E Drejta e Punes

Autroi: Meriton Shabani

E DREJTA E PUNES

1-Qfare raporti ka e drejta e punes me te drejten civile ? - e drejta e punes ne fillim ishte nen ndikimin e e te drejtes civile shikuar historikisht ajo ishte pjes e te drejtes civile para se gjithash asaj obligative me von e drejta e punes dalngadal eshte ndar nga e drejta civile dhe ne shum shtete eshte formuar si deg e pa varur e sistemit juridik.edhe sote e drejta e punes eshte ne raport me te drejten civile ne rastin e zgjedhjes se disa problemeve,e drejta e punes ende sherbehet ne disa instuticioone te drejtes civile si psh vlersimi I vlefshmeris se punes juridike,vlefshmeria e kontrates mbi vepren,parashkrimi I afatev per kerkesa,parimi I kompenzimit te demit per demin e shkaktuar material. 2-Perveq synimit qe nepermjet mjeteve juridike te realizohet barazia ne paga.Ne aktet e unionit europian jan te rregulluara edhe disa segmente tjera nga fusha e punes cilat jane ato ? - Shtetet anetare te UE-se kerkojne barazimin e kushteve te punes per femra dhe mashkuj , ne kete drejtim aktet te cilat jane ne fuqi rregullojne keto qeshtje: 1.pagen e njejte per mashkuj dhe femra, 2.trajtimin e barabarte te mashkullit dhe femres ne fushen e arsimit, kushteve te punes dhe fushen sociale 3-Cilat jane burimet autonome te se drejtes se punes ? -Si burimet autonome te se drejtes se punes jane:Statutet,Rregulloret,,kontratat,vendimet si dhe aktet tjera autonome me te cilat rregollohet mardhenja e puntorve dhe mardhenjet industriale ne pergjithsi. 4-Cilat jane dy konventat e para qe u miratuan nen ndikimin e shoqates nderkombatere per mbrojtjen ligjore te puntorve. -.Konventa mbi parandalimin e perdorimit te fosforit te bardhe ne industrin e shkrepsave dhe konventa mbi parandalim e punes se nates garve ne industri 5-Qka eshte kontratata e punes dhe qka eshte synimi I saj. -Kontrata eshte nje kategori qendrore ne te drejten e punes.Me shumiccen e vendeve kontrata e punes eshte baze per themelimin e mardhenjeve se punes.Ne parim kontrata e punes duhet te lidhet para se puntori te filloj te punoje .Kontraten e punes e lidh pundhensi ne njeren ane dhe puntori ne

anen tjeterdhe duhet te jete e nenshkruar nga te dyte palet.Kontrata permban keto elemente:Vendbanimin e paleve per pundhensit selin dhe numrin e regjistrimit te tyre ne regjistrin e subjekteve afariste ,rendin e punes llojin e punes ose sherbimeve,kohzgjatjen e kontrates lartsin e pages. Synimi I saj ne shkencen bashkohore juridike mbizototron mendimi se kontrata e punes eshte kontrata adhezive,kontrat e aksesit ,perkatsisht kontrat gjat lidhjes te seciles ,njera pal I formulon qe me pare kushtet e perfundimit te saj kurse pala tjeter ose pajtohet ose jo me kushtet e parashtruara duke mos pasur mundsi ti ndryshoj. 6-Cila kategori e puntorve gezon mbrojteje te veqant ne pun dhe pse: 7-SI I trajtojn mardhenjet e punes ithtaret e punes apo perfaqsusit e teuris gjermane : Ithtaret e kesaj teorie kishin per qellim qe te arsyetojn botkuptimet nacionaliste .SI e tille e zhvillon tezen mbi shteten edhe shoqerin te mebeshtetur ne bashkesin punuse te ndermarrjeve te cilat edhe puntoret edhe pronaret e mjetev te prodhimit kan obligim kryesor qe te punojn per me shum qellime te rajhut te tret ,gjermonis fashiste .si psak kesoja teorie putoret antarsohen ne bashkesin punuse par paraqesin bashkesin per te cilen percaktohen ne vedije grupin qe ka per obligi te punoj ndersa pundhesni eshte udheheqes I asaj basheksi dhe ka obligim qe te kujdeset per mbrojetejenn e tyre. 8-SI pas LPK- se gjate punes provuse pundhensi dhe te punsurit munde ta nderpresin mardhenjen epunes me njoftim parprak .Ne qfare periudhe kohore dueht te beht ky njoftim: - Gjatë periudhës provuese të punës, punëdhënësi dhe të punësuarit, mund ta ndërpresin marrëdhënien e punës me njoftim paraprak prej shtatë(7) ditësh 9-Cilat dispozita I perfshin e drejta e punes : - perfshin tersin e normave juridike te cilat synojn te vendosin rendin e brendshem te punes ne nderrmarrje institucione apo te pundhensit norma keto te sanksionuara dhe te obligushme per pjesmarrsit e procesit te punes. 10-Ne cilat raste puntori ka te drejte ne pushim me pages vetem per nje dite. -Nje dite pune per qdo rast te dhenjes vullnetare te gjakut.

11-Qka eshte objekt I kontratav kolektive te punes te lidhura ne nivel te deges ose veprimtaris. 12-Ceki disa nga parimet e procedures diciplinore dhe ne kontekst te ketyre parimev si do te veproj organi disiplionor per ta konstatuar gjendjen reale. 13-Te shkeputja e kontrates se punes sipas ligjit , vjen ne shprehje automatizmi ligjor qka kuptojm me kete term. 14-Mbi bazzen e cilit paarim behet kompenzimi I demit me rastin e shkaktimit te demit ne ndermarrje instuticion apo te pundhensi nga ana e puntorit: 15-Qka jan burimet heterenome te se drejtes se punes dhe cilat jane ato: 16-Qfar roli kane mardhenjet e punes ne zhvillim ekonomik te nje vendi:. 17-Kur eshte perdorur Emertimi e drejte sociale dhe pse e kan konsideruar se nuk I pergjigjet objektit se te drejtes se punes: 18-Aktualisht qfare perberje ka kshilli ka organizate nderkombtare e punes. a )-48 b)-56 sakt. c)-53. 19-Cila eshte arsyeja qe shteete antare te unionit europian e kane

futur parimin e harmonizimit teknik lidhur me mardheniet individuale te punes: 20-Qka jane praktikantet sipas ligjit te punes te R,k : 21-Ku qendron dallimi mes te drejtes se punes dhe drejtes civile : 22- Pse ka pasur dallime ne perkufizimin e drejtes se punes gjate zhvillimit te saj histori: 23-E drejta e punes perveq qe eshte e drejte pozitive konsiderohet edhe si shkenc,Pse : 24-Si quhen dhe cilat jan aktet juridike qe I krijojn personat ne ekonomi dhe fusha te tjera: 25-Sa konventa I ka miraturar ne mes te dy luftav botrore ONP-ja A)-58 B)-67 C)-76 26-Sipas dispozitav te LPK-se kontrata e punes per nje periudh te caktuar ripertrihet per nje periudh te punsimit me te gjat se dhjete vite konsiderohet si: 27-Ithtaret e ciles teori kan perkrahur iden se realizmi I te drejtes se punes ne mardhenjen e punes mund te behet edhe pa baz juridike: 28-Cilat jane parakushtet qe nje ndermarrje te jete efikase dhe te ushtroj veprimatarin e saj te rregullt: -

29-Qfar lloje instruktimesh kemi te mbrojtja e puntorve ne pune dhe qka eshte qellimi I tyre: 30-Qka perfshin e drejta disiplinore : 31-Zakonisht cila pune dhe detyra te punes nuk konsiderohen si mardhenje pune ceki disa : 32-Qka eshte komiteti I eksperteve ne cilin vit dhe nga cili organ I ONP u formua : 33-Sipas dispozitav te ONP-se qka perfaqsojn kontrat kolektive: 34-Qka eshte pergjegjsia diciplinore dhe dallimi I saj nga pergjegjsia penale: 35-Pse ne parim pundhesit e mbeshtetin sistemin e pageses sipas produktivitetit : 36-Qfar karakteri kan dispozitat qe I referohen kohes se punes dhe cili eshte qellimi I tyre: 37-Ne cilat raste puntori duhet ti nenshtrohet procedures diciplinore: 38-Ne konventen mbi te drejtat e puntorve mbi organzim dhe negociata kolektive parashihet qe puntoret duhet te shfrytzojne mbrojtejen konkrete kunder te gjithav veprimev diskriminuse per

qfar dallimi behet fjal: 39-Ne parim konventat e ONP-se ratifikohen ne tersi por ne disa raste lejohet edhe ratifikimi me rezerv.ku qendron arsyeja e shmangies nga ky parim: 40-Qfar raporti ka e drejta e punes me te drejten penale: -

41-Qka trajton e drejta e punes si shkenc : 42-Cila kategori e puntorve nuk mund te detyrohet te punoj me gjate se orari I punes dhe punes dhe nates : 43-Ne rastet kur puntori nuk e shfrytezon pushimin vjetor me faje te pundhensit qfare te drejtash ka puntori sipas LPRK-Se: -44-Ne praktik kur hyn ne fuqi nje konvent : 45- Cilat jon specikat e mardhenejs se punes qe I bejn te dallojn nga mardhenjet e tjera shoqrore : 46- Qka oshte BNP-ja dhe qfare roli ka : 47-Nga kush varet realizimi I parimit te vullnetarizmit : 48-Ku qendron dallimi ne mes te punes vullnetare dhe punes se praktikanve : 49-Konventa Nr..52 e viti 1936 e ONP-SE ka te bej :

50-Si behet ndarja e rregullav qe I referohet mbrojtja ne punes: 51-Qka eshte qellimi I pergjesis material: 52-Kush konsiderohet burim tipik profesionali I te drejtes se punes : 53-Ne praktik ne qfare menyre pundhensi zakonisht I ploteson vendet e lira te punes : 54-Si I trajton praktikantet ligji I punes se republikes se kosoves : 55-Nga kush I merr parimet per zhvillimin e procedures diciplinore e drejta e punes : 56-Qka oshte shoqata nderkomtare per mbrojtjen ligjore te puntorve dhe qfare karakteri ka : 57-Nocioni I mardhenjes juridike te punes: 58-Kushtet e pergjithshme per themelimin e mardhenjes se punes zakonisht jan minimale dhe duhet te plotesoj qdo person qe deshiron te themeloj mardhenje te punes .-Ne qka mbeshtete esenca e minimizimi te ketyre kushtev:

58-Pse ne praktik koha e saket e fillimit te punes konsiderohet fakt I rendesis se veqant : 59-Sa protokole deri me sode I ka miratuar ONP-ja: A} 5 B} 15 C} 13 60-Qka nenkuptoni me pune te dhunshme te detyruar ne cilat raste puntori punon kunder vullnetit te tij por qe ligji.. nuk e konsideron si pune te dhunshme :

61-SI definohet e drejta e punes sipas P,Durantit: 62-Qka personifikon periudha e pare e zhvillimit te se drejtes se punes :

-

63-Kur lejohet ratifikimi I pjeseshem me rezerv I nje convenete : 64-Me cilata akte juridike percaktohen qellimet e ONP-se roli I tyre:

65- Qka eshte elment krysor I punes qe deshirohet te arrihet ne kohen bashkohore:

66-Cilat ishin dy karakteristikat krysore qe e vequan zhvillimin e se dr.. se punes ne periudhen epare :

67-Cili ishte motive kryesore qe I nxit autoret e shumt ti qasen krahasimit ne te drejten e punes: 68-Qka konsiderohet diskriminim ne pun e qka jo: 69-Ne cilin vit u miratua per here te pare ligji.. per inspektimin e punes ku u mirtatua dhe per qfare inspektimi te punes behet fjale : 70-Qka oshte suspendimi dhe ne cilat raste munde te suspendohet puntori nga puna: 71-Ne cilat kushte dhe ne qfar afati puntori munde te kthehet tek pundhensi ,pas perfundimit te pushimit te te drejtav nga mardhenja e punes : 72- A eshte I obliguar inspektori I punes qe per qdo rast te inspektimit ta informoj pundhensin nese jo tregoni per cilat raste : 73-Sipas LPK-se gjate mungeses se perkoshme ne pune pershkak te pasiguris ne vendin e punes te punsurit I takon edrejta e kompensimit te pages per qfare periudhe kohore : a) 30dite b) 45dite c) 15dite

74-SHkruani disa nga te drejtat te cilat shtetet jan te detyrura te ua sigurojn puntorve lidhur me organizimin sindikal e qe konsiderohen sit e drejta themelore nga puna dhe lidhur me punen : 75-Zakonish ne cilat raste puntori ka te drejt q eta refzoj punen ne vendin e caktuare te punes: 76-Cilin system te pageses e perkrahin sindikatat : 77-Sipas LPK-se pundhensi munde te ja nderprej kontraten e punes puntorit per shkaqe te percaktura ne kete ligj..N ese deshiron te ja nderpres kontraten e punes dhe nese kjo kontrate eshte ne kohezgjatje prej dy (2)deri ne dhjet (10) vite punsim ne qfare periudhe kohohore duhe te behtet njoftimi paraprka: a) 25dite b) 45dite c) 35dite 78- Teoria kontraktuse mbi mardhenjet e punes : 79-Faktoret te cilet merren parasysh per caktimin e pages minimale: 80-Ne ambientin e tanishem mbrojta ne pune qka sigurone : 81-Kushtetuta e republikes se kosoves e parasheh parimin e se drjtes se punes qka oshte kontestuse ne kete parim dhe si duhet te ishte realisht: 82-Mbrojtja dhe siguria e puntorve ne pune duhet te percaktohet me dispozita ligjore ceki disa nga ato ligje..: -

83-Pse historikisht ka ndryshuare natyra juridike e kontrates se punes : 84-Qfare eshte dallimi ne mes te pezullimit te mardhenjes se punes dhe suspendimit : 85-Qfare rendesie kan kontratat kolektive ne shtete me system juridik bashkohor : 86 Cila oshte cilesi me e rndesishme e aktev nenligjore : 87- cilat jone kushtet e veqanta per themelimin e mardhenjes se punes dhe per cilat kritere jan te lidhura keto kushte : 88-Cilat jone format me te perhapurate venjes se kontaktit ne mes te pundhensit dhe punemarresit : a-……………………. b…………… c…………. 89-Ne cilin vit u formua shoqata Nderkomtare per Mbrojtjen Ligjore te Puntorve: a) 1878 b) 1906 c) 1900 90-SI e kane trajtuare socialistet utopist mardhenjet e punes dhe qfare eshte mendimi I tyre ne lidhje me kete mardhenje: 91-Qka oshte libreza e punes sipas LPK-se:

92-Sipase LPK-SE orari I punes per te punsurit NEmoshen tetembdhjet (18)vjet nuk munde te jet me I gjate se : a) 40 ore ne jave b) 35 ore ne jave c) 30 ore ne jave 93-Si duhet te veproj organi diciplinore per ta konstatuare gjendjen e vertet reale: 94-Si I kualifikon ligji I punes se republikes se kosoves praktikante: 95-Cilat jone teorit rreth natyres juridike te kontrates s e punes : 96-QkA ka per qellim parimi I mbrojtjes nepermjet harmonizimit teknik: 97-Me cilat akte juridike behet themelimi I mardhejev te punes : 98-Dallimi ne mes te pergjesis diciplinore dhe te pergjesis reale : 99-Ne parim se cili shtet eshte interesuare se mardhenjet e punes te rregullohen sa me mir ku mbeshtetete arsya e ketij parimi : 100-