FAINOMENA 154

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ

Αστρα θανατου και µαυρες τρυπες

DVD

ΜΕ ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΤΟΥ DISCOVERY WORLD

τευχος 124 - 22 µαρτιου 2013

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

γιατι η ψυχη ειναι αθανατη που ΄ ειναι η κατοικια της ψυχης; Υπαρχουν παραδεισος και κολαση; ζουν πνευµατα αναµεσα µας; ποιοι κυνηγουν την αθανασια; φαινοµενα

#

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010 φαινοµενα

Μη χάσετε το περιοδικό

#

στις

30 Μαρτίου!

Μεγάλο αφιέρωµα

Μεγάλο event στην Αθήνα!

για την έρευνα της Παραψυχολογίας στην Ελλάδα Και µαζί δώρο ένα µοναδικό DVD ελληνικής παραγωγής για την Εταιρία Ψυχικών Ερευνών του Αγγελου Τανάγρα!

Σάββατο 30 Μαρτίου 2013 Ωρα: 12 µ. Με αφορµή την κυκλοφορία του ειδικού τεύχους των ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ διοργανώνουµε εκδήλωση στο Θέατρο Ελεύθερη Εκφραση (Λέσβου 8 και Απειράνθου 1 στην Κυψέλη), στην οποία θα προβληθούν εκτεταµένα αποσπάσµατα της ταινίας. Την προβολή του ντοκιµαντέρ θα πλαισιώσουν µε οµιλίες τους οι: ∆ρ Μαρία Τζάνη (καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών), Θανάσης Βέµπος (συγγραφέας, ερευνητής), Απόστολος Αντωνάκης (διευθυντής του περιοδικού Φαινόµενα), Νικόλαος Κουµαρτζής (συγγραφέας, µέλος του metafysiko.gr και εµπνευστής του Tanagras Project), Γιώργος Ιωαννίδης (ψυχολόγος, αρχισυντάκτης περιοδικού mystery και µέλος του metafysiko.gr) και Μηνάς Παπαγεωργίου (αρχισυντάκτης του περιοδικού Φαινόµενα και µέλος του metafysiko.gr).

Η χρυσή εποχή της έρευνας για τα Παράξενα Φαινόµενα στη χώρα µας, µε την υποστήριξη ακαδηµαϊκών καθηγητών και εύπορων οικογενειών

Είσοδος ελεύθερη!

Μυστήρια EDITO

Το φτερούγισµα της ψυχής Η πεποίθηση πως η ανθρώπινη υπόσταση δεν είναι µόνο όσα γίνονται αντιληπτά, ως εικόνα, στην αισθητή πραγµατικότητα, είναι µια υπόθεση που απασχολεί κυρίως τις θρησκείες και την εναλλακτική αναζήτηση στον πνευµατικό χώρο. Για την επιστήµη η ζωή προκαθορίζεται σε όσα διαπιστώνονται στα βιολογικά εργαστήρια, ενώ ο θάνατος ταυτίζεται µε τη διαπιστούµενη απόλυτη παύση όλων των βιολογικών λειτουργιών. Η Ιατρική είναι κάθετη και απόλυτη στις απόψεις της γύρω από τις έννοιες «ζωή» και «θάνατος», συνεπώς και οι ιατροί όλων των ειδικοτήτων που την υπηρετούν. Οµως όταν ένας νευροεπιστήµονας αποκτά επιθανάτιες βιωµατικές εµπειρίες τις οποίες και υποστηρίζει, τότε τα λιµνάζοντα ύδατα αναταράσσονται. Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη | [email protected]

Η έκδοση

ενός βιβλίου γύρω από τις επιθανάτιες εµπειρίες σε καµία περίπτωση δεν αποτελεί είδηση στις µέρες µας, όπου η πεποίθηση για τη µετά το θάνατο ζωή είναι πλέον αποδεκτή και µάλιστα ορθολογικά τεκµηριωµένη µέσα από χιλιάδες άρθρα και πολλές εκατοντάδες εκδόσεις σχετικών βιβλίων σε ολόκληρο τον κόσµο. Οταν κάποιο βιβλίο που στηρίζεται σε βιωµατική εµπειρία του ίδιου του συγγραφέα προέρχεται από έναν κορυφαίο καθηγητή νευροχειρουργό στο Πανεπιστήµιο του Χάρβαρντ, τότε αυτό είναι -αν µη τι άλλο- µια συγκλονιστική είδηση που δηµιουργεί έκπληξη και σκεπτικισµό. Το ξαφνικό «ταξίδι» του δρος Eben Alexander στους πνευµατικούς ωκεανούς, τους οποίους κάποια στιγµή αναγκαστικά θα διαπλεύσει η ψυχή, ξεκίνησε µε έναν απλό πονοκέφαλο. Ηταν Νοέµβριος του 2008 και ο διακεκριµένος επιστήµονας, αν και έµπειρος στον τοµέα του, δεν είχε αντιληφθεί πως είχε προσβληθεί από µια σπάνια µορφή µηνιγγίτιδας. Η λοίµωξη επεκτάθηκε πολύ γρήγορα -σχεδόν ακαριαία- θέτοντας εκτός λειτουργίας ένα ζωτικό τµήµα του εγκεφάλου του, εκείνο που σχετίζεται µε την αισθητική αντίληψη και τη συνειδητή σκέψη. Οπως θυµάται ο ίδιος, «για επτά ηµέρες που ήµουν σε ένα βαθύ κώµα ταξίδεψα σε άλλα µέρη του σύµπαντος, σε άλλες διαστάσεις που ποτέ δεν είχα ονειρευτεί πως ήταν δυνατόν να υπάρχουν... Η συνοδός µου σ’ αυτό το ταξίδι ήταν µια γυναικεία ύπαρξη, η οποία και στάθηκε πλάι µου σ’ ένα βαθυγάλανο ουρανό µε ροδαλά και λευκά σύννεφα και ένα πλήθος από πρωτόγνωρες διαφανείς οντότητες εντελώς διαφορετικές από οτιδήποτε έχω γνωρίσει σε αυτόν τον πλανήτη. Η νεαρή συνοδός µου είχε ευκρινή ροδαλά ζυγωµατικά και γαλανά µάτια, περιβαλλόταν από εκατοµµύρια πολύχρωµες πεταλούδες και µπορούσε να επικοινωνήσει µαζί µου χωρίς να προφέρει συγκεκριµένες λέξεις». Ο επιστήµονας µε τη µεγάλη καριέρα στο Χάρβαρντ, όταν διέφυγε τον κίνδυνο του θανάτου και επέστρεψε στη ζωή, ξεπέρασε τις όποιες προκαταλήψεις και δεν δίστασε να µιλήσει για την εµπειρία του, υπερπηδώντας τα επιστηµονικά στερεότυπα τα οποία και ο ίδιος υπηρέτησε µε σθένος. Οι συνάδελφοί του -όπως είναι φυσικό- δεν αποδέχονται το πνευµατικό ταξίδι του νευροχειρουργού Eben Alexander, εκτιµώντας ότι ο εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να δηµιουργεί «ζωντανές εικόνες» που µοιάζουν µε πραγµατικές εµπειρίες όταν ο ασθενής βρίσκεται σε κατάσταση σοβαρού τραυµατισµού. Για να υποστηρίξουν την άποψή τους αναφέρονται σε πειράµατα του Ελβετού νευροεπιστήµονα Olaf Blanke, ο οποίος απέδειξε εργαστηριακά πως ερεθίζοντας ένα συγκεκριµένο σηµείο του εγκεφάλου, εκεί όπου συναντάται ο δεξιός κροταφικός µε το βρεγµατικό λοβό, τότε µπορεί να προκληθεί τεχνητή εξωσωµατική εµπειρία.

«∆ύο πράγµατα µας διδάσκουν τι είναι ο θάνατος: Ο χρόνος που προηγήθηκε πριν γεννηθούµε και ο ύπνος». Αναξαγόρας

Τα συγκεκριµένα συµπεράσµατα του Olaf Blanke, αν και εντυπωσιακά, δυστυχώς δεν δίνουν απαντήσεις σε πολλά από τα µυστήρια των καταγεγραµµένων βιωµατικών εµπειριών εκατοµµυρίων ανθρώπων. Περισσότερο από εννέα εκατοµµύρια άνθρωποι µόνο στην Αµερική -περίπου το τρία τοις εκατό- έχουν βιώσει επιθανάτια εµπειρία, ενώ δεκάδες χιλιάδες ακόµα καταγράφονται σε ετήσια βάση, πολλές από τις οποίες δηµοσιεύονται σε ειδική ιστοσελίδα. Προφανώς, το µυστήριο της ζωής και του θανάτου είναι πολύ δύσκολο να λυθεί έτσι απλά σε κάποια από τα πορίσµατα των άρτια εξοπλισµένων ερευνητικών-επιστηµονικών εργαστηρίων.

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

4

↘ Βρείτε µας στο facebook αναζητώντας το λογαριασµό ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ.

data files

Αστρα θανάτου και µαυρες τρύπες Το 6ο DVD τoυ Β’ µέρους της σειράς

H φαντασία γίνεται πραγµατικότητα

µε το κυροσ του discovery world

ΠΕριεχ µενα

Σαν Σήµερα (22/3 - 29/3)

Θέµατα

22/3/1935: Το τεστ αίµατος χρησιµο-

Στήλες

ΨΥΧΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ 08 13 ΝΑΣΟΣ ΚΟΜΙΑΝΟΣ: Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΕΜΨΥΧΩΣΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 14 17 JONATHAN BRIGHT: TΑ ΤΑΞΙ∆ΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 18 21 ΥΠΑΡΧΕΙ ΨΥΧΗ; ΘΕΩΡΙΕΣ 22 27 ΠΩΣ ΝΙΩΘΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΟΤΑΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ; RETRO CORNER 28 31 ΤΡΑΠΕΖΑΚΙ, ΥΠΝΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΓΡΑΦΗ ΠΡΟΩΘΗΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 32 37 IMMORTALISTS: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ ΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΘΕΣΕΙΣ 38 39 ΠΑΡΑ∆ΕΙΣΟΣ ΚΑΙ ΚΟΛΑΣΗ: ΠΟΥ ΠΑΜΕ ΟΤΑΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΜΕ; ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 40 45 ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΛΥΜΠΕΡΙ∆ΗΣ: Η ΑΘΕΪΑ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

DATA FILES 4 ∆ΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ 5 KOSΜΟ NEWS 6 7 ΜΙΑ ΕΛΛΑ∆Α ΘΡΥΛΟΙ 46 F... FOR FANTASY 47 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 48 49 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 50

ΕΝΘΕΤΗ ΕΚ∆ΟΣΗ καθε σαββατο στα περιπτερα µαζι µε τον ελευθερο τυπο ∆ιεύθυνση έκδοσης Απόστολος Χρ. Αντωνάκης Αρχισυντάκτης Μηνάς N. Παπαγεωργίου Σύνταξη Στέλιος Φωκάς, Θεανώ Καρούτα, Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Αλίκη Κοτζιά, Μαρία Μακρίδου,

Ράνια Ιωάννου, Νικόλαος Κουµαρτζής, Τάσος Χαλιός, ∆ηµήτρης Αναστασίου, Νάσος Κοµιανός, Ειδικοί συνεργάτες Γιώργος Αδαµόπουλος, ∆ηµήτρης Αργασταράς, Αγγελος Βιαννίτης, Γεώργιος Καραχάλιος, Χαρίτα Μήνη, Σάσσα Τσέιτοου, Χρήστος Πανόπουλος Art director Σοφία Λιβιεράτου Υπεύθυνη διόρθωσης κειµένων Kατερίνα Μπεχράκη Iδιοκτησία ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε. Εκδότες ∆ηµήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής ∆ιευθυντής Πάνος Αµυράς

∆ιεύθυνση εµπορικής ανάπτυξης «ELSE AGENCY» Εµπορική διεύθυνση Ελσα Σοϊµοίρη ∆ιεύθυνση διαφήµισης Λουκάς Παπανικολάου Υποδοχή διαφήµισης Μίνα Γιαννάκη Οικονοµική διευθύντρια Μαριάννα Θαρενάκη Φωτογραφικό αρχείο Φανή Νικολαΐδου Φωτό Αρχείο Ελεύθερου Τύπου, Shutterstock, Ideal Image, Visual Photos, ΑΠΕ, Eurokinissi Υπεύθυνος κυκλοφορίας Κώστας Μπαλής Εκτύπωση ΤΥΠΟΕΚ∆ΟΤΙΚΗ Α.Ε. ∆ιανοµή ΕΥΡΩΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Νέο Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121 Τηλ.: 210 8113000, Fax: 210 8113001, Site: www.e-typos.com, e-mail: [email protected]

Οι απόψεις των συγγραφέων εκφράζουν τους ίδιους και δεν αποτελούν κατ’ ανάγκην και απόψεις του περιοδικού.

ποιείται για πρώτη φορά ως αποδεικτικό στοιχείο σε δίκη της Νέας Υόρκης.

23/3/1821: Η Μεσσηνιακή Σύγκλητος εκδίδει την «προειδοποίηση εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς», µε την οποία γνωστοποιεί τον ξεσηκωµό του γένους των Ελλήνων στους Ευρωπαίους.

23/3/1821: Ο Πατριάρχης Γρηγόριος

Ε’ αφορίζει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη που ξεσήκωσε τη Μολδοβλαχία.

23/3/1839: Καταγράφεται για πρώτη

φορά η λέξη Ο.Κ. Λέγεται ότι προέρχεται από την ελληνική φράση «Ολα Καλά» που έγραφαν οι πρόγονοι µετανάστες, που δούλευαν στο λιµάνι, πάνω στα κιβώτια µε το εµπόρευµα. Παρ’ όλα αυτά, η εφηµερίδα της εποχής «Boston Morning Post» γράφει ότι ο όρος προέρχεται από το ανορθόγραφο «Oll Korrect» (αντί για το σωστό All Correct). Και µάλλον έχει δίκιο, αφού το 1839 δεν ήταν η εποχή της µετανάστευσης στο νέο κόσµο για τους Ελληνες.

23/3/1992: Λαµβάνει χώρα το φιά-

σκο της Λουίζης Ριανκούρ. Η Ελληνική Αστυνοµία βρίσκεται µια ανάσα από την οργάνωση «17 Νοέµβρη», αλλά τελικά τη χάνει.

24/3/1921:

Στο Μόντε Κάρλο διοργανώνεται Ολυµπιάδα γυναικών, σε διαµαρτυρία για την εµµονή της ∆ιεθνούς Ολυµπιακής Επιτροπής να µη δέχεται γυναίκες αθλήτριες στους Αγώνες!

,

εναλλακτική µατιά στην επικαιρότητα

Από τoν Μηνά N. Παπαγεωργίου [email protected]

Οι… ψυχές της ευρωζώνης Ναι µεν στο παρόν τεύχος έχει γίνει µια νέα και αξιόλογη,

µατο κούρεµα των τραπεζικών καταθέσεων των πολιτών δεν ήταν δυνατό να περάσουν από τη Βουλή, ενώ µέχρι τη στιγµή που γράφονταν αυτές οι γραµµές (απόγευµα της Τρίτης), οι προβλέψεις σχετικά µε τους νέους βελτιωµένους όρους που συζητήθηκαν µε τους Ευρωπαίους «εταίρους» υποτίθεται ότι δεν θα οδηγούσαν σε διαφορετική κατάληξη. Αυτό σηµαίνει ότι η Παρατηρώντας κανείς τις εξεκυβέρνηση της Κύπρου καλείται Τίποτα δεν µοιάζει ικανό να λίξεις του προηγούµενου Σαβνα εξετάσει µε το… ζόρι µια σειρά σταµατήσει την οικονοµική κρίση βατοκύριακου από την Ελλάδα, από «σχέδια Β», τα οποία θα µποπου µαστίζει τον ευρωπαϊκό Νότο ρούσαν να αλλάξουν άµεσα τους και στο… στόχαστρο της τρόικας έµοιαζε να ξαναζεί σε ένα γεωστρατηγικούς συσχετισµούς και των κρατικών ή ιδιωτικών απίστευτο déjà vu τα όσα είχε στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά συµφερόντων που τη στηρίζουν να οδηγήσουν ακόµα και σε παρακολουθήσει τρία περίπου και βρέθηκε τα προηγούµενα 24ωρα ενδεχόµενη εκούσια έξοδο από η Κύπρος. Παρατηρώντας κανείς χρόνια πριν, την περίοδο δητη ζώνη του ευρώ µε απρόβλετις εξελίξεις του προηγούµενου λαδή που η χώρα µας υπέγραπτες συνέπειες για την οικονοµική Σαββατοκύριακου από την Ελστην Ευρώπη αλλά φε το πρώτο Μνηµόνιο. Ιδιες οι σταθερότητα λάδα, έµοιαζε να ξαναζεί σε ένα και για τη γενικότερη σταθερόαπίστευτο déjà vu τα όσα είχε δηλώσεις, ίδιες και οι αντιδράτητα στη Μέση Ανατολή. Βέβαια παρακολουθήσει τρία περίπου σεις από όλων των ειδών τα σε όλα αυτά κανείς δεν φαίνεται χρόνια πριν, την περίοδο δηλανα υπολογίζει τους ίδιους τους δή που η χώρα µας υπέγραφε το πολιτικά στρατόπεδα πολίτες των χωρών της Νότιας πρώτο Μνηµόνιο. Ιδιες οι δηλώΕυρώπης, το αίµα των οποίων, σεις, παρόµοιες οι µορφές των πολιτικών εκβιασµών, ίδιες και ως γνωστόν, σιγοβράζει εδώ και αρκετό καιρό, µιας και βλέοι αντιδράσεις από κάθε λογής πολιτικό στρατόπεδο. πουν πως µετατρέπονται αργά και σταθερά σε Ευρωπαίους Β’ κατηγορίας. Η Μεγαλόνησος µοιάζει πλέον να αποτελεί ακόµα ένα πιόνι που πρόκειται να… φαγωθεί στη σκακιέρα γνωστών Και ποιος είναι ο ρόλος της «Ευρώπης των ισχυρών» σε και άγνωστων µεγαλοσυµφερόντων, την ίδια στιγµή που όλα αυτά; Ισως, για πρώτη φορά την τελευταία τετραετία, οι η καίρια γεωπολιτική της θέση αλλά και τα σηµαντικότατα Βόρειοι «εταίροι» µας παρατηρούν ότι το παιχνίδι µε τη φωτιά -όπως αποδεικνύεται από πρόσφατες επιστηµονικές έρευνεςενδεχοµένως να ξεφύγει από τον έλεγχό τους και να αποβεί καταστροφικό, ακόµη και για τους ίδιους. Τίθεται λοιπόν εύαποθέµατα φυσικού αερίου µοιάζει να ανοίγουν την όρεξη λογα το ερώτηµα (για να συνδυαστεί και µε τη θεµατολογία σε παγκόσµιες δυνάµεις που βρίσκονται εκτός Ευρώπης. Παρά την αρχική συµφωνία που έµοιαζε να κλειδώνει στο των «Φαινοµένων» αυτής της εβδοµάδας): Πόσες… ψυχές Eurogroup της περασµένης εβδοµάδας, η κυπριακή κυβέρνηση έχει τελικά η ευρωζώνη; Η απάντηση φαίνεται πως δεν θα κατάλαβε σύντοµα πως τα µέτρα που αφορούσαν το αυτόαργήσει και πολύ να δοθεί. νοµίζω, προσπάθεια να αναδειχθούν τα τεράστια φιλοσοφικά ερωτήµατα που προκύπτουν από τα ζητήµατα του θανάτου και της ψυχής, εντούτοις, όµως, και αυτός ο «∆ούρειος Ιππος» αδυνατεί να ξεφύγει από την… κατάρα της επικαιρότητας που, δυστυχώς ή ευτυχώς, «τρέχει» κάθε βδοµάδα.

φαινοµενα

5

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

6

KOSM ΝEWS Επιµέλεια: Θεανώ Καρούτα, Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη

Φιλόξενος τελικά ο Αρης Η ανάλυση ιζηµατογενών

πετρωµάτων από το ρόβερ «Curiosity» έδειξε πως ο «κόκκινος πλανήτης» θα µπορούσε στο παρελθόν να έχει φιλοξενήσει µικροβιακή ζωή, σύµφωνα µε όσα ανακοίνωσε πριν από λίγες ηµέρες η NASA. Το τρυπάνι του ρόβερ συνέλεξε δείγµατα του εδάφους από την περιοχή του κρατήρα Gale, στην εξέταση των οποίων εντοπίστηκαν θείο, άζωτο, υδρογόνο και οξυγόνο, µερικά δηλαδή από τα βασικά χηµικά συστατικά για την υποστήριξη ζωής. Οπως δήλωσε ο επικεφαλής της διαστηµικής υπηρεσίας για το πρόγραµµα εξερεύνησης του Αρη, Michael Meyer, «στο αρχικό µας ερώτηµα για το κατά πόσο ο Αρης θα µπορούσε να έχει φιλοξενήσει ζωή στο παρελθόν, η απάντηση µε βάση τα δεδοµένα είναι καταφατική». Οι χηµικές αναλύσεις του «Curiosity» έδειξαν ότι το πέτρωµα στη συγκεκριµένη περιοχή αποτελείται κατά 20% από άργιλο, ο οποίος εκτιµάται ότι σχηµατίστηκε από την αντίδραση τρεχούµενου γλυκού νερού µε πυριγενή πετρώµατα.

Ηµερίδα για την «Αθέατη Κέρκυρα» στα τέλη Μαΐου Η Κέρκυρα φέρει µια ιδιαίτερα πλούσια ιστορική

παρακαταθήκη και από την αρχαιότητα η ιστορία του νησιού παρουσιάζει άφθονα στοιχεία που το καθιστούν έναν από τους πλέον ενδιαφέροντες τόπους του ελλαδικού χώρου. Με έναυσµα την επιθυµία να αναδειχθούν ο κερκυραϊκός πολιτισµός και η κερκυραϊκή λαογραφία µέσα από µια εναλλακτική προσέγγιση, δύο νέοι Κερκυραίοι, η Σάσσα Μεταλληνού-Chaitow (εκπρόσωπος του διεθνούς φορέα έρευνας πολιτισµού HelCCMaP) και ο Νίκος-∆ηµήτριος Μάµαλος (πτυχιούχος Θεολογίας ΕΚΠΑ και τελειόφοιτος του τµήµατος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστηµίου), διοργανώνουν στα τέλη Μαΐου µια πολύ ενδιαφέρουσα ηµερίδα στο νησί του Ιονίου µε τίτλο «Η αθέατη Κέρκυρα». Η εκδήλωση θα περιλαµβάνει οµιλίες που σχετίζονται µε µια πληθώρα θεµατολογιών, όπως άγνωστες πτυχές της κερκυραϊκής αρχαιότητας και προϊστορίας, αρχιτεκτονικά µυστικά της Κέρκυρας - υπόγεια Κέρκυρα/ οχυρώσεις, κερκυραϊκή ύπαιθρος (θρύλοι, µύθοι, λαογραφία), αθέατη κερκυραϊκή κοινωνία (ποιητές, µυθοπλάστες, λέσχες πολιτισµού, τεκτονισµός, πνευµατισµός) ή κάποιο άλλο ελεύθερο θέµα που να εντάσσεται στην ευρύτερη θεµατολογία της ηµερίδας. Οσοι επιθυµούν να συµµετάσχουν µε οµιλίες και παρουσιάσεις παραπέµπονται στην ιστοσελίδα http://atheatikerkyra.wordpress.com.

Μυστήρια

Ανοιξε η γη… …κυριολεκτικά κάτω από τα πόδια του Jeff Bush στην

περιοχή Tampa της Φλόριντα στις ΗΠΑ, προκαλώντας σκηνές χολιγουντιανής ταινίας καταστροφής. Πριν από λίγες µέρες, συγκεκριµένα, το πάτωµα υποχώρησε κάτω από την κρεβατοκάµαρα του 37χρονου Jeff, «καταπίνοντας» τον ίδιο αλλά και ό,τι υπήρχε στο δωµάτιο, αφήνοντας πίσω µόνο την τηλεόραση που κρεµόταν στο κενό από τα καλώδιά της. Η τρύπα που σχηµατίστηκε έχει βάθος και διάµετρο 6 µέτρων και ο αδερφός

και συγκάτοικος του Jeff, Jeremy, έτρεξε αµέσως στο δωµάτιο όταν άκουσε το δυνατό θόρυβο. Η εικόνα, όπως ήταν φυσικό, του προκάλεσε τρόµο. Κάλεσε την αστυνοµία και χωρίς δεύτερη σκέψη πήδηξε µέσα στην τρύπα για να σώσει τον Jeff, τον οποίο όµως δεν µπόρεσε να διακρίνει µέσα στο χάος που επικρατούσε από τη συνεχιζόµενη κατάρρευση του εδάφους. Με την επέµβαση της αστυνοµίας ο Jeremy βγήκε σώος και αβλαβής, ενώ ο Jeff ανεσύρθη νεκρός από τα συντρίµµια.

«Ελληνικός Πολιτισµός και προσέγγιση του Θείου» στη Σαµοθράκη Ενα άκρως ενδιαφέρον συνέδριο διοργανώνει το διάστηµα 22-25

Αυγούστου του τρέχοντος έτους η Ενωση Πολιτισµολόγων Ελλάδας «Εκαταίος», στο µαγευτικό νησί της Σαµοθράκης. Θέµα του «Ελληνικός Πολιτισµός και προσέγγιση του Θείου». Βασικός σκοπός του ∆ιεθνούς αυτού Συµποσίου είναι να αρχίσει ένας ευρύς, διεπιστηµονικός διάλογος για το νόηµα των αρχαίων µυστηρίων, την επίδρασή τους στον Χριστιανισµό και τη σηµασία τους για το σύγχρονο κόσµο. Τα θέµατα των ανακοινώσεων θα περιέχουν τα Καβείρια Μυστήρια, τα Ελευσίνια, τα ∆ιονύσια, τα Μυστήρια του Ορφέα και τη σχέση τους µε τα Χριστιανικά Μυστήρια. Οσοι από εσάς ενδιαφέρεστε να συµµετέχετε µε τις εργασίες σας επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://ekataios.blogspot.com.

φαινοµενα

7

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

8

Κατά τα προηγούµενα τεύχη έχουµε αφιερώσει αρκετές σελίδες στη µελέτη του φαινοµένου της µετενσάρκωσης, εξετάζοντας πλήθος σχετικών περιπτώσεων από την ελληνική και τη διεθνή βιβλιογραφία. Ωστόσο, συχνά πολλοί αγνοούν την πανάρχαια προέλευση των ιδεών αυτών και δεν γνωρίζουν ότι έχουν τις βάσεις τους σε πανάρχαιες φιλοσοφικές σχολές από όλο τον κόσµο. Στις επόµενες σελίδες θα επιχειρήσουµε να καλύψουµε το κενό αυτό, ιχνηλατώντας τη διαδροµή της µετενσάρκωσης µέσα στην ανθρώπινη Ιστορία, αναδεικνύοντας τη διαχρονικότητα της πεποίθησης για τον αέναο κύκλο που κάνει η ζωή µέσα στο Σύµπαν. Του Στέλιου Φωκά, [email protected]

Νάσος Κοµιανός

Η βιογραφία της µετεµψύχωσης

ψυχικα φαινοµενα  Κύριε Κοµιανέ, θα µπορούσατε

O Νάσος Κοµιανός (δεξιά) κατά την πρόσφατη συνάντησή του στις ΗΠΑ µε τον ερευνητή J. Tacker.

µε δύο λόγια να µας κατατοπίσετε στις δοξασίες της µετενσάρκωσης;

Αν και κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να

αναλυθεί εν συντοµία, θα µπορούσα να πω πως η ιστορία της υπερµνήµης θα πρέπει να ανάγεται στην εποχή των σπηλαίων. Ισως τότε κάποιοι ιδιαίτερα προικισµένοι άνθρωποι να εισέρχονταν άθελά τους στην πηγή της κβαντικά συσσωρευµένης γνώσης και να συντονίζονταν µε τις καταγεγραµµένες µνήµες. Φαίνεται λοιπόν πως αυτά τα εξαιρετικά άτοµα ενθυµούνταν εικόνες, συναισθήµατα και γεγονότα που αφορούσαν προηγούµενες ενσωµατώσεις τους. Αν η ρίζα της λέξης µνήµη ανάγεται στο ρήµα µνάω/µιµνήσκω, τότε σηµαίνει θυµούµαι, αναπολώ. Η πηγή της Μνηµοσύνης, που για τους Μύστες ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για να µην υποπέσουν στη Λήθη, είχε ήδη ξεκάθαρα διατυπωθεί στην εποχή της κλασικής περιόδου της ελληνικής αρχαιότητας. Οµως οι µαρτυρίες για την πίστη στο φαινόµενο της µετενσάρκωσης ή µετεµψύχωσης έρχονται από όλα τα µήκη και τα πλάτη του κόσµου.

Πολλοί ισχυρίζονται πως οι

Αιγύπτιοι έµπαιναν στη διαδικασία της µουµιοποίησης ακριβώς για να ανακόψουν τον αέναο κύκλο µετενσωµατώσεων της ψυχής. Οι Ινδουιστές, οι Βουδιστές καθώς και αρκετοί προ-Σωκρατικοί στοχαστές θεωρείται πως διαµόρφωσαν και συγκεκριµενοποίησαν την αντίληψή τους. Το ποιος έχει την πρωτιά είναι θέµα ακαδηµαϊκής διαµάχης, αλλά φαίνεται να έχει επικρατήσει η αντίληψη πως αρχικά η ορφική παράδοση και µετέπειτα ο Πυθαγόρας ήταν αυτοί που διατύπωσαν πρώτοι αυτές τις ιδέες.

Από τις Ινδικές Βέδες έως τις Γιόγκικες Σούτρες του Πανταζάλι και από τα µονοπάτια του Ταοϊσµού έως τους Κέλτες ∆ρυίδες, η δοξασία αυτή απαντάται πάντα µε παραλλαγές, µε κοινά

σηµεία αλλά και µεγάλες διαφορές. Ακόµη και σε θρησκείες όπως ο Ιουδαϊσµός, ο Χριστιανισµός και ο Ισλαµισµός, υπήρξαν οµάδες που είχαν διαφοροποιηθεί και αποδέχονταν το ενδεχόµενο της µετενσάρκωσης ως βεβαιότητα. Οι Καµπαλιστές στους Εβραίους, οι Γνωστικοί, οι Καθαροί και οι Βογόµιλοι στον Χριστιανισµό, και τέλος οι Γκουλάτ και οι ∆ρούζοι στο Ισλάµ, αποδέχονται τη µετενσάρκωση.

 Επειδή η Ανατολή

Οταν ξέρουµε πως δεξιότητες, τάσεις, ταλέντα και προτιµήσεις εµφανίζονται και σε επόµενες ενσαρκώσεις, γιατί να µην αποδώσουµε αυτές τις ικανότητες στη µετενσάρκωση, αλλά αντιθέτως να προτιµούµε να αποκαλούµε αυτά τα παιδιά θαύµατα; Ολα αυτά σχετίζονται µε την ίδια τους την ψυχή, που στο διάβα των αιώνων έχει σµιλευθεί, έχει καλλιεργηθεί και έχει αναχθεί σε κάτι ιδιαίτερο

φαντάζει πολλές φορές εξωτική και απόµακρη, θα µπορούσατε να εστιάσετε περισσότερο στη δική µας παράδοση και δη στην ελληνική;

Φυσικά, για εµάς τους ∆υτικούς ίσως

είναι πιο εύκολο να προσεγγίσουµε αυτή τη δοξασία από την αρχαία ελληνική παράδοση. Εχουµε αρκετές ενδείξεις πως ο Φερεκύδης, ο Πυθαγόρας και ο Εµπεδοκλής υπήρξαν θιασώτες της µετενσάρκωσης. Γνωρίζουµε πως πριν από αυτούς η ορφική παράδοση διατεινόταν πως η ψυχή άγεται από τη φυλάκισή της στο σώµα στη µετά θάνατον ελευθερία της, συντηρώντας τον κύκλο της γέννησης τροφοδοτούµενη

από την ανάγκη. Με την ασκητική και το συνεχή εξαγνισµό της, οι άνθρωποι θα τείνουν να ανέρχονται υψηλότερα µέχρι που τελικά θα απαλλαγούν από τον εξαναγκασµό σε ενσάρκωση. Οι λατρείες αυτές συστηµατοποιήθηκαν στα λεγόµενα Ορφικά Μυστήρια, αλλά και αργότερα στα Ελευσίνια Μυστήρια, και σκοπός τους ήταν η διδαχή και η µύηση των συµµετεχόντων στο φαινόµενο του κύκλου της ζωής, του θανάτου και της αναγέννησης. Οι µύθοι της ∆ήµητρας µε την Περσεφόνη και του Ορφέα µε την Ευρυδίκη δεν είναι πάρα ενθύµηση της κατάβασης στον Αδη. Ο Οδυσσέας υπήρξε και αυτός

φαινοµενα

9

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

10

Η πηγή της Μνημοσύνης, που για τους Μύστες ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για να μην υποπέσουν στη Λήθη, είχε ήδη ξεκάθαρα διατυπωθεί την εποχή της κλασικής περιόδου της ελληνικής αρχαιότητας. Ομως οι μαρτυρίες για την πίστη στο φαινόμενο της μετενσάρκωσης ΄ ή μετεμψύχωσης έρχονται από όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου ο μοναδικός θνητός που γύρισε αλώβητος από τον Κάτω Κόσμο. Οι μυούμενοι στη γνώση της μεταθανάτιας ζωής, οι Μύστες, γνώριζαν την αθανασία και τον κύκλο των επαναγεννήσεων.

Ο Πλάτων, μέσω του Σωκράτη, πραγματεύεται σε πολλά του έργα αυτό ακριβώς το θέμα («Φαίδων», «Φαίδρος», «Μένων», «Τίμαιος», «Νόμοι» κ.λπ.). Αποκορύφωμα είναι ίσως ο μύθος του Ηρός στην «Πολιτεία», όπου για πρώτη φορά στην ιστορία του γραπτού λόγου περιγράφεται όχι μόνον το φαινόμενο της επιθανάτιας εμπειρίας, αλλά και τι ακριβώς συμβαίνει στο επέκεινα. Εκεί θα διαβάσει κανείς ξεκάθαρα πως ο κύκλος των ενσαρκώσεων δεν αφορά μόνον την ανθρώπινη συνείδηση, αλλά και όλα τα ζωικά βασίλεια. Επίσης θα κατανοήσει πως μπορεί να υποπέσει κανείς σε ενσάρκωση σε σώμα ζώου εάν δεν εκπλήρωσει τα συμφωνημένα. Αργότερα ο Αινείας καθώς και ο Μένανδρος αναφέρονται στο φαινόμενο, δίνοντας έτσι τη σκυτάλη στους νεο-πλατωνιστές Πλωτίνο, Ιάμβλιχο, Πρόκλο και άλλους.

▶ Τι έχουν να πουν οι πιστοί στον Χριστιανισμό για όλα αυτά;

Αν και φαίνεται πως οι Χριστιανοί περι-

μένοντας τη σωτηρία των ουρανών και τη Δευτέρα Παρουσία δεν αποδέχονταν τη μετεμψύχωση, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ενδείξεις πως οι πρώτοι Χριστιανοί, οι Γνωστικοί, καθώς και ο Συνέσιος, ο Αυγουστίνος και ο Ωριγένης, αποδέχονταν την προΰπαρξη των ψυχών. Ο εξορισμός αυτής της δοξασίας και ο αναθεματισμός της ήταν προϊόν πολιτικών διεργασιών και επιβολής που ενορχηστρώθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό το 543 μ.Χ., όπου με έδικτο δέκα άρθρων αναθεματίστηκαν ο Ωριγένης και η πίστη στην προΰπαρξη των ψυχών και της μετεμψύχωσης.

Αφού πρωτύτερα φρόντισε με ζήλο

για το οριστικό κλείσιμο της Ακαδημίας του Πλάτωνα το 529 μ.Χ., ξεγέλασε με δόλο τον Πάπα Βιργίλιο και τον φυλάκι-

σε στα υπόγεια του παλατιού για να τον υποχρεώσει να επικυρώσει τους αναθεματισμούς του. Αν και γέροντας, ο Βιργίλιος δεν υπέκυψε στους βασανισμούς και κατάφερε να διαφύγει στη Ρώμη. Ετσι, δεν συμμετείχε στην 5η Οικουμενική Σύνοδο που έλαβε χώρα το 553 μ.Χ. Αυτή η άνομη και χωρίς παπική επικύρωση Σύνοδος σφράγισε την οριστική μετάβαση στον Μεσαίωνα και την παρακμή. Θύματά της ήταν όσοι επέμεναν να διαχωρίζουν τη θέση τους. Αποκορύφωμα η πυρά στο Μοντ Σεγκιούρ (οποία αντίθεση, «Ασφαλές Βουνό», μόνον αυτό δεν ήταν), όπου κάηκαν ένας προς έναν όλοι οι Καθαροί μοναχοί το 13ο αιώνα. Ακόμη και ο μεγάλος Τζιορντάνο Μπρούνο υπήρξε θύμα αυτής της επιλογής μία χιλιετία μετά τη 2η Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης. Αλήθεια, πόσοι κάηκαν στην πυρά στο

ψυχικα φαινοµενα Με την ασκητική και το συνεχή εξαγνισµό της, οι άνθρωποι θα τείνουν να ανέρχονται υψηλότερα µέχρι που τελικά θα απαλλαγούν από τον εξαναγκασµό σε ενσάρκωση. Οι λατρείες αυτές συστηµατοποιήθηκαν στα λεγόµενα Ορφικά Μυστήρια, αλλά και αργότερα στα Ελευσίνια Μυστήρια

Οι Χριστιανοί Γνωστικοί δέχονταν στις διδασκαλίες τους το φαινόµενο της µετενσάρκωσης.

είχε υιοθετήσει ξεκάθαρα αυτή την άποψη. Ο µεγαλοβιοµήχανος Χένρι Φορντ, ο στρατηγός Πάτον, ο Χένρι Μίλερ και η Σίρλεϊ ΜακΛέιν είπαν και έγραψαν επίσης πολλά σχετικά. όνοµα του Θεού της αγάπης; Και αν δεν το γνωρίζατε αυτό, καιρός να το µάθετε: Ο λόγος που επιλέχτηκε αυτός ο τρόπος θανάτου ήταν πολύ συγκεκριµένος. Καιγόµενα τα θύµατα της «Ιεράς» Εξέτασης έχαναν το δικαίωµα της ανάληψής τους στους ουρανούς. Το σώµα τους είχε πλήρως καταστραφεί και έτσι δεν θα µετείχε της Κρίσης της ∆ευτέρας Παρουσίας. Οποία συµφορά!

­ Υπάρχουν άλλοι πιο σύγχρονοι σε µας που πίστευαν στην πιθανότητα της µετενσάρκωσης;

Φυσικά! Σύγχρονοι στοχαστές που

αποφάνθηκαν για τη µετενσάρκωση ήταν ο Σοπενάουερ, ο Θόρο, ο Εµερσον και ο Γουίτµαν. Ακόµη και η αυτοκράτειρα Σίσι

­ Αλλο όµως οι πεποιθήσεις και

άλλο η τεκµηρίωση. Υπάρχουν, αλήθεια, χειροπιαστές ενδείξεις και, αν ναι, τι έχετε να µας πείτε γι’ αυτές;

Μέσα από τις σελίδες των «Φαινοµέ-

νων» έχω δηµοσιεύσει δεκάδες άρθρα που κάνουν ακριβώς αυτό, δηλαδή τεκµηριώνουν κατά τον πιο επιστηµονικό τρόπο περιπτώσεις ατόµων που όχι µόνον θυµούνται προηγούµενες ζωές, αλλά και που τα λεγόµενά τους επιβεβαιώθηκαν µε κάθε λεπτοµέρεια. Πιστεύω πως ένα τεύχος-αφιέρωµα που θα εκθέσει συνολικά τις υποθέσεις θα πείσει ιδιαίτερα και τον τελευταίο σκεπτικιστή.

Αν και για πρώτη φορά στην Ελλάδα

έγινε κάτι τέτοιο τόσο εµπεριστατωµένα,

η αλήθεια είναι πως η πραγµατικά µεγάλη τοµή έγινε από τον καθηγητή Στίβενσον του Πανεπιστηµίου της Βιρτζίνια. Ο ψυχίατρος αυτός µε το έντονο και διαρκές ενδιαφέρον στην παραψυχολογία ονοµάστηκε ο Γαλιλαίος του 20ού αιώνα, κι όχι άδικα. Η σε βάθος έρευνά του και το εύρος των γνώσεών του έφεραν σε πολύ δύσκολη θέση τους συναδέλφους του που θα έπρεπε να εγκαταλείψουν αξιώµατα και παραδοχές οι οποίες αποτελούσαν τα θεµέλια του συστήµατος το οποίο υπηρετούσαν. Γι’ αυτό προτίµησαν να βάλουν το όλο θέµα κάτω απ’ το χαλί. Πολύ απλά αγνόησαν τη 45χρονη έρευνά του. Αυτό δεν µου φαίνεται παράξενο. Γνωρίζετε τι έγινε µε την πρώτη πτήση των αδελφών Ράιτ; Το περίφηµο επιστηµονικό περιοδικό «Scientific American» στο βασικό σχόλιο του συντάκτη είχε τονίσει πως οι οποιεσδήποτε αναφορές σ’ αυτές τις πτήσεις είναι ψευδείς. Παρότι ο τοπικός Τύπος ανέφερε για τις συνεχείς πτήσεις των αδελφών Ράιτ, καµία εθνικής εµβέλειας εφηµερίδα δεν ξόδευε χρήµατα για να αποστείλει ανταποκριτές στην πολιτεία τους και να καταγράψει

φαινοµενα

11

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

12

κάτι που ήταν ανθρωπίνως αδύνατον. Πέρασαν πέντε ολόκληρα χρόνια για να φτάσει η φήµη στα αυτιά του προέδρου Θίοντορ Ρούσβελτ που έσωσε κυριολεκτικά στο παρά πέντε την πατέντα που τα δύο αδέλφια ήταν έτοιµα να πουλήσουν στους Γάλλους. Φανταστείτε πόσα χρόνια θα τους έπαιρνε αν δεν είχαν προηγηθεί οι αδελφοί Μογγολφιέροι. Και εδώ αναρωτιέµαι ρητορικά: Μήπως οι αδελφοί Ράιτ ήταν η µετενσάρκωση των αδελφών Μογγολφιέρων;

Τι θέλω να πω; Οταν το οφθαλµοφα-

νές, αυτό που δεν µπορεί ν’ αµφισβητηθεί, χρειάζεται πέντε χρόνια για να γίνει αποδεκτό από το κατεστηµένο, τι θα περίµενε κανείς από κάτι λιγότερο απτό; ∆εν θα έπρεπε λοιπόν να µας εκπλήσσει η αντίσταση ορισµένων να αποδεχθούν τη µετενσάρκωση και ειδικά όταν έχουν πολλά να χάσουν. Εχετε υπόψη σας τι θα πει να καταρρέουν περιοριστικά πιστεύω; Φαντάζεστε τι στραπάτσο θα περιµένει όλους αυτούς που πιστεύουν πως δεν υπάρχει τίποτα µετά θάνατον ή τους άλλους που νοµίζουν πως θα έρθει η ∆ευτέρα Παρουσία, σαν ανακαλύψουν πως η συνείδησή τους εξακολουθεί να υφίσταται και να καταγράφει και µετά το δικό τους θάνατο; Πως υπάρχουν και άλλα επίπεδα και άλλοι κόσµοι που εµείς εδώ µέσα στον εγκλωβισµό των τεσσάρων διαστάσεων δεν µπορούµε να αντιληφθούµε; Πως, τους αρέσει δεν τους αρέσει, θα είναι αναγκασµένοι να ξανακατέβουν στη ζωή για να διορθώσουν τα λάθη που κάνανε, να ξανακολυµπήσουν στη θάλασσα της ζωής και να αποδείξουν στο Σύµπαν ότι αξίζουν κάτι καλύτερο και ότι προοδεύουν;

„ Υπονοείτε πως κρινόµαστε και

πως µεταφέρουµε πληροφορίες και δεξιότητες από ζωή σε ζωή;

Μα φυσικά! Ας το δούµε σε φιλοσοφι-

κό επίπεδο: Ενας Μιχαήλ Αγγελος, ένας Λεονάρντο ντα Βίντσι, ένας Μότσαρτ τι θα µπορούσαν αλήθεια να είναι; Αλήθεια, πιστεύετε πως αρκούν η παιδεία και η εκ-

παίδευση µιας ζωής για να διαπρέψει κανείς τόσο πολύ; Γιατί εγώ έχω µουσικό αυτί και εσείς δεν έχετε; Γιατί η µητέρα ενός φίλου σας έχει ζωγραφική φλέβα, ενώ ο γιος της δεν την έχει; Οταν ξέρουµε πια χειροπιαστά πως δεξιότητες, τάσεις, ταλέντα, προτιµήσεις, ακόµη και πολιτικές πεποιθήσεις, εµφανίζονται και σε επόµενες ενσαρκώσεις, γιατί να µην αποδώσουµε αυτές τις ικανότητες στη µετενσάρκωση, αλλά αντιθέτως να προτιµούµε να αποκαλούµε αυτά τα παιδιά θαύµατα, λες και κάτι διαφορετικό τρέχει µέσα στον εγκέφαλό τους;

Μα φυσικά κάτι τρέχει µέσα στον

εγκέφαλό τους. Και αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια τους την ψυχή, που στο διάβα των αιώνων έχει σµιλευθεί, έχει καλλιεργηθεί και έχει αναχθεί σε κάτι ιδιαίτερο. Γνωρίζω προσωπικά έναν άνθρωπο που πήρε µερικά κοµµάτια ξύλο και Ο καθηγητής απ’ αυτά έφτιαξε έναν Ιαν Στίβενσον. µπαγλαµά που πολλοί κατασκευαστές οργάνων θα ζήλευαν. ∆εν είναι µαραγκός και ούτε ποτέ κάθισε δίπλα σε κάποιον µαραγκό, παρ’ όλα αυτά το «θαύµα» του το έκανε. Πώς το έκανε αυτός ο άνθρωπος και εγώ δεν µπορώ να το κάνω, και ούτε έχω τη διάθεση να το κάνω παρόλο που παίζω και εγώ µουσική; Προφανώς, είχε την έφεση, την προδιάθεση, την τάση και την πρότερη εµπειρία που τον οδήγησαν εκεί.

Τέλος, τι νοµίζετε πως είναι ο έρωτας; Είναι, αλήθεια, η αναγνώριση του φυσικού κάλλους ή της οµορφιάς που µας κεραυνοβολεί; Για µένα όχι. Είναι αυτό που αναγνωρίζει µια ψυχή όταν αντικρίζει µια άλλη ψυχή, που δηµιουργεί την αίσθηση του γνώριµου αλλά παράλληλα άγνωστου και που τροφοδοτεί αυτή την ακαταµάχητη ανάγκη για επαφή, ένωση και ολοκλήρωση.

ψυχικα φαινοµενα ΜΑΡΙΑ ΤΖΑΝΗ ο θανατος ειναι πορεια προς το φως Η καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τµήµατος ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών µιλάει για το ταξίδι της ψυχής µετά το θάνατο. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει, θεωρεί την ψυχή ενέργεια η οποία µετά το θάνατο αποδίδεται πίσω στο Σύµπαν, επανεπιµερίζεται και ξαναδηµιουργεί ζωή.

 Ποια είναι η άποψή σας για την ύπαρξη της ψυχής και το διαχωρισµό της από τις φυσικές λειτουργίες του σώµατος;

Η ψυχή δεν είναι τίποτα άλλο παρά το ενεργειακό κοµµάτι που επιµερίζει η φύση σε

καθετί έµψυχο. Η ψυχή, µε αυτό που λέµε θάνατο, αποδίδεται και πάλι στο Σύµπαν. Αν υπάρχει αφθαρσία της ύλης, η οποία είναι µόρφωµα της ενέργειας, κατά µείζονα λόγο υπάρχει και αφθαρσία της ενέργειας. Εποµένως, πιστεύω ότι ο θάνατος είναι µια ενεργειακή πορεία στο φως. ∆εν νοµίζω ότι διαχωρίζεται η ψυχή από την ύλη, δεδοµένου ότι η ύλη είναι ένα ενεργειακό µόρφωµα.

 Θεωρείτε ότι το ταξίδι της ψυχής συνεχίζεται και µετά το θάνατο του φυσικού µας σώµατος;

Το ταξίδι συνεχίζεται µε την έννοια πως η ψυχή, ως ενέργεια, αποδίδεται και πάλι στο Σύµπαν για να επιµεριστεί και πάλι στη συνέχεια.

 Υπάρχει κάποια βάση στη θεωρία της µετενσάρκωσης; Ποια η σχέση της µε την αρχαία ελληνική σκέψη;

Από την άποψη ότι η ψυχή ως ενέργεια µετά το θάνατο επιµερίζεται και πάλι, ναι,

υπάρχει βάση. Αυτός ο επανεπιµερισµός της ύλης οδηγεί ξανά σε αυτό που λέµε ζωή. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι η ζωή δεν σταµατά, γνώριζαν πολύ καλά αυτό που λέµε ενεργειακό κοµµάτι της ζωής. Βέβαια κάποιες φιλοσοφικές σχολές είχαν την αντίληψη -µε την οποία συµφωνώ και εγώ- πως όλο το Σύµπαν είναι έµψυχο, ένζωο. Αλλά η γνώµη για το αν υπάρχει µετενσάρκωση, υπήρχε, κάποιοι το πίστευαν. Υπήρχαν και οι µετασχηµατισµοί των όντων.

 Εχετε κάποια προσωπική εµπειρία ή εµπειρία αγαπηµένου σας ανθρώπου που να επιβεβαιώνει τα όσα πιστεύετε;

Αποτελούν άραγε η παιδεία και η εκπαίδευση ικανοποιητικές εξηγήσεις για την εµφάνιση ιδιοφυιών όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι;

Οι απόψεις µου είναι απότοκος της µελέτης της αρχαίας ελληνικής σκέψης και φιλο-

σοφίας. Για µένα Θεός είναι η φύση, η ενέργεια. Η φύση η ίδια αποτελείται από ενέργεια. Αυτό που πραγµατικά υπάρχει είναι η ενέργεια, αυτή γεννά κόσµους κατά «το πολύτροπον, το πολύµορφον, το πηγαίον και το πολυσχιδές», που έλεγε και ο Αριστοτέλης. ∆εν πιστεύω σε κόλαση και παράδεισο, πιστεύω στο δίκαιο και το αληθές, το οποίο είναι συµπαντική ανάγκη. φαινοµενα

13

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

14

Tα ταξίδια της ψυχής han t a n o J t Brigh

Υπάρχει η ψυχή, το άυλο κοµµάτι της υπόστασής µας; Αν η απάντηση είναι καταφατική, τι γίνεται όταν εγκαταλείπει το σώµα µας; Πρόκειται για µια ενέργεια που ταξιδεύει αέναα στο Σύµπαν; Και τι συµβαίνει µε τα ταξίδια αυτά όσο είµαστε ακόµα ζωντανοί; Και τέλος, πώς όλα αυτά σχετίζονται µε τις ιστορίες για τα πνεύµατα και τα φαντάσµατα; Της Θεανώς Καρούτα, [email protected]

συνεντευξη

Μ

ε τα «δαιµόνια» και τα «πνεύµατα» να έχουν διαχρονικά έντονη παρουσία στη λαϊκή παράδοση της χώρας µας, αλλά και πλήθος ανθρώπων να αναφέρουν πως έχουν βιώσει εµπειρίες που δεν µπόρεσαν να εξηγήσουν και στις οποίες η ψυχή παίζει πρωτεύοντα ρόλο, ζητήσαµε τη βοήθεια ενός γνωστού Ελληνα ερευνητή του παράξενου, του Jonathan Bright ο οποίος αποσαφηνίζει τα δεδοµένα γύρω από τις έννοιες των αστρικών περιπλανήσεων και των επιθανάτιων εµπειριών.

 Εχετε αντιληφθεί κάτι που

δεν µπορέσατε να εξηγήσετε µε τη λογική σας κατά τη διάρκεια των ερευνών σας;

Μέσα από τις έρευνές µου έχω κα-

ταφέρει να συλλέξω αρκετές αποδείξεις που ενισχύουν την άποψη ότι οι άνθρωποι που µιλούν για πνεύµατα και φαντάσµατα δεν τα επινόησαν. Και εγώ προσωπικά έχω βιώσει και καταγράψει περιστατικά «παράξενης ενέργειας» που δεν εξηγούνταν λογικά. Και αναφέροµαι σε αποδείξεις και όχι ενδείξεις. Για τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία που έχω στα χέρια µου υπάρχει φωτογραφικό υλικό τραβηγµένο µε ειδικές κάµερες που εστιάζουν σε φάσµατα που δεν πιάνει το ανθρώπινο µάτι. Σε αυτές τις φωτογραφίες απεικονίζονται άυλες µορφές, ολογράµµατα, αύρες, ακόµα και ολόκληρα ανθρώπινα σώµατα. Αυτό δεν σηµαίνει βέβαια πως µπορώ να εξηγήσω τι είναι αυτό που απεικονίζεται, όµως, είµαι σίγουρος ότι «κάτι» άλλο υπάρχει.

Επίσης, όσο περίεργο κι αν ακού-

γεται, δεν ασπάζοµαι την παραδοσιακή άποψη περί πνευµάτων. Αυτό που µε ενδιαφέρει περισσότερο είναι να συλλέξω στοιχεία που να δείχνουν ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα πράγ-

Ο ερευνητής Jonathan Bright.

«∆εν κάνω απόλυτο διαχωρισµό µεταξύ του µεταφυσικού και του φυσικού, προτιµώ να σκέφτοµαι ότι ερευνώ µονοπάτια που δεν είναι ακόµα τόσο φωτεινά» Jonathan Bright µατα από αυτά που γνωρίζουµε και που µπορούµε να αντιληφθούµε µε τις αισθήσεις µας.

 Πώς γίνεται αντιληπτή λοι-

πόν από τον ερευνητή αυτή η ενέργεια και τι ακριβώς σηµαίνει ή συµβολίζει για εσάς;

Μπορεί να πρόκειται για µια ενέρ-

γεια που περιφέρεται ή ένα «αποτύπωµα» που περιγράφεται σε ένα χώρο. Ισως πάλι είναι µια ανθρώπινη συνείδηση ή ένα πνεύµα. Προσωπικά, πιστεύω ότι όλα αυτά τα περιστατι-

κά δεν εξηγούνται µε τον ίδιο τρόπο. Κάποια από αυτά συνδέονται µε την πεποίθηση πως η ανθρώπινη ψυχή δεν δηµιουργείται και συνεπώς δεν καταστρέφεται. Τείνω πάντως να καταλήξω ότι όλα έχουν µε κάποιο τρόπο να κάνουν µε το ανθρώπινο «αποτύπωµα» που µένει πίσω, ακόµα και όταν ο άνθρωπος έχει φύγει, χωρίς αυτό κατ’ ανάγκη να σηµαίνει ότι το στίγµα που µένει είναι ολόκληρη η ψυχή. Ισως να είναι ένα µέρος της. Τα περιστατικά και οι προσωπικές εµπειρίες που καταγράφονται πιο συχνά προέρχονται από ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι έχουν νιώσει πολύ έντονα την παρουσία ενός δικού τους ατόµου που έχει πεθάνει.

Αυτό για εµένα είναι ένα µέρος του ανθρώπου που έφυγε, της συνείδησής του ή της ψυχής του. Και επιστρέφει εξαιτίας της σχέσης που υπήρχε µε τον µάρτυρα όταν ήταν εν ζωή. Πάντως, δεν πιστεύω στην παγίδευση της ψυχής ούτε -κόντρα στις λαϊκές πεποιθήσεις- πως έχει να κάνει µε τον τρόπο που κάποιος έφυγε από τη ζωή. Σε κάθε περίπτωση, διερευνώ

φαινοµενα

15

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

16

Ολα είναι στο μυαλό (;) Ο Κωνσταντίνος Λάγκος είναι ένας νέος ηθοποιός και δηλώνει πως έλκεται

από τις μεταφυσικές συζητήσεις, ενώ παρά το γεγονός πως προσπαθεί να εξηγεί οτιδήποτε του συμβαίνει με τη λογική και τις αποδείξεις, ομολογεί πως έχει βιώσει εμπειρίες στις οποίες προσπαθεί εδώ και χρόνια να δώσει κάποια εξήγηση. «Ο τομέας του μεταφυσικού με απασχόλησε εγκυκλοπαιδικά από μικρή ηλικία. Μου άρεσε να διαβάζω σχετικά με αυτό και να συζητώ μετά τους προβληματισμούς και τα συμπεράσματά μου», μας είπε ο Κώστας, ενώ πιστεύει ότι η Φιλοσοφία, η Μεταφυσική και η Θρησκειολογία έχουν κατά βάθος πολλά κοινά σημεία.

Σε ό,τι αφορά στην ψυχή, η άποψή του διχάζεται ανάμεσα στον επιστημονικό τρόπο

προσέγγισης, που τον κάνει να πιστεύει πως η ψυχή δεν είναι παρά η συνείδηση (πράγμα που σημαίνει ότι το ανθρώπινο «όλον» τελειώνει με το θάνατό μας), και στο μεταφυσικό. Σκεπτόμενος, δηλαδή, με μια πιο… εναλλακτική ματιά, θεωρεί πως η ψυχή είναι κάτι τόσο αόριστο και άπιαστο, που θα ήταν πολύ δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα ότι εξαφανίζεται με το θάνατό μας. «Ποιος μπορεί να ξέρει αν καταστρέφεται ή όχι; Αν χάνεται όταν χανόμαστε ή αν εξακολουθεί να ζει; Είναι τόσο πολύπλοκα αυτά τα ζητήματα που ξεπερνούν τους συλλογισμούς τού ανθρώπινου νου», μας είπε με ειλικρίνεια.

Τι γίνεται όμως με τις πραγματικά παράξενες εμπειρίες που δεν μπορούν να

εξηγηθούν με τα εργαλεία της λογικής; Ο Κώστας έχει βιώσει τέτοια περιστατικά σε μικρή ηλικία και, όπως είπε, του πήρε αρκετά χρόνια να τα κατανοήσει: «Η ασάφεια ήταν σίγουρα το πρώτο συναίσθημα που με κατέκλυσε στην προσπάθειά μου να εξηγήσω τι είχε συμβεί», ανέφερε για ένα αστρικό ταξίδι και για μια επιθανάτια εμπειρία που βίωσε κατά το παρελθόν. «…Μετά από χρόνια κατάφερα να το καταλάβω και να το αναλύσω. Ο εγκέφαλός μας έχει πάντα την τάση να αναλύει ξέρετε, ειδάλλως δυσκολεύεται να προσπεράσει το γεγονός». Ο ίδιος έχει νιώσει και το φαινόμενο της Μόρας, που αντιμετωπίζει κανείς σε μια κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου: «Πρόκειται για την αίσθηση ότι κάποιος σε πατάει στο στήθος, νιώθεις ανίκανος να κάνεις οποιαδήποτε κίνηση, αλλά παράλληλα συνειδητοποιείς ότι είσαι ξύπνιος», μας είπε.

Για τον Κωνσταντίνο Λάγκο, κλειδί στην εξήγηση των φαινομένων αυτών είναι το ανθρώπινο μυαλό: «Ολα έχουν βιολογικά την εξήγησή τους, η υπόφυση και οι ορμόνες μετά από την εντολή του εγκεφάλου μπορούν να δημιουργήσουν στο σώμα αισθήσεις και καταστάσεις που φαντάζουν ανεξήγητες. Θεωρώ πως το ανεξήγητο δεν είναι το πώς αυτά τα φαινόμενα συμβαίνουν αλλά το γιατί το μυαλό μας τα δημιουργεί. Η γοητεία τού ότι έχουμε πολλά ακόμα να ανακαλύψουμε, ότι ψάχνουμε διαρκώς τη γνώση, δίνει προς το παρόν στον καθένα την εξήγηση που προτιμά», καταλήγει ο νέος ηθοποιός.

O ηθοποιός Κων. Λάγκος.

ακόμα όλα τα ενδεχόμενα και ψάχνω για αποδείξεις.

▶ Θεωρείτε πως η ψυχή πραγμα-

τοποιεί ένα ταξίδι αμέσως μετά το βιολογικό θάνατο του ανθρώπου;

Πιστεύω στη μετενσάρκωση από την

άποψη πως η ψυχή είναι ένα πνεύμα που κάνει τον κύκλο του και επανέρχεται. Αυτό για το οποίο διατηρώ τις ενστάσεις μου σχετίζεται με το κατά πόσο και η συνείδηση κάνει τον ίδιο κύκλο. Αναφέρομαι στο ατομικό κομμάτι της ψυχής, αυτό που συγκεντρώνει όσα αποκόμισε η τελευταία κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.

Ισως η μετενσάρκωση να αποτελεί ένα

γεγονός, παρ’ όλα αυτά το «εγώ», η ατομι-

συνεντευξη

Αυτό για το οποίο διατηρώ τις ενστάσεις µου σχετίζεται µε το κατά πόσο και η συνείδηση κάνει τον ίδιο κύκλο. Αναφέροµαι στο ατοµικό κοµµάτι της ψυχής, αυτό που συγκεντρώνει όσα αποκόµισε η τελευταία κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόµου κότητα της κάθε ψυχής, να χάνεται. Ισως πάλι να υπάρχει κι ένας απόηχος από την ατοµικότητα και τις εµπειρίες αυτές, κάτι που θα εξηγούσε άλλωστε και τη θεωρία του κάρµα. Ουσιαστικό µέρος στην όλη διαδικασία, όµως, πιστεύω ότι έχει το «άδειασµα» των όσων έχουν καλλιεργηθεί κατά τη διάρκεια της ζωής.


Κατά τη διάρκεια των ερευνών

σας, έχετε βιώσει κάτι που σας προκάλεσε το συναίσθηµα του φόβου και της δυσάρεστης έκπληξης;

Είµαι γενικά ένας άνθρωπος που

έχει την τάση να εκλογικεύει όσα βιώνει και όσο και αν κάτι τέτοιο ακούγεται παράξενο στο χώρο που κινούµαστε, είναι αλήθεια και είναι και ο λόγος που δεν

Το εγκαταλελειµµένο «Ξενία» της Πάρνηθας θεωρείται ένα σύγχρονο hot spot εκδήλωσης του παραφυσικού.

έχω νιώσει ποτέ να φοβάµαι ή να µην έχω τον έλεγχο.

Από εκεί κι έπειτα, έχουν υπάρξει κά-

ποια ακραία φαινόµενα και περιστατικά, σε τοποθεσίες που είναι ιδιαίτερα ατµοσφαιρικές και υποβλητικές. Οταν, δε, οι έρευνες γίνονται στο σκοτάδι, πολύ αργά τη νύχτα, η περιρρέουσα ατµόσφαιρα είναι τέτοια που εύκολα θα µπορούσε να χαρακτηριστεί ανατριχιαστική. Φανταστείτε παράλληλα να ακουστούν και ουρλιαχτά σε µια τέτοια ατµόσφαιρα... Αυτά όµως είναι µεµονωµένα περιστατικά, αφού σε γενικές γραµµές τα περισσότερα στοιχεία τα ανακαλύπτει κανείς µετά την έρευνα (φωτογραφίες και ηχητικά ντοκουµέντα) και όχι κατά τη διάρκειά της.


Υπάρχουν στην Ελλάδα τοποθεσίες που είναι κατάλληλες για τέτοιου είδους έρευνες;

Στην Ελλάδα, ίσως και λόγω της λαϊκής µας παράδοσης, τα µέρη αυτά είναι πολλά. Στο εξωτερικό, βέβαια, βρίσκει κανείς πολύ περισσότερα. Υπάρχουν τα πλέον κλασικά (αποτέλεσµα των σχετικών µαρτυριών και αστικών θρύλων), όπως είναι το ξενοδοχείο «Ξενία» στην Πάρνηθα, στο οποίο όσες φορές και αν έχω πάει καταφέρνω να συλλέγω νέα στοιχεία. Από τα πιο αγαπητά µου είναι το Λωβο-

κοµείο της Χίου, όµως, γενικά υπάρχουν σε πολλούς τόπους θρύλοι και παραδόσεις για τέτοια µέρη. Μια πολύ καλή εµπειρία θα ήταν να ερευνήσει κάποιος ένα σπίτι που εµφανίζει σήµερα παραφυσική δραστηριότητα. Οχι σαν άλλος Ghostbuster βέβαια… Από εκεί και πέρα, υπάρχουν και οι περιοχές που ευνοούν την εµφάνιση πνευµάτων, ίσως λόγω της ενέργειάς τους, ίσως και εξαιτίας της ιδιαίτερης ιστορίας τους.

Who is who

O Jonathan Bright είναι ερευνητής και συγγραφέας στο χώρο της εναλλακτικής αναζήτησης. Εχει ασχοληθεί µε τις θεωρίες της Κούφιας Γης και των Υπόγειων Βασιλείων, την Απόκρυφη Φιλολογία και το µύθο των Εκπτωτων Αγγέλων, έχει αναζητήσει τα χνάρια µυθικών πλασµάτων, έχει παρουσιάσει τη διαδικτυακή νεο-µυθολογία «Incunabula» αλλά και την Gothic κουλτούρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει ξεκλειδώσει µυστικά µαγικών τόπων της χώρας µας, αλλά και άλλων περιοχών που έχει εξερευνήσει, έχει µοιραστεί τη γνώση που έχει αποκτήσει ακόµα και σε θέµατα που γενικά θεωρούνται από σκοτεινά µέχρι επικίνδυνα, όπως αυτό της Σκιάς ή της Μόρας. Κείµενά του έχουν δηµοσιευτεί στα συλλογικά έργα «Υπόγειες Πολιτείες», «Πόλεµος ενάντια στο Matrix», «Αλλες ∆ιαστάσεις», «Απαγορευµένα Βιβλία», «Γαία, ο µυστικός µας πλανήτης» και «Μαγικά πλάσµατα» των εκδόσεων Αρχέτυπο, καθώς επίσης και στο έργο «Φαντάσµατα» των εκδόσεων Αγνωστο.

φαινοµενα

17

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

18

Ενας από τους θεμελιώδεις όρους διερεύνησης του αινίγματος της μεταθανάτιας ζωής είναι η αποδοχή της ύπαρξης της ψυχής και ο αποχωρισμός της από το ανθρώπινο σώμα αμέσως μετά την έλευση του θανάτου. Στις επόμενες σελίδες θα διερευνήσουμε τις απόψεις διαφόρων σχολών σκέψης του πλανήτη μας που επιχείρησαν να ρίξουν φως στο αιώνιο αυτό φιλοσοφικό ερώτημα. Tης Αλίκης Κοτζιά, [email protected]

ψυχή; Υπάρ

πάρχε πάρχει

φιλοσοφια

Οι

περισσότερες θρησκευτικές

θάνατο, υπήρχε από µόνη της, αλλά χωρίς τη αντιλήψεις και δόγµατα δέχοδυνατότητα ζωικής ενέργειας. νται την ψυχή ως αθάνατη και άφθαρτη, ακόµα και µετά το θάνατο του σώ- Στους οµηρικούς χρόνους, το ταξίδι του µατος. Ο ορισµός όµως της ψυχής είναι πολύ Οδυσσέα στον Αδη που περιγράφει ο µεγάλος δύσκολο να δοθεί. Ως ψυχή, θεωρούµε την εσω- ποιητής είναι η καλύτερη απόδειξη της πίστης τερική αρχή µε την οποία σκεπτόµαστε, αισθατων Αρχαίων Ελλήνων για την ψυχή. Ταξίδια νόµαστε και το σώµα µας παραµένει ζωντανό. στον Αδη αναφέρονται και σε άλλα πρώιµα έπη Ψυχή σηµαίνει πνοή και ψύχειν σηµαίνει πνέειν… κυρίως σε σχέση µε τους µύθους του Ηρακλή Ο ελληνικός ορισµός υπογραµµίζει την παρουσία και του Θησέα. Σύµφωνα µε τον οµηρικό τρόπο της πνοής, εξωτερικό γνώρισµα της ίδιας της έκφρασης, κατά τη στιγµή του θανάτου, η ψυχή ζωής, ταυτισµένης µε την αναεγκαταλείπει τον άνθρωπο και πηγαίνει στα δώµατα του Αϊδος πνοή – η απουσία της οποίας O Πλωτίνος σηµαίνει το θάνατο. (Αδη). Στη Νέκυια της Οδύσσειας, οι ψυχές πρέπει πρώτα να µιλούσε τον Ακόµη και οι πρωτόγονοι λαοί 3ο αιώνα για την πιουν αίµα από τις θυσίες για να είχαν κατανοήσει ότι υπάρχει µια µπορέσουν να θυµηθούν και να αυτόνοµη αρχή, ικανή να υφίστα- αθάνατη ψυχή, µιλήσουν. Ενώ την εικονογραφιται και εκτός του σώµατος. Τα βασιζόµενος κή τέχνη από τον 6ο αιώνα π.Χ. µυστήρια της ζωής και του θανά- στη θεωρία των και µετά, οι ψυχές παριστάνονται του, η απουσία συνείδησης κατά σαν µικρές φτερωτές ανθρώπινες τη διάρκεια του ύπνου, ακόµη ιδεών του µορφές. και η φαντασία που στρέφει το Πλάτωνα. Και οι µυαλό σε µονοπάτια µακριά από πρώτοι θεολόγοι Οταν ήρθαν αργότερα οι φυσικοί φιλόσοφοι, µίλησαν για την το οπτικό πεδίο, υπογραµµίζουν επηρεάστηκαν την ύπαρξη της ψυχής. ψυχή ως µια κοσµική δύναµη που ενεργοποιεί ολόκληρη τη φύση αρκετά από είτε ως αιθέρας (Αναξαγόρας) είτε τη θεωρία του ως φωτιά (Ηράκλειτος), η ψυχή Αναζητώντας Πλάτωνα για συγγενεύει µε τα άστρα και τον την αρχαία ψυχή το άφθαρτο ουρανό. Οι Πυθαγόρειοι δίδασκαν Στην αρχαία Ελλάδα, από της ψυχής ότι η ψυχή βρίσκεται στην αρµοτους σκοτεινούς χρόνους µάλινία της λογικής που καθορίζει στα που ακολούθησαν την κατους νόµους του Σύµπαντος. Στις τάρρευση του µυκηναϊκού πολιτισµού (προ του σοφιστικές αντιλήψεις, η ψυχή γίνεται κατανοητή Οµήρου), η διάκριση της ψυχής από το σώµα µε εµπειρικό περιεχόµενο ως αυτή που αισθάνεήταν σαφής. Αποκοµµένη από το σώµα µετά το ται. Ολες πάντως αυτές οι θεωρίες περί ψυχής

φαινομενα

19

eλευθεροσ tυποσ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

20

Οι πυραµίδες ανυψώνουν την ψυχή Στην ύπαρξη της ψυχής που απο-

λαµβάνει µια µεταθανάτια «κανονική» ζωή πίστευαν και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι. Ολόκληρη η λατρεία του λαού αυτού είχε οικοδοµηθεί γύρω από τους τρόπους ενίσχυσης του Κα (ψυχή), ώστε να βρει το δρόµο του προς τον ουρανό. Μέσον για το µακρύ ταξίδι της ψυχής αποτελούσαν οι Πυραµίδες, που θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «µηχανές Aνάστασης» ή «σκάλες προς τον ουρανό». Oι Πυραµίδες ήταν τάφοι όπου φυλασσόταν το ταριχευµένο σώµα του νεκρού βασιλέα και ήταν έτσι κατασκευασµένες, ώστε η ψυχή να βρει το δρόµο της στη µεταθανάτια ζωή. Μάλιστα, σε αρκετές σαρκοφάγους και σε παπύρους που συνόδευαν τους νεκρούς, οι Αιγύπτιοι φρόντιζαν να γράφουν επικλήσεις που θα διευκόλυναν τον θανόντα στο ταξίδι του στον άλλο κόσµο. Ολα αυτά τα κείµενα αποτελούν σήµερα τη λεγόµενη «Αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών».

είχαν στοιχεία θεολογίας, κοσµολογίας, φυσικής και ψυχολογίας. Ο Πλάτων ήρθε στη συνέχεια για να πραγµατοποιήσει τη µεγάλη σύνθεση: Η κοσµολογική άποψη και η επιστηµονική για την έννοια της ψυχής ενώθηκαν και αυτή η σύνθεση έγινε η βάση της φιλοσοφίας της ∆ύσης αλλά και της θρησκείας (οι θεολογίες τόσο στη ∆ύση όσο και στην Ανατολή επηρεάστηκαν από τις ιδέες του περί ψυχής και τις απόψεις του για τη µεθανάτια ζωή).

Ο Πλάτωνας διαχώριζε το

Οι Ρωµαίοι φιλόσοφοι επηρεάστηκαν τόσο από τις θεωρίες του Πλάτωνα και των Πυθαγορείων όσο και από τους Επικούρειους και τους Στωικούς. Ενα κράµα αντιλήψεων περί ψυχής αποτελεί και η φιλοσοφία του Κικέρωνα. Οπως αναφέρει ο Κικέρων, ακόµη κι όταν έκαιγαν τους νεκρούς οι άνθρωποι συνέχιζαν να πιστεύουν ότι οι νεκροί ζουν κάτω από τη γη. «Κλείνουµε την ψυχή µέσα στον τάφο», ανέφερε ο Βιργίλιος περιγράφοντας την κηδεία του Πολύδωρου.

σώµα από την ψυχή. Υπό αυτό το πρίσµα, η πορεία της ψυχής Η Ψυχή στον (την οποία και χαρακτήριζε Χριστιανισµό αναλλοίωτη και άφθαρτη) δεν επηρεαζόταν από Επρεπε να περάσουν πολλοί τον ερχοµό του θανάτου. αιώνες για να αποκρυσταλλωΠλάτων, 424-348 π.Χ. Αν και δεν χρησιµοποίησε θούν οι απόψεις περί ψυχής ποτέ την έννοια της µετενσαρκώσεως, ο από τη χριστιανική θρησκεία. Ο δυϊσµός Πλάτωνας πίστευε στο χωροχρονικό ταξίδι της ψυχής και του σώµατος, όπως διατυτης ψυχής, υποστηρίζοντας πως αυτή δεν πώθηκε από τον Πλάτωνα, γίνεται πλέον αποτελεί παρά ένα φορέα µιας γνώσης την µονισµός, καθώς ο άνθρωπος εκλαµβάνεοποία δεν απέκτησε σε µια µόνο ζωή. Ετσι, ται ως ενιαία οντότητα. Η ψυχή εµφυσείται η ψυχή µε τη γνώση υψώνεται πάνω από από τον Θεό, γι’ αυτό ο άνθρωπος είναι το την ύπαρξη, ο θάνατος προσβάλλει µόνο δηµιούργηµα κατ’ εικόνα και οµοίωση του το σώµα, ενώ από την άλλη η ψυχή είναι Θεού. Το σώµα είναι ο ναός της ψυχής – αθάνατη. γι’ αυτό άλλωστε η χριστιανική θρησκεία

πιστεύει ότι ακόµη και το πρώτο κύτταρο του ανθρώπου έχει ζωή.

Oι πρώτοι χριστιανοί φιλόσοφοι και οι

νεοπλατωνικοί έδωσαν νόηµα θρησκευτικό στην Ιδέα του Πλάτωνα. O Πλωτίνος µιλούσε τον 3ο αιώνα για την αθάνατη ψυχή, βασιζόµενος στη θεωρία των ιδεών του Πλάτωνα. Και οι πρώτοι θεολόγοι επηρεάστηκαν αρκετά από τη θεωρία του Πλάτωνα για το άφθαρτο της ψυχής. Πολλοί, µάλιστα, θεολόγησαν επηρεασµένοι από το Νεοπλατωνισµό όταν ήδη είχε

φιλοσοφια πρώτη περίπτωση αναφερόµαστε στην ενσάρκωση της ανθρώπινης ψυχής σε άλλο ανθρώπινο σώµα, ενώ στη δεύτερη µιλάµε για την εκ νέου µεταφορά της ανθρώπινης ψυχής σε κάποιον άλλον οργανισµό ανθρώπου, ζώου ή και φυτού).

Η Μετενσάρκωση είναι η βασική δογ-

Aγγελος και διάβολος µάχονται για την ψυχή ενός παιδιού. Από πίνακα του Giacinto Gimignani (1606-1681).

ακόµη και την ύστατη ώρα να απορρίψει τις αµαρτίες της ενσώµατης ζωής του ώστε να αντικρίσει την ουσία του θείου.

Ινδια: Η εννοια της Μετενσάρκωσης Στην Ινδικη παράδοση ο παράγοντας

Αναπαράσταση του Ινδουιστικού κύκλου των µετενσαρκώσεων Samsara.

αρχίσει να εξαπλώνεται στην Ελλάδα και ο Χριστιανισµός.

Η αντίληψη του Χριστιανισµού περί ψυχής εκφράζεται παραστατικότατα µε την εις Αδου κάθοδον του Κυρίου, µε την οποία ο Χριστός απάλλαξε από τις αµαρτίες αιώνων τις ψυχές που δεν είχαν ανάγκη του φθαρτού σώµατος για να µεταµεληθούν. Στην παραστατική εκκλησιαστική τέχνη, η άποψη αυτή αποτυπώνεται µε την Κλίµακα του Ιωάννη. Η παράσταση αυτή υποδηλώνει τη δυνατότητα του ανθρώπου

που υποκινεί τις αισθήσεις µπορεί να υπάρχει ανεξάρτητα από το σώµα, καθώς η ψυχή δεν είναι ο φορέας των αισθήσεων και των σκέψεων, δεν είναι ο σωσίας του ανθρώπου, όπως πίστευαν πολλοί άλλοι λαοί της Ανατολής. Η ινδική φιλοσοφία στήριξε στο δυϊσµό ψυχής-σώµατος όλο το δόγµα της ζωής σαν ένα µεταβατικό στάδιο µιας ανώτερης αρχής. Εκεί βασίζεται και όλο το σύστηµα των µετεµψυχώσεων. Βέβαια εδώ θα πρέπει να τονίσουµε τη διαφορά µεταξύ των εννοιών της µετενσάρκωσης και της µετεµψύχωσης (στην

µατική αρχή γύρω από την οποία περιστρέφονται οι δύο µεγάλες θρησκείες των Ινδιών, ο Ινδουισµός και ο Βουδισµός. Οι Ινδοί ασκητές ανέπτυξαν την Αρχή της Μετενσάρκωσης, του «ταξιδιού» δηλαδή της ψυχής µετά θάνατον από το ένα σώµα σε άλλο. Ενας ατέρµονος κύκλος γέννησηςθανάτου-γέννησης ακολουθεί την ψυχή των ανθρώπων, που δεν πεθαίνει, αλλά µεταβιβάζεται σε άλλους. Αυτός ο κύκλος δεν γίνεται χωρίς κανόνες: Η ψυχή ενός κακού και πλούσιου ανθρώπου µπορεί να επανέλθει στη ζωή στο σώµα ενός σκλάβου ή φτωχού για να ξεπληρώσει όσες αµαρτίες έκανε στην προηγούµενη ζωή του. Ο κύκλος αυτός των µετενσαρκώσεων ονοµάζεται Samsara. Για τον πιστό άνθρωπο, η ατελείωτη σειρά των µετενσαρκώσεων δεν είναι η ιδανική κατάσταση, γι’ αυτό και προσπαθεί να ξεφύγει από τον κύκλο της Samsara. Οταν η ψυχή απελευθερώνεται, τότε ο άνθρωπος αυτός έχει αγγίξει τη φώτιση. Είναι η κατάσταση στην οποία η ψυχή ενώνεται µε το υπέρτατο Ον.

Οπως λένε οι θρησκείες των Ινδών, ο

πιο σίγουρος δρόµος για να φθάσει κανείς στη φώτιση είναι η ασκητική ζωή και ο διαλογισµός -ένα σύστηµα πνευµατικής άσκησης που λέγεται yoga. Για τους Γιόγκι δεν υπάρχει διάκριση µεταξύ καλού και κακού, εχθρού και φίλου. Οι ασκητές Γιόγκι υποχρεώνουν το σώµα τους σε εξαντλητικές ασκήσεις προκειµένου να εκµηδενίσουν τις αισθήσεις και τη σκέψη.

Οι Ινδοί ασκητές ανέπτυξαν την Αρχή της Μετενσάρκωσης από το ένα σώµα σε άλλο. Ενας ατέρµονος κύκλος γέννησης-θανάτου-γέννησης ακολουθεί την ψυχή των ανθρώπων, που δεν πεθαίνει, αλλά µεταβιβάζεται σε άλλους φαινομενα

21

eλευθεροσ tυποσ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

22

Μην αρνηθείτε πως δεν έχετε αποπειραθεί να σκεφτείτε, έστω και για μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής σας, ποια είναι τα συναισθήματα που βιώνει κανείς τη στιγμή που εγκαταλείπει το μάταιο τούτο κόσμο! Αλλωστε ο φόβος του θανάτου αποτελεί εδώ και αρκετούς αιώνες την πιο σκοτεινή ανησυχία των κατοίκων του δυτικού κόσμου. Σε αυτό το παράξενα μακάβριο κείμενο, συγκεντρώσαμε όλες εκείνες τις βιολογικές και συναισθηματικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο κατά τη στιγμή που ο θάνατος «πλησιάζει» με όχι και τόσο… ήπιες διαθέσεις! Tης Μαρίας Μακρίδου, [email protected]

π

θεωριες

πως νιωθει

κανεις οταν

πεθαινει; Το

αφιέρωµα που ακο-

λουθεί είχε δηµοσιευτεί στην ιατρική επιθεώρηση «New Scientist» τον Οκτώβριο του 2007 και η Αννα Γκόσλαϊν, η οποία το επιµελήθηκε, βασίστηκε στις µαρτυρίες ασθενών που πέρασαν το κατώφλι του θανάτου για λίγο και επέστρεψαν, καθώς και σε επιστηµονικές παρατηρήσεις από τα θεαµατικά επιτεύγµατα της Ιατρικής στη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών. Κάπου εδώ, να προσθέσουµε ότι ο σύγχρονος ορισµός του βιολογικού θανάτου προβλέπει ότι το τέλος επέρχεται λίγα λεπτά αφού ο εγκέφαλος πάψει να οξυγονώνεται. Ο ασθενής, ωστόσο,

έχει ήδη χάσει τις αισθήσεις του αρκετά νωρίτερα, για την ακρίβεια λίγα δευτερόλεπτα από τη στιγµή που σταµατά η παροχή οξυγόνου στους εγκεφαλικούς νευρώνες.

1. Πνιγµοσ Αµέτρητες λογοτεχνικές ηρωίδες

έχουν επιλέξει αυτόν τον τρόπο για να θέσουν τέλος στη ζωή τους, αλλά το βέβαιο είναι ότι ο συγκεκριµένος τύπος θανάτου δεν είναι τόσο ροµαντικός όσο θέλουν να µας τον εµφανίζουν οι ποιητές και οι λογοτέχνες.

Το πόσο γρήγορα επέρχεται το τέλος

συνήθως καθορίζεται όχι µόνο από το πόσο καλός κολυµβητής είναι το επίδοξο θύµα, αλλά και από τη θερµοκρασία του νερού. Σύµφωνα µε τον Μάικ Τίπτον, του βρετανικού Πανεπιστηµίου του Πόρτσµουθ, το 55% των πνιγµών σε ανοιχτή θάλασσα συνήθως συµβαίνει περίπου τρία µέτρα πριν τα θύµατα φθάσουν σε ασφαλή ύδατα, ενώ τα δύο τρίτα των θυµάτων είναι καλοί κολυµβητές. Κατά κανόνα, από τη στιγµή που κάποιος συνειδητοποιεί ότι δεν µπορεί να κρατήσει το κεφάλι του έξω από το νερό, πανικοβάλλεται και ξεκινά ένα µανιασµένο αγώνα να κρατηθεί στη ζωή.

φαινομενα

23

eλευθεροσ tυποσ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

24

2. Καρδιακή προσβολή Η... χολιγουντιανή εκδοχή περιλαµ-

βάνει έναν ξαφνικό έντονο πόνο στο στήθος, την προσπάθεια του πάσχοντα να αναπνεύσει καθώς διπλώνεται στα δύο µε τα χέρια στο στήθος και την απώλεια των αισθήσεών του. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, συµβαίνει σε ελάχιστες περιπτώσεις. Τις περισσότερες φορές, τα συµπτώµατα ξεκινούν µε µια ήπια δυσφορία και ένα βάρος στο στήθος, το οποίο µπορεί να υποχωρεί και να επανέρχεται ή να είναι επίµονο. Συνήθως συνοδεύεται από έναν πόνο, ο οποίος αντανακλάται στην κάτω γνάθο, στο λαιµό, στην πλάτη, στην κοιλιά και τα άνω άκρα. Αλλά συµπτώµατα περιλαµβάνουν ναυτία, κρύο ιδρώτα και δυσκολία στην αναπνοή.

Τα περισσότερα κρούσµατα καθυστεΠαίρνει απεγνωσµένα ανάσες όταν βγαίνει στην επιφάνεια και κρατά την αναπνοή του όταν τα κύµατα καλύπτουν το κεφάλι του. Κάτι που του στερεί την πολυτέλεια να ζητήσει βοήθεια. Σύµφωνα µε µελέτη ναυαγοσωστών, αυτή η φάση δεν διαρκεί περισσότερο από 20-60 δευτερόλεπτα.

Οταν τελικά εξαντλούνται οι δυνάµεις

του και βυθίζεται, αφού κρατήσει την αναπνοή του για 30-90 δευτερόλεπτα, αρχίζει και καταπίνει νερό, το οποίο αρχικά βγάζει, αλλά αµέσως µετά καταπίνει κι άλλο. Το νερό στους πνεύµονες µπλοκάρει την ανταλλαγή αερίων σε ευαίσθητους ιστούς, ενώ ταυτόχρονα κλείνουν οι

Οταν το θύµα καίγεται, τα εγκαύµατα προκαλούν άµεσο και οξύ πόνο και ενεργοποιούν την ευαισθησία στον πόνο των νεύρων του δέρµατος

αναπνευστικές οδοί από µια αντανακλαστική αντίδραση η οποία αποκαλείται λαρυγγοσπασµός. Στη φάση αυτή, το θύµα νιώθει έναν έντονο πόνο και κάψιµο στο στήθος. Αµέσως µετά κατακλύζεται από ένα αφύσικο συναίσθηµα βαθιάς ηρεµίας, σηµάδι ότι έχει σταµατήσει η οξυγόνωση του εγκεφάλου και χάνει τις αισθήσεις του. Ακολουθεί η παύση της λειτουργίας της καρδιάς και εν συνεχεία ο εγκεφαλικός θάνατος.

ρούν 2-6 ώρες να φθάσουν στο νοσοκοµείο, κάτι το οποίο αυξάνει σηµαντικά τις πιθανότητες θανάτου. Αντίθετα, όσοι ζητούν άµεσα ιατρική βοήθεια έχουν µέχρι και 85% µεγαλύτερες πιθανότητες να επιβιώσουν. Ακόµη και ήπιες καρδιακές προσβολές αποσυντονίζουν τις συστολές και τις διαστολές του καρδιακού µυ, κάτι το οποίο οδηγεί σε καρδιακή αρρυθµία και εν τέλει στην παύση της λειτουργίας της καρδιάς, εξαιτίας της έλλειψης οξυγόνου. Σε περίπτωση που συµβεί αυτό, ο ασθενής σε

θεωριες Κατά τη διάρκεια ενός πνιγµού, το θύµα κατακλύζεται κάποια στιγµή από ένα αφύσικο συναίσθηµα βαθιάς ηρεµίας, σηµάδι ότι έχει σταµατήσει η οξυγόνωση του εγκεφάλου, και χάνει τις αισθήσεις του 10 δευτερόλεπτα χάνει τις αισθήσεις του και µερικά λεπτά αργότερα «σβήνει».

ώρες και στο διάστηµα αυτό να βιώσει αρκετά στάδια του αιµορραγικού σοκ.

Σύµφωνα µε την επιδηµιολόγο Τζο-

Το σώµα ενός µέσου ενήλικα διαθέτει πέντε λίτρα αίµατος. Αν χάσει µέχρι 750 χιλιοστόγραµµα µέχρι να του παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες, τότε προλαβαίνει να νιώσει ελάχιστα συµπτώµατα. Οσοι χάνουν από εξωτερική ή εσωτερική αιµορραγία µέχρι 1,5 λίτρο αίµατος, συνήθως νιώθουν αδυναµία, δίψα, αναστάτωση και αναπνέουν γρήγορα. Οσοι χάνουν δύο λίτρα νιώθουν ζαλάδα, σύγχυση και σταδιακά χάνουν τις αισθήσεις τους. Σύµφωνα µε τον Καναδό καθηγητή Τραυµατολογίας του Πανεπιστηµίου της Αλµπέρτα, Τζον Κόρτµπικ, άτοµα τα οποία

Αν Μάνσον, της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, οι περισσότεροι ασθενείς δεν συνειδητοποιούν ότι τα συµπτώµατα που νιώθουν είναι προάγγελοι µιας καρδιακής προσβολής –συνήθως τα αποδίδουν σε δυσπεψία- µε αποτέλεσµα να χάνουν πολύτιµο χρόνο πριν µεταφερθούν στο νοσοκοµείο για να τους παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες. Οι γυναίκες καθυστερούν ακόµη περισσότερο από τους άνδρες να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, ίσως γιατί σε αυτές η καρδιακή προσβολή εκδηλώνεται µε διαφορετικά συµπτώµατα, όπως π.χ. πόνο στην πλάτη ή την κάτω γνάθο και ναυτία.

έχουν επιζήσει από αιµορραγικό σοκ περιγράφουν πολύ διαφορετικά συναισθήµατα, τα οποία κυµαίνονται από φόβο µέχρι σχετική ηρεµία, αναλόγως και µε την έκταση των τραυµάτων τους.

4. Πτωση Η… µέθοδος αυτή προκαλεί ένα γρή-

γορο θάνατο, ειδικά αν το θύµα πέσει από ύψος µεγαλύτερο των 145 µέτρων, οπότε το σώµα αναπτύσσει ταχύτητα 200 χλµ. την ώρα. Σχετική γερµανική µελέτη έχει διαπιστώσει ότι το 75% των θυµάτων πέθανε µέσα σε µερικά δευτερόλεπτα από την προσγείωσή του στο έδαφος. Τα ακριβή αίτια θανάτου διαφέρουν ανάλογα µε την επιφάνεια προσγείωσης και τη στάση του θύµατος. Σπανίως φθάνουν ζωντανά στο νοσοκοµείο τα άτοµα τα οποία προσγειώνονται µε το κεφάλι στο έδαφος, κάτι ιδιαίτερα συνηθισµένο σε πτώσεις κάτω των δέκα µέτρων και άνω των 25 µέτρων. Το 1981 µια µελέτη σε 100 άτοµα τα οποία αυτοκτόνησαν πη-

3. Αιµορραγια Το πόσο γρήγορα επέρχεται ο θάνατος

από αιµορραγία συνήθως εξαρτάται από το σηµείο τραυµατισµού. Αν, για παράδειγµα, σε ένα τροχαίο ή µια απόπειρα φόνου κοπεί η αορτή, το θύµα µπορεί να αποβιώσει µέσα σε δευτερόλεπτα. Αν, αντίθετα, ο τραυµατισµός συµβεί σε κάποια δευτερεύουσα φλέβα ή αρτηρία, τότε το θύµα µπορεί να ζήσει ακόµη και

φαινομενα

25

eλευθεροσ tυποσ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

26

δώντας από τη γέφυρα Γκόλντεν Γκέιτ του Σαν Φρανσίσκο -η οποία απέχει 75 µέτρα από την επιφάνεια του νερού και σηµαίνει ότι η ταχύτητα πτώσης έφθανε τα 75 χλµ. την ώρα- διαπίστωσε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ο θάνατος υπήρξε ακαριαίος. Οι συνηθέστερες αιτίες σχετίζονταν µε τη διάρρηξη της καρδιάς ή των πνευµόνων και µε την καταστροφή βασικών αρτηριών από σπασµένα πλευρά.

Ατοµα τα οποία έχουν επιβιώσει από

πτώσεις από µεγάλα ύψη αναφέρουν ότι ένιωσαν πως ο χρόνος είχε σταµατήσει. Ενστικτωδώς, τα θύµατα προσπαθούν να προσγειωθούν µε τα πόδια, κάτι το οποίο σηµαίνει κατάγµατα στα κάτω άκρα, στο κάτω τµήµα της σπονδυλικής στήλης και τη λεκάνη. Ενίοτε σηµαίνει και το... τέλος, λόγω ρήξης της αορτής ή της καρδιάς. Μαρτυρίες έµπειρων ορειβατών και αλεξιπτωτιστών αναφέρουν ότι στη διάρκεια της πτώσης είχαν πλήρη διαύγεια και µοναδική έννοια τους ήταν να προσγειωθούν µε το σωστό τρόπο: δηλαδή χαλαρά, λυγισµένα γόνατα και όπου ήταν δυνατό να «ρολάρουν» για να µειώσουν την ένταση της πτώσης. Βασικό ρόλο, φυσικά, παίζει το πόσο µαλακή είναι και η επιφάνεια προσγείωσης.

5. Φλόγα Ο πλέον συνηθισµένος τρόπος θανάτω-

σης των µαγισσών τον Μεσαίωνα αποτελεί σωστό µαρτύριο. Ο καυτός καπνός και οι φλόγες τσουρουφλίζουν τα φρύδια και τα µαλλιά, καίνε τις αναπνευστικές οδούς και δυσχεραίνουν την αναπνοή. Τα εγκαύµατα προκαλούν άµεσο και οξύ πόνο και ενεργοποιούν την ευαισθησία στον πόνο των νεύρων του δέρµατος.

Σύµφωνα µε τον καθηγητή Ντέιβιντ

Χέρντον της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου του Τέξας, ο οποίος είναι ειδικός στα εγκαύµατα, καθώς το θύµα παραδίδεται στις φλόγες, οι πόνοι είναι εξαιρετικά έντονοι, αλλά η έντασή τους εξαρτάται από την έκταση και το βάθος των εγκαυµάτων τους.

Ατοµα τα οποία έχουν επιβιώσει από πτώσεις από µεγάλα ύψη αναφέρουν ότι ένιωσαν πως ο χρόνος είχε σταµατήσει Υπάρχουν περιπτώσεις ατόµων που,

παρά το γεγονός ότι έχουν υποστεί µεγάλη ζηµιά, δεν νιώθουν πόνο όσο προσπαθούν να σώσουν τους υπόλοιπους. Από τη στιγµή όµως που υποχωρεί η αδρεναλίνη, ξεκινούν και οι πόνοι. Οπως επισηµαίνει άλλωστε, η αντιµετώπιση του πόνου είναι η µεγαλύτερη πρόκληση για τους γιατρούς οι οποίοι ασχολούνται µε την περίθαλψη των θυµάτων πυρκαγιάς. Γεγονός, πάντως,

είναι ότι τα άτοµα που έχουν την ατυχία να χάσουν τη ζωή τους στις φλόγες συνήθως πεθαίνουν από την εισπνοή τοξικών αερίων: µονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα και υδρογονούχο κυάνιο. Νορβηγική µελέτη του ’96 σε δείγµα 286 θυµάτων πυρκαγιάς που είχαν υποβληθεί σε νεκροψία είχε διαπιστώσει ότι το 75% εξ αυτών είχαν πεθάνει από δηλητηρίαση µονοξειδίου του άνθρακα. Τα συµπτώµατα µιας τέτοιας δηλητηρίασης προκαλούν πονοκέφαλο και υπνηλία µέσα σε λίγα λεπτά, ενώ στη συνέχεια το θύµα χάνει τις αισθήσεις του. Σύµφωνα µε την αµερικανική Εθνική Ενωση Πυρασφάλειας, ένα 40% των θυµάτων που χάνουν τη ζωή τους από πυρκαγιές που ξεσπούν στην κατοικία τους, στη διάρκεια της νύχτας, συνήθως χάνουν τις αισθήσεις τους πριν προλάβουν να ξυπνήσουν.

θεωριες στα χερια του δηµιου ΛΑιµητοµοσ! Αν και φαντάζει ως ο πιο βάρβαρος τρόπος θανάτου, ο απο-

κεφαλισµός είναι ένας από τους πλέον γρήγορους και λιγότερο επώδυνους τρόπους για να φύγει κανείς από αυτή τη ζωή. Αρκεί, βεβαίως, να λάβει υπ’ όψιν του τρεις βασικές προϋποθέσεις: Ο δήµιος πρέπει να είναι... τσακάλι, η λεπίδα της λαιµητόµου καλά ακονισµένη και το υποψήφιο θύµα ακίνητο.

Μελέτη του ’91 σε ποντικούς έδειξε ότι χρειάζονται 2,7 δευτε-

ρόλεπτα µέχρι να καταναλωθεί το οξυγόνο που υπάρχει ήδη στον εγκέφαλο και να επέλθει ο θάνατος. Αυτό σηµαίνει ότι στους ανθρώπους ο αντίστοιχος χρόνος είναι γύρω στα 7 δευτερόλεπτα. Μακάβρια ιστορικά αρχεία από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης αναφέρουν ότι έχουν παρατηρηθεί κινήσεις στα µάτια και το στόµα ακόµη και 15-30 δευτερόλεπτα µετά τον αποκεφαλισµό. Πιθανότατα, όµως, ήταν µεταθανάτιες αντανακλαστικές κινήσεις. Μια από τις πιο γνωστές ιστορικές περιπτώσεις αποτυχηµένου αποκεφαλισµού είναι αυτή της βασίλισσας Μαίρης των Σκωτσέζων, το 1587. Μετά από τρεις αποτυχηµένες προσπάθειες, ο δήµιος χρειάστηκε να την «τελειώσει» µε µαχαίρι.

έναν άκρως δυσάρεστο, αλλά σύντοµο θάνατο.

Στις κλασικές περιπτώσεις

ηλεκτροπληξίας στο σπίτι, που συνήθως προκαλούνται είτε από την επαφή του θύµατος µε κάποια ελαττωµατική ηλεκτρική συσκευή είτε από την επαφή µε κάποιο «γυµνό» ηλεκτρικό καλώδιο, ο θάνατος επέρχεται σε δέκα δευτερόλεπτα από καρδιακή αρρυθµία.

Απαγχονισµοσ! Προκαλεί θάνατο από στραγγαλισµό, καθώς το σκοινί πιέζει

το λαιµό και τις αρτηρίες που µεταφέρουν το αίµα στον εγκέφαλο. Θεωρητικά το θύµα χάνει τις αισθήσεις του σε δέκα δευτερόλεπτα, αλλά αυτό εξαρτάται και από το αν η θηλιά έχει τοποθετηθεί στο σωστό σηµείο. Υπάρχουν περιπτώσεις καταδίκων οι οποίοι επιβίωσαν από τον απαγχονισµό -οπότε τους δόθηκε χάρη- και επανήλθαν 15 λεπτά µετά το κόψιµο του σχοινιού.

Ηλεκτρικο ρευµα! ∆ιαφορετική περίπτωση αποτελεί η εκτέλεση σε ηλεκτρική

καρέκλα, που νοµοθετικά ισχύει ακόµη σε ορισµένες Πολιτείες των ΗΠΑ. Αν και θεωρητικά το υψηλής τάσης ρεύµα προκαλεί άµεση απώλεια αισθήσεων και εν συνεχεία το θάνατο, τα τελευταία χρόνια κάποιοι επιστήµονες αµφισβητούν αυτήν την άποψη. Πιστεύουν ότι το πάχος των οστών του κρανίου προσφέρει ένα είδος µόνωσης, µε αποτέλεσµα το ηλεκτρικό ρεύµα να µη φθάνει στον εγκέφαλο. Αυτό σηµαίνει ότι ο θανατοποινίτης πεθαίνει από υπερθέρµανση του εγκεφάλου ή από ασφυξία, επειδή παραλύουν οι µυς του αναπνευστικού. Ο,τι από τα δύο και να ισχύει, εγγυάται

φαινομενα

27

eλευθεροσ tυποσ

28 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  φαινοµενα

Τραπεζάκι

υπνωτισµός και αυτόµατη γραφή Εφόσον κάποιος δέχεται ότι ο κόσµος των νεκρών αποτελεί µια πραγµατικότητα, υπάρχουν, άραγε, τρόποι να «επικοινωνήσει» κανείς µε την άλλη πλευρά; Ο Σπύρος Μακρής, σε αυτό το κείµενο του 1977, παρουσιάζει τέσσερις διαφορετικούς τρόπους για να επιτύχει κανείς κάτι τέτοιο. Παράλληλα, όµως, εφιστά την προσοχή, τονίζοντας ότι ορισµένα από τα ανεξήγητα φαινόµενα που καταγράφονται ενδεχοµένως να αποτελούν εκδηλώσεις του ίδιου του ανθρώπινου παράγοντα. Tου Σπ. Μακρή - Επιστ. ∆/ντού της ΠΨΚΕΕ

Τα

«κινούµενα τραπεζάκια» υπήρξαν

το πρώτο µέσο µε το οποίο προσπάθησαν οι άνθρωποι να επικοινωνήσουν µε τα πνεύµατα. Τα τραπεζάκια αυτά είναι ξύλινα µε τρία πόδια και κατασκευασµένα από ελαφρύ ξύλο, χωρίς καρφιά. Γύρω από αυτό κάθονται δύο έως τέσσερα άτοµα, τα οποία ακουµπούν τις παλάµες τους ελαφρά στο επάνω µέρος του τραπεζιού συγκεντρώνοντας τη σκέψη τους. Η απόλυτη ησυχία, σοβαρότης και… ειλικρίνεια των µετεχόντων στο πείραµα αυτό είναι απαραίτητες προϋποθέσεις της επιτυχίας.

Εάν µεταξύ των ατόµων αυτών υπάρχει κατάλληλος οργα-

νισµός µε µαγνητικά ρευστά, µετά την παρέλευση ολίγων λεπτών το τραπεζάκι αρχίζει να κινείται µόνο του, τα δε πρόσωπα που έχουν επ’ αυτού τα χέρια τους, πρέπει να παρακολουθούν τις κινήσεις αυτές, αποφεύγοντας να πιέζουν το τραπεζάκι. Τότε ένας εκ των παρευρισκοµένων, ο οποίος διευθύνει το πείραµα, προτείνει υψηλοφώνως ένα συνθηµατικό λεξιλόγιο µε κτυπήµατα και βλέποµε τότε το τραπεζάκι να ανασηκώνεται και να πέφτει δίνοντας απαντήσεις. Εννοείται ότι όλες οι απαντήσεις δεν είναι ορθές και οι επιτυχίες, από απόψεως σοβαρών ανακοινώσεων, σπανίζουν.

Παρά την αναµφισβήτητη πραγµατικότητα, το πρόβληµα του Πνευµατισµού δεν λύεται, για το γνωστό λόγο, ότι δηλαδή δεν γνωρίζοµε πλήρως τις δυνάµεις και τις ιδιότητες του οργανισµού, και, κατά συνέπεια, δεν µπορούµε να αποφανθούµε εάν το φαινόµενο προέρχεται πράγµατι από πνεύµα ΄ ή από τον οργανισµό του υπνωτιζοµένου

Από τις χιλιάδες των πειραµάτων που έχω ενεργήσει, οι

ανακοινώσεις που δόθηκαν µε το τραπεζάκι γύρω από γνωστά γεγονότα, ιδέες ή παροτρύνσεις δεν έχουν σοβαρό επιστηµονικό ενδιαφέρον. Κάποτε, όµως, γίνονται σοβαρές ανακοινώσεις, οι οποίες µας κάνουν να πιστεύοµε ότι κάτι το ιδιαίτερο συµβαίνει, κάτι που ξεφεύγει από τα όρια των γνωστών νόµων της φύσεως.

Επικοινωνία δι’ υπνωτισµού Η µέθοδος αυτή της πνευµατιστικής επικοινωνίας είναι

απλή και στηρίζεται στον υπνωτισµό. Υπνωτίζοµε ένα υποκείµενο µέσα σε ένα σκοτεινό δωµάτιο, όπου πρέπει να βασιλεύει απόλυτη ησυχία. Οταν βεβαιωθούµε ότι το υποκείµενο εκοιµήθη βαθιά, του υποβάλλοµε τα εξής περίπου: «Θέλοµε να έλθωµε σε επικοινωνία µε το πνεύµα του δείνα… Προσπάθησε να το βρεις και να µας πεις».

Μετά την παρέλευση ολίγων λεπτών, το υποκείµενο αρχίζει να κάµει διάφορες περιγραφές, ανακοινώσεις κ.λπ. Ο διευθύνων τα πειράµατα αυτά υποβάλλει ερωτήσεις κατάλληλες για να βεβαιωθεί εάν το υποκείµενο έχει διαύγεια, συνεχίζει το πείραµα, αλλιώς το µαταιώνει.

Είναι γεγονός ότι, πολλές φορές, γίνονται ενδιαφέρουσες

ανακοινώσεις, αποκαλύπτονται σοβαρά µυστικά, µας δίδονται ακριβή στοιχεία πολυπλόκων γεγονότων και επιτυχείς περιγραφαί νεκρών ή ζώντων. Αλλά οι πειραµατιζόµενοι δεν πρέπει αβασανίστως να αποδίδουν πάντοτε τα φαινόµενα EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  φαινοµενα 29

30 eλευθεροσ tυποσ - φαινομενα

Η περίπτωση της υλοποίησης Πρόκειται για το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο τα

πνεύματα εμφανίζονται υπό μορφή φασμάτων (φαντασμάτων), τα οποία έχουν πολλές ιδιότητες και δυνάμεις ζώντος οργανισμού. Πολλοί έχουν πετύχει να εμφανίσουν το φαινόμενο αυτό, το οποίο κατορθώθη και να φωτογραφηθεί σαν γεγονός που απέκλειε την εξήγηση ότι τα φαινόμενα αυτά ήτο δυνατό να ήσαν δημιουργήματα της φαντασίας των παρευρισκομένων. Εκτός του ότι τα φάσματα αυτά εφωτογραφήθηκαν, όπως είπα κατορθώθη να αφήσουν αποτυπώματα σε κερί ή σε αλεύρι, να… ζυγισθούν, να εμφανίσουν θερμοκρασία και σφυγμό ζώντος οργανισμού.

Παρά όμως την αναμφισβήτητη πραγματικότητα, το πρό-

βλημα του Πνευματισμού δεν λύεται, για το γνωστό λόγο, ότι δηλαδή δεν γνωρίζομε πλήρως τις δυνάμεις και τις ιδιότητες του οργανισμού, και, κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να αποφανθούμε εάν το φαινόμενο προέρχεται πράγματι από πνεύμα ή από τον οργανισμό του υπνωτιζομένου.

Εν πάση περιπτώσει, ο τρόπος ενεργείας για να επιτευχθεί υλοποίηση είναι ο εξής:

Μια γωνιά ενός δωματίου σκεπάζεται με μάλλινο μαύρο

ύφασμα, ενώ το πάτωμα του μέρους αυτού σκεπάζεται με χονδρό χαλί, σ’ ένα δε αναπαυτικό κάθισμα τοποθετείται το Μέντιουμ, το οποίο πρέπει να υπνωτισθή βαθειά. Τα πρόσωπα που θα λάβουν μέρος στη συνεδρίαση πρέπει να είναι όχι ολιγότερα των εξ και όχι περισσότερα των δέκα. Αυτά θα καθίσουν κυκλικά στο δωμάτιο, τοποθετούμενα με σειρά ενός ανδρός και μιας γυναικός εναλλάξ. Με τα χέρια τους κρατούν ένα σχοινί, τις άκρες του οποίου κρατεί το Μέντιουμ. Εάν υπάρχει μουσική χαμηλή, σοβαρή, το πείραμα κατά πολύ θα ενισχυθεί. Επειδή το φως πρέπει να είναι ελάχιστο, μπορούμε να χρησιμοποιήσομε μόνο πολύ μικρή ηλεκτρική λάμπα.

Αφού έτσι ετοιμασθούν τα πράγματα, υπνωτίζομε το Μέ-

ντιουμ και περιμένομε, παρακαλούντες με τη σκέψη μας, να παρουσιασθούν εκδηλώσεις. Εάν τηρηθούν αυστηρά τα παραπάνω και υπάρξει απόλυτη ησυχία και σοβαρότητα, είναι δυνατό να γίνουν υλοποιήσεις, εμφανίσεις και άλλες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις όπως λ.χ. κτυπήματα, φωσφορισμοί κ.λπ. Σημειωτέον ότι η συνεδρίαση δεν πρέπει να διαρκέσει πλέον των σαράντα λεπτών, κατ’ ανώτατο όριο, διότι το Μέντιουμ κουράζεται. Σχετικά με την ύπνωση και αφύπνιση αυτού, πρέπει να ακολουθηθούν οι οδηγίες οι οποίες δίδονται προηγουμένως στο κεφάλαιο περί υπνωτισμού.

Εχω πραγματοποιήσει και μαζικά πειράματα, δηλαδή

2-4 και 6 εις δε τας πνευματοθεραπείας με 10 και 15 ακόμη διάμεσα. Τα αποτελέσματα σ’ αυτά μερικές φορές είναι σοβαρότατα.

Είναι γεγονός ότι πολλές φορές γίνονται ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις, αποκαλύπτονται σοβαρά μυστικά, μας δίδονται ακριβή στοιχεία πολυπλόκων γεγονότων και επιτυχείς περιγραφαί νεκρών ΄ ή ζώντων. Αλλά οι πειραματιζόμενοι δεν πρέπει αβασανίστως να αποδίδουν πάντοτε τα φαινόμενα εις τα πνεύματα εις τα πνεύματα. Υπάρχουν ιδιότητες του οργανισμού μη καθορισμένες επαρκώς από την Επιστήμη. Εχει παρατηρηθεί ότι ένα ισχυρό Μέντιουμ σημειώνει τις ίδιες επιτυχίες, είτε επικαλεσθούμε πνεύμα είτε όχι.

Για τους παραπάνω λόγους δεν πρέπει να παρασυρόμαστε

από ανεξήγητα μέχρι σήμερα φαινόμενα και πρέπει να χαλιναγωγούμε τη φαντασία μας για να μη μας οδηγήσει σε πλάνες τόσες μεγάλες, ώστε να ακούομε ανθρώπους εξέχοντας να περιγράφουν ή και να ισχυρίζονται τα εξωφρενικότερα πράγματα γύρω από αυτά τα φαινόμενα. Σας αναφέρω μία από τας πολλάς διαμαρτυρίας των φανατικών οπαδών του Πνευματισμού. Καλλιεργημένη πνευματίστρια εις μίαν εκ των διαλέξεών μου εις Αρχαιολογικήν Εταιρείαν, διεμαρτύρετο ότι δεν ήμουν αρκετά μελετημένος επί των θεμάτων του Πνευματισμού. Διατί; Διότι εξηγούσα (ανέφερα) την Επιστημονικήν αλήθειαν.

Μυστήρια ρυθµό. Εάν το υποκείµενο είναι κατάλληλο, το χέρι του στην αρχή θα αρχίσει να τρέµει, θα χαράσσει γραµµές και εν τέλει θα γράφει φράσεις. Παρατηρούµε τότε ότι το υποκείµενο ευρίσκεται σε τέλεια διέγερση.

Εάν το πείραµα είναι επιτυχηµένο, το χέρι προχωρεί µε

καταπληκτική ταχύτητα, χωρίς να περιµένει το υποκείµενο ερωτήσεις. Τα πειράµατα της αυτόµατης γραφής έχουν πάντα πολύ αποτελεσµατικότερη επιτυχία ιδία όταν το ∆ιάµεσο (Μέντιουµ) το υπνωτίσοµε και είναι εκπαιδευµένο. Συνήθως σε πειράµατα που το υποκείµενο δεν εµφανίζει εξαιρετική διαύγεια, τότε τούτο ερωτά, περιµένει και κατόπιν συνεχίζει το γράψιµο.

Πράγµατι σ’ αυτά τα πειράµατα της αυτόµατης γραφής,

που εφήρµοσα σε πολλούς µαθητές µου, σηµειώθηκαν κατά καιρούς καταπληκτικές επιτυχίες. Αλλά όπως πολλές φορές αναγκάζοµαι να τονίσω, πρόκειται για σπάνια φαινόµενα και υπάρχουν πολλά ερωτηµατικά ως προς την προέλευσή τους.

Γιατί όµως να αποκλείσοµε την ικανότητα του οργανισµού του µεσάζοντος να συλλάβει, από έναν άλλο εγκέφαλο ή από γραπτά του θανόντος, άγνωστα στους άλλους, όλες αυτές τις ανακοινώσεις, τα ονόµατα και τόσες άλλες λεπτοµέρειες, οι οποίες µας εδόθησαν από εκείνες τις συνεδριάσεις.

Και για να µάθει ο αναγνώστης τη συνέχεια των πειρα-

Αυτόµατη γραφή Αλλη µέθοδος επικοινωνίας είναι η διά γραφής η οποία

γίνεται χωρίς προσπάθεια του µεσάζοντος ή του επιχειρούντος να αυτοπειραµατισθεί. Για να επιτύχοµε το φαινόµενο αυτό, τοποθετούµε το πρόσωπο το οποίο θα χρησιµοποιηθεί σαν µεσάζον σε κάθισµα µπροστά από τραπέζι επάνω στο οποίο έχοµε φύλλα λευκού χάρτου. Η στάση του υποκειµένου είναι όµοια µε ανθρώπου καθήµενου και έτοιµου να γράψει, του δίδοµε δε να κρατήσει ένα µολύβι. Εννοείται ότι η ησυχία και η απόλυτη συγκέντρωση είναι βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία του πειράµατος.

µάτων µας εκείνων, αναφέρω ότι σε επόµενες συνεδριάσεις, κατά τις οποίες προσεκαλείτο το ίδιο πνεύµα, είχαµε ανακοινώσεις όχι σοβαρού περιεχοµένου, αντίθετα προς τις προγενέστερες. „ Σηµείωση Το κείµενο προέρχεται από το retro τόµο των εκδόσεων Μακρή, «Η επιστήµη της Παραψυχολογίας» (1977).

Αφού αφήσοµε στη στάση αυτή το υποκείµενο το οποίο

ευρίσκεται σε εγρήγορση, επί 10-15 λεπτά, του κάµοµε την εξής περίπου υποβολή:

«…Συγκέντρωσε όσο µπορείς τη σκέψη σου και µη σε

ενδιαφέρει για τίποτε… το χέρι σου σε λίγο θα αρχίσει να γράφει χωρίς να το θέλεις… Κάποια άλλη δύναµη θα σε αναγκάσει να γράφεις ό,τι θέλει αυτή».

Την υποβολή αυτή, έτσι ή τροποποιηµένη όπως θέλοµε,

επαναλαµβάνοµε πολλές φορές σε όσο το δυνατό µε βραδύ EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  φαινοµενα 31

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

32

Κανείς δεν µπορεί να ξέρει πότε και πώς θα πεθάνει, θέλετε µήπως όµως να γνωρίσετε τις πιθανότητές σας; Σύµφωνα µε µακροχρόνια παρατήρηση της διάρκειας ζωής ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσµο, κατά πάσα πιθανότητα θα γνωρίσετε το θάνατο σε ηλικία 67,2 ετών, ενώ 2 στους 3 θα πεθάνετε από γηρατειά. «Ετσι όµως είναι η φύση», θα σκεφτείτε, «γιατί να κάνει εξαίρεση µ’ εµάς;». Και όµως σφάλλετε, µιας και, σύµφωνα µε ένα άτυπο club επιστηµόνων µε εκπροσώπους σε όλες τις εποχές της ανθρώπινης ιστορίας, η εν λόγω άποψη είναι άκρως δογµατική και βουτηγµένη στην άγνοια! Υπάρχουν δηµιουργήµατα της φύσης (ζώα και φυτά) που φθάνουν τα 500 ή και τα 1.000 χρόνια ζωής, ενώ η αθάνατη µέδουσα (Turritopsis nutricula, είδος αρπακτικού ζώου) δεν έχει ανώτατο όριο ζωής. Γιατί εποµένως να συνεχίσουµε να πιστεύουµε ότι η αθανασία είναι ενάντια στη φύση; Του Νικόλαου Κουµαρτζή, [email protected]

S T S I L A T R O IMM

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ Α

Π

οιος εποµένως θέλει να

ζήσει αιώνια; Είµαστε σίγουροι πως οι περισσότεροι από εσάς θα απαντούσατε θετικά, γνωρίζοντας όµως ότι κάτι τέτοιο είναι επιστηµονικά αδύνατο. Ή µήπως όχι;

Χιλιετίες ολόκληρες τώρα κάνουν την

εµφάνισή τους επιστήµονες που πιστεύουν το αντίθετο, λαµπρά πνεύµατα που εργάζονται για να επιτύχουν στην πράξη την ανθρώπινη αθανασία. ∆εν αναφερόµαστε σε αµφιλεγόµενες ή γραφικές προσωπικότητες, αλλά ως επί το πλείστον σε σε-

βαστούς επιστήµονες που φιγουράρουν σε καίριες κοινωνικές θέσεις κάθε εποχής: Είναι οι Immortalists που σήµερα πλέον βρίσκονται τόσο κοντά στη mainstream επιστήµη όσο ποτέ...

Το κυνήγι της επιστήµης για την αθανασία Μπορεί να µην ήταν ο πρώτος Immortalist της Ιστορίας, όµως ο ταοϊστής φιλόσοφος Ge Hong -πρόδροµος της θεωρίας της προέλευσης των ειδών

προωθηµενη επιστηµη

Σ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ ΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ του ∆αρβίνου, αλλά και της µεσαιωνικής αλχηµείας- είναι σήµερα από τους γνωστότερους της συνοµοταξίας του χάρη στις απόψεις του πάνω στη µακροζωία. Ηταν αυτός που έφερε πίσω στο φως µια πανάρχαια λατρεία, τη Hsien, για την οποία η ανθρώπινη αθανασία είναι εφικτή και µπορεί να επιτευχθεί υιοθετώντας συγκεκριµένες διαιτητικές συνήθειες (όχι και τόσο διαφορετικές από τις σηµερινές δίαιτες που βασίζονται στον περιορισµό των θερµίδων). Τελικά πέθανε το 343 µ.Χ. σε ηλικία 60 ετών, όταν ο µ.ό. ζωής ήταν µόλις 28...

Στο άτυπο club των Immortalists ανήκε

και ο πασίγνωστος σήµερα Αγγλος φιλόσοφος και επιστήµονας του 13ου αιώνα, Roger Bacon, ο οποίος υποστήριζε πως δεν υπάρχει κανένα ανώτατο όριο ζωής για τον άνθρωπο. Για να επιτευχθεί η ανθρώπινη αθανασία αρκούσε η υιοθέτηση των Μυστικών Τεχνών του Παρελθόντος (SATP), ενός τρόπου ζωής δηλαδή βασισµένου στην ισορροπηµένη διατροφή και την κατάποση ουσιών όπως ο χρυσός κ.ά. Μέσω του SATP πίστευε ότι αποκαθίσταντο η εσωτερική υγρασία του σώµατος και οι ζωτικές ουσίες που σχετίζονταν µε

τη γήρανση και το θάνατο. Τελικά πέθανε όντας 78 ετών στην Οξφόρδη (το 1292), όταν ο µ.ό. ζωής στα χρόνια του ήταν µόλις 30...

Και ο µακρύς κατάλογος των Immortalists

συνεχίζεται: Οι αρχαίοι Ινδουιστές πίστευαν στην αθανασία, όπως και ο Ελληνας γιατρός Γαληνός (2ος αιώνας µ.Χ.), αλλά και ο Αραβας γιατρός και φιλόσοφος Aβιτζιανός (11ος αιώνας). Προς την ίδια κατεύθυνση κινείτο και ο Μέγας Αλέξανδρος που ταξίδεψε σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσµο αναζητώντας την, αλλά και ο Ισπα-

φαινοµενα

33

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

34

O Roger Bacon υποστήριζε πως δεν υπάρχει κανένα ανώτατο όριο ζωής για τον άνθρωπο.

νός εξερευνητής του Μεσαίωνα Ponce de Leon (κυβερνήτης του Puerto Rico), που έφθασε έως τη Φλόριντα των ΗΠΑ αναζητώντας την πηγή της νεότητας.

Οι σύγχρονοι προφήτες της αθανασίας «Η ιδέα της ανθρώπινης αθανασίας εί-

ναι πραγµατικά σαγηνευτική», παραδέχεται ο Dr. S. Jay Olshansky, ερευνητής στο Κέντρο Γήρανσης του Πανεπιστηµίου του Illinois (Chicago), συνεχίζοντας όµως µε νόηµα: «Ξέρετε τι κοινό έχουν όλοι οι παλαιοί αναζητητές της αθανασίας; Είναι όλοι νεκροί...».

Οντας συγγραφέας του βιβλίου «The

Quest of Immortality», γνωρίζει όσο κανείς άλλος την ιστορική διαδροµή των Immortalists. «Υποστηρίζουν µε χαρακτηριστική σιγουριά ότι µε συντονισµένη επιστηµονική προσπάθεια και κατάλληλη χρηµατοδότηση, η πρώτη µεγάλη ανακάλυψη προς την επίτευξη της αθανασίας θα πραγµατοποιηθεί µέσα στα επόµενα 5 µε 10 χρόνια».

Αυτό που υποστήριζαν πάντοτε οι Immortalists ήταν ότι µε συντονισµένη επιστηµονική προσπάθεια και την κατάλληλη χρηµατοδότηση, το όνειρο της ανθρώπινης αθανασίας δεν είναι µακριά

Αυτό ισχυρίζονται και οι συγγραφείς του βιβλίου-σταθµού για το χώρο, του «Fantastic Voyage», Ray Kurzweil και Terry Grossman, καθώς επίσης και ο Dr. Aubrey de Grey, διευθυντής των SENS και Methuselah Foundation. Το µότο τους για την ακρίβεια είναι «ζήστε αρκετά ώστε να ζήσετε αιώνια».

Τι είδους όµως ιατρικές θεραπείες

προτείνουν; Είναι παρόµοιες µε τις άκρως

προωθηµενη επιστηµη Η έρευνα του Kaare Christensen (Πανεπιστήµιο Southern Denmark) έδειξε ότι περισσότερα από τα µισά µωρά που γεννιούνται σήµερα σε ανεπτυγµένες χώρες θα ζήσουν πάνω από 100 χρόνια! Dr. Olshansky, «η επιστήµη της γήρανσης έχει εξελιχθεί γοργά τις τελευταίες δεκαετίες και δεν έχω την παραµικρή αµφιβολία πως οι γεροντολόγοι θα βρουν επιτέλους τον τρόπο να αποφεύγουµε -ή πιο πιθανό να καθυστερούµε- τις άσχηµες παρενέργειες της επιµήκυνσης του ορίου ζωής (σ.σ.: όπως σωµατικές και πνευµατικές αδυναµίες). Αν τώρα µέσω της εν λόγω έρευνας καταφέρουµε να κερδίσουµε και λίγα χρόνια παραπάνω, τότε αυτό σίγουρα θα είναι bonus»!

Οι 7 αιτίες του θανάτου Πριν δούµε όµως τις απόψεις µερι-

κών εκ των πιο αναγνωρισµένων σύγχρονων Immortalists, καλό θα ήταν να ξεκινήσουµε µε κάτι βασικό: Τι είναι αυτό που µας οδηγεί στο θάνατο;

Οσο περίεργο και αν ακουστεί, η

αµφιλεγόµενες (και στα µάτια του σύγχρονου ανθρώπου αστείες) παλαιότερων εποχών, όπως π.χ. του ιατρού Charles E. Brown-Squard (γνωστού πάντως για την αναγνώριση του οµώνυµου συνδρόµου) που στα τέλη του 19ου αιώνα υποστήριξε πως ο εµβολιασµός ανθρώπων µε υγρό από τους όρχεις και τις ωοθήκες διάφορων ζώων σταµατούσε τη γήρανση;

«Για να είµαστε δίκαιοι», ξεκαθαρίζει ο

σύγχρονη επιστήµη δεν έχει βρει ακόµα µια ξεκάθαρη απάντηση. Η θεωρία του Immortalist και θεωρητικού γεροντολόγου Dr. de Grey είναι λεπτοµερής και συγκεκριµένη. Επτά είναι οι βασικοί λόγοι που οδηγούν στη γήρανση και τελικά στο θάνατο του ανθρώπινου σώµατος: 1. υπερπληθώρα κυττάρων ενός συγκεκριµένου είδους, 2. έλλειψη κυττάρων διαφόρων ειδών, 3. µεταλλάξεις στα χρωµοσώµατα, 4. µεταλλάξεις στα µιτοχόνδρια, 5. ενδοκυτταρικά «σκουπίδια», 6. εξωκυτταρικά «σκουπίδια» και τέλος 7. εξωκυτταρικές συνδέσεις.

Βασισµένος στα παραπάνω, ο Dr.

de Grey έχει συνθέσει τη δική του θεωρία για την επίτευξη της ανθρώπινης αθανασίας: το σύστηµα SENS (Strategies for Engineered Negligible Senescence).

Η γήρανση είναι ασθένεια και πρέπει να θεραπευτεί! Ο πυρήνας του SENS είναι απλός:

Αµφισβητεί µία από τις βασικότερες παραδοχές της ανθρώπινης κοινωνίας, ότι η γήρανση είναι κάτι το αναπόφευκτο, θεωρώντας την µία ακόµα ασθένεια που πρέπει να αντιµετωπίσουµε ως «πρόβληµα µηχανικής» ώστε να καταφέρουµε σύντοµα να βρούµε την κατάλληλη θεραπεία. Πώς θα γίνει κάτι τέτοιο;

Σύµφωνα µε το SENS, πρέπει να ανα-

γνωριστούν όλα τα στοιχεία που ευθύνονται για τη γήρανση των ανθρώπινων ιστών και να σχεδιαστούν οι κατάλληλες θεραπείες για την αντιµετώπισή τους. Οταν επιτευχθεί αυτό θα είµαστε σε θέση να «µαταιώνουµε» κάθε φορά την εκδήλωση ασθενειών που εµφανίζονται κατά τη διάρκεια των γηρατειών, «αναβάλλοντας» έτσι επ’ αόριστον το θάνατο!

Πόσο µακριά όµως βρίσκεται η θε-

ραπεία της γήρανσης; Σύµφωνα µε τον Dr. de Grey, το project SENS δεν είναι απλά µια ιδέα αλλά ένα λεπτοµερέστατο σχέδιο για την επιδιόρθωση κάθε είδους µοριακής και κυτταρικής ζηµίας που προκαλείται µε το πέρασµα των χρόνων. Ολες λοιπόν οι απαιτούµενες µέθοδοι γι’ αυτή την «επιδιόρθωση» είτε λειτουργούν ήδη επιτυχηµένα σε εργαστηριακό επίπεδο (κλινικές δοκιµές) είτε βασίζονται σε ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες που πρέπει απλά να συνδυαστούν. «Ολα τα µέρη του project µπορούν να λειτουργούν πλήρως πάνω σε ποντίκια µέσα στα επόµενα 10 χρόνια και πιθανόν θα χρειαστούµε µόνο άλλα 10 για να τα εφαρµόσουµε πλήρως σε ανθρώπους».

φαινοµενα

35

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

36

Η τεχνολογική οδός προς την αθανασία Υπάρχει και µια άλλη, πολύ πιο δι-

αδεδοµένη οδός προς την αθανασία µε περισσότερους και πιο αξιόλογους επιστήµονες να την υποστηρίζουν. Είναι η τεχνολογική οδός, η οποία ευελπιστεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην αιώνια ζωή µέσω του πλήρους διαχωρισµού της συνείδησης από το φυσικό µας σώµα.

Στην πρώτη γραµµή της τεχνολογι-

κής οδού βρίσκεται ο Dr. Ray Kurzweil, ένας Αµερικανός εφευρέτης και οραµατιστής που έχει συνδέσει το όνοµά του µε πλήθος καινοτοµίες στην πληροφορική (οπτική αναγνώριση χαρακτήρων, τεχνολογίες αναγνώρισης οµιλίας κ.ά.) και έχει λάβει τιµητικά 16 διδακτορικούς τίτλους από αναγνωρισµένα πανεπιστήµια (Michigan State University, Queens College κ.ά.). Είναι αυτός που συνέγραψε τη σύγχρονη Βίβλο της τεχνολογικής αθανασίας «The Singularity Is Near» (2005) και για τον οποίο ο πολύς Bill Gates δήλωσε ότι τον θεωρεί «τον πιο κατάλληλο άνθρωπο για να προβλέψει το µέλλον της τεχνητής νοηµοσύνης»! Αρκετά διαπιστευτήρια, δεν νοµίζετε;

Για όλους τους παραπάνω λόγους θα

ξαφνιαστείτε όταν µάθετε τις απόψεις του Αµερικανού αυτού Immortalist. Εν έτει 2005, λοιπόν, σε ερώτηση του δηµοσιογράφου Greg Klerkx (περιοδικό «New Scientist») σχετικά µε το πόσα χρόνια πίστευε ότι θα ζήσει, απάντησε δίχως δισταγµό: «Ας πούµε πως δεν σκοπεύω να πεθάνω»!

Ο πυρήνας του SENS είναι απλός: αµφισβητεί µια από τις βασικότερες παραδοχές της ανθρώπινης κοινωνίας, ότι η γήρανση είναι κάτι το αναπόφευκτο, θεωρώντας την µία ακόµα ασθένεια που πρέπει να αντιµετωπίσουµε ως «πρόβληµα µηχανικής» Το ερώτηµα εποµένως είναι αν θα έχουν αποτέλεσµα και σε εµάς αυτές οι θεραπείες (ώστε να προλάβουµε το τρένο της αθανασίας) ή αν ένα πλήρως ανεπτυγµένο σώµα είναι καταδικασµένο. «Από τη στιγµή που οι εν λόγω θεραπείες διορθώνουν ήδη υπάρχουσες ζηµιές», εξηγεί ο Βρετανός Immortalist, «θα µπορούν να εφαρµοστούν σε µεσήλικες και υπερήλικες µε σώµα σε καλή φυσική κατάσταση. Πιστεύω πως ο πρώτος άνθρωπος που θα καταφέρει να φτάσει τα 1.000 χρόνια ζωής είναι εδώ και έχει ήδη φτάσει σε ηλικία 60 ετών!».

Η αναζήτηση της αθανασίας γίνεται mainstream Και ενώ όλα τα παραπάνω βρίσκονται

σε εξέλιξη ακροβατώντας µεταξύ οριακής και συµβατικής επιστήµης µε απρόβλεπτα αποτελέσµατα, όλο και περισσότεροι επιστήµονες από το mainstream ακαδηµαϊκό χώρο έχουν αρχίσει να ασχολούνται µε την αντιµετώπιση της γήρανσης, την επέκταση της ανθρώπινης ζωής και την έρευνα της αθανασίας.

Τα παραδείγµατα πολλά… Πριν από

µερικά χρόνια η εφηµερίδα «New York Times» αναφέρθηκε στην εταιρία Sirtris Pharmaceuticals, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει την ανάπτυξη ενός φαρµάκου που ενεργοποιεί τις πρωτεΐνες σιρτουίνες (αγγλ. sirtuins). Σύµφωνα µε κλινικές µελέτες, οι σιρτουίνες επέκτειναν τη ζωή ποντικιών έως και 40%, ένα αποτέλεσµα που οι επιστήµονες ευελπιστούν να αναπαραγάγουν και στον άνθρωπο! Το ίδιο εντυπωσιακό ήταν και ένα paper στο journal «Science», σύµφωνα µε το οποίο

προωθηµενη επιστηµη βείων Νόµπελ δεν µπορούσε παρά να βραβεύσει πρόσφατα τρεις Αµερικανούς πρωτοπόρους για την ανακάλυψη του… ενζύµου της αθανασίας! Αυτό ακριβώς αναφέρει δηµοσίευµα του αξιόπιστου επιστηµονικού περιοδικού «Popular Science» (Nobel Prize Awarded for Contributions to the Quest for Immortality, 10 Μαΐου 2009), σύµφωνα µε το οποίο οι Elizabeth Blackburn (Πανεπιστήµιο της California), Carol Greider (Πανεπιστήµιο Johns Hopkins) και Jack Szostak (Massachusetts General Hospital) µοιράστηκαν το βραβείο Νόµπελ Ιατρικής για το 2009 και τα 1,4 εκατοµµύρια δολάρια που το συνόδευαν!

Τι ακριβώς ανακάλυψαν; Με τις έρευ-

επιστήµονες κατάφεραν να επεκτείνουν τη ζωή ποντικιών σε εργαστηριακές συνθήκες απενεργοποιώντας ένα συγκεκριµένο γονίδιο.

Και οι σύγχρονες έρευνες που «λοξο-

κοιτάζουν» προς την κατεύθυνση της ανθρώπινης αθανασίας δεν σταµατούν εδώ, προσφέροντας απτά αποτελέσµατα και επιµηκύνοντας ήδη την ανθρώπινη ζωή όλο και περισσότερο. Καλύτερη απόδειξη δεν µπορεί να υπάρχει από την έρευνα του Kaare Christensen (Πανεπιστήµιο Southern Denmark) που δηµοσιεύθηκε πριν από µερικά χρόνια στο top-ranked journal ιατρικής «The Lancet», σύµφωνα µε την οποία περισσότερα από τα µισά µωρά που γεννιούνται σήµερα σε ανεπτυγµένες χώρες θα ζήσουν πάνω από 100 χρόνια!

Βρέθηκε το ένζυµο της αθανασίας; Με όλες αυτές τις έρευνες πάνω στο συγκεκριµένο πεδίο, η επιτροπή βρα-

νές τους κατάφεραν να ρίξουν άπλετο φως στη διαδικασία της γήρανσης, χάρη στην ανακάλυψη επαναλαµβανόµενων γενετικών ακολουθιών στις άκρες των χρωµοσωµάτων. Οι εν λόγω ακολουθίες ονοµάστηκαν telomeres από το ένζυµο που της δηµιουργεί (telomerase) και λειτουργούν ως «προστατευτικά καπάκια» των χρωµοσωµάτων κατά τη διαδικασία του διαχωρισµού των κυττάρων. Οσο περισσότερο όµως το γενετικό υλικό αντιγράφεται µε το πέρασµα των χρόνων, τόσο αυτά λεπταίνουν οδηγώντας στη δηµιουργία «προβληµατικών» κυττάρων και την εµφάνιση ασθενειών.

Το µέλλον της αναζήτησης των Immortalists «Ξέρετε τι κοινό έχουν όλοι οι παλαιοί

αναζητητές της αθανασίας; Είναι όλοι νεκροί…», ανέφερε ο Dr. Olshansky και δεν θα µπορούσαµε παρά να συµφωνήσουµε µαζί του. Πότε όµως η αναζήτηση της ανθρώπινης αθανασίας (έστω και µε πιο ουδέτερες ονοµασίες όπως γεροντολογία ή έρευνες για την αντι-γήρανση) ήταν τόσο mainstream; Πότε έχαιρε της αναγνώρισης σύσσωµου του επιστηµονικού κόσµου, βραβεύοντάς τη µάλιστα µε τη µεγαλύτερη τιµή για κάθε επιστήµονα, το βραβείο Νόµπελ;

Αυτό που υποστήριζαν πάντοτε οι

Immortalists ήταν ότι µε συντονισµένη επιστηµονική προσπάθεια και την κατάλληλη χρηµατοδότηση, το όνειρο της ανθρώπινης αθανασίας δεν είναι µακριά. Ποτέ στο παρελθόν δεν εισακούστηκαν οι εκκλήσεις τους. Ποτέ, µέχρι σήµερα! Ενδεικτικές πηγές ‚ Bostrom, N. (2004), Transhumanism: The World’s Most Dangerous Idea?, nickbostrom.com ‚ de Grey, A. (2004), We will be able to live to 1,000, BBC News, 3 ∆εκεµβρίου 2004. ‚ Egan, D. (2007), Death special: The plan for eternal life, NewScientist.com ‚ Hsu, J. (2009), Nobel Prize Awarded for Contributions to the Quest for Immortality, Popular Science, posci. com ‚ Klerkx, G. (2005), Welcome to the immortals’ club, NewScientist.com, 9 Απριλίου 2005. ‚ Olshansky, S. J. (2004), Don’t fall for the cult of immortality, BBC News, 3 ∆εκεµβρίου 2004.

Who is who Ο Νικόλαος Κουµαρτζής είναι συντονιστικό µέλος της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού (metafysiko.gr), συγγραφέας αρκετών βιβλίων και υποψήφιος διδάκτορας στο τµήµα ∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Επίσης, είναι εµπνευστής και συνιδρυτής των Πρότυπων Εκδόσεων Πηγή και της εκδοτικής οµάδας iWrite. gr. Επιπλέον, είναι συντονιστικό µέλος του µεγαλύτερου επιστηµονικού οργανισµού παραψυχολογίας παγκοσµίως, του Parapsychological Association, ενώ έχει λάβει πλήθος υποτροφιών στο χώρο της Παραψυχολογίας από οργανισµούς όπως το Parapsychology Foundation. Τέλος, είναι συγγραφέας της «Λευκής Βίβλου της Παραψυχολογίας» (Εκδόσεις iWrite, 2010), του πρώτου επιστηµονικά εκλαϊκευµένου βιβλίου παραψυχολογίας στη χώρα µας.

φαινοµενα

37

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

38

Παράδεισος και Κόλαση

Πού ΄ πάµε όταν πεθαίνουµε; Το µεγαλύτερο διαχρονικά άλυτο ερώτηµα του ανθρώπου σχετίζεται µε το τι ακριβώς συµβαίνει όταν αφήνει πίσω του το µάταιο τούτο κόσµο. ∆εν σκοπεύουµε να δώσουµε απαντήσεις σε αιώνια φιλοσοφικά ερωτήµατα. Παρ’ όλα αυτά, απευθυνθήκαµε σε δύο αναγνωρισµένους Ελληνες ακαδηµαϊκούς, έναν αστροφυσικό και ένα θεολόγο, ζητώντας τους να αξιολογήσουν τις έννοιες του Παραδείσου και της Κόλασης µέσα από τη δική τους ιδιαίτερη οπτική. Της Ειρήνης Φ. Κουτσαύτη, [email protected]

Γ

ια πολλές θρησκείες, ο Παράδει-

σος περιγράφεται ως ένας ωραίος κήπος, µε δέντρα, λουλούδια και αγγέλους να παίζουν αµέριµνα µε τις άρπες τους. Η Κόλαση, πάλι, απεικονίζεται ως ένα αιώνιο µαρτύριο καταδικασµένων ψυχών, οι οποίες βράζουν µέσα σε τεράστια καζάνια για να ξεπληρώσουν τις αµαρτίες τους.

∆ύο αναγνωρισµένοι Ελληνες επιστή-

µονες, ο επίκουρος καθηγητής Αστροφυσικής του Τµήµατος Φυσικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, κ. Μάνος ∆ανέζης, και ο επίκουρος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, κ. Κώστας Κορναράκης, επιχειρηµατολογούν σε ένα άτυπο debate αναφορικά µε την ύπαρξη του µεταθανάτιου Παραδείσου και της Κόλασης.

Μάνος ∆ανέζης «Οπως είναι φανερό, αντικείµενο της επι-

στήµης δεν είναι η διερεύνηση του αν υπάρχουν Κόλαση και Παράδεισος.

Η µελέτη όµως των σύγχρονων επιστηµονι-

κών επιτευγµάτων επιτρέπει στους επιστήµονες να διαβολίζουν έννοιες που µέχρι σήµερα θεωρούνταν «µεταφυσικές», όπως, για παράδειγµα, η έννοια της 4ης διάστασης και των µαθηµατικών ιδιοτήτων της, το γεγονός ότι η ύλη αποτελεί ένα matrix, η εικόνα µιας άλλης πραγµατικότητας και η επιβεβαίωση ύπαρξης ενός χώρου ανάπτυξης πραγµατικών γεγονότων που διαφεύγουν εντελώς της αντίληψης της ανθρώπινης βιολογίας.

Με βάση τα προηγούµενα, κάποιες φορές

αναφέρω την άποψή µου: “Θάνατος είναι η µετάβαση από µια αισθητή αλλά µη πραγµατική φυσική υπόσταση σε µια άλλη µη αισθητή αλλά πραγµατική. Ο θάνατος είναι το πέρασµα

θεσεις Μάνος ∆ανέζης «Η αγάπη µπορεί να µετασχηµατίσει την Κόλαση και το σκοτάδι σε Παράδεισο και φως»

Κώστας Κορναράκης «Κόλαση είναι το µαστίγωµα της αγάπης του Θεού»

από µια φυσική κατάσταση σε µιαν άλλη και όχι ο µηδενισµός της”. Στη νέα αυτή φυσική και επιστηµονική κατάσταση που περιγράφω, ανθρωποµορφικές καταστάσεις σαν αυτές της Κόλασης και του Παραδείσου των λαϊκών αλλά και θρησκευτικών µύθων δεν χωρούν.

δεν υπάρχουν εκεί έξω, αλλά µέσα µας και µόνο η απόλυτη αγάπη µπορεί να τα µετασχηµατίσει σε Παράδεισο και φως.»

Η Κόλαση και ο Παράδεισος είναι

σει κανείς αρνητικά ή θετικά στο ερώτηµα αν υπάρχουν Παράδεισος και Κόλαση, αλλά υπό ποια έννοια υπάρχουν. Κι αυτό γιατί η Κόλαση, για την ορθόδοξη παράδοση, είναι ο τρόπος και όχι ο τόπος. Τα καζάνια και οι βρασµοί είναι µυθικές διηγήσεις και κατασκευάσµατα, καθώς όλοι γνωρίζουµε πως ο µύθος διαµέσου των αιώνων µπόρεσε να βοηθήσει κατά πολύ τον άνθρωπο για να µπορεί µε τις αφηγήσεις του να βρίσκει κάποια ψυχική παραµυθία στις προσπάθειές του να λύσει τα υπαρξιακά του αδιέξοδα.

προϊόντα µιας ιουδαϊκής αντίληψης των δυτικών Χριστιανικών Εκκλησιών, οι οποίες στηρίζουν την πειθώ τους στο “φόβο του Θεού”. Η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, αντίθετα, στηρίζεται στην “Αγάπη του Θεού”. Ο Θεός της Ορθοδοξίας είναι “Πνεύµα”, το τέλειο της Αγάπης και της Συγχώρησης. Ως εκ τούτου και πάλι δεν τίθεται θέµα ανθρωποµορφικής Κόλασης και Παραδείσου.

Στο Σύµπαν δεν υπάρχει η έννοια της

τιµωρίας, αλλά ο νόµος δράσης - αντίδρασης, ο νόµος της φυσικής ανταπόδοσης. Μια συµπαντική αντίδραση είναι πάντα το αποτέλεσµα µιας ανθρώπινης δράσης. Το χάδι ανταποδίδεται µε χάδι, η βία µε βία, η αγάπη µε αγάπη.

Στο Σύµπαν δεν υπάρχουν µαύρο και

άσπρο, φως και σκοτάδι. Το σκοτάδι της Φυσικής δεν είναι παρά φως που δεν αντιλαµβανόµαστε. Η Κόλαση και το σκοτάδι

Κώστας Κορναράκης «Το ζητούµενο δεν είναι να απαντή-

Ο τρόπος είναι η αποθέωση της αν-

θρώπινης ελευθερίας. Αυτόν τον τρόπο τον ζουν οι ψυχές που επιλέγουν να είναι µακριά από τον Θεό. Κάτι τέτοιο, φυσικά, είναι απόλυτο δικαίωµά τους. Το συγκεκριµένο όµως πιστεύω ότι δεν είναι κάτι το απειλητικό κι αυτό γιατί δεχόµαστε πως είναι µια φυσική απόρροια της στάσης απέναντι στον Θεό. Αν όµως θέλουµε να περιγράψουµε µε ένα παράδειγµα τον

Παράδεισο και την Κόλαση, µπορούµε να µελετήσουµε για άλλη µία φορά το γέροντα Παΐσιο. Κατά το γέροντα, ο Παράδεισος είναι ένα φωτεινό δωµάτιο µέσα σε ένα µεγάλο σπίτι, στο οποίο υπάρχουν άνθρωποι που περνούν καλά. Εξω από αυτό το σπίτι, υπάρχουν κάποιοι άλλοι που βλέπουν αυτούς που είναι µέσα.

Εκείνοι δεν µπορούν ούτε να ζήσουν

τη χαρά ούτε να λουστούν από το φως όπως το αντιλαµβάνονται οι εντός του δωµατίου. Ωστόσο, οι έξω καταλαβαίνουν τη χαρά των µέσα και είναι αδύνατον για αυτούς να περάσουν το ίδιο καλά. Αυτή είναι η Κόλαση.

Μετά θάνατον, οι ψυχές που ήταν

κοντά στον Θεό -και πιθανόν να έκαναν τα όποια λάθη τους, αλλά µε την ουσιαστική µετάνοια έρχονταν σε επικοινωνία µαζί Του- θα παραµείνουν κοντά του. Οσοι όµως ήταν µακριά, όταν καθαρθεί η ψυχή τους µαζί µε όλες τις άλλες ψυχές και «καθαρίσουν» τα µάτια τους, θα δουν ποια ήταν η αγάπη του Θεού. Θα δουν πως Εκείνος αγαπούσε τον κόσµο αλλά δεν το έβλεπαν γιατί κρατούσαν κλειστά τα «µάτια» τους µέσω της κακίας. Και τότε -σύµφωνα µε τους Πατέρες της Εκκλησίαςθα νιώσουν το µαστίγωµα της αγάπης του Θεού. Κι αυτή θα είναι η Κόλαση…»

φαινοµενα

39

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

40

ς η λ ό ς τ η σ δ ο ερί Απµ π Λυ

Η ΑΘΕΪΑ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ΤΗΝ Υ

 Γιατί πιστεύετε ότι το ζήτηµα του θανάτου και της ύπαρξης της ψυχής παίζει διαχρονικά σηµαντικό ρόλο στις ανά τον κόσµο θρησκείες και φιλοσοφικές σχολές; Γιατί ήταν ακριβώς αυτά που έβαλαν

το µυαλό του πρώτου νοήµονος ανθρώπου να φανταστεί και να δηµιουργήσει αυτά που θα τον προστάτευαν, όχι µόνο από το φόβο όσο ζούσε, αλλά και από το φόβο του θανάτου. Την ουτοπία του την είπε επέκεινα και φαίνεται ήταν λυτρωτική. Ο θάνατος τον φόβιζε, ενώ η σύλλη-

ψη της ιδέας της ψυχής τού επέτρεπε να αντισταθεί στο θάνατο, ελπίζοντας ότι και έπειτα από αυτόν θα συνεχίσει να ζει σε έναν άλλο κόσµο. Αλλη λύση, άλλωστε, δεν είχε και η παρηγοριά αυτή διαιωνίστηκε, αφού την υπερασπίστηκαν οι πιο σοφοί άνδρες της κοινότητας, οι µάγοι, που ήταν οι θεµατοφύλακες της γνώσης και ολόκληρη η φυλή όφειλε τυφλή πίστη σε ό,τι έλεγαν αυτοί οι παράξενοι σοφοί.

Η τεράστια φιλολογία όλων των αρχαίων λαών, διατηρηµένη αρχικά µε την

παράδοση, γνωστή σε µας σαν µύθος, αποδεικνύει ότι όλοι οι µύθοι έχουν τις ρίζες τους στον πρωτόγονο ανιµισµό, ξεκαθαρίζοντας µε ακρίβεια το ζήτηµα της καταγωγής των θρησκειών που σήµερα πραγµατεύεται η ανθρωπολογία.

Οι πρώτες θρησκευτικές αντιλήψεις,

λοιπόν, γεννήθηκαν πρώτα από το φόβο για το θάνατο και µετά, µέσω της φαντασίας, ο άνθρωπος προσπάθησε να ερµηνεύσει τους φόβους του, δίνοντας τη λύση που τον βόλευε. Φόβος και ελπίδα είναι οι θεµελιώδες κολόνες της πίστης

συνεντευξη

Ν ΥΠΑΡΞΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ πάνω στις οποίες οι πρώτοι άνθρωποι πίστεψαν (όχι µόνο από άγνοια), αλλά µέσω αυτών και σήµερα οι επιτήδειοι επινοητές τους, είτε από άγνοια και αυτοί είτε από πρόθεση, συνεχίζουν να διαιωνίζουν τις πανάρχαιες αντιλήψεις για την anima (ψυχή) που υποτίθεται, σαν πνεύµα και πνοή, φιλοξενείται όσο το σώµα αναπνέει. Η επίσκεψη στο όνειρο και η αναχώρηση στο θάνατο ήταν καλές «ενδείξεις» για να πιστέψει κανείς ακλόνητα σε τέτοιες δοξασίες.

ήθηκαν, ενώ µέσω του ανθρωποµορφισµού δηµιουργήθηκαν θεότητες που στις µέρες µας εκφράζουν την ίδια ακριβώς αυταπάτη που κάποιοι µάλιστα την ντύνουν και µε επιστηµονικό µανδύα.

Ετσι, τα φυσικά φαινόµενα προσωποποι-

τον όρο «ψυχή», έτσι όπως τον όρισε ο

 Τι πρεσβεύει ο αθεϊσµός για την ύπαρξη της ψυχής και ποια η θέση του σχετικά µε θεωρίες όπως η µετενσάρκωση;

Ο αθεϊσµός φυσικά και δεν δέχεται

Σε αφιερωµατικά τεύχη ή εξειδικευµένα κείµενα ελληνικών εντύπων της εναλλακτικής αναζήτησης, έχουµε συνηθίσει να διαβάζουµε για αλλόκοτες και σε αρκετές περιπτώσεις για αρκετά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις φαινοµένων που προβληµατίζουν σε ό,τι αφορά την ύπαρξη της ψυχής και των πνευµάτων. Τι θα λέγατε όµως αυτή τη φορά να προσεγγίσουµε το ζήτηµα και από µια άλλη οπτική, αυτή που απορρίπτει εντελώς την ύπαρξη της ψυχής, θεωρώντας την µάλιστα ως το βασικό παράγοντα του «φόβου του θανάτου» µέσα στις συνειδήσεις των ανθρώπων; Επικοινωνήσαµε µε το συγγραφέα και ερευνητή Αποστόλη Λυµπερίδη, µέλος της Ενωσης Αθέων Ελλάδας, θέτοντάς του µια σειρά από σχετικά ερωτήµατα. Οι απαντήσεις του είναι σίγουρο πως θα προσφέρουν νέα τροφή για σκέψη στους αναγνώστες των «Φαινοµένων». Του Μηνά Παπαγεωργίου, [email protected] πρωτόγονος άνθρωπος και τον συντήρησε η πίστη στο πνεύµα και τον Θεό. Οµως, για να µην αφήσει τη λέξη να χηρέψει, έδωσε σ’ αυτήν την έννοια του «ψυχισµού», ντύνοντάς την µε ένα υλιστικό υπόστρωµα, αυτό του πνεύµατος για τις γνωστικές διαδικασίες και αυτό της «ψυχής» για τις συναισθηµατικές. Θεωρώντας τις εγκεφαλικές αυτές διαδικασίες αχώριστες, παρόλο που η µια εντοπίζεται στο φλοιό και η άλλη στα βαθύτερα εγκεφαλικά στρώµατα, θα µπορούσαµε να τις κατατάξουµε στη συνείδηση, ορίζοντας ως ψυχή του ανθρώπου τις εσωτερι-

φαινοµενα

41

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

42

Οι πρώτες θρησκευτικές αντιλήψεις γεννήθηκαν πρώτα από το φόβο για το θάνατο και µετά, µέσω της φαντασίας, ο άνθρωπος προσπάθησε να ερµηνεύσει τους φόβους του, δίνοντας τη λύση που τον βόλευε.

είπαµε, δεν είναι ουσία που πάει από το ένα σώµα στο άλλο.

Οι πιστοί βρήκαν βολική την ψυχή

για να δικαιολογήσουν, µεταξύ άλλων, και την ηθική ανταµοιβή, ενδύοντας τα σώµατα, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης στο «Περί ψυχής», αναφερόµενος στον Πυθαγόρα. Ο τελευταίος, σύµφωνα µε τον ∆ιογένη τον Λαέρτιο, θυµόταν µέχρι και τις τέσσερις προηγούµενες ζωές του και από εκεί, ο λάτρης του Πυθαγόρα, Πλάτωνας, φαίνεται να επινόησε την ανάµνηση των ιδεών.

Εδώ θα ήταν καλύτερο να αφήσουµε τη λέξη να χηρέψει!

­ Μιας και έχετε µελετήσει επι-

σταµένως την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, θα µπορούσατε να µας αναφέρετε κάποιες αρχαίες σχολές που να προσεγγίζουν το ζήτηµα του θανάτου και της ψυχής µε τον ίδιο τρόπο που το κάνουν οι σύγχρονοι άθεοι;

Πριν επιχειρήσουµε, λοιπόν, να αλλάξουµε τον κόσµο, ας κάνει ο καθένας τη δική του προσωπική επανάσταση. Τέτοια είναι η δύναµη του νου. Με τη βοήθεια της λογικής, όχι µόνο αποµακρύνουµε το φόβο του θανάτου, αλλά µπορούµε πραγµατικά να αλλάξουµε τον κόσµο! κευµένες σχέσεις του µε τον κόσµο και την κοινωνία όπου ζει. Ο ψυχισµός του ανθρώπου, λοιπόν, είναι αποτέλεσµα όχι µόνο της φυλογένεσης, αλλά και της ανθρωπογέννησης και της κοινωνικής του ζωής και όχι ουσία που µας τη δίνει ο

Θεός. Αυτό ακριβώς είναι που µόνο η νόησή µας διαφοροποιεί από το άλλο ζωικό βασίλειο, γι’ αυτό και ο άνθρωπος λέγεται «ζώον λογικόν», σε αντιδιαστολή µε τις θρησκείες που θεωρούν ότι τα ζώα δεν έχουν ψυχή, παρόλο που εκφράζουν πλήθος συγκινήσεων και αναγκών µε κινήσεις και κραυγές.

Επειτα από όλα αυτά, πώς θα ήταν

δυνατόν ένας άθεος να πιστεύει στη θεωρία της µετενσάρκωσης; Η ψυχή, όπως

Στη φυσιοκρατία των αρχαίων χρόνων µέσω του Θαλή, του ∆ηµόκριτου και του Επίκουρου, η ψυχή εµφανίζεται ως ψυχοσωµατική ενότητα του ανθρώπου, αλληλένδετη µε τα αισθήµατα και τη νόησή του. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή µε τον ψυχισµό που υποστηρίζουµε εµείς! Ο Αντιφών, µάλιστα, συνοµήλικος

του Σωκράτη, ήταν ο πρώτος Αθηναίος σοφιστής που διακήρυττε ότι η ρίζα των ψυχικά ασθενών βρίσκεται στο νου µας και η θεραπεία που επιδείκνυε ήταν η σωστή συνέτιση. Λέγεται, µάλιστα, ότι είχε ανοίξει και κλινική στην Κόρινθο για τη θεραπεία της µελαγχολίας. Καθόλου παράξενο που ο ψυχισµός σήµερα αποτελεί αντικείµενο της Ψυχολογίας.

Εκεί όµως που η ψυχή των ιδεαλι-

στών αποµυθοποιείται και καταπολεµάται πλήρως ο φόβος του θανάτου είναι στον Επίκουρο. Ο µεγάλος αυτός φιλόσοφος θεωρούσε σηµαντικότατο παράγοντα φό-

συνεντευξη Οταν ο άνθρωπος αντιληφθεί ότι µε το θάνατο του σώµατος καµιά ψυχή δεν επιβιώνει σταµατά να τον απασχολεί το επέκεινα. Χωρίς το φόβο του θανάτου, της ανταµοιβής και της τιµωρίας στο επέκεινα, η συνείδηση δεν τιθασεύεται από καµιά υπερφυσική πίστη και οι θρησκείες γίνονται χίµαιρα που την παίρνει ο αέρας βου το θάνατο, που ο σώφρων έπρεπε να διώξει πάση θυσία. «Κοίτα να συνηθίσεις στην ιδέα ότι ο θάνατος για µας είναι ένα τίποτα», έλεγε στο µαθητή του Μενοικέα, «ακριβώς επειδή όταν υπάρχουµε εµείς αυτός είναι ανύπαρκτος κι όταν έρχεται αυτός είµαστε ανύπαρκτοι εµείς!». Η αισθησιοκρατία του, άλλωστε, πρόσταζε «…ό,τι αποσυντίθεται παύει να αισθάνεται κι ό,τι δεν αισθάνεται δεν µας αφορά». Η λεγόµενη Τετραφάρµακος είναι η επικούρεια συνταγή για την ευτυχία της ζωής: «Ο Θεός δεν είναι επίφοβος, ο θάνατος δεν προκαλεί ανησυχία, το καλό κερδίζεται εύκολα και το κακό εύκολα αντέχεται».

«Η ζωή είναι γλυκιά όταν λείπει ο φόβος

του θανάτου», θα συµπληρώσει ο ∆ιογένης Οινοανδέας δύο αιώνες αργότερα. Και ο Ρωµαίος επικούρειος ποιητής και φιλόσοφος Λουκρήτιος Κάρος, τον τελευταίο αιώνα πριν από τη νέα χρονολόγησή µας, µας εκθέτει τόσο λυρικά τα ποιήµατά του προκειµένου να σκορπίσει τα µυστικιστικά σκοτάδια και τις δεισιδαιµονίες των καιρών του: «…αυτό το φόβο, λοιπόν, αυτά τα σκοτάδια της ψυχής, ας µην περιµένουµε να τα σκορπίσουν οι αχτίδες του ήλιου, µήτε τα φωτεινά βέλη της µέρας, µόνο η µελέτη κι η ερµηνεία της φύσης µπορεί να τα διαλύσει».

Επειτα ήρθε ο Χριστιανισµός και έπεσε

βαθύ σκοτάδι, µέχρι την εποχή του ∆ιαφωτισµού και του ∆ιαλεκτικού Υλισµού, που οι αχτίδες τους διέλυσαν τα σκοτάδια του Μεσαίωνα, ανακαλύπτοντας τους νόµους που κινούσαν την ύλη και γελοιοποιούσαν το θάνατο.

Το επέκεινα, τελικά, ήταν ένας κα-

λός τρόπος χειραγώγησης του νου και της συνείδησης του ανθρώπου, αρκεί ο άνθρωπος να ήταν δεµένος στο άρµα του ιδεαλισµού και βαθύτατα θρήσκος. Σήµερα δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερα θρήσκος. Η πλύση του εγκεφάλου είναι τέτοια που το επέκεινα θεωρείται ουσιαστικά δεδοµένο.

† Επιβίωσαν αυτές οι απόψεις

στον κόσµο προ ∆ιαφωτισµού; Ποια ήταν τα κινήµατα ή οι προσωπικότητες που υποστήριξαν αυτές τις θέσεις;

Το 1625 ο Πιερ Γκασεντί καταπιανόταν µε την αστρονοµία και την επικούρεια φιλοσοφία και οι υλιστικές ιδέες αναβι-

ώνουν και πάλι. Εµπλουτίζονται µε τον Τόµας Χοµπς, που θεωρείται ο θεµελιωτής του µηχανιστικού υλισµού. Παρακολουθώντας την εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης, µετά το 16ο αιώνα, παρατηρείται ραγδαία εξάπλωση του ντεϊσµού, των φυσικών θρησκειών και των πανθεϊστικών αντιλήψεων (Σπινόζα).

Ο άνθρωπος, επιτέλους, κατάλαβε ότι

η ανθρώπινη συνείδηση όχι µόνο εξαρτάται από τη λειτουργία του εγκεφάλου αλλά είναι και προϊόν της (Ντιντερό, Λαµετρί). Είναι µια µηχανή και η νόησή του µια λειτουργία του εγκεφάλου. Η φύση επίσης διέπεται από φυσικούς νόµους (Χόλµπαχ). Ο άνθρωπος, έλεγε ο Πιερ Μπάιλ το 17ο αιώνα, γίνεται κατώτερος όχι µε τον αθεϊσµό αλλά µε τις δεισιδαιµονίες! Η σκέψη, τόνιζε ο Λουδοβίκος Φόερµπαχ το 19ο αιώνα, εξαρτάται από τον εγκέφαλο και γι’ αυτό η νόηση είναι αναπόσπαστη από την ύλη. «Το Είναι δεν µπορεί να µείνει χωρισµένο από τη συνείδηση. Ούτε η συνείδηση από το Είναι», έλεγαν ο Μαρξ και ο Ενγκελς στα τέλη του ίδιου αιώνα, διατυπώνοντας τη ∆ιαλεκτική της Φύσης. Η φιλοσοφία είχε γίνει πια επιστηµονική και στη φύση, όπως έλεγε ο Λαπλάς, δεν υπήρχε θέση για τον Θεό.

O Τόµας Χοµπς (1588-1679) θεωρείται ο θεµελιωτής του µηχανιστικού υλισµού.

φαινοµενα

43

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

44

 Ποια είναι η γνώµη σας για τις λεγόµενες «επιθανάτιες εµπειρίες» που βιώνουν ορισµένοι ασθενείς και που συχνά χρησιµοποιούνται ως ενδείξεις της ύπαρξης µιας µεταθανάτιας πραγµατικότητας; Οι λεγόµενες «επιθανάτιες εµπειρίες», σαν ανάµνηση από την εµπειρία νεκροφανειών, κατά τη γνώµη µου δεν αποτελούν καµιά ένδειξη ύπαρξης κάποιας µεταθανάτιας πραγµατικότητας. Τα συµπεράσµατα που κατά καιρούς ακούγονται και συνήθως φουσκώνονται για προφανείς λόγους είναι παντελώς αυθαίρετα. Είπαµε πιο πάνω ότι ο ψυχισµός του

ανθρώπου είναι ζωντανός όσο αυτός έχει συνείδηση, όσο δηλαδή ο εγκέφαλός του οξυγονώνεται και δραστηριοποιείται. Οταν αυτός διακοπεί µαζί του διακόπτεται πρώτα η συνείδηση και µαζί η βιολογική του ζωή. Το άτοµο τότε θεωρείται κλινικά νεκρό. Κάποιοι ανανήψαντες από κάποια νεκροφάνεια περιγράφουν πανοµοιότυπα σχεδόν τις ίδιες «εµπειρίες», που λόγω πίστης εκλαµβάνονται σαν απόδειξη ότι είχαν τάχα µια εξωσωµατική εµπειρία. Οµως η αλήθεια είναι ότι µάλλον κάποιοι αισθητηριακοί οδοί στον εγκέφαλο των συγκεκριµένων ασθενών πρέπει να παραµένουν ενεργές, επιτρέποντάς τους έτσι να αντιλαµβάνονται κάποια από τα ερεθίσµατα του άµεσου περιβάλλοντός τους, όπως του φωτός, ειδικά κατά τη στιγµή όπου αρχίζουν να συνειδητοποιούν την πραγµατικότητα. Ηχοι και φώτα είναι κοινές εµπειρίες ακόµα και όσων έχουν λιποθυµήσει συνειδητοποιώντας τα ερεθίσµατα κατά τη στιγµή που συνέρχονται.

Οσο για το φαινόµενο της νεκροφάνει-

ας, δεν είναι του παρόντος και φυσικά καµιά σχέση µε το θέµα του επέκεινα δεν έχει.

Θεωρώντας τις γνωστικές και συναισθηµατικές εγκεφαλικές διαδικασίες αχώριστες, παρόλο που η µια εντοπίζεται στο φλοιό και η άλλη στα βαθύτερα εγκεφαλικά στρώµατα, θα µπορούσαµε να τις κατατάξουµε στη συνείδηση, ορίζοντας ως ψυχή του ανθρώπου τις εσωτερικευµένες σχέσεις του µε τον κόσµο και την κοινωνία όπου ζει

 Τι θα συµβουλεύατε κάποιον συνάνθρωπό σας τον οποίο απασχολούν έντονα σκέψεις αναφορικά µε το επέκεινα; Θα του πρότεινα να διαβάσει, ανεπιφύλακτα, Επίκουρο και Λουκρήτιο! Σας εξήγησα πιο πάνω το γιατί.

 Ποια πλεονεκτήµατα θα βλέπατε

σε µια κοινωνία τα µέλη της οποίας δεν θα γνώριζαν τι εστί φόβος θανάτου;

Φόβος για το θάνατο υπάρχει όσο υπάρχει το ενδεχόµενο της ψυχής. Οταν ο άνθρωπος αντιληφθεί ότι µε το θάνατο του σώµατος καµιά ψυχή δεν επιβιώνει σταµατά να τον απασχολεί το επέκεινα. Χωρίς το φόβο του θανάτου, της ανταµοιβής και της τιµωρίας στο επέ-

συνεντευξη Οι πρώτες θρησκευτικές αντιλήψεις γεννήθηκαν πρώτα από το φόβο για το θάνατο και µετά, µέσω της φαντασίας, ο άνθρωπος προσπάθησε να ερµηνεύσει τους φόβους του, δίνοντας τη λύση που τον βόλευε. Φόβος και ελπίδα είναι οι θεµελιώδεις κολόνες της πίστης πάνω στις οποίες όχι µόνο από άγνοια οι πρώτοι άνθρωποι πίστεψαν πεδίου της δράσης των ζωντανών! Οι ιερείς, οι ιεροκήρυκες ας κάνουν το κορµί µου ό,τι θέλουν. Ας το ξεσκίσουν, ας το κατακοµµατιάσουν, ας το ψήσουν ή ας το κάνουν φρικασέ και ας το φάνε ακόµα µε τα µπαχαρικά της αρεσκείας τους, εγώ ουδόλως ανησυχώ. Θα βρίσκοµαι από δω και στο εξής έξω από τη δικαιοδοσία τους, τίποτε δεν θα µπορεί πια να µε τροµάξει».

Ο Μεσλιέρ πραγµατικά ήταν άτρωτος πια. Τον αγώνα του τον έκανε µέσα κεινα, η συνείδηση δεν από την ανυπαρξία του, τιθασεύεται από καµιά καθιστώντας όµως τον ίδιο υπερφυσική πίστη και οι αθάνατο στις συνειδήσεις των θρησκείες γίνονται χίµαιρα O ιερέας Ζαν Μεσλιέρ έντιµων αγωνιστών που θα συνεπου την παίρνει ο αέρας. (1664-1729). χίσουν στο µέλλον να αγωνίζονται για την αλήθεια, καθιστώντας την Πιο πάνω, σας απαρίθµησα τελευταία στο βάθρο της και καταβαραφιλοσόφους ολκής που άλλαξαν τα δεθρώνοντας το ψέµα και τη δεισιδαιµονία. δοµένα του φιλοσοφικού στοχασµού και Στη διάρκεια της ζωής του είδε να θανααπάντησαν στα «αναπάντητα» ερωτήµατα τώνονται αρκετοί συνάδελφοί του για τις που έβαζε η θρησκευτική πίστη αποκρύπτοντας την αλήθεια. Οµως, µπροστά αντιθρησκευτικές τους θέσεις επειδή δεν ήταν αρεστές στην Εκκλησία. στην πρόκληση αυτού του ερωτήµατος, θα δρέψω καρπούς µε την κοινή λογιΑναµφίβολα, ο παπάς Μεσλιέρ σηκή ενός ιερέα του 18ου αιώνα. Του Ζαν Μεσλιέρ, που πριν πεθάνει κατάφερε να µατοδότησε την εποχή του, επηρεάζοντας τους κατοπινούς αγωνιστές υπέρ γράψει ένα πόνηµα εκφράζοντας το φιλοσοφικό του στοχασµό ότι τελικά δεν της ελευθερίας της συνείδησης και του υπάρχει Θεός. Πρέπει να ήταν υπερήφααθεϊσµού, βάζοντας τέρµα στο ψέµα, στην υποκρισία και τη δεισιδαιµονία που νος όταν εκ του ασφαλούς προειδοποιούαµαυρώνουν τη λογική και συσκοτίζουν σε την Εκκλησία µε τα εξής λόγια: «Αδιαφορώ για τους προβληµατισµούς που θα την αλήθεια. σας προκαλέσω, όµως δεν µπορείτε να µου κάνετε τίποτα! Οι νεκροί είναι εκτός Ο αγώνας υπέρ του αθεϊσµού, λοιπόν,

µπορούσε να ξεκινήσει ακόµα και µε έναν παπά, που οι ιδέες του αναµφίβολα είναι ειλικρινείς και ο αυθορµητισµός του ακαταµάχητος! Πριν επιχειρήσουµε, λοιπόν, να αλλάξουµε τον κόσµο, ας κάνει ο καθένας τη δική του προσωπική επανάσταση. Τέτοια είναι η δύναµη του νου. Με τη βοήθεια της λογικής, όχι µόνο αποµακρύνουµε το φόβο του θανάτου, αλλά µπορούµε πραγµατικά να αλλάξουµε τον κόσµο!

Who is who

Ο Αποστόλης Λυµπερίδης είναι 59 χρόνων και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε ηλεκτρονικός και παράλληλα µε την ενασχόλησή του σε ραδιοφωνικούς σταθµούς έκανε εκποµπές φιλοσοφικού ενδιαφέροντος, γράφοντας παράλληλα άρθρα σε περιοδικά και εκδίδοντας βιβλία που άπτονται των γενικότερων ενδιαφερόντων του. Συγκεκριµένα, ένα µυθιστόρηµα επιστηµονικής φαντασίας («Η κτηνωδία της Αγιότητας») και ένα δοκίµιο ΙστορίαςΘρησκειολογίας («Χαλκεύοντας την Ιστορία»). Σήµερα, βρίσκεται προ του τυπογραφείου ένα ιστορικό δοκίµιο των φιλοσοφικών σχολών της Αρχαίας Ελλάδας. Παράλληλα διατηρεί ένα blog φιλοσοφικού ενδιαφέροντος (http://epic-atheist.blogspot. gr), γράφοντας άρθρα θρησκειολογίας και επιστηµολογικού ενδιαφέροντος. Είναι παντρεµένος και έχει δύο παιδιά.

φαινοµενα

45

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

46

µια

Ελλαδα ΘΡΥΛ Ι Της Ειρήνης Φ. Κουτσαύτη, [email protected]

Τραπεζάκι και poltergeist στην Αθήνα Σε µια µονοκατοικία στην Αθήνα, λίγα χρόνια πριν, µια οικογένεια έκλεισε για πάντα τη βαριά πόρτα πίσω της. Κι αυτό γιατί, όταν παίζεις µε τα πνεύµατα, κινδυνεύεις να τα «φορτωθείς». Πόσω µάλλον όταν έχεις πένθος και είσαι επιρρεπής στην επικοινωνία µαζί τους.

«∆εν έχουν περάσει πολλά χρόνια από

εκείνη τη µέρα που τους είδαµε τελευταία φορά στη γειτονιά. Ηταν µια οικογένεια 5 ατόµων: Ο µεσήλικας πατέρας, η συνοµήλικη γυναίκα του και τα τρία τους παιδιά. Οταν όµως το µικρότερο παιδί έχασε τη ζωή του σε ένα τραγικό δυστύχηµα µε το αµάξι του ξαδέλφου του -ο ξάδελφος που οδηγούσε δεν πρόλαβε να δει εκείνον που πέρασε παράνοµα από το στοπ-, η οικογένεια βυθίστηκε στο πένθος.

Το σπίτι έχασε τη ζεστασιά και την πα-

λιά του χαρµόσυνη διάθεση. Ο πατέρας “έφυγε” λίγο καιρό µετά, χτυπηµένος από τον καρκίνο που λένε πως έβγαλε από τη στεναχώρια του. Τα αδέλφια άφησαν το πανεπιστήµιο προσπαθώντας να στηρίξουν οικονοµικά την οικογένεια απ’ τη µια και τη µάνα από την άλλη, που έµοιαζε πλέον µε µια µαυροντυµένη, θλιµµένη φιγούρα. Οσο όµως και να ανταποκρινόταν στα καληµερίσµατα, ήταν σαν µια ζωντανή νεκρή, µιας που απ’ το δέρµα και τα µάτια της είχε εξαφανιστεί κάθε ίχνος λάµψης. Ενα όνειρο είχε µόνο: Να δει ξανά το παιδί της. Να δει αν είναι καλά, αν είναι ήρεµο εκεί που έχει πάει. Οπου κι αν είχε πάει!

Τα παιδιά της πρότειναν εκείνη την πα-

ράτολµη ιδέα… Να κάνουν το λεγόµενο “τραπεζάκι” και να εντοπίσουν µέσω της µαγείας τον αδελφό τους. Με τα πολλά, η γυναίκα δέχτηκε, ο “ειδικός” καλέστηκε και το ραντεβού κλείστηκε. Ανάµεσα στα ελάχιστα άτοµα που ήταν παρόντα βρέθηκε και ο ξάδελφος, που µπήκε για πρώτη φορά ξανά στο σπίτι µετά το τραγικό συµβάν. Οταν, όµως, στα πρώτα καλέσµατα άρχισαν να αναβοσβήνουν τα φώτα, να φυσάει κρύος άνεµος µέσα στο κλειστό δωµάτιο και να ακούγονται άγριες φωνές από το πουθενά, όλοι άρχισαν να φεύγουν έντροµοι απ’ την εξώπορτα. Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε για µέρες. Ολοι στη γειτονιά ήµασταν σε θέση να ακούµε τις φωνές αυτές και θα συνεχίζαµε να τις ακούµε αν δεν αποφάσιζε η µάνα να πάρει τα παιδιά της και να αλλάξει άµεσα κατοικία.

Θα µου πείτε… “γιατί να σε πιστέψου-

µε;”. Ισως γιατί εγώ είµαι ο ξάδελφος που ουσιαστικά φταίει για το θάνατο του µικρού». Από τον Γιάννη Α. όπως τα διηγήθηκε στην Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη.

Οσοι αναγνώστες επιθυµούν να µοιραστούν µαζί µας την εµπειρία τους µπορούν να επικοινωνήσουν στο e-mail της συντάκτριας, ekoutsaſt[email protected]. Για όσους το επιθυµούν και το ζητήσουν θα διατηρηθεί η ανωνυµία στο κείµενο.

F…for Fantasy Από τη Ράνια Ιωάννου, [email protected]

Ο κόσµος των πνευµάτων Η ζωή µετά το θάνατο έχει κατά καιρούς απασχολήσει

επιστήµονες, καλλιτέχνες και απλούς ανθρώπους που προσπαθούν να εξιχνιάσουν το µέγα αυτό µυστήριο. Στο πλαίσιο αυτό προστίθενται οι διάφορες λαϊκές δοξασίες που κάνουν λόγο για εµφάνιση φαντασµάτων, για µέρη στοιχειωµένα και για νεκρούς που εµφανίζονται στους ζωντανούς και προσπαθούν να τους µεταφέρουν αλλόκοσµα µηνύµατα. Ο κινηµατογράφος σαφώς και δεν θα µπορούσε να µην εκµεταλλευτεί τον πλούτο τέτοιου είδους ιστοριών. Ετσι, οι ταινίες µε πνεύµατα που έχουν κατά καιρούς εµφανιστεί ακολουθούν κατά παράδοση τα ανατριχιαστικά αυτά µοτίβα. Επιλέξαµε για τις ανάγκες αυτού του άρθρου να αναφερθούµε σε δύο από τις πιο αντιπροσωπευτικές κινηµατογραφικές παραγωγές µε πνεύµατα.

µε είναι το «Οι άλλοι» του Ισπανού σκηνοθέτη Αλεχάνδρο Αµενάµπαρ, µε πρωταγωνίστρια τη Νικόλ Κίντµαν. Το φιλµ κυκλοφόρησε το 2001 και κατάφερε αµέσως να κλέψει τις εντυπώσεις. Πρόκειται για την ιστορία µιας µητέρας (Νικόλ Κίντµαν) που ζει µόνη µε τα δυο παιδιά της σε ένα σπίτι στην εξοχή, την εποχή που έχει τελειώσει ο Β’ Παγκόσµιος Πόλεµος. Τα παιδιά πάσχουν από µια σπάνια ασθένεια που δεν τους επιτρέπει να εκτίθενται στο φως και έτσι µαζί µε τη µητέρα τους αναγκάζονται να ζουν στο σκοτάδι. Ολα όµως θα αλλάξουν όταν στο σπίτι θα φτάσουν τρεις απρόσκλητοι… επισκέπτες. Η ταινία εντυπωσίασε µε την επιβλητική της ατµόσφαιρα, τις επιβλητικές επίσης ερµηνείες των ηθοποιών, αλλά και µε τον τρόπο µε τον οποίο ο σκηνοθέτης άρχισε να ξετυλίγει το κουβάρι της ιστορίας.

Πρώτος σταθµός το 1999 και η ταινία «Η έκτη αίσθηση»

Οπως ήταν αναµενόµενο, οι συγκρίσεις ανάµεσα στις δύο

σε σκηνοθεσία και σενάριο Μ. Νάιτ Σιάµαλαν. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό θρίλερ µε έντονα στοιχεία τρόµου. Το φιλµ µάς διηγείται την ιστορία του Κόουλ (Χάλι Τζόελ Οσµπουρν), ενός µοναχικού αγοριού που µπορεί να επικοινωνεί µε τους νεκρούς, και του δρος Μάλκολµ Κρόου (Μπρους Γούιλις), παιδοψυχολόγου που αποπειράται να βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί τα όσα του συµβαίνουν. Στην προσπάθεια αυτή, οι δυο τους καλούνται να αντιµετωπίσουν πολλές τροµακτικές καταστάσεις προτού έρθουν αντιµέτωποι µε τη σοκαριστική αλήθεια... Η ταινία ξεχώρισε για τον τρόπο µε τον οποίο ανέπτυσσε το θέµα της, αλλά και για το εξαιρετικά ανατρεπτικό τέλος της, το οποίο θεωρήθηκε εξαιρετικά πρωτότυπο την εποχή που πρωτοπροβλήθηκε το φιλµ.

Μια ακόµα ιδιαίτερη ταινία που αξίζει να αναφέρου-

ταινίες δεν άργησαν να εµφανιστούν, δεδοµένων τόσο της θεµατολογίας όσο και του τρόπου µε τον οποίο αποκαλύπτεται στο τέλος η αλήθεια. Γεγονός όµως είναι ότι και οι δύο παραγωγές είναι άρτια κινηµατογραφηµένες και πραγµατεύονται µε τόσο ιδιαίτερο τρόπο τον κόσµο των πνευµάτων, που κάλλιστα θα µπορούσαµε να πούµε ότι δεν θα έπρεπε ουσιαστικά να τίθεται καµία σύγκριση µεταξύ τους.

Who is who Η Ράνια Ιωάννου είναι µέλος της Οµάδας Gateway και της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού (www.metafysiko.gr). Εχει αποφοιτήσει από το τµήµα Αγγλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ, διαθέτοντας µεταπτυχιακές σπουδές στη µετάφραση στο ίδιο πανεπιστήµιο. (www.metafysiko.org), (www.fantasmagoria.gr)

φαινοµενα

47

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

Bιβλιοθηκη

ξενογλωσσο

48

Η µεγάλη οδύσσεια του πνεύµατος

Τα 7 ενεργειακά κέντρα της ψυχής

Συγγραφέας: Ευστάθιος Λιακόπουλος

Συγγραφέας: Γιάννης Πίττης

■ Εκδόσεις: Εσοπτρον ■ Τιµή: 17,10 €

■ Εκδόσεις: Αρχέτυπο ■ Τιµή: 15,90 €

Αν ασκηθείτε σωστά στο διαλογισµό, τότε, µεταξύ άλλων, καθώς οι αισθήσεις σας θα έχουν επιτέλους ακονιστεί σε πολλά επίπεδα, θα αποκτήσετε και άλλα χαρίσµατα: Θα µπορέσετε να ακούσετε τον ύστατο σπασµό που κάνουν τα κοµµένα τριαντάφυλλα στο βάζο από οπάλιο, θα νιώσετε το αδηφάγο κίνητρο που έχει κατακυριεύσει τον σάρακα που υποσκάπτει την κορνίζα της φωτογραφίας του παππού, θα πονέσετε ακριβώς στο γόνατο, νιώθοντας το δάγκωµα του άγνωστου σκύλου πάνω στο ίδιο σηµείο του σώµατος εκείνου που έχει κουλουριαστεί τρία τετράγωνα πιο κάτω.

Σε αυτό το βιβλίο, ο συγγραφέας -µε τη µακρόχρονη εµπειρία του ως θεραπευτήςσυγκέντρωσε πολύτιµη γνώση, την οποία µας δίνει µε οργανωµένο και συστηµατικό τρόπο, µέσα από απλές ασκήσεις και σπάνιες πληροφορίες. Εφαρµόζοντάς τις, ο αναγνώστης θα κατανοήσει βαθύτερα τους φυσικούς νόµους που διέπουν την ανθρώπινη φύση του, θα αφυπνίσει τα ενεργειακά του κέντρα και θα προχωρήσει στην εσωτερική του αναζήτηση αλλά και στην ανάπτυξη των άπειρων δυνατοτήτων του.

Echoes of the soul Συγγραφείς: Echo L. Bodine & Nick Bunick ■ Εκδόσεις: New World Library ■ Τιµή: 11,20 $ *

Η διάσηµη ψυχικός Echo Bodine γράφει τις απόψεις της για τη ζωή αλλά και το ταξίδι της ψυχής µετά θάνατον. Στη µελέτη της καταθέτει

τη γνώµη της για την ύπαρξη του παραδείσου και αναφέρεται στα διάφορα στάδια από όπου περνά η ψυχή µέχρι την τελείωσή της.

*Η τιµή είναι ενδεικτική από το amazon.com

Ο άνθρωπος και ο θάνατος

Η άλλη πλευρά της ζωής

Συγγραφέας: Ιάσων Ευαγγέλου

■ Εκδόσεις: Locus 7 ■ Τιµή: 19,50 €

Μέσα από τις πύλες του θανάτου

Συγγραφέας: Συλλογικό έργο

■ Εκδόσεις: Μ. Βερέττας ■ Τιµή: 23,40 €

Ενα φιλοσοφικό δοκίµιο ιδιαίτερης ευαισθησίας, που απαντά σε µια σειρά από θεµελιώδη ανθρώπινα ζητήµατα, όπως το σώµα, η ψυχή, το πνεύµα, η ζωή και ο χρόνος. Ο θάνατος είναι ένα τίποτα για µας, είπε ο Επίκουρος. Πώς όµως αναιρεί η επικούρεια διδασκαλία την καθηµερινή επιθανάτια αγωνία των θνητών; Και πώς εφαρµόζει αυτή την οπτική στη ζωή του ο σύγχρονος άνθρωπος;

Συγγραφέας: Dion Fortune

Το ποτάµι της ζωής ρέει προς το θάνατο, αλλά µήπως και τα δικά του νερά γυρίζουν και ξαναγυρίζουν στις πηγές της ζωής; Μήπως, κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ξαναζούµε; Αν δεν υπάρχει συνειδητή συνέχεια ταυτότητας, τα ερωτήµατα «Ποιος ξανάζησε; Ποιος θα ξαναζήσει;» επανέρχονται δριµύτερα. Το ότι θυµόµαστε κοµµάτια από άλλες ζωές δεν είναι αρκετό για να µας δώσει αυτή την αίσθηση της πλήρους συνέχειας. Και δογµατικές απαντήσεις υπάρχουν, αλλά δεν ικανοποιούν.

■ Εκδόσεις: Ιάµβλιχος ■ Τιµή: 13,50 €

Mία από τις σηµαντικότερες εκπροσώπους του ∆υτικού αποκρυφισµού καταθέτει µια σοβαρότατη µελέτη επάνω στο πρόβληµα του θανάτου, που διευρύνει τους ορίζοντες της συνείδησης και την οδηγεί στις άγνωστες περιοχές των µη αισθητών επιπέδων.

Η Γωνιά του Ψαγµένου Τι είναι ο νους, η γνώση, η ψυχή και το πνεύµα Συγγραφέας: ∆ιδώ Καλλέργη Το βιβλίο εξετάζει τον νου ως αιτιολογικό παράγοντα της ∆ηµιουργίας και της εξελίξεως των Οντων. Εξετάζονται επίσης η ψυχή και το πνεύµα και αναπτύσσεται φιλοσοφικώς η δυαδική θεωρία της ∆ηµιουργίας της

Ψυχής κατά τους Πυθαγορείους. Αναλύεται, τέλος, το ζήτηµα της γνώσης και της ροπής του ανθρώπου προς την αναζήτησή της. ■ Εκδόσεις: Ιδεοθέατρον ■ Τιµή: 16 €

φαινοµενα

49

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

50

επικοινωνια επειδη καθε προσωπικη εµπειρια ειναι µοναδικη και πολυτιµη

Eάν δεν βρίσκετε τον Ελεύθερο Τύπο µε το περιοδικό «Φαινόµενα» στην περιοχή σας, παρακαλούµε ενηµερώστε µας στα τηλέφωνα: 210 8113000 & 210 8113238

Αγαπητά «Φαινόµενα» Στην Ελλάδα έχουµε συνηθίσει να

θεωρούµε ότι η µελέτη των ανεξήγητων φαινοµένων αποτελεί µια ενασχόληση «ψαγµένων» ή στη χειρότερη περίπτωση αλαφροΐσκιωτων ανθρώπων. Κι όµως, όπως φάνηκε από τα άρθρα που παρουσιάσατε στο προηγούµενο τεύχος, στο εξωτερικό υπάρχουν ολόκληρες οµάδες επιστηµόνων που προσπαθούν να ερµηνεύσουν σε πειραµατικό επίπεδο τα γεγονότα αυτά συνδέοντάς τα µάλιστα άµεσα µε την εξήγηση µεγάλων αινιγµάτων του σύµπαντος κόσµου µας. ∆υστυχώς και σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα έχει χάσει το τρένο των εξελίξεων, µιας και η έρευνα στα ελληνικά πανεπιστήµια πραγµατοποιείται ως γνωστόν µε το σταγονόµετρο και οι νέοι µας ταξιδεύουν σε άλλες χώρες για να σπουδάσουν… Φιλικά, Γιώργος Κ.

 Θέλoυµε να τα λέµε...

Τα «Φαινόµενα» επιθυµούν να αναπτύξουν και αυτή τη φορά µια αµφίδροµη επαφή µε τους αναγνώστες τους. Η γνώµη σας, οι συµβουλές σας, αλλά και οι πληροφορίες σας είναι όχι µόνο ευπρόσδεκτες, αλλά µπορούν να αποτελέσουν και αφορµή για την πραγµατοποίηση και παρουσίαση σχετικών ερευνών µέσα από τις σελίδες του περιοδικού. Γι’ αυτό και σας καλούµε να µας στείλετε εµπειρίες, φωτογραφίες και τυχόν απορίες σας στο [email protected].