DOKTRYNY POLITYCZNE I PRAWNE - Opracowanie

 

DOKTRYNY POLITYCZNE I PRAWNE Starożytność HERAKLIT Z EFEZU (540 p. n. e- 480 p. n. e.)  Filozof grecki, twórca koncepcji zwanej wariabilizmem, jeden wariabilizmem, jeden z pierwz!c" m!#licieli $%cz%c!c" $%cz%c! c" reflekj& filozoficzn% z rozwa'aniami nad natr% cz$owieka, po$ecze po$eczetwa, twa, prawa i  polit!ki.  *awi%zj%c do trad!cji jokiej +. pozkiwa$ pozkiwa$ arche, cz!li pocz%tk i jednocze#nie zaad! (natr!) #wiata. dnajd!wa$ j% w ogni, któr! tanowi$ nie t!lko pierwotn! k$adnik materii, lecz tak'e obraz zmiennej rzecz!wito#ci. !$ twórc% wariabilizm, któr! zak$ada$, i' wz!tko jet zmienne i naprawd& itnieje t!lko zmiana. t%d obok ognia jako ognia jako zjawiko obrazj%ce rzecz!wito#/ pojawia i& rzeka rzeka.. *atra zatem b!$a w j&ci +. ci%g$%  przemienn%. +. form$owa$ elitar!t!czn% elitar!t!czn% koncepc koncepcje je po$ecze po$eczetwa twa i zdec!dowanie zdec!dowanie odrzca$ demokracj&. wa'a$, 'e prawowa/ rz%d! mog% nieliczni, czetnicz%c! w jednej, wzec"ogarniaj%cej wzec"og arniaj%cej prawiedliwo#ci, w jedn!m powzec"n!m prawie, w komiczn!m rozmie- Logosie. +. w!$o'!$ pogl%d o koegz!tencji dwóc" moralno#ci1 zw!k$ej, w!t&pj%cej  przeci&tn!c" ldzi, oraz w!'zej, przetrzeganej przez 2&drców. 3!lko moralno#/ 2&drców w pe$ni aprobowa$a tez&, 'e wojna jet ojcem wz!tkic" rzecz! rzecz!, , t$m natomiat w niezgodzie czetnicz%c w 6dzie m%dro#ci odwiecznego gnia, nie pojmje, jak co ró'ne przeci&tnie nie maj% wi&c kompetencji  pozotaje zgodzie z ob% ob%. . dotoprawowania w$adz!.. wa'a$, 'e jed!nie prawo piane jet w$adz! j et noicielem po$eczn! po$eczn!c" c" warto#ci. +. nie tworz!$ zko$! filozoficznej, jego pogl%d! oddzia$!wa$! oddzia$!wa$! jednak ilnie na pó7niejze  pokolenia. *p. wp$!n%$ na opinie opinie latona dot! dot!cz%ce cz%ce demokrac demokracji ji i natr! #wiata nieidealnego. nieidealnego. 9oncepcja ognia i 6ogo zaj&$a centralne miejce w filozofii toików. :la kzta$towania kzta$towania i&  pó7niejz!c"  pó7niejz! c" doktr!n polit!cz polit!czn!c" n!c" i prawn!c prawn!c"" zczególne zznaczenie naczenie mia$! ar!tokrat!czna ar!tokrat!czna kr!t!ka demokracji oraz idea nadrz&dno#ci nadrz&dno#ci prawa nad '!ciem polit!czn!m, po$eczn!m i  jednotkow!m.  jednotkow! m.

GORGIASZ Z LEONTINOJ (480 p. n. e.- ;85 p. n. e.) !ró'ni$1 ni$1 ttrimarc"i&, rimarc"i&, oligarc"i&, demokracj& i t!rani&. > idealn!m poli ldzie '!lib! w !temie "ierarc"ii po$eczne po$ecznejj zgodnej ze #wiatem idei. . jako pierwz! podzieli$ po$eczetwo po$ecze two na elit& i ca$% rezt&. rawo w doktr!nie . jet zmienne, tak jak ldzie i ic" cz!n!. tanawia reg$! ogólne, odnoz%ce i& do wz!tkic" ldzi. rawo reglowa/ mia$o cz!n!. wz!tkie apekt! '!cia, nie powinno b!/ 'adnej fer! '!cia pr!watnego, wz!tko odb!wa$o religia . > i& pblicznie. odtaw% wz!tkic" wz!tkic" zaad prawn!c" i trojow!c" winna ta/ i& religia. idealn!m patwie obowi%z!wa$ab! równo#/ praw kobiet i m&'cz! m&'cz!zn. zn.

DIOGENES Z SYNOPY ( koniec D w. p. n. e.- ;@; p. n. e.) Filozof grecki, przedtawiciel c!nizm c!nizm.. cze ?nt!tenea, najw!bitniejzego obok latona kont!natora kont!nato ra nak okratea oraz za$o'!ciel zko$!. :. nie pozotawi$ po obie 'adn!c"  pim. :. twierdzi$, 'e 'e itniej% t!lko rzecz! rzecz! jednotkowe1 ookre#lon! kre#lon! trójk%t proto protok%tn! k%tn! itd. a nie za# trójk%t w ogóle. 3ak 3ak amo z cz$owiekiem. *ie b!$o potrzeb! zatem zajmowania i& po$eczetwem po$ecze twem cz! ldzko#ci%, gd!' b!$! to t!lko $owa nie poiadaj%ce w rzecz!wito#ci rzecz!wito#ci de!gnatów. de!gnató w. Bed! Bed!n% n% kweti% wart% wagi b!$a cnota polegaj%ca na miej&tno#ci w!zb!cia i&  prz!wi%zania do dóbr materialn!c" materialn!c" oraz trad!c!jnego trad!c!jnego !tem warto#ci. warto#ci. rz!jmj%c, 'e wz!tkie konwencjonalne oznaczenie oznaczenie warto#ci jet fa$z!we, potlowa$ zaj&cie lekcewa'%cego lekcewa'% cego tonk do przekona wpó$ob!wateli, zwi%zków po$eczn!c" i rodzinn!c" oraz obowi%zków pbliczn!c" pbliczn!c" cz! religijn!c". znawa$ patwo i prawo za twor! ztczne i t!rakie, zniewalaj%ce cz$owieka, cz$owieka, a jako ttakie akie za$gj%ce na odrzcenie. 2ówi$ o obie, 'e #wiata. . roponowa$ likwidacj& ankcjonowanej przez prawo int!tcji  jet ob!watelem ob!watelem #wiata ma$'etwa i rodzin!.

 

ARYSTOTELES (;84 p. n. e.- ;@@ p. n. e.) Filozof taro'!tnej wiek =8 lat prz!b!$ do ?ten i wt%pi$ do ?kadem ?kademii ii latona, latona, w której pozotawa$ pozotawa$ przez @0 lat. Ea$o'!$ w$an% z zko$& ko$& filozoficzn% zwan% per!patet!ck% lb 6icem, które b!$o zorganizowane na wzór ?kademii. ima ?r!totelea ?r!totelea dzieli$! i& na dwie grp!1 egzoter!czne ( przeznaczone dla zerokiego kr&g odbiorców) i ezoter!czne ( przeznaczone t!lko dla czniów). ?. odrzca$ idealizm platoki. róbowa$ pogodzi/ przeciwtawne pogl%d! :emokr!ta i latona na zaad& b!t. *ajpierw gromadzi$ a nat&pnie analizowa$ fakt! fakt!,, w dopiero pó7niej  przedtawia$ ogólne ogólne wnioki. *a analizie rodzin rodzin!! opar$ w% teori& zzwi%zków wi%zków po$ec po$eczn!c". zn!c". odtaw% doktr!n! o patwie jet teza, 'e pop&d 'e  pop&d cz$ow cz$owieka ieka do '!cia '!cia w patwie jet cz!m# cz!m# natraln!m,, cz$owiek jet bowiem itot% po$eczn% . atwo wed$g ? to natraln!, natraln!m dokona$! zwi%zek wi, zdoln! oi%gn%/ pe$ni& ca$kowitej amow!tarczalno#ci. amow!tarczalno#ci. owtaje po to ab! zapokoi/ potrzeb! ldzkiego '!cia. *a kzta$t trojow! patwa wp$!wa wiele cz!nników11 klimat, po$o'enie geograficzne, wielko#/ ter!torim, tan gopodarki, tonki cz!nników po$eczne i c"arakter narod. :okona$ podzia$ na troje dobre i z$e, z$e, w zale'no#ci od tego cz! w$adza prawowana jet w intereie ogó$a cz! dlat!rania, w$anejoligarc"ia korz!#ci rz%dz%c!c rz%dz%c!c". ". :obre troje to1 monarc"ia, ar!tokracja i politeja, z$e to1 i demokracja. natr!.. %cz!$ prawo z moralno#ci%1 cz! Bako pierwz! oddzieli$ prawa prz!rod! od prawa natr! to co jet dobre, a nie to co z$e. ? nie poda$ prawa natr! a jed!nie wkaza$ prawa natralne1 w$adza ojca i m&'a w rodzinie, rz%d! ldzi o#wiecon!c" nad protakami, w$adza pana nad cz&#ci11 niewolnikiem i w$ano#/. odzieli$ ca$e prawo obowi%zj%ce w patwie na dwie cz&#ci zmienne potanowienie ldzkie i poiadaj%ce wz&dzie t& am% moc nakaz! natr!.

r!"n#o$#!%&! AUGUSTYN 'AURELIUSZ( W)* ( ;54-4;0) twórca c"rze#cijakiej polit!cznej. ?.ima wa'a$, 'e filozofia jciec i doktor  powinna $'!/9o#cio$a, $'!/ wierze, bez zwi%zk zwi%zk  z wiar% traciteologii warto#/ warto#/..polit!cznej oniewa' .do Cwi&tego najbardziej zbli'a i& filozofia platoka, to jej prz!zna$ najwi&kze znaczenie. znaczenie. Bego filozofia odznacza$a odznacza $a i& pe!mizmem, odrzca$a racjonalizm, a opiera$a i& na inticji i ilminizmie. :la ?. patwo jet tworem natraln!m w!nikaj%c!m ze po$ecznej natr! cz$owieka. rzetworz!$ on platoki dalizm #wiata idei i #wiata rzecz!wito#ci rzecz!wito#ci zm!$owej w koncepcj& dw patw1 bo'ego patw1 bo'ego i ziemkiego ziemkiego,, które znajdj% i& w tanie walki. atwo o'e to niewidzialn! 9o#ció$ na czele z G"r!tem i to do niego nale'e/ b&dzie zw!ci&two.  *atomiat w ka'd!m ka'd!m realn!m pa patwie twie ziemkim pan panje je z$o, poniewa' '!je w nim t!lko gartka ob!wateli, ogromna rezta to grzeznic!. grzeznic!. ?. twierdzi$, 'e patrzno#/ oka zapia$a natralne prawo w dz! dz! rozmnej, rozmnej, dlatego nikt nie mo'e i& za$ania/ nieznajomo#ci%  prawa natralnego. natralnego. rawo ma zab zabezpiecza/ ezpiecza/ ppokój okój i porz%dek w trzec" dziedzinac" dziedzinac" tonków mi&dz!ldzkic"1 rodzinnej, patwowej, mi&dz!narod mi&dz!narodowej owej.. ?. dokona$ za toikami podzia$ wieczne,, prawo natralne i prawo prawo tanowione. tanowione. 2!#l #w. ?. wp$!n&$a na  prawa na1 prawo na1 prawo wieczne

 

#redniowieczne koncepcje papiekiego niweralizm, a w okreie reformacji da$a #redniowieczne teoret!czne podwalin! koncepcji koncepcji polit!czn!c" ( 6tra i 9alwina).

JAN Z SALIS+URY (ok.===5- ==80) "ierokrat!zm.. B. w!zed$ z za$o'enia, 'e wz!tko ?ngielki filozof, "manita i zwolennik "ierokrat!zm  jet tworem oga, w t!m natra i cz$owie cz$owiek, k, dlatego te' pa patwo two jet tak'e imitacj% imitacj% natr!, natr!, tanowi organizm organizm H  H cia$o polit!czne. polit!czne. :z%  tego  tego cia$a jet dc"owietwo, g$ow%  jet  jet ercem-- rada monarza, oczami, zami i j&z!kiem j&z!kiem-- &dziowie i najw!'i monarc"a, ercem rz&dnic!, r&koma r&koma-- wojko i aparat adminitrac! adminitrac!jn!, jn!, 'o$%dkiem 'o$%dkiem-- aparat karbow!, a nogaminogamic"$opi. tonek g$ow! cz!li króla do dz! b!$ centraln!m pnktem doktr!n!  polit!cznej B. >ed$g >ed$g je jego go koncepcji król król rz%dzi zgodnie z prawem, podcza podcza gd! t! t!ram ram w% amowol% i bezprawiem nicetwia prawiedliwo#/, cz!ni%c z poddan!c" niewolników niewolników.. B. twierdzi$, 'e tonek w$adz! dc"owej do #wieckiej polega$ na ci%g$!m zpe$niani i&. bie w$adze patw % konieczne. B. twierdzi$, 'e dobro pbliczne panj%c! powinien oi%gn%/ przez1 zacnek dla oga i okazanie og czci, d!c!plin& wewn&trzn%, w!kzta$cenie w!kzta$ce nie i prawo#/. :oktr!na polit!czno- prawna B. mia$a d'! wp$!w na  papalizm w  w m!#li #redniowiecznej, #redniowiecznej, a tak'e otworz!$a d!kj& kzta$towanie kzta$towa nie i& doktr!n doktr!n papalizm nad wizernkiem dobrego ki&cia oraz prawa do opor wobec w$adc! nieprawiedliwego.

TO,ASZ Z AKWINU( W (=@@5-=@A4) 3eolog i filozof, twórca !ntez! #redniowiecznej naki po$ecznej 9o#cio$a. Eakonnik#redniowiecznej naki dominikanin. >!k$ada$ >!k$ada$ na niwer!tetac" niwer!tetac" w ar!', Iz!mie i *eapol. o #mierci otrz!ma$ w poczet #wi& #wi&t!c" t!c" a  a papie' 6eon JKKK w t!t$ doktor doktor angielki. angielki. apie' Ban JJKK zalicz!$ go w poczet katolickiego.. enc!klice  Aeterni Patris zna$ filozofi& #w. 3. za oficjaln% nak& 9o#cio$a katolickiego  *a grncie filozofii filozofii 3. podj%$ i& pogodzenia pogodzenia naki ?r!totelea ?r!totelea z  z imem Cw. Ea ?r!toteleem zna$ patwo za natraln%, dokona$% po$eczno#/, której korzenie tkwi% w po$ecznej natrze cz$owieka. cz$owieka. Gelem patwa jet zapewnienie dobra powzec"nego, a  ponadto doprowadzenie doprowadzenie ldz ldzii do wiecznej zcz zcz&#liwo#ci &#liwo#ci poprze poprzezz tworzenie ze zewn&trzn!c" wn&trzn!c" warnków niezb&dn!c" niezb&dn!c" do oi%gni&cia zbawienia. Ea ?r!totele ?r!toteleem em prz!jmowa$ dwpodzia$ prawiedliwo#cii na w!mienna i maj%c% znaczenie po$ecznie rozdzielcz% . prawiedliwo#c ?gt!na na  na temat zeptej natr! cz$owieka.  *ie podziela$ pe!mit!czne pe!mit!cznejj ocen! #w. ?gt!na Bednak wp$!w #w. ?. wida/ gd!' 3. zaadnia jmowanie po$eczetwa jako organizm, organizm , w któr!m natralne jet itnienie pewnego "ierarc"icznego porz%dk. 3ak 3ak jak cz$onki organizm odpowiadaj% okre#lon!m fnkcjom, mi&dz! któr!mi itnieje "ierarc"ia warto#ci. organizm 3. w!ró'nia trz! grp!1 feda$ów, dc"own!c" i #wieckic"L poiadacz! maj%tk  pozwalaj%cego  pozwalaj%ce go '!/ z cdzej cdzej prac!L niepoiadaj%c!c" niepoiadaj%c!c" 'adnego 'adnego maj%tk. maj%tk. > kwetii  poc"odzenia  poc"odzen ia w$adz! patwo patwowej wej prz!jmowa$ za #w. aw$em aw$em,, 'e wzelka w$adza poc"odzi od oga. *ajbli'za 3. b!$a monarc"iczna forma rz%dów. rz!znawa$ poddan!m prawo do opor  przeciwko rz%dom rz%dom t!rana. :okon :okona$ a$ te' nowej interpreta interpretacji cji platonizm ag agtiakiego. tiakiego. >!$o'ona przez #w. 3. doktr!na prawa zak$ada$a "ierarc"i& kilk !temów norm.  *ajw!'z!m  *ajw!'z! m prawem jet prawo jet prawo wieczne. wieczne. > m!#le cz$owieka prawo wieczne taje i&  prawem natr!. natr!. oniewa' pra prawo wo natr! daje cz cz$owiekowi $owiekowi t!lko nieliczne, nieliczne, ogólne reg$! reg$!  pot&powania,  pot&powan ia, óg da$ ldziom tawodawców tawodawców,, którz! toj% toj% do konkretn!c" konkretn!c" prz!padków prz!padków wkazania natralnego natralnego rozm, tanowi%c w t!m cel prawa ldzkie. :oktr!na #w. 3. 3. w!wiera znacz%c! wp$!w na wpó$czen% katolick% doktr!n& patwa i prawa.

 

DANTE ALIGHIERI (=@M5-=;@=) >ielkii poeta, miezkaniec Florencji, tworz!$ woje dzie$a w#ród otr!c" walk polit!czn!c >ielk polit!czn!c"" we >$ozec", w któr!c" am b!$ akt!wn!m czetnikiem. *ajbardziej znan!m tworem :antego jet oka 9omedia 9omedia   > wojej filozofii filozofii b! b!$$ eklekt!kiem eklekt!kiem (  ( $%czenie w jedn%, cz&to niepójn% ca$o#/ ró'n!c" teorii, pogl%dów, tez). >a'ne jet to, 'e zdec!dowanie w!t&powa$  jako obroca atonomii atonomii filozofii w ton tonk k do teologii, co niew%tpliwie w!wa w!war$o r$o wp$!w na kzta$t jego w!wodów o tonk patwa i jego w$adc! do ko#cio$a i papie'a. :ante z d'% doz% pe!mizm ocenia$ wpó$czen% obie rzecz!wito#/. Cwiatem rz%dz% g$pi, gn#ni i w!t&pni. Ktnieje t!lko jedna droga k odrodzeni- niweralna monarc"ia kierowana monarc"ia kierowana przez cearza. atwo :. to #wiat pokoj, t! t!lko lko cearz, mo'e trz!m trz!ma/ a/ pokój mi&dz! podleg$! podleg$!mi mi obie ldami i monarc"ami. monarc"ami. Gelem niweralnego pa patwa twa mia$a b!/ zatem docze doczena na zcz&#liwo#/ rodzaj ldzkiego. :. odrzca$ #redniowieczn! kanon, 'e patwo to element w  bo'!m planie zbawienia zbawienia ldzko ldzko#ci. #ci. Gel patwa to pe$ne zapok zapokojenie ojenie fiz!czn!c" fiz!czn!c" i dc"ow!c"" potrzeb cz$owieka. 2o'liwe jet to prz! zac"owani pokoj, ten za# mo'e dc"ow!c zagwarantowa// t!lko w$adca #wiatow!, zagwarantowa #wiatow!, któr! nie ma 'adnego intere w t!m, b! pokój i pokój ldzi m%ci/. 2onarc"ia :. woim zai&giem #wiatow!m b!$a podobna do dawnego imperim cearz! niemieckic". wa'a$, 'e "egemonem monarc"ii powinien b!/ ld rz!mki, niemieckic". r z!mki, a cearzemcearz rz!mki.  wiele bardziej nowoczen! ekwipnek ideow! mia$! w!wod! :. na temat wzajemnego tonk tonk do iebie patwa i ko#cio$a. *ie ma mow! o zale'no#ci monarc"ii #wiatowej od ko#cio$a, ale nie ma te' w!klczenia wpó$prac! dwóc" równorz&dn! równorz&dn!c" c"  partnerów.. bie int!  partnerów int!tcje tcje w równ!c" topniac" topniac" maj% woje 77ród$o ród$o w og. :. otro otro kr!t!kowa$ papiekie tawodawtwo i trad!cj& ko#cio$a, ident!fikowane przez jego  przeciwników z podtawami podtawami wiar! wiar!.. :rog& do #wiata mo'e o#wietli/ t!lko cearz a papie' mi poprzetawa/ na pokaz!wani pokaz!wani w!m wiern!m drogi do oga.

,ARSYLIUSZ Z PADWY (=@A5-=;4@N;) ld,, prekror poz!t!wizm prekror poz!t!wizm prawniczego. prawniczego. Beden z 3wórca zaad! werenno#ci werenno#ci ld najor!ginalniejz!c" najor!ginalnie jz!c" m!$ów prze$om #redniowiecza i czaów nowo'!tn! nowo'!tn!c", c", lekarz z w!kzta$cenia, w!kzta$ce nia, z zami$owania filozof i piarz polit!czn!. polit!czn!. 2. na grncie filozofii pozotawa$ pod wp$!wem empir!zm ?r!totele ?r!totelea a.. :la 2., któr! w!c"odzi$ z za$o'enia po$ecznej po$ecznej natr! cz$owieka, werenno werenno#/ #/ ld taje i& jedn% z  podtawow!c"  podtawow! c" zaad orga organizacji nizacji nowocze nowoczenego nego patwa patwa.. >$adza patwowa patwowa powinna oprze/ i& na woli prawodawc! to'amianej prawodawc! to'amianej przez 2. z wol% werennego ld. 3!lko wted!, gd! ld b&dzie werenem, patwo mo'e pokojnie i trwale fnkcjonowa/ oraz zanowane b&d% tanowione w nim prawa. rz!toowaniem teorii werenno#ci ld do rzecz!wito# rzecz!wito#ci ci b!$a koncepcja delegacji werenn!c" rz%d.. 2. za prawo wa'a$ t!lko werenn!c" praw ld nad rzecz rz%d norm& opatrzon% ankcj% prz!m i w!dan% przez prawnionego tawodawc&. *awet  prawo nie$zne nie$zne i nieprawiedliwe jet prawem, je#li t!lko t!lko poiada w$a#ciw% form&. :rga itotna cec"a prawa, cz!li poc"odzenie od prawnionego tawodawc!, tawodawc!, pozwoli$a 2. zakwetionowa/ moc obowi%zj%c% wz!tkic" praw ko#cieln!c", poniewa' nie poc"odz% od prawnionego tawodawc!tawodawc!- ld. Clad! jego idei mo'na znale7/ w koncepcjac koncepcjac"" B. odinaL 3. +obbeaL B.B. Ioea. Ioea.

 

RENESANS

OSTROR-G JAN (=4;0-=50=) reneanowej. Bako polit!k zwi%za$ i& z 9azimierzem rawnik , przedtawiciel polkiej m!#li reneanowej. Bagiellocz!kiem. 2!#l polit!czno- prawna . nawi%z!wa$a do tez reform! patwa, któr% wcze#niej  przedtawi$ . >$odkowic >$odkowic.. otlowa$ wzmocnienie w$adz! królewkiej poprzez cearkiej,, a tak'e poprzez reform! niezale'nienie jej od zwierzc"no#ci w$adz! papiekiej i cearkiej niezale'nienie wewn&trzne patwa prz!jaj%ce rozwojowi gopodarczem. gopodarczem. powiada$ i& za daleko id%c!m niezale'nieniem niezale'nie niem w$adz! patwowej od ko#cielnej przez znieienie op$at ko#cio$a polkiego na rzecz Iz!m. 9ról powinien mie/ prawo obad! bikptw bikptw,, a jego j ego po$zetwo wobec  papie'a prowadza$o prowadza$o b! i& je jed!nie d!nie praw religijn! religijn!c". c". 9r!t!kowa$ too toowanie wanie w miatac" miatac"  polkic" prawa  polkic"  prawa niemieckie niemieckiego go i i po$giwanie i& w %dac" j&z!kiem niemieckim. !$ rz!mkiego go,, które jego zwolennikiem polkiego prawa pianego opartego na zaadac" prawa zaadac" prawa rz!mkie zdaniem mia$o prz!cz!ni/ i& do zwi&kzenia ator!tet w$adz! królewkiej. > prawie %dow!m proponowa$ jednolicenie w!miar prawiedliwo#ci poprzez znieienie jego wielointanc!jno#ci. wielointanc! jno#ci. :o m!#li polit!cznej . nawi%z!wa$ m.in. ?. Fr!cz 2odrzewki.

,ACHIA.ELLI NICCOLO (=4MO-=5@A) realizm. . 2.otwiera c"odzi$ c"odznow! i$ za najw!bitniejzego najw! teoret!ka teoret!nad ka rzedtawiciel doktr!n! wczenego Ienean, Iene an, a polit!cznego jego doktr!narealizm polit!czna etap wbitniejzego "itorii rozwa'a  patwem i prawem. prawem. Plement! pe peklacji klacji zawiera ma makiawelowka kiawelowka teoria Losu, Fortuny, która rz%dzi #wiatem. Fortna prze%dza jednak t!lko po$ow& praw ldzkic"L drga po$owa zale'! od wolnej woli ldzi, od ldzkiego dzia$ania. 2. woje rozwa'ania polit!czne opiera na r oli prz!k$adów "itorii, ale  przekonani o z$!m c"arakterze natr! ldzkiej i ldzkiej i o wielkiej roli  potrzeb tera7niejzo#ci. tera7niejzo#ci. Bego fn fndamentalne damentalne dzie$o dzie$o Książę  Książę  ma c"arakter poradnika dla dzielnego w$adc!, któr! c"ce zdob!/ i trz!ma/ w$adz& w patwie. Edaniem 2. panj%c!  powinien '!wa/ '!wa/ wzelkic" #rodk #rodków, ów, które pomog% m m oi%gn%/ zam zamierzon! ierzon! cel. kteczn! kteczn! w$adca powinien b!/ liem i lwem i lwem i zale'nie od !tacji toowa/ podt&p, wiaro$omtwo lb i$&. Bako zwolennik realizm w polit!ce przekon!wa$, 'e panj%c! prz! podejmowani dec!zji powinien licz!/ i& z rzecz!wit!mi warnkami i rzecz!wit!mi rzecz!wit!mi mo'liwo#ciami w!konania t!c" dec!zji. dec!zji. 2. jet atorem trzeciej po ?r!toteleie i Giceronie, Giceronie, definicji  patwa, na oznaczenie którego '!$ te' nowego w tonk do poprzednic", okre#lenia  patwa, tato, tato, '!wanego  '!wanego w wi&kzo#ci zac"odnioeropejkic" j&z!ków do dziiaj. ierwze zdanie ki&cia brzmi1 „wszelkie państwa, wszelkie rządy, ktre !ia"y lu# !a$ą w"adzę nad lud%!i, #ywa$ą repu#likana!i al#o księstwa!i& księstwa!i&. Ktot% patwa dla 2. b!$o 1 domino H zwierzc"nictwo,, panowanie, prawowanie w$adz!, zwierzc"nictwo w$adz!, w$adza nad ld7mi, podleg$o#/ w$adz! niepoiadaj%c!c" niepoiadaj%c !c" t!m, którz! % jjej ej no#nikami. :o 2. odwo$!wali i& m. in. *apoleon in.  *apoleon K onaparte, . 2olini, a tak'e ?. +itler i B. talin.

 

,ORE THO,AS ',ORUS* (=4A8-=5;5) Ieprezentant topii reneanowe reneanowejj, przeciwnik protetant!zm, protetant!zm, wpó$cze#nie wpó$cze#nie patron  patron  polit!ków.. Erez!gnowa$ z prawa na rzecz polit!ki. 'topii zawar$ kr!t!k& w$adz! królewkiej, zarzcaj%c jej rozrztno#/, pcie pieni%dza, 'topii  nadmiern! fikalizm oraz zaniedb!wanie zaniedb!wanie bezpieczetwa poddan!c". Ieform!  przeprowadzone  przeprowadzo ne zgodnie z ic ic"" wkazówkam wkazówkami,i, poprawi$! !tacj& !tacj& w patwie jed! jed!nie nie dora7nie. :$gookreowa poprawa w!maga$a natomiat zmian! form! w$ano#ci z pr!watnej na wpóln%.  jej zaletac" pia$ j' laton. laton. > now!m patwie na w!pie topii jed!n% form% w$ano#ci pozotaje w$ano#/ w$ano#/ wpólna. 2iezkac! w!p! b&d% przetrzegali przetrzegali zaad moraln!c", kzta$towan!c" przez dom rodzinn!. 9a'd! miezkaniec b&dzie obowi%zan! do #wiadczenia #wiadczen ia prac! na Iecz wpólnot!. trój polit!czn! topii jet "ierarc"iczn! a zarazem demokrat!czn!.. Go rok ;0 rodzin w!biera w!c" rz&dników, którz! po#ród iebie demokrat!czn! w!bieraj% w!c" prze$o'on!c". *ajw!'z% w$adz& prawje w!bieran! do'!wotnio ki%'&. >pólne warto#ci miezcz%ce i& w kanonac" ka'dej wiar! jak i wzgl&d! ekonomiczne, ekonomiczne,  przemawia$! za bdow% na w!pie w!pie jednej #wi%t! #wi%t!ni, ni, w której odb!wa/ i& mia$! nabo'e nabo'etwa twa acon.. ró'n!c" w!zna. ogl%d! 2 kont!nowali  c"!$k odrodzenia 3. Gampanella i F. acon LUTER ,ARCIN (=48;-=54M) reformacji, teolog, t$macz. 3wórca idei reformacji, :oktr!na teologiczno- moralna 6tra- lteranizm, z lteranizm, z czaem wpólna wz!tkim 9o#cio$om ewangelicko-- agbrkim, odzwierciedla$a tan kr!z! w 9o#ciele rz!mkokatolickim i ewangelicko zagmatwan% !tacj& !tacj& polit!czn% w krajac" niemieckic" i ca$ej Propie. Fndament za$o'e teologiczn!c" teologiczn! c" 6tra tanowi$a teza #w. ?gt!na o z$ej natrze cz$owieka, cz$owieka, któr! winien  jed!nie zda/ i& na $ak&  oga oga i wierz!/ w nie niego. go. rz!jmj%c aagtiaki gtiaki podz podzia$ ia$ na  patwo bo'e i patwo ziem ziemkie, kie, 6. przedtawi$ przedtawi$ koncepcj& ko# ko#cio$a cio$a jako wpólnot! mie, mie, gdzie wz!c! % obie wolni i równi. tanowion%.  > dziedzinie dziedzinie w$adz! polit!czne polit!cznejj b!$ zwolennikiem rz%dów królewkic" elekc!jn!c". elekc!jn!c" . powiada$ i& za iln% w$adz% królewk%, ale dec!zje monarc"! powinn! b!/ zgodnione z enatem. gerowa$ ograniczenie roli ejmów ejmów,, twierdzi$, 'e po$owie nie  powinni bezpo#rednio bezpo#rednio tworz!/ pprawa. rawa. 9r!t!kowa$ 9r!t!kowa$ nadmiern% rol& zlac"t! zlac"t! w '!ci w '!ci '!ci I, a opowiada$ i& za zwi&kzeniem roli miezkaców. wa'a$, 'e prawo powinno obowi%z!wa/ wa/ jednakowo wz!tkic" ob!wateli ob!wateli.. 2. potlowa$ tak'e demokrat!zacj& demokrat!zacj& obowi%z! ko#cio$a, która zak$ada w!bieralno#ci bikpów oraz dopzczenie nie zlac"t! do dotojetw ko#cieln!c". ko#cieln!c". 2!#l polit!czna 2. kont!nowana b!$a m.in. przez G". >olffa. KALWIN JAN (=50O-=5M4) Ieformator religijn!, teoret!k abolt!zm oga oga.. > teologii polit!cznej 9. dominowa$ zapo'!czon! od 6tra pogl%d 6tra pogl%d o dog$&bnie zdeprawowanej natrze ldzkiej1 cz$owiek jako niewolnik z$a, nie poiada wolnej woli, nie ma w!bor, mi pot&powa/ 7le. 7le . 3eza ta  po$'!$a 9. do do zaadnienia zaadnienia majetat patwa jako $gi bo'e bo'ego, go, w!konawc! w!konawc! bo'!c" zarz%dze. >ed$g niego w$adza nie poc"odzi od ld, ani nie jet oobit!m prawem monarc"!,, ale jet intrmentem oga, któr! am kierje pot&powanie rz%dz%c!c". > monarc"! kwetiac" trojow!c" opowiada$ i& za modelem oligarc"icznej oligarc"icznej repbliki elekc!jnej. oniewa' g$ówn!m zadaniem patwa jet oc"rona i trz!manie cz!tej i prawdziwej religii,  patwo mi podporz%dkowane organizacji organizacji ko#cielnej ko#cielnej, opartej na zaadac" mi b!/ podporz%dkowane repblikako-- demokrat!czn!c", gdzie gmin! w repblikako w!biera$! !biera$! #wieckic" prezbiterów jako tarz!zn& oraz akceptowa$! kand!datów na minitrów zwan!c" kaznodziejami. rec!z!jniejza rec!z! jniejza jet teoria praw bokic", am 9. c"&tnie to'amia$ prawo natr! z :ekalogiem. :ekalogiem. ORZECHOWSKI STANIS/AW (=5=;-=5MM) rzedtawiciel polkiej m!#li reneanowe reneanowejj. > zwi%zk z kr!t!czn!m pogl%dem na celibat i zerzeniem idei zbli'enia z prawo$awiem popad$ w otr! konflikt z bikpem przem!kim ? przem!kim ?.. 3ar$% . %d ko#cieln! zakaza$ m g$ozenia kaza, a jego rozpraw! przeciwko celibatowi Izecz!popolitej opolitej11 palono. > pogl%dac" . na patwo mo'na w!ró'ni/ dwie definicje Izecz!p  pierwza, która zak$ada, zak$ada, 'e jet jet ona zabraniem ob!wateli, po$ec po$eczno#ci% zno#ci% prawa i towarz!twem towarz!twe m po'!tk i drga, zgodnie z któr% Izecz!popolita jet wpólnot% ca$ej zlac"t!. . w!ró'nia$ ze#/ tanów tanów w  w patwie, w t!m trz! itotne1 kap$ani, r!cerze i król, oraz trz! nieitotne1 oracze, rzemie#lnic! i kpc!. *ajwa'niejz!m *ajwa'niejz!m tanem dla . b!$o zlac"ta , , b!$a otoj% wolno#ci i godno#ci Izecz!popolitej. rzekon!wa$, rzekon!wa$, 'e r!certwo cz!li zlac"ta król ma b!/ t!lko tró'em prz!wilejów zlac"t! i w!konawc% tworzon!c" przez  zlac"t& taw. trój JDK- wiecznej olki jawi$ i& . jako pi&ciok%tna jako pi&ciok%tna figra figra,, która k$ada i& z o$tarza, króla, kap$ana, ko#cio$a i wiar!. wiar!. 9ról powinien bezkompromiowo walcz!/ ze wz!tkimi przejawami ró'nowiertwa. . przekon!wa$, przekon!wa$, 'e w prawac" wiar! nad królem w$adz& w!'z% prawje arc!bikp gnie7nieki i papie'. 2!#l 2 !#l polit!czna . prz!cz!ni$a i&  do kzta$towania i& w olce ideologii z$otej wolno#ci zlac"eckiej

 

+ODIN JEAN (=5;0-=5OM) drodzenia.. . wprowadzi$ do prawoznawtwa i Francki ideolog abolt!zm okre drodzenia  polit!ki metod& "itor!czn%, co "itor!czn%, co mia$o prze$omowe znacze znaczenie nie dla rozwoj doktr!n  polit!czn!c"  polit!czn! c" i prawn!c" w cza czaac" ac" nowo'! nowo'!tn!c". tn!c". drzci$ konce koncepcj& pcj& tworzenia topijn!c" topijn!c" wzorów trojow!c", potlj%c wprowadzenie bada wprowadzenie bada nad patwem patwem i prawem na prawem na podtawie zgromadzon!c" zgromadzo n!c" faktów i wnioków w!nt!c" z ocen! rzecz!wito#ci po$ecznej i  polit!cznej. *a analizie rzecz! rzecz!wito#ci wito#ci JDK w. opar$ tez&, 'e m miejce iejce "ierarc"ii fedalnej fedalnej po$eczna,, która odzwierciedla$ab! odzwierciedla$ab! t!powej dla patwa tanowego powinna zaj%/ "ierarc"ia po$eczna trktr& centralit!cznej monarc"ii (król, (król, rz&dnic!, poddani). poddani). *ajwa'niejz!m elementem doktr!n! . jet poj&cie patwa i zwi%zanie z nim werenno#ci w$adz!. w$adz!. *a okre#lenie  patwa po$'!$ po$'!$ i& terminem rzeczpopolita rzeczpopolita,, rozmiej%c pod nim nie t!lko repblik& a monarc"i& aboltn%. Ea najwa'niejz! przejaw werenno#ci . nie wa'a$- jak m!#liciele #redniowieczni#redniowiecz ni- fnkcj& w!miar prawiedliwo#ci, lecz mo'no#/ tworzenia i znozenia  prawa. rawo okre#la$ okre#la$ jako prawied prawiedliw! liw! cz!li zgodn! z prawem bokim bokim i natraln!m oraz  prawami fndamentaln!mi fndamentaln!mi patwa roz rozkaz kaz werena w!dan! bez bezpo#rednio po#rednio przez niego amego lb przez powa'nionego przez werena rz&dnika. . wa'a$, 'e obowi%zj%ca w monarc"!.. E ówczenejj olce zaada wolnej elekcji prowadzi do obalenia prawa majetat monarc"! ówczene kolei w kwetiac" gopodarcz!c" . b!$ prekrorem idei liberaln!c". odkre#la$ niet!kalno#/ w$ano#ci w$ano#ci pr!watnej i potlowa potlowa$$ jej rozwój. Bego doktr!na zawa'!$a zawa'!$a na ideologii kla!cznego abolt!zm JDKK w. ?. de Iic"elie, 6dwik JKD, I. Filmer . kaza$ i& równie' inpiracj% dla JKJ- wiecznego wiecznego poz!t!  poz!t!wizm wizm prawniczego.

WIEK 0.II +ACON FRANCIS (=5M=-=M@M) empir!zm pir!zm JDKK w. i twórców m!#li m!#li topijnej. topijnej. Beden z czo$ow!c" przedtawicieli czo$ow!c" przedtawicieli em . twierdzi$, 'e cz$owiek w woim m!#le po$gje i& idolami, idolami, cz!li  cz!li m!ln!mi w!obra'eniami w!obra'en iami dot!cz%c!mi rzecz!wito#ci. rzekon!wa$ o potrzebie odrzcania idoli i zat%pienia ic" wiedz% poz!kan% dzi&ki do#wiadczeni. . g$oi$ poznawalno#/ poznawalno#/ #wiata, któr! mia$ za poddaj%c! i& badaniom empir!czn!m wer!fikowaln!m w trakcie kolejn!c" do#wiadcze. do#wiadcz e. . przeciwia$ i& jednak pozkiwani wiedz! dla niej amej1 celem naki winno b!/ dobro powzec"ne. powzec"ne. atwo w przekonani . powinno b!/ centralit!cz centralit!czne ne i rz%dzone przez króla. >a'ne dec!zje w patwie powinn! b!/ podejmowane przez monarc"& w parlamencie, dzi&ki czem oi%gnie i& równowag& w$adz! pomi&dz! tanami. > ocenie . król powinien reprezentowa/ wz!tkie tan!. tan!. Gec"% dobrego rz%dzenia powinna b!/ zaada miarkowania,, która oznacza, 'e reform! nale'! wprowadza/ topniowo i niezawa'alnie. miarkowania niezawa'alnie. rz!k$adem idealnego patwa mia$a b!/ *owa b!/ *owa ?tlant!da ?tlant!da.. > patwie t!m dominj%c% rol& odgr!wa/ mia$a w$ano#/ po$ecznion po$ecznionaa, c"o/ . przewid!wa$ równie' zac"owanie w$ano#ci pr!watnej w zakreie nie zwi%zan!m zwi%zan!m bezpo#rednio z prodkcj%. trój *?  powinien opiera/ opiera/ i& na trad! trad!c!jnej c!jnej patriarc"alnej mon monarc"ii arc"ii z enatem doradzaj%c!m doradzaj%c!m w$adc! w$adc! alomona (  ( b!$ rodzajem akademii nak), $'%c!m w prawac" polit!czn!c" oraz :omem alomona królowi rad% w prawac" gopodarcz! gopodarcz!c". c". 2arzenia . znalaz$! wo woje je rzecz!witnienie rzecz!witnienie w

 

 powo$an!m przez 9arola KK 9rólewkim 3owarz!twie  powo$an!m 3owarz!twie dla opierania adania i Iozwoj  *ak rz!rodnicz!c". rz!rodnicz!c".

CA,PANELLA TO,,ASO (=5M8-=M;O) rzedtawiciel m!#li topijnej. topijnej. > dziedzinie filozofii G. c"odzi$ za przedtawiciela obiekt!wizm poznawczego i enalizm.. a'n% rol& odgr!wa tak'e naka, a jej oi%gni&cia w!korz!t!wane % w cel popraw! warnków prac! i '!cia.

HUGO GROCJUSZ (=58;- =M45) "olenderki prawnik, nazwan! QojcemQ prawa mi&dz!narodowego. odzieli$ prawo na odzieli$   prawo na prawo  prawo tanowione tanowione (ius ci(ile) oraz prawo oraz prawo natr! (ius naturale). rawo tanowione jet w!borem "itorii, zale'n!m od przemian polit!czn!c" i "itor!czn! "itor!czn!c", c", amo wi&c lega zmianom. *atomiat prawo natr! w!p$!wa z trwa$ej tr wa$ej natr! ldzkiej, dlatego jet niezmienne i mo'e b!/ badane jed!nie drog% filozoficzn%. ! zrozmie/ w pe$ni prawa natr! trzeba wed$g arto równie' odnotowa/ wcze#niejz% wcze#niejz%  jego prac& H +are li#eru! (pe$n! t!t$ po polk1 olno-. !rz, czyli dysertac$a o prawie,  $akie przys"ugu$e /olendro! /olendro! do handlu z 0ndia!i), w!dan% w =M0O =M0O . . > prac! tej okreie rz%d rz%dów ów . Gr Grom omwe well llaa zaj% zaj%$$ i& i& inte inten n!!wnie wnie pr prac ac%% pi pia ar rk% k% po po-- #wi& #wi&co con% n% po poc" c"wa wale le repblikakiej form! rz%dów. >a'niejze prace1 ceana (=M5M)L 3"e rerogatiRe of oplar  repbl rep blice ice rz% rz%d! d! pr prawo awowa$ wa$b! b! ld ld.. ra rawa wa pol polit! it!czn cznee mielib! mielib! jed!n jed!nie ie ci, któr! któr!c" c" roczn roczn!! doc"ód przekracza$ @0 fntów. zczególn% rol& w patwie przewid!wa$ dla gentr!, która to wartw war twaa mia mia$a $a odg odgr! r!wa/ wa/ rol rol&& d dz! z! w cie ciele le pa patw twaa pojmo pojmowan waneg egoo na pod podobi obie etw twoo organizm biologicznego. >$adz& najw!'z% prawowa$b! parlament k$adaj%c! - i& ze zgrom zg romadz adzeni eniaa g$o g$oj j%ce %cego go Bed! Bed!nie nie nad nad akt aktami ami pra prawn! wn!mi mi ora orazz z ?kade ?kademii mii rowo rowotów tów tanowi%cej obradj%ce co wieczór form d!k!jna. *iezw!kle itotn!m filarem pójno#ci wpólnot! polit!cznej mia$a b!/ armia. Go warte podkre#lenia, ilna armia mia$a $'!/ nie

 

t!lko do obron! patwa, ale równie' do zdob!wania kolonii, gd!' w przekonani +.  patwo, które nie powi&kza fer! fer! wej dominacji, dominacji, obmiera.

HO++ES THO,AS  THO,AS (=588-=MAO) ?ngielki ?ngiel ki filozo filozof, f, prz przed edta tawic wiciel iel mat materi eriali alizm zm mec"an mec"anit! it!czn cznego ego oraz oraz teoret teoret!k  !k   patwa aboltnego. zczególnie itotne dla kzta$towania i& pogl%dów filozoficzn!c" +. ta$o i& jego zetkni&cie z dorobkiem Pklidea w zakreie geometrii. >a'niejze prace1 3"e Plement of 6awL *atral and olitic (=M40)L :e ciRe (=M4M)L 6eRiat"an (=M5= w!d. pol. 6ewiatan =O54). +. za$o'!$, 'e prawid$owa analiza zjawik polit!czno -prawn!c" w!maga w!j#cia od ic" 7ród$a, cz!li od cz$owieka pojmowanego, w odró'nieni od pogl%d wiel wcze#niejz!c" m!#licieli (np. latona, ?r!totelea, 3omaza z ?kwin, +. jego opinii, cz$owiekiem kierj%  nami&tno nam i&tno#ci1 #ci1 jet itot itot%% egoi egoit!cz t!czn% n% i powo powodowa dowan% n% int!nktem int!nktem amozac" amozac"owaw owawcz! cz!m. m. d zwierz%t odró'nia ldzi miej&tno#/ po$giwania po$giwania i& mow% i rozmL cec"! te nie % jednak w tanie w pe$ni owoi/ i zdominowa/ nami&tno#ci. e!mit!czna antropologia prowadzi$a +. do wniok, 'e ldzie w "ipotet!czn!m tanie natr! ze wzgl&d na brak zorganizowan!c" trk tr ktr tr w$a w$adn! dn!c" c" do k ktec teczne znego go egzekw egzekwowa owania nia okre#l okre#lon! on!c" c" reg$, reg$, mie mielib lib!! '! '!// w ci%g$!m trac" przed #mierci%. ?narc"ia w!t&pj%ca poza po$eczno#ci% ob!watelk%Q generowa$ gene rowa$ab! ab! wojn wojn&& wz! wz!tkic tkic"" ze wz! wz!tkim tkimiQ. iQ. > oblic oblicz z powzec powzec"neg "negoo marazm marazm i trac" int!nkt amozac"owawcz! popart! przez rozm k$oni$b! ldzi do rez!gnacji z wolno#ci tan natr! i do przeobra'enia zbior atomit!czn!c" jednotek w zapewniaj%c!  bezpieczetwo  bezpiecze two organizm ztczneg ztcznegoo cz$owiekaQ, cz!li po$eczetwa-patwa. po$eczetwa-patwa. rzemiana ta dokona$ab! i& w w!nik zawarcia mow! po$ecznej, której tre#/ zak$ada$ab! przelanie  przez ka'dego jej czetnika natralnej wolno#ci na rzecz innej oob! lb grp! oób. > ten poób powta/ mia$ weren b&d%c! emanacj% po$eczetwa i patwa, naz!wanego te' 6ewiatanem lb #mierteln!m bogiem. weren to jed!ne 7ród$o prawa, jed!n! interpretator prawa natr! i reg$ moraln!c",  jed!n! podmiot w$adn! ident!fikowa/ racj& tan i okre#la/ dzia$ania konieczne dla zapewnienia bezpieczetwaL t!lko on dec!dje jakie pogl%d! i doktr!n! % przeczne z  pokojem, a jakie do niego prowadz%QL jet panem '!cia i #mierci poddan!c". Bed!n! w!j%tek  zwalni zwa lniaj% aj%c! c! ic" od obowi% obowi%zk zkQQ po$c po$c" " roz rozka kazom zom were werena na to ! !ta tacja cja,, gd! wer weren en okazje i& niezdoln! do zapewnienia im bezpieczetwa. odtawow odta wowee nor norm! m! pra prawa wa nat natr! r! nakaz nakaz!w !wa$! a$! amoza amozac" c"owa owanie nie i zakaz! zakaz!wa$! wa$! cz!nienia drgiem tego, czego nie c"cem!, ab! cz!niono nam.  

JOHN  (=M=4-=M5A) LIL+URNE JOHN

 

?ngielki polit!k i piarz polit!czn!, prz!wódca rc" leRellerów. >a'niejze prace1 ?natom! of 6ordS 3!rann! (=M4M)L 3"e ?greemant of t"e eople (=M4A)L 3"e Free 2anS Freedom Dindicated. 6. twierdz rdzi$, 'e wz!c c!! ldzie % z natr! równi i wolni wzelka w$adza  poc"odzi/ mo'e zatem w!-$%cznie z woli ldzi tworz%c!c" zbiorowe cia$o - ld. 3e 3eza za o ldzie ld zie- -wer weren enie ie pro prowad wadzi$ zi$aa 6. do konce koncepcj pcjii kontra kontrakt ktali alit! t!czn cznej ej genez! genez! patw patwaa i po$eczetwa, po$ecze twa, a g$&boko religijn! #wiatopogl%d grntowa$ jego prze#wiadczenie prze#wiadczenie o itnieni  praw natraln!c" potwierdzon!c" potwierdzon!c" przez mow& po$eczn%. :omaga$ i& znieienia monarc"ii i Kzb Kzb!! 6o 6ordó rdów. w. Bed! Bed!n!m n!m org organe anem m t tawo awodaw dawcz cz!m !m mia mia$a $a b! b!// Kzba Kzba obec >obec oga, prz! cz!m odzwi odzwiercie erciedlenie dlenie tego tan powinno powinno jaw jawni ni// i& i& ni niee t!lk t!lkoo po #m #mie ierc rci, i, ale ale tak' tak'ee jez jezcz czee za '! '!ci cia. a. :l :lat ateg egoo te te'' po pot tl low owa$ a$

 

tworzeni tworz eniee organ organiza izacji cji pol polit! it!czn cznej ej rea realiz lizj% j%ce cejj ide ide&& równo# równo#ci, ci, poprze poprzezz po$e po$eczn cznien ienie ie najwa na jwa'ni 'niej ejzeg zegoo wów wówcz cza a cz cz!n !nnik nikaa ek ekono onomi miczn cznego ego,, cz!li cz!li ziemi ziemi rolnej rolnej.. :omaga :omaga$$ i&  znieienia ind!widalnej ind!widalnej w$ano#ci zarówno ziemi, jak i jej p$odów, które b!$!b! gromadzone i red!tr!b red!tr!btowan towanee po#ró po#ródd prac pracj%c! j%c!c". c". raw rawdziw dziwaa wolno#/Q wolno#/Q polega polega na wobodn! wobodn!m m korz!tani z ziemiQ. przeciwia$ i& itnieni pieni%dza i "andl znaj%c je za kolejn%   prz!cz!n&  prz!cz! n& d!proporcji, eko ekonomiczn!c" nomiczn!c" oraz za 7ród$o z$a po$ecznego. po$ecznego. rzedtawiana przez >. i diggerów wizja idealnej wpólnot!, w której ziemia jet w$ano w$a no#c #ci% i% w wz! z!t tki kic" c",, za zak$ k$ad ada$ a$a, a, 'e w$ad w$adza za,, na po pozi ziom omie ie gmin gmin!!, po pod dta tawo wowe wejj i najwa'niejzejj jednotki polit!cznej repbliki, kzta$towana jet wed$g wzorów demokracji najwa'niejze  bezpo#redniej,j, parlament za# na poziomie repbliki poc"odzi z powzec"n!c",  bezpo#rednie powzec"n!c", doroczn!c" doroczn!c" w!borów.

OWIECENIE

DIDEROT DENIS  DENIS (=A=;-=A84) #wieceniow! filozof francki, g$ówn! redaktor >ielkiej Pnc!klopedii Franckiej, której pierwz! tom kaza$ i& w =A5= r. >a'niejze prace1 9b#, Fatalita i jego pan. > woic" dociekaniac" filozoficzn!c" przezed$ ewolcje pogl%dów od teizm przez deizm do ateizm i materializm. wa'a$, 'e cz$owiek z natr! wej jet dobr!, a t!lko warnki, w któr!c" '!je, zdeformowa$! jego natr&. ragn%$ o#wiecenia ldzi i po$o'enia kre kre re rela lat! t!wiz wizmo mowi wi mora moraln lnem em. .  nk nkte tem m w! w!j#c j#cia ia dl dlaa je jego go ro rozw zwa' a'a a p po$ o$ec eczn znoo polit!czn!c"  polit!czn! c" b!$o znanie to'amo#ci praw rz%dz%c!c" rz%dz%c!c" prz!rod% i praw po$eczn!c", po$eczn!c", te otatnie tanowi% fragment $ad natralnego. t%d w!rata$a jego koncepcja c!klicznego rozwo roz woj j po$e po$ecze czet twa wa prz przec" ec"odz odz%ce %cego go faz! faz! dzi dziec eci itwa twa,, dojrza dojrza$o# $o#ci ci i padk padk,, faz! faz!  podporz%dkowane  podporz%dko wane wewn&trznej d!namice d!namice,, w której dopatrz!/ i& mo'na fnkcjonowania fnkcjonowania obiekt!wn!c" praw rz%dz%c!c" "itori%. 9r!t!kj%c monarc"i& aboltn% potlowa$, ab! reprezentantem werennego werennego ld b!$ parlament, kontrolj%c! rz%d i monarc"&. Iewolcja dla niego to nie t!lko przewrót ocjaln! obalaj%c! abolt!zm, ale równie' topniowo zac"odz%ce zmian!. 3ak rozmian% rewolcj& wa'a$ za woit% konieczno#/ dziejow%, lecz licz!$ i& tak'e z mo'liwo#ci% gwa$townego w!bc" nabrzmia$!c" napi&/ po$eczn!c" po$eczn! c" i krwawego ic" roz$adowania. Bako zwolennik wolnego "andl, wz!wa$ do pozanowania prawa w$ano#ci, bowiem  bogacenie i& jednotek prowadzi do powzec"nego dobrob!t, dobrob!t, g$oi$ równie' "a$o edkacji dla wz!tkic".

I,,ANUEL (=A@4-=804) KANT I,,ANUEL  Fi Filo lozo zoff niem niemie ieck cki, i, prze przed dta tawi wici ciel el kla kla!!cz czne nejj z zko ko$! $! ni niem emie ieck ckie iejj id idea eali lizm zm filozoficz filoz oficznego nego,, teore teoret!k t!k prawa prawa.. >a'niej a'niejze ze prace1 prace1 zaadni zaadnianie anie metafiz! metafiz!ki ki moralno#c moralno#ci,i, 9r!t!ka cz!tego rozm, 9r!t!ka 9r !t!ka prakt!cznego rozm.

 

Filozofa prawa 9. w!nika z jego teorii poznania, w m!#l, której poznanie jet mo'liwe dlatego, 'e w m!#le ldzkim itniej% aprior!czne kategorie (cza, przetrze, itnienie,  prz!cz!n!,  prz!cz! n!, jedno#/, wielo#/, narzcane rzeczom am!m w obieQ. *a grncie prawa oznacza$o to, 'e 7ród$em prawa natralnego nie mo'e b!/ empir!cznie pojmowana natra, lecz abtrakc!jne idee racjonalne. 9. w!maga$, b! prawo b!$o powzec"ne i obiekt!wne, co oznacza$o, i' mi b!/ ono tworem rozm, woln!m od do#wiadczenia. Bednotka ldzka obdarzona jet m.in. rozmem prakt!czn!m, któr! kierje jej wol%, podpowiadaj% jak nale'!  pot&powa/,, b! b!/ w zgodzie z moralno#ci% i prawem. >o  pot&powa/ >ola la kierj%c i& moralno#ci%  odrzca d%'enie do zcz&#cia oobitego, zapokajania egoit!czn!c" pragnie. *a jednotk&  oddzia$j% dwa nakaz! rozm - imperat!w "ipotet!czn! i kategor!czn!. ierwz! w!wiera wp$!w na wol& cz$owieka ze wzgl&d na jego potrzeb! prakt!czne. Gz$owiek kierj%c! i&  nim pot&pje legalnie, c"o/ niemoralnie. :rgi imperat!w ma c"arakter bezwzgl&dn! i oznacza pe$nienia obowi%zk ze wzgl&d na am przepi.

NAPOLEON I +ONAPARTE  +ONAPARTE (=AMO- =8@=) Gearz Franczów w latac" =804-=8=4 i przej#ciowo =8=5 r., król >$oc" w latac" =804-=8=4. o w!bc" rewolcji franckiej w =A8O r. walcz!$ o w!zwolenie rodzinnej w!p! w! p! - 9or 9or! !ki ki po podd panowa panowania nia fra franc nck kieg iego. o. op opart art!! przez przez wojko wojkow! w!c" c" i bogate bogate miezczatwo O litopada =AOO r. obali$ :!rektoriat i og$oi$ i& pierwz!m konlem, co  pozwoli$o m kpi/ w woim r&k ca$a w$adz& w!konawcz% w!konawcz% i inicjat!w& tawodawcz tawodawcz%  %  :opro :o prowad wadzi$ zi$ w =80@ =80@ r. do prz prz!j !j&ci &ciaa kon kont! t!tc tcji, ji, na moc! moc! której której ta$ ta$ i& do' do'!w !wotn otnim im konlem w!poa'on!m w!poa'on!m w prawo w!znaczen w!znaczenia ia nat&pc!. > =804 r. koronowa$ i& na cearza Franczów. *. wprowadzi$ w =804 r. now! kodek c!wiln! nazwan! 9odekem *apoleona. > akcie t!m znalaz$! i& podtawowe zaad! nowego kapitalit!cznego porz%dk woboda mów,, równo#/ wobec prawa i nienarzalno#/ mów nienarzalno#/ w$ano#ci pr!watnej. Ewi%za Ewi% zana na z na nazw zwi iki kiem em *. dokt doktr! r!na na bo bona napa part! rt!zm zm zwan zwanaa je jet t te te'' do dokt ktr! r!n%  n%   plebic!tarnej  plebic! tarnej d!ktatr! Qzefa narodQ, powo$anego na to tanowiko nie na ktek  zw!ci&twa g$ozonej przez niego ideologii, lecz z powod jego kwalifikacji oobit!c". Qzef narodQ kierje opini% pbliczn%, nie czetnicz! w jej debatac", jet po#rednikiem w walce ld intereów Idzeniem koncepcji b!$ pogl%d, 'e jednotka powo$ana  przez oabiaponad wol&partiami. ld i kierje wol%tejld. onapart!zm to ideologia w!noz%ca w!noz%c a na  piedeta$ "a$a rewolcji franckiej =A8O r.1 r.1 werenno#/ ld, wolno#/, równo#/ cz! niec ni ec"& "&// do ancie ancien n regi!e1u regi!e1u. %c %cz%c z%c jed!now$a jed!now$adztw dztwoo z "a$ami "a$ami rewol rewolcji, cji, bonapart! bonapart!zm zm zepala$ abolt!zm z koncepcj% werenno#c werenno#cii narod.

FRANCOIS  (=MO4-=AA4) 1UESNAY FRANCOIS Francki ekonomita, twórca fizjokrat!zm. >a'niejze prace1 ima w!brane. toowni too wniee do nazw! nazw! przed przedtaw tawici iciele ele fiz fizjok jokrat rat!z !zm m g$o g$oil ili,i, 'e tró trójj po$ec po$eczn! zn!  powinien odzwierciedla/ porz%dek natraln! tworzon! przez oga dla zcz&#cia wz!tkic" l ldz dzi. i. Kto Ktot% t% ta taki kieg egoo porz porz%d %dk k b!$a b!$a wo woln lno# o#// oob oobi ita ta,, w$ w$a ano no#/ #/ pr pr!w !wat atna na i woln wolno# o#// gopodarcza. porz%dek poz!t!wn!, odzwierciedlon! w obowi%zj%c!m obowi%zj%c! mprócz prawie.porz%dk orz%deknatralnego ten w!kazjejet wi&kz% lb mniejz% zgodno#/ z porz%dkiem

 

natraln!m. 3wórc% porz%dk poz!t!wnego jet patwo, które zarazem toi na jego tra'!. Fizjokraci potlowali, b! pozotawi/ praw! gopodarcze i po$eczne w$anem biegowi, a nieogr nie ogran anicz iczona ona ak akt! t!wno wno#/ #/ gopod gopodarc arcza za jed jedno notek tek za zapew pewni ni dobrob dobrob!t !t.. ielkiej enc!klopedii franckiej. >ielk% $aw& prz!nio$! m twor! literackie1 +enriada oraz :ziewica rleaka. >a'niejze prace1 6it! filozoficzne, znane tak'e jako 6it! o ?nglikac", >iek 6dwika JKD, Iozprawa o tolerancji. ozotawa$ pod wp$!wem 9. 2ontekiza. >!znawa$ podobn% koncepcj& wolno#ci, kr!!t!k& kr t!k& de dep pot ot!!zm zm i podo podobn bnie ie jak jak on zafa zafac c!!no nowa wan! n! b! b!$$ an angi giel elk k%% mon onar arc" c"i%  i%   parlamentarn%. >. dowodzi$, 'e dc" ldzki jet warnkowan! przez klimat, rz%d i religi&. 9onieczne jet wi&c mocnienie prawnie t!c" oób, które d!ponj% rozmem i znaj%   pred!poz!cje do intelektalnej akt!wno#c  pred!poz!cje akt!wno#ci,i, cz!li filozofów i monarc"ów o#wiecon!c", o#wiecon!c", a wted! wte d! "i "itor toria ia ld ldzko zko#ci #ci nie b&d b&dzie zie t!lko t!lko c" c"ao aoem em w! w!dar darze ze i niena nienaek ek,, prz przewr ewrotó otów w  polit!czn!c"  polit!czn! c" i zbrodniQ. >. opowiada$ i& za w$adz% o#wieconego o#wieconego w$adc!, w$adc!, prz!jaciela filozofów, któr! am b&dzie d%'!$ do likwidacji znienawidzonego !tem, am te' zrzeknie i& w$adz! nieograniczonej na rzecz miarkowanej. rawa polit!czne ogranicza$ do poiadacz!, poniewa' nie jet mo'liwe, ab! ldzie '!j%c '! j%c!! w po$ec po$ecze zet twie wie nie b!li b!li pod podzie zielen lenii na dwi dwiee kla! kla!11 bogat! bogat!c", c", którz! którz! rz%dz% rz%dz% i  biedn!c",  biedn!c ", którz! im $'%Q. >. wa'a$, 'e wolno#/ nie b!$a zwi%zana z równo#ci%, ale z w$ano#ci%. Iówno#/ natomiat itnie/ mo'e t!lko w odnieieni do praw natraln!c", a nigd! polit!czn!c" cz! po$eczn! po$eczn!c". c". >. koncentrowa$ i& w wej dzia$alno#ci pblic!t!cznej na walce o wolno#/ religijn%. wa'a$, 'e pewne potrzeb! dc"owe i materialne cz$owieka % wpólne dla wz!tkic", ale

 

 jednocze#nie ka'd! cz$owiek ma we wewn&trzne, ind!widalne '!cie, na które nie wolno  jednocze#nie w!wiera/ preji. Gz$owiek nie mo'e b!/ kr&powan! w zewn&trzniani w!c" wierze i  pogl%dów,, dlatego prawo powinno c"roni/ wolno#/ jednotki, po$%czon% z tolerancj%   pogl%dów religijn%.

,ONTESKIUSZ (=M8O-=A55)  prawnik filozof polit!czn! o#wiecenia franckiego ar!tokrat!cznego ar!tokrat!c znego zw!czaje porzci$i w!oki rz%d prz!piarz parlamencie w ordeaW b! je7dzi/ po eropie i bada/ troje,  prawa ro'n!c" patw prace1 lit! perkie o dc" praw, poc"wala wolno#/ i kr!t!kje abol ab olt! t!zm zm,, pod podkre kre#la #la$$ ró' ró'nor norodn odno#/ o#/ warn warnkow kowa a prawa prawa i int! int!tc tcji ji po polit! lit!czn czn!c !c". ". tanowi%c!c" odbicie cz!nników geograficzn!c", ekonomiczn!c", kltraln!c", religijn!c", oraz zw!czajów patw domaga$ i& porz%dzenia katalog przet&ptw &dzia powinien b!/ tami taw! , !tem prawa powinien b!/ z"armonizowan! z natra rz%d i jego zaada natra to zjawiko okre#lajace itot& patwa a zaada dec!dje o jego fnkcjonowani =repblik =rep blikana anatra tra we werenno renno#/ #/ ld zaa zaada da cnot cnotaa mia miarkowa rkowanie, nie, monarc"ia monarc"ia "onor "onor 'ad!  jednotki podporz%dko podporz%dkowane wane praw depotia rz%d! jednotki bez prawa trac", proponowa$  prz!wileje tanów tanów prawa prowincji i podzia$ podzia$ w$adz! tawodawcza tawodawcza w! w!konawcza konawcza i ado adowa wa

S,ITH ADA, (=A@;- =AO0)  =AO0)  ?tor badan nad natra i prz!cz!nami bogactwa narodów co da$o m $aw& wielkiego ekono ek onomi mit! t! pra prace ce ww ww.. i teo teoria ria c cz/ z/ mol molarn arn!c !c"" teo teoria ria11 oi oi%g %gnie niecie cie "ar "armon monii ii w '! '!ci ci po$e p o$ecz czn! n!m m go gop. p. po po$ec $ecze zet two wo 3o m maa jed jedn. n. ? zac zac"ow "owani aniee po po$ec $ecze zet twa wa mo' mo'na na w!ja#ni/ analizj%c zac"owanie jednotki. :owodzi$ 'e tonki gop., po$. i polit!czne %  nat&ptwem natralnego porz%dk kzta$towanego przez zac"owanie jednotek. dizolowa$ tref& akt!wno#ci gop. cz$owieka od inn!c" obzarów dzia$alno#ci i prz!j%$ ze kierje i&  oi%gni&ciem oi%gni&cie m doc"od d%'! do pomno'enia pomno'enia bogactw pragnie w!gód w!gód materialn!c" pokoj i  bezpieczetwa,  bezpiecze twa, w po$. mo'e oi%gn%/ "armonie pod warnkiem ze ldzie b&d% wolni w dzia$ani, powinna b!/ wolna konkrencja a najbardziej efekt!wn! !tem gop. to model konkrencji dokona$ej dokona$ej na potwierdzenie opracowa$ koncepcje niewidzialnej niewidzialnej reki r!nk która w!ja#nia oi%ganie równowagi , niewidzialna r&ka r!nk dzia$a w intereie pbliczn!m i zapewnia mak!malne zapokojenie potrzeb po$eczetwa i brak marnotrawtwa

KONSERWATYZ, HEGEL GEORG WILHEL, FRIEDRICH  FRIEDRICH (=AA0-=8;=)  Filozof niemiecki przedtawiciel idealizm obiekt!wnego, teoret!k patwa i prawa. >a'niejze prace1 Fenomenologia dc"a, *aka logiki, Pnc!klopedia nak filozoficzn!c" w zar!ie, odtaw! filozofii prawa.

 

!tem filozoficzn! +. obejmowa$ ; cz&#ci X logik& (tj. nak& o formac" rozwoj m!#li), filozofi& prz!rod! (za$o'enie, i' prz!roda jet wtórna wobec idei) oraz filozofi& dc"a (tj. teori& '!cia po$ecznego). Kdealizm +. w!c"odz%c! z za$o'enia, 'e #wiat materialn! w!$oni$ i& z poprzedzaj%cej go idei b!$ racjonalit!czn! i dialekt!czn!. Iacjonalizm jego idealizm w!ra'a$ i& w tezie, 'e #wiat powta$ dzi&ki rozmowi a prawa rozwoj #wiata i  prawa "itorii % logiczne. Eak$ada$, 'e natr& rzecz!wito rzecz!wito#ci #ci mo'na w!prowadzi/ z jednej  podtawowej zaad! zaad!,, g$oz%cej, 'e nie mo'e b!/ ona przeczna wewn&trznie. >z!tkie zjawika zac"odz%ce w Cwiecie (w t!m i prawo), tanowi% prz! t!m przejaw rozwijaj%cej i&  m!#li. m! #li. Gz$ Gz$owi owiek ek b&d b&d%c %c ze w wej ej natr! natr! it itot% ot% pol polit! it!czn czn%, %, nie móg$ móg$ '! '!// poza poza patw patwem em,, realizj% real izj%c!m c!m wolno#/. wolno#/. Bednotk Bednotkaa w pa patwie twie nowo nowo'!t '!tn!m n!m powinna powinna b!/ zintegrowa zintegrowana na z  patwem rozmnie rozmnie i celowo, co w!ma w!maga ga w!zb!cia i& potocznego potocznego rozmienia wolno#ci wolno#ci jako dowolno#ci pot&powania. pot&powania. Gz$owiek jet woln! jed!nie wted!, gd! jego zaad! pot&powania zgadzaj% i& z zaadami inn!c" ob!wateli tworz%c!c" patwo. +. !towa$ patwo ponad po$eczetwem i za jego cel zna$ zapewnienie $ad po$ecznego. rzez prawo w$ano#ci +. rozmia$ narzcon% przez cz$owieka wol& wobec ka'dej rzecz!, która nale'a$a do niego. zna$ w!'zo#/ racjonalnie tworzonego prawa tawowego nad prz!padkow!m prawem zw!cza zw! czajow! jow!m. m. ! !$$ zwolen zwolennik nikiem iem kod kod!fi !fikac kacji ji pra prawa. wa. 9once 9oncepcj pcjee +. kon kont! t!no nowa$ wa$aa w  *iemczec" prawica prawica i lewica "eglowka "eglowka (2ark, Pngel). Pngel).

+URKE ED,UND (=A@O-=AOA)   ?*I IG? G? ?*< 9*PI>?3YE2 >YI?*Y : KEY KPI?6 6K3Y9P 6P? ?*3 *3YI YI?G ?GB B* *?6 ?6KE KE2 2 K ?*3 *3YK YK*: *:Y> Y>K: K: ?6KE ?6KE2 2 I I?G ?GP P1 :G GKP KP9? 9?*K *KP P FK6EFKGE*P negowa$ koncepcje mow! po$. jak 7ród$o powtania patwa gd!' jet odwieczn! zwi%zek narod z patwem w patwie panje $ad "itor!czn! rz%dz%c! i&   prawami natral poc". d boga w pradziejac" po$. zawar$! z bogiem mow& i zacz&$! pontanicznie kzta$towa/ wój porz%dek celem patwa jet zapewnienie "armino poprzez  powtrz!manie  powtrz!m anie niepo"amowan! niepo"amowan!c" c" zac"owa jedn. 9a'd! ma woje miejce z po$. od rodzenia i ka'de w!t%pienie rewolc!jne za$gje na pot&pienie

,AISTRE JOSEPH (=A5;- =8@=)  3eoret!k kontrrewolcji teokracji i ltramontanizm prace o papie' na jego  3eoret!k j ego pogl%d! wp$!w mia$ mi a$ ro ro'n 'nee ko konc ncep epcj cjee c"rz c"rze# e#ci cija ja ki kie, e, tar taro' o'!t !tne ne mi mit t!c !czn znee i ez ezot oter er!c !czn znee i praw prawno no natralit!czne "itoriozofia jego opiera$a i& na za$o'eni ze celem dziejów jet dope$nienie ie b!tów i zjednoczenie w bog, z niego jako z najw!'zego b!t w!$oni$a i& "ierarc"ia  b!tów a najni'z!m jet ka'ona grzec"em dza ldzka do jedno#ci z bogiem mo'e doprow dop rowadz adzi/ i/ bd bdowa owanie nie wp wpóln ólnot! ot! pol polit! it!czn cznej, ej, na narod rodowe owejj religi religijne jnej,j, i c! c!wili wilizac zac!j !jnej nej  pnktami zwrotn!mi w "itorii % potawnie #wiata pojawienie i& grzec" potop prz!j#cie G"r!ta G"r! ta #redn #redniowie iowiecze cze refor reformacja macja o#wie o#wieceni ceniee rewol rewolcje cje drgi mejaz mejaz i apokata apokatataza taza

 

rewolcja to kara boka za zbrodnie od cza reformacji które odznaczaj% i& empir!zmem racjonalizmem i ateizmem na czele patwa ab ol monarc"a

SCHMITT Carl (1888-1985)

Niemiecki prawnik, teoretyk decyzjonizmu  i flozo polityki. Od 1933 rr.. by



czonkiem partii nazi!tow!kie", nazi!tow!kie", kt#r$ przedtem zwalcza. %#&nie" inwi'ilowany i krytykowany przez wadze (itlerow!kie, m.in. z powod) !we'o przywi$zania przywi $zania do katolicyzm), pozbawiony wtedy wi*k!zo+ci )nkc"i p)blicznyc(  obr*bie ""e'o e'o zaintere!owa- zna"dowao !i* prawo mi*dzynarodowe, rozwi"a"$c koncepc"e prawa 'r)p narodowyc(/ narodowyc(/ i narodowe'o narodowe'o )porz$dk )porz$dkowania owania wielkie'o ob!zar)0. %o  wo"nie +wiato +wiatowe" we" od!)ni*ty od pracy akademickie" z powod) wcze+nie"!ze" w!p#pracy z (itlerow!kim re2imem. a2nie"!ze a2nie"!ze prace .%oliti!c(e4(eolo'ie 5196678 era!!)n'!le(re 5196:7 5196:788 ;oncepc"e )!tro"oweprawne S. byy wymierzone w zao2enia liberalizm) ;oncepc"e polityczne'o,, pozytywizm) prawnicze'o i normatywizm), zwa!zcza w ide* polityczne'o pa-!twa prawne'o. S. )wa2a, 2e !wobodne +cieranie !i* po'l$d#w politycznyc( i kontrola opinii p)bliczne" nad rz$dem "ako i!tota liberalne" 

demokrac"i !traciy rac"* byt) w war)nkac( coraz bardzie" totalne" or'anizac"i !poecze-!tw od !c(yk) /olno!= to rz%dy +umienia? i z te'o powod) reli'i* )wa2a za o!to"* wolno+ci, a wolno+@ !)mienia za kwinte!enc"* oraz )ndament w!zelkic( innyc( !wob#d czowieka. ?la zac(owania i po!zerzania !ery wolno+ci  "edno!tek !)!zne !$ po!t)laty po!t)laty uniezale!nienia władzy duchowej od świeckiej  świeckiej   ze wz'l*d) na oc(ron* a)tonomii w ob) in!tyt)c"ac(. ?o!trze'a niebezpiecze-!two dla wolno+ci !ery polityczne" pa-!twa i ;o+cioa w rz$dac( ab!ol)tny, bo ka2da wadza depraw)"e a wadza ab!ol)tna depraw)"e ab!ol)tnie. 

 

wa2a, 2e pa@+t/o demo"ratyczne, kt#re porz$dk)"e i or'aniz)"e 2ycie obywateli 'otowe "e!t po+wieci@ dobro "edno!tki dla dobra o'#), rozb)dowana bi)rokrac"a !przy"a kor)pc"i, nietoleranc"i i monopoli!tycznym praktykom. 

%a-!two !oc"ali!tyczne, d$2y do !tworzenia nowe'o typ) rz$d#w ab!ol)tnyc( = na"'or!ze'o ze w!zy!tkic( wro'#w wolno+ci/ =o omnipotenc"alnyc( i re!trykcy"nyc( kompetenc"ac( pa-!twa, odrz)ca"$ce'o 

m.in. prawo "edno!tki do wa!no+ci prywatne", !tanowi$ce" wed)' A. "eden z '#wnyc( flar#w "e" niezale2no+ci.  "e'o po'l$dac( od odnale&@ nale&@ mo2na takie "rytyczny +to+une" do nacjonalizmu -A pa-!two narodowe to re're! (i!toryczny, bo aworyz)"e tylko "edn$ nac"*, zmnie"!za !i* zakre! wolno+ci obywatel!kic(, t)mi r#2norodno+@ etniczn$ oddzia)"$c$ na rozw#" intelekt)alny !poecze-!twa, co w przy!zo+ci mo2e !ta@ !i* przyczyn$ konikt#w narodowo+c narodowo+ciowyc(. iowyc(.



%opiera pa-!twa ederacy"ne, w kt#ryc( = w "e'o mniemani) = nie wy!t*powaa dominac"a "edne'o narod), a zakre! wadzy polityczne" podzielone" i o'raniczone", o'raniczone", mia pozwala@ na rozw#" !amorz$d). Owe pozytywne czynniki do!trze'a te2 w )!tro") pa-!tw demokratycznyc( !twarza"$c or'anizacy"ne mec(anizmy oc(rony "edno!tek "ak i mnie"!zo+ci przed de!potyzmem wadzy pa-!twowe", ma"$ !tanowi@ !k)teczn$ 'waranc"* dla rozwo") ic( wolno+ci, pocz$w!zy od !wobody !)mienia i reli'ii. 

Nowocze!ne pa-!twa zatem, aby mo'y cie!zy@ !i* !tabilno+ci$ i trwao+ci$ a "e'o obywatele wolno+ci$ nie mo'$ o!abia@ znaczenia reli'ii i ;o+cioa, ;o+ cioa, kt#re !tanowi$ no+niki w warto+ci arto+ci )!prawnia"$ce )!tr#" polityczny polityczny.. 

C67ST&7T 2enjamin Henri de 4eecBue (1.-18;,) 

 ranc)!ki, polityk i flozo polityczny, zwolennik monarc(ii 'iera  ranc)!ki,

kon!tyt)cy"ne". ielokornie ielokornie dep)towany do parlament), p#&nie" powoany na !tanowi!ko przewodnicz$ce'o komi!"i )!tawodawcze" i admini!tracy"ne'o wymiar) !prawiedliwo+ci. Ia "e'o 2ycia op)blikowano cie!z$c$ !i* znacznym powodzeniem powie+@ pt. Adolp(e 51:1G7, a dopiero w 19D1 rr.. dr)'$ odnalezion$ powie+@ pt. Kecile, kt#ra potwierdzia "e'o pozyc"* w dziedzinie literat)ry.. wyd. pol!kie "e'o dzie O monarc literat)ry monarc(ii (ii kon!tyt)cy"ne" i r*ko"miac( r*ko"miac( p)blicznyc(, olno+@ !taro2ytnyc( z wolno+ci$ nowocze!n$ por#wnana. Ia"mowa !i* '#wnie problemem wolno+ci i )!tr#" polityczny pa-!twa, przy czym )prawniony wyda"e !i* po'l$d, 2e prawidowo !kon!tr)owany )!tr#" byby na"lep!zym 'warantem wolno+ci. olno+@ w po'l$dac( K. mo2na analizowa@ w trzec( a!pektac(



 "ako prawo "edno!tki do !ery prywatno+ci wolne" od in'erenc"i pa-!twa b$d& !poecze-!twa,



 



 "ako prawo do po!iadana wa!no+ci, wa!no+ci,



 "ako prawo czowieka do niczym nie!kr*powane" !amorealizac"i.

wa2a, 2e nale2y dokona@ rozr#2nienia pomi*dzy !er$ prywatn$  prywatn$ a p)bliczn$,, tym !amym nale2y odr#2ni@ wolno+@ p)bliczn$ p)bliczn$ p)bliczn$ od  od wolno+ci prywatne".. prywatne" 



Dolno!= pry/atna warunkuje warunkuje,, zdaniem K., istnienie wolności  publicznej , ni'dy na odwr#t, "ak !$dzono wcze+nie".

K. dokona dokona !woi!te" reinterpretac"i za!ady !)werenno+ci !)werenno+ci l)d) w!k w!kaz)"$c, az)"$c, 2e koncepc"a ab!ol)tne" czy na"wy2!ze" !)werenno+ci "e!t na"bardzie" niebezpieczna dla politycznyc( !wob#d. w "e'o przekonani) za!ada !)werenno+ci l)d) "e!t prawdziwa w !en!ie ne'atywnym. #adna ne'atywnym.  #adna jednostka czy  grupa jednostek nie ma prawa podporządkowa$ ogółu obywateli swojej  partykularnej woli" %onadto woli" %onadto w!zelka prawowita wadza "e!t z konieczno+ci wyaniana przez o'# obywateli.  2adnym przypadk) z za!ady !)werenno+ci l)d) nie wynika, 2e wadza w ten !po!#b powoana mo2e zrobi@ to co )wa2a za dobre. %rzeciwnie, i!tnie"e tak taka a cz*+@ l)dzkie" e'zy!tenc"i, kt#ra z konieczno+ci  "e!t indywid)alna i niezale2na, i kt#ra prawnie pozo!ta"e pozo!ta"e poza w!zelk$ !poeczn$ kompetenc"$. S)werenno+@ ma wy$cznie o'raniczony i relatywny c(arakter..  momencie w kt#rym rozpoczyna !i* niezale2no+@ "edno!tkowa c(arakter oraz "edno!tkowa e'zy!tenc"a, prze!ta"e obowi$zywa@ ")ry!dykc"a owe" !)werenno+ci/. !)werenno+c i/. 

w!kaza, 2e nale2y odr#2ni@ wolno+@ od 'waranc"i wolno+ci. olno+ci$ !$ prawa o!obi!te obywateli,  obywateli, za+ prawa polityczne !$ 'waranc"$ wolno+ci wolno+ci.. olno+@ o lno+@ powinna pole'a@ na !poko"nym k korzy!tani) orzy!tani) z niezale2no+c niezale2no+cii prywatne". Na !tra2y tak po"mowane" idei wolno+ci miaa cz)wa@ przed!tawiona przez K., a wzorowana na monte!ki)!zow!kie", koncepc"a )!tro"owa. %arunkiem zachowania wolności jest bowiem ograniczenie kompetencji władzy, podział władz, ich wzajemne hamowanie się" K. się"  K. zidentyfkowa doktryn =Honte!ki)!za wyr#2nia"$c !ze+@ rodza"#w wadz 

= /adz0 reprezentacyjn% tr/a%, przyporz$dkowan$ izbie wy2!ze"8 = /adz0 reprezentacyjn% opinii, przypi!an$ izbie ni2!ze"8 = /adz0 "róle/+"% P ne)tralna0, kr#l pan)"e, ale nie rz$dzi. Rola kr#la !prowadzaaby !i* do arbitra2) i po+redniczenia pomi*dzy +ciera"$cymi !i* intere!ami pozo!tayc( wadz. %omocne tem) byyby !zerokie prero'atywy pan)"$ce'o powoywanie i odwoywanie czonk#w wadzy wykonawcze"8 weto ab!ol)tne wobec )c(wal parlament)8 prawo rozwi$zywania parlament) b$d& odraczania "e'o !e!"i8 prawo powoywania !*dzi#w8 prawo la!ki8 prawo wypowiadania wo"ny i zawierania poko"). = e'zek)tyw*, czyli /adz0 /y"ona/cz% rz%du8 = /adz0 +%do/nicz%8

 

= /adz0 municypaln%, !prawowan$ przez !amorz$d mie!zka-c#w dane" prowinc"i.  kwe!tiac( )!tro"owyc( K. opowiada !i* zatem za o'raniczon$ monarc(i$ kon!tyt)cy"n$, podziaem wadz i ic( wza"emnym (amowaniem !i*, decentralizac"$ i !amorz$dem, wa2n$ rol* przyzna opinii p)bliczne", a miaa !i* ona prze"awi@ zwa!zcza w niezale2no+ci pra!y pra!y..

4I3M&7 Milton (191-,,.)

Ameryka-!ki ekonomi!ta, t/órca monetaryzmu# neoliera , teorii H. ;eyne!. JyQ d)'oletnim komentatorem ekonomicznym New!weeka/.  19FG r. zo!ta la)reatem Na'rody Nobla w dziedzinie ekonomii, za wkad w teori* kon!)mpc"i, !tabilizac"i makroekonomiczne" i (i!tori* pieni$dza. a2nie"!ze dziea ;apitalizm i wolno+@ wolno+@8. 8.  olny olny wyb#r, ntry')"$cy p pieni$dz8 ieni$dz8 %olityka i tyrania.



 4  4eoria eoria ekonomiczna C C.. !tanowi "ryty"0 "oncepcji pa@+t/a opie"u@cze:o . Na"wa2nie"!z$ warto+ci$ dla % %.. "e!t /olno!= jedno+t"i uto+amiana z ra"iem przymu+u, obe"m)"$ca m.in. = !wobod* )2ytkowania )2ytkowania przez "edno!tk* wa! wa!nyc( nyc( za!ob#w do o o!i$'ania !i$'ania wyznaczonyc( cel#w.  = wolno+ci$ ekonomiczn$ "e!t zatem wolno+@ pracy, prod)kc"i i (andl) na wolnym rynk). ar)nk)"e ar)nk)"e ona wolno+@ polityczn$, 'dy2 )mo2liwia w!p#prac* r#2nyc( "edno!tek bez !to!owania przym)!) czy centralne'o planowania i tym !amym zmnie"!za !er* dziaa- pa-!twa. Sy!tem konk)renc"i rynkowe" koordyn)"e dziaania l)dzi nie tylko w !erze 'o!podarki.  podobny !pontaniczny !po!#b wyk!ztaca"$ !i* obycza"e, k)lt)ra i "*zyk. olny rynek oer)"e !poecze-!two po2$dane dobra i warto+ci, a nie )znane za takie przez innyc(. C)nkc"onowanie C)nkc"onowanie rynk) byna"mnie" nie oznacza zbyteczno+ci i!tnienia 

pa-!twa. 

Ea@+t/o powinno ono "ednak "edynie okre+la@ za!ady prawne

obowi$z)"$ce na rynk), przy"$@ odpowiedzialno+@ za pieni$dz oraz zapewnia@ bezpiecze-!two "edno!tkom. C. krytykuje interwencjonizm państwowy . Iarz)ca 'o!podarce centralnie zarz$dzane" brak zdolno+ci do rac"onalne'o wykorzy!tania za!ob#w. za!ob#w. Eektem nadmierne" opiek)-czo+ci pa-!twa "e!t obni2enie !i* poziom) o!zcz*dno+ci, zmnie"!zenie motywac"i do pracy i wprowadzania innowac"i, co (am)"e wzro!t 'o!podarczy 'o!podarczy.. Ia pod!tawowy war)nek wzro!t) 'o!podarki )zna i!tnienie !zerokie'o zakre!) wolno+ci ekonomiczne". Jroni$c wolne'o rynk), C. jest C. jest przeciwnikiem unii walutowej w &nii 'uropejskiej. 'uropejskiej. prowadzi do ekonomii po"*cie >naturalna +topa ezroocia?#  t". !taa, !taa, niezale2na od azy rozwo") 'o!podarki. e!t a)torem ilo+ciowe" teorii inac"i. ?owodzi, 2e in(ację powoduje większe tempo warto+ci wzrostu kreacji pieniądza ni! produktu krajowego" yr#2ni realne i nominalne

 

pac, !topy procentowe" procentowe" i podkre+ podkre+la la znaczenie warto+ci rrealnyc( ealnyc( 5nominalnyc( pomnie"!zonyc( o inac"*7.

H&F3G &u:u+t on riedric(1899-199) 

%rawnik i ekonomi!ta a)!triacki, kt#ry przy"$ obywatel!two bryty"!kie bry ty"!kie

czoowy przed!tawiciel neolieralizmu   19FB r otrzyma Na'rod* Nobla za wkad w teori* pieni$dza i wa(a- cyklicznyc( oraz analiz* w!p#zale2no+ci czynnik#w ekonomicznyc( !poecznyc( i in!tyt)c"onalnyc(. a2nie"!ze a2nie"!ze prace ?ro'a do zniewolenia, ndywid)alizm i porz$dek ekonomiczny, ;on!tyt)c"a wolno+ci.  wyra2a po'l$d i2 i!tniay i !tniay dwa rodza"e k!ztatowania porz$dk) !poeczne'o taJi+ czyli ad po!iada"$cy cel realizowany za po+rednictwem przemy+lanyc( roz!trzy'ni*@ okre+lone'o podmiot) l)b 'r)py podmiot#w8 "o+mo+ czyli ad niepo!iada"$cy wyra&ne'o cel) i podmiot) +wiadomie 'o kre)"$ce'o. %rzykad tai! !tanowia dla . )mowa !poeczna, obrazem za+ ko!mo!) byy dla nie'o "*zyk, common low i wolny rynek kt#re pomimo pozorne" c(aotyczno+ci zac(ow)"$ wewn*trzn$ ko(erenc"*. 

 odrz)ci tez* o mo2liwo+ci !k)teczne'o w d)2!zym okre!ie +wiadome'o k!ztatowania in!tyt)c"i !poecznyc(, przez "edno!tki l)b 'r)py !poeczne.   "e'o opinii in!tyt)c"e !poeczne i ekonomiczne ekonomiczne powinny k!ztatowa@ !i* !pontanicznie, podle'a"$c proce!owi ewol)c"i. 

Tr#de kreatywno+ci w!p#cze!ne'o !poecze-!twa )patrywa w bezo!obowyc( re')ac( zac(owa- "edno!tek i w zminimalizowani) ormalnyc( zakaz#w i nakaz#w nakaz#w.. Narz)canie !poecze-!tw) 'otowyc( rozwi$za- )to2!ami$ z )trat$ przez nie zdolno+ci tw#rczyc(. Jy przeciwnikiem pa-!twa dobrobyt) i idei !prawiedliwo+ci !poeczne8 !tanowi$cyc( w "e'o odcz)ci) za'ro2enie dla  "edno!tki bo prowadz$cyc( do "e" zniewolenie zniewolenie we w!zy!tkic( ob!zarac( 2ycia. 

Spontaniczny porz$dek dotyczy dotyczy tez 'o!podarki = )zna rynek za na"lep!zy przykad dziaania norm bezo!obowyc( pow!tayc( na !k)tek dziaanieo'raniczone" liczby o!#b. Na rynk) bowiem !potyka !i* mn#!two m n#!two podmiot#w ma"$cyc( ro2ne preerenc"e i oczekiwania. c( c(*@ zak)p) l)b !przeda2y wpywa, na poziom cen. 4ak 4ak )k!ztatowane ceny !$ dla )cze!tnik#w rynk) pod!tawowym &r#dem inormac"i i nie powinny by@ zniek!ztacane przez in'erenc"* pa-!twa. 

 krytykowa redy!tryb)cy"n$ )nkc"* w!p#cze!ne'o pa-!twa, zniek!ztaca"$c$ mec(anizm rynkowy oraz !przy"a@, )"awniani) !i* 'r)p intere!#w, pra'n$cyc( )cze!tniczy@ w podziale w "ak na"wi*k!zym zakre!ie



olno+@ "ako  "ako pod!tawowa warto+@ w teorii ., roz)miana "e!t "ako brak olno+@ przym)!).. e!t to wolno+@ ne'atywna wolno+@ od0 i oznacza !wobod* przym)!) po!t*powania w 'ranicac( przy!)')"$ce" ka2de" "edno!tce nienar)!zalne" !ery prywatno+ci.



 



>pra/dzi/e pra/o? t)macz$cy za!ady !prawiedliwo+ci, $cz$ce

!poecze-!twa liberalne. Normy prawdziwe'o prawa powinny by@ r#wne dla w!zy!tkic(, ab!trakcy"ne oraz znane i pewne, by mo2liwe byo przewidywanie roz!trzy'ni*@ !$d). %rawo nie !)2y o!i$'ani) cel#w przez "edno!tki, lecz le cz !tanowi orm*, dzi*ki kt#re" pa-!two )mo2liwia "edno!tce "e dno!tce realizac"* "e" d$2e-. 

ciaa    Oc(ronie wolno+ci !)2y wolno+ci !)2y model wadzy, obe"m)"$cy dwa ciaa

przed!tawiciel!kie oraz !$d, roz!trzy'a"$cy ewent)alne !pory mi*dzy!tayc(, nimi. ?o zada- pierw!ze'o pierw!ze'o 5z'romadzenia  5z'romadzenia prawodawcze'o7 nale2y )!talanie o'#lnyc( za!ad re')l)"$cyc( dziaalno+@ !poecze-!twa w taki !po!#b, by tworzyy one zamkni*ty zbi#r przepi!#w przepi!#w.. ?r)'ie z'romadzenie 5zarz$dza"$ce7 powinno za"$@ !i* bie2$cym kierowaniem rz$d) i +rodkami pozo!ta"$cymi w  "e'o dy!pozyc"i.  zakre!ie 'o!podarki . był przeciwnikiem planowania. planowania. Nierealno+@ planowania wynikaa z zao2enia, 2e plani!ta "e!t rac"onalny i ma pen$ inormac"* o w!zy!tkic( zmiennyc(, kt#re powinien )wz'l*dni@ w kon!tr)owanym przez !iebie pianie. Alternatyw$ planowania "e!t rynek.. rynek .. . dop)!zcza "ednak mo2liwo+@ O'raniczone'o interwenc"onizm) pa-!twowe'o np. poprzez wprowadzenie minim)m !oc"alne'o. 

H62H6KS3 'eonard Trela/ney (18.