Ελληνοκεντρικά Θέματα Κωνσταντίνος Πλεύρης

Ελληνοκεντρικά Θέµατα Θέµατα για την Αρχαία Ελλάδα που δίδαξε τις αξίες του "αιέν αριστεύειν", του "ευ αγωνίζεσθαι", του "εις οιωνός άριστος", του "καλού καγαθού ανδρός", της πατριδολατρείας, της φιλοτιµίας, της υστεροφηµίας, της φιλοσοφίας και της αναζήτησης της ουσίας της ζωής...

Όρκος των αρχαίων Ελλήνων ...πλείω δέ καί αρείω... Κρατώντας τα όπλα που του εµπιστευόνταν η Πατρίδα, ο Αθηναίος έφηβος µπροστά στο ναό της Αγραύλου έδινε τον παρακάτω όρκο :

Ου καταισχυνώ τα όπλα, ουδ' εγκαταλείψω τον προστάτην ω αν στοίχω, αµυνώ δε και υπέρ ιερών και οσίων, και µόνος και µετά πολλών, και την πατρίδα ουκ ελάττω παραδώσω, πλείω δε και αρείω όσης αν παραδέξωµαι. Και συνήσω των αεί κρινόντων, και τοις θεσµοίς τοις ιδρυµένοις πείσοµαι, και ούς τινας άλλους ιδρύσεται το πλήθος εµφρόνως. Και αν τις αναιρεί τους θεσµούς ή µη πείθηται ουκ επιτρέψω, αµυνώ δε και µόνος και µετά πάντων. Και τα ιερά τα πάτρια τιµήσω. Ίστορες θεοί Αγραυλος, Ενυάλιος, Άρης, Ζεύς, Θαλλώ, Αυξώ, Ηγεµόνη

∆ε θα ντροπιάσω τα όπλα µου, ούτε θα εγκαταλείψω τον συµπολεµιστή µου όπου κι αν ταχθώ να πολεµήσω, θα υπερασπίζω τα ιερά και τα όσια, και µόνος και µε πολλούς, και την πατρίδα δε θα παραδώσω µικρότερη, αλλά µεγαλύτερη και πολεµικότερη απ' όση θα µου παραδοθεί. Θα πιστεύω στους Θεούς και στους ισχύοντες νόµους θα υπακούω, και σε όσους άλλους νόµιµα θεσπισθούν.

Κι αν κάποιος αναιρέσει ή αµφισβητήσει τους θεσµούς δεν θα το επιτρέψω, θα τον πολεµήσω είτε µόνος είτε µε όλους. Και τις ιερές παρακαταθήκες των πατέρων θα τιµήσω. Μάρτυρές µου οι θεοί Αγραυλος, Ενυάλιος, Άρης, Ζεύς, Θαλλώ, Αυξώ, Ηγεµόνη

Παιάνας Σπαρτιατών Βαδίζοντας προς τη µάχη, οι σπαρτιάτες πολεµιστές έψαλλαν τον παιάνα... Αγετ', ώ Σπάρτας ευάνδρω κώροι πατέρων πολιατάν λαιά µέν ίτυν προβάλεσθε, δόρυ δ' ευτόλµως άνχεσθε, µή φειδοµένοι τάς ζωάς. Ου γάρ πάτριον τά Σπάρτα! Εµπρός ώ της ευάνδρου Σπάρτης τέκνα πατέρων πολιτών, διά της αριστεράς χειρός την ασπίδαν προβάλετε, διά δέ της δεξιάς µε τόλµη το δόρυ υψώσατε, µη φειδόµενοι τις ζωές γιατί αυτό δεν είναι πατροπαράδοτον στην Σπάρτη !

Θυρέα 546 π.Χ το σπαρτιατικό στρατιωτικό ήθος Ένα συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός που αποδικνύει την αξία που απέδιδαν οι ∆ωριείς στις έννοιες της Τιµής, της Πίστεως, της Αξιοπρεπείας και την έως θανάτου υπεράσπισιν αυτών, αναφέρει ο Ηρόδοτος (Ιστορίαι, Κλειώ 82) : Έτος 546 π.Χ. Η Σπάρτη βρίσκεται σε πόλεµο προς το Άργος.Προς αποφυγήν αιµατοχυσιών για την διαφιλονικούµνενη κοιλάδα της Θυρέας στην

Αρκαδία, Σπάρτη και Άργος συµφωνούν να πολεµήσουν εκατέρωθεν 300 οπλίτες µόνον. Το υπόλοιπο των στρατών απεχώρησε. Στη φονικότατη µάχη που ακολούθησε φονεύθησαν πάντες πλην τριών οπλιτών : εκ των Αργείων ο Αλκήνωρ και ο Χροµίος και εκ των Σπαρτιατών ο Οθρυάδης. Ο Αλκήνωρ και ο Χρόµιος, έφυγαν από το πεδίο της µάχης για να ανακοινώσουν τη νίκη τους στο Άργος. Ο δε Οθρυάδης, τραυµατισµένος εσκύλευσε τα σώµατα των νεκρών Αργείων (συγκέντρωσε τον οπλισµό τους) και µε τα λάφυρα έστησε Τρόπαιο. Με το αίµα του έγραψε στο τρόπαιο που έστησε : " ΚΑΤ' ΑΡΓΕΙΩΝ". Μη θέλοντας να γυρίσει στην Σπάρτη µόνος αυτός ζωντανός από τον Στρατό των 300, αυτοκτόνησε δίπλα στους νεκρούς συµπολεµιστές του...

Σώζονται επιτύµβια ποιηθέντα προς ανάµνησιν του πολέµου τούτου. Ένα απ'αυτά λέει : "Ζευ πάτερ, Οθρυάδα τίνα φέρετρον έδρακες άλλον ός µόνος εκ Θυρέας ουκ ηθέλησε µολείν πατρίδα επί Σπάρταν διά δέ ξίφος ήλασε πλευράν, δούλα καταγράψας σκύλας κατ' Ιναχιδών"

Ο Αρίστος Καµπάνης (1883-1956) έγραψε το παρακάτω ποίηµα µε τίτλο "Τρόπαιο" Απ' την αυγή πολέµααν ως το δείλι, στης πολυζήλευτης Θυρέας τον κάµπο, οι Αργείοι µε τους Σπαρτιάτες και το αίµα το νεοχλόιστον επότιζε το χώµα. Κι όταν ο ήλιος έπεσε στα ρείθρα του Ωκεανού πατρός, να ξεκουράσει απ' την τόση τα µάτια του τη φρίκη, Αργείος δεν ανάσαινε κανένας, κι απ' τους Σπαρτιάτες τρεις µονάχα ανάµεσ' απ' τους νεκρούς συντρόφους των επρόσµεναν το θάνατο, που δε θ' αργούσε. Κι ήρθεν η άλλη αυγή, κι ήρθεν ο ήλιος, ήρθε να πήξει τα αίµατα και να λαµπρύνει τον ηρεµαίο το θάνατο ηρώων τόσων στον κάµπο το πολύχλοο της Θηρέας. Κι από τους τρεις µόνον ένας τους Σπαρτιάτες αργοσάλευε µες απ'τα κουφάρια. Το αίµα του τ'αργόπινε το χώµα, ενείρονταν τα Ηλύσια και το πλήθος το ηρωικό των Ηρακλειδών προγόνων... Και καθώς αντιχτύπησε στο πρόσωπό του το φέγγος, άθροισεν ο νιος τη δύναµή του τη λίγη.

ορθοτινάχτηκε, κι η κόµη ανέµισέ του στην αύρα της ηµέρας. Το στηθοβόρον, έπνιξε τον πόνο, το πολέµιον αιχµηρό βγάζει βέλος που τον είχε τρυπήσει το γυµνίτη και κοιτώντας τριγύρω, ω τι τροµάρα, νεκρούς τους εχθρούς ξάνοιξε και τους Σπαρτιάτες, και νικητής ελόγιασε πως ήτον της πολυαίµακτης µάχης στη Θυρέα. Μ'όσην είχε ζωή ο Οθράδης, απ' τους Αργείους ανάµεσα και τους Σπαρτιάτες, λίθο µεγάλο εστύλωσε. Κατόπι αφού βούτηξε στο αίµα του το ξίφος, "Ενίκησαν οι Σπαρτιάτες", γράφει. Έπειτα πέφτει για να κοιµηθεί τον ύπνο, πού'χαν υπνώσει οι σύντροφοι και οι εχθροί του. Bιβλιογραφική αναφορά : Ιωάννης Κ.Βολωνάκης, "Της αρχαίας Ελλάδος οι µεγάλοι ηγέται", σελ 146-147, Γεωργιάδης 1997 Π.Χ.∆ούκας, "Η Σπάρτη δια µέσου των αιώνων", σελ 177, Νέα Υόρκη 1922 Μανούσος Καµπούρης, "Αρχαίοι έλληνες πολεµιστές" σελ 14, Επικοινωνίες 2000

H ψήφος του λοχαγού Αµοµφάρετου "...δεν πρέπει να φύγωµεν τους πολεµίους !" Βρισκόµαστε στις Πλαταιές, 479π.Χ., στο στρατόπεδο των Ελλήνων, λίγο πριν την αποφασιστική σύγκρουση µε τους βαρβάρους, που θα κρίνει την µελλοντική ιστορική πορεία της Ευρώπης. Οι Έλληνες στρατηγοί, προβληµατισµένοι από την τακτική του εχθρού, αναζητούν νέο πολεµικό σχέδιο που θα τους οδηγήσει στη Νίκη. Μέσα από σφοδρή ανταλλαγή απόψεων αποφασίζεται η µετακίνηση του στρατεύµατος σε µία νέα περιοχή, περί τα 2 χλµ δυτικότερα της παρούσης τοποθεσίας. Μία νέα τοποθεσία µάχης έχει επιλεγεί, που θα προσφέρει στους Έλληνες τακτικό πλεονέκτηµα έναντι των Περσών. Το σχέδιο προέβλεπε την σύµπτυξη αρχικώς του κέντρου, µετά του δεξιού κέρατος και τέλος του αριστερού.. Στην συνέχεια διατάσσεται η δεξιά παράταξη (Λακεδαιµόνιοι και Τεγεάτες) να συµπτυχθεί κι εκείνη : "Όλοι λοιπόν οι αξιωµατικοί της δεξιάς πτέρυγος µόλις έλαβον την διαταγήν της συµπτύξεως, αµέσως εκίνησαν τα τµήµατά τους προς τον τόπον του προορισµού των. Μόνος εις αξιωµατικός, ο Σπαρτιάτης Αµοµφάρετος, ο διοικητής του Πιτανάτου λόχου, ηρνείτο να εκτελέσει την διαταγήν αυτήν ... ∆ιατί; Ο αξιωµατικός αυτός µόλις εκείνην την στιγµή δια πρώτη φοράν έλαβε γνώσιν της υποχωρήσεως, όταν ήκουσεν ότι έπρεπε να συµπτυχθεί απορών διά τούτο, κατελήφθη υπό αγανακτήσεως και οργής τόσης ώστε ηνωρθώθησαν και

αυταί ακόµη αι τρίχες της κεφαλής του. Πράγµατι ο Αµοµφάρετος δεν ηνείχετο αυτός Σπαρτιάτης ων µετά Λακεδαιµονίων οπλιτών των οποίων ήταν λοχαγός να εγκαταλείψει τη θέσιν του !!! Τότε επενέβη ο Ευρυάναξ, ο µετά τον Παυσανίαν αξιωµατούχος των Λακεδαιµονίων δια να τον πείση. Αλλά και πάλιν ο Αµοµφάρετος εµµένων εις την απόφασίν του είπεν ότι 'δεν υποχωρεί διότι δεν θέλει να καταισχύνη την Σπάρτην, φεύγων τούς πολεµίους' (Ηρόδ.ΙΧ 55 κ.ε). Κατόπιν προσέτρεξεν αυτός ούτος ο αρχιστράτηγος Παυσανίας δια να µεταπείσει τον απειθάρχητον αυτόν αξιωµατικόν, εις µάτην όµως, διότι και πάλιν ο Αµοµφάρετος ήτο ανένδοτος... Ο Παυσανίας απηυδήσας να τον συµβουλεύει τον ηπείλησεν ότι θα τον "εγκαταλείψει µόνον, ίνα αντιταχθή αν επιθυµή εις τους Πέρσας"... Ο Αµοµφάρετος ο οποίος παρέµενεν πιστός εις τας παραδόσεις της πατρίδος του του απήντησεν αυστηρώς ότι αδιαφορεί... Τότε ο Πασυσανίας ωργίσθη διότι παρήρχετο η νύκτα και οτι εξ αιτίας του λοχαγού αυτού, οι Αθηναίοι δεν είχαν ακόµη υποχωρήσει... ΄Ασχηµη η τακτική κατάστασις... Έβλεπε λοιπόν ο Παυσανίας ότι παρήρχετο η ώρα εξ αιτίας της ανυπακοής αυτής του Αµοµφαρέτου και ουδέν είχε πράξει εις την νέαν τοποθεσίαν. Απηλπισµένος και ωργισµένος εναντίον του λοχαγού του απεφάσινεν να τον αφήση µόνον. Του είπεν πως "η απόφασις την οποίαν παραβαίνει εγένετο δια κοινής όλων των αξιωµατικών ψήφου"... Όταν άκουσε ο λοχαγός και την απόκρισιν αυτήν του Παυσανίου, ακόµη περισσότερο οργισθείς, ελησµόνησεν ότι εµπρός του ήτο ο αρχιστράτηγος !!! Επηρεαζόµενος υπό µόνης της Σπαρτιατικής φιλοτιµίας έξαλλος από αγανάκτησιν ήρπασεν "δι' αµφοτέρων των χειρών λίθον µέγα, και ρίψας αυτόν πρό των ποδώ του Παυσανίου του εκραύγασεν : "Ι∆ΟΥ, ∆ΙΑ ΤΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΨΗΦΟΥ ΨΗΦΙΖΩ ΕΓΩ ΟΤΙ ∆ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΥΓΩΜΕΝ ΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΙΟΥΣ".... Ενόµιζεν µέχρι τέλους, ότι ο αρχιστράτηγος διέταξεν υποχώρησιν εκ του πεδίου της µάχης και όχι υποχώρησιν εις άλλο πεδίον µάχης... " Bιβλιογραφική αναφορά : Ιωάννης Κ.Βολωνάκης, "Της αρχαίας Ελλάδος οι µεγάλοι ηγέται", σελ 146-147, Γεωργιάδης 1997 Π.Χ.∆ούκας, "Η Σπάρτη δια µέσου των αιώνων", σελ 177, Νέα Υόρκη 1922

Πανελλήνιον αίσθηµα, διχόνοια και βάρβαροι πάς µη Έλλην, βάρβαρος "∆ύο λέξεις που µαρτυρούν την ακλόνητη ηθική ενότητα της Ελλάδος : πανελλήνιος και βάρβαρος. Η πρώτη περικλείει µίαν εθνική πραγµατικότητα,πολύ µεγαλύτερη και βαθύτερη από την πολιτική. Η δεύτερη, είναι το µοιραίο αντίρροπο της πρώτης : πάς µη Έλλην, βάρβαρος. Βάρβαρος, για τους Έλληνες της Θεσσαλίας, ο σύµµαχός τους Πέρσης. Έλληνας, για τους Αθηναίους, ο εχθρός τους Λακεδαιµόνιος.Οι Έλληνες έχουν τη γνώση να µην σπάζουν την ηθική τους ενότητα µε το δηλητήριο του πολιτικού τους διαχωρισµού. Aλλά και να λησµονούν τον πολιτικό τους διαχωρισµό όταν η ηθική ενότητα του έθνους απειλείται. Αυτός είναι ο λόγος που, ξεχνώντας τις πολιτικές τους διαφορές, αντιµετώπισαν ενωµένοι τον κίδυνο της βάρβαρης Ασίας. Οι Έλληνες της Αθήνας, δούλοι των Ελλήνων της Σπάρτης; Το πράγµα είναι

συζητήσιµο. Μα οι Έλληνες της Αθήνας δούλοι των βάρβαρων της Περσίας ; Αυτό δε θα το παραδέχονταν ποτέ ούτε οι Σπαρτιάτες, οι χειρότεροι εχθροί των Αθηναίων ! " O Aριστοφάνης, στη "Λυσσιστράτη" λέει : "Μια γενιά είµαστε όλοι και από το ίδιο αγιασµατάρι όλοι ραντίζουµε τους βωµούς των θεών στην Ολυµπία, στις Θερµοπύλες, στους ∆ελφούς και σ' άλλα µέρη πολλά. Κι ενώ στρατός εχθρών βαρβάρων µας ζώνει Έλληνες, άντρες, πολιτείες ελληνικές χαλάτε και τ' αδέρφια σας". Bιβλιογραφική αναφορά : M. Kαραγάτσης, "Ιστορία των Ελλήνων", σελ 118, Εστία 1994 Κ.Σιµόπουλου "Ξενοκρατία, µισελληνισµός και υποτέλεια", Αθήνα 1990, σελ 161

Αλέξανδρος ο Μέγας ο άριστος τε και κραταιός

ο Αλέξανδρος κατά τον Πλούταρχον: Ου γαρ ηδονήν ζηλών ουδέ πλούτον, αλλ'αρετήν και δόξαν, ενόµιζεν, όσω πλείονα λήψεται παρά του πατρός, ελάττονα κατορθώσειν δι' αυτού[…] εβούλετο µη χρήµατα µηδέ τρυφάς και απολαύσεις, αλλ' αγώνας και πολέµους και φιλοτιµίας έχουσαν αρχήν παραλαβής. {5-5 κ.ε} ο Φίλιππος είπε στον Αλέξανδρο, όταν δάµασε τον Βουκέφαλο : "Ω παί, φάναι, ζήτει σεαυτώ βασιλείαν ίσην. Μακεδονία γαρ σ' ου χωρεί." {6-8} ο Αλέξανδρος θαύµαζε και αγαπούσε τον δάσκαλό του Αριστοτέλη : Αριστοτέλην δε θαυµάζων εν αρχή και αγαπών ουχ ήττον, ως αυτός έλεγε, του πατρός, ως δι' εκείνον µεν ζων, διά τουτον δε καλώς ζων… {8-4} ο Αλέξανδρος είπε στους Αθηναίους, µετά τη µάχη της Χερώνειας : …αλλά και προσέχειν εκέλευσε τοις πράγµασι τον νουν την πόλιν, ως ει τι συµβαίη περί αυτόν, άρξουσαν της Ελλάδος. {13-2} δηλαδή : να προσέχουν πολύ τα πράγµατα γιατί αν κάτι του συνέβαινε στην εκστρατεία κατά των Περσών, η Αθήνα θα είχε την εξουσία στην Ελλάδα. ο Αλέξανδρος πίστευε πως ο αυτοέλεγχος είναι σπουδαιότερος από τις στρατιωτικές νίκες : Αλέξανδρος ως έοικε του νικάν τους πολεµίους το κρατείν εαυτού βασιλικώτερον ηγούµενος {21-7}

ο ∆αρείος όταν άκουσε για τον µεγαλόφρονα τρόπο µε τον οποίον ο Αλέξανδρος αντιµετώπισε τις συγγενείς του, είπε: "Θεοί γενέθλιοι και βασίλειοι, µάλιστα µεν εµοί διδοίητε την Περσών αρχήν εις ορθόν αυθις σταθείσαν εφ' οις εδεξάµην αγαθοίς απολαβείν, ίνα κρατήσας αµείψοµαι τας Αλεξάνδρου χάριτας, ων εις τα φίλτατα πταίσας έτυχον. Ειδ'άρα τις ούτος ειµαρτός ήκει χρόνος, οφειλόµενος νεµέσει και µεταβολή, παύσασθαι τα Περσών, µηδείς άλλος ανθρώπων καθίσειεν εις τον Κύρου θρόνον πλην Αλεξάνδρου". {30-12,13} δηλαδή : Εύχοµαι να κερδίσω αυτόν τον πόλεµο για να µου δωθεί η ευκαιρία να ανταµοίψω τον Αλέξανδρον για την συµπεριφορά του απέναντι στους συγγενείς µου που αιχµαλώτησε. Αλλά κι αν ακόµα ο χρόνος της βασιλείας µου τελείωσε, επειδή έτσι το θέλησε η θεία βούληση, µακάρι να µην κάτσει στον θρόνο του Κύρου άλλος εκτός από τον Αλέξανδρον όταν ο Παρµενίων εγκατέλειψε το πεδίο της µάχης των Γαυαγαµήλων, για να υπερασπίσει τις αποσκευές και τους υπηρέτες του µακεδονικού στρατού, από την επίθεση των Περσών, ο Αλέξανδρος είπε: Αυτός ουδ'εντός είναι των λογισµών, αλλ' επιλελήσθαι ταραττόµενον, ότι νικώντες µεν προσκτήσονται και τα των πολεµίων, ηττωµένοις δε φροντιστέον ου χρηµάτων ουδ' ανδραπόδων, αλλ' όπως αποθανούνται καλώς και λαµπρώς αγωνιζόµενοι. {32-7} δηλαδή : Σίγουρα τρελλάθηκε ο Παρµενίων ! δεν σκέφτηκε πως αν νικήσουµε θα αποκτήσουµε και τα όσα κατέχουν οι εχθροί, κι αν ηττηθούµε αυτό που θα πρέπει να κάνουµε είναι όχι να σκεφθούµε για χρήµατα και δούλους, αλλά πώς θα πεθάνουµε ένδοξα αγωνιζόµενοι λαµπρώς. έλεγε ο Αλέξανδρος συγκρίνοντας την χαλαρή ζωή µε τις κακουχίες της εκστρατείας "δουλικώτατον µεν έστι το τρυφάν, βασιλικώτατον δε το πονείν". {40-2} όταν του πρόσφεραν νερό µε την περικεφαλαία στην έρηµο, ενώ ο στρατός του διψούσε : "Αν γαρ αυτός πίω µόνος, αναθυµήσουσιν ούτοι [οι ιππεις]". θεασάµενοι δε την εγκράτειαν αυτού και µεγαλοψυχίαν οι ιππείς ανέκραγον θαρρούντα και τους ίππους εµάστιζον. Ούτε γαρ κάµνεις ούτε διψαν ουθ' όλως τους θνητούς είναι νοµίζειν αυτούς, έως αν έχωσι βασιλέα τοιούτον. {42-10} ο φιλόσοφος Ανάξαρχος εξηγεί στον Αλέξανδρο : "Την ∆ίκην έχει πάρεδρον ο Ζεύς και την Θέµιν, ίνα παν το πραχθέν υπό του κρατούντος θεµιτόν ή και δίκαιον". {52-6}. Bιβλιογραφική αναφορά : Πλουτάρχου, " Βίοι Παράλληλοι : Αλέξανδρος - Καίσαρ", Κάκτος 1991

Το ∆ηµόσιον Σήµα των Αθηνών ...ες το ∆ηµόσιον Σήµα, ο εστίν επί του καλλίστου προαστείου της πόλεως και αεί εν αυτώ θάπτουσι τους εκ των πολέµων..."

"∆ηµόσιον Σήµα" εκαλείτο το κάλλιστο προάστιο των Αθηνών. Βρισκόταν εκεί που σήµερα περνά η Ιερά Οδός. Μία Οδός πλάτους 40 µέτρων και µήκους 1100 µέτρων, δεξιά και αριστερά της οποίας βρίσκονταν οι τάφοι των επιφανών Ελλήνων και ιδίως εκείνων που έπεσαν στους πολέµους των Αθηνών -πλην αυτών του Μαραθώνος που ετάφησαν στον οµώνυµο Τύµβο. Οι τάφοι των επιφανών Περικλέους, Θρασυβούλου, Χαβρίου, Φορµίωνος, Κλεισθένους Κόνωνος, Τιµοθέου, Εφιάλτου, Σοφωνίδου, Λυκούργου, Σόλωνος και πολλών άλλων και όλων των πεσόντων Αθηναίων και συµµάχων τους. Τµήµα του ∆ηµοσίου Σήµατος σώζεται στο ακέραιο, στην περιοχή του Κεραµεικού. Το υπόλοιπο τµήµα βρίσκεται ακόµα θαµµένο. Το ∆ηµόσιον Σήµα των Αθηνών υπήρξε στο σύνολό του, το µεγαλοπρεπέστερο και ενδοξότερο πολεµικό µνηµείο των αιώνων, µε το οποίο ετιµήθη η αρετή του Έλληνα πολεµιστή. Η έγκαιρη αποκάλυψη και διάσωση των επιµέρους στοιχείων του θα αποτελέσουν πηγή πλουσιότατη της Ελληνικής πολεµικής και πολιτισµικής Ιστορίας µέσω των πρωτοτύπων µνηµείων και ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΥΡΓΩΝ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. Από το ∆ηµόσιον Σήµα ακούσθηκε από το στόµα του Περικλή και εδιδάχθη ως το ύψιστον ιδανικό του ευγενούς ανδρός και των πολιτισµένων κρατών "το εύδαιµον το ελεύθερον" (ευτυχής είναι ο ελεύθερος) και ότι χάριν αυτού οφείλει ο οποιοσδήποτε να προσφέρει και τη ζωή του....

Bιβλιογραφική αναφορά : Έκθεσις της πολεµικής Ιστορίας των Ελλήνων, Αθήναι 1968 Θουκυδίδου Ιστορίαι, τόµος 2 (Περικλέους Επιτάφιος), Κάκτος 1992

Μικρές ιστορίες από την αρχαία Ελλάδα

--- Αθήναι ----------------O αδερφός του τραγικού ποιητή Αισχύλου, Κυναίγειρος, πολέµησε στο Μαραθώνα. Κατά την καταδίωξη των εισβολέων επέδειξε ιδιαίτερη γενναιότητα. Έπιασε µε τα χέρια του

πλοίο των περσών που εγκατέλειπε τον όρµο του Μαραθώνα. Οι πέρσες, του έκοψαν τα χέρια. Ο Κυναίγειρος έπιασε το πλοίο µε τα δόντια του. Οι πέρσες, του έκοψαν το κεφάλι. Η Αθήνα είχε δύο ιερά πλοία τα : "Πάραλος" και "Σαλαµινία", τα οποία ανέλαµβαναν ειδικές αποστολές. Οι Αθηναίοι πίστεψαν ότι ο θεός Παν πολέµησε µαζί τους στο Μαραθώνα, γι' αυτό και οι Πέρσες κατελήφθησαν από "πανικό". Η πολεµική ιαχή των Αθηναίων ήταν ένα επαναλαµβανόµενο "αλαλά". Από εδώ και το ρήµα "αλαλάζω". Επίσης σχετική είναι και η έκφραση "Τους αλάλιασαν" δηλ τους τροµοκράτησαν, τους συνέτριψαν κλπ. Κατά τη διάρκεια της οικοδόµησης των Προπυλαίων στην Ακρόπολη, ο καλύτερος τεχνίτης του αρχιτέκτονα Μηνησικλέους, έπεσε από τη σκαλωσιά και το λαµπρό αυτό έργο κινδύνευε να σταµατήσει.Λέγεται ότι η Αθηνά παρουσιάστηκε στον ύπνο του Περικλέους και του υπέδειξε πώς έπρεπε να γιατρευτεί ο τεχνίτης. Πράγµατι έτσι έγινε και το έργο τελείωσε µε επιτυχία. Το λοφίο της περικεφαλαίας της, του ύψους επτά µέτρων χάλκινου αγάλµατος της θεάς Αθηνάς Προµάχου που κοσµούσε την Ακρόπολη, γυάλιζε στον ήλιο και η λάµψη αυτή φαίνονταν από τα πλοία που περνούσαν στο Σούνιο.

--- Αριστοφάνης ---------------"Μια γενιά είµαστε όλοι και από το ίδιο αγιασµατάρι όλοι ραντίζουµε τους βωµούς των θεών στην Ολυµπία, στις Θερµοπύλες, στους ∆ελφούς και σ' άλλα µέρη πολλά. Κι ενώ στρατών εχθρών βαρβάρων µας ζώνει, Έλληνες, άντρες, πολιτείες ελληνικές χαλάτε και τ' αδέρφια σας". (από το βιβλίο του Κ.Σιµόπουλου "Ξενοκρατία, µισελληνισµός και υποτέλεια", Αθήνα 1990, σελ 161)

--- ∆ηµοσθένης -------------"Πόλεµος ένδοξος, ειρήνης αισχράς, αιρετώτερος !" Aς το σκεφθούν αυτό όσοι επιθυµούν ειρήνη στο Αιγαίο, µε κάθε τρόπο και πάση θυσία...

--- ∆ιογένης -----------------Έλεγε ο φιλόσοφος ∆ιογένης, πως, όταν πεθάνει, θέλει να τον θάψουν µπρούµητα. Τον ρώτησαν γιατί, κι εκείνος απάντησε :"γιατί σε λίγο θα'ρθούν τα πάνω - κάτω" !

Ο ∆ιογένης είχε απαλλαγεί από όλα τα περιττά πράγµατα, έτσι νόµιζε τουλάχιστον. Ζούσε αντί σε οικία σε ένα πιθάρι, ενώ όλα του τα υπάρχοντα ήσαν ο τριµµένος του χιτών και ένα κυπελάκι πήλινο για να πίνει νερό. Μια µέρα που είδε ένα παιδάκι να πίνει νερό χρησιµοποιώντας τις χούφτες του, πέταξε και το κύπελό του αναφωνώντας "ένα παιδί µε ξεπέρασε σε απλότητα !" (παιδίον µε νενίκηκεν ευτελεία !). Ήταν, στην Αθήνα, ένας τεραστίων διαστάσεων (..."φουσκωτός" της εποχής) νέος άντρας που προσπαθούσε να παίξει κιθάρα. Ήταν όµως τόσο παράφωνος που όλοι τον περιφρονούσαν. Μόνο ο ∆ιογένης έστεκε εκστατικός και τον χειροκροτούσε. "Μα καλά βρε ∆ιογένη" του είπαν "κουφός είσαι και δεν ακούς πώς παίζει ; γιατί τον θαυµάζεις ;" Κι ο ∆ιογένης απήντησε : "∆ιότι, τηλικούτος ων, κιθαρωδεί και ου ληστεύει !". Ο ∆ιογένης, κάποτε, στέκονταν εµπρός από ένα άγαλµα ζητώντας ελεηµοσύνη. Τον ρώτησαν γιατί το κάνει αυτό, κι εκείνος απάντησε : "µελετώ αποτυγχάνειν".

--- Ευριπίδης ----------------"Ούτε από το Άργος ούτε από τη Θήβα είµαι, δε καυχιέµαι για καµµιά πατρίδα. Κάθε ελληνική πόλη είναι για µένα πατρίδα"

--- Ηράκλειτος ---------------Έλεγε ο φιλόσοφος Ηράκλειτος : "δε θέλω να πεθάνω, αλλά δε θα ήταν άσχηµα να είµαι κι όλας πεθαµένος !". Ο Ηράκλειτος πίστευε πως τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή µεταλλαγή και κίνηση "τα πάντα ρει". Ο Επίχαρµος -κωµωδιογράφος από τις Συρακούσσες- τον ειρωνευόταν λέγοντας ότι "δεν είναι υποχρεωµένος κανείς να πληρώσει τα χρέη του, γιατί δεν είναι πια ίδιος µε εκείνον που τα έκανε, αλλά και δεν πρέπει να δέχεται και καµία πρόσκληση, γιατί αύριο δε θα είναι ο ίδιος που την έλαβε...!"

--- Θεσσαλία ----------------Οι Θεσσαλοί είχαν το πιο δυνατό και πολυάριθµο ιππικό στην Ελλάδα.Το ιππικό χρειάζεται πεδιάδες και όχι ορεινούς όγκους για να αναπτυχθεί και να δράσει αποτελεσµατικά.

--- Ιεροκλής ----------------"Σχολαστικός φίλος έγραψεν, εις Ελλάδα όντι, βιβλία αυτώ αγοράσαι. Του δε αµελήσαντος, ως µετά χρόνον τω φίλω συνώφθη, είπε : 'Την επιστολήν, ην περί βιβλίων απέστειλάς µοι, ούκ εκοµισάµην' ". Έγραψε κάποιον σε έναν φίλο του που ήταν

στην Ελλάδα να του αγοράσει βιβλία. Μετά από καιρό συναντήθηκαν και του λέει ο "σχολαστικός" : "Το γράµµα που µου έστειλες για τα βιβλία, δυστυχώς δεν το έλαβα!"

--- Κόρινθος ----------------Η πρώτη τριήρης σχεδιάστηκε και ναυπηγήθηκε από τον Κορίνθιο ναυπηγό Αµεινοκλή. Το νέο πλοίο που κατασκευάστηκε ονοµάστηκε έτσι γιατί έφερε 3 σειρές κουπιών. "Ερέται" ονοµάζονταν οι κωπηλάτες.

--- Κριτόλαος -----------------"Εάν µεν άνδρες ώσιν, ουκ απορήσουσι συµµάχων, εάν δε, ανδράποδα κυρίων". Εάν φανείτε άνδρες, δε θα δυσκολευθείτε να βρείτε εύκολα συµµάχους. Αλλιώς, δε θα δυσκολευθείτε να βρείτε αφεντικά Όταν πολεµούσαν οι Λοκροί, άφηναν πάντα µία θέση κενή στην παράταξή τους γιατί πίστευαν πως ο Αίας ο Λοκρός πολεµούσε αόρατος ανάµεσά τους.

--- Μακεδονία -----------------Κάποτε κάποιος από την Αµφίπολη θέλησε να µπει στην υπηρεσία του βασιλιά Φιλίππου Β', προσπαθώντας να τον πείσει ότι είναι εξαιρετικός σκοπευτής και δε του ξεφεύγει ούτε πουλί. Ο Φίλιππος του είπε ότι θα τον πάρει "όταν κυρήξω πόλεµο στα χελιδόνια". Ο θώρακας του βασιλιά Φιλίππου Β' της Μακεδονίας, στη δεξιά πλευρά του έχει µία µικρή χρυσή εικόνα της θεάς Αθηνάς. Η αριστερά πλευρά του βασιλιά καλύπτονταν από την ασπίδα, ενώ η δεξιά έµενε ακάλυπτη όταν ο Φίλιππος σήκωνε το σπαθί του. Ένα φυλαχτό που µοιάζει τόσο µε τα φυλαχτά των βυζαντινών αυτοκρατόρων που εικόνιζαν την Παναγία ! Ο Αλέξανδρος αρνήθηκε να ακολουθήσει τη συµβουλή των στρατηγών του και να ριχτεί στο αντίπαλο στρατόπεδο τη νύχτα, λέγοντας τους "Ου κλέπτω τη νίκην"

--- Μεσσηνία ------------------Κατά τη διάρκεια του πρώτου µεσσηνιακού πολέµου, ο βασιλιάς Αριστόδηµος εκτελώντας χρησµό της Πυθίας, θυσίασε την κόρη του, σαν άλλος Αγαµέµνων, για το καλό της πατρίδας του. Μετά τη µάχη στο ∆έρας µεταξύ Μεσσηνίων και Λακεδαιµονίων, που έληξε χωρίς νικητή, ο βασιλιάς της Μεσσηνίας Αριστοµένης έκανε µία παράτολµη ενέργεια -σχεδόν καταδροµική : µπήκε µόνος νύχτα στη Σπάρτη και στο ναό της Αθηνάς άφησε την ασπίδα του στην οποία

είχε γράψει πως ήταν λάφυρο από τους Σπαρτιάτες. Οι Σπαρτιάτες άρχισαν να φοβούνται τους Μεσσήνιους και τις πανουργίες του βασιλιά τους Αριστοµένη.

--- Ολυµπία ---------------------Πριν τους αγώνες, την πρώτη ηµέρα της γιορτής, οι αθλητές ορκίζονταν µπροστά στο άγλαµα του Όρκιου ∆ιός πως θα αγωνιστούν τίµια τηρώντας τους κανονισµούς. Επίσης ορκίζονταν και οι αδελφοί και οι πατέρες των αθλητών, διαβεβαιώνοντας πως από τη µεριά τους δεν έγινε καµία παραβίαση των κανόνων. Ακόµα ορκίζονταν και οι ελλανοδίκες (κριτές) πως θα κρίνουν αµερόληπτα και δε θα δεχθούν δώρα για να επηρρεάσουν την κρίση τους. Οι αθλητές που ελάµβαναν µέρος στους Ολυµπιακούς αγώνες και συλλαµβάνονταν από την Ελλανόδικο επιτροπή να παραβιάζουν τους κανόνες διεξαγωγής των αγώνων, υποχρεώνονταν να δωρίσουν στο ιερό της Ολυµπίας χάλκινα αγάλµατα του θεού ∆ιός. Τα περισσότερα απ' αυτά τα αγάλµατα τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι οι παρανοµήσαντες αθλητές (για να περιορίσουν το κόστος τους). Ήταν -φυσικά- κακότεχνα και ονοµάζονταν "Ζάνες".

--- Όµηρος -------------------Οι έλληνες µεγάλωσαν και διαπαιδαγωγήθησαν µε τα έπη του Οµήρου που είναι πλούσια σε υψηλές έννοιες και ιδανικά. ∆ιαµόρφωσαν χαρακτήρα αγωνιστή, δίκαιου, πατριδολάτρη."Αιέν αριστεύειν έµµεναι άλλων, µηδέ γένων πατέρων αισχυνέµεν" : "να επιδιώκεις µονίµως να είσαι ο άριστος έναντι των άλλων και να µην ντροπιάσεις ποτέ τη γενιά σου". Οι τελευταίες συµβουλές του Έκτορος στο γυιό του Αστυάνακτα ήταν τα συγκλονιστικά λόγια : "Εις οιωνός άριστος: Αµύνεσθαι περί πάτρις". Οι Έλληνες στον Όµηρο αναφέρονται ως "Αργείοι", "Αχαιοί" και "∆αναοί". Ως "Έλληνες" αναφέρονται οι κάτοικοι µιάς περιοχής της Φθιώτιδας και συγκεκριµένα οι Μυρµιδώνες του Αχιλλέως (που ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρούσε προγόνους του). Λοιπόν, ο Όµηρος δεν παρουσιάζει κάποιον πόλεµο µεταξύ "Ελλήνων" και "µη-Ελλήνων", αλλά έναν πόλεµο µεταξύ λαών οµόγλωσσων, οµότροπων, και οµόθρησκων. Και ω τι περίεργο, οι Τούρκοι ισχυρίζονται πως οι Τρώες και ο Όµηρος ήταν ...αρχαίοι Τούρκοι !!! Προσοχή, µην πάθουµε ό,τι και µε τα Σκόπια !...

--- Σπάρτη -------------------Οι Σπαρτιάτες πολεµιστές, φορούσαν, κατά νόµο του Λυκούργου, κατακόκκινη χλαµύδα, για µη φαίνονται τα αίµατα των πληγών τους και δειλιάζουν οι συστρατιώτες τους. Ο λεγόµενος "Καιάδας" δεν ήταν βάραθρο, αλλά σπηλαίωµα στον Ταϋγετο. Τα παιδιά δεν τα σκοτώνανε εκεί, αλλά τα "απέθεταν", τα εγκατέλειπαν.

Λέγεται ότι κάποτε ένας Έλληνας που δοκίµασε τον µέλανα ζωµό είπε πως κατάλαβε "γιατί οι Σπαρτιάτες βαδίζουν µε τέτοια ευχαρίστηση στο θάνατο" ! Κι όµως, ο "µέλας ζωµός" ήταν πικάντικο και θρεπτικό φαγητό. Στη Σπάρτη υπήρχε µυστική αστυνοµία - σώµα κατασκόπων µε το όνοµα "κρυπτεία". Στην απειλή των περσών ότι η πυκνότητα των βελών τους θα σκεπάσει τον ήλιο, ο Σπαρτιάτης ∆ιηνέκης απάντησε ειρωνικά :"Καλύτερα. Θα πολεµήσουµε υπό σκιάν". Στην τελική φάση της αναµέτρησης, οι πέρσες δεν τόλµησαν να αντιµετωπίσουν τους Έλληνες και τους εξολόθρευσαν από απόσταση µε τα βέλη τους. Απόδειξη, οι χιλιάδες αιχµές βελών που βρέθηκαν στις Θερµοπύλες. Οι Έλληνες -πλην των Κρητικών- δε χρησιµοποιούσαν ως κύριο επιθετικό όπλο το τόξο. O Λεωνίδας, την τελευταία µέρα πριν την αποφασιστική µάχη των Θερµοπυλών, σύστησε σε Σπαρτιάτες και Θεσπιείς να φάνε ελαφρά για να µη δυσκολευτούν στη µάχη."Απόψε θα δειπνήσουµε πλουσιοπάροχα στα βασίλεια του Πλούτωνος" τους είπε, µε αυτοσαρκασµό. Όταν ο Λεωνίδας κατάλαβε πως ήταν περικυκλωµένος από τους Πέρσες και κάθε αντίσταση µάταια, έπεισε τους Έλληνες συµµάχους να φύγουν για να µη θυσιαστούν άδικα. Ο βασιλιάς των θεσπιέων όµως του απήντησε πως δεν φεύγει."Λεωνίδα, δε θα σε αφήσω να πάρεις µόνος σου τη δόξα των Θερµοπυλών" του είπε, και µε τους εφτακόσιους οπλίτες του έπεσαν µέχρις ενός. Ήταν παροιµιώδης η λεκτική λιτότητα των Σπαρτιατών, το "λακωνίζειν". Σε έναν εχθρό που τους απείλησε : "Αν κυριέψω την πόλη σας θα την ισοπεδώσω", απάντησαν : "Αν". Oι ασπίδες των Λακεδαιµονίων έφεραν σαν διακριτικό έµβληµά τους το γράµµα "Λ", ώστε οι αντίπαλοι στρατοί να γνωρίζουν µε ποιους πολεµούν.Ήταν ένας τρόπος άσκησης ψυχολογικής πίεσης στον αντίπαλο, που ετροµοκρατείτο γνωρίζοντας πως πολεµά τον καλύτερο στρατό της Ελλάδος. Οι νέοι οπλίτες της Σπάρτης ελάµβαναν την ασπίδα από τη µητέρα τους, µε την εντολή "Ταν ή επί τας". Ήταν υποχρεωµένοι δηλαδή να επιστρέψουν νικητές µε "ταν ασπίδα" τους ανά χείρας ή νεκροί "επί τας ασπίδος" τους ! Γενικότερα όµως στην Ελλάδα η ασπίδα του πολεµιστή αντιπροσώπευε την τιµή του. Κάθε πολεµιστής έπρεπε µετά τη µάχη να γυρίσει µε την ασπίδα του στο σπίτι του. Νεκρός ή ζωντανός. Οι ζωντανοί που επέστρεφαν χωρίς την ασπίδα τους ήταν τιποτένιοι, "ριψάσπιδες".Παράτησαν την ασπίδα τους στο πεδίο της µάχης για να τους είναι εύκολη η φυγή απηλλαγµένοι από το βάρος της. Σε κάποια από τις Ολυµπιάδες, ένας γέροντας προσήλθε στο Στάδιο για να παρακολουθήσει τους αγώνες. Μάταια όµως προσπαθούσε να βρει µία θέση να κάτσει. Μόλις πλησίασε το µέρος όπου κάθονταν οι Σπαρτιάτες, αυτοί αµέσως σηκώθηκαν από σεβασµό για να του προσφέρουν τη θέση τους. Οι υπόλοιποι Έλληνες που βρίσκονταν εκεί γύρω επαίνεσαν του Σπαρτιάτες. Τότε ο γέροντας είπε : "όλοι οι Έλληνες γνωρίζουν ποιο είναι το καλό. Μόνον οι Σπαρτιάτες, όµως, το πράττουν". Κάποιος Αθηναίος ρώτησε έναν Σπαρτιάτη, "ποια είναι η ποινή για τις Σπαρτιάτισσες που απατούν τους συζύγους τους". Ο Σπαρτιάτης αποκρίθηκε πως "πρέπει να θυσιάσουν έναν ταύρο που όταν στέκεται στην κορυφή του Ταϋγέτου, πίνει νερό στον Ευρώτα", εννοώντας πως δε νοείται Σπαρτιάτισσα να απατά το σύζυγό της.

Bιβλιογραφική αναφορά : Κ.Μ.Κολόµποβα, Η Καθηµερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα, Παπαδήµας 1989 Γιώργος Βαµβαλής, ∆ιογένης ο κυνικός & συντροφία, Επίκουρος 1989 Εγκον Φριντέλ, Πολιτιστική Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, Ροές 1990 Σαράντος Καργάκος, επιλογές από κείµενά του στον Οικονοµικό Ταχυδρόµο Κ.Πλεύρης, Ο Γέλως στην Αρχαία Ελλάδα, Νέα Θέσις 2000 Τ.Νατσούλης, Αρχαίο ελληνικό πνεύµα, Νέα Θέσις, 1998

Στην ελληνική κορυφή : ∆ιαγόρας ο Ρόδιος "Κάτθανε ∆ιαγόρα !"

Ο ∆ιαγόρας ήταν Ρόδιος αθλητής του 5ου αι. π.Χ. Άριστος πυγµάχος, νίκησε µία φορά στους Ολυµπιακούς αγώνες, 4 στα Ίσθµια, 2 στη Νεµέα, µία στα Πύθια. Όντας γέροντας και δοξασµένος πολυνίκης, αξιώθηκε να παρευρίσκεται στις Ολυµπιακές Νίκες των τριών γυιών του. Νικητές, Ολυµπιονίκες οι γυιοί του ∆ιαγόρα,αφαίρεσαν τους κότινους από τις κεφαλές τους και τις απέθεσαν στα λευκά µαλλιά του πατέρα τους. Τον σήκωσαν στους ώµους τους µέσα στο Στάδιον της Ολυµπίας, σα να του αφιέρωναν τις νίκες τους. Οι θεατές ενθουσιασµένοι και συγκινηµένοι από το µεγαλείο ζητωκραύγασαν το ∆ιαγόρα: "ΚΑΤΘΑΝΕ ∆ΙΑΓΟΡΑ, ΟΥΚ ΕΣ ΤΟΝ ΟΛΥΜΠΟΝ ΑΝΑΒΗΣΕΙ !" (Πέθανε ∆ιαγόρα, είσαι θνητός, δεν πρόκειται να ανέβεις στον Όλυµπο για να ζήσεις σπουδαιότερη στιγµή !) Ο ∆ιαγόρας, από την συγκίνηση, πέθανε στα χέρια των γυιών του. Bιβλιογραφική αναφορά : Τ.Νατσούλης, Αρχαίο ελληνικό πνεύµα, Νέα Θέσις, 1998

H ελληνική Τέχνη

Μετά τους Μηδικούς πολέµους, γλύπτες, ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, στολίζουν τις ελληνικές πόλεις µε θέατρα, ναούς γυµνάσια, αγάλµατα, νωπογραφίες κ.ά. δηµιουργώντας ταυτόχρονα ρυθµούς και τεχνοτροπίες που παραµένουν αξεπέραστα ως και σήµερα, τηρώντας το τρίπτυχο Αρµονία-Μέτρον-Κάλλος. ∆ηµιουργήµατα µε ευχάριστη διάταξη του αισθητού, τήρηση των αναλογιών, αποφυγή καθε τι κραυγαλέου, συµµετρία, νοµοτέλεια στην αλληλοδιαδοχή και διάρθρωση των µερών. Όπως στο Λόγο η αλληλοδιαδοχή µακρών και βραχέων συλλαβών δηµιουργεί την αίσθηση της "ευρυθµίας", έτσι και στις εικαστικές τέχνες το συνταίριασµα των µερών είναι χαριστωµένο, λιτό και εντυπωσιακό.

Oι γλύπτες, εφαρµόζουν στην πράξη τις µελέτες τους για το ανθρώπινο σώµα. Η παρατήρηση των µορφών και των κινήσεων των αθλητών στα γυµναστήρια, τους βοήθησαν να αποδώσουν µε θαυµαστή ακρίβεια όλες τις λεπτοµέρειες του ανθρωπίνου σώµατος. Χαρακτηριστική είναι η όψη του "δισκοβόλου" του Μύρωνος, που αποτυπώνει την ένταση και την αυτοσυγκέντρωση του αθλητήλίγο πριν τη βολή. Η µελέτη και η παρατήρηση δεν εκφράστηκε µόνον εµπειρικά αλλά και θεωρητικά. Ο γλύπτης Πολύκλειτος έγραψε και σύγγραµµα στο οποίο διατύπωνε την αριθµητική σχέση του ενός δακτύλου µε το άλλο, των δακτύλων µε την παλάµη, της παλάµης µε τον καρπό, του καρπού µε τον αγκώνα, του αγκώνα µε το µπράτσο και γενικά όλων των ανθρωπίνων µελών µεταξύ τους, παρουσιάζοντας µία τέλεια ανθρωποµετρική µελέτη. Οι αρχιτέκτονες, κατά κανόνα καλλιεργηµένοι άνθρωποι, συνδυάζουν την επιστήµη µε την καλλιτεχνία. Εφαρµόζουν στην πράξη τις θεωρητικές τους γνώσεις στα µαθηµατικά και τη γεωµετρία, δηµιουργούν ή βελτιώνουν αρχιτεκτονικές νοοτροπίες δηµιιουργώντας οικοδοµήµατα ανυπέρβλητης αισθητικής. Ακόµα και σήµερα, πολλά από τα δηµόσια κτίρια σε Ελλάδα και εξωτερικό, ακολουθούν τον αρχιτεκτονικό ρυθµό της κλασσικής Ελλάδας. Η ζωγραφική των αρχαίων Ελλήνων, σε µας σήµερα, πρέπει να ήταν η κορωνίδα των εικαστικών τεχνών,αφού οι συγγραφείς µιλούν πολύ περισσότερο γι' αυτήν παρά για τη γλυπτική και αρχιτεκτονική.Οι σύγχρονοι ειδικοί υποστηρίζουν πως η εικονογραφία των αµφορέων και των αγγείων δεν είναι παρά χλωµές φεγγαραχτίδες πλάϊ στον ήλιο της ελληνικής ζωγραφικής. Αλλά "αν ο ήλιος εκείνος έχει βασιλέψει, αυτό το φεγγάρι είναι θυγατέρα του δικού του φωτός και µας αφήνει να υποψιασθούµε το µεγαλείο και τη λαµπρότητα του άστρου της ηµέρας"

Τα µάρµαρα του Παρθενώνα Aυτή η τέχνη έχει όλα τα γνωρίσµατα της ευγένειας: το αβίαστα συγκρατηµένο, το αυτονόητα επιτακτικό, την ιλαρή αξιοπρέπεια, την απόσταση που όµως δεν προδίδει ξιπασιά, την εσωτερική αυτάρκεια και αταραξία, την ανωτερότητα σε κάθε ίνα, σε κάθε κίνηση...Κι ωστόσο δεν είναι αριστοκρατική. Αυτό είναι ανεπανάληπτο. Ποτέ άλλοτε µία τέχνη δεν ήταν διαλεχτή και ταυτόχρονα τόσο λαϊκή...Τα γλυπτά του Παρθενώνος δεν είναι η ιδανική εικόνα κάποιου ολιγάριθµου ανώτερου στρώµατος, αλλά µιας ολόκληρης πόλης. Αυτοί οι καβαλάρηδες, αυτές οι παρθένες δεν προέρχονται από το παλάτι, αλλά από το δρόµο. Οι Έλληνες, πρέπει να ήταν ένας πολύ παράξενος λαός !" Βιβλιογραφική αναφορά : Egon Friedell,"Kulturgeschichte Griechnlands" (Πολιτιστική Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, Πορεία 1986, σελ.256, µετ.∆ηµ.Κούρτοβικ)

Τα οµηρικά έπη H οποιαδήποτε "µετάφραση" του πρωτοτύπου της Ιλιάδος στην κυριολεξία σκοτώνει το µέτρο, την οµοιοκαταληξία και το περιεχόµενό της, εποµένως τα στοιχεία που µεγιστοποιούν την αξία της.Η Ιλιάδα δεν είναι µία απλή καταγραφή αιµατηρών µαχών. Ο Όµηρος χρησιµοποιεί µε τέτοια δεξιοτεχνία τη γλώσσα, ώστε διαβάζοντας το κείµενο στο πρωτότυπο έχουµε την αίσθηση πως ακούµε τους ήχους από τα όσα περιγράφει. Εκµεταλλευόµενος τη διαφορετική προφορά µιάς βραχείας από µία µακρά συλλαβή, της δασείας από την ψιλή, της βαρείας από την οξεία και την περισπωµένη, διασκορπώντας µέσα στο στίχο µε κατάλληλο τρόπο τα σύµφωνα, ο Όµηρος συνθέτει µία εκπληκτική ηχητική εντύπωση : όταν απαγγέλονται στίχοι που αναφέρονται, λόγου χάρη, στη θάλασσα και στα ιστία των πλοίων, "ακούγεται" ο άνεµος. Στην περιγραφή των µαχών, "ακούγεται" η κλαγγή των όπλων. "Ακούγεται" ο γδούπος της πτώσης του νεκρού πολεµιστή στο έδαφος. Στους στίχους που ο Αγαµέµνων αντιδικεί µε τον µάντη των Αργείων και τον βρίζει, η διασπορά των συµφώνων "π" και "τ" είναι τέτοια που σχεδόν "ακούµε" τον Αργείτη Βασιληά να φτύνει τον Κάλχα, χωρίς όµως να υπάρχει πουθενά γραµµένο το ρήµα "ΠΤύω" ! Όντως, καµία µετάφραση στα νέα ελληνικά δεν µπορεί να αποδώσει τις θαυµαστές αυτές "λεπτοµέρειες". Συνεπώς, αντί να χρησιµοποιούν τα σχολεία µία µετάφραση που εξαρθρώνει τη δοµή και τη λογική του κειµένου και αχρηστεύει το νόηµα των λέξεων του πρωτοτύπου, ας πάψει η στερβλή διδασκαλία των Επών, αν δε γίνεται να διδαχθούν στο πρωτότυπο. "Ο άνθρωπος είναι προϊόν πολιτισµού και κληρονοµιάς. Μπορεί να αναλάβει το βάρος ή να το εγκαταλείψει, αλλά όχι να το αλλάξει" .

Οι δουλοκτήτες έλληνες και οι "πολιτισµένοι" Φράγκοι Χρωστάµε να διαπιστώσουµε ότι κανείς λαός δεν κατάργησε ποτέ το θεσµό της δουλείας. Και συγκεκριµένα στην Ευρώπη, η δουλεία δεν καταργήθηκε, µα έσβησε µόνη της το Μεσαίωνα, δηλαδή σε µιαν εποχή που κάθε νόηµα ανθρωπισµού, ελευθερίας κτλ, είχε βουλιάξει µέσα στην πιο σκοτεινή βαρβαρότητα. Κι έσβησε όχι για άλλο λόγο, µα επειδή η οικονοµική εξέλιξη την έκανε οικονοµικά ασύµφορη. Πολύ αργότερα, σε µια εποχή που ο πολιτισµός είχε φτάσει σε αξιόλογα επίπεδα, οι άκρως πολιτισµένοι Άγγλοι άποικοι την ξανακαθιέρωσαν, επειδή ήταν συµφέρουσα στην οικονοµία τους, χωρίς κανείς να δυσανασχετήσει γι' αυτό. Όταν οι βρετανικές αποικίες µετάλλαξαν σε ΗΠΑ -και µε την αξίωση να είναι το πιο φιλελεύθερο κράτος στον κόσµο !- ούτε που διανοήθηκαν να καταργήσουν τη δουλεία ! Μόνο που ο θεσµός έσβησε µόνος του στο βόρειο τµήµατ της χώρας, γιατί έτσι το απαιτούσαν οι οικονοµικές συνθήκες. Στο νότιο τµήµα διατηρήθηκε έως το 1863 και καταργήθηκε ύστερα από εµφύλιο πόλεµο µεταξύ Βορρά και Νότου που είχε ως αφορµή όχι αυτόν τούτο τον θεσµό της δουλείας,

αλλά την επιµονή των Νοτίων να τον καθιερώσουν και στις ∆υτικές πολιτείες. Με άλλα λόγια, αν οι Νότιοι δεν έδειχναν αυτή την επεκτατική επιµονή, η δουλεία θα βαστούσε στην πολιτισµένη Αµερική για πολλά χρόνια ακόµα, ίσως και µέχρι σήµερα..." Bιβλιογραφική αναφορά : Μ.Καραγάτσης, "Η Ιστορία των Ελλήνων", σελ 195, Εστία 1994

Έλλην- Ελλάς : απόπειρα ερµηνείας " ευχαριστώ το Θεό που γεννήθηκα έλλην "

"Eλλάς": µία λέξη τυλιγµένη στους µύθους ! Τι σηµαίνει η λέξη αυτή ; Πολλά έχουν ειπωθεί, πολλές ερµηνείες έχουν δοθεί. Γνώστες της ελληνικές γλώσσας υποστηρίζουν πως σηµαίνει "φώς λάµπει", εκ της ρίζας σελ=φωτείζειν. Από αυτήν προκύπτουν και άλλες οµόρριζες λέξεις όπως : 'Ελλη, Σέλας, Ελλοπία, Ήλιος, Σελήνη, Σελλοί κά. Ασπαζόµενοι την παραπάνω ετοιµολογική άποψη, προχωρούµε ένα βήµα ακόµη και στην εννοιολογική ερµηνεία της λέξεως αυτής.Οι πρόγονοί µας δεν επέλεξαν τυχαία το όνοµα της φυλής τους και κατ'επέκταση αυτό της πατρίδος τους. Είχαν αντιληφθεί το τι σηµαίνει να ζεις στο ΦΩΣ. Να ζεις στο νοητό φως της γνώσεως, κυρίως, παρά στο "υλικό" φως των ουρανίων σωµάτων. Πάρα πολλοί λαοί είχαν έντονη επαφή µε το φως του Ήλιου και όλοι µε το φως των άστρων. Κανένας όµως, απ' όσο γνωρίζουµε, δεν ονόµασε την πατρίδα του "Χώρα φωτός". Και δεν αναφερόµαστε στους αφρικανικούς λαούς για τους οποίους η ηλιοφάνεια ήταν µάλλον επώδυνη, αλλά στους λαούς των εύκρατων ζωνών (τουλάχιστον). Το πολύ - πολύ να λάτρεψαν τον ήλιο σα θεό, για την καλωσύνη του να τους ζεσταίνει και να βοηθά τη γη στην παραγωγή υλικών αγαθών. Για τους Έλληνες όµως, ο θεός Ήλιος ήταν ο θεός της ΜΟΥΣΙΚΗΣ (=αρµονία, µέτρον, κάλλος) και της ΜΑΝΤΙΚΗΣ (=σοφία, επιστήµη) ενώ και το όνοµά του είναι δηλωτικό της σηµασίας του : ΑΠΟΛΛΩΝ = α-πολλών ! ένας θεός. Ο θεός είναι η απόλυτη γνώση, το απόλυτο φως... Φως λοιπόν της γνώσεως, του νοός, της αρµονίας, της επιστήµης, του κάλους, του µέτρου. Ας θυµηθούµε τους Ιουδαίους της αντίστοιχης περιόδου : "ισραήλ" δηλαδή "ισχυρός" ήταν και είναι το όνοµά τους. Αυτός που πάλαιψε ευθέως µε το θεό και τον νίκησε. "Ρωµαίοι", οι δυτικοί µας γείτονες. "∆υνατοί" και αυτοί... Κι όµως, πολύ πριν απ' αυτούς, τότε που ο κόσµος ζούσε στην απόλυτη βαρβαρότητα, οι δικοί µας πρόγονοι δε γοητεύτηκαν από το πρότυπο του "ισχυρού" αλλά µε µία όχι ανεξήγητη λεπτότητα, αυτοπροσδιορίστηκαν ως "φωτοδότες". Ισχυροί, όχι µε την κτηνώδη έννοια της λέξης. ισχυροί πνευµατικώς. αντιλαµβάνονται νωρίς τον οικουµενικό τους ρόλο. Είναι προορισµένοι να κατακτήσουν τον κόσµο µε τη φωτοδοσία του εκπολιτισµού. άνθρωποι λοιπόν οι Έλληνες, διότι "άνω θρώσκουν" και όχι homini που θα καταλήξουν "χους". Είναι λαός που φτιάχθηκε από λίθους και όχι από χώµα ! Βρισκόµαστε χρονικώς στην αρχή, στη χαραυγή της Ιστορίας. Το πρώτο φως της αγγίζει τούτη τη σκληρή µα γλυκειά ελληνίδα γη που στεφανώνει η Μεσόγειος. Με το πρώτο φως της Ιστορίας γεννιέται ο Έλλην, οι Έλληνες, η Ελλάς. Η Ιστορία αρχίζει ΜΕ την Ελλάδα και το φωτισµένο της πλήρωµα. Η Ελλάς αρχίζει την ύπαρξή της µε την Ιστορία του φωτισµένουπολιτισµένου ανθρώπου της Γης και θα σβήσει µόνον όταν πάψει να υπάρχει άνθρωπος σ' αυτή τη Γη...

Bιβλιογραφική αναφορά : Μανιά Θεοφάνη, "Παρθενών", Πύρινος Κόσµος 1987, σελ 107 Φουράκης Γιάννης, "Οι πλαστογράφοι της ελληνικής ιστορίας", τοµ α', εκδ ε', Τάλως 1990, σελ 41 Χρήστου Παναγιώτης, "Οι περιπέτειες των εθνικών ονοµάτων των ελλήνων", εκδ γ', Κυροµάνος 1991, σελ 40 Ερευνητικό Περιοδικό "∆ΑΥΛΟΣ"

Η ελληνική σκέψη οι έλληνες εξάντλησαν την έρευνα στην επιστήµη των επιστηµών, φιλοσοφία

Στρατιές ολόκληρες οι Έλληνες διανοούµενοι, επιστήµονες και φιλόσοφοι... Πλήθος απειράριθµο οι ιδέες και επιστηµονικές ανακαλύψεις τους, πολλές από τις οποίες έφτασαν µέσα από τα βιβλία τους στο σήµερα, ενώ πολλαπλάσιες αυτών καταστράφηκαν στο πέρασµα των αιώνων µαζί µε βιβλιοθήκες κοσµοξάκουστες για τους θησαυρούς Σοφίας που περιείχαν.

ΟΜΗΡΟΣ ... αφηγείται τη δράση βασιλιάδων και ηρώων, παραδίδοντας γιγαντιαία νοήµατα αρίστου τε και κραταιού βίου ! ΗΣΙΟ∆ΟΣ ... γράφει για γεωργούς και βοσκούς.Περιγράφει τη Θεογονία και τη δηµιουργία του Κόσµου. Οι περιγραφές του (Τιτανοµαχία, Γιγαντοµαχία κλπ) κρύβουν πολλούς συµβολισµούς σχετικά µε τη δηµιουργία του κόσµου και τις γεωλογικές ανακατατάξεις που ακολούθησαν ΙΩΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΘΑΛΗΣ ο Μηλίσιος ... αναζητούσε την προέλευση και την ουσία του κόσµου. Πίστευε πως η ύλη δηµιούργησε τη γη, αέρα, φωτιά και έτσι σχηµατίσθηκε ο κόσµος. ΑΝΑΞΙΜΑΝ∆ΡΟΣ ... µαθητής του Θαλή. Πίστευε πως τα πράγµατα γεννήθηκαν από το άπειρο και πως όταν καταστραφεί κάτι, ξαναγυρνά σ' εκείνο απ' το οποίο προήλθε. Έτσι ο κόσµος παραµένει αναλλοίωτος και υπάρχουν στο ∆ιάστηµα άπειροι κόσµοι που διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Εκατοντάδες χρόνια πρν το Λαβουαζιέ και την θεωρία της "αφθαρσίας της ύλης" ! ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ ... µαθητής του Αναξιµάνδρου. Συµφωνεί µε το δάσκαλό του για τη θέση της γης στο ∆ιάστηµα. Επιπλέον πιστεύει πως η γη είναι απεριόριστη, επίπεδη και αιωρείται στο διάστηµα, όπως και τα άλλα άστρα. Προσέξτε! "και αιωρείται στο διάστηµα, όπως και τα άλλα άστρα"

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ... θεωρεί πως όλα τα πράγµατα είναι σε αδιάκοπη κίνηση, ροή και εξέλιξη, σε ένα συνεχές γίγνεσθαι : "τα πάντα ρει". ∆ίνει προταιρεότηταστο στοιχείο της φωτιάς (=ενέργεια ;;;). Τον κόσµο, λέει, δεν το έφτιαξε κανένας Θεός. ΕΛΕΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ ... οπαδός του µονοθεϊσµού. Ο Θεός δε µοιάζει στους θνητούς, ούτε στη µορφή, ούτε στη σκέψη. Ο Θεός είναι ένας, αιώνιος, αµετάβλητος, πανταχού παρών, κυβερνώντας τα πάντα άϋλος και αθέατος. Μια θεολογική προσέγγιση πολύ κοντινή, αν όχι ταυτόσηµη, µε τη χριστιανική αντίληψη για το Θεό, 610 χρόνια πριν διδάξει ο Χριστός στη γη ! ΠΑΡΜΕΝΙ∆ΗΣ ... υποστήριξε αυτά που είπε και ο Ξενοφάνης για το Θεό.Πίστευε πως το µόνο πραγµατικά αληθινό που υπάρχει είναι ο Θεός και κατά συνέπεια εµείς και όλα γύρω µας είναι µία παραίσθηση που νοµίζουµε πως είναι πραγµατικά. Αν µπορούσαµε να σταθούµε µπροστά στο Θεό και τη δόξα του, τα "φαντάσµατα" αυτά θα εξαφανίζονταν. Περιττή κάθε επισήµανση για οµοιότητα µε την χριστιανική αντίληψη της θείας δύναµης και µεγαλοπρέπειας ΖΗΝΩΝ ... διετύπωσε µία σειρά θέσεων υπεράσπισης του Παρµενίδη. Ο τρόπος που ανέπτυξε τις θέσεις αυτές στάθηκε η αιτία να θεωρηθεί ως ο θεµελιωτής της διαλεκτικής ΜΕΛΙΣΣΟΣ ... οπαδός του Παρµενίδη, πίστευε πως οι αισθήσεις µας απατούν. Πράγµατι ! δεν µπορούµε να δούµε ολόκληρο το φάσµα του φωτός ! βλέπουµε ανάµεσα στο Ιώδες και το Ερυθρό, ενώ πέρα από αυτά όχι (υπεριώδες, υπέρυθρο) ΕΠΙΧΑΡΜΟΣ ... προσπάθησε να συµβιβάσει τις ιδέες του Ηράκλειτου µε αυτές του Ξενοφάνη ΠΥΘΑΓΟΑΡΑΣ ... οι αριθµοί και το κενό αποτελούν την αρχή του κόσµου. Βασική πραγµατικότητα είναι το "ένα", ο Θεός δηλαδή, και από αυτό το "ένα" προέρχονται όλα ΕΜΠΕ∆ΟΚΛΗΣ ... εξηγεί την κίνηση των πλανητών καθώς και την αιτία έκλειψης του ηλίου. Συµπεραίνει πως χρειάζεται κάποιος χρόνος για να µεταδοθεί το φως στο ∆ιάστηµα, τον οποίο δε µπορούµε να υπολογίσουµε εξ αιτίας της µεγάλης ταχύτητας του φωτός (!). πιστεύει ακόµα πως τα φυτά εµφανίστηκαν στη γη πρώτα από τα ζώα και πως ζώα και φυτά διαµορφώθηκαν εξελικτικά σε διάφορα είδη. Ιδέες διατυπωµένες από άνθρωπο που γεννήθηκε 484 χρόνια πριν το Χριστό και περίπου 2.400 πριν τον ∆αρβίνο ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ ... δίδασκε πως ο Ήλιος είναι µία διάπυρη πέτρα µεγαλύτερη και από την Πελοπόννησο. Πίστευε πως ο κόσµος µπορεί να διαιρείται συνεχώς σε άπειρα κοµµάτια. Θεωρία διάσπασης του ατόµου, 464 χρόνια πΧ ; ΟΙ ΥΛΙΣΤΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ ... δάσκαλος του ∆ηµόκριτου. Ο κόσµος, γι' αυτόν, αποτελείται από αιώνια, συµπαγή και ποιοτικώς όµοια άτοµα που κινούνται σε ένα κενό χώρο. Τα αντικείµενα έχουν διαφορετική µορφή µεταξύ τους γιατί τα άτοµά τους έχουν διαφορετική σύνθεση

∆ΗΜΟΚΡΙΤΟΣ ... αναγνωρίζει την αµεταβλητότητα και αιωνιότητα της ύλης λέγοντας πως "τίποτα δε γεννιέται από το τίποτα και τίποτα δεν µεταβάλλεται σε τίποτα". Υποστηρίζει τη θεωρία του δασκάλου του για το "άτοµον" ΣΟΦΙΣΤΕΣ ΠΡΩΤΑΓΟΑΡΑΣ ... συµπατριώτης του ∆ηµοκρίτου από τα Άβδηρα της Θράκης. Στήριζε τις θεωρίες του στον Παρµενίδη και τον Ζήνων. Πίστευε πως το µόνο πραγµατικό είναι το Ανώτερο Όν και πως όλα τα άλλα είναι πλάσµατα της φαντασίας µας. ΓΟΡΓΙΑΣ ... µαθητής του Εµπεδοκλέους που υποστήριξε τις απόψεις του δασκάλου του ΠΡΟ∆ΙΚΟΣ ... ασχολήθηκε µε την ηθική και έγραψε το µύθο του Ηρακλή που διαλέγει το δρόµο. Οι σοφιστές υποστήριζαν πως έπρεπε κατ' αρχάς να γνωρίσουµε τη διάνοιά µας και το µηχανισµό της. ΛΥΚΟΦΡΩΝ και ΑΛΤΑ∆ΗΜΑΣ ... ανήκουν στους νεώτερους σοφιστές που απέρριπταν την αναγκαιότητα των κοινωνικών τάξεων, θεωρώντας πως η φύση δεν έπλασε κανέναν σκλάβο και πως οι άνθρωποι γεννιούνται ελέυθεροι. 22 αιώνες πριν τους Ευρωπαίους ∆ιαφωτιστές... ΘΡΑΣΥΜΑΧΟΣ ... µίλησε για τη σχτικότητα των κοινωνικών και ηθικών κανόνων και θεωρούσε πως το δίκαιο εκφράζει το συµφέρον του δυνατότερου. πίστευε πως οι νόµοι είναι αντίστοιχοι του πολιτεύµατος από το οποίο εκπορεύονται. ΣΩΚΡΑΤΗΣ ... πολέµιος των σοφιστών. Ιδεαλιστής, πολέµιος του υλισµού. Κατέβασε τη φιλοσοφία από τον ουρανό στη γη, µελετώντας όχι µεταφυσικά πράγµατα αλλά τον άνθρωπο. Πίστευε στην αναγκαιότητα πειθαρχίας προς τους νόµους και τη συνεχή αυτοβελτίωση. Σε µία ρωµαιοκαθολική προσευχή υπάρχουν οι εξής στίχοι : Άγιε Σωκράτη, πρέσβευε υπέρ ηµών (San Socrates ora pro nobis). ΠΛΑΤΩΝ ... πιστεύει πως για κάθε τι που υπάρχει στη γη υπάρχει στο ουρανό το ιδανικό πρότυπό του, το "καλούπι" του. Πίσω από τον κόσµο των αισθήσεων υπάρχει ένας ιδεατός άλλος κόσµος ο οποίος είναι Τέλειος. Πιστεύει πως η αθάνατη ψυχή του κάθε ανθρώπου ζει ανάµεσα στα "τέλεια" πρότυπα, ενώ τα φθαρτά σώµατά µας ανάµεσα σε ατελείς "σκιές" των προτύπων. ∆ιατύπωσε την πρώτη ολοκληρωµένη άποψη για µια κοινωνία που σήµερα θα τη χαρακτηρίζαµε ως "σοσιαλιστική". ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ... θεµελιώνει τη Λογική και βάζει σε τάξη τις ανθρώπινες ιδέες. Μελετά τη φύση σε όλες της τις εκφάνεις και συγγράφει 170 έργα από τα οποία διασώθηκαν µόνο τα 47. Είναι ο τελευταίος µεγάλος Έλληνας φιλόσοφος και ο πρώτος Ευρωπαίος. Οι απόψεις του διαποτίζουν απόλυτα την ευρωπαϊκή σκέψη ως και τον 18ο αι. Είναι αδύνατο µέσα σε 5 γραµµές να δώσουµε µία συνοπτική έστω παρουσίαση του πολυσχιδούς αριστοτελικού έργου... Bιβλιογραφική αναφορά : Γιοστάϊν Γκάαρντερ, "Ο κόσµος της Σοφίας", Λιβάνης 1996 Κ.Μετρινός, "Τι είναι φιλοσοφία", Αναγνωστίδης 1980 Κων.Πλεύρης, "Ο διωγµός των αρίστων" Νέα Θέσις Κων.Πλεύρης, "Έλληνες Φιλόσοφοι" Νέα Θεσις Κων.Τσάτσος,"Κοινωνική φιλοσοφία των Αρχαίων Ελλήνων", Εστία 1993

∆ωδεκαθεϊσµός

∆ιαβάζοντας το Βιβλίο Επισκεπτών, αλλά και πλήθος περιοδικών και "βιβλίων" τον τελευταίο καιρό, αλλά και στο ∆ιαδίκτυο σχετικές σελίδες, παρατηρείται µία σύγκρουση νέων δωδεκαθεϊστών (κάτι απίθανων τύπων "στυλ" Κεραµυδά και "εψιλονιστών ουφολόγων") µε τους Χριστιανούς. Οφείλω λοιπόν, επειδή η σελίδα αυτή έχει δεχθεί πυρά εκατέρωθεν, να διευκρινήσω ορισµένα πράγµατα και να απευθυνθώ καλόπιστα προς τους επισκέπτες της σελίδος, τα εξής : α) ∆ωδεκαθεϊστές : είσαστε 12θεϊστές για να είσαστε πιο Έλληνες από τους άλλους και να µοιάσετε στον αρχαίο πρόγονό σας ; το κάνετε για να εκδικηθείτε µετά από 1500 χρόνια την επικράτηση του Χριστιανισµού ; ή το κάνετε επειδή πιστεύετε πως πραγµατικά κάπου στον Όλυµπο ή πιο ψηλά κατοικούν οι θεοί ; Αρνείστε την ελληνική δόξα και την συνεισφορά του -ύστερου έστω- βυζαντινού κόσµου στον ελληνικό πολιτισµό ; Γιατί όλη κι όλη η αγωνία σας περιορίζεται στην αναγνώριση ως θρησκείας του ∆ωδεκαθέου και δεν εκτείνεται σε σηµαντικά εθνικά ζητήµατα που αντιµετωπίζει η χώρα, όπως η εξαφάνιση της γλώσσας, ο παραγκωνισµός κάθετι ελληνικού, η επικείµενη ισοπέδωση της ελληνικής διαφοροποιήσεως, η υποβάθµιση της αξίας και του µεγέθους του ελληνικού πολιτισµού ; β) Χριστιανοί : αρνείστε και την αναφορά ακόµα στους θεούς των Ελλήνων ; αρνείστε ότι πρέπει να τιµούµε µε ονοµατοθεσίες συλλόγων,έργων, επιχειρήσεων και ανθρώπων τους αρχαίους θεούς, υπέρ των βωµών των οποίων έχυναν το αίµα τους οι πρόγονοί µας ; Αρνείστε ότι η Παλαιά ∆ιαθήκη δεν µπορεί να είναι Ιερό Βιβλίο για τους Έλληνες ; Γνώµη µας είναι πως οι Έλληνες ουδέποτε υπήρξαν άθρησκοι και άθεοι. Πάντοτε εσέβοντο και τιµούσαν τους Θεούς (και τον Άγνωστο Θεό) µε ναούς και βωµούς στις οικίες τους. Η θεία φώτιση εδώθη στους αρχαίους στοχαστές και φιλοσόφους, σε βαθµό τέτοιο που και η Χριστιανική θρησκεία τους εδέχθη ως αγίους και τους εικονογραφεί ως "ο Έλλην Πλάτων" κ.ο.κ στις εκκλησίες. Κανείς δεν µπορεί να αµφισβητήσει την ιστορική παρουσία του Χριστού και τον εγκωµιαστικό λόγον του υπέρ των Ελλήνων. Ο κόσµος άλλαξε ! Το Βυζάντιο έγινε η Νέα Ρώµη και φυσικά, η νοοτροπία και η σκέψη τα πολιτικά ήθη η θρησκεία και η κοινωνία. Τιµούµε και σεβόµαστε απεριόριστα τα πάτρια. ΟΛΑ τα πάτρια. ΟΛΕΣ τις παρακαταθήκες. Αρχαίων και Μεσαιωνικών προγόνων µας. Την σκέψη και τη θρησκεία τους. Πρέπει όµως να το καταλάβουµε πως πια η αρχαία δεν είναι δική µας και ούτε µπορεί να γίνει. Παράλλήλως, είναι επιτακτικό να γίνει αποκάθαρση του Χριστιανισµού από τα ιουδαϊκά στοιχεία . Ας δούµε όµως ενιαία τον ελληνισµό και την Ιστορία του ! ∆υστυχώς, δεν µπορεί να αναβιώσει η πόλις-κράτος για να αναγεννηθεί στο σύνολό του ο ελληνικός τρόπος του θρησκεύεσθαι και πράττειν !

Χριστιανισµός

Χωρίς τους Έλληνες, ο Χριστιανισµός δε θα ήταν αυτός που είναι Ήσαν δε τινες Έλληνες εκ των αναβαινόντων ίνα προσκυνήσωσιν εν τη εορτή. Ούτοι ουν προσήλθον Φιλίππω τω από Βησθαϊδά της Γαλιλαίας, και ηρώτων αυτόν λέγοντες : κύριε, θέλοµεν τον Ιησούν ιδείν. [...] Ο δε Ιησούς απεκρίνατο αυτοίς λέγων : ΕΛΗΛΥΘΕΝ Η ΩΡΑ ΙΝΑ ∆ΟΞΑΣΘΗ Ο ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. (κατά Ιωάννη, ιβ' 20-23)

Eίναι εξαιρετικά δύσκολο να εξαντλήσουµε αυτό το τόσο µεγάλο θέµα, της σχέσης του ελληνισµού µε τον χριστιανισµό. Ταπεινή µας φιλοδοξία είναι να δώσουµε ορισµένα στοιχεία της ελληνικής φιλοσοφίας και θρησκείας σε αναλογία µε αυτά της χριστιανικής, για να καταδείξουµε τη βαθειά επίδραση της πρώτης στη δεύτερη, δεδοµένου ότι ο ελληνισµός προϋπήρξε του χριστιανισµού... Το σύνολο των χριστιανικών (και µάλιστα των ορθοδόξων) αντιλήψεων περιλαµβάνεται στην ελληνική σκέψη, εκατοντάδες ή και χιλιάδες έτη πριν την εµφάνιση του Χριστιανισµού στο προσκήνιο της ιστορίας. Εντελώς ενδεικτικά µπορούµε να θυµηθούµε τις θεολογικές και ηθικές αρχές των Ελλήνων όπως τις διετύπωσαν ορισµένοι από τους επιφανέστερους : Ο Ξενοφάνης και ο Σωκράτης πίστευαν πως ο Θεός είναι ένας, αιώνιος και αµετάβλητος, έξω από το χώρο, άϋλος και αθέατος, ενώ δεν ξεφεύγει τίποτα από την προσοχή του : "τον δε θεού οφλαθµόν πάντα οράν". Η θεία Πρόνοια φροντίζει τα πάντα :"την δε του Θεού φρόνησιν... πάντων επιµελείσθαι". Ο Όµηρος και ο Πλάτων θεωρούν πως ο Θεός είναι πανάγαθος και δεν ευθύνεται για τις δυστυχίες των ανθρώπων. Ο Πίνδαρος λέει πως οι ψυχές των ευσεβών είναι στον ουρανό και δοξολογούν µε ύµνους το Θεό :"... µάκαρα µέγαν ασίδοντ' εν ύµνοι". Ανάλογες απόψεις είχαν και οι Αριστοτέλης, Τίµαιος, Επίχαρµος, Θαλής Σόλων, Επίκουρος, Θεαίτητος, Ξενοφάνης κ.α. Συνεπώς, οι έλληνες πίστευαν σε έναν Θεό Παντοδύναµο και Πανάγαθο που αποδίδει δικαιοσύνη. Ένα Θεό Σοφό και Άφθαρτο, πανταχού παρών, που δεν προκαλεί κακά. Και αν

αυτές οι απόψεις φαντάζουν γενικόλογες και εν πολλοίς άοριστες, παραθέτουµε ρήσεις και θέσεις των ελλήνων που ταυτίζονται µε ευαγγελικές τέτοιες : • • • •

• •

"Τον δε εχθρόν φίλον ποιείν" (Κλεόβουλος) / "Ειρήνευσον µε τον αντίδικόν σου ταχέως" (Ματθαίος Ε25) "Πράον είναι" (Χίλων) / "Μακάριοι οι πραείς" (Ματθαίος Ε5) "Τον δε εχθρόν ευεργετείν" (Κλεόβουλος) / "Ευεργετείτε εκείνους οίτινες σας µισούσι" (Ματθαίος Ε44) "Πατρός δε και υιού η αυτή ήπερ του Θεού προς άνθρωπον" (Αριστοτέλης) / "Εάν εσείς λοιπόν, πονηροί όντες, εξεύρητε να διδητε καλάς δόσεις εις τα τέκνα σας, πόσω µάλλον ο Πατήρ σας ο εν τοις ουρανοίς θέλει δώσει αγαθά εις τους ζητούντας παρ' αυτού ;" (Ματθαίος Ζ11) "Ου διαµειψόµεθα της αρετής τον πλούτον" (Σόλων) / "∆υσκόλως θέλει εισέλθει πλούσιος εις την βασιλείαν του ουρανού" (Ματθαίος ΙΘ23) "Πεφυλαγµένος άνδρα έκαστον, άρα µη κρυπτόν εχθρός έχων καρδίη φαιδρώ προσενέπη προσώπω" (Σόλων" / "Έρχονται προς εσάς µε ενδύµατα προβάτων, έσωθεν όµως είναι λύκοι άρπαγες" (Ματθαίος Ζ15)

Εκτός όµως από τα διδάγµατα των ποιητών και των φιλοσόφων η ίδια η λειτουργική και οι συµβολισµοί των αρχαίων ελληνικών µυστηρίων µεταφέρθηκαν -σχεδόν αυτούσια- στη χριστιανική λειτουργική και παράδοση : Κάθε πόλις είχε τον προστάτη θεό της. Π.χ. αι Αθήναι την Αθηνά, το Βυζάντιο την Αρτέµιδα κ.ο.κ, όπως και σήµερα κάθε πόλη έχει τον προστάτη Άγιό της (Θεσσαλονίκη τον Άγιο ∆ηµήτριο, Πάτρα τον Άγιο Ανδρέα κ.οκ). Αλλά και το γνωστό θρησκευτικό έθιµο του πανηγυριού έχει ελληνική προέλευση. "Ταύτη δε τη Θεώ και εν Ολυµπία κατ' έτος συντελείται πανήγυρις" γράφει ο Στράβων στα "Γεωγραφικά" του. Οι Έλληνες δεν ήσαν ειδωλολάτρες (όσο δεν είναι και οι σηµερινοί Χριστιανοί) ούτε πίστευαν σε πολλούς Θεούς. Ο Θεός ήταν ένας και γύρω του υπήρχαν οι "Άγιοι". Ο Ποσειδών, προστάτευε τους θαλασσινούς όπως και ο Άγιος Νικόλαος στην Ορθόδοξη πίστη, ο Άρης τους πολεµιστές όπως και ο Άγιος Γεώργιος, ο Ερµής τους οδοιπόρους και ταξιδιώτες όπως ο Άγιος Χριστοφόρος τους οδηγούς σήµερα, η "Πρόµαχος Αθηνά" και η "Υπέρµαχος Στρατηγός Παναγία" πολεµικές προστάτιδες του ελληνικού έθνους, κ.ο.κ. Επίσης, όσοι από τους θνητούς διακρίνονταν για το ήθος και την έντιµη ζωή τους γίνονταν "θεοί" (Ηρακλής, Αχιλλεύς κλπ), όπως δέχεται και η Εκκλησία µας πως οι άριστοι των θνητών αγιάζουν και πλησιάζουν το Θεό ! Η θεία Κοινωνία είναι το αίµα του Κυρίου, δια της οποίας ο µεταλαµβάνων ενώνεται µε αυτόν. Ο Παυσανίας αναφέρει στα "Κορινθιακά" µία γυναίκα που γεύεται το αίµα θυσιασµένου αρνιού για να νοιώσει τη χάρη του θεού "θυοµένης δε εν νυκτί αρνός κατά µήνα έκαστον, γευσαµένη δη του αίµατος η γυνή κάτοχος εις του θεού γίνεται " ! Αλλά και η προσφορά δηµητριακών , κρασιού, λαδιού, µελιού και άλλων καρπών, από τους Έλληνες για να τιµήσουν τους νεκρούς τους, ταυτίζεται µε το ορθόδοξο τυπικό απόδοσης τιµών προς τους νεκρούς. Ακόµα και το κυπαρίσσι που υπάρχει στα χριστιανικά νεκροταφεία, ήταν για τους αρχαίους σύµβολο πένθους αφιερωµένο στον Πλούτωνα. Θα ήταν ίσως κουραστικό να αναφερθούµε αναλυτικά στις επί µέρους οµοιότητες των συµβολισµών και της λατρείας της ελληνικής θρησκείας µε την Ορθοδοξία. Είναι γεγονός πως

είναι πάµπολλες : ο Σταυρός, η βάπτιση, η αγία Τράπεζα, η διαίρεση του ναού σε τµήµατα, τά άµφια των ιερέων, η µορφή και ο ρόλος των αγαθοδαιµόνων των αρχαίων (αγγέλων) κτλ., κατάγονται ευθέως από την ελληνική παράδοση. Ίσως ορισµένοι έχουν την πεποίθηση πως ο Χριστιανισµός δέχθηκε µεν κάποια επίδραση από τους Έλληνες, αλλά πάντως η συνδροµή του Ιουδαϊσµού ήταν σηµαντικότερη. Ο ισχυρισµός αυτός όµως καταρρίπτεται αµέσως από την ουσία του Χριστιανισµού : Η παραδοχή της διττής φύσεως του θεανθρώπου έχει τις ρίζες της στην ελληνική φιλοσοφική αντίληψη της "ασυγχύτου ενώσεως", ιδέα άγνωστη για τους Ιουδαίους αλλά τόσο κοινή για τους έλληνες φυσικούς και φιλοσόφους. Αλλά και στη ρίζα του το όλο θέµα είναι ακατανόητο για έναν Ιουδαίο : να γεννιέται ο Θεός από άνθρωπο ; να γεννα΄ο άνθρωπος Θεό ; ...είναι ιεροσυλία και αξίζει τουλάχιστον το ανάθεµα ! Για τον έλληνα όµως είναι πολύ φυσιολογικό αυτό το τόσο σκανδαλώδες για τον Ιουδαίο. Η ελληνική σκέψη (φιλοσοφία και συλλογική συνείδηση) στάθηκε η κινητήριος δύναµη για την εξάπλωση του χριστιανικού µυνήµατος. Ο κόσµος της εποχής εκείνης, διαποτισµένος από την ελληνική σκέψη και γλώσσα (ελληνιστικός κόσµος, κοινή ελληνική γλώσσα) δέχθηκε το χριστιανισµό.

H αριστοτελική προσέγγιση της "πόλεως" πολίτης, δ' απλώς ουδενί των άλλων ορίζεται µάλλον ή τω µετέχειν κρίσεως και αρχής Μακάρι να έρθει µία ηµέρα που το πολίτευµά µας θα ευνοεί το "κρείτον µέρος" των πολιτών της χώρας µας, που θα απαλλαγούµε από το λαϊκισµό, την ευνοιοκρατία και τη διαφθορά ώστε να δούµε τον τόπο µας αυτάρκη να µας παρέχει το πολυπόθητο "ευ ζην". Προϋπόθεση όµως, είναι να αφυπνισθούµε και να γίνουµε όλοι ενεργοί πολίτες, όπως τους όρισε ο Αριστοτέλης : ενεργοί και αυτοβούλως υποταγµένοι σε δίκαιους Νόµους. Η ανάλυση του Αριστοτέλους για την "πόλιν", τη συντεταγµένη πολιτεία, εξετάζει τον τρόπο γέννησης, τους λόγους ύπαρξης, τη µορφή, τη δοµή, τη φθορά και ανατροπή του συστήµατος. Η πόλις είναι το καταπληκτικό αποτέλεσµα µιας φυσικής διαδικασίας, στην οποία ωστόσο παρεµβαίνει ο ανθρώπινος σχεδιασµός. Η διαδικασία εκκινεί από τη φυσική κατάσταση του ανθρώπου που τον ωθεί στην πρώτη µορφή κοινωνικής οργάνωσης : την οικογένεια. Ακολούθως, συνενώνονται πολλές οικογένειες σε µόνιµη βάση, δηµιουργώντας το χωριό "η εκ πλειόνων οικιών κοινωνία", για να συννενοθούν και τα χωριά δηµιουργώντας έτσι την τέλεια ένωση που είναι η "πόλις", "η δε εκ πλειόνων κωµών κοινωνία, τέλειος πόλις". Ο τελικός στόχος επιτυγχάνεται και η ολοκλήρωση της πόλεως επέρχεται µόνον όταν παρέχει στους πολίτες της το "ευ ζήν". Χρησιµοποιείται ο όρος "πολίτης". ∆ιευκρινίζει ο Αριστοτέλης πως η πόλις υπάρχει "πρίν και µετά" τον πολίτη, όπως τα ποτάµια είναι ίδια όσο και αν αλλάζουν τα νερά τους. "Πολίτης" δεν είναι ο οποιοσδήποτε κάτοικος της πόλεως, αλλά ο ενεργός πολίτης, εκείνος που είναι

οργανικό µέρος αυτής, που ασκεί πολιτικά λειτουργήµατα "πολίτης, δ' απλώς ουδενί των άλλων ορίζεται µάλλον ή τω µετέχειν κρίσεως και αρχής" (1275 α 22). Ουσία της πόλεως δεν είναι λοιπόν οι άνθρωποι που (δεν) την απαρτίζουν αλλά κυρίως το πολίτευµα΄της. Η πόλις αλλάζει αν αλλάξει το πολίτευµάτης, έστω και αν οι πολίτες της παραµείνουν ίδιοι, όπως αλλάζει η παράσταση ενός θεάτρου από κωµική σε τραγική, έστω και αν ο θίασος παραµείνει ίδιος. Το ιδανικό πολίτευµα για µία πόλιν είναι εκείνο που ευνοεί "το κρείττον µέρος" (το καλύτερο δηλαδή) των πολιτών. Αυτή η θέληση του "κρείττονος µέρους" δεν µπορεί να συµπιεσθεί µε σοφίσµατα νοµοθεσίας (1297 α 36). επιλογή βιβλιογραφίας: Αριστοτέλης, "Πολιτικά", Κάκτος 1993 Ιωακειµίδης Π.Κ., " Η πόλη και η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση", Θεµέλιο 1994 Τσάτσος Κων/νος, " Η κοινωνική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων", β' έκδ., Εστία 1993

Η Ρωµανία κι αν επέρασεν, ανθεί και φέρειν κι άλλο...

Οι Αυτοκράτορες του Βυζαντίου

Κωνσταντίνος Α' ο Μέγας

324-337

Κωνστάντιος Β'

333-361

Ιουλιανός ο φιλόσοφος

361-363

Ιοβιανός

363-364

Ουαελιντινιανός

364-375

Ουάλης

364-378

Θεοδόσιος Α' ο Μέγας

379-395

Αρκάδιος

395-408

Θεοδόσιος Β'

408-450

Μαρκιανός

450-457

Λέων Α'

457-474

Λέων Β'

474

Ζήνων

474-491

Αναστάσιος Α'

491-518

Ιουστίνος Α'

518-527

Ιουστινιανός

527-565

Ιουστίνος Β'

565-578

Τιβέριος Β'

578-582

Μαυρίκιος

582-602

Φωκάς

602-610

Ηράκλειος

610-641

Ηρακλεωνάς και Κων/νος Γ'

641

Κώνστας Β'

641-668

Κωνσταντίνος ∆' ο Πωγωνάτος

668-685

Ιουστινιανός Β' ο Ρινότµητος

685-695

Λεόντιος

695-698

Τιβέριος Γ' ο Αψίµαρος

698-705

Ιουστινιανός Β' (πάλι)

705-711

Φιλιππικός Βαρδάνης

711-713

Αναστάσιος Β' (Αρτέµιος)

713-719

Θεοδόσιος Γ' ο Αδραµµυττηνός

716-717

Λέων Γ' ο Ίσαυρος

717-740

Κωνσταντίνος Ε'

740-775

Λέων ∆'

775-780

Κωνσταντίνος ΣΤ'

780-797

Ειρήνη η Αθηναία

797-802

Νικηφόρος Α'

802-811

Σταυράκιος 811

811

Μιχαήλ Α' ο Ραγκαβές

811-813

Λέων Ε' ο Αρµένιος

813-820

Μιχαήλ Β'

820-829

Θεόφιλος

829-842

Μιχαήλ Γ'

842-867

Βασίλειος Α'

867-886

Λέων ΣΤ' ο Σοφός

886-912

Αλέξανδρος

912-913

Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος

913-959

Ρωµανός Α' Λεκαπηνός, συµβασιλεύς

919-944

Ρωµανός Β'

959-963

Νικηφόρος Β' Φωκάς

963-969

Ιωάννης Τσιµισκής

969-976

Βασίλειος Β' Βουλγαροκτόνος

976-1025

Κωνσταντίνος Η'

1025-1028

Ρωµανός Γ' Αργυρός

1028-1034

Μιχαήλ ∆' Παφλαγών

1034-1041

Μιχαήλ Ε' Καλαφάτης

1041-1042

Κωνσταντίνος Θ' ο Μονοµάχος

1042-1054

Θεοδώρα

1054-1056

Μιχαήλ ΣΤ' ο Στρατιωτικός

1056-1057

Ισαάκιος Α' Κοµνηνός

1057-1059

Κωνσταντίνος Ι' ∆ούκας

1059-1067

Ρωµανός ∆' ∆ιογένης

1067-1071

Μιχαήλ Ζ' ∆ούκας

1071-1078

Νικηφόρος Γ' Βοτανειάτης

1078-1081

Αλέξιος Α' Κοµνηνός

1081-1118

Ιωάννης Β' Κοµνηνός

1118-1143

Μανουήλ Α' Κοµνηνός

1143-1180

Αλέξιος Β' Κοµνηνός

1180-1183

Ανδρόνικος Α' Κοµνηνός

1183-1185

Ισαάκιος Β' Άγγελος

1185-1195

Αλέξιος Γ' Άγγελος

1195-1203

Αλέξιος ∆'

1203-1204

Αλέξιος Ε' Μούρτζουφλος

1024

Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος

1261-1282

Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος

1282-1283

Μιχαήλ Θ' Παλαιλόγος

1283-1328

Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος

1328-1341

Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος

1341-1391

Ανδρόνικος ∆' Παλαιολόγος

1376-1379

Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος

1379-1402

Μανουήλ Β' Παλαιολόγος

1402-1425

Ιωάννης Η' Παλαιολόγος

1425-1449

Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος

1449-1453

Ρωµανός ∆' ∆ιογένης ο πρώτος τουρκοµάχος βασιλιάς

Ο Ρωµανός ∆' ∆ιογένης, ήταν ο πρώτος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου που αντιστάθηκε και νίκησε τους, πρωτοεµφανιζόµενους τότε στην Μικρά Ασία, Τούρκους. Υψηλόβαθµος αξιωµατικός του Στρατού, ανέβηκε στον Θρόνο του Βυζαντίου µε έναν και µόνο στόχο: να εξουδετερώσει τον κίνδυνο που διέτρεχε η Αυτοκρατορία, από το λαό των στεππών, τους Τούρκους. Στάθηκε εναντίον του κλίµατος της γενικής αδιαφορίας για τις προκλητικές ενέργειες των Τούρκων, κλίµα που διαµορφώθηκε και συντηρήθηκε από τον Μιχαήλ Ψελλό -πρωθυπουργό, υπουργό εξωτερικών, υπουργό οικονοµικών, υπουργό άµυνας, φιλόσοφο και (αρχι)σύµβουλο της Αυτοκράτειρας- και µερικούς συγκλητικούς ακόµη (πολιτική και διανόηση δηλαδή). Αναδιοργάνωσε το διαλυµένο στρατό και τέθηκε επι κεφαλής εκστρατειών για την απώθηση των Τούρκων προς την Ανατολή. Το διεφθαρµένο κατεστηµένο της Κων/πολης όµως υπέσκαπτε, προδοτικά, συνεχώς το έργο του µαχητή Αυτοκράτορα. Αποκορύφωµα της προδοσίας του : στη αποφασιστική µάχη του Μαντζικέρτ το 1074 µ.Χ. (έδαφος της Αρµενίας), και ενώ ο Αυτοκρατορικός Στρατός νικούσε, ο γιος του προδότη Καίσαρα Ιωάννη, που διοικούσε ένα στρατιωτικό τµήµα στη δεύτερη γραµµή του µετώπου, προκάλεσε µε τις κινήσεις του πανικό στο στράτευµα το οποίο ατάκτως υποχώρησε. Ο Ρωµανός συνελήφθη τραυµατισµένος από τους Τούρκους. Του συµπεριφέρθηκαν καλά και δέχτηκαν να τον ανταλλάξουν µε λύτρα από την Πόλη. Στο δρόµο της επιστροφής όµως, ο Ρωµανός συνελλήφθη από συνοµώτες οι οποίοι και τον τύφλωσαν ! Πέθανε µετά από λίγο καιρό µέσα σε φρικτούς πόνους αυτός ο αγνός και τόσο προδοµένος Αυτοκράτορας µε τα υψηλά οράµατα. Ας αφήσουµε όµως τώρα, την πέννα του Κώστα Κυριαζή να µας περιγράψει το τι σκέφτονταν ο Ρωµανός για τον κίνδυνο από τους Τούρκους και τον εφησυχασµό στην Πόλη : "Πίστη… Τι είναι πίστη; Είναι εκείνο που σε κάνει να ξεχωρίζεις από τους πολλούς, είναι εκείνο που δεν σε αφήνει να ησυχάσεις, είναι εκείνο που σου κλείνει τα αυτιά στο τραγούδι των σειρήνων που σε καλούν να υποταχτείς, να πας σύµφωνα µε τους πολλούς, να συγκατανεύσεις στα όσα δεν πιστεύεις δίκαια και σωστά, ν'ακολουθήσεις τη φορά του ανέµου. Θεέ µου, πόσες φορές µονάχος δεν είπα µέσα µου : Ρωµανέ είσαι τρελλός, πας ν'αναστήσεις κάτι που είναι πεθαµένο, πας µονάχος σου να εµπνευστείς γιατί σε πνίγει η αδιαφορία των άλλων. Πας ν'αλλάξεις τη ζωή που τόσα χρόνια συνήθισαν οι πολλοί. Πας να τους πείσεις πως δεν αρκούν τα πλούτη της Βασιλεύουσας, πως κι αυτή θα πεθάνει όταν πάψει να την τροφοδοτεί η Μικρασία. Πας µε το παράδειγµά σου να παρασύρεις τη µάζα κι ενώ αυτή στην αρχή ενθουσιάζεται, µ'όσα της λες και σε επευφηµεί και σε λέει σπουδαίο, όµως ύστερα όταν έλθει η σειρά της να σ'ακολουθήσει στοχάζεται, δειλάζει και κατόπι αρχίζει τα µουρµουρητά και τις περισσότερες φορές σε κακίζει και σε λέει ηλίθιο και ονειροπαρµένο και σε χλευάζει, όχι γιατί δεν πιστεύει, αλλά γιατί πρέπει να βρει κάποια δικαιολογία για να µη πάρει τον ίδιο µε σένα δύσκολο δρόµο που µπορεί να οδηγήσει είτε στην τελική νίκη είτε στη θυσία είτε ίσως και στην προσωπική καταστροφή." σελ 222 τραυµατισµένος στη µάχη του Μαντζικέρτ ο Ρωµανός απαντά στις παραινέσεις στρατιώτη να πέσει κάτω για να µην τον δουν οι Τούρκοι: " Όχι, ένας αυτοκράτορας, ακόµα και νικηµένος, ακόµα και λαβωµένος, δεν σέρνεται ποτέ, απάντησε περήφανα ο Ρωµανός και έκανε να σηκωθεί." σελ 420

Bιβλιογραφική αναφορά : Κώστας Κυριαζής, "Ρωµανός ∆' ∆ιογένης", Εστία 1994

Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος ο µαρµαρωµένος βασιλιάς

Την ώρα που ο Μωάµεθ καλεί το όχλο που συγκροτεί την πολιορκητική δύναµη, να πολεµήσει για να κερδίσει πιλάφι στον ουρανό µε τα ουρί (αν πεθάνουν) ή πλούτη και σκλάβους από µία Πόλη που όµοιά της δε γνώρισε ως τότε ο κόσµος, ο Αυτοκράτορας δίνει τις τελευταίες του συµβουλές και παραινέσεις. Απευθείνεται και στους Γενουάτες και Βενετούς της παροικίας των Λατίνων που συµπολεµούν µε τους Έλληνες. Τους µιλά ευθέως, τίµια και µε ειλικρίνεια. ∆ε τους κρύβει την αλήθεια. Τους εµψυχώνει και τους καλεί να παλέψουν για υψηλά ιδανικά, περιφρονώντας τον εχθρό... "Άρχοντές µου, εκλαµπρότατοι αξιωµατικοί του Στρατού και ευσεβείς Χριστιανοί συνάδελφοι εν όπλοις: βλέπουµε τώρα την ώρα της µάχης να πλησιάζει... Πάντοτε πολεµήσατε δοξασµένα εναντίον των εχθρών του Χριστού. Τώρα, η άµυνα της πατρώας γης και της κοσµοξάκουστης Πόλης µας, την οποία ο άπιστος και κακός Τούρκος έχει πολιορκήσει για πενήντα δύο ηµέρες, παραδίδεται στα ευγενή και αγέρωχα πνεύµατά σας. Μη φοβηθείτε επειδή τα τείχη της κατέρρευσαν από τους εχθρικούς βοµαρδισµούς. Γιατί η δύναµή σας βρίσκεται υπό την Θεία προστασία και πρέπει να το δείξετε αυτό µε τον παλµό των όπλων σας και τα σηµάδια των σπαθιών σας στον εχθρό. Γνωρίζω πως αυτός ο απειθάρχητος όχλος, όπως είναι η συνήθειά του, θα ορµήξει εναντίον σας µε δυνατές στριγγλιές και αδιάκοπο καταιγισµό βελών. ∆ε θα σας πληγώσουν όµως, διότι είσαστε κατάφρακτοι. Θα χτυπήσουν τα τείχη, τους θώρακες και τις ασπίδες µας. Όµως, µη µιµηθείτε τους Ρωµαίους που, όταν οι Καχηδόνιοι βαδιζαν εναντίον τους, επέτρψαν στο ιππικό τους να πανικοβληθεί από την τροµακτική όψη και τους ήχους των ελεφάντων. Σ΄αυτή τη µάχη πρέπει να σταθείτε σταθεροί και ατρόµητοι, ετοιµάστε το πνεύµα σας για µάχη, να αντισταθείτε µε µεγαλύτερη από άλλοτε ηράκλεια δύναµη. Τα ζώα µπορεί να τρέξουν φοβισµένα, µακριά από άλλα ζώα. Αλλά εσείς είστε άνδρες, άνδρες µε θαρραλέα καρδιά, και θα κρατήσετε στριµωγµένα τα φοβισµένα κτήνη, µπήγοντας τις λόγχες και τα ξίφη σας µέσα τους, έτσι ώστε θα µάθουν ότι δε πολεµούν εναντίον οµοίων τους αλλά εναντίον των κυριάρχων τους και απογόνους Ελλήνων και Ρωµαίων "(Και ούτως λογίσθητε ως επί αγρίων χοίρων και πληθύν κυνήγιον, ίνα γνώσωσιν οι ασεβείς ότι ου µετά αλόγων ζώων ως αυτοί, παράταξιν έχουσιν, αλλά µετά κυρίων και αυθεντών αυτών και απογόνων Ελλήνων και Ρωµαίων"). Γνωρίζετε πως ο ανίερος και άπιστος εχθρός αδίκως έσπασε την ειρήνη. Παραβίασε τους όρκους και τη συµφωνία που έκανε µαζί µας. Έσφαξε τους χωρικούς µας την εποχή της σοδειάς. ΄Υψωσε φρούριο στην Προποντίδα σα να ήταν να καταβροχθίσει τους Χριστιανούς. Κύκλωσε τον Γαλατά µε την πρόφαση της ειρήνης. Τώρα προσπαθεί να καταλάβει την

Κωνσταντίνου Πόλιν, την πατρώα σας γη, το καταφύγιο των Χριστιανών, τον φύλακα όλων των Ελλήνων, και βεβηλώσει τα ιερά του Θεού µετατρέποντάς τα σε στάβλους. Τους καλεί όλους να πολεµήσουν υπερασπιζόµενοι τέσσερα αγαθά : "... πρώτον µεν υπέρ Πίστεως ηµών και Ευσεβείας, δεύτερον υπέρ Πατρίδος, τρίτον υπέρ Βασιλέως, τέταρτον υπέρ συγγενών και φίλων. Άλλως πατρίδα περίφηµον τοιαύτην υστερούµεθα και της ελευθερίας ηµών..." την Πόλιν, το "...καταφύγιον χριστιανών, ελπίδα και καύχηµα των Ελλήνων, το καύχηµα πάσι τοις ούσιν υπό του ηλίου ανατολήν ! Τα νυν πάλιν ο καιρός εστίν επιτήδειος ίνα δείξητε εις βοήθειαν την Χριστού αγάπην και ανδρείαν και γενναιότητα υµών. Ω άρχοντές µου, παιδιά µου, γυιοί µου, η αιώνια τιµή των Χριστιανών εναπόκειται στα χέρια σας. Εσείς άνδρες της Γένουας, θαρραλέοι άνδρες και φηµισµένοι για τις ατέλειωτες νίκες σας, εσείς που πάντοτε προστατέψατε αυτήν την Πόλιν, την µάνα σας, σε πάµπολλες συγκρούσεις µε τους Τούρκους, δείξτε τη δύναµη και το επιθετικό σας πνεύµα εναντίον τους µε σθένος. Εσείς άνδρες της Βενετίας, άξιοι ήρωες, που το ξίφος σας έκνανε πολλές φορές να τρέξει το Τούρκικο αίµα και τιµήσατε αυτήν την Πόλιν σα να ήταν δική σας, διακεκριµένοι άνδρες, ετοιµάστε το πνεύµα σας για µάχη. Εσείς, συνάδελφοί µου εν όπλοις, υπακούστε στις εντολές των ανωτέρων σας µε την πεποίθηση ότι είναι η ηµέρα της δικής σας δόξας -µια ηµέρα κατά την οποία αν θα χύσετε έστω µία σταγόνα αίµα θα έχετε κερδίσει φωτοστέφανα µάρτυρα και αιώνια υστεροφηµία ! Ουκ έχω καιρόν ειπείν υµίν πλείονα. Μόνον το τεταπεινωµένον ηµέτερον σκήπτρον εις τας υµών χείρας ανατίθηµι, ίνα αυτό µετ' ευνοίας φυλάξοιτε..." Στα συγκλονιστικά αυτά λόγια του Αυτοκράτορα, δακρυσµένοι απαντούν όλοι : "Αποθανόµεν υπέρ της Χριστού Πίστεως και της Πατρίδος ηµών !" Ξηµέρωνε 29 Μαϊου 1453. Στα τείχη ανεµίζουν οι Αυτοκρατορικοί ∆ικέφαλοι. Στην πύλη του Αγίου Ρωµανού έφιππος ο Κωνσταντίνος. Ήξερε πως η ∆ύση και η τύχη του είχαν γυρίσει την πλάτη. Όµως εκεί "αυτοπροαιρέτως" στάθηκε ανδρείως και κοίταξε κατά πρόσωπο τον Τούρκο και τον θάνατο. Γι' αυτό και δεν πέθανε ! ∆εν πέθανε στη συνείδηση των Ελλήνων... Οι Έλληνες λένε πως "του αντρειωµένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται". Το όνοµά του και η ιστορία του έγιναν τραγούδι στο στόµα, ελπίδα στην καρδιά των υπόδουλων Ελλήνων ... "ο Μαρµαρωµένος Βασιλιάς" ... Άγγελος Κυρίου µαρµάρωσε τον Κωνσταντίνο τη στιγµή που οι Αγαρηνοί εφορµούσαν ασεβώς στην θεοφύλακτη Πόλιν. Ο Αυτοκράτορας µαρµαρώθηκε και δεν πέθανε... περιµένει το άγγιγµα του Αγγέλου που θα του δώσει το ξίφος για να κυνηγήσει όχι µόνο τους κατακτητές ως εκεί απ'όπου ξεκίνησαν -την κόκκινη Μηλιά- αλλά ακόµα και τον αδερφό του και τον ανηψιό του που αργότερα τούρκεψαν και πολέµησαν τους Έλληνες. Για να επιβάλλει ποινή σε όσους ατίµασαν το αίµα και τα δάκρυα του Γένους...για να γίνει τιµωρός τους...

Οµιλία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ολίγον προ της Αλώσεως της Κων/πόλεως «Υµείς µεν, ευγενέστατοι άρχοντες και εκλαµπρότατοι δήµαρχοι και στρατηγοί και γενναιότατοι στρατιώται και πας ο πιστός και τίµιος λαός, καλώς οίδατε ότι έφθασεν η ώρα και ο εχθρός της

πίστεως ηµών βούλεται ίνα µετά πάσης τέχνης και µηχανής ισχυροτέρως στενοχωρήση ηµάς και πόλεµον σφοδρόν µετά συµπλοκής µεγάλης και συρρήξεως εκ της χέρσου και θαλάσσης δώση ηµίν µετά πάσης δυνάµεως, ίνα, ει δυνατόν, ως όφις τον ιόν εκχύση και ως λέων ανήµερος καταπίη ηµάς. ∆ια τούτο λέγω και παρακαλώ υµάς ίνα στήτε ανδρείως και µετά γενναίας ψυχής, ως πάντοτε έως του νύν εποιήσατε, κατά των εχθρών της πίστεως ηµών. Παραδίδωµι δε υµίν την εκλαµπροτάτην και περίφηµον ταύτην πόλιν και πατρίδα ηµών και βασιλεύουσαν των πόλεων. Καλώς ούν οίδατε, αδελφοί, ότι δια τέσσερά τινα οφείλεται κοινώε εσµεν πάντες ίνα προτιµήσωµεν αποθανείν µάλλον ή ζήν, πρώτον µεν υπέρ της πίστεως ηµών και ευσεβείας, δεύτερον δε υπέρ πατρίδος, τρίτον υπέρ του βασιλέως ως Χριστού Κυρίου, και τέταρτον υπέρ συγγενών και φίλων. Λοιπόν, αδελφοί, εάν χρεώσταί εσµεν υπέρ ενός εκ των τεσσάρων αγωνίζεσθαι έως θανάτου πολλώ µάλλον υπέρ πάντων ηµείς, ως βλέπετε προφανώς, και εκ πάντων µέλλοµεν ζηµιωθήναι. Εάν δια τα εµά πληµµελήµατα παραχωρήση ο Θεός την νίκην τοις ασεβέσιν, υπέρ της πίστεως ηµών της αγίας, ήν Χριστός εν τω οικείω αίµατι ηµίν εδωρήσατο, κινδυνεύοµεν, ό εστι κεφάλαιον πάντων. Και εάν τον κόσµον όλον κερδίση τις και την ψυχήν ζηµιωθή, τι το όφελος; ∆εύτερον πατρίδα περίφηµον τοιούτως υστερούµεθα και την ελευθερίαν ηµών. Τρίτον βασιλείαν την ποτέ µεν περιφανή, νύν δε τεταπεινωµένην και εξουθενωµένην απωλέσαµεν, και υπό του τυράννου και ασεβούς άρχεται. Τέταρτον δε και φιλτάτων τέκνων και συµβίων και συγγενών υστερούµεθα. Αυτός δε ο αλιτήριος ο αµηράς πεντήκοντα και επτά ηµέρας άγει σήµερον αφ’ού ηµάς ελθών απέκλεισεν και µετά πάσης µηχανής και ισχύος καθ’ηµέραν τε και νύκτα ούκ επαύσατο πολιορκών ηµάς και χάριτι του παντεπόπτου Χριστού Κυρίου ηµών εκ των τειχών µετά αισχύνης άχρι του νύν πολλάκις κακώς απεπέµφθη. Τα νύν δε πάλιν, αδελφοί, µη δειλιάσητε, εάν και τοίχος µακρόθεν ολίγον εκ των κρότων και των πτωµάτων των ελεπόλεων έπεσε, διότι, ως υµείς θεωρείτε, κατά το δυνατόν εδιορθώσαµεν πάλιν αυτό. Ηµείς πάσαν την ελπίδα εις την άµαχον δόξαν του Θεού ανεθέµεθα, ούτοι εν άρµασι και ούτοι εν ίπποις και δυνάµει και πλήθει, ηµείς δε εν ονόµατι Κυρίου του Θεού και Σωτήρος ηµών πεποίθαµεν, δεύτερον δε και εν ταις ηµετέραις χερσί και ρωµαλαιότητι, ήν εδωρήσατο ηµίν η θεία δύναµις. Γνωρίζω δε ότι αύτη η µυριαρίθµητος αγέλη των ασεβών, καθώς η αυτών συνήθεια, ελεύσονται καθ’ηµών µετά βαναύσου και επηρµένης οφρύος και θάρσους πολλού και βίας, ίνα δια την ολιγότητα ηµών θλίψωσι και εκ του κόπου στενοχωρήσωσι, και µετά φωνών µεγάλων και αλαλαγµών αναριθµήτων, ίνα ηµάς φοβήσωσι. Τας τοιαύτας αυτών φλυαρίας καλώς οίδατε, και ου χρή λέγειν περί τούτων. Και ώρα ολίγοι τοιαύτα ποιήσωσι, και αναριθµήτους πέτρας και έτερα βέλη και ελεβολίσκους, ωσεί άµµον θαλασσών άνωθεν ηµών πτήσουσι, δι’ών, ελπίζω γάρ, ου βλάψωσι, διότι υµάς θεωρώ και λίαν αγάλλοµαι και τοιαύταις ελπίσι τον λογισµόν τρέφοµαι, ότι ει και ολίγοι πάνυ εσµέν, αλλά πάντες επιδέξιοι και επιτήδειοι ρωµαλέοι τε και ισχυροί και µεγαλήτορες και καλώς προπαρασκευασµένοι υπάρχετε. Ταις ασπίσιν υµών καλώς την κεφαλήν σκέπεσθε επί τη συµπλοκή και συρρήξει. Η δεξιά υµών ή την ροµφαίαν έχουσα µακράν έστω πάντοτε. Αι περικεφαλαίαι υµών και οι θώρακες και οι σιδηροί ιµατισµοί λίαν εισίν ικανοί άµα και τοις λοιποίς όπλοις, και εν τη συµπλοκή έσονται πάνυ ωφέλιµα, ά οι εναντίοι ου χρώνται, αλλ’ ούτε κέκτηνται. Και υµείς έσωθεν των τειχών υπάρχετε σκεπόµενοι, οι δε ασκεπείς µετά κόπου έρχονται. ∆ιό, ώ συστρατιώται γίγνεσθε έτοιµοι και στερεοί και µεγαλόψυχοι δια τους οικτιρµούς του Θεού. Μιµηθήτε τους ποτε των Καρχηδονίων ολίγους ελέφαντας, πώς τοσούτον πλήθος ίππων Ρωµαίων τη φωνή και θέα εδίωξαν, και εάν ζώον άλογον εδίωξε πόσον µάλλον ηµείς η των ζώων και αλόγων υπάρχοντες κύριοι, και οι καθ’ηµών ερχόµενοι ίνα παράταξιν µεθ’ηµών ποιήσωσιν ως ζώα άλογα και χείρονές εισιν. Οι πέλται υµών και ροµφαίοι και τα τόξα και ακόντια προς αυτούς πεµπέτωσαν παρ’ηµών. Και ούτως λογίσθητε ως επί αγρίων χοίρων και πληθύν κυνήγιον, ίνα γνώσωσιν οι ασεβείς ότι ου µετά αλόγων ζώων ως αυτοί, παράταξιν έχουσιν, αλλά µετά κυρίων και αυθεντών αυτών και απογόνων Ελλήνων και Ρωµαίων. Οίδατε καλώς ότι ο δυσσεβής αυτός ο αµηράς και εχθρός της αγίας ηµών πίστεως χωρίς εύλογον αιτίας τινος την αγάπην ήν είχοµεν έλυσεν, και τους όρκους αυτού τους πολλούς ηθέτησεν αντ’ουδενός λογιζόµενος και ελθών αιφνιδίως φρούριον εποίησεν επί το στενόν του Ασωµάτου, ίνα καθ’εκάστην ηµέραν δύνηται βλάπτειν ηµάς. Τους αγρούς ηµών και κήπους και παραδείσους και οίκους πυριαλώτους εποίησε, τους αδελφούς ηµών τους Χριστιανούς όσους εύρεν,

εθανάτωσε και ηχµαλώτευσε, την φιλίαν ηµών έλυσεν. Τους δε του Γαλατά, εφιλίωσε, και αυτοί χαίρονται, µη ειδότες και αυτοί οι ταλαίπωροι τον του γεωργού παιδός µύθον, του εψήνοντος τους κοχλίας και ειπόντος. Ώ ανόητα ζώα, και τα εξής. Ελθών ούν αδελφοί, ηµάς απέκλεισε, και καθ’εκάστην το αχανές αυτού στόµα χάσκων, πώς εύρη καιρόν επιτήδειον ίνα καταπίη ηµάς και την πόλιν ταύτην, ήν ανήγειρεν ο τρισµακάριστος εκείνος και τη πανάγνω δεσποίνη ηµών θεοτόκω και αειπαρθένω Μαρία αφιέρωσεν και εχαρίσατο του κυρίαν είναι και βοηθόν και σκέπην τη ηµετέρα πατρίδι και καταφύγιον των Χριστιανών, ελπίδα και χαράν πάντων των Ελλήνων το καύχηµα πάσι τοις ούσιν υπό την του ηλίου ανατολήν. Και ούτος ο ασεβέστατος την ποτε περιφανή και οµφακλιζουσαν ως ρόδον του αγρού βούλεται ποιήσαι υπ’αυτόν. Ή εδούλωσε σχεδόν, δύναµαι ειπείν, πάσαν την υφ’ήλιον και υπέταξεν υπό τους πόδας αυτής Πόντον και Αρµενίαν, Περσίαν και Παµφλαγονίαν, Αµαζόνας και Καππαδοκίαν, Γαλατίαν και Μηδίαν Κολχούς και Ίβηρας, Βοσποριανούς και Αλβάνους Συρίαν και Κιλικίαν και Μεσοποταµίαν, Φοινίκην Βακτριανούς και Σκύθας, Μακεδονίαν και Θετταλίαν, Ελλάδα Βοιωτία, Λοκρούς και Αιτωλούς, Ακαρνανίαν,Αχαϊαν και Πελοπόννησον, Ήπειρον και το Ιλλυρικόν Λύχνίτας κατά το Ανδριατικόν, Ιταλίαν, Τουσκίνους, Κέλτους και Κελτογαλάτας, Ιβηρίαν τε και έως των Γαδείρων, Λιβύαν και Μαυρητανίαν και Μαυρουσίαν, Αιθιοπίαν, Βελέδας, Σκούδην, Νουµιδίαν και Αφρικήν και Αίγυπτον αυτόε τα νυν βούλεται δουλώσαι και την κυριεύουσαν των πόλεων ζυγώ υποβαλείν και δουλεία και τας αγίας εκκλησίας ηµών, ένθα επροσκυνείτο η Αγία Τριάς και εδοξολογείτο το πανάγιον, και όπου οι άγγελοι ηκούοντο υµνείν το θείον και την ένσαρκον του Θεού Λόγου οικονοµίαν, βούλεται ποιήσαι προσκύνηµα της αυτού βλασφηµίας και του φληναφού ψευδοπροφήτου Μωάµεθ, και κατοικητήριον αλόγων και καµήλων. Λοιπόν αδελφοί και συστρατιώται, κατά νούν ενθυµηθήται ίνα το µνηµόσυνον υµών και η µνήµη και η φήµη και η ελευθερία αιωνίως γενήσηται» Εάλω η Πόλις. Χρονικόν Georgios Phrantzes

Οµιλία του Μωάµεθ του πολιορκητού ολίγον προ της αλώσεως της Κων/πόλεως «Ώ τέκνα φίλτατα παρά του Θεού και του αυτού προφήτου Μωάµεθ και εµού του δούλου αυτού δέοµαι και παρακαλώ υµάς, ίνα επί την αύριον άξιον έργον µνήµης αιωνίου ποιήσητε, ως και οι προ ηµών πανταχού έως του νύν, ως φανερόν εστιν, εποίησαν, και µετά προθυµίας και γενναιότητος και µεγαλοψυχίας τους τείχους άνωθεν µετά των κλιµάκων ως πτερωτοί διέλθητε και την φήµην ήν οι προ ηµών, ως είποµεν, εκέρδησαν και ο Θεός εχαρίσατο µη γένοιτο ίνα ηµείς απολέσωµεν αυτήν, αλλά µάλιστα νύν η ώρα ήγγικεν ίνα αυτήν, πολυπλασίως αυξήσωµεν». Είτα λέγει «Και εάν και εξ ηµών τινες αποκτανθώσιν, ως έθος εστίν εν τοις πολέµοις, γεγραµµένον επί της κεφαλής αυτού, καλώς οίδατε δια του ηµετέρου καράν τι φησίν ο προφήτης ότι ο αποθανών εν καιρώ τοιούτω ολόσωµος εν τω παραδείσω µετά του Μωάµεθ αριστήσει και πιεί, και µετά παίδων και µετά γυναικών ωραίων και παρθένων εν τόπω χλοερώ και µεµυρισµένω άνθεσιν αναπαυθή, και εν λουτροίς ωραιοτάτοις λουσθή, και εν εκείνω το τόπω εκ Θεού έξει ταύτα. Ενταύθα δε πάλιν εξ εµού πάς ο εµός στυρατός και άρχοντες της αυλής µου, εάν νικήσωµεν, ο µισθός όν έξουσι παρ’εµού έσται ού τα νύν έχουσι ός από του νύν άρξηται έως τέλους της ζωής αυτών. Και ηµέραις τρισίν η πόλις πάσα υµών έσεται. Και εί τι δ’αν σκυλεύσηται και εύρηται χρυσίου και αργυρίου σκεύος και ιµατισµόν, αιχµαλώτους τε άνδρας και γυναίκας, µικρούς τε και µεγάλους, ουδείς δυνηθείη αυτούς υµίν αιτήσαι ή τι ενοχλήσαι εις ουδέν» Και τελειώσας του λέγειν ώµοσεν αυτοίς φυλάξαι τα όσα αυτοίς διετάξατο. Οίδε ακούσαντες εχάρησαν λίαν και εν µια φωνή πάντες αλαλάξαντες ήσαν κατά των εκείνων διαλεκτόν «Αλλά αλλά Μεεµέτη ρεσούλ αλλά» τούτ’έστιν «Ο Θεός των Θεών και Μουχαµέτης ο προφήτης αυτού».

Εάλω η πόλις. Χρονικόν Georgios Phrantzes

Ενδεικτική βιβλιογραφία: ΤΑΤΙΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥ, Εάλω η Πόλις (χρονικόν), Εστία 1995, 181 σελίδες, (µέρα προς µέρα η πολιορκία και τελικά η άλωση) DONALD M. NICOL, Τhe Immortal Emperor: the life and legend of Constantine Palaiologos last emperor of the romans, Cambridge Un Press 1992, 148 σελ, 6 λίρες αγγλίας (τιµή 1995), (Πολύ στρωτή και κατανοητή γλώσσα. Περιλαµβάνει και τον τελευταίο δηµόσιο λόγο που εκφώνησε ο Παλαιολόγος το βράδυ πριν την Αλωση. Παρουσίαση της βασιλείας του Κωνσταντίνου, της Πολιορκίας και της αλώσεως. Οι προφητείες για την πτώση της Πόλεως και τα θαυµαστά σηµεία που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Ο Κωνσταντίνος πέθανε, µαρµαρώθηκε ή έγκατέλειψε την Πόλη; Νοµίζω πως κυκλόφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδήµα) ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΚΩΣΤΑΣ, Κων/νος Παλαιολόγος, Εστία1994 ζ' έκδοση, 2 τόµοι, 600 σελίδες περίπου, 5000 δρχ (ιστορικό µυθιστόρηµα γύρω από τη ζωή και το τέλος του Κων/νου και κάποιων πρωταγωνιστών-συντρόφων του) ΜΑΡΙΑ ΛΑΜΠΑ∆ΑΡΙ∆ΟΥ-ΠΟΘΟΥ, Πήραν την Πόλη , πήραν την..., Κέδρος 1996 β' έκδοση, 603 σελ, 8000 δρχ (ιστορικό µυθιστόρηµα... µε καλό τέλος ! Πρωταγωνιστές που µοιάζουν µε αυτούς του Κυριαζή συν ο Ιουστινιάνης. Μεγάλη µυθοπλασία που αναπτύσσεται πάνω στα ιστορικά γεγονότα και τους µετέπειτα θρύλους) Υπάρχουν φυσικά και οι πρωτότυπες πηγές από τα χρονικά Ελλήνων και Λατίνων αυτοπτών µαρτύρων Γ.Φραντζή, N.Barbaro, Ίαµ.Κριτόβουλου, Λαόνικου Χαλκοκονδύλη, Μιχαήλ ∆ούκα, και νεώτερων βυζαντινολόγων και ιστορικών : Παπαρηγόπουλου, Σλουµπερζέ, Ράνσιµαν

Ας ξεχωρίσουµε τις έννοιες "Ελλάς" και "ελληνικό κράτος", τότε θα διαµορφώσουµε άλλη άποψη για την πατρίδα µας

Λάµπρος Σταθόπουλος ή Γλογοβίτης ένας άγνωστος αγωνιστής του '21 Αγρότης που άφησε το καρποφόρο αλέτρι του για να αδράξει το υπερήφανο καρυοφίλι, µε το ξέσπασµα της Επαναστάσεως. Αγωνίζεται για µια ελεύθερη Ελλάδα χωρίς αγάδες και τίθεται επικεφαλής σώµατος 30 συγχωριανών του. Το χωριό Γλόγοβα (σήµερα ∆ρακοβούνι) Γορτυνίας του νοµού Αρκαδίας, σύσσωµο συµµετέχει στον Απελευθερωτικό Αγώνα. Ο Λάµπρος και οι συµπολεµιστές του λαµβάνουν µέρος στις νικηφόρες µάχες Βαλτετσίου, Τρικόρφων, ∆ερβενακίων, πολιορκίας Αθηνών και στον πόλεµο κατά του Ιµπραήµ, και όπως βεβαιώνουν ενυπογράφως οι Νικηταράς, Γ.Κολοκοτρώνης, ∆.Πλαπούτας, Καν.∆εληγιάννης και Ν.Πετιµεζάς "πολέµησε µε διακεκριµένη γενναιότητα, φερόµενος πάντοτε µε ευπρέπεια στους ανωτέρους του αρχηγούς...".

Με την αποτίναξη του ζυγού αποσύρεται στο -κατεστραµένο (πυρποληµένο) από τον Ιµπραήµχωριό του. ∆ε διεκδικεί τίποτα, ούτε δέχεται την προσφορά κτηµάτων από ένα τσιφλίκι που του προσφέρονται στην Ηλεία, από την Επιτροπή Εκδουλεύσεων και Θυσιών του Αγώνα. Μένει στον τόπο του και δηµιουργεί οικογένεια µε 4 παιδιά. Η χορήγηση µιας φοράδας από την ανασυγκροτηµένη Πολιτεία καλύπτει απόλυτα τις ανάγκες του για την οκταετή επαναστατική συνδροµή του. Η Πολιτεία αναγνωρίζουσα την προσφορά του τού απονέµει τιµητικά τον βαθµό του "Επίτιµου Ανθυπολοχαγού της Φάλαγγος". Ο Λάµπρος Σταθόπουλος ή Γλογοβίτης ήταν ένας γενναίος στον Αγώνα και ανιδιοτελής στην ζωή. Εκατό χρόνια µετά την έναρξη της επαναστατικής του δράσης, ο εγγονός του Παν. Θ. Λαµπρόπουλος (Καντρής), και οι δισέγγονοί του: Κων.Γ.Πετρόπουλος (Πόταγας) τραυµατίας της Μικρασιατικής εκστρατείας, Κων.Π.Πετρόπουλος (Μάστορας), ∆ηµ.Χ.Χρονόπουλος (του Κρίκου), ο Κωνσταντής Ν. Χρονόπουλος (Κουτάλας) και Κων.Χ.Χρονόπουλος, πολεµούν τους ίδιους εχθρούς µ' εκείνον, στον τιτάνιο Αγώνα της Ελλάδος για την απελευθέρωση της Ιωνίας. Τέλος, οι δισέγγονοί του : Παν. Β.Λαµπρόπουλος ετραυµατίσθη στον ελληνοϊταλικό πόλεµο τον ∆εκ.1940 και δυστυχώς εφονεύθη το 1944 από αντίπαλες ανταρτικές οργανώσεις (ούτος ανήκε στην οργάνωση 5/42 του συνταγµατάρχου ∆ηµ. Ψαρρού), ο Νικ.Γεωρ.Πετρόπουλος πολέµησε στα Οχυρά Ρούπελ το 1941, ενώ ο Θεόδωρος Π.Λαµπρόπουλος που υπηρετούσε στον Εθνικό Στρατό, ετραυµατίσθη στο Γράµµο το 1948. ευχαριστίες στον απόγονο του αγωνιστή, Νίκο Κ. Χρονόπουλο, για το κείµενο

Tα αλβανά στην Ελλάδα... το ποιόν των αλβανών και τα όσα "προσέφεραν" από παλιά στον τόπο µας Τα στίφη των αλβανών που έφεραν στον Μωριά οι Τούρκοι για την καταστολή της επανάστασης του 1769-70 (γατί ήσαν και είναι καλοί φονιάδες και πλιατσικολόγοι), εν τέλει κατήντησαν πληγή και για τους ίδιους τους Τούρκους ! Εννέα χρόνια µετά, ο Σουλτάνος αποφάσισε την εκκαθάριση της Πελοποννήσου από τους βδελυρούς Αλβανούς, γι' αυτό και έστειλε στρατό εναντίον τους. Ο αρχηγός της στρατιάς Γαζή Χασάν Πασάς, κάλεσε σε βοήθειά του και τους Έλληνες κλεφταρµατολούς οι οποίοι ανταποκρίθηκαν θετικά στο κάλεσµα. Σαν τό 'µαθαν οι Αλβανοί, έγραψαν στους Έλληνες :

"Κλεφτοκαπεταναίοι Μωραϊτες, δεν εκάµατε καλά να σµίξετε µε τους Τούρκους και να 'ρθήτε να µας βαρέσετε. Ναίσκε ορέ, δεν το παντέχοµε ετούτο το πράµα και σαν εσείς είχατε αιτίγια µαζί µας, τότενες να 'ρχούσασταν παλληκαρίσια να τα βάζαµε ορέ τα πράµατα στην καλή την στράτα. Μα το Θεό, δε σας λέµε ψέµµατα, ακούστε ταις γραφαίς και ταίς ορµήνειες µας, γιατί το ταχύ οι Τούρκοι θε να

βαρέσουνε και σας όλους, και θα σας σκοτώσουνε. Ελάτε σαν καλά παλληκάρια που είσαστε να τα συµφωνήσουµε, µην καρτερείτε. Τριπολιτζά στη 8 Ιουλίου 1779 οι γενικοί αρχηγοί, Αλή Χατζη Οσµάν Μπέης και Σουλεϊµάν Μπέης " Η ανταλλαγή των µυστικών σηµειωµάτων συνεχίστηκε µε την απάντηση των Ελλήνων : "Αρβανίτες, το γράµµα σας το ελάβαµε και σας γράφοµεν και ηµείς ότι ποτέ δεν είχαµεν σκοπό για να ανταµωθώµεν µε τους Τούρκους, διότι και αυτούς τους θεωρούµεν κακούς εχθρούς µας, και νάρθουµε να σας χτυπήσουµε. Τα θέλατε εσείς, γιατί από τον καιρό που γίνηκε το σεφέρι [σηµ: η επανάσταση] το Μάρτι το έτος 1769 και εµβήκατε στο Μωριά για να βοηθήσετε τους Τούρκους και να χτυπήσετε εµάς τους Μωραϊτες, δέκα χρόνια γένουνται από καιρό εκείνον έως σήµερα, που µας ετυρρανίσατε, µας εγδύσατε εσκοτώσατε τους πατέρες µας, τις µητέρες µας, τα αδέρφια µας, τις γυναίκες µας, τα παιδιά µας, τους συγγενείς και τους πατριώτες µας. Και µας κάµατε τέτοια πολλά κακά που εµείς δεν µπορούµε πλιά να σας χωνεύουµε και ούτε να σας συγχωρήσωµεν, για δαυτό µαζωχθήκαµε ούλοι δω πέρα να σας χτυπήσωµε και µε τη δύναµη του θεού -αν µπορέσωµε- να σας διώξωµε πλιά απ' το Μωριά. Αν εσείς θέλετε για να πολεµήσουµε και να σκοτωθούµε, εµείς σας συγχωρούµε για όλα τα χάλια που µας εκάµατε, και ελάτε µερικοί από όλους σας να µας φέρτε τα άρµατά σας, και να µας δώσετε όσα χρήµατα έχετε στα κιµέρια σας που τα µαζώξατε από τους πατριώτες µας, και ύστερα να σας στείλουµε µε µεγάλο σιγουρητό στην πατρίδα σας. Ελάτε και σας καρτερούµε, γιατί πάν' κείνα που ξέρατε. Ελάτε το ταχύ, αλλοιώς θα το µετανοήσετε. Από Τρίκορφα 10 Ιουλίου έτος 1779 Με την συµφωνία από όλους τους κλέφτες και τους αρµατολούς του Μωριά, υπογράφουµε εµείς οι πρώτοι αρχηγοί, Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης και Αλέξης ∆άρας " Στην σφοδρή µάχη που ακολούθησε (Τρίκορφα 12/7/1779) οι έλληνες, χωρίς την συµµετοχή Τούρκων, κατενίκησαν τους Αλβανούς. Κατά διαταγή των Τούρκων στήθηκε πυραµίδα λίγο έξω από την Τρίπολη µε τα κεφάλια των φονευθέντων Αλβανών η οποία διατηρήθηκε έως το 1808. Βιβλιογραφική αναφορά : Αθανασίου Γρηγοριάδου," Ιστορικαί Αλήθειαι - αγώνες από του έτους 1479-1834 του νοµού Μεσσηνίας", Αθήνα 1934, ανατύπωση Ελεύθερη Σκέψις, Ιούλιος 1994

Το αλφαβητάρι του Γέρου του Μωριά

Το Γένος ποτέ δεν υποτάχτηκε στον Σουλτάνο. Είχε πάντα το βασιλιά του,το στρατό του, τα κάστρα του. Βασιλιάς του, ο Μαρµαρωµένος Βασιλιάς, στρατός του οι Aρµατολοί και οι Κλέφτες, κάστρα του η Μάνη και το Σούλι... (λόγοι Θ.κολοκοτρώνη) Α – Αντρας. Συµπεριφέρθηκε αντρίκια σε όλη τη ζωή του. Με ανιδιοτέλεια και µεγαλοψυχία προς τους εχθρούς του. Β – Βουνό. Μία ζωή στα βουνά την έζησε. Εκεί γεννήθηκε, εκεί µεγάλωσε και ανδρώθηκε. Κλεφτόπουλο στην αρχή, Αρµατολός στη συνέχεια, κυνηγηµένος µετά, τροµερός Στρατηγός της Ελληνικής Επανάστασης στο τέλος, πάντοτε στο βουνό … Γ – Γέρος. Από νέος που ήταν, ο λόγος του είχε βαρύτητα και ήταν µεστός νοηµάτων, όπως ενός σοφού γέροντα. Γι’ αυτό και τον ονόµασαν “Γέρο του Μωριά”. ∆ – ∆ερβενάκια. Καλοκαίρι του 1822. Η Επανάσταση κινδυνεύει να καταπνιγεί από την στρατιά των 30.000 ανδρών του ∆ράµαλη πασά. Ο Κολοκοτρώνης µετατρέπει τους πανικόβλητους χωρικούς σε τροµερούς τουρκοµάχους, που υπό την αρχηγία του συντρίβουν τον τουρκικό στρατό στα ∆ερβενάκια της Κορινθίας και εδραιώνουν την Επανάσταση στο Μωριά. Ε – Ελλάδα. Ελευθερία. Λέξεις και έννοιες που ταύτισε µεταξύ τους και πολέµησε και έχυσε το αίµα του γι’ αυτές. Ζ – Ζηλοφθονία. Η µεγάλη φήµη του ονόµατος του, οι επιτυχίες του στον πόλεµο, στερούν επίζηλους τίτλους δόξας από τους επαγγελµατίες πολιτικούς που ήθελαν να καρπωθούν τα αποτελέσµατα του Αγώνα και το αίµα των Πολεµιστών και του Κολοκοτρώνη. Η διχόνοια, σαν εθνικό ελάττωµα, ακολουθεί τους έλληνες. Τον πρόδωσαν οι κοτζαµπάσηδες στους Τούρκους, τον κυνήγησαν οι πολιτικοί, σκότωσαν τον γυιό του και φυλάκισαν τον ίδιο, τον κατεδίκασαν σε θάνατο. Η – Ήθος. Μεγαλοψυχία. Συγχώρησε τους εχθρούς του όλους. ∆εν τιµώρησε –παρά το ότι το είχε ορκισθεί- εκείνους που ευθύνονταν για τον θάνατο των συγγενών του και αργότερα του γυιού του. Θ – Θεός. “Έλληνες, ο Θεός υπέγραψε για την ελευθερία της πατρίδος και δεν την παίρνει πίσω την υπογραφή του !”, συνήθιζε να λέει και να εµψυχώνει τους Έλληνες. Ι – Ικανότητα. Μοναδική ήταν η ικανότητά του να παραπλανά τον αντίπαλο, να εφευρίσκει και να τελειοποιεί µεθόδους στρατιωτικής τακτικής, να εµψυχώνει τα παλληκάρια του. Κ – Καπετάνιος. Ο τίτλος σύµφωνα µε τον οποίο τον προσφωνούσαν τα παλληκάρια του. Καπετάνιος λεγόταν ο αρχηγός µιάς κλέφτικης οµάδας, ο οπλαρχηγός. Λ – Λάµψη. “Λάµπουν τα χιόνια στα βουνά, κι ο ήλιος στα λαγκάδια, έτσι λάµπει κι η Κλεφτουριά, οι Κολοκοτρωναίοι…” λέει ένα δηµοτικό τραγούδι που εξυµνεί την παλληκαριά

και την δόξα της οικογένειας των Κολοκοτρωναίων, την οικογένεια που ταύτισαν µε τα κατορθώµατα και την ανυπακοή των Κλεφτών. Μ – Μαγιώρος. Ο Κολοκοτρώνης, προεπαναστατικά, είχε υπηρετήσει στο Ελληνικό Σύνταγµα του Αγγλικού στρατού στα Επτάνησα, ως Ταγµατάρχης (Μαγιώρος). Στη διάρκεια της θητείας του αυτής έµαθε πολλά για την στρατιωτική τέχνη και τα εφάρµοσε αργότερα στον πόλεµο της Ανεξαρτησίας. Ν – Ναύπλιο. Στην πρώτη πρωτεύουσα του ελεύθερου ελληνικού κράτους, το Ναύπλιο, και στο µεσαιωνικό του κάστρο, το Παλαµήδι, παρέµεινε φυλακισµένος ο µεγάλος Στρατηγός. Συκοφαντηµένος από τους εχθρούς του, που δεν σεβάστηκαν την ηλικία του (ήταν τότε 63 ετών) και την προσφορά του στον Αγώνα, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τον Μάιο του 1835, όταν ο βασιλιάς Όθων ενηλικιώθηκε και ανέλαβε τα καθήκοντά του, αµέσως υπέγραψε για την αποφυλάκιση του ήρωα. Ξ – Ξένοι. Ο Κολοκοτρώνης πάντα πίστευε πως οι Έλληνες έχουν χρέος να πολεµήσουν µόνοι τους για την Ανεξαρτησία τους χωρίς τη βοήθεια ξένων. Πίστευε πως οι ξένοι απλώς εξυπηρετούσαν τα συµφέροντά τους χρησιµοποιώντας φθηνό (γι’ αυτούς) ελληνικό αίµα. Έβλεπε µε δυσπιστία την ανάµειξή τους στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδος. Ο – Οµόνοια. Για την οµόνοια µεταξύ των ελλήνων πάλευε ο Κολοκοτρώνης. Στις προδοσίες και τις ραδιουργίες των κοτζαµπάσηδων και των πολιτικών που είχαν στόχο εκείνον, ποτέ δεν αντέδρασε ωθούµενος από προσωπικά κίνητρα. ∆εν ήθελε να χύνεται ελληνικό αίµα από ελληνικά χέρια. Σαν καλός πατριώτης έπαιρνε τις αποφάσεις εκείνες που ήταν οι αρµόζουσες για το γενικό καλό και την Επανάσταση. Π – Παλληκάρια. Έτσι ονοµάζονταν από τους αρχηγούς τους τα νεώτερα σε ηλικία µέλη των κλέφτικων οµάδων. Συχνά διοργάνωναν µεταξύ τους αγωνίσµατα για την ανάδειξη του καλύτερου σκοπευτή, του πιο γρήγορου στο τρέξιµο, του πιο δυνατού στην πάλη, στο λιθάρι κ.ο.κ. Ρ – Ραµοβούνι Μεσσηνίας. Κάτω από µια βελανιδιά του βουνού αυτού, η καπετάνισσα µάνα του τον έφερε στον κόσµο, τον Φεβρουάριο του 1770. Σ – Συνείδηση. Στην εθνική συνείδηση των ελλήνων έχει ριζώσει η εικόνα της Επανάστασης ταυτισµένη µε αυτήν του θρυλικού Γέρου του Μωριά. Τ – Τριπολιτσά. Η Τρίπολη ήταν τότε η πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. Ο Κολοκοτρώνης διαπίστωσε πως ήταν ανάγκη να καταληφθεί η πόλη από τους Επαναστάτες για να αποδυναµωθεί η παρουσία των τούρκων στο Μωριά. Το καλοκαίρι του 1821, οι Έλληνες υπό την καθοδήγηση του αλώνουν την πόλη και παίρνουν εκδίκηση για τις τουρκικές αγριότητες 400 χρόνων. Υ – Ο Κολοκοτρώνης δεν επεδίωξε προσωπικά οφέλη και ανταλλάγµατα από την συµµετοχής του στον Εθνικό Αγώνα. Πέθανε φτωχός από υλικά αγαθά, πλούσιος όµως από την αγάπη του απλού λαού, ευτυχής που είδε µέρος της Πατρίδας του, για την οποία αγωνίσθηκε σκληρά, ελεύθερο. Φ – Φωτιά. “Φωτιά στα σπίτια και τσεκούρι στην περιουσία και το λαιµό εκείνων που κάνουν τα χατίρια των Τούρκων. Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνηµένους ! ” Και πού να ήξερε ο

Γέρος πόσο επίκαιρα θα ήταν τα λόγια του 180 χρόνια µετά την εισβολή του Ιµπραήµ στο Μωριά !!! Χ – Χαστούκι. Όταν ήταν µικρός κουβαλούσε ξύλα στο σπίτι µε το γαϊδουράκι του. Είχε βρέξει και το φορτωµένο ζωντανό γλίστρισε και έπεσε µέσα σε µία λούµπα µε λασπόνερα, λερώνοντας κάποιον τούρκο που περνούσε τυχαία από εκεί Ο τούρκος χαστούκισε τον µικρό Θοδωρή µε περιφρόνηση. Κοκκινίζοντας από την ντροπή και την αγανάκτηση, ο µικρός Κολοκοτρώνης ορκίσθηκε να γυρίσει διπλά και τρίδιπλα εκείνα τα χαστούκια στην Τουρκιά. Το’πε και το ‘κανε ! Ψ – Ψυχή και παλληκαριά… Ω – Ωραίος. Ο Κολοκοτρώνης ήταν “ωραίος ως Έλλην”. Συγκέντρωνε όλα τα θετικά χαρακτηριστικά της φυλής µας. Ανιδιοτέλεια, µεγαλοψυχία, ήθος, πατριωτισµό, αγωνιστικότητα, πίστη.

27 Απριλίου 1941 και 31 Ιανουαρίου 1996 Οι καλύµνιοι ψαράδες παρατάχτηκαν χειροκροτώντας στην προκυµαία του νησιού,µε τα δάκρυά τους να κρύβονται κάτω από τη βροχή,καθώς µετέφεραν το φέρετρο του παληκαριού, του υποπλοιάρχου Χριστόδουλου Καραθανάση, λιτά και στέρεα, όπως κάποτε πρέπει να µετέφεραντους νεκρούς σπαρτιάτες πολεµιστές πάνω στην ασπίδα τους ... [Το Βήµα, 4-2-1996, σελ Α10] 27 Απριλίου 1941, πρωί Κυριακής. Γερµανοί στρατιώτες, ως δύναµη κατοχής, µπαίνουν στην Αθήνα. Πρώτη δουλειά του γερµανικού στρατού να υπογραµµίσει πανηγυρικά την παρουσία του στην Ελλάδα µε επίσηµη έπαρση της σηµαίας του στον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως. Για το σκοπό αυτό αποσπάται από την υπόλοιπη δύναµη ένα τιµητικό άγηµα που ανεβαίνει στην Ακρόπολη. 8:40.Τιµητική φρουρά της γαλανόλευκης που κυµάτιζε στην Ακρόπολη εκείνη την Κυριακή, ήταν ο εύζων (;) Κωνσταντίνος Κουκκίδης. Τον διατάσσουν να υποστείλει την ελληνική σηµαία για να γίνει η έπαρση της γερµανικής. Ο τσολιάς δεν αντιστέκεται. Ποιος ξέρει πόσες σκέψεις πέρασαν από το µυαλό του, στα λίγα δευτερόλεπτα που χρειάστηκαν για την υποστολή…Την απόφασή του όµως την είχε πάρει ! ξεµπλέκει την ελληνική σηµαία τη σφίγγει στο στήθος του και πέφτει στο κενό από το ύψος του Ιερού Βράχου, µπροστά στους έκπληκτους κατακτητές -που κατέκτησαν ποιους ; Οι ίδιοι αυτοί γερµανοί, που τώρα γίνονται µάρτυρες µίας ακόµη ηρωικής ελληνικής πράξης, πριν από είκοσιηµέρες είχαν ακούσει τους υπερασπιστές των Οχυρών στη Μακεδονία να τους φωνάζουν πως :"Τα Οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαµβάνονται !" Ο Κουκκίδης σήµερα, τους έδειξε πως η ελληνική Σηµαία δεν παραδίδεται σιδερωµένη και καθαρή από αυτούς που ετάχθησαν να τη φρουρούν, αλλά αποσπάται µε τη βία, σκονισµένη, τρύπια και µατωµένη από τον κόρφο των Υπερασπιστών της.

Όρκος των ελλήνων επανασταστών

Ο όρκος των αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α στην Κύπρο (1955-1959) «Ορκίζοµαι εις το όνοµα της Αγίας Τριάδος ότι: 1.- Θα αγωνισθώ µε όλας µου τας δυνάµεις διά την απελευθέρωσιν της Κύπρου από τον Αγγλικόν ζυγόν, θυσιάζων και αυτήν την ζωήν µου 2.- ∆εν θα εγκαταλείψω τον αγώνα υπό οιονδήποτε πρόσχηµα παρά µόνον όταν διαταχθώ υπό του Αρχηγού της Οργανώσεως και αφού εκπληρωθή ο σκοπός του αγώνος. 3.- Θα πειθαρχήσω απολύτως εις τας διαταγάς του Αρχηγού της Οργανώσεως και µόνον τούτου. 4.- Συλλαµβανόµενος θα τηρήσω απόλυτον εχεµύθειαν τόσον επί των µυστικών της Οργανώσεως όσον και επί των ονοµάτων των συµµαχητών µου, έστω και εάν βασανισθώ δια να οµολογήσω. 5.- ∆εν θα ανακοινώ εις ουδένα διαταγήν της Οργανώσεως ή µυστικόν το οποίον περιήλθεν εις γνώσιν µου παρά µόνον εις εκείνους δι’ούς έχω εξουσιοδότησιν υπό του Αρχηγού της Οργανώσεως. 6.- Τας πράξεις µου θα κατευθύνη µόνον το συµφέρον του αγώνος και θα είναι απηλλαγµέναι πάσης ιδιοτελείας ή κοµµατικού συµφέροντος. 7.- Εάν παραβώ τον όρκον µου θα είµαι ΑΤΙΜΟΣ και άξιος πάσης τιµωρίας»

•

Ο όρκος των Φιλικών (1814-1821)

"ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ ενώπιον του αληθινού θεού οικειοθελώς, ότι θέλω είµαι επί ζωής µου πιστός εις την Εταιρείαν κατά πάντα. Να µη φανερώσω το παραµικρόν από τα σηµεία και λόγους της, µήτε να σταθώ κατ’ουδένα λόγον η αφορµή του να καταλάβωσιν άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί τούτων, µήτε εις συγγενείς µου, µήτε εις πνευµατικόν ή φίλον µου. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ, ότι εις το εξής δεν θέλω έµβει εις καµίαν άλλην εταιρείαν, οποία και αν είναι, µήτε εις κανένα δεσµόν υποχρεωτικόν. Και µάλιστα, οποιονδήποτε δεσµόν αν είχα, και τον πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρείαν, θέλω τον νοµίζει ως ουδέν. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ, ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν µου αδιάλλακτον µίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος µου, οπαδών και των οµοφρόνων µε τούτους. Θέλω ενεργεί κατά πάντα τρόπον προς βλάβην και αυτόν τον παντελή όλεθρόν των, όταν η περίστασις το συγχωρήση.

ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ να µη µεταχειρισθώ ποτέ βίαν δια να συγγνωρισθώ µε κανένα συνάδελφον, προσέχων εξ εναντίας µε την µεγαλυτέραν επιµέλειαν να µη λανθασθώ κατά τούτο, γινόµενος αίτιος ακολούθου τινός συµβάντος. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ να συντρέχω, όπου εύρω τινά συνάδελφον, µε όλην την δύναµιν και την κατάστασίν µου. Να προσφέρω εις αυτόν σέβας και υπακοήν, αν είναι µεγαλύτερος εις τον βαθµόν, και αν έτυχε πρότερον εχθρός µου, τόσον περισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέχω καθ’όσον η έχθρα µου ήθελε είναι µεγαλυτέρα. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ, ότι, καθώς εγώ παρεδέχθην εις την Εταιρείαν, να δέχωµαι παροµοίως άλλον αδελφον, µεταχειριζόµενος πάντα τρόπον και όλην την κανονιζοµένην άργητα, εωσού τον γνωρίσω Έλληνα αληθή, θερµόν υπερασπιστήν της πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άξιον όχι µόνον να φυλάττη το µυστικόν, αλλά να κατηχήση και άλλον ορθού φρονήµατος. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ να µην ωφελώµαι κατ’ουδένα τρόπον από τα χρήµατα της Εταιρείας, θεωρών αυτά ως ιερόν πράγµα και ενέχυρον ανήκον εις όλον το έθνος µου. Να προφυλάττωµαι παροµοίως και εις τα λαµβανόµενα και στελλόµενα εσφραγιαµένα γράµµατα. ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ να µην ερωτώ ποτέ κανένα των Φιλικών µε περιέργειαν, δια να µάθω οποίος τον εδέχθη εις την Εταιρείαν. Κατά τούτο δε µήτε εγώ να φανερώσω, ή να δώσω αφορµήν εις τούτον να καταλάβη, ποίος µε παρεδέχθη. Να υποκρίνωµαι µάλιστα άγνοιαν, αν γνωρίζω το σηµείον εις το εφοδιαστικόν τινος ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ να προσέχω πάντοτε εις την διαγωγήν µου, να είµαι ενάρετος. Να ευλαβώµαι την θρησκείαν µου, χωρίς να καταφρονώ τας ξένας. Να δίδω πάντοτε το καλόν παράδειγµα. Να συµβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή, τον δυστυχή και τον αδύνατον. Να σέβωµαι την διοίκησιν, τα έθιµα, τα κριτήρια και τους διοικητάς του τόπου, εις τον οποίον διατρίβω. ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ ΕΙΣ ΣΕ, Ω ΙΕΡΑ ΠΛΗΝ ΤΡΙΣΑΘΛΙΑ ΠΑΤΡΙΣ, ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ εις τους πολυχρονίους βασάνους Σου, ορκίζοµαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα Σου, εις τα ίδια µου δάκρυα, χυνόµενα κατά ταύτην την στιγµήν, και εις την µέλλουσαν ελευθερίαν των οµογενών µου, ότι αφιερώνοµαι όλως εις Σε. Εις το εξής Συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισµών µου. Το όνοµά Σου ο οδηγός των πράξεών µου και η ευτυχία Σου η ανταµοιβή των κόπων µου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήση επάνω εις τη κεφαλήν µου όλους τους κεραυνούς της, το όνοµά µου να είναι εις αποστροφήν, και το υπικείµενόν µου το αντικείµενον της κατάρας και του αναθέµατος των Οµογενών µου, αν ίσως λησµονήσω εις µίαν στιγµήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος µου. Τέλος ο θάνατός µου ας είναι η άφευκτος τιµωρία του αµαρτήµατός µου, δια να µη µολύνω την αγνότητα της Εταιρείας µε την συµµετοχήν µου."

∆ιγενής - ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Ο αγώνας εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας και υπέρ της "ΕΝΩΣΕΩΣ" αρχίζει !

Με τη βοήθειαν του Θεού, µε πίστιν εις τον τίµιον αγώνα µας, µε την συµπαράστασιν ολοκλήρου του Ελληνισµού και µε τη βοήθειαν των Κυπρίων. ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ∆ΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΙΝΑΞΙΝ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ. Με σύνθηµα εκείνο το οποίον µας κατέλιπαν οι πρόγονοί µας ως Ιεράν παρακαταθήκην "Ή τάν ή επί τάς". Α∆ΕΛΦΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ, Από τα βάθη των αιώνων µας ατενίζουν όλοι εκείνοι, οι οποίοι ελάµπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν δια να διατηρήσουν την ελευθερίαν των, οι Μαραθωνοµάχοι, οι Σαλαµινοµάχοι, οι τριακόσιοι του Λεωνίδα και οι νεώτεροι του Αλβανικού έπους. Μας ατενίζουν οι αγωνισταί του '21, οι οποίοι µας εδίδαξαν, ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν δυνάστου αποκτάται µε ΑΙΜΑ. Μας ατενίζει επίσης σύµπας ο Ελληνισµός, ο οποίος µας παρακολουθεί µε αγωνίαν αλλά και µε εθνικήν υπερηφάνειαν. Ας απαντήσουµε µε έργα ότι θα γίνωµεν "πολλώ κάρρονες" τούτων. Είναι καιρός να δείξωµεν εις τον κόσµον, ότι εάν η διεθνής διπλωµατία είναι Α∆ΙΚΟΣ και εν πολλοίς ΑΝΑΝ∆ΡΟΣ, η κυπριακή ψυχή είναι γενναία. Εάν οι δυνάσται µας δεν θέλουν να αποδώσουν την λευτεριά µας, µπορούµε να τη δικεδικήσουµε µε τα ίδια µας τα ΧΕΡΙΑ και µε το ΑΙΜΑ µας. Ας δείξουµε εις τον κόσµον ακόµη µίαν φοράν ότι και του σηµερινού Έλληνος "ο τράχηλος ζυγόν δεν υποµένει". Ο αγών θα είναι σκληρός, ο δυνάστης διαθέτει και τα µέσα και τον αριθµό. Ηµείς διαθέτουµε την ΨΥΧΗΝ. Έχοµεν και το ∆ΙΚΑΙΟΝ µε το µέρος µας. Γι'αυτό και θα ΝΙΚΗΣΩΜΕΝ. ∆ΙΕΘΝΕΙΣ ∆ΙΠΛΩΜΑΤΑΙ, Ατενίσατε το έργον σας. Είναι αίσχος εν εικοστώ αιώνι οι λαοί να χύνουν το αίµα των για να αποκτήσουν τη λευτεριά των, το θείον αυτό δώρον για το οποίο και εµείς επολεµήσαµεν παρά το πλευρόν των λαών σας και για το οποίο σεις,τουλάχιστον, διατείνεσθε ότι επολεµήσατε ενατντίον του ναζισµού και του φασισµού. ΕΛΛΗΝΕΣ, Όπου κι αν ευρίσκεσθε ακούσατε την φωνή µας. ΕΜΠΡΟΣ ! ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΣ... ΕΟΚΑ

Γρίβας Γεώργιος (1899-1974). Αξιωµατικός του ελληνικού στρατού, γεννηµένος στην Κύπρο. Ηγήθηκε της αντικοµµουνιστικής οργάνωσης «Χ» κατά την κατοχή από τους Γερµανούς και κατόπιν. Το 1955 εξαπέλυσε ένοπλο αγώνα εναντίον των Βρετανών στην Κύπρο µε την οργάνωση ΕΟΚΑ. Παρέµεινε ηγέτης της οργάνωσης ως το 1959.

Είχε σειρά συγκρούσεων µε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Από το 1964 ως το 1967 ήταν επικεφαλής των ελληνικών και ελληνοκυπριακών Ενόπλων ∆υνάµεων. Πηγή: "Ελλάδα 20ος αιώνας", τόµος α1, έκδοση εφηµερίδος "Απογευµατινή"

Οι φίλοι µας ...τα ζώα Φίλοι; Ωραία. Μπορώ τώρα να κολυµπήσω στα Ίµια ; ΕΜΕΙΣ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΙ ΤΗΝ ΑΓΑΠΟΥΣΑΜΕ του Κώστα Φετοκάκη από το περιοδικό MAX Οκτώβριος '99 τεύχος 115 σελ 10 "Τους Τούρκους ποτέ δεν τους συµπαθήσαµε.Εδώ και αιώνες δεν έχουν αφήσει τίποτα όρθιο στην περιοχή... [Κι όµως σήµερα] ντρέπεσαι να εκφραστείς απρεπώς για Τούρκο, γιατί θα σε πουν µισαλλόδοξο σφαγέα, απάνθρωπο τοµάρι και κακό χριστιανό. Απορούµε πώς δεν κάναµε ακόµα αντικουρδικές διαδηλώσεις για να βρίσουµε αυτό το κάθαρµα τον Οτσαλάν που τόσα χρόνια ταλαιπωρεί αυτό το άγιο κράτος. Νιώθουµε ξαφνικά ότι ποτέ κανέναν δεν αγαπήσαµε τόσο πολύ όσο τους Τούρκους. Σε λίγο µπορεί να ζηλέψουν οι παλιοί µας αγαπηµένοι Σέρβοι και να µας κάνουν µούτρα που δώσαµε τα µάτια µας αλλού... Το µόνο ενθαρρυντικό στην υπόθεση είναι ότι αποδείξαµε για µιά ακόµη φορά πως σαν έθνος συµπριφερόµαστε ακραία. Η υπερβολή είναι το οξυγόνο µας...Από την άλλη µάθαµε τους καθολικούς της ∆ύσης τι σηµαίνει να δίνεις στον εχθρό σου. Γιατί ωραία είναι τα λόγια αλλά δεν είδαµε έναν Γερµανό "οικολόγο - εναλλακτικό" µε κόκκινα µάγουλα να δίνει τη σόγια του στους Τούρκους. Και 4 µήνες τώρα µας έχουν ζαλίσει ότι είµαστε µε τους Σέρβους γιατί είναι ορθόδοξοι κατσαπλιάδες σαν εµάς. Τους έχουµε τρελλάνει όλους. Πουθενά δε µας πιάνουν... Αλλά να µην ξεχνάµε τι σηµαίνει Τουρκία : µία σταθερά απειλητική δύναµη. Είναι σα να έχεις έναν γείτονα που εδώ και χρόνια ψάχνεται να σου "βιάσει" την γκόµενα. Ξαφνικά του γκρεµίζεται το σπίτι κι αυτός µένει στο δρόµο. Θα του δώσεις να φάει ένα κλαµπ σάντουϊτς, αλλά θα το πας µόνος σου - δε θα το δώσεις στη γυναίκα σου να του το πάει. Στην πρώτη περίπτωση είσαι φιλάνθρωπος. Στη δεύτερη είσαι µαλάκας."

Οι όψιµοι "έλληνες"

Να µην τους επιτρέψουµε να θησαυρίζουν µολύνοντας την σοφία των παππούδων µας !

Τον τελευταίο καιρό, ο ελληνοκεντρικός χώρος δέχεται µία πραγµατική εισβολή από κάθε λογής "βλήµατα" και εµπόρους που οσµίστηκαν χρήµα. Η στροφή του κόσµου προς τα αρχαιοελληνικά θέµατα και τις αξίες του ελληνισµού (παρά το ότι µέρα µε την ηµέρα χλευάζονται και υποτιµούνται από τα ΜΜΕ και τους κρατούντας, όλο και περισσότερο), η αγωνία για την τύχη των µνηµείων, της ιστορίας µας, της γλώσσας και του πολιτισµού µας, οδήγησε ορισµένους χρυσοθήρες να οσµιστούν πως εδώ υπάρχει µάσα, χρήµα και δόξα. Κάθε λογής "βλήµατα" λοιπόν, αποτυχηµένοι τυχοδιώκτες, κοινοί απατεώνες, αµόρφωτοι "ερευνητές", αυτοδίδακτοι "ουφολόγοι"-"εψιλονιστές", πρώην µέντιουµ, αστρολόγοι, άνθρωποι παγκοσµίως άγνωστοι, ξαφνικά έγιναν οι "υπερασπιστές" κάθετί του ελληνικού ! (µε το αζηµίωτο φυσικά...). Εµφανίστηκαν να εκδίδουν βιβλία, πολυτελή περιοδικά µε βαρύγδουπους τίτλους (που ούτε και οι ίδιοι είναι δυνατόν να γνωρίζουν τι σηµαίνουν), µε τετραχρωµία, ιλουστρασιόν χαρτί, να οργανώνουν συµπόσια και να γράφουν και να λένε ένα σωρό ασυναρτησίες και βλακώδη πράγµατα: Ούφο, οµάδες έψιλον, 12θεο, αντιχριστιανισµός, Ορφέας, Ελευσίνια µυστήρια, ∆ιόνυσος και Απόλλων Τυανεύς, αστρολογία, µετεµψύχωση, όλα έχουν γίνει ένα, στo απύθµενο κενό της εγκεφαλικής τους κοιλότητος. Εκµεταλλεύτηκαν -και εξακολουθούν να το κάνουν- την ανάγκη του κόσµου να έρθει κοντά στους προγόνους του να αντλήσει δύναµη από τα διδάγµατά τους, να βρεί και να ακολουθήσει τις αξίες εκείνες που δηµιούργησαν τις βάσεις για τον λαµπρότερο πολιτισµό που υπήρξε ποτέ : Τον ΕΛΛΗΝΙΚΟ ! Ο "εσωτερισµός", οι "συµπαντικές αναζητήσεις", οι "εψιλον", τα "ούφο", οι προσφάτως "ανακαλυφθέντες" (ίσως και κατασκευασθέντες) ύµνοι προς διαφόρους θεούς, η µανία για τα κάθε λογής µυστήρια και οι δήθεν αποκαλύψεις για αυτά, ουδεµία σχέση έχουν µέ έναν πολιτισµό διάφανο, κρυστάλλινο και διαυγή όπως ο ελληνικός. ∆εν υπάρχει µυστήριο εκεί που υπάρχει φως. Αλλά αυτό φαίνεται πως δεν το βλέπουν τα εξυπνοπούλια της "έρευνας" και της συνεπαγόµενης "κονόµας". Και τα ερωτήµατα που προκύπτουν είναι τρία : α) πού βρήκαν τα λεφτά για να εκδόσουν δεκάδες τίτλων βιβλίων και περιοδικών ; β) τι επιδιώκουν µε τη διασπορά αντεπιστηµονικών, αναληθών και ανθελληνικών ιδεών, αν όχι την σύγχυση και την "κονόµα" ; γ) γνωρίζουν τι είναι ο "παγανισµός" στην σύγχρονη έκφρασή του, υπέρ του οποίου φανατικά προπαγανδίζουν ;

Ελληνικές λέξεις στην αγγλική

a.abyss, academy, acme=δόξα-ακµή, acrobat, acropolis, aegis, aerial, aerodrome, aeronautics, aeroplane, aesthetic, air, all, allegory, allergy, alphabet, amalgam, ambrosia, amethyst, amnesia, amphibian, amphitheatre, amphora=αµφορεύς, anachronism, anaemia, anagram, analogy, analysis, anarchism, anathema, anatomy, angel, anomalous, antagonism, anorexia, anthology, anticyclone, aorta=αορτή, apathetic, aphorism, apocalypse, apologise, apoplexy, apostasy, apostle, apostrophe, apothecary, archaeology, archbishop, archdeacon=αρχιδιάκων, archipelago, architect, arctic, aristocratic, arithmetic, aroma, arsenic, asbestos, ascetic, asphyxia, asthma, astrology, astronaut, astronomy, asylum, atheism, athlete, atmosphere, atom, atrophy, aura=αύρα-φωτοστέφανο, austere=αυστηρός, authentic, autobiography, autocrat=αυτοκράτωρ-µονάρχης, automatic, autograph, autonomous, autopsy, axiom. (80) b.bacterium, baptism, barbarian, baritone, barometre, basic, basil, bathos, basis, Bible, bibliography, bigamy, biochemistry, biography, biology, biplane, blasphemy, botany. (18) c.call, callus, calyx, canon, captain, card, cartography, castor, cataclysm, catacombs, catalogue, catalyst, catapult, cataract, catarrh=καταρροή, catastrophe, catehism, categoric, cathedral, cathode, catholic, caustic, cell, cemetery, cenotaph, centre, ceramic, chameleon, chaos, character, chart, chasm, chimera, chiropractor, choir=xoρός-χορωδία, chiropodist="πεντικιουρίστ", chord=χορδή, choreography, chorus, Christ, chromatic, chromosome, chronic, chronicle, chronological, chronometre, chryssalis, chryssanthemum, cinema, cirrhosis, claustrophobia, cleric, climacteric, climate, climax, clinic, code, colosal=κολοσιαίος, coma, comedy, comic, comma, cosmos, cosmetic, cosmonaut, cost, crisis, criterion, criticism, crypt, crystal, cybernetics, cycle, cyclone, cyclopaedia, cyclotron, cylinder, cymbal, cynic, cyst. (80) d.deacon=διάκος, decade, decalogue, delta, demagogic, democracy, demography, demon, demotic, dermatology, diabetes, diabolic, diadem=διάδηµα, diaeresis, diagnosis, diagonal, diagram, dialect, dialogue, diameter, diamont, diaphanous, diaphragm, diatribe, dichotomy, dictator, didactic, diet, dilemma, dinosaur, dioxide, diorama, diphtheria, diphthong, diploma, diplomat, disaster=δυσαστρία-δεν "έχω άστρο", disc, dolphin, dose, double, draconian, dragon, drama, drastic, dynamic, dynamite, dynasty, dyspepsia.(49) e.eccentric, ecclesiastic, echo, eclectic, eclipse, ecology, economic, ecstasy, ecumenical, eczema, egoism, elastic, electric, elegiac, elephant, eliptic, emblem, embryo, emetic, emphasis, emporium, encyclopedia, endemic, energy, enigma, enthrone, enthusiasm, entomology, enzyme, ephemeral, epidemic, epigram, epilepsy, epilogue, epiphany, episode, epistle, epitaph, epithet, epitome, epoch, erotic, esophagus, esoteric, ether, ethic, ethnic, ethos, etymology, eucalyptus, Eucharist, eugenics, eulogize,

eunuch, euphemism, euphony, euphoria, Eurasia, eureka=εύρηκα, evangelic, exodus, exorcize=εξορκίζω, exotic.(63) f.fable=φαύλος-µύθος, fanatic, fantasy, father, frenetic=φρενήρης.(5) g.galaxy, gastronomy, general, genesis, genus, geography, geocentric, geophysics, geopolitics, geology, geometry, gerontology, gigantic, glycerine, gyro, goverment, grammatical, gramophone, graphic, gymnasium, gregorian, gynecaology. (23) h. hagiology, halcyon=αλκυονίδες ηµέρες, harmony, hecatomb, hectare, hedonism, hegemony, helicopter, heliotrope, helium, helot=είλωτας, hemisphere, hemorhage=αιµοραγία, hemoroids, hepatitis, heretic, hermaphrodite, hermetic, hermit=ερηµίτης, hero, heroin, hesperus, heterodox, heterogeneous, heterosexual, hexagon, hexameter, hierarchy, hieroglyph, hilarious=ιλαρός-εύθυµος, hippopotamus, hippodrome, history, holocaust, holograph, homeopathy, homogeneous, homonym, homophone, horizon, hymen, hyperbole, hypnosis, hypocrisy, hypotenuse=υποτείνουσα, hysteria, homosexual, horde=ορδή-στίφος, horizon, hormone, hour, hydrostatics, hydrophobia, hyena, hygiene, hymn, hypertrophic, hypochondria, hypodermic, hypothesis.(60) i. iamb, icon, iconoclaust, idea, ideorgam, ideology, idiot, idiolect, idiom, idiosyncrasy, idylle, Ireland=xώρα της Ίριδος, ironic, isobar, isosceles, isotope, isthmus. (17) k. kaleidoscope, kilo, kilocycle, kilogram, kilometre, kilolitre, kinetic, kleptomania. (8) l. labyrinth, laconic, laic, larynx, lava, lesbian, lethargy, leukemia, lexical, lithography, logarithm, logic, logistics, lynx=λύγξ-αγριόγατα, lyre, lyric. (16) m. macrobiotic, macrocosm, magic, magnet, mania, mathematics, mechanic, medal, megacycle, megalith, megalomania, megaphone, megaton, meiosis, melancholia, melodic, melodrama, meningitis, menopause, metabolism, metallic, metallurgy, metamorphosis, metaphor, metaphysics, meteor, meteorite, meteorology, meter, metre, metric, metronome, metropolis, miasma, microbe, microbiology, microelectronics, micrometer, micron, microorganism, microphone, microscope, mimeograph, mimetic, monarch, monastery, monogamy, monogram, monolith, monologue, monomania, monoplane, monopoly, monosyllable, monotheism, monotone, morphology, museum, music, myopia, myriad, mysterious, mystic, myth.(64) n. narcissism, narcotic, nautical, nautilus, narcomancy, necropolis, nectar, nemesis, neolithic, neologism, neon, nerve, neoplasm, nephritis, neuralgia, neutrasthenia, new, nostalgia, nymph.(19) o.oasis, ocean, octagon, octane, octave, octogenarian=ογδοηκοντούτης, octopous, ode=ωδή, odyssey, oecumenical, Oedipous complex, orgy,

oligarchy, Olympiad, Olympic, onomatopoeia, ontology, ophthalmia, optic (optimist, option), orchestra, orchid, organ, organic, organism, organize, orgasm, orphan, orthodox, orthographic, orthopaedic, osteopath, ouzo, oxide, oxygen.(34) p.pachyderm, pagan=παγανιστής-ειδωλολάτρης, paleolithic, paleontology, palm, panacea, panchromatic, pancreas, pandemic, pandemonium, panegeric=πανηγυρική οµιλία, panic, panoply, panorama, pantechnicon, pantheism, pantheon, panther, parabola=παραβολή, paradigm, paradox, paragon=παράγων-υπόδειγµα, paragraph, parallel, paralysis, paranoia, paraphrase, paraplegia, parasite, paratyphoid, parenthesis, pariah=παρίας, parody, paroxysm, pater, pathetic, pathology, pathos, patriach, patriot, patronymic, pedagogue, pederasty, pediatrics, pedometer=βηµατοµετρητής, pentagon, pentameter, Pentateuch, pentathlon, Pentecost, pepsis, perihelion=περιήλιον, perimeter, period, peripatetic, periphrasis, periphery, periscope, peristyle, peritonitis, petal=πέταλο άνθους, phalanx, phallus=φαλλός, phantasm, pharmacology, pharmacy, pharynx, phase, phenomenon, philanthropy, philately, philarmonic, philology, philosophy, philtre, phlebitis, phlegm, phobia, phoenix, phone, phonome=φώνηµα, phonetic, phonograph, phonology, phosphorous, photo, photoelectric, photogenic, photograph, photolithography, photometer, phrase, phrenetic, phrenology, phthisis, physics, physiognomy, physiology, physiotherapy, planet, plasm, plasma, plastic, plectrum=πλήκτρο, pleonasm, plethora, plutocracy, plutonium, pneumatic, pneumonia, pole=πόλος, polemic, policy, police, politics, polyandry, polygamy, polyglot, polygon, polymorphus, polyphony, polypous, polysylable, polytechnic, polytheism, porn, practice, pragmatism, presbyter, prism, problem, prognosis, programme, prologue, prophecy, prophylactic, proscenium=προσκήνιο, proselyte, prosody, protagonist, protocol, proton, protoplasm, protozoa, prototype, psalm, pseudonym, psyche, psychedelic, psychic, psychoanalysis, psychology, psychopath, psychosis, psychotherapy, pterodactyl, pylon=πυλώνας, pyramid, pyre=πυρά, pyrites, pyrotechnics=πυροτέχνηµα, python.(162) q.r.radio s.sandal, sarcasm, sarcophagus, sardonic, satyr, scene, sceptic, schematic, schism, schizophrenia, scholar, scholastic, school, scoria, scorpion, Scotland=χώρα του σκότους, Scylla, seismic, semantic, semaphore=σηµατοφόρος, septisemia=σηψαιµία, serial, sir, solecism=σολοικισµός, sophism, spasm, sphinx, stadium, stalactite, stalagmite, star, static, statistics, stereophonic, stereoscopic, sternum, stigma, stoic, stomach, strategy, stratagem, stratosphere, strptococcus, streptomycin, strophe, sycophant, syllogism, symbol, symmetry, sympathetic, symphony, symposium, symptom, synagogue, synchronize, syncope, syndrome, synod, synonym, synopsis, syntax, synthesis, syphilis, syphon, syringe, system.(67)

t.tactic, talent, tantalize=υποβάλω κάποιον στα µαρτύρια του Ταντάλου, tartar, tautology, taxidermy, technique, technocracy, technology, telegram, telegraph, telemetry, teleology, telepathy, telephone, telephoto, telescope, thetatre, theism, theme, theocracy, theology, theorem, theoretic, theory, theosophy, therapeutic, therapy, therm, thermal, thermionic, thermometer, thermos, thesaurus, thesis, tone, topography, tragedy, tragicomedy, tremor, trigonometry, trilogy, tripod, trirem, triple, trophy, tropic, typhoon, typical, typography,tyrrany.(51) u.unonymous v.w.x.xenophobe, xylophone y.z.zephyr, zeugma, zodiac, zone, zoology.(5)