E Drejta Financiare 1

Skripte nga Lenda e Drejta Financiare ( e pergaditur per kolokviumin e pare).

1.Trendet bashkohore orientohen ne tatimin e : A)tatimeve qe sjellin rendimentet e ulta B)konsumit C)prodhimi D) te gjtha se bashku. 2.Kapaciteti tatimor paraqitet? A)Nenkupton qdo fakt, ngjarje ose pushtet ekonomik, e cila siguron bazen per caktimin e obligimeve tatimore. B)paraqet organet te cilat u paguhet tatimi( komuna,administrata tatimore etj.) C)eshte mundesi ekonomike e tatimpaguesve per t'iu pergjigjur detyrimit te tij tatimor. 3.Akciza eshte? A)Tatim i veçant ne qarkullim? B)Tatim qe ju nenshtrohen mallrat e karakterit luksoz C)tatimet ne qarkullim qe inkasohet ne importe dhe brendi te vendi per kategorite e mallrave qe parashihet ky lloj tatimi D) Te gjitha se bashku. 4.Banka qndrore e Kosoves si autoritet pubik ne baze te kompetencave qe ka ajo ushtron politiken monetare te: A)Nuk ushtron politik monetare B)Te kufizuar C) Te plote D)Te gjitha se bashku 5.Kosova aplikon modelin e berjes se marreveshjes per eliminim te tatimit te dyfisht sipas : A)Modelit OKB-se B) Modelit OECD-se C) Ka model te ndrryshem nga keto dy modele. D) Modele te UNCTAD-it.

6.Tatimi i shesht "Fate tax rate" paraqet? A) Ribusim te TVSH-se llogaritur dhe asaj te zbritshme. b) Kreditim te parakohshme per importet e dhena. C) Tatimet me shkalle fikse kur zbatohet nje shkalle e vetme tatimi pavaresisht nga shuma e te ardhurave. D) Te gjitha se bashku. 7.Marrdhenjet juridike ne tatime perbehen nga? A)Subjekti aktiv dhe pasiv me objekt te caktuar. B)Subjekti , objekti dhe permbajtja. C)Permbajtja e marrdhenjeve juridike me karakter fiskal D) Te gjitha se bashku. 8.Pse tatimet quhen te hyra te derivuara? Quhen te hyra te derivuara sepse jane te hyre te shtetit te cilat paraqiten te te gjitha format te cilat aplikohen ne nje vend e qe jane te lidhura ne nje tersi me ndihmen e te cilave mund te realizohen qellimet e politikes financiare dhe ekonomike. Tatimet nuk burojne drejteperdrejte nga prona e shtetit ose nga te drejtat pasurore ne te, por ato derivojne nga pasuria dhe forca ekonomike e personave privat. 9.Kuptimi i Oazave tatimore? Termi nuk ka kuptimin preciz tatimor, ai pershkruan vende qe jane ne gjendje te financojne sherbimet e tyre publike pak ose me pak tatime mbi te ardhurat dhe qe vihen ne dispozicion per te perdorur nga joresidentet per ti shpetuar tatimeve ne vendet e tyre residence. 10.Cikli buxhetor? Cikel Buxhetor nenkuptojm procedurat e pergaditjes, te perpunimit, te aprovimit dhe te kontrollit te buxhetit. Keshtu psh. Ne nje vite aktual paraqet buxhetin e vlefshem, behen pergaditjet per nxerrjen e buxhetit per vitin e ardhshem. 11.Ndarja e tatimeve? Klasifikimi i tatimeve eshte: Tattim i drejteperdrejte(direkt) dhe i zhdrejte(indirekt), Tatim kadastral dhe tarifor, Tatim personal(subjekte) dhe real(objektet), Tatim i rregullt dhe jashtezakonshem, tatim i pergjithshem dhe special, tatim i supozuar dhe faktik, tatim sipas vleres dhe specifik, tatim qendror dhe ai lokal, tatim repertisione dhe sipas kuotes, tatim themelor dhe ai plotesues, tatim ne natyre dhe ai ne para. 12.Realizimi i politikave sociale permes tatimit?

Me ane te politikes tatimore realizohen edhe qellimet sociale te shtetit, psh. Duke aplikuar norma progresive tatimore, perjashtimeve, lirimeve nga tatimi, etj.Me ane te ketyre masave tentohet te ndikohet ne zvogelim te diferencave matriale te tatimpaguesve. 13.Dallimi ne mes kontributeve dhe te hyrave parafiskale? Te hyrat parafiskale jane fiskalitet i ndermjem, qka nenkupton qe ekziston ne fiskalitetin e shtetit, qe thith mjete nga burimet e njejta ekonomike sikurse edhe ne sistemin tatimor te shtetit kurse kontributet mund te konsiderohen dhenje e dobishme ne te cilen kontributi i obliguesit merr pjese ne shpenzime kshtu qe organi juridik i ka ne kryrejen e inicatives te sherbimeve te caktuara matriale te cilat permbushin si intersat e veçanta te grupeve te caktuara ashtu edhe interesin publik. 14. Rritja e pa kontrroll e ofertes se parase nacional ne nje ekonomi shpie ne drejtim te rritjes se? A)Kursit te valutes B)inflacionit C)Deflacionit C)Paritetit Valutor 15.Tatimet Neutrale? Kufizimi i rolit te tatimeve ne mbledhjene mjeteve me te cilat plotesohen te dalat nga komponentet e tyre njihet si tatimimi neutral.teorikisht tatimi neutral eshte nese nuk ndrryshon vendimet e tregut,gjegjesisht perzgjedhjen e subjekteve ne treg . 16.Tatimi i dyfisht? Tatimi i dyfisht eshte tatim ne te ardhura i cili paguhet dy here per te njejtin burim te ardhurave, nje here kur realizohen te ardhurat dhe nje here kur te realizohen tatimpaguesi. 17.Numroni disa nga te hyrat jo tatimore me te rendesishme ne Kosove? Te hyrat jotatimore kryesisht jane te hyrat e nivelit qeveritar, nivelit lokal, te hyrat nga tantiema eshte nje forme tjeter e te hyrave jotatimore si dhe te hyrat nga taksat koncesionare, keto konsiderohen si te hyra jotatimore qe nuk kane prollogaritje tatimore. 18. Evazioni fiskal? Eshte mospagimi i detyrimeve tatimore prej qytetareve ose subjekteve duke shkelur dispozitat te cilat rrjedhin nga ligji. 19.Evazioni tatimore ose shmangia tatimore? Karakterizohet si veprim i paligjshem me dashje ose shkelje e ligjit tatimor per ti shpetuar pageses se tatimit. 20.Kerkesat bashkohor qe parashtrohen para politikave tatimore sot?

Kerkesat bashkohore qe parashtrohen ne fushen e tatimeve sot jane: Harmonizimi i tatimeve , tatimet neutrale, zvoglimi i ngarkeses tatimore , thjeshtesia e tatimit, perparesit e tatimit ne konsum ne rapor me tatimin ne te ardhura, drejtesia e tatimit. 21.Akciza? Ne tatimin e pegjithshem ne qarkullim ne shtetet bashkekohore jane te perfshira edhe tatimet e veçante ne qarkullim apo te ashtuqujatura Akciza(Excize duties) Psh. Aplikimi i tatimeve te veçanta ne qarkullim per prodhimet e ashtuquajtura te konsumit te gjere siç jane: pijet alkoolike dhe joalkoolike, kafja, sheqeri, duhani e tjera te ngjashme me arsyeshmerine e higjienes sociale e qe ka per qllim brengen per individe apo mbrojtjen sociale ne kuptimin e gjere. 22.Numroni disa nga taksat komunale? Jane te hyrat vetanake, taksat komunale, licensat dhe lejet, taksat tjera komunale, ngarkesat komunale,te hyrat nga qiraja,bashke-pagesat per arsim dhe shendetsi. Te hyrat e tjera transferet qeveritare(granti i pergjithshem, per arsim per shendetesi dhe financimet e tjera. 23.Deapingu paraqitet ne ato raste kur? A)Produkti shitet me lire ne vendin ku ekspozohet se sa ku eshte prodhuar. B) Eshte mase mbrojtese e ekonomise vendore. C)Eshte kufizim tarifor dhe jo tarifor. D)Te gjitha se bashku. 24.Tatimimi nderkombetar, tatimin ne vendet e BE-se? Tatimet nderkombetare jane taksa qe paguen nga shtetet per nje institucion, p.sh BE-ne , ato tatime m’varen nga norma ekonomike e vendit . Qe eshte anetare e Be-se dhe te njejtat jepen per vendet qe jane ne procesin e zhvillimit dhe deshirojne peraferime me legjislacionin e Be-se. Forma e tatimit ne BE funksionon sipas marreveshjes europiane tatimore, e cila eshte nje rregullore e hartuar nga BE-ja per vendet qe antaresohen ne kete institucion. 25.Doganat sipas qellimit te aplikimit ndahen ne? Doganat sipas qellimit te aplikimit ndahen ne : Fiskale, ekonomike, sociale dhe antidamping. 26. Kuptimi i fjales financa? Fjala financa rrjedhe nga fjala “finis” qe do te thote fund, kufi, mbarim. Sot fjala financa perfshine tere afarizmin me ane te parave gjithashtu financa do te thote ana monetare e seciles pune ekonomike, prandaj ajo eshte e lidhur ngushte me parate,sepse pa para nuk ka financa. 27.GPD,paraqet? A) vleren e te mirave materiale dhe sherbimeve te kryera ne ekonomi brenda viti

B)Indikator kryesor i matjes se shkalles se zhvillimit ekonomik te nje vendi C) Shprehjeme vlere apo ne paraqitje te rrites ekonomike D)Te gjithase bashku? 28. Politika fiskale sot orientohet ne aplikimin e : A) Tatimeve direkte b)tatimeve indirekte C)Tatimeve te derivune D) Te gjitha se bashku 29. Norma tatimore eshte: A)Pjesa e bazes tatimore e cila sherben si mase per llogaritjen e tatimit. B)Shuma e tatimit e cila paguhet ne nje njesi tatimore qe shprehet ne perqindjem dhe mund te jete propercionale ,progresive dhe degresive C)Permbledhje sistematike e bazave tatimore me ndihmen e se ciles llogaritet obligimi tatimor D) te gjitha se bashku. 30.Dallimi ne mes financave monetare dhe publike? Dallimi ne mes te financave monetare eshte se e drejta monetare percakton rregullat ne lidhje me krijimin, perdorimin dhe veprimtarive te tjera qe kane te bejne me parate se dhe aktivitetet e bankave qe nderlidhen me parate, si kursimet dhe kreditet.ajo ndahet ne te drejten monetare kombetare dhe nderkombetare kurse e drejta financiare publike percakton rregulla lidhur me te hyrat she shpenzimet publike , si buxheti, huazimet, revizionin.pagesen e tatimeve etj. 31.Financave publike dhe diciplinat tjera shkencore? Finaca eshte shkence shoqerore qe merret me menaxhimin e fluksit financiar , administrimin e financave etj . Financat publike konsiderohen te gjitha te hyrat dhe shpenzimet qe vijne nga tatimin page , tatimin ne dogane , tvsh. Gjithashtu financat publike kane lidhshmeri direkte me qeverine ne shumicen e rasteve konsiderohen si financ qeveri lekuditet, eshte nje lloji i fusheveprimeve financiare. Financat publike kane lidhje me shkenca sociale per shkak se lindja e financave ka qene ne te njejten kohe me lindjen e shtetit. 32.Perkufizimi i taksave dhe ndarja e tyre? Taksat paraqesin kundershperblim per sherbimet e kryera te organeve shteterore apo te trupave te tjere fizik apo juridik te cilet i marrin si kundershperblim nga individet apo grupet per sherbimet e kryrea te organeve te tyre apo institucioneve.

Taksat ndahen ne: Taksa, 1. sipas organit i cili i percakton taksat, (Taksat e organeve te pushtetit shteteror, taksat e njsive te ngushta territoriale etj), 2. sipas organeve qe kryejne sherbime per te cilat paguhet taksat,(Taksat administrative, Gjyqesore, Zyrtare), 3. sipas kohes se pageses (Taksat te cilat paguhen paraprakisht d.m.th para kryrjes se sherbimit,dhe taksat te cilat paguhen retroaktivisht d.m.th pas kryrjes se sherbimevedhe 4. sipas numrit te sherbimeve te kryera(taksat individuale dhe paushalle). 33.Doganat specifike dhe ne vlere? Doganat sipas vleres(ad valore) jane ato tek te cilat per percaktimin e obligimit tatimor eshte relevante vlera e mallit e cila ju nenshtrohet doganimit kurse doganat specifike(kuantitative) jane ato tek te cilat me rastin e caktimit te obligimit tatimore relevant ndonje njesi e matjes(kilogram, liter, cope, tonelat) ky lloj i doganes nuk eshte i shpesht i perfshire ne sistemin doganor per shkak te mungeses se matjes se tij.mirpo ne rastet e caktuara e elimimon mangesin e taksave doganore ne vlere lidhur me deklarimin jo korrekt te mallit. 34. Dallimi ne mes te taksave dhe tatimeve? Sipas karakterit te sherbimeve(sherbime intelektuale, individuale ne krahasim me ato te pegjithshme), cilesia e pageses vullnetare nga ajo e detyruar, interesi i shfrytezuesit, parimi i territorialiteti. 35.Modelet e tatimit te dyfisht? Ekzistojne dy modele qe hartohet modeli i dyfisht: 1. Modeli i OECD-se,konventa e tatimit ne te ardhura dhe 2. Kapitali i modelit te kombeve te bashkuara, konventa tatimore. 36. Cilat jane dy masat kryesore per pengimin e inflacionit dhe shpjegoni ato? Masat per tejkalimin e infalcionit perkatesisht per perballimin e inflacionet : 1. Masat monetare-politike dhe 2. Masat e politikes fiskale. 37. Direktivat e 6-ta te BR-se, rregullojne: A) menyrat e shmangies se evasionit fiskal b)Eliminimin e tatimeve te dyfishta ne baze te parimit te 'rezidentit' C) Unifikimin e rregullave (Gania) 38. Dallimi ne mes te taksave dhe tatimeve?

Sipas karakterit te sherbimeve(sherbime intelektuale, individuale ne krahasim me ato te pegjithshme), cilesia e pageses vullnetare nga ajo e detyruar, interesi i shfrytezuesit, parimi i territorialiteti. 39.Numeroni shkaqet e Inflacionit? 1. 2. 3. 4.

Inflacioni i kerkeses per para, Infalcioni per shkak te shperndarjes disproporcionale te te ardhurave kombetare, Inflacioni per shkak te zvoglimit te fondit te mallrave dhe Inflacioni per shkak te ecurise se pavolitshme te bilancit te pagesave.

40.Llojet e Inflacionit? 1. Sipas intenzitetit: inflacioni i ulet -3%, inflacioni mesatar 6-15%, inflacioni gallopan (hiperinflacioni) mbi 100%, 2. Sipas afatit kohore: afategjate, i njehershem dhe kronik, 3. Sipas origjines: i vendit dhe i inportuar, dhe 4. Sipas angazhimit te organeve monetare: i penguar dhe i papenguar. 41.karakteristikat e kontributeve? Karakteristikat te clat e determinojne permbajtjen e shprehjes kontribut:     

Mblidhen per kompenzimin e dobive te drejteperdrejta, Mblidhen per kompenzimin e organeve ligjvenese, Mblidhen nga ato qe kane dobi te drejteperdrejte, Mblidhen ne shuma te caktuara dhe Mblidhen ne para dhe nese nuk permbushet obligimi aplikohet detyrimi.

42. Lenda e studimit te financave publike? Financat publike, shteterore si lemi perberese e shkences se financave i studion te hyrat dhe te dalat publike d.m.th financimin e konsumit te pergjithshem. 43. E drejta nderkombetare financiare? Me te drejten financiare ndekombetare ne rend te pare normat juridike me te cilat rregullohet raportet ndekombetare- juridike-financiare. 44. Kerkesat bashkohore qe parashtrohen para tatimit sot?      

Harmonizimi i tatimeve, Tatimet neutrale, Zvoglimi i nagrkeses tatimore, Thjeshtesia e tatimit, Perparesit e tatimit ne konsum ne raport me tatimin ne te ardhura, Drejtesia e tatimit.

45.Vendosja e tarifave doganore dhe jodoganore e ndihmon? A)Liberalizimin e ekonomise,

b)proteksionizmin e ekonomise, c) nuk ka ndikim ne ekonomi 46.Struktura e taksave dhe tatimeve ne Kosove? I.Tatime qendrore : tatim i paragjykuar, tatim mbi vleren e shtuar, tatim ne te ardhura personale, tatim ne fitim-korporata, akciza, taksat ne dogana. II taksat qendrore dhe lokale: tatimi mbi pronen e paluajtshme, taksat, tarifat dhe ngarkesat e tjera. 47.E Drejta Fiskale? E drejta fiskale merret me normat juridike te cilat rregullojn marrdheniet qe lindin ne aktivitetin financiar te kolektivitetit politik. 48.Cilat elemente duhet te permbaje norma juridike fiskale? Norma juridike duhet ti permbaj tri elemente:   

Hipotezen apo supozimin, Dispozicionin, Sanksionin.

49. E drejta monetare? Percakton rregullat me lidhjet me krijimin, perdorimin dhe veprimtarive te tjera qe kane te bejne me parat si dhe aktivitetet e bankave qe nderlidhen me parat, si kursimet dhe kreditet. Ajo ndahet ne te drejten monetare, kombetar dhe nderkombetare. 50.karakteristikat e tatimeve?       

Prejardhja, Te hyrat e detyrueshme, Financimi i shpenzimeve publike, Kundershperblimet indirekte, Menaxhimi buxhetor, Paguhen kryesisht ne para, Lidhen me territorin e shtetit.

51. Te hyrat parafiskale? Shprehja te hyra parafiskale apo parafiskaliteti eshte shprehje fluide, i cili ende nuk ka gjetur vendin e duhur si ne teorine financiare ashtu edhe ne praktiken e vendeve te caktuara. Per kete arsye ne literature lajmerohen diskutime teorike per natyren dhe karakterin e ketyre dhenjeve, me te cilen tentohet te vehen me shum drite ne natyren e ketyre te hyrave. 52.Teoria Moniste dhe Pluraliste? Teoria moniste nenkupton te tatuarit vetem me nje forme te vetme te tatimit, kjo teori haset edhe te autoret dhe idhtaret te konsumit luksoz, pasuris, te hyrat nga bujqesia, te

ardhurat, te hyrat nga ndertesat, duke vene ne pah perparsite dhe te metat e kesaj forme te te tatuarit si vijon: tatimit te thjeshte, shpenzimeve te uleta administrative dhe te shpenzimeve te pageses si dhe kontrroll te lehte tatimor. Ndersa teoria pluraliste nuk bazohet vetem ne nje lloj te tatimit, por ne nje mori tatimesh per te arritur qellimet ekonomike, sociale, politike dhe ndonje natyre tjeter. Sot ne boten bashkohore aplikohet teoria pluraliste e sistemit tatimor, pra nuk ka asnje shtet i cili e aplikon teorine e sistemit monist te tatimit. 53.Ndarja e huave publike? Huaja e brendshme dhe e jashtme, Huat vullnetare, te detyrueshme dhe patriotike, Huate afateshkurter, afatmesme dhe afategjata, Huaja sipas paritetit, nenparitetit dhe mbi paritetin, Huate nga bankat, popullsia, organizatat financiare nderkombetare e tjera. 54. Indeksi i çmimeve te prodhuesit? Ky indeks mate nivelin e çmimeve te shitjes me shumice, pra nivelin e çmimeve ne stadin e prodhimit. Ai perdoret gjegjesisht ne veprimtarin tregtare. 55.Dezinflacioni? Eshte mase qe e pengon rritjen e inflacionit: zvoglimi i buxhetit, bllokimi i investimeve joprodhuese etj. 56.Reflacioni? E pengon deflacionin permes: lehtesimit te kushteve te marrjes se kredis, kthimit te saj, uljes se normes se kamates etj. 57.Devalvimi? Si mase monetare behet kryesisht per te korigjuar gjendjen e pavolitshme fundamentale te bilancit te pagesave ne boten e jashtme ose si pasoje e procesit te gjate dhe intesiv dhe inflacionit ne kushtet e sistemit te kurseve devizore fikse. Pra devalvimi eshte zvoglimi i vleres zyrtare nderkombetare te valutes se vendit. 58.Revalvimi? eshte mase korigjuese monetare- politike e kunderta me devalvimin, qe paraqet rritjen ligjore te vleres se valutes se vendit ne krahasim me paritetin e saj dhe ate ne krahasim me ari apo ndonje valute tjeter. Revalvimi do te thote rritje zyrtare e vleres nderkombetare te valutes kombetare te cilen e zbaton shteti ne menyre te shpejte me akte te veta. 59. Qka jane Doganat? Jane instrumente shum operative per realizimin e detyrave te caktuar ne kuader te sistemeve te ndryshme shoqerore-ekonomike. Kuptimi i doganave si detyra te cilat ju kane besuar kane qene te llojllojshme: a)ne kohen e merkantilizmit, b) kapitalizmit liberal, c) preteksionizmit.

Gr. A Financat 1. Dallimi ne mes te financave monetare dhe publike ? - Financat monetare mirren me te gjitha qeshtjet qe kan te bejn me parat emisoni paras rregullimi I sasis se paras qarkullmi etj financat publike merren me te gjitha te hyrat dhe te dalurat . 3.Perkufizimi i taksave dhe ndarja e tyre? 3.Taksat paraqesin kundershperblim per sherbimet e kryera te organeve shtetrore apo te trupave fizik apo juridik. Taksat mundet te definohen si kompenzim ne para te individeve per sherbime speciale te cilen ne kerkese te tij e kryejn organet shtetrore Taksa eshte kundershperblim ne para tr cilat personat e veqant e paguajn trupin publik per sherbime te veqanta te cilet ata i kryejn. Taksat jane te definuara edhe si pagesa te obligueshme. 4. Dallimi ne mes te kontributeve dhe te hyrave parafiskale ? - Kontributet mund te konsiderohen dhenje e dobishem e obligushme kurse te hyraparafiskale burojn nga antar e grupacionve te caktuar shoqrore. 5. Evazioni fiskal ? - Evazioni fiskal eshte mos pagimi I detyrimeve tatimore qe rrjedh nga ligji evazioni fiskal ka nje efekt shkatrrues ndaj politikes fiskale te qeveris. 6. klasfikimi I tatimve ? -Tatim I drejt dhe tatim I zhdrejt tatim katastral dhe tarifor tatim personal dhe real tatim I rregullt I jashtzakonshem tatim I pergjithshem specfik I supozuar qendror dhe lokal. 7. Teoria moniste dhe ploariste per tatimet, perparsit dhe dobsit e tyre ? teoria moniste pergaqesohet nga fizjokratet nenkupton te tatuarit vetem ne nje form te vetme te tatimeve Teoria pluariste bazohet te nje mori tatimesh per ta arritur qellimet ekonomike sociale politike e tjera 9. Te hyrat parafiskale ? Te hyrat parafiskale jan fiskalitet i ndermjet qka nenkupton qe egziston ne fiskalitetin e shtetit nga burimet e njejta ekonomike sikurse edhe ne sistemin tatimor te shtetit. 10. Numroni disa nga taksat komunale ? - Taksat administrative komunale ,taksa per leshimin e çertfikatave dhe dokumentave tjera ,taksa per ushtrimin e veprimtarive afariste dhe sherbimve tjera ,taksa per leje ndertimi te ndertesave Per regjistrim te automjeteve etj. 18. Tatimi proprocional dhe progresiv

Jan dy menyra te llograitjes se vleres se tatimeve te taksave ne tatim propocional aplikohet me koficinenc te njejt te tatimit ndaj e perbehn bazen e tatimit Ne tatim progresiv kofiqineti i tatimit rastet mbi shuhen psh tatimi mbi te ardhura sasin e te ardhura jan te larta eshte e rensishme pjesa qe merret ne form te tatimit. 19. Tatimi i doganave sipas drejtimi te levizjes ? Eksportuse, inportuse edhe tranzite 11.a 13.a 14.a 15.b 17.b

Kjo skripte eshte pregaditur enkas per Koleget tone te vitit te III-te per shkak te lehtesimit per t’u pregaditur ne kete kolokvium. Shum suksese secilit! Pregaditur nga Ardit Gervalla dhe Sindije Idrizi.