Etabs2013 TS500 Betonarme Perde Tasarimi

 

 

BETONARME PERDE BOYUTLAMA KILAVUZU TS500-2000 ve DBYBHY-2007

 

 

COMPUTER S  &  &   ENGINEER ING  ETABS 2013®  Betonarme Perde Boyutlama Kılavuzu Doğrudan Seçimle TS500 (2000) ve Deprem Bögelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (2007)

ISO ETA032913M40 Rev. 0 Berkeley, California

Mart 2013 Türkçesi Mayıs 2013

 

 

TELİF HAKKI Copyright Computer & Structures, Computers & Engineering (1978-2012). Her hakkı saklıdır. CSI Logo® ve ETABS® ve ilgili tüm yazılı belgeler sahiplik ve çoğaltma hakları saklı ürünlerdir. ETABS programı ve ilgili tüm yazılı belgelerinin evrensel sahiplik hakları Computers & Structures Inc.'a aittir. Türkçe yazılı belgelerin sahiplik hakları Computers & Engineering kuruluşuna aittir. Computers & Structures Inc. ve Computers & Engineering kurulu şlarından yazılı izin alınmadan programın lisanssız kullanımı veya yazılı belgelerinin çoğaltılması ve herhangibir formatta bilgi tabanında saklanması tamamen yasaktır. Daha ayrıntılı bilgi, yazılım lisansı ve belgelerin kopyaları için başvuru adresi: Türkiye ve Almanya Ana Da ğıtımı: COMPUTERS & ENGINEERING Holzmühlerweg 87-89 D-35457 Lollar, ALMANYA Tel: 0049 0049 640 64066 73667 Fax: 0049 0049 66406 406 4745 E-Mail:[email protected] http://www.comp-engineering.com http://www.csiberkeley.com

 

 

SORUMLULUK BU PROGRAMIN VE YAZILI BELGELERİNİN HAZIRLANMASINDA BÜYÜK ZAMAN, HARCANMIŞ VE MADDİ FEDAKARLIK YAPILMIŞTIR. BUNUNLA BİRLİKTEÇABAPROGRAMI KULLANIRKEN, KULLANICI, PROGRAMIN GÜVENİLİRLİĞİ  VEYA KESİNLİĞİ  KONUSUNDA PROGRAMI HAZIRLAYAN VEYA DAĞITANLARIN HERHANGİ  BİR SORUMLULUK ALMADIĞINI VEYA BUNU İMA ETMEDİĞİNİ KABUL EDER VE ANLAR. PROGRAM, YAPISAL TASARIM İÇİN PRATİK BİR ARAÇTIR. BUNUNLA BERABER KULLANICI, PROGRAMIN TEMEL VARSAYIMLARINI AÇIKÇA ANLAMALI VE ALGORİTMALARININ KAPSAMADIĞI DURUMLARI İYİCE ANLAMALIDIR. PROGRAMIN OLUŞTURDUĞU SONUÇLAR YETERLİ  DENEYİME SAHİP MÜHENDİSLERCE KONTROL EDİLEREK DEĞERLENDİRİLMELİDİR. MÜHENDİS ELDE EDİLEN SONUÇLARI BAĞIMSIZ OLARAK KONTROL ETMELİ  VE PROFESYONEL OLARAK SORUMLULUĞU ALMALIDIR.

 

 

İçerik

1 Giriş 1.1

Notasyon

2

1.2

Boyutlama Yapılan Kesitlerin Yerleri

6

1.3

Varsayılan Tasarım Yük Birleşimleri (Kombinasyonları)

6

1.3.1

Sabit Yük Bileşeni

7

1.3.2

Hareketli Yük Bileşeni

7

1.3.3

Rüzgar Yükü Bileşeni

7

1.3.4

Deprem Yükü Bileşeni

7

1.3.5

Davranış Spektrumu İçeren Yük Birleşimleri

7

1.3.6

Zaman Tanım Alanında Hesap Sonuçlarını İçeren Yük Birleşimleri

8

1.3.7

Statik İtme Analizi Sonuçlarını İçeren Yük Birleşimleri

9

1.4

Perde Tasarım Tercihleri

9

1.5

Perde Tasarım Tercihlerinin Değiştirilmesi

9

1.6

Birimlerin Seçimi

9

 

 

2 Perde Eleman Tasarımı 2.1

2.2

2.3

11

Perde Eleman Kesme Kuvveti Tasarımı

11

2.1.1

Beton Katkısının Belirlenmesi

12

2.1.2

Gerekli Kesme Donatısının Belirlenmesi

12

Perde Eleman Uç Bölgeleri

12

2.2.1

Perde Uç Bölgeleri için Gerekli Koşulların Kontrolü

12

2.2.2

Perde Uç Bölgelerinin Detaylandırılması

14

Perde Eleman Eğilme Hesabı

14

2.3.1

Basitleştirilmiş Perde Eleman Tasarımı

14

2.3.2

Genel veya Düzgün Yayılı Donatılı Perde Kesitlerin Kontrolü

20

2.3.3 2.3.4

Perde İstem/Sunum (Talep/Kapasite) Oranları Genel Donatı Düzenine Sahip Kesitlerin Boyutlandırılması

27 28

3 Bağ Kiriş Tasarımı

30

3.1

Bağ Kirişi Eğilme Tasarımı

30

3.1.1

Tasarım Momentinin Belirlenmesi

31

3.1.2

Gerekli Eğilme Donatısının Belirlenmesi

31

3.2

Bağ Kirişi Kesme Tasarımı

38

3.2.1

Beton Katkısının Belirlenmesi

39

3.2.2

Gerekli Kesme Donatısının Belirlenmesi

39

Ek A Perde Tasarım Tercihleri

41

Ek B Tasarım Tercihlerinin Değiştirilmesi

43

Ek C Analiz ve Tasarım Kesitleri

48

Kaynaklar

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

󰁂󰃶󰁬󰃼󰁭 󰀱 󰁇󰁩󰁲󰁩ş

Bu kullanım kılavuzu, program tarafından TS500-2000 yönetmeliği seçildiğinde kullanılan perde tasarımı ve gerilme kontrolleri işlemlerinin ayrıntılarını anlatmaktadır. Kullanılan notasyonlar Bölüm1.1’de açıklanmaktadır. Tasarım, kullanıcı tarafından belirlenmiş yük birleşimleri kullanılarak yapılmaktadır (Bölüm 1.2). Boyutlama işlemlerini kolaylaştırmak için, program seçilen yönetmeliğe ait ve bina türü sistemlerin tasarımında kullanılan hazır yük birleşimlerini oluşturmaktadır. Program TS500-2000 koşullarını dikkate alarak aşağıda belirtilen tasarım, kontrol veya analiz işlemlerini gerçekleştirmektedir. Perdelerin eğilme ve eksenel yük etkisinde boyutlama ve kontrolü (Bölüm 2). • 

Perdelerin kesme kuvveti etkisinde boyutlandırılması (Bölüm 2).

• 

Bağ kirişlerinin eğilme ve eksenel yük etkisinde boyutlama ve kontrolü (Bölüm 3).

• 

Bağ kirişlerinin kesme kuvveti etkisinde boyutlandırılması boy utlandırılması (Bölüm 3)

• 

Perde uç bölgeleri için DBYBHY-2007 Bölüm 3.6.2’de verilen koşulların gözönüne alınması (Bölüm 3)

• 

Program basitleştirilmiş perde kesiti boyutlandırılması, Section Designer perde kesiti boyutlandırması, Section Designer perde kesiti kontrolü ve bağ kirişi boyutlandırması ile ilgili sonuçları ayrıntılı olarak oluşturmaktadır (Bölüm 4).

1

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

1.1 Notasyon Aşağıda bu kılavuzda kullanılan notasyon verilmektedir.  Acv

Kayma gerilmelerinin hesabında kullanılan beton alanı, mm2 

 

Brüt beton alanı, mm2 

 Ag    Ah − min  As

Kesme kuvvetini karşılayan minimum perde yatay donatısı, mm 2/mm

 

Çekme donatısı alanı, mm2 

 

 Asc

Perde uç elemanında gerekli basınç donatısı veya bağ kirişinde basınç donatısını karşılayan gerekli çekme donatısı alanı, mm 2 

 

 Asc − max

Perde uç elemanında gerekli maksimum basınç donatısı alanı, mm2 

 

 Asf   

T kesitli kirişte gövde genişliği dışında kalan tabla bölgesine etkiyen basınç kuvvetini dengeleyen çekme donatısı alanı, mm 2 

 Ast 

Perde uç elemanında çekme donatısı alanı, mm2 

   

Perde uç elemanında maksimum çekme donatısı alanı, m mm m2 

 

Birim boy için gerekli kesme donatısı alanı, mm 2/mm

 Ast − max  Asw  / s  Aswd 

Bağ kirişinde çapraz donatı alanı, mm 2 

 

 Asw − min  / s  Astw

Bağ kirişinde birim boy için gerekli minimum kesme donatısı (etriye) alanı, mm2/mm T kesitli kirişte gövde genişliği içinde kalan tabla bölgesine etkiyen basınç kuvvetini dengeleyen çekme donatısı alanı, mm 2 

 

Bağ kirişinde basınç donatısı alanı,mm2 

 A′ s

 

 

 B1 , B2 ... C c

  C  f   

 

Sabit kalınlıklı perde uç elemanı uzunluğu,mm Perdede veya bağ kirişinde basınç kuvveti T kesitli kirişte gövde genişliği dışında kalan tabla bölgesine etkiyen basınç kuvveti

C s

 

Perde veya bağ kirişinde basınç donatısına etkiyen kuvvet

C w

 

T kesitli kirişte gövdeye etkiyen basınç kuvveti

D/C

Perdede karşılklı etki diyagramı ile belirlenen İstem/Sunum (Talep/Kapasite) 2

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com oranı DB1

Kullanıcı tarafından belirlenen uç eleman uzunluğu, mm. Perdenin sol ve sağ uçlarında ve alt ve üst ü st kesitlerinde farklı değerler alabilmektedir.

DB2

Kullanıcı tarafından belirlenen uç eleman genişliği, mm. Perdenin sol ve sağ uçlarında ve alt ve üst ü st kesitlerinde farklı değerler alabilmektedir.

 E s

Donatı Elastisite Modülü, MPa

  IP-max

Section Designer kesitine sahip perdede maksimum donatı oranı, birimsiz

IP-min

Section Designer kesitine sahip perdede minimum donatı oranı, birimsiz

 L BZ 

Perde uç bölgesi uzunluğu, mm.

 

 Lw

 

Perde yatay uzunluğu, mm. Perdenin üst ve alt kesitlerinde farklı değerler alabilir.

 Ls

 

Bağ kirişi uzunluğu, mm.

 M r 

 

Hareketli yük Eğilme dayanımı, N-mm.

 M d 

 

Tasarım eğilme momenti, N-mm.

 M dc

 

Basınç donatılı bağ kirişinde, basınç beton kuvveti ile çekme donatısının karşıladığı moment, N-mm.

 M ds

 

Basınç donatılı bağ kirişinde, basınç donatısı kuvveti ile çekme donatısının karşıladığı moment, N-mm.

 M dw

 

Basınç donatılı T kesitli bağ kirişinde, gövde bölgesindeki basınç beton kuvveti ile çekme donatısının karşıladığı moment, N-mm.

LL

Dengeli duruma karşı gelen eksenel kuvvet taşıma kapasitesi, N

 N  b

 

 NC max  N d 

Perde uç elemanında maksimum basınç donatısı oranı, birimsiz

 

Tasarım eksenel kuvveti, N

 

 N left     N max

Perde sol uç elemanında tasarımda kullanılan eşdeğer eksenel kuvvet, N. Perdenin üst ve alt kesitlerinde farklı değerler de ğerler alabilmektedir. TS500-2000’de verilen maksimum tasarım eksenel kuvvet sınırı,N.

 

 N max Factor 

 

Maksimum tasarım eksenel kuvvet sınırının azaltma çarpanı. TS500-2000’de bu değer 1.0 olarak tanımlanmaktadır. Kullanıcı bu değeri tercihler kısmında

3

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com değiştirebilmektedir.  N 0

Dışmerkezliğin olmadığı durumda eksenel yük kapasitesi, N.

 

 N oc  

Dayanım azaltma faktörlerinin 1.0 olduğu durumda perdenin taşıyabileceği maksimum basınç kuvveti, N.

 N ot 

Dayanım azaltma faktörlerinin 1.0 olduğu durumda perdenin taşıyabileceği maksimum çekme kuvveti, N.

 

 N right     NT max

Perde sağ uç elemanında tasarımda kullanılan eşdeğer eksenel kuvvet, N. Perdenin üst ve alt kesitlerinde farklı değerler de ğerler alabilmektedir.  

Perde uç elemanında maksimum çekme donatısı oranı

OC

Perde kesiti karşılıklı etki diyagramında gözönüne alınan noktaya karşı gelen kapasite ile orijin noktası arasında uzaklık

OL

Perde kesiti karşılıklı etki diyagramında gözönüne alınan nokta ile orijin noktası

 R LW 

arasında uzaklık Malzeme tanımında kulanılan beton dayanımı azaltma katsayısı. Hafif beton türü için kullanılır. Normal ağırlıklı beton için 1.0 değerini d eğerini almaktadır.

 

RLL

Azaltılmış hareketli yük

T s

 

Perde donatısındaki çekme kuvveti, N

V c

 

Beton tarafından karşılanan kesme kuvveti, N.

V ds

 

Bağ kirişinde kesme donatısı tarafından karşılanan kesme kuvveti, N

V d 

 

Hesap kesme kuvveti, N

WL

Rüzgar yükü

a 

Perde veya bağ kirişi kesitinde basınç bölgesi derinliği, mm

a1

 

T kesitte gövdede basınç bölgesi derinliği, mm.

bs

 

T kesitte basınç bölgesi genişliği, mm.

c 

Tarafsız eksen derinliği, mm

d r − bo bot  t 

  d r − to top p 

Kesitin altından alt donatı merkezine olan uzaklık, mm

d s

T kesitte basınç bölgesi derinliği, mm

 

Kesitin üstünden üst donatı merkezine olan uzaklık, uzak lık, mm

4

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com d spandrel  

Bağ kirişinde yararlı yükseklik

 f  y  

Boyuna donatı akma gerilmesi, N/mm 2. Eksenel yük ve eğilme momenti hesaplarında kullanılır.

 f  ys  

Kesme donatısı akma gerilmesi, N/mm2. Kesme kuvvetine göre tasarımda kullanılır.

 f c′

 

Beton basınç gerilmesi, N/mm2. Eksenel yük ve eğilme momenti hesaplarında kullanılır.

 f cs′

 

Beton basınç gerilmesi, N/mm2. Kesme kuvvetine göre tasarımda kullanılır.

 f s′

 

Bağ kirişinde basınç donatısındaki gerilme, N/mm2.

 

Bağ kirişi yüksekliği. Sol ve sağ uçlarda farklı değerler alabilmektedir.

hs

 

Section Designer kesitine sahip perdede tasarım yapılmak istendiğinde (kontrol değil) maksimum donatı oranı.

 pmin  

Section Designer kesitine sahip perdede tasarım yapılmak istendiğinde (kontrol değil) minimum donatı oranı.

t w

 

Perde kalınlığı, mm. Perdenin üst ve alt kesitinde farklı değerler de ğerler alabilmektedir.

t s

 

Bağ kirişi genişliği, mm. Sol ve sağ uçlarda farklı değerler alabilmektedir.

 pmax

Σ DL   Σ LL

 

Sabit yüklerin toplamı Hareketli yüklerin toplamı

Σ RLL  

Azaltılmış hareketli yüklerin toplamı

α   

Bağ kirişi ekseni ile çapraz donatı arasındaki açı

ε   

Donatı şekildeğiştirmesi

ε s  

Perde donatısı şekildeğiştirmesi

ε s′

Bağ kirişinde basınç donatısı şekildeğiştirmesi

 

Mazleme katsayısı

γ  m   γ  mc

 

Beton için malzeme katsayısı

γ  ms

 

Donatı için malzeme katsayısı

5

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

1.2 Boyutlama Yapılan Kesitlerin Yerleri Program, perdelerin boyutlamasını yalnızca alt ve üst kesitlerde yapmaktadır. Perde yüksekliğinin orta kesitinde boyutlama yapılması istendiğinde perde eleman yarı yüksekliğe sahip perde elemanlara bölünmelidir. Program bağ kirişlerinin boyutlamasını yalnızca sol ve sağ uç kesitlerinde yapmaktadır. Bağ kirişi uzunluğunun orta kesitinde boyutlama yapılması istendiğinde bağ kiriş elemanı yarı uzunluğa sahip bağ kirişi elemanlarına bölünmelidir. Eğer bağ kirişi iki bağ kirişi elemanından oluşacak şekilde bölünürse program çapraz donatıyı her bir parça için ayrı ayrı olarak hesaplayacaktır.Çapraz donatının hesabında kullanılan açı her bir bağ kirişi eleman uzunlukları kullanılarak hesaplanmaktadır.Bu düzenleme şekli, gerekli çapraz donatı alanının gerekenden daha az hesaplanmasına neden olacaktır. Bu nedenle bağ kirişinin birden fazla bağ kirişi elemanının birleşiminden oluşacak şekilde bölündüğü durumlarda, çapraz donatıların kullanıcı tarafından el ile hesaplanması gerekmektedir.

1.3 Varsayılan Tasarım Yük Birleşimleri (Kombinasyonları)

Boyutlama yük birleşimleri (kombinasyonları), belirtilen yükleme durumlarının, yapının kesit hesaplarında kullanılacak şekilde yük katsayıları ile birleştirilmesidir. Bu yönetmelikte, bir yapı sabit (G), hareketli (Q), rüzgar (W) ve deprem (E) yükleri etkileri altında ise ve rüzgar ve deprem yüklerinin çift yönlü olduğu gözönünde bulundurulsa, aşağıda verilen yük birleşimleri tanımlanmalıdır (TS 6.2.6) 1.4G + 1.6Q 0.9G ± 1.3W 1.0G + 1.3Q ± 1.3W 0.9G + 1.0E 0.9G - 1.0E 1.0G + 1.0Q + 1.0E

(TS 6.3) (TS 6.6) (TS 6.5) (TS 6.8a) (TS 6.8b) (TS 6.7a)

1.0G + 1.0Q - 1.0E

(TS 6.7b)

Bunlar aynı zamanda TS 500-2000 kullanıldığında otomatik olarak üretilen yük birleşimleridir. Kullanıcı, çatı yükleri ayrı olarak değerlendirilecekse veya başka türden yüklemeler bulunuyorsa, farklı çarpanlar kullanarak birleşim için gerekli değişiklikleri yapmalıdır. Çarpanlarla artırılmış yüklerde hareketli yükün payını azaltmak için, hareketli yük azaltma çarpanı, eleman hareketli yük kuvvetlerine eleman-eleman uygulanır.

6

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

1.3.1 Sabit Yük Bileşeni Varsayılan yük birleşimlerinin sabit yük bileşeni, sabit yüklerin ilgili yük katsayısı ile çarpımından oluşmaktadır. Türü sabit yük olan diğer ayrı yükler varsayılan yük birleşimlerinde gözönüne alınmamaktadır. Ek bilgi olarak deprem yükü bileşeni bölümüne bakınız.

1.3.2 Hareketli Yük Bileşeni Varsayılan yük birleşimlerinin hareketli yük bileşeni azaltılmış ve azaltılmamış tüm hareketli yüklerin ilgili yük katsayısı ile çarpımından oluşmaktadır. Türü hareketli yük olan diğer ayrı yükler varsayılan yük birleşimlerinde gözönüne alınmamaktadır.

1.3.3 Rüzgar Yükü Bileşeni Varsayılan yük birleşimlerinin rüzgar yükü bileşeni tek bir rüzgar yüklemesinden oluşmaktadır. Hesap modelinde birden fazla rüzgar yüklemesi tanımlandığında yukarıda verilen denklemler her biri farklı rüzgar yüklerini içeren farklı yük birleşimlerini temsil etmektedir.

1.3.4 Deprem Yükü Bileşeni Varsayılan yük birleşimlerinin deprem yükü bileşeni tek bir deprem yüklemesinden oluşmaktadır. Hesap modelinde birden fazla deprem yüklemesi tanımlandığında yukarıda verilen denklemler her biri farklı deprem yüklerini içeren farklı yük birleşimlerini temsil etmektedir. Hazır yük birleşimlerinin oluşturulmasında deprem yükü türü “Earthquake” olan statik yükleri ve türü “Response spectrum” olan yüklemeleri içermektedir. Hazır yük birleşimleri, zaman tanım alanında yüklemeleri ve statik itme yüklemelerini içermemektedir.

1.3.5 Davranış Spektrumu İçeren Yük Birleşimleri Programda tüm davranış spektrumu içeren yüklemelerin türünün deprem yüklemesi olduğu kabul edilmektedir. Hazır olan (default) yük birleşimleri bu yüklemeleri içermektedir. Davranış Spektrumu kullanılarak elde edilen sonuçların tümü pozitif değerlidir. Perde boyutlaması için kullanılan yük birleşimi, davranış spektrumu içeriyorsa işaretlerin olası tüm kombinasyonları gözönüne alınarak kontroller yapılır. Bu nedenle perde veya bağ kirişinin boyutlandırmasında kesme kuvveti hem pozitif kesme kuvveti hem negatif kesme kuvveti olarak gözönüne alınır. Benzer şekilde bağ kirişinin davranış spektrumu yöntemi ile elde edilen moment değeri hem pozitif moment hem negatif moment olarak gözönüne alınır. İki boyutlu perde elemanın eğilme hesabında davranış spektrumu için dört farklı kombinasyon oluşturulur. Bunlar 7

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com • 

+N ve +M

• 

+N ve –M

• 

-N ve +M -N ve –M

• 

kombinasyonlarıdır. Burada N perdeye etkiyen eksenel kuvveti, M eğilme momentini göstermektedir. Benzer şekilde üç boyutlu perde elemanda N, M2 ve M3 gözönüne alınarak 8 farklı olası kombinasyon kullanılmaktadır. Daha önceki bölümlerde verilen TS 6.8a, TS 6.8b denklemleri tepki spektrumu çözümüne bağlı olabilmektedir. Tepki spektrumu içermesi durumunda yalnızca TS 6.7a ve TS 6.8a esas alınarak hazır varsayılan yük birleşimleri oluşturulmaktadır. TS 6.7b ve TS 6.8b denklemleri esas alınarak tepki spektrumu çözümü içeren bir yük birleşimi oluşturulmamaktadır.

1.3.6 Zaman Tanım Alanında Hesap Sonuçlarını içeren Yük Birleşimleri Hazır olan yük birleşimleri zaman tanım alanında çözüm sonuçlarını içermemektedir. Zaman tanım alanında çözüm sonuçlarını içeren yük birleşimleri kullanıcı tarafından tanımlanmalıdır. Boyutlamada kullanılan yük birleşimleri zaman tanım alanında çözüm sonuçlarını içeriyorsa boyutlama zaman tanım alanında elde edilen iç kuvvetlerin zarfı veya her zaman adımında elde edilen iç kuvvetler kullanılarak yapılabilmektedir. Zaman tanım alanında çözüm içeren tasarımın türü Perde boyutlama tercihleri bölümünde belirlenebilmektedir (Ek A). Zarf değerleri kullanıldığında, boyutlama her iç kuvvetin en büyük değeri kullanılarak yapılır. Bu en büyük değerlerin aynı zamanda ortaya çıktığı kabulü anlamına gelmektedir. Genel olarak bu kabul gerçekçi değildir ve bazı durumlarda güvensiz tarafta çözüm vermektedir. Her zaman adımında boyutlama ise iç kuvvetler ara arasındaki sındaki doğru ilişkiyi vermekle birlikte çok zaman alıcı bir işlemdir. Zaman tanım alanında hesapta zarf değerleri kullanıldığında her iç kuvvet için maksimum ve minimum değer belirlenmektedir. Böylece perde elemanlarda eksenel kuvvet, kesme kuvveti ve moment için maksimum ve minimum değer; bağ kirişinde kesme ve moment için maksimum ve minimum değer oluşturulmaktadır. Programın Perde Tasarım Modülünde Zaman tanım alanında çözüm sonucunu içeren tasarım yük birleşimi için olası tüm maksimum ve minimum tasarım değerleri kombinasyonları gözönüne alınır. Bu nedenle perde veya bağ kirişinin boyutlandırmasında, zaman tanım alanında çözüm sonucu bulunan kesme kuvveti, hem maksimum kesme kuvveti hem minimum kesme kuvveti olarak gözönüne alınır. Benzer şekilde bağ kirişinin zaman tanım alanında çözüm yöntemi ile elde edilen moment değeri hem maksimum moment hem minimum moment olarak gözönüne alınır. Perde elemanın eğilme hesabında zaman tanım alanında çözüm için dört farklı kombinasyon oluşturulur. Bunlar 8

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com • 

Nmax ve Mmax 

• 

Nmax ve Mmin 

• 

Nmin ve Mmax 

• 

Nmin ve Mmin 

kombinasyonlarıdır. Burada N perdeye etkiyen eksenel kuvveti, M eğilme momentini göstermektedir. Bir tasarım yük birleşimi birden fazla zaman tanım alanında çözüm sonucu içeriyorsa, tercih listesinde Zaman Tanım Alanında Tasarım (Time History Design) seçeneğinde ne seçildiğine bakılmaksızın zarf değerleri kullanılarak değerlendirilir.

1.3.7 Statik İtme Analizi Sonuçlarını İçeren Yük Birleşimleri Hazır olan yük birleşimleri, statik itme analizi çözüm sonuçlarını içermemektedir. Statik itme analizi çözüm sonuçlarını içeren yük birleşimleri kullanıcı tarafından tanımlanmalıdır. Bir tasarım yük birleşimi yalnızca statik itme analizi çözümünü içeriyorsa tasarım her bir adım için yapılır. Aksi durumda statik itme analizinin son s on adımı dikkate alınarak yapılır.

1.4. Perde Tasarım Tercihleri Perde tasarım tercihleri, perde eleman ve bağ kirişi elemanlarına uygulanan temel özelliklerdir. Ek-A’da TS500-2000 için kullanılan tercihler tanımlanmaktadır. Her bir perde boyutlama tercihi için hazır değerler verilmektedir. Bu nedenle tercihlerin tanımlanmasına gerek yoktur. Buna rağmen hazır olarak verilen değerlerin uygunluğu kontrol edilerek perde boyutlandırması yapılmalıdır. Tercihlerin gözden geçirilmesi ve güncellenmesi hakkında bilgi için program içerisindeki yardım (Help) özelliğine başvurulmalıdır. başvuru lmalıdır.

1.5. Perde Tasarım Tercihlerinin Değiştirilmesi Perde tasarım tercihlerinin değiştirilmesi, yalnızca seçilen perde veya bağ kirişi elemana uygulanan temel özelliklerdir. Perde eleman ve bağ kirişi için kullanılan değiştirme seçenekleri birbirinden farklıdır. Ek-B’de TS500-2000 için kullanılan tercihler tanımlanmaktadır. Perde elemanlar için boyutlama tercihlerinin değiştirilmesinin perde kesitinin türüne bağlı olduğu (düzgün yayılı donatı, genel yerleşime sahip donatı veya basitleştirilmiş basınç-çekme) unutulmamalıdır. Hazır değerler tüm perde eleman ve bağ kirişi elemanlar için bulunmaktadır. Bu nedenle tercihlerin tanımlanmasına veya gerekmedikçe değiştirilmesine gerek yoktur. Buna rağmen hazır olarak verilen değerlerin uygunluğu kontrol edilerek perde boyutlandırması yapılmalıdır. Değiştirme tercihlerinde değişiklik yapıldığında yalnızca o sırada seçili bulunan elemanlara atama işlemi yapılmaktadır. Tercihlerin gözden geçirilmesi ve güncellenmesi hakkında bilgi için program içerisindeki yardım (Help) özelliğine başvurulmalıdır. 9

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

1.6. Birimlerin Seçimi Bu programda perdelerin tasarımında istenen birim sistemi kullanılabir. Kullanılan birim sistemi herhangi bir zamanda değiştirilebilmektedir. Genellikle, yönetmelikler belirli birim sistemini esas almaktadır. TS500-2000 Yönetmeliği Newton-Milimetre-Saniye birimlerini esas almaktadır. Basitlik olması bakımından bu kılavuzdaki denklemler ve tanımlamalar aksi belirtilmedikçe Newton-MilimetreSaniye birim sistemine karşı gelmektedir. Perde tasarım tercihleri bölümü kullanıcıya tekil ve yayılı donatı alanları için özel birim seçimi olanağı sunmaktadır. Donatılandırma için seçilen bu birimler modelin oluşturulmasında kullanılan ve konum çubuğundaki açılır listedeki birimlerden farklıdır. Tekil ve yayılı donatıların detaylandırması için seçilen bu özel birimler yalnızca perde tasarım tercihleri bölümünden değiştirilebilmektedir. Perde tasarım tercihleri bölümünde adet belirten donatılar için kullanılabilecek seçenekler, in 2, cm2, mm2  ve2 geçerli2 birim sistemidir. Birim uzunluktaki donatı alanları için kullanılabilecek seçenekler in /ft, cm /m, mm2/m ve geçerli birim sistemidir. Geçerli birim sistemi seçeneği o anda konum çubuğundaki açılır listede bulunan birim sistemini kullanmaktadır. Eğer geçerli uzunluk birimi m ise, bu seçenek tekil donatı alanları için m2 ve yayılı donatı alanları için m 2/m’dir. Geçerli birim sistemi seçeneği kullanıldığında yayılı donatı alanı uzunluk2/uzunluk boyutundadır. Örneğin, kN ve m birimleri seçerek çalıştığınızda yayılı donatının alanı m2/m olarak belirlenir. N ve mm birimleri seçilirse yayılı donatı alanı mm2/mm’dir.

10

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

󰁂󰃶󰁬󰃼󰁭 󰀲 󰁐󰁥󰁲󰁤󰁥 󰁅󰁬󰁥󰁭󰁡󰁮 󰁔󰁡󰁳󰁡󰁲ı󰁭ı

Bu bölümde programın perde elemanın her bir kolunun TS500-2000 göre kesme hesabını nasıl yaptığı açıklanmaktadır. Bu programda, perdeyönetmeliğine kesme donatısı tanımlanıp bunun yeterliliği kontrol edilememektedir. Program yalnızca perdenin gerekli kesme donatısını hesaplamaktadır. Kesme tasarımı perde elemanın üst ve alt kesitlerinde yapılmaktadır. Bu bölümde ayrıca programın TS500-2000 yönetmeliği kullanılarak perde elemanların eksenel kuvvet ve eğilme momenti etkisinde tasarımı ve kontrolünü nasıl yaptığı açıklanmaktadır. Menüde seçilen “TS500-2000” seçeneği Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliğini de içermektedir. İlk olarak basitleştirilmiş kesit ile perde eleman tasarımının nasıl yapıldığı açıklanmaktadır. Sonra Section Designer kesitine sahip perde elemanın nasıl kontrol edildiği açıklanmakta ve daha sonra Section Designer kesitine sahip perdelerin tasarımına değinilmektedir. 

2.1. Perde Eleman Kesme Kuvveti Tasarımı Perde kesme donatısı her bir tasarım yük birleşimi için yapılmaktadır. Her bir yük birleşiminde her bir perde kesitinin kesme donatısının belirlenmesi için aşağıdaki adımlar izlenmektedir. • 

Perde eleman kesitine etkiyen tasarım iç kuvvetleri k uvvetleri  N d  , M    d   ve V  d   belirlenir.

• 

Beton tarafından karşılanacak kesme kuvveti V c  belirlenir.

• 

Kesme kuvvetini dengeleyecek fark kesme kuvvetini karşılayan kesme donatısı alanı belirlenir.

11

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com İlk adımın ek bir açıklamaya ihtiyacı bulunmamaktadır. Aşağıdaki iki bölümde ikinci ve üçüncü adımlar açıklanmaktadır.

2.1.1. Beton Katkısının Belirlenmesi Perde kesitine etkiyen  N d  , M    d    ve V  d    tasarım iç kuvvetleri belirliyken, beton tarafından karşılanan kesme kuvveti V c aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır. Vc = 0.65 f ctd Ach

(TS 8.1.3, DBYBHY 3.6.7.2)

 

Kesme kuvveti üst sınırı Vmax = 0.22  f ccdd Ach

(TS 8.1.5b, DBYBHY 3.6.7.2)

 

2.1.2. Gerekli Kesme Donatısının Belirlenmesi V d    ve V c   belirli iken gerekli kesme donatısının birim uzunluktaki donatı alanı (örnek

mm2/mm) aşağıdaki şekilde hesaplanır. Bu denklem deprem etkisi karşılayan ve karşılamayan perdeler (perde tasarım tercihlerinde “Design is Seismic” olarak belirtildiği şekilde) için aynen kullanılır. Deprem yüklerini karşılayan perdeler için ek koşullar bu bölümde daha sonra verilmektedir.  Ash =

Vd − V c  f yd ( 0.8Lw )

(TS 8.1.4, DBYBHY 3.6.7.2)

 

DBYBHY 3.6.7.2 Denklem 3.17b’ye göre Vr değerini aşmamalıdır.  H w lw

≥ 2.0  olan

Ash f yd   

değeri 0.22 f  ccdd Ach  

perdelerde  Ash  perde uç bölgeleri dışında kalan alanın 0.0025 değerinden az

olmamalıdır.  H w lw

= 0.65 f ctd Ach +

< 2.0  olduğu durumlarda gövde kesiti

tüm perde kesiti olarak alınmalıdır.

2.2. Perde Uç Bölgeleri Bu bölümde perde eleman kollarında DBYBHY yönetmeliğine göre perde uç kesitleri koşullarının nasıl gözönüne alındığı açıklanmaktadır. Program DBYBHY bölüm 3.6.2’de verilen yaklaşımı esas almaktadır. Perde eleman uç bölge koşulları deprem yüklemesi içeren tasarım yükleri için ayrı ayrı olarak gözönüne alınmaktadır. 12

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

2.2.1. Perde Eleman Uç Bölgeleri Bö lgeleri için Gerekli Koşulların Kontrolü Perde uç bölgeleri kontrolü için aşağıdaki bilgiler elde edilmektedir. • 

Perdenin toplam yüksekliği,  H  , perde elemanın uzunluğu, l , perde kesit alanı  A .( l   w w g  w ve perde kalınlığı bw  boyutlarının gösterimi için Şekil 2-5’e bakılabilir.)

• 

Perde donatı alanı,  Ast  . Bu donatı alanı program tarafından hesaplanmakta veya kullanıcı tarafından tanımlanmaktadır.

• 

Perde elemanın simetri durumu (örneğin perdenin sol ucu, sağ ucu ile aynı mı?). Perdenin simetrik olma durumu donatı yerleşimi dikkate alınmadan yalnızca geometri gözönüne alınarak yapılmaktadır. Simetrik ve simetrik olmayan durumlara ait bazı örnekler Şekil 2-1’de gösterilmektedir. Section Designer kesiti kullanan perde eleman dikdörtgen şekli dışında simetrik olmayan kesit olarak değerlendirilmektedir.

Şekil 2-1 Simetrik ve Simetrik Olmayan Perde Plan Görünümleri ETABS programında kritik perde yüksekliği aşağıdaki koşullara uyacak şekilde temel üstünden veya bodrum seviyesinden ölçülmektedir:  lw

 H cr  ≥ 

(DBYBHY 3.6.2 Denklem 3.15a ve 3.15b)

 

 H w  / 6  H cr ≤ 2lw  

(DBYBHY 3.6.2)

Dikdörtgen kesitli perde elemanlarda, perde uç bölgesi uzunluğu lu   aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.  2bw   0.2lw

Kritik perde yüksekliği boyunca

 bw   l 0.1  w

Kritik perde yüksekliği dışında

lu ≥ 

lu ≥ 

13

(DBYBHY 3.6.2.3)

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Perde uç bölgeleri oluşturulması gerektiğinde, program perdenin her iki ucunda gerekli uzunlukları hesaplamaktadır. Şekil 2-2’de eleman uç bölgeleri gösterilmektedir.  ≥ 7b

w

Perde uç bölgesi

w

Perde gövdesi

Perde uç bölgesi bw u

u

 

Şekil 2-2 Perde Uç Bölgesi Uzunluğu, lu  

2.2.2. Perde Uç Bölgelerinin Detaylandırılması DBYBHY Bölüm 3.6.5.1’e göre her bir perde uç bölgesinde düşey donatı yerleştirilmesi gerekmektedir. Program, aşağıda verilen şekilde düşey donatı alanını hesaplamakta ve rapor etmektedir. Kritik perde yüksekliği boyunca 0.02bwlu (DBYBHY 3.6.5.1)  As ≥    Kritik perde yüksekliği dışında  0.01bwlu  Asv  / s ≥ 0.0025 Ag

(DBYBHY 3.6.3.1)

 

2.3. Perdelerin Eğilme Hesabı Perdelerin tasarımı ve kontrolünde yerel eksen tanımının anlaşılmasının önemi bulunmaktadır. Yerel eksen atamasına Assign menüsünden ulaşılabilmektedir.

2.3.1. Basitleştirilmiş Perde Kesiti Hesabı Bu bölüm basitleştirilmiş kesit özelliği atanmış perdelerin program tarafından nasıl tasarlandığını açıklamaktadır. Basitleştirilmiş kesit ile ilgili geometri Şekil 2-3’de gösterilmektedir. Perde eleman geometrisi uzunluk, kalınlık ve eğer varsa uç eleman boyutları ile tanımlanmaktadır. • 

Basitleştirilmiş C ve T perde kesiti düzlemseldir (3 boyutlu değil). Şekilde gösterilen boyutlar aşağıdakileri içerir:

• 

Perdenin uzunluğu lw  ile gösterilir ve bu perdenin planda yatay uzunluğudur.

• 

Perdenin kalınlığı bw   ile gösterilir. Sol ve sağ uç elemanlarının kalınlıkları (DB2 left  ve DB2right) perde kalınlığından farklı olabilir. 14

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com • 

DB1 perdenin uç elemanlarının yatay uzunluklarını göstermektedir. DB1 sol ve sağ uçlarda farklı değerler alabilir.

• 

DB2 perdenin uç elemanlarının elemanlarının kalınlıkları kalınlıklarını nı göstermektedir. DB2 sol ve sağ uçlarda

farklı değerler alabilir. Gösterilen boyut özellikleri Perde Boyutlama Özelliklerinin Değiştirilmesi (Ek-B) bölümünden değiştirilebilmekte ve üst ve alt perde kesitlerinde farklı değerler alabilmektedir.

Şekil 2-3 Basitleştirilmiş Tasarım için Tipik Perde Eleman Boyutları Kullanıcı tarafından boyutlar tanımlanmazsa program uç eleman kalınlığını perde kalınlığına eşit almakta ve gerekli uç eleman boyunu hesaplamaktadır. Tüm durumlarda, kullanıcı uç eleman boyutlarını belirlediğinde veya program belirlediğinde, program gerekli donatı alanını, uç elemanın merkezinde olacağını varsayarak hesaplamaktadır. Bu bölüm uç eleman uzunluğunu programın nasıl belirlediğini ve uç elemanın merkezindeki gerekli donatı alanını nasıl hesapladığını açıklamaktadır. Basitleştirilmiş perde tasarımı için üç olası durum bulunmaktadır. Bu durumlar Şekil 2-4’de gösterilmektedir:

15

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com • 

•

Perde eleman her iki uçta program tanımlı uç bölgelere (değişken uzunluklu sabit kalınlıklı) sahiptir.

 

Perde sahiptir.eleman her iki uçta kullanıcı tanımlı uç bölgelere (sabit uzunluklu ve kalınlıklı)

• 

Perde eleman bir uçta program tanımlı (değişken uzunluklu sabit kalınlıklı) uç bölgeye ve diğer uçta kullanıcı tanımlı (sabit uzunluklu ve kalınlıklı) uç bölgeye sahiptir.

2.3.1.1 Tasarım Durumu 1 Tasarım Durumu 1, sabit kalınlıklı perde ve program tanımlı uç bölge uzunluğuna sahip durumda uygulanmaktadır. Bu tasarım durumu için, tasarım algoritması uç bölgesi merkezine yerleştirilecek basınç ve çekme donatısını kullanıcının tanımladığı maksimum oranları ile sınırlandırarak, gerekli uç bölge uzunluğunun belirlenmesine odaklanmaktadır. Maksimum oranlar Perde Tasarım Tercihleri bölümünde tanımlanmakta ve tercihlerin düzenlenmesi bölümünde Edge Design PC-Max ve Edge Design PT-Max seçenekleri ile değiştirilebilmektedir.

Tasarım Durumu 2 Kullanıcı tanımlı uç elemanlara sahip perde eleman

Tasarım Durumu 1 Sabit kalınlıklı perde eleman ve ETABS tanımlı (değişken uzunluk) uç elemanlar

Not: Her üç durumda da ETABS tarafından hesaplanan gerekli donatı uç elemanların merkezindeki donatıdır.

Tasarım Durumu 3 Bir uçta kullanıcı tanımlı uç eleman ve diğer uçta ETABS tanımlı (değişken uzunluk) uç eleman ile oluşturulmuş perde eleman

Şekil 2-4 Basitleştirilmiş Perde Eleman için Tasarım Durumları Şekil 2-5’de gösterilen perde elemanda tasarım yapılan kesit, örneğin perde üst kesiti, tasarımın yapıldığı yük birleşimindeki iç kuvvetlere,  N d −top top   ve  M d −t op op   , göre tasarlanmak istensin. 16

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Program tasarım işlemine sol uçta bw   kalınlığında ve  B1−  left  uzunluğunda, sağ uçta bw   kalınlığında ve  B1−  right  uzunluğunda bir uç bölgesi ile başlamaktadır. Başlangıçta  B1−left = B1− right = bw  olarak kabul edilmektedir. Moment ve eksenel kuvvet aşağıda verilen bağıntılar ile eşdeğer  N left left − top   ve  N righ rightt − top   kuvvetlerine dönüştürülmektedir. (Benzer işlemler perde alt kesitinde de uygulanmaktadır.)  N left left −top =

 N d −top

 N righ rightt − top =

2

+

 N d −top

2

M d −top

( lw − 0.5B1−left − 0.5B1−right ) 

−

 

M d −top

( lw − 0.5B1 left − 0.5B1 right )  −

 

−

Herhangi bir yük birleşiminde,  N left left −top   ve  N righ rightt − top  çekme veya basınç olabilmektedir. Dinamik yükler için  N left left −top   ve  N righ rightt − top  kuvvetleri modal seviyede belirlenmekte ve sonra diğer yükler ile birleştirilmeden önce modal birleşim yapılmaktadır. Aynı zamanda SRSS türündeki yük birleşimlerinde,  N left left −top   ve  N righ rightt − top   kuvvetleri her bir yükleme için elde edilmekte birleştirme daha sonra yapılmaktadır. Eğer  N left left −top   veya  N righ rightt − top   kuvvetlerinin değeri çekme ise, çekme kuvvetini karşılayan gerekli donatı alanı  Ast  aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.  Ast  =

 N   f  yd 

 

Eğer  N left−top   veya  N righ rightt − top   kuvvetlerinin değeri basınç ise, kesit yeterliliği için basınç kuvvetini karşılayan gerekli donatı alanı  Asc  aşağıdaki koşulları sağlamalıdır.  N = ( N max Factor )  0.85    fcd ( Ag − Asc ) + f yd Asc   

Burada

N .

 N left−top  

veya  N righ birisi,  Ag = bw B1   olarak alınmaktadır. rightt − top ’den  N max Factor değeri Perde Tasarım Tercihleri bölümünde tanımlanmaktadır (varsayılan değeri 0.80’dir). Genel olarak bu değerin kullanılması önerilir.  N   Asc =

( N max Factor )

− 0.85 fcd Ag

 

 f yd − 0.85 f cd 

Eğer  Asc  negatif değer olarak hesaplanırsa basınç donatısı gerekmemektedir. 17

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Şekil 2-5 Tasarım Durumu 1 için Perde Eleman 18

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com bw B1 alanına yerleştirilecek maksimum çekme donatısı alanı  Ast − ma x = NTmax bw B1

 

ile sınırlandırılmıştır. Benzer şekilde basınç donatısı  Asc − ma x = NCmax bw B1

 

ile sınırlandırılmıştır. Eğer  Ast    değeri  Ast − max değerinden daha küçük veya eşitse ve  Asc   değeri  Asc − max değerinden daha küçük veya eşitse program bir sonraki yük birleşimi için tasarıma başlayacaktır. Aksi durumda program uygun  B1   boyutunu perde kalınlığının yarısı kadar bir değer ile  B2   değerine arttırmakta (yetersiz olma durumuna göre sol, sağ veya her iki uç bölgesinde) ve yeni  N left−top   ve  N righ rightt − top   değerleri ile yeni  Ast    ve  Asc   değerlerini belirlemektedir. Bu ardışık işlem  Ast    ve  Asc  değerleri tüm tasarım yük birleşimleri için izin verilen donatı oranları sınırları içinde kalıncaya kadar devam etmektedir. Eğer arttırılaarak rak bulunan uç bölge uzunluğu B  değeri lw  / 2  değerine eşit veya daha büyük olursa ardışık işlem sonlandırılır ve göçme durumu rapor edilir. Bu tasarım algoritması yaklaşık olmakla birlikte kullanışlıdır. Bu yöntemle yetersiz bulunan perde kesitleri donatı yerleşimi kullanıcının belirlediği ve karşılıklı etki diyagramları kullanılarak yapılan çözümlerde yeterli olarak bulunabilir.

2.3.1.2 Tasarım Durumu 2 Tasarım Durumu 2 perde uçlarında sabit uzunlukta kullanıcı tanımlı uç bölgelerinin tanımlandığı durumda uygulanmaktadır. Perde uç bölge uzunluklarının sabit olduğu kabul edildiğinden program bu uzunlukları değiştirmez. Bu tasarım durumu için, tasarım algoritması uç bölge merkezlerinde düşünülen donatıkontrol alanınıeder. hesaplar ve kullanıcının tanımladığı maksimum bulunacağı sınırdan küçük olup gerekli olmadığını Kullanılan tasarım algoritması gerekmediği için ardışık işlemin yapılmaması dışında Tasarım Durumu 1’deki ile aynıdır.

2.3.1.3 Tasarım Durumu 3 Tasarım Durumu 3 bir uç bölgesinin kullanıcı tanımlı (sabit uzunluklu) diğer uç bölgesinin program tanımlı (değişken uzunluklu) perde elemanlara uygulanmaktadır. Değiken uzunluklu kenarda uç bölge kalınlığı ka lınlığı perde kalınlığına eşittir.

19

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Tasarım daha önce açıklanan Tasarım Durumu 1 ve 2’ye benzerdir. Kullanıcı tanımlı uç bölge boyutları değişmemektedir. Ardışık işlemler yalnızca değişken uzunluklu uç bölgesinde yapılmaktadır.

2.3.2. Genel veya Düzgün Yayılı Donatı Düzenine Sahip S ahip Perde Kesitlerin Kontrolü Genel kesitli veya düzgün yayılı donatıya sahip perde kesitler kontrol için tanımlandığında, program ilgili kesit için karşılıklı etki diyagramı oluşturmakta ve eğilme istem/sunum (talep/kapasite) oranını belirlemek için bu diyagramı kullanmaktadır. Bu bölümde programın perde eleman için karşılıklı etki diyagramını nasıl oluşturduğunu ve verilen bir tasarım yük birleşimi için istem/sunum (talep/kapasite) oranını nasıl belirlediği açıklanmaktadır.

Not: Bu programda karşılıklı etkileşim yüzeyi, bir seri PMM etkileşim eğrilerin 360-derecelik daire üzerinde eşit aralıklarla yerleştirilmesi yerleş tirilmesi ile tanımlanmaktadır.

2.3.2.1 Etkileşim Yüzeyi

Bu programda  N d  , M 2 d  ve  M 3d    eksenleri referans alınarak 3 boyutlu etkileşim yüzeyi tanımlanmaktadır. Yüzey, perde tarafsız eksen doğrultusunu 360-derecelik bir daire etrafında eşit aralıklı açılarla döndürerek elde edilen bir seri etkileşim eğrisinin birleştirilmesinden oluşturulmaktadır. Örneğin, eğer 24 PMM eğrisi tanımlanmış ise (varsayılan) her 15-derecede bir karşılıklı etkileşim eğrisi (360 o/24 eğri=15o) bulunacaktır. Şekil 2-6 perde elemanda farklı açılara göre tarafsız ekseninin varsayılan yerleşimini ve tarafsız eksene göre çekme (şekilde T ile gösterilmektedir) veya basınç (şekilde C ile gösterilmektedir) taraflarını göstermektedir. Tarafsız eksenin doğrultusunun θ    ve θ   + 180o   için aynı olduğu görülmektedir.Yalnızca kesitteki çekme basınç bölgelerinin yeri değişmektedir. Üç boyutlu etkileşim yüzeyini oluşturmak için 24 adet etkileşim eğrisi (veya daha fazla) kullanılması önerilir. Etkileşimileyüzeyini oluşturan her birolarak PMMtanımlanmaktadır. karşılıklı etkileşimBueğrisi, ayrık noktaların doğrusal çizgiler birleştirilmesi ile sayısal noktaların koordinatları, perde kesitinde şekildeğiştirme düzleminin tarafsız eksen etrafında döndürülmesi ile belirlenmektedir. Bu işlemin ayrıntıları “Şekildeğiştirme Uyumu Analizi Detayları” başlığı altında ileride açıklanmaktadır.

20

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Şekil 2-6 Perde Tarafsız Ekseninin Farklı Açılarda Yerleşimi PMM etkileşim eğrisini oluşturmak için varsayılan olan 11 nokta kullanılmaktadır. Bu sayı tercihler bölümünden değiştirilebilmektedir; 11’e eşit veya daha büyük herhangi bir tek sayı kullanılabilmektedir. Eğer tercihler bölümünde bir çift sayı seçilecek olursa program daha sonraki ilk tek sayıya arttıracaktır. İki boyutlu perde eleman için karşılıklı etkileşim yüzeyi oluşturulurken program tercih bölümündeki sayıdan bağımsız olarak yalnızca iki karşılıklı etkileşim eğrisini , 0 o  ve 180o  eğrileri, gözönüne alacaktır. Ayrıca yalnızca M3 ekseni etrafındaki momentler dikkate alınacaktır.

2.3.2.2 Etkileşim Yüzeyinin Formülasyonu Karşılıklı etki yüzeyinin oluşturulması TS500-2000 Bölüm 7.1’de verilen taşıma gücü yöntemi temel ilkelerine dayanmaktadır. Program perde elemanın normal kuvvet ve moment dayanımlarını ( Nr , M 2r , M 3r  ) belirlemek için kuvvet dengesini ve şekildeğiştirme uyumunu kullanmaktadır. Perde elemanın yeterli kabul edilebilmesi için gerekli dayanımın ( Nd , M 2d , M 3d  ) sağlanan tasarım dayanımından az veya eşit olması gerekmektedir.

( N d , M 2 d , M 3d ) ≤ ( N r , M 2 r , M 3r )   

21

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Beton ve donatı çeliği için tasarım dayanımları karakteristik dayanımların malzeme güvenlik katsayılarına, γ  mc  ve γ  ms , bölünmesi ile elde edilir. Programda kullanılan değerler aşağıdaki gibidir. Donatı çeliği için malzeme güvenlik katsayısı

γ  ms  = 1.15

Beton için malzeme güvenlik katsayısı

γ  mc  = 1.5

 

(TS 6.2.5)

(TS 6.2.5)   Bu katsayılar yönetmelikte kullanılan tasarım denklemlerinde ve tablolarda halihazırda gözönüne alınmaktadır. Önerilmemekle birlikte program içerisinde bu değerleri değiştirilmesine izin verilmektedir. Eğer değiştirilirse ilgili yerlerde program yönetmliğe bağlı denklemleri gerektiği şekilde düzenlemektedir. Teorik olarak perde eleman kesitinin taşıyabileceği maksimum eksenel basınç kuvveti  N oc   aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.  Noc = 0.85 f cd ( Ag − Ast ) + f yd Ast    

Teorik olarak perde eleman kesitinin taşıyabileceği maksimum eksenel çekme kuvveti  N ot    aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.  Not = f yd Ast   

Perde eleman geometrisi ve donatıları planda simetrik ise,  N oc   ve  N ot    değerlerine karşı gelen moment değeri sıfır olacaktır. Aksi durumda her iksine karşı gelen moment değerleri bulunacaktır. Maksimum eksenel basınç kuvveti  N r (max)  değeri ile sınırlandırılmaktadır.  N r (max) = 0.6 f ck Ag  Düşey yük birleşimleri için  N r (max) = 0.5 f ck Ag  Deprem yük

(TS 7.4.1)

birleşimler birleşimlerii için

Not:  Etkileşim diyagramlarının oluşturulmasında kullanılan nokta sayısı perde tercihleri ve değiştirme bölümünden belirlenebilmektedir. Daha önce belirtildiği gibi, tek bir etkileşim eğrisini tanımlamak için başlangıçta 11 noktanın kullanılacağı varsayılmaktadır. Bir etkileşim eğrisi oluşturulurken, program  N b ,  N oc , N    ot    noktalarını etkileşim eğrisine dahil etmektedir. Eğri üzerinde tanımlanan noktaların yarısı  N    ekseni üzerinde yaklaşık eşit aralıklarla  N b   ve  N oc   arasında bulunmaktadır. Kalan diğer yarısı  N   ekseni üzerinde yaklaşık eşit aralıklarla  N b  ve  N ot   arasında bulunmaktadır.

22

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Şekil 2-7’de iki boyutlu bir perde eleman için plan görünümü gösterilmektedir. Bu örnekte beton kesit geometrisinin simetrik, donatının simetrik olmadığına dikkat ediniz. Şekil 2-8’de, Şekil 2-7’deki perde elemanın çeşitli etkileşim yüzeylerini gösterilmektedir.

Şekil 2-7 İki Boyutlu Simetrik Olmayan Donatıya Sahip Perde Eleman Örneği

Şekil 2-8 Şekil 2-7’deki Örnek Perde Kesitinin Etkileşim Yüzeyleri Şekil2-8’de • 

Perde eleman iki boyutlu olduğundan, karşılıklı etkileşim yüzeyi iki etkileşim eğrisinden oluşmaktadır. Bunlardan bir tanesi 0o  ve diğeri 180o  içindir. İki boyutlu bir örnek olduğundan yalnızca  M 3d   momentleri gözönüne alınmaktadır.

• 

Programda basınç negatif, çekme pozitiftir.

• 

Perde donatısı yerleşimi simetrik olmadığından 0o  ve 180o  için çizilen eğriler simetrik değildir. 23

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com • 

Kesik çizgili bölüm  N max Factor değerinin 1.0 olmasının etkisini göstermektedir.

• 

Her bir karşılıklı etkileşim yüzeyi varsayılan 11 nokta kullanılarak elde edilmiştir. edilmiştir.

Şekil 2-9 Şekil 2-7’de gösterilen kesitin 0 o etkileşim eğrisini göstermektedir. Şekil 2-9’a ek etkileşim diyagramları eklenmiştir.

Şekil 2-9 Şekil 2-7’de gösterilen kesite ke site ait etkileşim eğrileri

2.3.2.3 Şekildeğiştirme Uyumu Analizinin Detayları Daha önce belirtildiği gibi program, kuvvet dengesi ve şekildeğiştirme uyumu koşullarını   d   M 2 d   M 3d  kullanarak perde kesiti eksenel kuvvet ve moment dayanımlarını ( N  , , ) belirlemektedir. Bu noktaların koordinatları perde kesitinde şekildeğiştirme düzleminin tarafsız eksen etrafında döndürülmesi ile belirlenmektedir.

Şekil 2-10’da perde eleman kesiti tarafsız ekseninin 0o doğrultusunda bulunması durumunda, doğrusal değişime sahip şekildeğiştirme düzleminin değişimi gösterilmektedir.

24

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Şekil 2-10 Doğrusal şekildeğiştirme düzleminin değişimi Bu şekildeğiştirme durumlarında maksimum beton şekildeğiştirmesi her zaman -0.003 alınmakta ve maksimum donatı şekildeğiştirmesi -0.003 ile pozitif sonsuz arasında değişmektedir (Programda basıncın negatif ve çekmenin pozitif olduğu hatırda tutulmalıdır.) Donatı şekildeğiştirmesi -0.003 olduğunda, şekildeğiştirme uyumu analizi ile perde eleman kesitinde en büyük basınç kuvveti  N oc   elde edilmektedir. Donatı şekildeğiştirmesi pozitif sonsuz olduğunda, şekildeğiştirme uyumu analizi ile perde eleman kesitinde en büyük çekme kuvveti  N ot    elde edilmektedir. En büyük donatı şekildeğiştirmesi donatı akma şekildeğiştirmesine eşit olduğunda  N ob  elde edilmektedir. Şekil 2-11’de gösterildiği gibi doğrusal değişen şekildeğiştirme Şekil uyumu analizinden eldeŞekil edilen2-10’da perde kesiti gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi gösterilmektedir. 211’de beton basınç kuvveti, C c  TS500-2000 bölüm 7.2’ye göre elde edilmektedir. Cc = 0.85 f cd k1cbw

(TS 7.1)

 

25

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Şekil 2-11 Perde kesitinde gerilme-şekildeğiştirme ilişkisi Şekil 2-11’de donatıdaki maksimum şekildeğiştirme için bir kabul yapılmaktadır. Daha sonra şekildeğiştirmenin doğrusal değiştiği varsayımı ile diğer donatılardaki şekildeğiştirmeler belirlenmektedir. Bir sonraki adımda aşağıdaki denklem kullanılarak donatılardaki gerilmeler belirlenmektedir. σ s = ε s Es ≤ f yd   

Burada ε s donatı şekildeğiştirmesini,  E s  elastisite modülünü, σ s  donatı gerilmesini ve donatı akma gerilmesini göstermektedir. Donatıdaki kuvvet ( T    s  çekme ,

C s  basınç)

Ts veya C s  = σ s As

 

olarak hesaplanmaktadır. Verilen şekildeğiştirme durumu için  N r  değeri 26

 f  yd   

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com  N r = ( ΣTs − Cc − ΣCs ) ≤ N max  

şeklinde hesaplanmaktadır. Bu eşitlikte çekme kuvveti T s , basınç kuvveti C c   ve ise çekme kuvvetidir, negatif ise basınç kuvvetidir.

C s ’nin

tümü pozitiftir. Eğer  N r   pozitif

 M 2 r  momentinin değeri bütün kuvvetlerin perde eleman yerel 2 eksenine göre momentlerinin

toplamı ile hesaplanmaktadır. Benzer şekilde  M 3r  momentinin değeri bütün kuvvetlerin perde eleman yerel 3 eksenine göre momentlerinin toplamı ile hesaplanmaktadır.  M 2 r   ve  M 3r  ’nin hesaplanmasın momentleri toplanan kuvvetler  N r  , C    s  kuvvetlerinin tümüdür. s , C    c  ve T  Önceki paragrafta hesaplanması açıklanan  N r  ,  M 2 r   ve  M 3r   değeri perde eleman etkileşim diyagramında bir noktaya karşı gelmektedir. Diyagramdaki diğer noktalar; şekildeğiştirme diyagramı değiştirilerek maksimum donatı şekil değiştirmesi için farklı değerler alınması ve işlemlerin tekrarlanması ile elde edilir. Bir etkileşim eğrisi tamamlandığında, tarafsız eksenin yeni yerleşimi seçilmekte ve yeni etkileşim eğrisinin noktaları hesaplanmaktadır. Bu işlem belirlenen tüm eğrilerin noktaları belirleninceye kadar devam etmektedir.

2.3.3. Perde Eleman İstem/Sunum (Talep/Kapasite) Oranları Şekil 2-12’de tipik bir iki boyutlu perde eleman karşılıklı etki diyagramı gösterilmektedir. Bir tasarım yük birleşiminde elde edilen iç kuvvetler  N d  ,  M 2 d   ve  M 3d  ’dir. Şekilde  N d  ,  M 3d   iç kuvvetleri ile tanımlanan  L  noktası gösterilmektedir. Eğer nokta etkileşim diyagramının içerisinde bulunuyorsa perde eleman kapasitesi yeterlidir. Eğer nokta etkileşim diyagramının dışında bulunuyorsa perde eleman kapasitesi yetersizdir. Perde eleman iç kuvvet durumunun göstergesi olarak program gerilme oranını hesaplamaktadır. Oran  L  noktasının çizilmesi ve  C   noktasının yerinin belirlenmesi ile elde edilmektedir. C   noktası OL  doğrusunun etkileşim diyagramını kestiği (gerektiği durumda uzatılarak) nokta olarak tanımlanmaktadır. Talep/Kapasite oranı  D/C   D/C=OL/OC   olarak hesaplanır. Burada OL orijin noktası O’dan L noktasına olan uzaklık ve OC  O noktasından C   noktasına olan uzaklıktır. Talep/Kapasite oranı için aşağıdaki yorumlar yapılabilir: y apılabilir: • 

Eğer OL=OC  (veya  (veya DC =1) =1) ise ( N    d  ,  M 3d   ) noktası etkileşim yüzeyi üzerindedir ve perde eleman kapasitesine ulaşmıştır.

• 

Eğer OL1) ise ( N    d  ,  M 3d   ) noktası etkileşim yüzeyi dışındadır ve perde eleman kapasitesi yetersizdir. 27

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Şekil 2-12 İki boyutlu perde istem/sunum is tem/sunum (talep/kapasite) oranı Perde eleman Talep/Kapasite oranı perdenin kapasitesine göre gerilme düzeyini gösteren faktördür. Üç boyutlu perde için Talep/Kapasite oranının belirlenmesi iki boyutlu perde için açıklanan yönteme benzer şekildedir.

2.3.4 Genel donatı Düzenine Sahip Kesitlerin Boyutlandırılması Tasarım için genel donatı düzeyine sahip perde eleman kesiti kullanıldığında, program aşağıda açıklanan özellikleri dikkate alarak karşılıklı k arşılıklı etkileşim yüzeyleri oluşturmaktadır: • 

Section Designer programında tanımlanan perde eleman kesiti boyutları

• 

Section Designer programında tanımlanan donatı yerleşimi

• 

Section Designer programında tanımlanan donatıların boyutlarının diğe donatı boyutlarına oranı

Sekiz farklı Donatı alanının perde kesit alanına oranı için karşılıklı etkileşim yüzeyi oluşturulmaktadır. Farklı oranlar belirlenirken perde kesit alanı sabit tutulup donatı alanı değiştirilmekte fakat donatı boyutlarının birbirine oranı her zaman z aman sabit tutulmaktadır. Perde tercihlerinde tanımlanan Section Design IP-Min değeri sekiz donatı oranı değerinin en küçüğü olarak alınmaktadır. Benzer şekilde Perde tercihlerinde tanımlanan Section Design IP-Max değeri sekiz donatı oranı değerinin en büyüğü olarak alınmaktadır. Kullanılan sekiz farklı donatı oranı değerleri minimum, maksimum ve ek olarak altı tane daha donatı oranından oluşmaktadır. Donatı oranları arasındaki fark artan aritmetik seri şeklindedir ve ilk 28

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com iki oran arasındaki fark en son iki oran arasındaki farkın üçte biridir. Tablo 1’de IPmin değeri 0.0025 ve IPmax değeri 0.02 olması durumunda genel ifadeleri ve karşı gelen değerleri göstermektedir. Daha sonra belirli bir tasarım yük birleşimi için sekiz etkileşim yüzeyine karşı gelen Talep/Kapasit oranı hesaplamaktadır. Sekiz etkileşim yüzeyi arasında doğrusal interpolasyon yaparak Talep/Kapasite oranını 1 yapan (program 1 yerine 0.99 değerini esas alır) donatı oranını belirler. Bu işlem tüm tasarım yük birleşimleri için yinelenir ve en büyük değere sahip donatı oranı rapor edilir. Düzgün yayılı donatıya sahip perde (Uniform Reinforcing) elemanın tasarımı genel donatı yerleşimine sahip (General Reinforcing) perde için açıklanan yöntem ile aynıdır.

Tablo 2-1 Program Tarafından Kullanılan Sekiz Donatı Oranı Eğri

Oran

Örnek

1

 IP min  

0.0025

2

  max − IP min  IP min +  IP

3

 IP min +

7    IP max − IP min    3  14 

0.0054

4

   IP max − IP min   IP min + 4   

0.0075

5

 IP min + 6 

   IP max − IP min    14  

0.0100

6

 IP min +

25   IP max − IP min    3  14 

0.0129

7

 IP min + 11

8

 IP max  

14



 

14

0.0038



  IP max − IP min



14

   

0.0163 0.0200

29

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

󰁂󰃶󰁬󰃼󰁭 󰀳 󰁂󰁡ğ 󰁋󰁩󰁲󰁩ş󰁩 󰁔󰁡󰁳󰁡󰁲ı󰁭ı

Bu bölümde tasarımda TS500-2000 yönetmeliği seçilmesi durumunda programın perdeleri birleştiren bağ kirişlerinin eğilme ve kesme tasarımını nasıl yaptığı açıklanmaktadır. Program bağ kirişeri için dikdörtgen ve tablalı kesit kullanılmasına izin vermektedir. Programın tasarımda yalnızca bağ kirişinin uç kesitlerini gözönüne aldığı dikkate alınmalıdır. Bağ kirişinin ortasında herhangi bir tasarım yapılmamaktadır. Program kesme donatısının tanımlanıp daha sonra yeterliliğinin kontrol edilmesine izin vermemektedir. Program bağ kirişinin kesme hesabını yaparak gerekli kesme donatısını rapor etmektedir.

3.1 Bağ Kirişi Eğilme Hesabı Bu programda bağ kirişlerinin eğilme ve kesme hesabı yalnızca ana eksen için yapılmaktadır. Bağ etkiyebilecek ekseneletkileri kuvvet,kullanıcı zayıf eksen doğrultusunda eğilme momentiBağ ve kesmekirişine kuvveti, burulma momenti tarafından ayrıca kontrol edilmelidir. kirişinin eğilme donatısı her bir yük birleşimi için hesaplanmaktadır. Gerekli eğilme donatısı yalnızca bağ kirişi uç kesitleri için hesaplanmakta ve rapor edilmektedir. Her bir yük birleşiminde her bir bağ kirişi kesitinin eğilme donatısının belirlenmesi için aşağıdaki adımlar izlenmektedir. • 

Tasarım momenti M dd    belirlenmesi

• 

Gerekli eğilme donatısı alanının belirlenmesi

Bu adımlar aşağıdaki bölümlerde açıklanmaktadır. 30

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

3.1.1 Tasarım Momentlerinin Belirlenmesi Bağ kirişlerinin eğilme donatısının hesabında ilk olarak belirli bir kiriş kesitinde her bir tasarım yük birleşimi için arttırılmış hesap momenti değerleri elde edilir. Daha sonra tüm yük bileşimlerinden elde edilen maksimum pozitif ve negatif moment için kesit hesabı yapılır.

3.1.2 Gerekli Eğilme Donatısının Hesaplanması Programda negatif momentler kullanılarak üst donatılar hesaplanır. Bu durumlarda kiriş her zaman dikdörtgen kesit olarak boyutlandırılır. boy utlandırılır. Programda pozitif momentler kullanılarak alt donatılar hesaplanır. Bu durumda kiriş dikdörtgen veya T kesit olarak boyutlandırılabilir. T kesit olarak boutlandırma yapılacağında bağ kirişi boyutlama tercihleri bölümünde döşeme genişliği ve döşeme kalınlığı bilgileri belirtilmelidir (EK B). Eğilme hesabı Şekil 3-1’de gösterilen eşdeğer dikdörtgen gerilme dağılışı esas alınarak yapılmaktadır. Basınç bölgesi maksimum derinliği cb beton basınç dayanımı ve donatı çekme dayanımı kullanılarak aşağıdaki denklem ile hesaplanır (TS7.1). cb =

ε cu E s

(TS 7.1)

d   

ε cu Es + f yd  

İzin verilen maksimum eşdeğer dikdörtgen gerilme bloğu yüksekliği amax aşağıda verildiği şekilde hesaplanır. amax = 0.85k1  cb

  Burda k 1  aşağıda verilen ifade ile belirlenir. k1 = 0.85 − 0.006 ( f ck  − 25 )

0.70 ≤ k1 ≤ 0.85  

(TS 7.11, 7.3 Denklem 7.4)

(TS 7.1, 7.3 Tablo 7.1)

Beton tarafından karşılanan basınç gerilmelerinin etkidiği bölgenin yüksekliğinin amax değerinden küçük veya eşit olduğu kabul edilmektedir. Uygulanan moment amax  kullanılarak hesaplanmış olan moment kapasitesini aşarsa program fark momenti karşılayan basınç donatısı ve ek çekme donatısı alanı hesaplamaktadır. Dikdörtgen ve T kesitler için iç in izlenen yöntem izleyen bölümlerde açıklanmaktadır.

31

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Şekil 3-1 Dikdörtgen Bağ Kirişi Tasarımı, Pozitif Moment 

3.1.2.1 Dikdörtgen Kesitli Kiriş Eğilme Donatısı

Şekil 3.1’e göre dikdörtgen kesitli kirişte arttırılmış moment değeri beton basınç kuvveti ve donatı çekme kuvveti çifti ile karşılanmaktadır. karş ılanmaktadır. Bu ilişki aşağıdaki şekilde ifade edilebilir.  

 M d = Cc  d spandrel −

a

2 

 

Burada Cc = 0.85 f cd ats   ve d spandrel pozitif moment için hs − d r −bot ,  negatif moment için hs − d r −top değerlerine eşittir. Basınç bölgesi yüksekliği a   a = d spandrel − d s2pand rreel −

2 M    0.85 fcd t s

ifadesi ile verilmektedir. Program bu ifade ile basınç bloğu yüksekliği a ’yı hesaplamakta ve amax ile karşılaştırmaktadır.

3.1.2.1.1 Tek Donatılı Kesit Hesabı Eğer a ≤ amax ise basınç donatısına gerek yoktur ve gerekli çekme donatısı

32

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com  As =

 M d 

  f yd  d spandrel 

−

a

 

2 

olarak hesaplanır. Pozitif moment için donatı kesitin altına, negatif moment için kesitin üstüne yerleştirilir.

Not:Program gövde alanında gerekli üst alt donatı oranlarını rapor etmektedir. Basınç donatısının gerektiği durumlarda bu oran bir üst liit olmadığından yüksek değerler alabilmektedir. Program %4 oranı aşıldığında Yetersizlik/Aşırı zorlanma (Overstress) olarak bildirimde bulunmaktadır.

3.1.2.1.2 Çekme ve Basınç Donatılı Durum Eğer a > amax ise basınç donatısına gerek duyulur ve program gerekli çekme ve basınç donatısını izleyen bölümde anlatılan şekilde hesaplar. Basınç bloğu yüksekliği a = a olarak alınır. Basınç bölgesinde yalnızca beton tarafından max karşılanan kuvvet (TS 7.1)

Cc = 0.85 f cd amaxt s  

 

olarak hesaplanır. Beton tarafından karşılanan basınç kuvveti ile çekme donatısı tarafından karşılanan çekme kuvvetinin oluşturduğu kuvvet çiftinin oluşturduğu moment  M dc   

 M dc = Cc  d spandrel −



amax 

  2 

olarak hesaplanır. Basınç  M  ds  

donatısı ve ek çekme donatısının oluşturacağı kuvvet çifti ile karşılanacak moment  M ds = M d − M dc

 

olarak hesaplanır. Basınç donatısı tarafından taşınan kuvvet C s   C s =

 M ds d spandrel − d r  

 

olarak hesaplanır.

33

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Şekil 3-1 esas alınarak basınç donatısı şekildeğiştirme değeri ε ′   =

0.003 ( c −   d r  )

s

 

c

Basınç donatısındaki gerilme değeri  c − d ′    σ s′ Esε cu  max  ≤ f yd c  max 

  

olarak hesaplanmaktadır. Bu ifadelerdeki d r    terimi pozitif eğilme momenti için d r −top top , negatif eğilme momenti için d r −bo bot  t   değerine, c terimi ise amax  / k  1  değerine eşittir. Toplam gerekli basınç donatısı  As′  aşağıda verilen denklem ile elde e lde edilmektedir. ′ =

 As

C s

(σ s′   − 0.85 f cd  )  

Beton gövdede oluşan basınç kuvvetini dengeleyen gerekli çekme donatısı  Asw    Asw =

 M dc

  f yd  d spandrel 

−

amax 

 

2 

Basınç donatısını dengeleyen çekme donatısı  Asc    Asc =

 M ds  f yd ( d spandrel − d r  )

 

olarak hesaplanır. Bu ifadelerdeki d spandrel  terimi pozitif eğilme momenti için hs − d r −bot ,  negatif eğilme momenti için hs − d r −top   değerine eşittir. İfadelerdeki d r    terimi pozitif eğilme momenti için d r −top top , negatif eğilme momenti için d r −bo bot  t   değerine, Toplam çekme donatısı  As    As = Asw + Asc  

olarak belirlenir. Böylece toplam çekme donatısı  As  ve toplam basınç donatısı  As′  olur. Pozitif moment için  As  kiriş kesitinin altına,  As′  üstüne yerleştirilir. Negatif moment için tersi yerleşim ye rleşim yapılır. 34

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

3.1.2.2 T Kesitli Kiriş Eğilme Donatısı T kesit davranışı yalnızca pozitif moment durumunda gözönüne alınmaktadır. T kesitlerin negatif moment için tasarımında (üst donatının belirlenmesi) gerekli donatının hesabı bir önceki bölümde dikdörtgen kesitler için açıklanan şekilde yapılmaktadır. Bu hesapta T kiriş bilgisi kullanılmamaktadır. Kiriş genişliği kiriş gövde genişliğine eşit alınmaktadır. Pozitif moment için basınç bloğu yüksekliği a   a = d − d 2 −

2 M d    0.85 f cd b f 

ifadesi ile verilmektedir. Eğer a ≤ d s ise  As in hesabında bundan sonraki adımlar, bir önceki bölümde dikdörtgen kesit hesabı için tanımlananların aynıdır. Ancak bu durumda hesapta kiriş basınç bölgesi genişliği olarak tabla genişliği alınır bs . a > amax  ise basınç donatısı gerekecektir. Eğer a > d s ise A  s in hesabı iki bölümde yapılır. İlk olarak tabla bölümündeki basınç kuvvetini dengeleyen çekme donatısı blirlenir ve ikinci olarak gövde bölümündeki basınç kuvvetini dengeleyen çekme donatısı belirlenir. Eğer gerekirse momenti karşılamak için basınç donatısı eklenir. Bu bölümün geri kalanında a > d s   olması durumu için T kesitli bağ kirişinin program tarafından yapılan tasarımı açıklanmaktadır. Şekil 3-2 esas alındığında, T kesitin gövde dışında kalan tabla bölümündeki basınç kuvveti C  f   gösterilmektedir. Bu bölüm taralı olarak şekilde gösterilmektedir. C = 0.85  f cd ( bs − t s ) d s   

Tabla bölümünün gövde dışına taşan bölümündeki basınç kuvvetini dengeleyen gerekli çekme donatısı alanı  Asf  aşağıdaki ifade ile belirlenir.  Asf  =

Toplam moment  M df   

C  f   f  yd 

 M d 

  ’nin gövde dışana taşan tabla bölümü tarafından karşılanan bölümü 

 M df = C f  d spandrel −



d s 

  2 

35

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com olarak belirlenir. Dolayısıyla gövde toplam momenti dengeleyen ve gövde tarafından taşınan moment  M dw aşağıdaki ifade ile belirlenir.  M dw = M d − M df

  

Şekil 3-2 T Kesitli Bağ Kirişi Tasarımı, Pozitif Moment Gövde bölümü genişliği t s ve yüksekliği hs olan dikdörtgen şekle sahiptir ve basınç bölgesi yüksekliği a1 aşağıdaki ifade ile hesaplanır. a1 = d s ppaandr elel − d s2ppaandrel −

2 M dw   0.85 f cd t s

3.1.2.2.1 Yalnızca Çekme Donatısının Yeterli Olması Eğer a1 ≤ amax  ise basınç donatısına gereksinim yoktur ve program gövdede oluşan basınç kuvvetini dengeleyen çekme donatısı alanını  Asw    Asw =

 M dw

  f yd  d spandrel 

−

a1 

 

2 

olarak belirlenir. Toplam çekme donatısı alanı  As    As = Asf + Asw  

olur. Toplam çekme donatısı pozitif moment için kiriş kesitinin altına yerleştirilir. 36

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

3.1.2.2.2 Çekme ve Basınç Donatısının Gerekmesi Durumu a1  değeri amax  değerinden

Bölüm 3.1.2.2.1’de hesaplanan

büyükse ( a1 > amax ) ise basınç

donatısına gereksinim duyulur. Bu durumda gerekli donatı aşağıdki şekilde hesaplanır. Beton basınç bloğu yüksekliği a , amax  değerine eşitlenir a = amax . Gövdede oluşan beton basınç kuvveti aşağıdaki şekilde hesaplanır. Cw = 0.85 f cd ats   

Gövdede beton tarafından karşılanan basınç kuvveti ile çekme donatısı tarafından karşılanan çekme kuvvetinin oluşturduğu kuvvet çiftinin ç iftinin oluşturduğu moment  M dc    

 M dc = Cw  d spandrel −

a

2 

 

olarak hesaplanır. Basınç donatısı ve ek çekme donatısının oluşturacağı kuvvet çifti ile karşılanacak moment  M ds    M ds = M dw − M dc

 

olarak hesaplanır. Şekil 3-2 esas alınarak basınç donatısı tarafından taşınan kuvvet C s =

 M ds d spandr elel − d r −top

 

olarak hesaplanır. Basınç donatısı şekildeğiştirme değeri ε s′   ε s′   =

  0.003 ( c −  d r −totopp )  

c

Basınç donatısındaki gerilme değeri  f  ′ s′    f s′ = E s ε s′ =

c − d r −top ) 0.003 E     s ( c

olarak hesaplanmaktadır. Burada c ifadesi amax  / k 1  değerine eşittir. Gerekli basınç donatısı  As′   37

 

C s  

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

 As′   =

C s

σ s′

 

olarak hesaplanır. Gövdede oluşan beton basınç kuvvetini dengeleyen gerekli çekme donatısı  Asw    Asw =

 M dc

  f yd  d spandrel 

−

a

 

2 

Basınç donatısını dengeleyen çekme donatısı  Asc    Asc =

 M ds  f yd ( d spandrel − d r −top )

 

olarak hesaplanır. Toplam çekme donatısı  As    As = Asw + Asc

 

olarak belirlenir.  As  kiriş kesitinin altına,  As′  kesitin üstüne yerleştirilir

.

3.2 Bağ Kirişi Kesme Hesabı Program dikdörtgen ve T kesitlerin gözönüne alınmasına olanak vermektedir. Bu iki tür kesit için kesme hesabı benzerdir. Bağ kirişi kesme donatısı her bir yük birleşimi için hesaplanır. Kesme kuvveti için gerekli kesme donatısı yalnızca bağ kirişi uçlarında u çlarında hesaplanmaktadır. Bu programda eğilme ve kesme kuvvetine göre tasarım yalnızca ana eğilme doğrultusunda yapılmaktadır. Eksenel kuvvet, ikincil eksen etrafındaki eğilme momenti, burulma momenti ve ikincil eksen doğrultusundaki kesme kuvveti nedeniyle oluşabilecek etkiler programdan bağımsız olarak kullanıcı tarafından araştırılmalıdır. Herhangi bir bağ kirişi kesitinde, herhangi bir yük birleşiminde kesme kuvveti donatısının hesabı aşağıdaki aşamalarla yapılır: • 

Kesite etki eden, çarpanlarla artırılmış, V d   kuvveti belirlenir.

• 

Yalnız beton tarafından taşınabilecek V c  kesme kuvveti belirlenir.

• 

Fark kuvveti taşımak için gereken g ereken donatı miktarı hesaplanır. 38

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com İlk adımın ek bir açıklamaya gereksinimi bulunmamaktadır. Aşağıdaki iki bölümde 2. ve 3. adımlar açıklanmaktadır.

3.2.1. Beton Kesme Kuvveti Kapasitesinin Belirlenmesi

Verilen V d    ve V c   için s aralığında gerekli kesme donatısının belirlenmesinde aşağıdaki işlemler yapılmaktadır. Kesme kuvvetinin üst sınırı (TS 8.1.5b, EDP 3.3.7.5)   Birim uzunluktaki aralık için gerekli kesme donatısı  Asw  / s  aşağıdaki şekilde belirlenir Vmax = 0.22  f cd Aw

Eğer Vd ≤ V cr     Asw s

= 0.3

f ctd f  ywd 

(TS 8.1.5, Denklem 8.6)

bw  

 

Eğer Vcr < Vd  ≤ V max    Asw s  Asw s

=

(Vd

− V c )

f ywd d 

≥ 0.3

f ctd f  ywd 

(TS 8.1.5, Denklem 8.5)

 

(TS 8.1.5, Denklem 8.6)

 

bw

  Vd  > V max  ise göçme meydana geldiği bildirilir. Eğer V d    değeri sınır değer V max  değerinden büyük ise beton kesit boyutları büyütülmelidir (TS 8.1.5b).

3.2.2. Gerekli Kesme Donatısının Belirlenmesi

Kesme donatısının belirlenmesinde kullanılan ifadelerde geçen terimlerden biri olan d spandrel   en dış basınç lifinden çekme donatısı merkezine olan uzaklığı göstermektedir. Kesme hesabında program d spandrel , h − d r −totopp   ve h − d r −bo değerlerinden küçük olanına eşit bot  t  alınmaktadır.

3.2.2.1. Deprem Etkilerine Karşı Koyan ve Koymayan Bağ Kirişleri Verilen V d   ve V c  için kesme donatısının taşıyabileceği kuvvet V ds  aralığında gerekli kesme donatısının belirlenmesinde aşağıdaki işlemler yapılmaktadır.

39

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Vds = Vd − V c

(TS 8.1.4)

 

V ds kullanılarak deprem etkisi karşılayan veya karşılamayan kirişler için birim uzunluktaki

düşey kesme donatısı alanı hesaplanır. Gerekli diğer kontroller aşağıda verilmektedir.  Av =

V ds  f yd d spandrel

 

Not: Yayılı kesme donatısı birimleri perde tasarım tercihlerinden seçilebilir.

3.2.2.2. Deprem Etkisine Karşı Koyan Bağ Kirişleri Yalnızca deprem etkisi karşılayan bağ kirişlerinde bir önceki bölümde verilen koşullara ek olarak

 Ls d spandrel

≤ 3  olan bağ kirişlerinde

çapraz donatı yerleştirilmektedir. (EDP 3.6.8.4b)

V d   Avd 

=

2 f  yd  s  in γ    

burada sin γ    =

0.8hs 2

 Ls + ( 0.8hs )

2

 

ve hs bağ kirişinin yüksekliği,  Ls  bağ kirişinin uzunluğunu göstermektedir. Sonuç raporunda program çapraz donatının gereip gerekmediğini belirtmektedir. Vd > 1.5 f cd dbspandrel  olduğu durumda çapraz donatı gerektiği bildirilir.

40

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Ek A Perde Tasarım Tercihleri Perde tasarım tercihleri tüm perde ve bağ kirişlerine uygulanabilecek temel özelliklerdir. Tablo A1’de TS500-2000’e göre perde tasarım tercihleri belirtilmektedir. Tüm perde tasarım tercihleri için varsayılan değerler de verilmektedir. Bu değerlerin uygunluğunu kontrol etmek için gözden geçirilmesi önerilir. Tercihlerin nasıl değiştirileceğinin açıklaması programın yardım menülerinde bulunmaktadır.

Tablo A1 Perde Tasarım Tercihleri Öge Design Code

Alabileceği Değerler Varsayılan Değer Program içerisinde bulunan UBC97 herhangi bir yönetmelik

Açıklama Perdeler ve bağ kirişleri için kullanılabilecek

Time History Design

Envelopes or Step-by-Step

Rebar units

in2, cm2, mm2, current

in2 veya mm2 

Rebar/Length units

in2/ft, cm2/m, mm2/m, current >0

in2/ft or mm2/m

yönetmelikler Zaman tanım alanında çözüm içeren tasarım yük birleşimlerinde tasarımın zarf değere göre veya adım adım yapılmasının belirlenmesi. Donatı alanı için kullanılan birim Yayılı donatlır için kullanılan birim Çekme kontrollü perde veya bağ kirişi kesitinde

Phi (Tension Controlled)

Envelopes

0.80

Nmax Factor

>0

1.0

Number of Curves

≥

4 

24

Number of Points

≥ 11  

11

41

Maksimum basınç eksenel kuvvet sınır için katsayı 360-derecelik karşılıklı etki diyagramını oluşturmak için eşit aralıklı eğrilerin sayısı (4’ün katı değere sahip olmalıdır, en az 24 olması önerilir) Karşılıklı etki diyagramındaki bir eğriyi tanımlamak için gerekli nokta sayısı (tek sayı

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Edge Design PT-max

>0

0.06

Edge Design PC-max

>0

0.04

Section Design IP-Max

≥ Secti Section on D Design esign IP - Min  

0.02

Section Design IP-Min

>0

0.0025

42

olmalıdır) Uç elemanlarda izin verilen maksimum çekme donatısı oranı, P Tmax   Uç elemanlarda izin verilen maksimum baınç donatısı oranı, P Cmax   Section Designer kesitine sahip perde kesitinde maksimum donatı oranı Section Designer kesitine sahip perde kesitinde minimum donatı oranı

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Ek B Boyutlama Tercihlerinin Değiştirilmesi Perde tasarımında boyutlama tercihlerinin değiştirilmesi yalnızca atanması yapılan perde ve bağ kirişlerine uygulanır. Perde eleman ve bağ kirişi için boyutlama tercihleri ayrıdır. Tablo B1 ve B2 sırasıyla perde eleman ve bağ kirişi eleman boyutlama tercihi değişkenlerini içermektedir. Boyutlama tercihi değiştirme değişkenleri perde eleman türüne göre değişiklik göstermektedir (Düzgün yayılı donatıya sahip, genel şekilli donatıya sahip veya T ve C türü gibi). Tüm perde tasarım tercihleri değiştirme değişkenleri için varsayılan değerler verilmektedir. Gerekmedikçe bu değişkenlerin belirlenmesi veya değiştirilmesine de ğiştirilmesine gerek bulunmamaktadır. Bu değerlerin uygunluğunu kontrol etmek için gözden geçirilmesi önerilir. Boyutlama tercihi değişkeni değiştirildiğinde program tarafından yalnızca seçili olan elemanlarda bu değişiklik uygulanmaktadır. Tercihlerin nasıl değiştirileceğinin açıklaması programın pro gramın yardım menülerinde bulunmaktadır.

Tablo B-1: Perde Tasarım Tercihleri Düzenlemeleri Düzenlemeleri Öge

Alabileceği değer

Design this Pier

Yes veya No

Varsayılan değer Yes

LL Reduction

Program

Program

Factor

>calculated, 0

calculated

Design is Seismic

Yes veya No

Yes

Pier Section Type

Uniform Reinforcing, General Reinforcing, Simplified T and C

Uniform Reinforcing

43

Tercih Açıklaması Design menu > Shear Wall Design > Start Design/Check Komutu uygulandığında boyutlamanın yapılıp yapılmayacağının belirlenmesi Türü Reducible live load olan yükler yükle r bu değer ile çarpılarak yük değerlei elde edilir. 0 değeriazaltılmış girilirse program tarafından belirleme yapılır. Sismik tasarım yapılıp yapılmayacağının belirlenmesi. Sismik tasarımda ek bazı kontroller de yapılmaktadır. Perde kesit türünün belirlenmesi. Section designer ile genel donatı yerleşimine sahip kesit önceden tanımlanmamış ise General reinforcing seçeneği ekrana gelmez.

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Düzgün Yayılı Donatı Düzenine Sahip Perde Elemanlara Uygulanan Değişkenler Edge Bar Name Edge Bar Spacing End/Corner Bar Name Clear Cover

Tanımlı herhangi bir Değişken donatı çapı >0

Kenarda Düzgün yayılı donatıların çapı

250mm

Tanımlı herhangi bir Değişken donatı çapı >0

Kenarda Düzgün yayılı donatıların aralığı Uç ve köşelerde bulunan donatıların çapı

40mm

Material

Tanımlı herhangi bir Değişken beton malzeme Check/Design Check veya Design Design Reinforcing

Kenar, uç ve köşe donatılar için net beton örtüsü Perde elemana atanan malzeme Perde kesitin tasarımı veya kontrolünün yapılacağının belirtilmesi

Genel Yerleşimli Donatıya Sahip Perde Elemanlara Uygulanan Değişkenler Section Bottom

Section Designer’da tanımlanmış herhangi bir perde kesiti Section Top Section Designer’da tanımlanmış herhangi bir perde kesiti Check/Design Check veya Design Reinforcing

Listedeki ilk Perdenin alt kesitine atanan Section kesit özelliği Designer’da tanımlanmış kesit adı Listedeki ilk Perdenin üst kesitine atanan Section kesit özelliği Designer’da tanımlanmış kesit adı Design

Perde kesitin tasarımı veya kontrolünün yapılacağının belirtilmesi

Genel Yerleşimli Donatıya Sahip Perde Elemanlara Uygulanan Değişkenler ThickBot

Program Calculated Program veya >0 Calculated

LengthBot

Program Calculated Program veya >0 Calculated

DB1LeftBot

≥0

0

DB2LeftBot

≥0

0

DB1RightBot

≥0

DB1LeftBot 44

Perde alt kesiti kalınlığı, tp. 0 değeri girilmesi program tarafından belirleneceği anlamındadır. Perde alt kesiti uzunluğuı, Lp. 0 değeri girilmesi program tarafından belirleneceği anlamındadır. Perde alt kesitinde sol uç elemanı uzunluğu, DB1left Perde alt kesitinde sol uç elemanı genişliği, DB2left, Bkz. Bölüm 2 şekil 2-3 Perde alt kesitinde sağ uç eelemanı lemanı uzunluğu, DB1right

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com DB2RightBot

≥0

DB2LeftBot

ThickTop

Program Calculated Program veya >0 Calculated

LengthTop

Program Calculated Program veya >0 Calculated

DB1LeftTop

≥0

0

DB2LeftTop

≥0

0

DB1RightTop

≥0

DB1LeftBot

DB2RightTop

≥0

DB2LeftBot

Material

Tanımlı herhangi bir Değişken

Edge Design NC-max

beton malzeme >0

Edge Design NT-max

>0

Tercihlerde belirlenen değer Tercihlerde belirlenen değer

Perde alt kesitinde sağ uç elemanı genişliği, DB2right, Bkz. Bölüm 2 şekil 2-3 Perde üst kesiti kalınlığı, tp. 0 değeri girilmesi program tarafından belirleneceği anlamındadır. Perde üst kesiti uzunluğuı, Lp. 0 değeri girilmesi program tarafından belirleneceği anlamındadır. Perde üst kesitinde sol uç elemanı uzunluğu, DB1left Perde üst kesitinde sol uç elemanı genişliği, DB2left, Bkz. Bölüm 2 şekil 2-3 Perde üst kesitinde sağ uç elemanı uzunluğu, DB1right Perde üst kesitinde sağ uç elemanı genişliği, DB2right, Bkz. Bölüm 2 şekil 2-3 Perde elemana atanan malzeme Uç elemanlarda maksimum basınç donatısı oranı, NCmax Uç elemanlarda maksimum çekme donatısı oranı, NTmax

B.1 Hareketli Yük Azaltması Hareketli yük azaltma katsayısının program tarafından belirlenmesi seçilirse, tercihler bölümünde belirtilen hareketli yük azaltma yöntemi kullanılarak ilgili değer hesaplanır. Eğer siz kendi azaltma katsayısını girerseniz program tercihler bölümünde belirtilen hareketli yük azaltma yöntemini dikkate almaz ve azaltılımış hareketli yük değerini katsayı ile azaltılabilir hareketli yükdeğerini çarparak belirler. Yükleme türünü azaltılabilir hareketli yük olarak tanımlanması program içerisinde seçenek olarak verilmektedir.

Önemli Not: Hareketli yük azaltma katsayısı, tasarım yük birleşimindeki yük birleşimlerinden hiçbirine uygulanmamaktadır. Örneğin, DL ve RLL olarak adlandırılan iki yüklemenin olduğu kabul edilsin. DL sabit yük, RLL ise azaltılabilir hareketli yük olsun. DESCOMB1 adında DL ve RLL’yi içeren bir tasarım yük birleşimi oluşturulduğu kabul edilsin. DESCOMB1 tasarım yük birleşiminde RLL yükü hareketli yük azaltma katsayısı ile çarpılır. Sonra COMB2 adında RLL yükünü içeren yük birleşimi oluşturulsun. DESCOMB3 adında DL ve COMB2’yi içeren bir tasarım yük birleşimi oluşturulsun. DESCOMB3 yük birleşiminde COMB2’nin içinde bulunan RLL hareketli yük katsayısıyla çarpılmaz. 45

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

B-2 Kullanıcı Tanımlı Uç Elemanlar Kullanıcı tanımlı uç eleman tanımlanırken DB1 ve DB2’nin her ikisi içinde sıfırdan büyük bir değer kullanılmalıdır. DB1 veya DB2’den biri sıfır olarak tanımlanırsa, uç eleman genişliği perde eleman kalınlığı ile aynı alınır ve uç eleman uzunluğu program tarafından belirlenir.

Tablo B-2 Bağ Kirişi Tasarım Tercihleri Bağ kirişi Tercihi Alabileceği Değerler Design this Yes veya No Spandrel

Varsayılan Değer Yes

Açıklama

LL Reduction Factor

Program calculated, >0

Program calculated

Design is Seismic

Yes veya No

Yes

Length

Program calculated, >0

Program calculated

ThickLeft

Program calculated, >0

Program calculated

Bağ kirişi sol ucunda kesit kalınlığı ts. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır.

DepthLeft

Program calculated, >0

Program calculated

Bağ kirişi sol ucunda kesit yüksekliği hs. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır.

CoverBotLeft

Program Program Calculated veya Calculated >0

CoverTopLeft

Program Program Calculated veya Calculated >0

SlabWidthLeft

≥0

Bağ kirişi sol ucunda en alt liften alt donatı merkezine olan uzaklık, dr-bot left. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır ve 0.1 hs olarak alınır. Bağ kirişi sol ucunda en üst liften üst donatı merkezine olan uzaklık, dr-top left. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır ve 0.1 hs olarak alınır. T kesitli bağ kirişi için sağ uç döşeme genişliği, bs

Design menu > Shear Wall Design > Start Design/Check Komutu uygulandığında boyutlamanın yapılıp yapılmayacağının belirlenmesi Türü Reducible live load olan yükler bu değer ile çarpılarak azaltılmış yük değerlei elde edilir. 0 değeri girilirse program tarafından belirleme yapılır. Sismik tasarım yapılıp yapılmayacağının belirlenmesi. Sismik tasarımda ek bazı kontroller de yapılmaktadır. Perde bağ kirişi uzunuğu, Ls . 0 değerinin girilmesi program tarafından belirleneceği anlamına gelmektedir.

0 46

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com SlabDepthLeft ThickRight DepthRight CoverBotRight

CoverTopRight

≥0

Program

0 Program

program tarafından belirleneceği anlamındadır. Bağ kirişi sağ ucunda kesit yüksekliği hs. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır. Bağ kirişi sağ ucunda en alt liften alt donatı merkezine olan uzaklık, dr-bot right. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır ve 0.1 hs olarak alınır. Bağ kirişi sağ ucunda en üst liften üst donatı merkezine olan uzaklık, dr-top right. 0 değeri program tarafından belirleneceği anlamındadır ve 0.1 hs olarak alınır. T kesitli bağ kirişi için sağ uç döşeme genişliği,

Program Program Calculated veya Calculated >0 ≥0

0

SlabDepthRight

≥0

0

Consider Vuc

Bağ kirişi sağ ucunda kesit kalınlığı ts. 0 değeri

Calculated veya Calculated >0 Program Program Calculated veya Calculated >0 Program Program Calculated veya Calculated >0

SlabWidthRight

Material

T kesitli bağ kirişi için sol uç döşeme kalınlığı, ds

bs T kesitli bağ kirişi için sağ uç döşeme kalınlığı, ds Perde elemana atanan malzeme

Tanımlı Değişken herhangi bir beton malzeme Yes veya No Yes

Bağ kirişi kesme kuvveti hesabında Vuc  (beton kesme kapasitesi) değerinin hesaba katılıp katılmamasının seçilmesi

47

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

EK C Analiz Kesitleri ve Tasarım Kesitleri Perde tasarımı yaparken analiz kesiti ile tasarım kesiti arasındaki farkın anlaşılması önemlidir. Analiz kesitleri basit olarak hesap modelinde perde elemanı veya bağ kirişini oluşturan nesnelerin tanımlanmış kesitidir. Perde elemanlar için analiz kesiti perde elemanın (pier) içerisindeki perde ve kolon kesitlerinin birleşiminden oluşur. Benzer şekilde bağ kirişleri için analiz kesiti bağ kirişi elemanının (spandrel) içerisindeki perde ve kiriş kesitlerinin birleşiminden oluşur. Analiz bu kesit özellikleri esas alınarak yapılır ve tasarım iç kuvvetleri bu analiz kesitlerine göre elde edilir. Tasarım kesitleri analiz kesitlerinden tamamen ayrıdır. Perde tasarım kesitleri için iki tür bulunmaktadır. Bunlar

Düzgün yayılı donatıya sahip kesitler : Eğilme etkilerine göre tasarım veya kontrol için program otomatik olarak analiz kesitiyle aynı geometriye sahip bir Section Designer kesiti oluşturur. Bu kesite düzgün yayılı donatı yerleşimi uygulanır. Donatılar perde tercihleri bölümünden düzenlenebilir. Düzgün yayılı donatıya sahip kesit düzlemsel veya üç boyutlu olabilir. Kesme hesabında ve uç bölge kontrollerinde program analiz kesitini otomatik olarak düzlemsel kollara ayırmakta, her bir kol üzerinde ayrı hesap yapmakta ve sonuçları ayrı olarak rapor etmektedir. Düzlemsel kollar, Section Designer’da tanımlanan perde eleman kesitinden değil modelde kullanılan alansal nesnelerden türetilmektedir. Section Designer’da oluşturulan kesit yalnızca eğilme hesabında kullanılmaktadır.

Genel şekilli donatıya sahip kesit: Eğilme etkilerine göre tasarım veya kontrol için Section Designer programı ile kesit geometrisi ve donatı yerleşimi kullanıcı tarafından oluşturulur. Section Designer’da oluşturulan kesit düzlemsel veya üç boyutlu olabilir. Kesme hesabında ve uç bölge kontrollerinde program analiz kesitini otomatik olarak düzlemsel kollara ayırmakta, her bir kol üzerinde ayrı hesap yapmakta ve sonuçları ayrı olarak rapor etmektedir. Düzlemsel kollar, Section Designer’da tanımlanan perde eleman kesitinden değil modelde kullanılan alansal nesnelerden türetilmektedir. Section Designer’da oluşturulan kesit yalnızca eğilme hesabında kullanılmaktadır.

Basitleştirilmiş Perde eleman kesiti:  Bu tür perde eleman kesiti tasarım tercihleri bölümünden tanımlanmaktadır. Basitleştirilmiş kesit uzunluk ve kalınlık ile tanımlanmaktadır. Uzunluk doğrultusu perde eleman 2-eksenini, kalınlık doğrultusu perde eleman 3-eksenini göstermektedir. 48

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com Ek olarak, istendiğinde basitleştirilmiş kesitin bir veya iki ucunda kalınlaştırılmış uç elemanlar oluşturulabilmektedir. Basitleştirilmiş kesit için kullanıcı tarafından donatı belirlenememektedir.Bu nedenle basitleştirilmiş kesit yalnızca tasarım için kullanılabilmekte, kontrol için kullanılamamaktadır. Basitleştirilmiş kesitler her zaman düzlemseldir. Bağ kirişleri için tek bir kesit türü bulunmaktadır. Tanımlanması bağ kirişi tasarım tercihleri bölümünden yapılmaktadır. Tipik bir bağ kirişi, yükseklik, kalınlık ve uzunluk ile tanımlanır. Yükseklik, bağ kirişinin 2-ekseni doğrultusunu; kalınlık bağ kirişinin 3-ekseni doğrultusunu ve uzunluk da bağ kirişi 1-ekseni doğrultusunu gösterir. Bağ kirişi kesitleri her zaman düzlemseldir. Ek olarak, istenirse bağ kirişi kesitini T kesite dönüştüren döşeme kalınlığı ve genişliği tanımlanabilir. Bağ kirişi kesitine kullanıcı tarafından donatı belirlenememektedir.Bu nedenle bağ kirişi kesiti yalnızca tasarım için kullanılabilmekte, kontrol için kullanılamamaktadır. Perde eleman kesitleri ve bağ kirişi kesitleri analiz kesitleri esas alınarak yapılan analiz sonucu bulunan iç kuvvetlerine göre tasarlanmaktadır. Diğer bir deyişle, tasarım kesitleri analiz kesitleri kullanılarak elde edilen iç kuvvetlere göre tasarlanmaktadır.

49

 

 ETABS 2013 Perde Tasarımı TS500-2000– Copyright © www.comp-engineering. www.comp-engineering.com com

Kaynaklar

CSI, 2012. CSI Analysis Reference Manual. Computers and Structures, Inc., Inc ., Berkeley, California. EDP, 2007. Specification for Structures to be Built in Seismic Areas. Official Gazette No. 26454 and 26511. Ministry of Public Works and Settlement. Government of the Republic of Turkey. TS 500, 2000. Requirements for Design and Construction of Reinforced Concrete Structures. Turkish Standard Institute. Necatibey Street No. 112, Bakanliklar, Ankara. White, D. W. and J. F. Hajjar, 1991. “Application of Second-Order Elastic AAnalysis nalysis in LRFD: Research to Practice.” Engineering Journal. American Institute of Steel Construction, Inc., Vol. 28, No. 4.

50