Ginekologija I Akušerstvo 1 - Skraceno

 

GINEKOLOGIJA I DIO

je koštani prsten na spoju Karlica  je kičmenog stuba i donjih ekstremiteta. Sastoji se iz četiri kosti: dvije karlične, krsne i trtične kosti. Prilagođena je funkciji materinstva.

Karlična kost (os coxae) velika pljosnata kost sastavljena od tri kosti: bedrene (os ilium), preponske (os pubis) i sjedalne (os

ickii) međusobno spojene hrskavicom koja okošta u pubertetu.  Bedrena kost (os ilium) je gornji pljosnati

dio karlične kosti čija je gornja ivica u vidu  grebena (krista ilika) oblika je slova S,

široka i hrapava.  Sjedalna kost (os ischii) ima granu i tijelo

koje svojim donjim dijelom obrazuje sjedalnu kvrgu (tuber ischiadicum).

 

Preponska kost (os pubis) se sastoji iz

tijela gornje i donje grane. Vezivnohrskavični spoj obe preponske kosti se zove preponskasimfiza (symphisis pubica) i ona gradi prednji zid karlice. Krsna kost (os sacrum) se sastoji iz pet

čvrsto sraslih krsnih pršljenova i ona svojom prednjom stranom čini dio zadnjeg zida karlice.

Trtična kost (os coccyqis) sastoji se iz 4-5 čvrsto sraslih zakržljalih trtičnih pršljenova.  ZGLOBOVI I VEZE MALE KARLICE Krsno bedreni zglob (articulatio

sacroiliaca) spoj između krsne i bedrene

kosti koji zbog razmekšanja zglobne čahure i veza pred kraj trudnoće i tokom porođaja može da se pokreće.  Krsno trtični zglob (articulatio sacrococcyqis) je spoj između krsne i

 

trtične kosti. U trudnoći za razliku od krsne kosti trtična može da se pomjeri unazad za 2-3 cm. Krsno slabinski zglob (articulatio

lumbosacrale) spoj petog slabinskog i

prvog krsnog pršljena. Prednjom stranom svojih tijela zaklapaju ugao čije tjeme štrči na ulazu male karlice u vidu ispupčenja –  RT - promontorium.

Karlični prsten se dijeli na veliku (pelvis major) i malu karlicu (pelvis minor).

je koštani cilindar spolja i Mala karlica  je iznutra obložen mišićima i vezivnim tkivom, odozdo je zatvorena mišićnovezivnom prečagom, a gore je otvorena prema velikoj karlici. U duplji male karlice

se nalaze unutrašnji polni organi žene (rektum i mokraćna bešika). Na kraju trudnoće mala karlica predstavlja koštani

 

dio porođajnog kanala, na njoj se razlikuje razlik uje gornji otvor (ulaz) i donji otvor (izlaz). Gornji otvor (apertura pelvis superior) je

ovalna, bubrežastog oblika i na njoj razlikujemo više prečnika.  Prvi prečnici: Prvi, anatomski (coniugata anatomica) spaja promontorium (RT) sa gornjom ivicom preponske simfize i iznosi 11-11,5 cm. Drugi, pravi porodiljski (coniugata vera)

spaja promontorium (RT) sa

najispupčenijom tačkom na zadnjoj ivici preponske simfize i iznosi 10,5 cm. Dijagonalni (coniugata diagonalis) spaja promontorium sa donjom ivicom

preponske simfize i iznosi 12 – 12,5 cm.

Kosi poprečnici (diameter doligus) spaja krsno bedreni zglob jedne karlične kosti sa

 

bedreno čašljastim ispupčenjem druge karlične kosti i iznosi 12 – 12,5 cm. Poprečni prečnik (diametar transversus maximus) spaja dvije najudaljenije

simetrične tačke na lučnim linijama (linea arcuata) i iznosi 13,5 cm. Donji otvor (izlaz) – apertura pelvis

inferior ima oblik romba i na njemu razlikujemo pravi (diameter rectus) koji ide od donje ivice preponske simfize do vrha

trtične kosti i iznosi 9 cm (u porođaju 11 –  12 cm) i poprečni (diametar transversus) spaja dva sjedalna ispupčenja i iznosi 11 cm. Osovina male karlice (axis pelvis) je zamišljena linija koja spaja sredine svih

pravih prečnika male karlice i predstavlja liniju vodilju porođaja. 

 

MISICI KARLICE

U maloj karlici se razlikuju bočni mišići karlične duplje i mišići koji zatvaraju donji otvor male karlice i zajedno sa vezivnim masnim tkivom i kožom čine međicu (perineum).

Bočni mišići oblažu malu karlicu sa unutrašnje strane a čine ih unutrašnji zaporni mišić (musculus opturator intermus) i kruškasti (musculus piriformis). Međicu pored kože i potkožnog vezivnog tkiva grade dvije mišićno-fascijalne prečage. Gornja (diaphragma pelvis) i donja (diphragma urogenitale).

Gornja (karlična) je građena iz dva mišića. Mišića podizača čmara (musculus levator ani) i trtičnog mišića (musculus coccydeus) kao i dvije fascije od kojih jedna prekriva

 

gornju a druga donju stranu mišića. Ona čini oslonac organima trbušne duplje pa ako mišići oslabe dolazi do spuštanja i prolapsa materice i vagine.

Donja ili mokraćno – polna dijafragma zatvara samo mokraćno – polni trougao. Spoljašnji polni organi žene Skupa čine vulvu ili stidnicu. Tu spadaju:

Stidni brežuljak (mons veneris) –  predstavlja predio kože i potkožnog masnog tkiva iznad simfize a između butina. Velike stidne usne (labia majora pudendi)

čine dva paralelna kožna nabora koji se spuštaju od stidnog brežuljka prema čmaru i završavaju se na 3 cm iznad njega a između sebe ograničavaju stidnu pukotinu (rima pudendi).

 

Male stidne usne (labia minora pudendi)

čine dvije paralelne duplikature nježne kože koje se nalaze dublje ispod velikih stidnih usana. Bogate su nervnim

završecima krvnih sudova i lojnim žlijezdama.  Trem vagine (vestibulum vaginae) – je

uzan prostor ograničen prema ulazu vagine djevičnjakom (himen), naprijed dražicom, bočno malim stidnim usnama i nazad resicom malih usana.

Djevičnjak (himen) – je tanka opna na ulazu vagine koja odvaja spoljašnje od unutrašnjih polnih organa i kroz koju se izliva menstrualna krv. Može biti potpuno zatvorena (atrezija).

Dražica (clitoris) – je najosjetljiviji dio polnog organa žene bogat krvnim sudovima i nervnim završecima. 

 

Velike tremne žlijezde (glandule bartolini)  – su parne i smještene u donjoj trećini velikih stidnih usana čiji se izvodni kanali otvaraju sa unutrašnje strane velikih stidnih usana. One luče sekret koji vlaži ulaz u vaginu. UNUTRASNJI POLNI ORGANI Usmina (vagina) – je sluzno – mišićna cijev

duga 8 – 10 cm. Svojim gornjim krajem koji

se zove formoks vagine obuhvata grlić materice. Prednji i zadnji zid vagine su prilubljeni jedan uz drugi osim na ivicama

tako da ona na poprečnom presjeku liči na slovo H. Sluzokoža vagine je prekrivena višeslojnim pločastim epitelom. Stalni stanovnik vagine je Dedarlajnov bacil za kojeg se smatra da stvara mliječnu kiselinu koja daje kiselkast karakter sekretu vagine

 

koji štiti nju i druge unutrašnje polne organe od infekcije.

je u obliku spljoštene Materica (uterus) –  je kruške sa vrhom okrenutim na dole. Kod nerotkinja je duga 6 cm i ima 50 – 60 grama. Na njoj se razlikuju tijelo , vrat i

suženi dio. Prednja strana je okrenuta ka mokraćnoj bešici a zadnja ka rektumu. Sa unutrašnje strane grlić je obložen  jednoslojnim cilindričnim epitelom a sa spoljašnje višeslojnim pločastim epitelom. Kružnim pripojem vagine grlić je podjeljen na gornji nadusminski dio (portio supravaginalis) i donji usminski dio (portio

vaginalis). Kroz vrat materice (glić) prolazi kanal materičnog vrata (canalis cervicis uteri). Kratak dio na spoju tijela i vrata se

zove suženje (isthmus uteri).

 

Materična duplja (cavum uteri) je šupljina oblika ravnostranog trougla. Unutrašnju površinu materice oblaže sluzokoža (endometrijum) koji ima površni (funkcionalni) sloj koji se ljušti za vrijeme menstruacije i duboki (bazalni) koji je stalni. Ispod endometrijuma se nalazi

mišićni sloj debljine 8 – 10 mm koji se zove miometrijum a spolja se nalazi

perimetrijum tj. čvrsto pripojena trbušna maramica.

Materične veze pričvršćuju matericu za pojedine tačke na maloj karlici i obezbjeđuju normalan položaj materice.  Okrugle veze materice (lig. Teres uteri) polaze od prednje strane materice prolaze

kroz ingvinalne kanale i završavaju se u koži veliki stidnih usana. 

 

Široke veze materice (lig. Latum uteri) odozgo, naprijed i nazad prekrivaju

 jajovode ostavljajući slobodne samo fimbrije i spuštaju se ka dnu male karlice.  Krsno – materične (lig. Sacro uterinuma) vežu zadnju stranu materice sa krsnom kosti. Jajnik (ovarium) parni organ veličine i

oblika badema, smješten u plitkim jamama (fossa ovarica) na bočnim stranama gornjeg dijela male karlice. sadrži koru i srž. Površina im je pokrivena opnom koja  je do puberteta glatka a poslije neravna zbog prisutnih folikula u raznim fazama razvoja i ožiljaka tamo gdje se odigrala ovulacija. U kori se nalaze jajne ćelije

okružene jednim slojem zrnastih ćelija tzv. prvobitni mješak. Njih ima oko 200 000 u svakom jajniku i koji sazrijevaju pod

 

dejstvom hormona prednjeg režnja hipofize. Jajnik luči estrogen i progesteron.  je parni mišićno –  Jajovod (tuba uterina) –  je sluzokožni organ cjevastog oblika dužine 8-12 cm. Oni polaze sa rogova materice ka

bočnim stranama zidova karlice. Spoljašnji ljevkasti dio jajovoda završava se u trbušnoj duplji sa 10 do 15 fimbrija (prstastih nastavaka) od kojih je najduža ovarika. Sa unutrašnje strane jajovod je obložen cilindričnim epitelom sa trpljama. Ispod se nalazi mišićni sloj koji obezbjeđuje tonus i peristaltiku jajovoda. 

ŽIVOTNA DOB ŽENE

 

Razlikuju se sljedeća životna doba:  Djetinjstvo: obuhvata razdoblje od

rođenja do puberteta, najčešće do dvanaeste godine kada počinje aktivnija funkcija ženskih polnih organa.  Pubertet: je doba tjelesnog, duševnog i polnog sazrijevanja žene. Obično se javlja od dvanaeste do sedamnaeste godine. Ako se javi prije dvanaeste govorimo o ranom pubertetu a ako se javi poslije sedamnaeste govorimo o kasnom. Pod

dejstvom hormona prednjeg režnja hipofize i estrogena dolazi do ubrzanog rasta i tjelesnog razvoja, odlaganja masnog tkiva na ramenima, dojkama, stidnom

brežuljku i kukovima. U dojkama se razvija i žljezdano tkivo, dojke se uvećava ju a bradavičasta polja se proširuju. Javlja se dlakavost stidnog brežuljka i pazuha. Glas

 

postaje dublji a lako se mjenja i duševno raspoloženje. Uvećavaju se polni organi, u vagini sazrijeva vaginalni epitel a sekret

postaje kiseo. U jajnicima počinju sazrijevati prvobitni mješkovi pod dejstvom folikolostimulirajućeg hormona (FSH). Luči se estrogen, javlja se menarha i počinje ovulacija. U početku menstrualna krvarenja nisu uredna ni po vremenu

 javljanja ni po količini izgubljene krvi.  Generativno doba (doba pune polne

zrelosti žene): je najvažniji period žene jer  je to doba reprodukcije kada je žena sposobna za oplođenje, nošenje trudnoće i porođaj. Traje od puberteta do klimakterijuma. Jajnici su u punoj aktivnosti i u njima sazrijeva po jedna jajna

ćelija između dvije menstruacije koja se iz prsnutog de grafovog folikula izbaci u

 

duplju male karlice. U ovom dobu se

redovno luče ovarijalni hormoni.  Klimakterijum (prelazno doba) doba

između generativnog perioda i senijuma. Tada se gase endokrine i reproduktivne funkcije jajnika kao i funkcije drugih

endokrinih žlijezda. Prestaje sazrijevanje  jajnih ćelija izostaje ovulacija i nedostaje progesteron. Zbog toga prestaju menstrualna krvarenja - menopauza. Druge tegobe koje se javljaju u ovom periodu su: povremeni osjećaji vrućih

talasa, osjećaj mravinjanja, znojenje, čestо  lupanje srca, nervoza i psihička nestabilnost. Kod nekih se javlja i sklonost

ka gojaznosti, maljavosti i povišenom krvnom pritisku. Senijum (staračko doba): se odlikuje

atrofijom svih organa i tkiva. Ova

 

progresivna atrofija traje godinama i prati

ženu do kraja života.  Fiziologija menstrualnog ciklusa 

Uspostavljanjem menstrualnog ciklusa tj. nastanak menstruacije je jedna od najupadljivijih manifestacija puberteta. Prva menstruacija (menarha) se najčešće  javlja od dvanaeste do sedamnaeste godine. Kod menstruacije se razlikuju trajanje (3 – 7 dana), jačina (žena

prosječno gubi 50-100 ml krvi pomješane sa produktima lučenja žlijezda endometrijalne i cervikalne sluznice) i

učestalost (kod većine žena menstrualni ciklus traje 28 dana ali se smatra

normalnim ako traje između 21 i 35 dana). Pod menstrualnim ciklusom se

podrazumjeva vrijeme od početka jedne

 

pa do prvog dana naredne menstruacije. Redovno i pravilno odvijanje menstrualnog ciklusa kontroliše hipotalamus koji luči

polipeptide koji podstiču ili inhibišu određene funkcije prednjeg režnja hipofize. Od njih su posebno važni rilizing (oslobađajući) i inhibišući faktori. U prvoj fazi menstrualnog ciklusa pod uticajem rilizing faktora hipotalamusa prednji režanj

hipofize luči FSH (folikulostimulirajući hormon) koji stimuliše sazrijevanje jajne ćelije i lučenje estrogena. Prije sredine ciklusa prednji režanj hipofize luči LH (luteinezirajući hormon) koji zajedno sa FSH izaziva prskanje de grafovog folikula i

izbacivanje jane ćelije u trbušnu duplju sa posljedičnim stvaranjem žutog tijela čijim održavanjem upravlja LTH (luteo tropni hormon). U toku menstrualnog ciklusa

 

dešavaju se promjene na svim unutrašnjim polnim organima žene pa govorimo o vaginalno-cervikalno-ovarijalno i endometrijalnom ciklusu. Cervikalni ciklus Predstavlja promjene

koje se dešavaju na cerviksu (grlić materice) pod dejstvom ovarijalnih hormona. U ranoj preovulatornoj i kasnoj postovulatornoj fazi menstrualnog ciklusa cervikalna sluz je mutna, gusta,

želatinozna i skoro potpuno zatvara cervikalni kanal što otežava prodor spermija. U kasnoj preovulatornoj i ranoj postovulatornoj fazi sluz se kvalitativno mjenja, postaje bistra, providna i veoma rastegljiva i kroz nju spermatozoidi lako prodiru. Endometrijalni ciklus Čine promjene koje

se dešavaju na sluznici materice pod

 

dejstvom ženskih polnih hormona (estrogena i progesterona). Kod njega se

razlikuju četiri faze:  Faza proliferacije (bujanja): nastaje

odmah poslije menstrualnog krvarenja (5.i ili 6. dan od početka ciklusa) i odlikuje se bujanjem tek obnovljenog funkcionalnog sloja endometrijuma. Faza sekrecije: nastaje odmah poslije ovulacije i traje od 15. 1 5. do 28. Dana menstrualnog ciklusa. Ova faza traje

četrnaest dana i odlikuje se pripremanjem sluznice materice za prijem oplođene jajne ćelije. Sluzokoža zadebljava, žlijezde luče glikogen, račvaju se i šire im se lumeni. Ovako promjenjena sluznica je spremna za

usađivanje jajne ćelije i zove se decidua.  Faza deskvamacije: nastupa ako izostane

oplođenje, traje 4, 5 do 7 dana i to je faza

 

menstrualnog krvarenja. Ljušti se funkcionalni sloj materice i otpada zbog

spazma arteriola i posljedične nekroze njihovih zidova praćene odljubljivanjem endometrijuma i izbacivanjem sa krvi. Faza obnavljanja funkcionalnog sloja:

odigrava se istovremeno sa menstruacijom tj. dok na izvjesnim djelovima materice otpadaju ostrvca funkcionalnog sloja dotle

se na ranije otpadnutim vrši njegovo obnavljanje tako da je pri kraju menstrualnog krvaren ja cijela unutrašnja

površina materice obložena tankim funkcionalnim slojem endometrijuma. Oplođenje (koncepcija, fertilizacija) i nidacija Je spajanje muških i ženskih jajnih

ćelija tj. spajanje spermatozoida i zrele  jajne ćelije. De grafov folikul jajnika svakih 28 dana izbacuje žensku polnu ćeliju iz

 

 jajnika u trbušnu duplju odakle je resice  jajovoda uvlače u kanal jajovoda. Izbacivanje jajnih ćelija iz jajnika naziva se ovulacija.

Muške polne ćelije (spermatozoidi) koji su prilikom snošaja došli u vaginu prolaze kroz kanal grlića materice, kroz materičnu duplju u kanal jajovoda gdje se već nalazi  jajna ćelija. Ako dođe do oplodnje, oplođena jajna ćelija ide prema šupljini materice i dva do tri dana kasnije se

ugnijezdi na površini sluznice, zatim se ukopa u endometrijum i tako nastaje

trudnoća. Pri usađivanju oplođena jajna ćelija svojim citolitičkim enzimima razara površinski sloj sluznice materice koji se zove decidua i djeli je na tri dijela:

Sloj decidue na koji naliježe oplođena jajna ćelija se zove bazalna decidua.Sloj koji

 

pokriva usađeni ovulum se zove kapsularna decidua.Ostali dio sluznice

materičnog zida je prava (parijetalna) decidua. Kada ovulum ispuni duplju materice (pri

kraju trećeg mjeseca trudnoće) kapsularna i parijetalna decidua se spajaju u jednu. Od

momenta usađivanja oplođene jajne ćelije u deciduu materice nastaje trudnoća i u tom stadijumu ona se sastoji od

umnoženih ćelija koje se uskoro diferenciraju u dva sloja: Spoljašnji (trofoblast) iz kojeg nastaje spoljašnja plodova opna – horion (čupanica) i Unutrašnji (embrioblast) 

Spoljašnja plodova opna je u početku cijelom površinom obrasla čupicama koje kasnije na većem dijelu atrofiraju i taj dio se zove goli horion (chorion laeve) a

 

zadržavaju se samo prema bazalnoj decidui i to je čupasti horion (chorion frondusum). Od čupastog horiona i bazalne decidue krajem trećeg mjeseca trudnoće nastaje posteljica. Embrioblast gradi tri klicina lista: Ektoderm iz koga nastaje pokrovno tkivo

(koža i derivati) i nervni sistem Mezoderm  iz koga nastaju potporna tkiva (kosti), krv, krvni sudovi itd. Endoderm iz koga nastaje

digestivni sistem i žlijezde duž njega (jetra, pankreas...)

Određivanje starosti trudnoće Vrši se na osnovu anamnestičkih podataka i objektivnog pregleda. Od anamnestičkih podataka koriste se datum posljednje

menstruacije, datum oplođavajućeg polnog odnosa i datum kada je trudnica osjetila prve pokrete ploda. Prema datumu

 

posljednje menstruacije starost trudnoće se određuje tako što se prvom danu posljednje menstruacije doda 7 dana pa se

od tog dana računa trudnoća. Određivanje starosti trudnoće prema oplođavajućem polnom odnosu može se koristiti samo u slučajevima kada se zna da je trudnoća nastala posle jednog jedinog koitusa. Prvorotka osjeti pokrete ploda na polovini trudnoće (4,5 mjeseca) a višerotka 15 dana ranije (kraj 4. Mjeseca) pa se uzima datum kada osjeti prve pokrete ploda.

Određivanje starosti trudnoće objektivnim pregledom zasniva se na ućećanju materice. Izvan trudnoće materica je veličine kokošijeg jajeta, na kraju prvog mjeseca trudnoće kao guščije, na kraju drugog kao ženska šaka a na kraju trećeg kao muška šaka. U to vrijeme dno

 

materice dopire do gornje ivice simfize,

potom prelazi u trbušnu duplju, na kraju 9. Lunarnog mjeseca dopire do visine rebarnih lukova a u 10. Lunarnom mjesecu dno materice silazi na sredinu rastojanja

između rebarnih lukova i pupka, zbog spuštanja ploda prema maloj karlici.  Oogeneza (sazrijevanje jajne ćelije) Jajne ćelije nastaju u kori jajnika u prvim nedjeljama intruterinog razvoja. Svaka

 jajna ćelija je okružena slojem zrnastih ćelija (granuloze), a cijela formacija je omotana vezivnom opnom (teca foliculi

interna) koja luči estrogen. Prije puberteta počinju da se umnožavaju ćelije granuloze. U pubertetu pod dejstvom rilizing faktora

hipotalamusa luči se FSH koji podstiče rast i sazrijevanje prvobitnog miješka i LH koji izaziva prskanje zrelog miješka. Tokom

 

procesa sazrijevanja jajna ćelija se osposobljava za susret i spajanje sa spermatozoidom i neophodno je da se stvore uslovi za prenos genetičkog materijala od oba roditelja. Zato jajna

ćelija podliježe dvema diobama pri čemu  nastaju četiri ćelije od koji je jedna velika, zrela i sposobna za oplođenje (ovocit), a tri su male, funkcionalno nestabilne i one propadaju (polocite). Ovocit ima 23 hromozoma, koliko ima i zreo spermatozoid. Spermatogeneza (sazrijevanje

spermatozoida) sazrijevaju u testisima

tokom cijelog života, nekad čak i u dubokoj starosti. Da bi bili sposobni za oplođenje takođe prolaze dvije diobe, od kojih je  jedna redukciona tj. smanjenje smanjenje normalnog broja hromozoma na polovinu. Tako

 

spermatozoid koji je sposoban za

oplođenje ima 23 hromozoma. Spermatozoidi su dugačke ćelije, liče na punoglavce, imaju okruglu malo spljoštenu glavu, kratak vrat i dugačak rep. U jednom kubnom centimetru ima ih 80 do 100 miliona. Smanjen broj spermatozoida u centimetru kubnom se zove oligospermija, kada u spermi nema spermatozoida to je azospermija a kada su svi prisutni spermatozoidi nepokretni, odnosno mrtvi to se zove nekrospermija. Sastavni dijelovi ovuluma Su posteljica,

pupčanik, plodovi ovojci, plodova voda i sam plod. Posteljica (placenta) se krajem trećeg

mjeseca stvara iz čupastog horiona i bazalne decidue. Pred kraj trudnoće je teška 500g, prečnika je 16 do 20 cm.

 

Strana okrenuta prema plodu (pars foetalis) je glatka, sjajna i prekrivena amnionom, a strana okrenuta prema

materici (pars materna) je režnjevita i tamno-crvene boje. Osnovna jedinica

posteljice je čupica. Manji broj čupica je usađen u materični mišić i to su fiksacione čupice, a veći broj je slobodan i to su resorcione čupice. Preko posteljice se obavlja cjelokupna razmjena materija

između majke i ploda, a ona i štiti plod od bakterijskih infekcija, ali ne spriječava prodor virusa i toksina. Posteljica je i

žlijezda sa unutrašnjim lučenjem (luči horionski gonadotropin, estrogen, humani placentarni laktogen i progesteron koji smanjuje osjetljivost materice na

spoljašnje i unutrašnje nadražaje i pomaže održavanje trudnoće). 

 

Pupčana vrpca ploda (funiculus umbilici)  je organ koji spaja posteljicu posteljicu sa plodom. Kod donesenog djeteta je debljine malog prsta. Plodovi ovojci (velamenta foetus) su opne

koje naliježu na unutrašnju površinu materice i oblažu jajolik prostor ispunjen plodovom vodom u kojoj plovi plod.

Razlikuje se spoljašnja plodova opna (chorion) i unutrašnja (amnion) čija je cjelovitost veoma bitna. Ako dođe do njihovog prekidanja, iscuriće plodova voda a materica će se retrahovati oko ploda i ugroziće njegov opstanak. Kratko vrijeme nakon toga materica se kontrahuje što dovodi do istiskivanja ploda u spoljašnju sredinu. Plodova voda (liqvor amnii) je manje ili

više bistra, providna ili lako zamućena

 

tečnost koja se nalazi između ploda i unutrašnje plodove opne (amniona). Ona  je produkt lučenja ćelija amniona, trasudacije krvnih sudova majke i mokraće fetusa. Tu se još nalaze i gromuljice sirastog maza, mekonijuma, deskvamisane

ćelije kože i sluzokože. Njena količina pri kraju trudnoće je 1000 ml i ona štiti plod od udara, povreda i srašćivanja sa amnionom. Ispitivanjem sastojaka i hemijskog sastava plodove vode mogu se

dobiti značajne informacije o stanju ploda.  je metoda kojom se optički Amnioskopija  je ocjenjuje izgled plodove vode i ovojaka. Amniocenteza je metoda dobijanja

plodove vode u cilju ispitivanja is pitivanja njenog

sastava, količine hormona, enzima, aminokiselina… 

 

Plod (foetus) je začetak poslije trećeg

mjeseca trudnoće kada je stvaranje njegovih organa završeno. Plod se aktivno kreće u materici sve do 15-20 dana pred porođaj kad zauzima definitivan položaj. Pod položajem ploda se podrazumjeva odnos njegove uzdužne osovine prema uzdužnoj osovini majke. Ako se one poklapaju govorimo o uzdužnom položaju, a ako se sijeku pod određenim uglom govorimo o kosom ili poprečnom položaju. Najčešći je uzdužni položaj sa glavicom glavicom koja je naprijed i potiljkom kao

prednjačećim dijelom. U 3% slučajeva prednjači karlica (karlični stav).  Mehanizam poroda: Od samog dolaska

porodilje u rađaonu prati se njeno stanje, stanje ploda kao i napredovanje

porođajnog akta tj. širenja spoljašnjeg spoljašnjeg

 

ušća grlića materice. Ljekar po potrebi ordinira sredstva za smanjenje bola i za

brže širenje cerviksa. Ako su kontrakcije rijetke, slabe i kratkotrajne ljekar ih

pojačava davanjem uterotoničnih sredstava iz grupe oksitocina (sintocinon), a ako su kontrakcije jake, dugotrajne i

česte ljekar ih pokušava normalizovati davanjem spazmolitika tj. lijekova koji

uzrokuju popuštanje grčeva. Kad prednjačeći dio ploda dođe do izlaza male karlice on širi i rasteže međicu koja ako je uzana i rigidna, suprostavlja se izlasku

ploda. U tom slučaju da bi se izbjegli rascijepi međice i vagine vrši se presijecanje međice čime se proširuje izlaz izlaz porođajnog kanala. To se zove epiziotomija. Ako porodilja u toku istiskivanja ploda nije dobila uterotonična

 

sredstva, može ih dobiti poslije izlaska ploda, jer se tako skraćuje treće porođajno doba, a i pojačava se retrakcija materice i štiti porodilju od atoničnog krvarenja.  Faktori porođaja su: plod kao porođajni objekat, porođajni kanal i prirodne porođajne snage.  Plod kao porođajni objekat: objekat: važnu ulogu u toku porođaja ima veličina ploda, njegova sposobnost da se prilagodi porođajnom kanalu i putevima, njegov položaj, stav i držanje.  Porođajni kanal: djeli se na Koštani dio  čini mala karlica koja ako je sužena sužena i nepravilno razvijena otežava porod zbog nesrazmjere između glavice ploda i karlice majke. Meki dio čine grlić materice, vagina i međica. 

 

Prirodne porođajne snage: tu spadaju: Trudovi tj. kontrakcije materice Naponi Trudovi su :bezvoljne kontrakcije

materičnog mišića koje počinju na početku porođaja i traju sve do izbacivanja posteljice i ovojaka ploda. U početku su rijetke, slabe i kratkotrajne. Javljaju se na pola sata do 20 minuta i traju 10 do 15 sekundi. Kasnije postaju jače, duže traju (50 do 60 sekundi) i javljaju se na dva do

tri minuta. Pred pojavu napona žena osjeća najjače bolove koji potom popuste do momenta izlaska ploda. Naponi su

bezvoljne kontrakcije dijafragme i trbušne muskulature izazvane refleksnim putem

uslijed pritiska prednjačećeg dijela ploda na cervikalne ganglija. Nadovezuju se na

trudove i porodilja može da ih slabi i pojačava. 

 

Porođajno doba  Porođaj se dijeli na četiri porođajna doba:  Doba širenja ili dilatacije: se karakteriše izravnavanjem grlića i dilatacijom cervikalnog kanala materice, počinje sa prvim kontrakcijama a završava se potpunom dilatacijom spoljašnjeg ušća materice koje kod prvorotki traje 12 do 16

sati, a kod višerotki 8 do 12 sati.  Drugo doba tj. vrijeme isitiskivanja ploda:

počinje od potpune dilatacije spoljašnjeg ušća materice i završava se rađanjem novorođenčeta. Njega karakteriše pojava napona. Ono traje kod višerotki oko pola sata, a kod prvorotki nešto duže ali ni kod  jednih ni kod drugih ne ne bi trebalo da traje

duže od dva sata. U tom slučaju ljekar je dužan da završi porod bilo vaginalnim putem bilo carskim rezom.

 

Treće porođajno doba ili placentno doba: počinje od momenta rađanja i završava se rađanjem posteljice i ovojaka. Traje oko pola sata, najviše do dva sata. Ako se do tada ne odljube pristupa se ručnom odljubljivanju posteljice, jer ako ostane

priljubljena za zid materice izostaće retrakcija materičnog mišića, pa će prekinuti krvni sudovi zida materice ostati

otvoreni i dovesti do obilnog i po život opasnog krvarenja. Poslije toga se

zbrinjavaju eventualne povrede spoljašnjih polnih organa žene i pregleda se posteljoca.

Četvrto ili posplacentno doba: nastaje po izlasku posteljice i traje dva sata. Ovo doba

 je značajno jer porodilja može da krvari bilo iz rascijepa na materici, grliću, vagini, bilo zbog nesposobnosti zida da se

 

kontrahuje. Zato je bitan stalni nadzor porodilje.