to lock ik word verkouden; verkouden worden, werdfwerden verkouden, verkouden geworden I am getting a cold; to get a cold ik stop; stoppen I stop; to stop ik ben verkouden; verkouden zijn, was/waren verkouden, ben verkouden geweest I got a cold; to have a cold het regent; regenen it rains; to rain Expression: het slijk der aarde money ik hou hem in de gaten; in de gaten houden I keep my eye on him; to keep an eye on

A. Liesbet has followed Eva and Jan Raap. She phoned the boss in Amsterdam. What did she tell him?

B. The following text is in the past tense. Change the verbs in brackets into the perfect tense and make sure to write complete sententences.

Example: Jan [begreep] zijn oom niet goed becomes Jan heeft zijn oom niet goed begrepen

I

88

1. Jan Raap [liep] door het koude weer met een hoed open laarzen aan. 2. De ijzige regen [viel] op de daken. 3. Jan [ging] naar het huis van zijn oom en tante. 4. Onderweg [ontmoette] hij een oude vriend van bij de politie en hij [sprak] een tijdje met hem. 5. Bij zijn tante thuis [vroeg] Jan het adres van een oude vriend van zijn oom. 6. Zijn oom zei tegen Jan : "Jaren geleden [zag] ik die man nag wel eens. Vroeger [had] hij een tijd lang een bezinestation. Hij [woonde] aldie tijd in deze straat, vier huizen verder." 7. Jan Raap rende de deur uit. Hij [kwam] bij het huis in kwestie, maar op de deur hing een bordje: verhuisd. 8. In een klein gaatje in de deur [vond] hij een stukje papier met een telefoonnummer erop. 9. Terug in het huis van zijn oom en tante [pakte] Jan de telefoon en [draaide] hij het nummer. 10. Er [antwoordde] niemand aan de andere kant van de lijn.

C. Add a form of kunnen, moeten, mogen or willen to each sentence. Conjugate the right verb in the right tense and do not forget the pincer construction. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

We stopten bij een benzinestation. Jij sluit de deur. Morgen verandert het weer. Ik werd niet verkouden. De vrouw hield hem de hele tijd in de gaten. Een jaar geleden veranderde hij van adres.

Van de andere kant bekeken : ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.,,,,.,.,.,.,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,.,.,,,.,.,.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,. ,,,,,,,, .. , Landgenoten! Nu nag mooier! Dit gaat te ver! Een sex-scene! En dan nag wel in een lesboek Nederlands! Het is oak altijd hetzelfde met die Hollanders. Als die Jan Raap en zijn vriendin geen moraal hebben, moeten ze maar in hun eigen land blijven. Ik heb tach al genoeg van al die Nederlandse toeristen in het buitenland, oak in dat van ons dus, die zich nooit kunnen gedragen . Roken, drinken, seks, dat kunnen ze tach oak wel thuis doen, achter hun eigen gesloten deuren! Ik vraag hiermee aan alle Belgen, en vooral de Vlamingen, om de Nederlanders eens te leren wat goed fatsoen is. Dit gaat tach te ver! Of niet?

89

J. P. Vanbezoedelaere, voor de Vereniging van Verontruste Vlamingen Derivations :,:,:,:.:,:.:.'·'·'·'·'·'·'·' '······ grens

krom stom veranderen

vies zwaar

ik begrens; begrenzen I limit; to limit grenzeloos limitless kromming curve ik verstom; verstommen I fall silent; to fall silent stomheid dumbness veranderlijk changeable onveranderlijk unchangeable verandering change viezigheid filth zwaarte heaviness ik verzwaar; verzwaren I make heavier; to make heavier bezwaar objection

14 Het hoi van de leeuw Waarin onze held zich mooie dingen herinnert ... Anderhalf uur later komen we aan in Schilde. We willen een bezoek brengen aan een bepaald huis. "Misschien valt dat bezoek slecht uit voor onze gezondheid", heb ik haar gezegd. Ze heeft zelfs niet geantwoord. Ze heeft me gewoon gekust. Ik heb haar uitgelegd waarom ze niet mee kon, en ze heeft aileen maar haar kleren uitgedaan. En daar stond ze dan, met een mysterieuze glimlach, net als in de films. En ik ben toch ook maar een mens. Daarna heeft ze zich weer aangekleed, en nu maakt ze zich om mij geen zorgen meer. Ik eet uit haar hand, dezelfde hand die nu met een doek het raampje van de auto afveegt. anderhalf uur an hour and a half bepaald certain

het bezoek visit doek cloth gewoon just

gezondheid health het plezier pleasure zachtjes softly zelfs even

Verbs: ik herinner me; zich herinneren I remember; to remember ik leg uit; uitleggen I explain; to explain ik doe uit; uitdoen, deed/deden uit, uitgedaan I take off; to take off ik kom aan; aankomen, kwam/kwamen aan, ben aangekomen I arrive; to arrive ik nodig uit; uitnodigen I invite; to invite ik zing; zingen, zong/zongen, gezongen I sing; to sing ik breng een bezoek; een bezoek brengen, brachtfbrachten een bezoek, een bezoek gebracht I pay a visit; to pay a visit ik bezoek; bezoeken, bezocht/bezochten, bezocht I visit; to visit ik kleed me aan; zich aankleden I dress; to dress ik maak me zorgen om; zich zorgen maken om I worry about; to worry about ik veeg af; afvegen I wipe (off}; to wipe (off) het valt uit; uitvallen, vielfvielen uit, is uitgevallen it turns out; to turn out

90

91

1. Waarom zijn Jan en Eva naar Schilde gereden? 2. Waarom kon Eva niet met Jan mee? 3. Waarom eet Jan nu uit de hand van Eva?

Many Dutch verbs consist of a prefix and a verb, for instance: af · + vegen. When these verbs are conjugated, the prefix is separated from the verb in the present tense and in the past tense: zij veegt het raam af [she wipes off the window] zij veegde het raam af [she wiped off the window] In the the perfect tense, the separable prefix and the verb are linked together again. However, the past participle still takes the normal prefix "ge," which goes between the two parts of the separable verb: afgeveegd. In a sentence this becomes: zij heeft het raam afgeveegd she has wiped off the window As a rule of thumb, put the prefix behind the object or the predicate: Morgen leg ik je het probleem uit Tomorrow I explain the problem to you Jan doet zijn jas snel uit Jan takes off his coat quickly Ik nodigde de baas uit I invited the boss Never separate in SOV, which occurs in relative and subordinate clauses: De man die mij uitnodigt the man who invites me Ik zag de vrouw die het raam afveegde I saw the woman who wiped off the window

Eva is met Jan meegegaan. Maar zaken gaan voor het meisje, helaas, of plicht gaat voor plezier.

92

We rijden een brug over. "lk stap wei uit", zegt ze, "ik ga de weg vragen." Onder de bomen staat een oude man. Als ze wat met hem heeft gepraat, komt ze terug naar de auto. "Slecht nieuws", zegt ze, "het adres heeft nooit bestaan." Dat geloof ik niet. "We gaan eerst de collega's hier bezoeken", antwoord ik, "voor we iets anders doen." Bij de politie blijkt het huis tach te bestaan. Het is nag maar een paar weken geleden gebouwd. We hebben het vlug gevonden. We parkeren de auto aan de andere kant van de straat. We stappen uit en we steken langzaam de straat over. Je weet nooit wat je hoven het hoofd hangt. Het huis is nag gloednieuw. De deur is dicht. Is dit het hal van de leeuw? brug bridge gloednieuw brand new het hol/holen den

kant side leeuw lion plicht duty

vlug fast, quickly voor before week week

Verbs: ik stap uit; uitstappen I get out; to get out ik parkeer; parkeren I park; to park ik kom terug; terugkomen, kwam/kwamen terug, ben teruggekomen I come back; to come back ik steek over; oversteken, stakfstaken over, ben overgestoken I cross; to cross ik besta; bestaan, bestondfbestonden, bestaan I exist; to exist ik bouw; bouwen I build; to build

Expression: ik vraag de weg; de weg vragen I ask directions; to ask directions

A. You are the old man Eva talked to. You go to the local cafe and tell your buddies

what happened. B. Conjugate the verbs in the required tense and write down the sentences in the correct word order. PRES =present tense; PAST= past tense; PERF= perfect tense. Example: Jan [afvegen, PRES] de auto becomes Jan veegt de auto af Jan [afvegen, PAST] de auto becomes Jan veegde de auto af Jan [afvegen, PERF] de auto becomes Jan heeft de auto afgeveegd

93

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Liesbet [uitleggen, PRES] het probleem aan de baas. 's Morgens [zich aankleden, PRES] Karel altijd heel snel. De baas [uitnodigen, PERF] zijn detectives voor een etentje. Zij [oversteken, PAST] de straat met z'n allen. [Terugkomen, PERF] jullie nog voor middernacht? Ik [aankomen, PAST] in Amsterdam tussen twee uur en half drie.

C. Fill in the blanks. Use nouns and adjectives/adverbs from the vocabulary lists under the readings. Conjugate the verbs in brackets in the perfect tense. Do not forget the pincer construction. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

De gevaarlijke man [uitnodigen] Jan in het hol van de _ _ __ Wij [zingen] een lied. om haar oude auto. Liesbet [maken] zich Ik [parkeren] mijn auto niet midden in de stad. Vandaag [aankleden] Karel zich want hij had weinig tijd. [Afvegen] jullie jullie handen met een ? Jan [terugkomen] naar het benzinestation en daar [vragen] hij de

8. [Brengen] jij gisteren je tante een _ _ __

Zeer geachte uitgever, Het gaat van kwaad tot erger. Niet alleen krijgen we nog maar wat goedkope s-e-x, also£ dat nog niet genoeg was, maar de vrouw is ook niet veel meer dan een sexobject. Dat krijg je als je een man (dat is hij natuurlijk, maar een mens?) als Jan Raap de held van je hoek maakt. Waarom is dit geen normaal hoek, met conversaties tussen leraren en studenten, of tussen studenten over nuttige en belangrijke onderwerpen zoals het weer, de garage, klompen en tulpenvelden? Zo leert een mens nog eens wat. Het verhaal is bovendien ook slecht geconstrueerd. Bestaat het huis nu of bestaat het niet? Waarom weten Jan Raap en Eva dat niet? Weten de schrijvers het zelf wel? Spannend is het zeker niet, en grappig ook al niet. De "heiden" lopen gewoon rond als twee kippen zonder kop, niet als verantwoordelijke mensen (in de ware zin van het woord) die de moed hebben om hun lot in eigen handen te nemen. Hopelijk denkt u voor een volgende publicatie aan een van de boeken van

94

ondergetekende, dan weet u tenminste zeker dat u zich niet in de vingers snijdt. Hoogachtend, F. Kwakernaak

Secretaris "Het betere lesboek"

plezier

zachtjes bouwen gewoon

plicht bezoek hoi

plezierig pleasant onplezierig unpleasant ik plezieri plezieren I give pleasure; to give pleasure ik verzachti verzachten I soften; to soften zachtheid softness gebouw building ik herbouwi herbouwen I rebuild; to rebuild gewoonlijk usually gewoonte habit ongewoon unusual verplichting obligation bezoeker visitor holte hollow

15 In de nesten Onze held zit met Eva in de nesten en weet niet goed hoe hij er weer uit moet komen. Ze stonden op ons te wachten. Twee mannen, elk met een nylon kous over het hoofd getrokken, elk met een revolver in de hand. "Blijf staan", zei de een, "handen omhoog." De ander began te lachen. Hij pakte mijn revolver af en zei: "Loop naar de muur, leg je handen op de muur en kijk voor je uit. Draai je niet om." Zijn vriend was bezig een touw in stukken te snijden. "Liggen", zei de eerste weer, "alletwee." Eva en ik gingen op de grand liggen. De ander began ons vast te binden, eerst de handen en toen de voeten. Daarna bond hij ons elk een doek voor de mond. Ik keek naar Eva, maar ze lag met haar gezicht naar de andere kant gedraaid. Ik zag haar schouders op en neer gaan. Ze ligt te huilen, dacht ik. elk each handen omhoog hands up

kous stocking open neer up and down

stil quiet het touw rope

Verbs: ik pak af; afpakken I take away; to take away ik huil; huilen I cry; to cry ik leg; leggen I lay; to lay ik wacht op; opwachten I wait for; to wait for ik kijk voor me uit; voor zich uitkijken, keek/keken voor zich uit, voor zich uitgekeken I look in front of me; to look in front of oneself ik trek; trekken, trok/trokken, getrokken I pull; to pull ik bind vast; vastbinden, bondfbonden vast, vastgebonden I tie up; to tie up ik bind; binden, bondfbonden, gebonden I tie; to tie Expression: in de nesten zitten to be in trouble

Do You Know? 1. Waarom hebben de mannen een nylon kous over hun hoofd? 2. Wat is een van de mannen aan het doen? 3. Hoe weet Jan dat Eva ligt te huilen?

95

96

In Dutch you cannot express duration the same way as in English. "I am reading" therefore never translates as "lk ben lezen" or "lk ben lezend." But you can express DURATION as follows: staan + te + infinitive zitten + te + infinitive liggen + te + infinitive lopen + te + infinitive zijn + aan het + infinitive

ik ik ik ik ik

state wachten [I am waiting] zit te lezen [I am reading] lig te slapen [I am sleeping] loop te denken [I am thinking] ben aan het wachten [I am waiting]

Direct objects and predicates go behind the conjugated verb: Ik sta stil te wachten. Ik zit een hoek te lezen. Ik lig gelukkig te slapen. Ik loop lekker te denken Ik ben een hoek aan het lezen.

Flowers, anyone?

I

97

Dutch uses om te +infinitive to express INTENTION in many cases. If you want to say something like I go home to read a book, the English "to" corresponds to Dutch om te, which is followed by an infinitive. The construction is as follows: 1. take om first, 2. put the object or predicate immediately behind om, 3. close the sentence with te + infinitive, so you get:

Ik ga naar huis om een hoek te lezen. [I go home to read a book] Ik lees een hoek om gelukkig te zijn. [I read a book to be happy] NOTICE: You do not need om te with mogen, kunnen, moeten, willen: Ik wil een hoek lezen. Ik kan gelukkig zijn.

1. Take the infinitive-werken-and remove the ending: werk 2. Congratulations: you just made the imperative singular, which is also the imperative plural: Werk wat harder! [Work a little harder!] Loop niet zo snel! [Don't walk so fast!] 3. The infinitive can also be used as an imperative: Harder werken! [Work harder!] Niet lachen! [Don't laugh!] NoTE: The imperative of zijn is wees! Maak je geen zorgen, wees gelukkig! [Don't worry, be happy!]

Moet Jan de hoop opgeven? Nee hoor! Het was stil in het huis. Ik kon alleen de wind horen, die door de bomen waaide, en ik kon aileen de bloemen zien voor het raam. De twee mannen waren duidelijk aan het wachten. De een zat een hoek te lezen, de

98

ander liep door de kamer te ijsberen. "Hou ermee op", zei de een af en toe, maar de ander luisterde niet. Toen hoorden we het lawaai van een auto die dichterbij kwam. "Blijven liggen", zei een van de mannen tegen ons. De ander liep de gang in, naar de deur. Mijn hart begon harder te slaan. Buiten hoorde ik voetstappen. Twee mensen, misschien meer, zeker niet minder. De andere helft van de bende? En toen zag ik het, aan de muur: een schilderij met een berg crop, en een boot die naar de berg aan het varen was. Wie deelt hier nu de lakens uit, dacht ik. Niet de Gouden Kris. Is dit het begin van het einde? het begin beginning bende gang bloem flower boom tree boot boat duidelijk obviously

het einde end gang hall helft half hou ermee op! stop it! het laken/lakens sheet

minder less het schilderij painting voetstap footstep wind wind zeker certainly, certain

Verbs: ik deel uit; uitdelen I distribute; to distribute ik vaar; varen, voer/voeren, gevaren I sail; to sail ik ijsbeer; ijsberen I walk up and down; to walk up and down het waait; waaien it blows; to blow Expression: ik deel de lakens uit; de lakens uitdelen I am in command; to be in command

Assignments

r~~~r{~~~~~}/)~ =·=·=·=·=·=·=·=·= · .-.:=:=:=:=:.:_:::::.:.::::::::::::::::::::::::::::~:~.;.:.:.:..

=·=·=·=·=·=·=·=·= =·= ·=·=·=·=·=·=·=============================================================···=·=···=·=·=·=·=·=·=·===========================·=·=·===========================

A. Liesbet and Karel are shadowing Eva and Jan Raap. What are they doing now? What kind of plans are they making?

B. Conjugate the verbs that express duration in the present tense and put the sentences in the right word order.

Example: Ik [zijn + aan het + uitdelen] de lakens becomes Ik ben de lakens aan het uitdelen Ik [lopen + te + uitdelen] de lakens becomes Ik loop de lakens uit te del en 1. 2. 3. 4.

Het weer [zijn + aan het + veranderen]. Wij [staan + te + wachten] op de bus. Eva [lopen + te + zingen] zachtjes. Ik [zitten + te + zich zorgen maken] om jou .

99

5. [Liggen + te + huilen] jij lang wanneer ik niet bij je ben? 6. Karel [zijn + aan het + vastbinden] de bendeleden niet. C. Conjugate the verb in the first part of the sentence in the past tense. Write the second part of the sentence in such a way that it expresses intention. Example: Ik [lopen] naar de man ... [de weg vragen] becomes Ik liep naar de man om de weg te vragen

1. 2. 3. 4.

Hij [gaan] naar Rotterdam... [zijn tante bezoeken]. Wij [doen] onze handen omhoog ... [niet in gevaar zijn]. Ik [ijsberen] in mijn studeerkamer ... [betere ideeen krijgen]. Gisteren [rijden] jullie naar Antwerpen ... [lekkere chocolade kopen].

D. Put the verbs in brackets in the imperative. Example: [Vastbinden] mij niet! becomes Bind mij niet vast!

1. 2. 3. 4.

[Wachten] op mij! [Huilen] niet! [Doen] je handen omhoog! [Antwoorden] snel, alsjeblieft!

E. Conjugate the (separable) verbs in the right form and tense. Think about the right word order. 1. Het kleine meisje [uitdelen, PAST] bloemen aan de kinderen. 2. De bazin van de bende [vastbinden, PRES] de jonge vrouw. 3. [Uitnodigen, PERF] jullie jullie oom voor een bezoek aan het museum? 4. Ik [afpakken, PAST] de revolver van hem. 5. De stille jongen [opwachten, PRES] zijn vriendin bij het station. 6. Wij [terugkomen, PERF] bij het hol van de leeuw.

Aan het prijzencomite voor het Nederlandse Cursusboek, Mag ik zo vrij zijn om u een geweldige suggestie te doen? Dat lesboek voor Nederlands met dat superspannende detective-verhaal is een zeer welkome verandering op de cursusboekenmarkt. Eindelijk een beetje actie! Dat vind je niet zo vaak in Nederlandse verhalen; wel veel flash-backs, veel restaurants, en vooral veel regen. Natuurlijk lopen Jan Raap en Eva als

100

ratten in de val, maar geen nood, ze komen er wel weer uit. Zo'n intelligente, charmante en vindingrijke man als Jan Raap is die twee gangsters natuurlijk te slim af. En Eva is ook niet dom . Ze vinden er wel wat op. Ik heb het hoek nog niet uit, maar ik vind het mooi hoe de spanning in het verhaal langzaam maar zeker wordt verhoogd. Eerst krijg je het restaurant, dan de lange rit met de flash-backs, en dan w eer een meesterlijke nieuwe ontwikkeling. Of overdrijf ik nu misschien een beetje? En dan, na de actie, de mysterieuze beschrijving van een schilderij dat waarschijnlijk vol symbolen zit. De boot is natuurlijk helemaal geen boot en de berg is helemaal geen berg. Dat is toch al te eenvoudig. Nee, hier zit een diepere dimensie achter. Ik hoop dat het allemaal vlug duidelijk wordt. Nog vijf hoofdstukken en we weten alles. Hoera! J.L. ten Kate voor de lezersvereniging "Diep en Hip" Amersfoort.

Derivations

======================::::::::

trekken waaien leggen zeker binden bloem huilen

=======================:=:=::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

=======:::::::::::::::::::::::::::====~=~=~=~======-=-=·=================:?=~========================================·=·=··-·.·.· ·-·-···

ik vertrek; vertrekken I leave; to leave trekker trigger het verwaait; verwaaien it becomes wind-blown; to become wind-blown pierewaaier party animal ik verleg; verleggen I shift; to shift ik beleg; beleggen I invest; to invest zekerheid certainty onzeker uncertain, insecure ik verzeker; verzekeren I insure; to insure ik verbind; verbinden I connect; to connect ik ontbind; ontbinden I dissolve; to dissolve ik verbloem; verbloemen I euphemiz; to euphemize huilerig tearful

16 De Bulgaarse terroriste Onze held raakt de draad kwijt Een vrouw die niet bestaat, zoekt een man die niemand vindt. Tegen welke prijs? De deur gaat open en er komen drie mensen binnen. Links een man, rechts een man. De kleinste, in het midden, is een vrouw. Ze is een beetje kleiner dan de man naast haar. In haar handen houdt ze een klein hondje. Ze is lelijk. Ze draagt een zonnebril, tegen de zon die niet schijnt. Als ze spreekt is haar stem lager dan die van een man. "Sta op", zegt ze. De l