Fonetik Dan Fonologi Bunyi Bahasa)
August 25, 2022 | Author: Anonymous | Category: N/A
Short Description
Download Fonetik Dan Fonologi Bunyi Bahasa)...
Description
BML 1043 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU PENDIDIKAN GEOGRAFI SEMESTER 2 SESI 2010/2011 KUMPULAN C DISEDIAKAN OLEH: BI L 1.
NAMA
NOM. MATRIK
NOOR ZAFFIZA BTE MUHAMAD SAI SAIRI RI
D20091035575
2. 3. 4. 5.
NUR’AIN SYUHADA SYUHADA BINTI ATA ATAM M NUR HASILAH BINTI SHANUD SHANUDDIN DIN ROHANI BINTI ABDUL WAHAB SITI ZUBAIDAH BINTI IBRAHIM
D20091035579 D20091035582 D20091035594 D20091035632
PENSYARAH: EN. NIK HASSAN BASRI NIK AB. KADIR
1
Isi kandungan
BIL 1.
TAJUK Ap Apak akah ah ya yang ng dima dimaks ksud udka kan n de deng ngan an bu buny nyii ba baha hasa sa da dan n
MUKA SURAT 1
bukan bunyi bahasa? bahasa? 2.
Be Beri rika kan n ti tiga ga ccon onto toh h bu buny nyii ba baha hasa sa da dan n ti tiga ga ccon onto toh h bu buka kan n bunyi bahasa.
3
3.
Dengan me memberikan cco ontoh-contoh y yaang sseesuai, huraikan perbezaan bunyi bersuara dan bunyi tidak bersuara.
5
4.
Bunyi vokal- vokal Melayu Depan
11
5.
Tengah Belakang 14
6.
Ciri-ciri setiap vokal. Lambang vokal dan transkripsi.
7.
Jadual vokal Melayu.
27
8.
Bibliografi
2
23
1.0 Apakah yang dimaksudkan dimaksudkan denga dengan n bunyi bahasa dan bukan bunyi bahasa? bahasa?
Bunyi merupakan gelombang udara yang keluar daripada paru-paru seterusnya ke pita suara, rongga tekak tekak dan keluar rongga mulut mulut atau hidung. Pada umumnya bahasa dapat dapat dikaji dalam dalam tiga bentuk, iaitu dalam bentuk bahasa pertuturan, bahasa tulisan dan bahasa isyarat. Ketiga-tiga bentuk bahasa tersebut mempunyai cara penyampaian dan sistem yang berbeza. Bahasa pertuturan digunakan kebanyakan k ebanyakan orang, yang mana didominasikan oleh sistem bunyi. Manakala bahasa tulisan pula berasaskan kepada sistem tulisan satu-satu bahasa. Bahasa isyarat adalah bahasa yang berasaskan pada sistem bahasa bah asa isyarat iaitu berbentuk visual yang digunakan oleh masyarakat yang mempunyai kecacatan pendengaran. Memahami perbezaan antara bunyi bahasa dan bukan bunyi bahasa akan memudahkan manusia untuk mentaksir sebarang bentuk bunyi yang dikeluarkan sama ada mempunyai makna tertentu atau pun tidak. Menurut Abdullah Yusoff dan Che Rabiaah Mohamed (2005), bunyi bahasa merupakan bunyi atau gabungan bunyi-bunyi yang dihasilkan melalui rongga pernafasan yang akan memben mem bentuk tuk perkat perkataan aan.. Perkata Perkataan an terseb tersebutl utlah ah dinama dinamaii seb sebagai agai “ba “bahas hasaa pertut pertuturan uran”. ”. Hal ini kerana apabila bunyi-bunyi tersebut didengari, bunyi tersebut dapat difahami maknanya oleh mereka yang menggunakan bahasa yang sama. Manakala menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nurfarah Lo Abdullah (2007) menyatakan bahawa bunyi bahasa merupakan bunyi yang telah dihasilkan dihas ilkan oleh alat artikulasi artikulasi manusia yang digunaka digunakan n dalam pertuturan. Alat artik artikulasi ulasi yang menga me ngala lami mi ha hala lang ngan an da dan n gangu ganguan an akan akan meng mengha hasi silk lkan an pelb pelbag agai ai bu buny nyii bahas bahasaa yang yang akan akan diterjemahkan dalam bentuk bunyi dan mempunyai makna yang dapat difahami oleh manusia. Pembunyian bahasa bermula apabila udara daripada para-paru di hembus keluar. Semasa proses penghembusan, udara bergerak keluar melalui saluran suara yang melibatkan rongga tekak, rongga mulut dan rongga hidung. Alatan dirongga tekak terdiri daripada glotis, pita suara dan epiglotis. Manakala di rongga mulut pula ialah bibir, gigi, gusi, lelangit, lidah dan anak tekak. Hal ini bermakna, udara dari paru-paru yang keluar melalui alat artikulasi adalah elemen utama dalam berbahasa. berbahasa.
Contohnya, Contohnya, bunyi perkataan perkataan saya dapat difahami oleh pengguna rumpun
bahasa Melayu dan bagi pengguna bahasa lain perkataan saya tidak membawa apa-apa makna kecuali perkataan saya secara kebetulan ada persamaan dengan bunyi sesuatu bahasa lain.
3
Bunyi Bu nyi yang yang diha dihasi silk lkan an teta tetapi pi tidak tidak memb memberi erika kan n ma makn knaa dan dan maks maksud ud tert tertent entu u pu pula la dianggap diangg ap sebagai bukan bunyi bahasa. bahasa. Menurut Abdullah Abdullah Yusoff Yusoff dan Che Rabiaah Mohamed (2005), bunyi-bunyi yang dihasilkan tidak membentuk perkataan atau tidak menyamai manamanaa bahasa man bahasa,, bunyi bunyi terseb tersebut ut tidak tidak diangg dianggap ap sebaga sebagaii bun bunyi yi bahasa. bahasa. Sebalik Sebaliknya nya bunyi bunyi yang dihasilkan dihas ilkan itu sekadar sekadar bunyi bersuara tanpa mengandungi mengandungi apa-apa makna. makna. Namun demi demikaian, kaian, bunyi bahasa tersebut jika dilihat berdasarkan skop pragmatik, bunyi bahasa yang dikeluarkan berkemungkinan mempunyai makna-makna yang tertentu berdasarkan kepada masa dan tempat peristiwa itu berlaku. Contohnya “bersiul” yang dilakukan oleh jejaka kepada gadis mungkin bertujuan untuk menarik perhatian. Manakala menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nurfarah Lo Abdullah (2007), bunyi yang merupakan bukan bunyi bahasa ialah bunyi yang dihasilkan oleh alat artikulasi tetapi tetapi tidak mempunyai makna makna dalam pertuturan harian manusia. Bunyi yang dihasilkan daripada anggota badan manusia yang lain juga bukan bunyi bahasa kerana tidak dikeluarkan daripada alat artikulasi dan juga tidak mengandungi makna dalam bahasa pertuturan manusia. Contohnya ialah bunyi tepuk tangan dan lipatan jari. Berdasarkan kepada pemahaman mengenai bunyi bahasa dan bukan bunyi bahasa telah memuda mem udahkan hkan urusan urusan komuni komunikas kasii manusi manusia. a.
Hal ini adalah adalah kerana, kerana, sebar sebarang ang bunyi yang
dihasilkan dihas ilkan dan mempunyai mempunyai makna tertentu tertentu membolehkan membolehkan manusia memahami hasrat yang cuba disampaikan oleh penutur yang lain. Manakala bukan bunyi bahasa yang ti tidak dak memgambarkan apa-apa makna tidak akan ditafsir oleh manusia dan hanya dianggap sebagai lumrah kejadian al alam am..
Perbe Perbezaa zaan n pe pema maha hama man n antara antara bunyi bunyi bahasa bahasa dan dan bu bukan kan bu buny nyii bahas bahasaa ju juga ga dapat dapat
mengelakkan kejadian salah tafsiran dan sebagainya.
4
2.0 Contoh bunyi bahasa dan bunyi bukan bahasa. 2.1 Bunyi bahasa Bil
1
Bunyi Bahasa Bunyi Vokal
Huraian dan Contoh
Vokal Depan [ i ], [ e ], [ a ]
Bahagian hadapan lidah berperanan menghasilkan bunyi vokal hadapan.
Vokal Belakang [ u ], [ o ]
Contoh : saya, itu Bahagian belakang lidah berfungsi menghasilkan vokal belakang.
Vokal Tengah [ e ]
Contoh : untuk, orang Baha Ba hagi gian an teng tengah ah lida lidah h berfu berfung ngsi si menghasilkan vokal tengah
2
Bunyi Konsonan
Terdapat 26 konsonan iaitu:
Contoh : kakak, kami, baca, buku,
(b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, r,
jalan,
s, t, v, w, y, z, ng, ny, sy, kh,
sebagainya.
gh, dz, th) Terdapat 18 konsonan asli dan 8 konsonan pinjaman. 8 konsonan pinjaman ialah (f, v, z, sy, kh, gh, dz, th) Konsonan-konsonan merupa pak kan bahasa
pinjaman
Arab
dan
ini dari bahasa
Inggeris.
3
Emak, emas, engkau, lemas
Diftong
5
zaman,
syarikat
dan
Bunyi geluncuran. Mempunyai
satu
puncak
kelantangan . Di Dift fton ong g
ha hany nyaa
ha hadi dirr
Au - kerbau, pulau, kalau
Ai - balai, salai, kedai
Oi - dodoi, amboi, kaloi
da dallam
perkataan yang mempunyai dua suku kata atau lebih.
2.2 Bukan bunyi bahasa Bil
Bunyi Bahasa
Contoh dan huraian
1
Bunyi yang dihasilkan oleh alat artikulasi.
Berdehem, Berdehe m, berdengk berdengkur, ur, sendawa sendawa,, bersiul, ketawa dan sebagainya
2
Bunyi ya yang di dihasilkan ol oleh
Mene Me nepu puk k tanga tangan, n, meram meramas as jari jari,,
anggota badan manusia.
3
kentut dan sebagainya.
Bunyi ya yang di dihasilkan ol oleh binatang.
Berkokok,
mengembek
dan
sebagainya.
3.0 Dengan memberikan memberikan contoh-contoh contoh-contoh yang sesuai, huraikan perbezaan bunyi bersuara dan bunyi tidak bersuara.
6
Penghasilan bunyi vokal dan konsonan adalah bersuara dan tidak bersuara. Perbezaan utama penghasilan bunyi bersuara bersuar a dengan bunyi bu nyi tidak bersuara adalah keadaan pita suara. Keadaan pita suara tersebut adalah secara dirapatkan atau dibuka. Semua vokal adalah bunyi bersuara. Tetapi, bagi konsonan pula terdapat yang bersuara dan yang tidak bersuara. Gambar rajah dibawah menunjukkan keadaan pita suara bagi bunyi bersuara dan bunyi yang tidak bersuara.
Rajah 1.0 Keadaan pita suara. Dalam bahasa Melayu terdapat 19 konsonan asli yang boleh dihasilkan melalui bunyi bersuara dan tidak bersuara. Hal ini demikian kerana penghasilan konsonan-konsonan tersebut melibatkan daerah artikulasi artikulasi tertentu. tertentu. Antara daerah artikulasi artikulasi tersebut tersebut ialah dua bibir, bibir, gusi gusi,, lelangit lelangit keras, lelangit lembut, pita suara, glotis, dan rongga hidung. Dengan berdasarkan daerah artikulasi dapat membezakan antara bunyi bersuara dengan bunyi tidak bersuara. Oleh itu, jadual dibawah menunjukkan perbezaan dan contoh dalam perkataan bunyi konsonan dengan melibatkan daerah art artiku ikulas lasi. i. Dengan Dengan ini perbeza perbezaan an lain lain bunyi bunyi bersua bersuara ra dengan dengan bunyi bunyi tidak tidak bersuara bersuara adalah adalah melibatkan alat artikulasi cara sebutan yang mempegaruhi pita suara. Alat artikulasi
Bunyi Bersuara
7
Bunyi Tidak Bersuara
Vokal
dan Semua vokal [a,e,i,o,u]
konsonan
Konsonan [b], [d], [g]
Konsonan [p], [t], [k], [f], [s].
Letu Letupa pan n dua dua bi bibi bir. r.
Buny Bunyii kon konso sona nan n [b] [b]
Bunyi konsonan [p]
Cara penghasilannya adalah dengan Cara penghasilan adalah dengan dua dua
bibir
dirapatkan
untuk bibir
dirapatkan
untuk
menghal alan angka gkan n sepe sepenuh nuhny nyaa ud udara ara menghalangk menghal angkan an sepenuh sepenuhnya nya udara udara mengh dari dari pa paru ru-p -par aru u yang yang ke kelu luar ar ke dari paru-paru yang keluar ke rongga rongga mulut. Lelangit lembut dan
mulu mu lut. t. Le Lela lang ngit it lemb lembut ut dan dan anak anak
an anak ak tek ekak ak pu pulla dina dinaiikk kkan an da dan n tekak pula dinaikkan dan dirapatkan dirap dirapat atkan kan ke kepa pada da dind dindin ing g tekak tekak kepada dinding tekak bagi menyekat udar araa sup upay ayaa tidak idak da dapa patt ke kellua uar r bagi menyekat udara supaya tidak ud dapat keluar melalui rongga hidung.
melalui rongga hidung.
Pitaa suara Pit suara dirapa dirapatka tkan. n. Dengan Dengan ini, ini, Pita suara dibuka. Dengan ini, udara udara dari paru-paru keluar dengan
dari paru-paru keluar ke rongga mulut
menggetarkan pita suara ke rongga
tanpa menggetarkan pita suara. Udara
mulu mu lutt
dan dan
ters tersek ekat at
tersek ekat at se sepe penu nuhn hnya ya ters
sep epen enuh uhny nyaa
pa pada da
bi bibi bir, r,
seketika pada bibir mulut, kemudian
kemudian dilepaskan serta-merta.
udara dilepaskan serta-merta.
Anttara An ara
Anta An tara ra
co cont ntoh oh
keha kehadi dira ran n
co cont ntoh oh
ke keha hadi dira ran n
bu buny nyii
konson sonan an [p] dalam dalam perkata perkataan an pula pula buny bunyii kon
konsonan [b] dalam perkataan ialah ialah [#papan#], [#sepaɁ#], [# Ɂatap#]. Letupan gusi
[#w buwruŋ#], [#wtuw buh#], [#kitab#]. Bunyi konsonan [d].
8
Bunyi konsonan [t].
penghasila ilannya nnya adalah adalah dengan dengan Cara penghasilannya adalah dengan Cara penghas hujung ung lida lidah h di dirap rapat atkan kan pada pada gu gusi si hujung huj ung lidah lidah dirapa dirapatka tkan n pada gusi gusi huj untuk membuat sekatan penuh pada untuk membuat sekatan penuh pada arus udara yang keluar dari paru ke
arus udara yang keluar dari paru ke
rongga mulut. Lelangit lembut dan
rongga rong ga mulut. mulut. Lelangi Lelangitt lembut lembut dan
anak
tekak
dinaikkan
dan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan
dirapatkan pada dinding tekak untuk pada dinding tekak untuk menutup menu me nutu tup p
rong rongga ga
hidi hiding ng
rongga gga hi hidi ding ng su supa paya ya ud udar araa tidak tidak supa supaya ya ron
udara udara tida tidak k da dapat pat ke kelu luar ar mela melalu luii dapat keluar melalui rongga hidung. Pita suara dibuka. Dengan ini, udara
rongga hidung.
Pitaa suara Pit suara dirapa dirapatka tkan. n. Dengan Dengan ini, ini, dari
paru-paru
keluar
udara dari paru-paru keluar dengan
menggetarkan pita suara.
menggetarkan pita suara.
Anttara An ara
Anta An tara ra
co cont ntoh oh
keha kehadi dira ran n
co cont ntoh oh
ke keha hadi dira ran n
Letu Letupa pan n
[#padaŋ#]
le lela langi ngitt Bunyi konsonan [g].
dan
Bunyi konsonan [k].
lembut
9
bu buny nyii
konson sonan an [t] dalam dalam perkat perkataan aan ialah ialah buny bunyii kon
konsonan [d] dalam perkataan ialah [#tareɁ#] dan [#w puwtus#]. [#dalam#], [#ɂabad#].
tanpa
Cara ra Cara penghasilannya adalah dengan Ca belakang
lidah
dinaikkan
peng pengha hasi sila lan n
dan belakang
lidah
adal adalah ah
deng dengan an
dinaikkan
dan
dirap dirapat atkan kan pada pada lela lelang ngit it lemb lembut ut dirapatkan pada lelangit lembut untuk memb mbua uatt seka sekata tan n penuh penuh pada pada arus arus untuk membuat sekatan penuh pada me aruss udara aru udara yang keluar keluar dari paru- udara yang keluar dari paru-paru ke paru ke rongga mulut. Setelah itu, rong rongga ga mulut. mulut. Setela Setelah h itu, itu, lelang lelangit it lela lelang ngit it lemb lembut ut dan dan an anak ak teka tekak k lemb lembut ut dan anak anak teka tekak k di dirap rapat atkan kan dirapatkan pada dinding tekak untuk pada dinding tekak untuk menyekat menyekat udara supaya tidak dapat ud udar araa sup upay ayaa tidak idak da dapa patt ke kellua uar r keluar melalui rongga hidung.
melalui rongga hidung.
Pitaa suara Pit suara dirapa dirapatka tkan. n. Dengan Dengan ini, ini, Pita suara dibuka. Dengan ini, udara udara keluar dari paru-paru dengan
keluar
menggetarkan pita suara.
menggetarkan pita suara.
dari
paru-paru
tanpa
Anta tara ra cont contoh oh bunyi bunyi ko kons nson onan an [k] Antara contoh bunyi konsonan [g] An dalam am perka perkata taan an iala ialah h [#kaw [#kawan# an#], ], dalam dal am perkat perkataan aan ialah ialah [#wguwru#], dal [#bakat#], [#w budaɁ#].
[#ɂagaɁ#], dan [#beg#].
Le Letu tusa san n
le lela lang ngit it Bunyi konsonan [ ǰ].
Bunyi konsonan [č].
keras-gusi.
10
Pe Peng ngha hasi sila lann nnya ya
ad adal alah ah
deng dengan an Penghasilannya adalah dengan depan
depan lidah dirapatkan pada daerah
lidah dirapatkan pada daerah lelangit
keras-gu s-gusi si untuk untuk membuat membuat sekata sekatan n lelangit lela ngit keras-gusi keras-gusi untuk membuat membuat kera sekatan pada arus udara dari paru- pada arus udara dari paru-paru ke rongga ga mulut. mulut. Lelangi Lelangitt lembut lembut dan paru ke rongga mulut. Lelangit rong lembut lem but dan anak tekak tekak dinaik dinaikkan kan anak tekak dinaikkan dan dirapatkan dan dan tekak
dira dirapa patk tkan an
kepa kepada da
untuk
menyekat
dind dindin ing g kepada dinding tekak untuk menyekat udaraa dari daripa pada da mema memasu suki ki ro rong ngga ga udara udar
daripada memasuki rongga hidung.
hidung.
Pitaa suara Pit suara dirapa dirapatka tkan. n. Dengan Dengan ini, ini, Pita suara dibuka. Dengan ini, udara udar udaraa da dari ri pa paru ru-p -par aru u kelu keluar ar ke dari paru-paru keluar ke rongga mulut tanpa pa mengge menggetar tarkan kan pita pita sua suara ra dan rongga mulut dengan menggetarkan tan tersekat at pada pada daerah daerah lelangi lelangitt keraskeras pita suara dan tersekat pada daerah tersek gusi.
lelangit keras-gusi.
Antara contoh Antara contoh bunyi bunyi konsonan konsonan [ǰ] An Anta tara ra conto contoh h bunyi bunyi konso konsona nan n [č] dalam perkataan ialah [# w ǰuga#] dan dalam perkataan ialah [#wcuti#], dan [#wsuci#].
[#whuǰan#].
11
Dalam jadual ini juga menunjukkan dengan lebih mudah perbezaan konsonan yang bersuara dan tidak bersuara dengan melibatkan alat artikulasi. Bagi konsonan cara sebutan sengau [m], [n], [ɲ],dan [ŋ] merupakan konsonan bersuara. Daerah sebutan/ Cara sebutan Letupan tak
Dua bibir
gusi
Gusi lelangit
Lelangit keras
Lelangit lembut
Pita suara
keras p
t
k
b
d
g
Ɂ
bersuara Letupan bersuara Letusan tak
č
bersuara Letusan
ǰ
bersuara Sengau
m
Geseran tak
n
ɲ
ŋ
s
bersuara Geseran
h
bersuara Getaran
r
Sisian
l
Separuh
w
y/j
vokal
4.0 Bunyi- bunyi vokal Melayu 12
Rajah 2.0: Kedudukan vokal Bahasa Melayu
Dalam rajah 1.0 diatas telah menunjukkan kedudukan vokal dalam bahasa melayu. Terdapat enam jenis vokal iaitu vokal depan [ i ], [ e ], [ a ], vokal tengah [ ə ] serta vokal belakang terdiri daripada vokal [ u ] dan [ o ]. Bahagian di sebelah kiri merupakan bahagian hadapan lidah dan bahagian kanan merupakan bahagian belakang lidah dan di bahagian tengah merupakan bahagian tengah lidah. Manakala garis yang melintang menunjukkan garis ketinggian lidah yang dinaikkan. Sebagai contoh, bagi menghasilkan bunyi vokal [ i ] dan [ u ] lidah haruslah dinaikkan setinggi mungkin manakala untuk menghasilkan bunyi vokal [ a ], kedudukan lidah terletak paling rendah. Kesimpulannya, dapat kita rumuskan bahawa alat artikulasi lidah merupakan kriteria penting dalam pembahagian bunyi vokal.
Cara penghasilan bunyi vokal
13
Jenis vokal
Keadaan
Kedudukan
Lelangi Lel angitt dan Pita suara
bibir
lidah
anak tekak
14
Bunyi vokal
Vokal depan Sempit
Hampar.
suara [ i ]
Depan lidah Menutup
Pita
dinaikkan
rongga
dirapatkan
setinggi
hidung
supaya sup aya udara udara
mungki mun gkin n kea supaya udara keluar dengan rah gusi.
tidak keluar.
menggetarkan pita suara ke
Separuh
Bibir
Depa De pan n lida lidah h Dinaikkan
rongga mulut. Pita suara [e ]
sempit
dihamparkan
dinaikkan
untuk
dirapatkan
separuh
separuh
menutup
supaya sup aya udara udara
sempit.
tinggi
kea rongga
rah gusi.
Separuh lu luas
hidung
dari
paru-
paru keluar.
Hampar
supaya udara tidak keluar. Depa De pan n lida lidah h Dinaikkan Pita
separuh luas.
dinaikkan
untuk
dirapatkan
separuh
menutup
supaya sup aya udara udara
rendah
suara [ɛ ]
kea rongga
dari
paru-
hidung
paru
dapat
rah gusi.
supaya udara keluar. tida tidaka ka dapa dapatt Depan luas
Hampar
keluar. Depan lidah Dinaikkan
Pita
diturunkan
menutup
dirapatkan
serendah
rongga
supaya sup aya udara udara
mungkin.
hidung.
dapat keluar.
suara [ a ]
Vokal belakang Belakang sempit
Bundar.
suara [ u ]
Belakang
Dinaikkan
Pita
lidah
menutup
dirapatkan.
dinaikkan
rongga 15
setinggi
hidung
mungkin
supaya udara
kearah
tidak idak
lelangit
keluar.
lembut. Belakang
Dinaikkan
Pita
separuh
lidah
supaya
dirapatkan
sempit
dinaikkan
menutup
supaya sup aya udara udara
separuh
rongga
dari
paru-
tinggii kearah hidung. tingg
paru
keluar
lelangit
ke
rongga
lembut.
mulut
Belakang
Bundar.
da dapa patt
suara [ o ]
menggetarkan Belakang
Bundar
separuh luas
Belakang
Dinaikkan
pita Pita suara. suara [ͻ ]
lidah
untuk
dirapatkan
dinaikkan
menutup
supaya sup aya udara udara
kearah
rongga
dari
paru-
lelangit
hidung.
paru
keluar
lembut.
dengan menggetarkan pita suara ke
Voka Vo kall te teng ngah ah
Hamp Hampar ar
Te Teng ngah ah lida lidah h Dinaikkan
rongga mulut. Pita suara [ ə ]
dinaikkan
dirapatkan
sedik dikit ra rah h keras.
menutup kea rongga
lela lelang ngit it hidung
supaya sup aya udara udara ya yang ng
ke kelu luar ar
supaya udara dar paru- paru tidak idak keluar
da dapa patt ke
rongga
dari mulut
rongga
menggetarkan
hidung.
pita suara.
16
Jadual 1.0: Cara penghasilan bunyi vokal. Jadual Jad ual 1.0 di atas atas menunj menunjukka ukkan n cara penghas penghasil ilan an bunyi bunyi vokal vokal dalam dalam Bahasa Bahasa Melayu Melayu yang terbahagi kepada tiga iaitu vokal hadapan, vokal tengah dan vokal belakang. Maksud vokal menurut Abdul Hamid Mahmood dan Nurfarah Lo Abdullah ( 2007 ), menyatakan bahawa semua vokal bersuara dan apabila vokal itu dihasilkan udara dari paru- paru akan keluar secara berterusan melalui rongga ro ngga tekak dan da n rongga mulut tanpa sebarang gangguan atau sekatan. Selain itu, bunyi vokal mempunyai ciri- ciri kelantangan dan kepanjangan. Simbol bagi kepanjangan ialah dengan tanda garis pendek di atas huruf vokal atau tanda titik bertindih di sebelah kanan vokal. Sebagai contoh ialah [ a: ] atau [ ã ], [ u: ] atau [ ũ ] dan [ i: ] atau [ ĩ ]. Selain itu, kriteria yang menentukan jenis- jenis vokal ialah lidah sama ada di bahagian hadapan, tengah atau belakang lidah. Bahagian hadapan lidah untuk bunyi vokal hadapan, tengah lidah untuk bunyi vokal tengah manakala manakala bahagi bahagian an belakang belakang lidah untuk bunyi vokal belakang. Terdapat empat kriteria yang boleh dirumuskan tentang bunyi vokal iaitu bahagian hadapan lidah memainkan peranan penting sama ada bahagian hadapan, tengah atau belakang, ketinggian lidah sama ada tinggi, separuh tinggi, rendah atau separuh rendah, keadaan bibir sama ada bibir hampar atau bundar dan yang terakhir ialah pembukaan rahang sama ada luas atau sempit.
5.0 Ciri-ciri vokal
Vokal Vok al ialah ialah bunyi bunyi bersua bersuara ra yang yang tatkal tatkalaa dihasi dihasilka lkan, n, uda udara ra dari paru-pa paru-paru ru keluar keluar berterus berterusan an melalui rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang gangguan atau sekatan (Abdul Hamid Mahmood, 2007). Arbak Othman, 1983 pula menyatakan bahawa vokal adalah bunyi bersuara yang tatkala dihasilkan, dihasilkan, udara dari paru-paru keluar berterusan tanpa mengalami mengalami gangguan, sekatan auat himpitan yang boleh menimbulkan bunyi-bunyi geseran. Berdasarkan Berdas arkan pengertian pengertian tersebut tersebut dapatlah dapatlah dirumuskan dirumuskan bahawa vokal merupakan bunyi-bunyi bunyi-bunyi bahasa yang keluar daripada paru-paru melalui pita suara yang digetarkan. Penggetaran pita suara ini tidak menghalang arus udara yang keluar melalui rongga mulut. Bunyi bersuara yang dihasilkan adalah lantang dan lebih jelas daripada bunyi konsonen. Dengan ini peranan pita
17
suara, bibir atas dan bawah, lidah, rongga korongkong dan rongga mulut mencirikan sesuatu bunyi vocal dengan frekunsi yang tertentu.
Rajah 3.0 : Kedudukan vokal Bahasa Melayu
Berdasarkan rajah 1.0, keratan rentas lidah manusia boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu lidah depan, lidah tengah dan lidah belakang. Berdasarkan rajah di atas, bahagian sebelah kiri merupakan bahagian depan lidah, manakala bahagian di sebelah kanan merupakan bahagian belakang lidah. Bahagian Baha gian tengan rajah pula adalah bahagian tengan lidah. Garis melintang yang terdapat pada rajah merupakan gambaran ketinggian lidah apabila membunyikan vokal-vokal tersebut. Hal ini kerana bunyi vokal dapat dibezakan mengikut tinggi atau tendah lidah diangkat ketika membunyikan vokal tersebut.
Selain lidah, bibir juga memainkan peranan penting dalam menghasilkan bunyi vokal.
18
Rajah 4.0 : Keadaan bibir ketika membunyikan vokal.
Cara membunyikan vokal-vokal bahasa Melayu. a) vokal depan sempit [ i ] Lida Lidah, h, rongg ronggaa mulu mulutt da dan n bibi bibirr me meru rupak pakan an alat alat arti artiku kula lasi si yang yang terl terlib ibat at dala dalam m mengha men ghasil silkan kan bunyi bunyi ini. ini. Manakal Manakalaa lelang lelangit it keras keras merupak merupakan an daerah daerah art artiku ikulas lasii yang yang terlibat.
19
Bibir dalam keadaan terhampar. Depan lidah dinaikkan setinggi mungkin kea rah lelangit keras tetapi tidak sampai menyentuh lelangit keras. Bagi menutup rongga hidung, anak tekak tekak dan lelangi lelangitt lembut lembut dinaik dinaikkan kan supaya supaya udara udara tidak tidak keluar keluar melalu melaluii rong rongga ga hidung. Oleh itu, udara keluar melalui rongga mulut sambil menggetarkan pita suara.
awal Ikan [ #ˀikan# ] Iman [ #ˀiman# ]
tengah Bila [ #bila# ] Sila [ #sila# ]
b) vokal depan separuh sempit [ e ] 20
akhir Tali [ #tali# ] Padi [ #padi# ]
Bibir berada dalam keadaan terhampar. Depan lidah dinaikkan separuh tinggi ke arah gusi. Bagi menutup rongga hidung, anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan supaya udara tidak keluar melalui rongga hidung. Oleh itu, udara keluar melalui ronnga mulut sambil menggetarkan pita suara. awal Ekor [ #ˀewkor# ] Elok [ #ˀewloɁ# ]
tengah Sepet [ #sepet# ] Leher [ #leher# ]
c) vokal depan luas [ a ]
21
Akhir Sate [ #sate# ] Kole [ #wkole# ]
Bibir berada dalam keadaan terhampar. Depan lidah diturunkan serendah mungkin. Bagi menutup rongga hidung, anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan supaya udara tidak keluar melaluo rongga hidung. Oleh itu, udara keluar melalui rongga mulut sambil menggetarkan pita suara.
awal Aku [ #ˀaku# ] Alam [ #ˀalam# ]
tengah Saya [ #saya# ] Hati [ #hati# ]
d) vokal tengah pendek [ ə ]
22
Akhir Kita [ #kita# ] Bila [ #bila# ]
Bibir berada dalam keadaan hampar dan bundar. Tengah lidah dinaikkan ke arah lelangit keras tetapi tidak sampai menyentuh lalangit keras. Bagi menutup rongga hidung, anak tekak dan lelangit lembut dinaikkan supaya udara tidak keluar melalui rongga hidung. Oleh itu, udara keluar melalui rongga mulut sambil menggetarkan pita suara. awal Emak [ #ˀəmak# ] Empat [ #ˀəmpat# ]
tengah Lelah [ #ləlah# ] Tenat [ #tənat# ]
e) vokal belakang sempit [ u ]
23
Bibir berada dalam keadaan bundar. Belakang lidah dinaikkan setinggi mungkin ke arah lelangit lembut tetapi tidak sampai menyentuh lelangit lembut. Bagi menutup rongga hidung, anak tekak dan lelangit lelangit lembut dinaikkan supaya tidak keluar melalui melalui rongga hidung. Oleh itu, udara keluar melalui rongga mulut sambil menggetarkan pita suara. Awal Ulat [ #ˀulat# ] Ulam [ #ˀulam# ]
tengah Bulat [ #w bulat# ] Sulam [ #wsulam# ]
f) vokal belakang separuh sempit [ o ]
24
Akhir Dadu [ #dawdu# ] Batu [ #bawtu# ]
Bi Bibi birr
be bera rada da
keadaan
da dala lam m bundar.
Belakang
lidah
dinaikkan kan
separ paruh
tinggi
ke
arah
lelang lelangit it lem lembut but tetapi tetapi tidak
sampai
meny me nyen entu tuh h
lela lelang ngit it
lembut. Bagi menutup rongg ron ggaa hi hidu dung, ng, anak anak tekak kak
dan dan
lelangit
lembut dinaikkan supaya udara tidak keluar melalui hidung. Oleh itu, udara keluar melaui rongga mulut sambil menggetarkan pita suara.
awal Ombak [ #ˀombaɁ# ] Obor [ #ˀow bor# ]
tengah Sorak [ #wsoraɁ# ] Bola [ #w bola# ]
Akhir w w Soto [ # so to# ] Koko [ #wkowko# ]
6.0 Lambang vokal dan transkripsi. 6.1 Lambang vokal
Dalam bahasa Melayu, terdapat enam jenis vokal iaitu, [i], [e], [a], [ǝ],[u], dan [o]. Vokal-vokal ini terbahagi kepada tiga jenis bunyi iaitu bunyi vokal depan, bunyi vokal tengah dan bunyi
25
vokal belakang. Setiap vokal mempunyai lambang tersendiri. Rajah 1 menunjukkan lambanglambang vokal dalam bahasa Melayu.
Vokal hadapan
vokal tengah
vokal belakang
i
u
e
ə
o
ə
a Rajah 5.0: Lambang vokal dalam bahasa Melayu.
Dalam bahasa Melayu, Melayu, terdapat vokal primer dan vokal sekunder. sekunder. Vokal primer primer ada enam iaitu iaitu a,e,ə,i,o, dan u. Rajah di bawah menunjukkan lambang vokal primer serta contoh perkataan yang menggunakan vokal-vokal primer. Lambang fonetik
Contoh perkataan
[a]
asap,anak
26
Nota
[è]
ela, semak, sate
[i]
iring, kita, ciri
[ə]
emak, tekad
[o]
obor, botak
[u]
ular, sultan, paku
Tidak
terdapat
di
hujung
perkataan
Vokal sekunder pula ialah vokal yang hadir selepas konsonan sengauan iaitu konsonan [m,n,ɲ,ŋ]. Apabila vokal primer menerima pengaruh konsonan sengauan, vokal tersebut akan menjadi vokal sekunder. Vokal sekunder ini akan menerima tanda tanda nasalisasi/penyegauan (~). Nasalisasi merupakan merupa kan proses merubah atau memberi memberi nasal (sengau) kepada fonem fonem-fonem. -fonem. Contoh huruf vokal sekunder ialah [ã,õ,ĩ,ũ]. Contoh perkataan yang sudah menerima nasalisasi : ● [#mãnã#]
● [#dəƞãn#]
● [#samãn#] ● [#ĵənĩs#]
6.2 Transkripsi
Transkripsi ialah penulisan dalam bentuk lambang-lambang fonetik daripada lambang-lambang tulisan tuli san huruf-huruf huruf-huruf biasa. biasa. Transkripsi Transkripsi juga menurunkan menurunkan lambang-lamb lambang-lambang ang bunyi sebutan ke dalam bentuk lambang-lamb lambang-lambang ang fonetik fonetik setepat setepat mungkin mungkin mengikut mengikut sebutan sebutan sebenar sebenar penutur penutur sesuatu bahasa (Abdul Hamid Mahmood & Nurfarah Lo Abdullah, 2007). Terdapa Ter dapatt dua jenis jenis tra transk nskrip ripsi si dalam dalam bahasa bahasa Melayu Melayu iaitu iaitu transk transkrip ripsi si fone foneti tik k dan tra transk nskrip ripsi si fonemik fonemik.. Dua jenis jenis tra transk nskrip ripsi si ini juga juga dikena dikenali li seb sebaga agaii tra transk nskrip ripsi si sem sempit pit dan 27
transkripsi luas. Transkripsi fonetik dikenali sebagai transkripsi sempit dan transkripsi fonemik dikenali sebagai transkripsi luas. 6.2.1 Transkripsi fonetik
Dalam transkripsi transkripsi fonetik pengkaji pengkaji berusaha berusaha memberi memberi lambang lambang fonetik fonetik secara sangat terperinci dengan den gan bunyi bunyi yang diucap diucapkan kan atau atau tulis tulisan an yang yang dipind dipindahka ahkan n ke dalam dalam tra transk nskrip ripsi si foneti fonetik k tersebut. Terdapat pelbagai lambang dalam transkripsi fonetik ini. Sebagai contoh, lambang pembibiran [ᵂ], penyegauan(nasalisasi) [ ᷃ ], perengkungan [ᴸ,ᴰ, ᶻ], penglelangitkerasan [ʲ] dan pengglotisan [ʔ]. Dalam transkripsi fonetik terdapat segala bunyi segmental, jenis koartikulasi dan juga ciri-ciri suprasegmental yang ditumpangi oleh perkataan atau ayat dalam transkripsi ini. Oleh itu, tra transk nskrip ripsi si bertujuan bertujuan untuk mencat mencatatka atkan n setepa setepatt mungki mungkin n semua semua sif sifat at yang yang terdap terdapat at
pada
pengucapan seseorang penutur yang natif. Walau bagaimanapun, tidak semua bunyi koartikulasi koar tikulasi wujud dalam bahasa Melayu (Abdul Hamid Mahmood & Nurfarah Lo Abdullah, 2007). 6.2.2 Transkripsi Fonemik
Transkripsi fonemik juga dikenali sebagai transkripsi luas. Dalam transkripsi fonemik tiada koartikulasi. Transkripsi fonemik mencatatkan bunyi-bunyi bahasa dengan menggunakan fonemfonem yang terdapat dalam sesuatu bahasa itu dengan mudah dan secara umum. Oleh itu, transkripsi trans kripsi fonemik adalah berbeza dengan transkripsi transkripsi fonetik kerana trans transkrispi krispi fonemik tidak menggunakan ciri-ciri koartikulasi atau ciri-ciri suprasegmental seperti dalam transkripsi fonetik. Transkripsi fonemik hanya bertujuan untuk memberikan lambang-lambang bunyi dengan mudah dalam bentuk lambang bunyi segmental sahaja.
Jadual Jad ual 3 menunj menunjukka ukkan n perbeza perbezaan an dan persama persamaan an antara antara transk transkrip ripsi si fone fonetik tik dan transk transkrip ripsi si fonemik. Tulisan rumi Saya
Transkripsi fonetik [#saja#]
[#saja#]
M Unattuak
[[# a᷃ tᵂat#o]ʔ#] #m ˀu n
[[# #m unattoaʔ##]] 28
Transkripsi fonemik
Kecuali Jenis Harimau Sauh
[#kəᵂčuali#] [#ǰənĩs#] [#harim a᷃ ṷ᷃ #] [#ŝă ͪ uh#]
[#kəčuali#] [#ǰənis#] [#harimau#] [#ŝauh#]
Tulisan rumi 1) Bangunan itu cantik. 2 ) Buku ini keluaran terbaru. 3) Perniagaan saya hampir berjaya.
Transkripsi fonetik 1) [ #b #baɳun a᷃ n itu čantiʔ #] 2) [# ᵂ b buᵂ uᵂku ku in ᷃ kəᵂluaran tərbaru #] 3) [# pərn ᷃ ʲagaˀan saja hampir beryaja #] Transkripsi fonemik 1) [ #baɳ #baɳuna unan n iitu tu ca cant ntiʔ iʔ #] 2) [# buku buku ini kəluara kəluaran n tərba tərbaru ru #] #] 3) [# pərni pərnigaan gaan saja saja ham hampir pir berya beryaja ja #] #] Dalam transkripsi fonetik, mesti terdapat alat artikulasi tambahan, manakala transkripsi fonemik tiada alat artikulasi tambahan. Persamaan antara transkripsi fonetik dan transkripsi 29
fonemik ialah kedua-dua transkripsi ini tidak menggunakan semua tanda baca dalam bahasa Melayu. 7.0 Jadual vokal Melayu.
Ketinggian Hadapan Tengah Belakang Sempit i/ i u/ u Separuh sempit e/e o/ o Tengah e/ ə Separuh luas e [ ɛ ]* o [ ͻ ]* Luas a/ a a [ ɑ ]* *Bukan standard yang terdapat dalam sebutan loghat atau kata pinjaman. Jadual 2.0: Jadual vokal melayu.
Bibliografi
Abdul Hamid Mahmood (1998). Menguasai ejaan baharu bahasa Melayu. Kuala Lumpur Syarikat Percetakan Bintang Baru.
Abdul Hamid Mahmood dan Nurfarah Lo Abdullah ( 2007 ). Linguistik: Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Aslita Sdn. Bhd.
Dewa De wan n Ba Baha hasa sa (200 (2005) 5).. M Men engh ghas asiilkan kan buny bunyii bahas ahasa a. Di Diper perol oleh eh pad padaa Janua Januari ri 21, 2011 2011 dipet dipetik ik darip daripada ada http://www.angelfire.com/journal2/abdullahyusoff/bunyi_bahasa.html pada 21/01/2011. 21/01/2011 .
Dewan Bahasa dan Pustaka (1988). Pedoman umum sebutan baku Bahasa Melayu. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
30
Indirawati Zahid dan Mardian Shah Omar (2006). Fonetik dan Fonologi. Kuala Lumpur : PTS Profesional 2002.
Siti Hajar Abdul Aziz (2008). Bahasa Melayu 1. Selangor : Oxford Fajar Sdn Bhd.
Si Sist stem em
bu buny nyii ba baha hasa sa Mel Melay ayu. u. Di Dipe pero role leh h pada pada jan anua uari ri 12 12,, 20 2011 11 di dipe pettik da dari ripa pada da http://www.tutor.com.my/tutor/arkib2002.asp?e=STPM&s=BM&b=SEP&m=4&t=&r=m&i=NOTA .
Sistem
Fonologi. Diperoleh pada http://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Melayu
januari
12,
2011
dipetik
daripada
Zaharan Zah aranii Ahmad ( 1993 1993 ). Fonologi Generatif: Teori dan Penerapan . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
31
View more...
Comments
