EPIKO

 

IBAWA : EPIKONG BATANGUEÑO

Sa bayan ng Haliwas ay may nakatirang isang prinsesa na pagkaganda-ganda. Ang pangalan niya ay Pyrena na mula sa palasyo ng Haliwas. Ang ama niya ay si Haring Imao na bukod sa galing at talino ay may kakayahang patayin ang sinuman na gusto niya sa isang kindat lamang. Sila ay nirerespeto ng mga mamamayan ng Haliwas. Sa pagdating ng ikalabing- walong taong gulang ni Pyrena, nakatakdang ipakasal ang prinsesa sa magiting na binata mula sa bayan ng Batangas at karatig lalawigan. Ganoon na nga nagpakaskil ang hari sa mga alagad niya, na bukas ang palasyo sa sinuman ang gusto at handing bihagin ang damdamin ni Prinsesa Pyrena sa pagharap ng mga pagsubok na ipapataw sa kanila, at kung sila ay nabigo, sila ay mamamatay na lang sa pamamagitan ng kapangyarihan ng hari. Maraming mga lalake na mula pa sa iba’t ibang palasyo ang sumubok sa hamon na ito, ngunit wala sa kanila ang nagtagumpay at namatay o nawala na lang bigla. Sa pagkalipas ng ilang araw, nabalitan ito ng isang

Nakaka-kantsaw ka eh, bakit mo ga are ginagawa sa mga tao ay?” galit na galit na sinabi ni Ibawa sa matipunong lalake. “Ako si Hagorn. Prinsipe ng Prinsipe ng Hatoria, at wala kang pakialam sa kung ano’ng gusto kong gawin, at naririto ako upang makuha ang puso ni Pyrena.” pagmamalaki ni Hagorn.  Hagorn.  “Aba eh, dapat hindi mo binabalibang ng mga apoy ang mga tao dito. Kahit ako’y walang kapangyarihan, basta malinis ang aking kalooban at nagkakaisa kami bilang isang Batangueño, nakakalikha kami ng isang kapangyarihan at yuon ay ang pagkakaisa.” paliwanag ni Ibawa. “Kung ganoon, sa bagay naririto tayong dalawa para makuha ang matamis na oo ni Prinsesa Pyrena, daanin na lang natin ito sa paligsahan. Kung nakuha mo ang puso ng prinsesa, papatayin mo ako, at kung ako naman ang nagwagi, papatayin kita gamit ang aking kapangyarihan, at ibibigay mo sa akin ang lupain ng Batangas. Tinatanggap mo ba ang hamon?” alok ni Hagorn.  Hagorn.  “Ay oo na. Tinatanggap ko ang hamon mo, kasiwal-siwal kasiwalsiwal mo! ” sagot naman ni Ibawa. Hindi napansin ng mga kawal ng palasyo ang mga nagaganap sa

UNANG PAGSUBOK  Ang bawat isa ay magpapakilala ng mga pagkain na galing sa kanilang lugar sa palasyo at ipapaliwanag kung paano ito kinakain.Naunang sumubok sa hamon si Ibawa. Bumalik siya sa Batangas at naghanda o kumuha ng mga pagkain sa kanila. Bumalik si Ibawa sa palasyo. “Ang dinala kong pagkain ngayon ho ay Dulong, Goto, Suman, Kalamay, at syempre ang aking pinakapaborito ang Lomi,” wika ni Ibawa. “Ang Dulong o kung tawagin ay Dilis sa ibang lugar ay mas maliit pa ho sa Dilis. Ito ho ay ginagawa ding Bagoong. Mas masarap pa ho ang pagkain kung ipapasamano niyo ho ito at isama sa kape. Ang Goto naman ho ay nilantak sa laman loob ng baka, may tuwalya, atay, dugo at pwede rin siyang iulam sa kanin. Ang suman at kalamay naman ho ay isa din sa pinagmamalaking produkto ng Batangas ay di mawawala kapag may baysanang nagaganap. Gawa ho ito sa butaw na sangkap. Ang Lomi naman ho ay gawa sa sabaw. May pansit, atay, kikyam at marami pa ay. Talagang kapus ang plato sa bangerahan pag inyong inihayin ang lahat ng ito!.” mga paliwanag ni Ibawa

lalake na nagngangalang Ibawa na nagmula pa sa bayan ng Batangas. “Aba’y are ay maganda ah!! Siguro eh . ko ang aking kamay sa prinsesa.’’ reaksyon ni Ibawa nang mabalitan ang hamon ng hari. Nang walang walang pagaalinlangan, umalis si Ibawa sa Batangas, at nagsimulang lumakbay patungo sa bayan ng Haliwas. Nang walang ano-ano’y, ano-ano’y, may nakasalubong siyang ermitanyo. ermitanyo. “Iho, maaari ko bang matikman ang Goto na dala mo? Gutom na gutom na kasi ako.” pagmamakaawa ng ermitanyo. “Aba’y syempre naman ho. Maaari niyo ho itong matimus! Nagmula pa ho ito sa Batangas eh, abay karipas na ho are

labas, kung kaya’t malayang nakapaggugulo si Hagorn sa labas ng palasyo. Abalang- abala ang lahat ng mga tao sa palasyo sa kanilang mga ginagawa, pati na ang hari at prinsesa sa pagpili at sa pagbibigay ng mga hamon sa mga lalake na nagsisipuntahan doon. Naunang sumubok sa hamon ng hari si Ibawa. Pumasok siya sa kaharian at nakita si Haring Imao at Prinsesa Pyrena. “Sino “Sino ka at saang lugar ka nanggaling?” tanong ng prinsesa kay Ibawa. “Ako ay si Ibawa...”Dumating si Hagorn na nakasakay sa puting kabayo may pakpak at ang paa nitoý mistulang sa dragon. Dumadagabag

sa maharlika. Napabilib si Prinsesa Pyrena kay Ibawa kung paano niya ipinakita ang kanilang mga pagkain sa Batangas. Sumunod naman si Hagor. Kakaunti lang ang kanyang naipakita, dahil sa kanila wala silang masyadong pagkain at nagdadamutan pa sila kasi wala silang pagkakaisa hindi katulad ng mga mamamayan ng Batangas. PANGALAWANG PAGSUBOK Sa ikalawang pagsubok naman, kailangan nilang ikwento ang mga magagandang tanawin na makikita sa kanilang lugar. Kailangan rin nilang sabihin kung ano ang kanilang mga kaugalian, para madaling makakasalamuha ng prinsesa ang

sa paglulouto nare at balak ko hong suminsay sa Haliwas at duon daw ho ay may magandang prinsesa!,” sambit ni Ibawa.“Salamat iho! Bilang tanda ng aking pasasalamt, bibigyan kita ng aking basbas, basbas na talagang ikatutuwa mo nang lubos.” wika ng ermitanyo. “Ngayon palang eh ikatutuwa ko na ho kung ano man iyon.” sagot naman ni Ibawa sa ermitanyo. Sa pagdating ni Ibawa sa Haliwas, ay may napansin siyang kakaiba sa mga tao doon. “Bakit ga ang mga are’y nagpapatikaran,” pansin ni Ibawa. Nang walang anoanoy may tumilapon na isang nagliliyab na bolang apoy sa harap ni

ang tunog ng takbo ng kabayo na nkaagaw ng pansin ng lahat. Yumanig ang mga lamesa, baso at iba’t iba pang gamit. “At sino ka naman?” tanong ng hari kay Hagorn. “Ako si Hagorn, prinsepe ng Hatoria at naririto ako para makuha ang loob ng iyong anak.” sagot ni Hagorn “At ako naman ay si Ibawa, mula sa bayan ng kapeng barako at balisong, lipi ng mga bayani at huwaran, Batangas, bayan kong mahal.” dagliang dugtong ni Ibawa. “Kung ganon, sa bagay may nakikita akong kakaiba sa inyong dalawa, bibigyan ko lang kayo ng dalawang pagsubok. Kung makokompleto ninyo ang dalawang pagsubok na ito,

mga taong nasa paligid niya kung sino man ang mapipili sa kanila. Naunang sumubok sa hamon na ito si Ibawa. “Aba’y sa amin ho madami kayong makikitang magagandang tanawin. Nandiyan ang Bulkang Taal. Noong unang panahon wala yung kabuogbuog, pero maganda iyon. Nandiyan naman ang mga dagat mula Nasugbu hanggang San Juan! .Sa linaw ng tubig doon eh madali kayong makakalakdaw sa tubig. Makikita niyo din doon ang Simbahan ng Santisima Trinidad, Monte Maria at ang Padre Pio sa Sto. Tomas. Doon ninyo pwede p wede iatungal ang inyong mga kasalanan at doon na mismo mapapawi ito. Sa

Ibawa. Nahurindat si Ibawa nagtaka kung saan nanggaling iyon. at “Hahaha! Huwag kayong pahara-hara sa daan, kundi gagawin ko kayong abo,” halakhaw at sigaw ng isang matipunong lalake. “Hoy ikaw!

mapapasainyo angmawawala aking anak,naat kung nabigo kayo, lamang kayo na parang bula,” paliwanag ng Hari. “Tinatanggap namin ang hamon ninyo.” sagot ng dalawa sa hari.

kaugalian kami balasubasnaman, ang mgahindi ugali. Aba’y magalang kami, maalaga, matulungin, nagrerespeto sa isa’t isa, matalino, palaging aktibo, mapagbiro at palaging masayahin. Palagi ho naming

 

kahuntahan an gaming mga kahanggan at minsan pa nga ho ay naisisingit pa ang kaunting barikan ng lambanog! Ang mga Batangueno ay palaging nagkakaisa sa kabila ng mga hamon sa buhay. Mas iniisip namin ang kapakanan ng iba kaysa sa aming sarili. Aba’y ipinagmamalaki ko ang aking sarili eh na ako’y isang Batangueño.” ang mahaba at buong pagmamalaking salaysay ni Ibawa sa Hari at Prinsesa. Sa nasabi ni Ibawa, mas napaantig pa si Prinsesa Pyrena sa kanya. Hindi siya makapaniwala sa galing at husay niya. Mababanaag naman sa mukha ng hari ang kanyang ngiti at saya, na halatang hindi siya nagkamali sa pagpili sa kanya. Sumunod naman sa pagprepresenta si Hagorn. Sa kanyang sinabi, nagsinungaling siya na marami daw silang mga magagandang tanawin.  Ang totoo sinunog na niya ang lahat ng ito, dahil sa galit niya sa mga tagaHatoria. Sinabi niya na maganda ang kanilang kalooban sa lahat ng tao, kahit na sa tunay ay puro inggitan at sakiman. Sa nasabi ni Hagorn, walang reaksyon ang prinsesa pati na ang hari, dahil alam naman ng prinsesa kung ano ba talaga ang meron sa kanila dahil may kapangyarihan siya’ng Ivitre o ang kakayahang tumingin sa isipan ng tao. Dumating na ang araw ng pagpipili sa dalawa. Kabang kabang si Ibawa at pati naman rin si Hagorn. Naunang nagsalita ang Hari. “Napabilib ako sa kanyang kahusayan sa pagharap niya sa dalawang pagsubok. Sa kabila ng aking hinihintay, ay may nakita na rin akong magbabagay sa aking anak. Sana ipangako mo na aalagan mo ang aking ana anuman ang mangyari sa buhay ninyong mag-asawa.” mag-asawa.” wika ni Haring Imao. Sumunod naman si Prinsesa Pyrena sa pagsasalita. “Humanga ako sa kanyang

lahat ng kanyang mg kawal at pinaghanda sa paglusob. Nag-ensayo sila ng mabuti para magtagumpay sila sa kanilang misyon. Pumunta si Hagorn sa isang mangkukulam at humingi ng isang mahika. “Hihingi ako sayo ng isang mahika. Mahika na makakapagtapat sa kapangyarihan ng Hari na patayin ang sinuman sa isang kindat kindat lamang.” wika ni Hagorn sa mangkukulam. “Sige bumalik bumalik ka na sa iyong pinanggalingan at magkakaroon na kayo ng mahika sa inyong katawan.” sagot ng mangkukulam.  mangkukulam.   ANG PAGLUSOB NG NG HATORIA Sa pagdidiwang ng taga-Haliwas, taga -Haliwas, biglang nagdilim ang paligid at lumitaw ang pulang buwan sa kalangitan. “Kalaki naman iyang iyang pulang buwan na iyan. Kadungaw-dungaw are sa itaas pati na rin sa ibaba ng palasyo eh. ” wika ni Ibawa. “Isa itong babala na may lulusob sa atin. Mga kababayan maghanda na kayo sa paparating na paglusob sa Haliwas.” sigaw ng hari.  hari.   Bago pa man maghanda ang mga kawal ng Haliwas, lumitaw ang mga bolang apoy sa itaas at nagbagsakan sa buong lupain ng Haliwas. Nasunog ang mga bahay at ang mga paninda nila. Doon na nga nagsimula ang digmaan sa pagitan ng Hatoria at nang Haliwas. Sa pakikipagdigmaan, nagtaka ang Hari kung bakit hindi natatablan ng kanyang kapangyarihan ang mga taga Hatoria. Tumawa na lang si Hagorn sa Hari at sinabi na may mahika sila na pantabla sa kapangyarihan niya. Nagalit ang hari at nagpatuloy pa rin ang labanan. “Mahal ko, ako’y papanaog sa palasyo at tutulungan ko ang Hari sa pakikipaglaban.” daing ni Ibawa. “Sige mahal ko. Magiingat ka nang mabuti.” sagot naman ng prinsesa. Sa pagbaba ni Ibawa sa palasyo, nakita niya ang hari na nakahandusay sa lupa na puno ng sugat sa katawan. Sa harap

kaagad nito itong ikinasilab. Nagtatakbo si Hogorn papunta sa tuktok ng palasyo upang gawing bihag ang Prinsesa dahil alam niyang maari siyang mamatay sa taglay na kapangyarihan ni Ibawa. “Ako’y papanhik sa itaas at hahabulin ko si Hagorn.” sabi sabi ni Ibawa sa kawal. “Sige po.” sagot naman ng kawal. Pagdating naman ni Ibawa sa itaas ng palasyo, nakita niya na sinaksak ni Hagorn ang kanyang minamahal. “Hahaha. Hindi naman ikaw ang aking kailangan dito kundi ang makamtan ko ang inyong mga kayamanan at lupain. Napakabobo ninyo talaga.” malakas na sinabi ni Hagorn sa buong palasyo. “Walanghiya ka Hagorn!! Ngayon matutupad ko na ang ating pinangakuan!” galit na sinabi ni Ibawa. Tumakbo si Ibawa sa likod ni Hagorn at sinaksak siya gamit ang kanyang gintong balisong. Umilaw ang buong katawan ni Hagorn at naglaho na lamang siya. Nagmadaling tumakbo si Ibawa sa minamahal niya. “Mahal ko. Patawad hindi kita naprotektahan. Wala akong silbi!!!” iyak ni Ibawa sa mukha ng prinsesa. Nang tumulo ang luha ni Ibawa sa mukha ng prinsesa biglang nagliwanag ang katawan ng prinsesa at naghilom ang natamong sugat niya. “Paano nangyari ito?” gitlang gitlang bulalas ng bagong bayani ng Haliwas. “Utoy, iyan ang iyong gantimpala sa pagiging mababa ang loob at matulungin sa akin. Patuloy kang maging mabuting anak ng Batangas.” Turan ng isang tinig mula sa kalangitan, ang boses ng ermitanyong kanyang natulungan sa daan. “Maraming salamat amang! Maraming salamat sa kapangyarihang iligtas ang aking minamahal at kababayan!.” Umaatungal Umaatungal sa sayang sambit ni Ibawa at maya-mayaý napaumis na lamang dahil sa kaligayahan. Lumitaw na ang

katapangan na harapin ang pagsubok ng aking ama upang makuha ang aking puso. Lubos akong nasisiyahan at nais kong mas makilala siya at makasama makasa ma habangbuhay.” maikling pahayag ni Prinsesa Pyrena. “Ang napili ko bilang aking mapupusuan ay si Ibawa.” dagliang sagot ni Prinsesa Pyrena. “Aba’y ikinatutuwa ko na ako ang pinili mo mahal ko.” sagot ni Ibawa. Galit na galit naman si Hagorn sapagkat si Ibawa ang napili. Namula siya at umusok sa buong kaharian na lumabas sa kanyang ilong. Dagliang tumakas si Hagorn sa palasyo bago pa man siya napatay ng Hari. Nagalit ang Hari sa kanyang pagtakas, pero

ng hari ay nakita niya si Hagorn na tuwang tuwa sa nangyari sa hari. “Hagorn! Bakit mo ga are’y ginagawa sa mag tao ay? Wala kaming kasalanan sa inyo.” wika ni Ibawa. “Wala kang pakialam. Kukuhanin ko ang prinsesa dito at huwag kang pahara-hara diyan sa daan.” daan.” galit na sinabi ni Hagorn. “Ipapatapisak kita ngayon, at humanda ka na.” sagot ni Ibawa. Naglabanan ang dalawa na napayanig sa buong Haliwas. Karakarakay may gintong balisong na lumipad patungo sa kamay ni Ibawa at itoý kanyang nagamit upang isaksak kay Hagorn. Naglaban ang dalawa subalit parehong malakas ang

kapayapaan sa buong lupain ng Haliwas at bumalik na ang mga Hator nang malaman nilang patay na ang kanilang prinsipe. Namuhay nang masaya at mapayapa ang kaharian ng Haliwas na pinamuan na nina Pyrena at Ibawa dahil sa pagpanaw ng hari sa naganap na digmaan. Mula noon, higit na kinilala asi Ibawa bilang mabuting Batangueñong hari.

inisip na lang nila na masaya na sila dahil may dumagdag sa pamilya ng mga maharlika na si Ibawa. Nang makabalik si Hagorn sa Hatoria, nangako siya na maghihiganti siya sa Hari at Prinsesa. Tinipon niya ang

kanilang taglay ni naIbawa sandata. Sa sobrang pagod ay napasigaw siya at maging siya ay nagitla din nang may mga butil ng kapeng barako ang lumabas mula sa kanyang bibig na nang dumapo sa balat ni Hagorn ay