Diksyonaryong Pang EKONOMIKS

A Agham -

Bangko ng pag-iimpok mga katotohanan na isinasaayos ayon sa mga batas na pangkalahatan o simulain.

-

Agham panlipunan -

pag-aaral ng tao at pag-uugnay ng tao sa pangkat ng lipunan.

Agham pisikal -

-

Bangkong komersyal -

pag-aaral ng bahaging pisikal ng kapaligiran.

Agrikultura sakop ng ekonomiyana nauukol sa paghahalaman at pag aalaga ng hayop.

paglalaan ng takdang dami ng pinagkukunang yaman ayon sa pangangailangan atgagustuhan ng tao.

-

Badyet -

plano ng mahusay na paggamit ng salapi, panahon at kagamitan.

Bahay-puhunan -

isang korporasyong pumapayag sa sagutin ang pangkakautang ng isang tao o negosyo pati na ang stocks o bond ng pamahalaan.

Bahay sanglaan -

tumutukoy sa isang kompanya na nasa negosyo pati nag pagpapautangng pera sa mga ariariang personal bilang panagot.

bangko ng mga bangko sa pilipinas; isang institusyon na ang pangunahing layunin ay isaayos ang pananalapi ng bansa.

bansang may mababang antas ng pinagaralan ang karamihan ng populasyon at may ekonomiyang agricultural.

Batas ng panustos -

kapag mataas ang presyo, mataas din ang dami ng panustos; kapag mababa ang presyo ,mababa rin ang dami ng panustos.

Bimetalismo -

pamantayang batay sa dalawang metal at kapwa ginagamit bilang salapi.

Brain drain -

Bangko Sentral ng Pilipinas -

bansang may mataas na antas ng kabuhayan at nakapag dudulot sa kanyang mamamayan ng masaganang pagkain, mataas na antas ng edukasyon at nakararanas ng mabilis na takbo o pag unlad ng kabuhayan.

Bansang umuunlad -

B

isang bangkong tumatanggap o gumagawa ng mga depositong demand na maaring bawiin ng tseke.

Bansang maunlad

Alokasyon -

mga bangkong itinatatag upang mahikayat ang publikokong magdepositong ng kanilang labis na salapi.

ang pag-alis ng mga mang-gagawang may kakayahang antas teknikal at propesyonal upang mamasukan nang palagian sa labas ng bansa.

Broker -

isang taong bumibili at nagtitinda ng mga security o pautang ng iba na may patubo.

Business Cycle -

Demand -

siklo ng paglaki o pagliit ng produksiyon ng panloob na ekonomiya ng isang bansa.

dami ng produkto na handa at kayang bilhin nga mamimili sa iba’t ibang halaga o presyo.

Demand Credit

C Credit Card -

katumbas ng tunay na salapi o cash na ginagamit sa pamimili.

-

Depression

Capital Goods -

mga makinarya, gusali, atiba pang bagay na ginagamit upang makalikha ng kalakal na pagkonsumo.

-

other thing being equal; ang hinuha na walang pagbabago maliban sa salik na pinag aaralan. Sa paggamit ng ceteris paribus, nagagawang simple ang pag papaliwanag sa mga gnayan na nais suriin.

-

sistema kung saan ang ekonomiya ay nasa ilalim na komprehensibong kotrol at regulasyon ng pamahalaan.

Consumption Goods -

mga bagay na binibili ng tao upang matugunan ang kanyang mga pangangailangan.

Contractinary Fiscal Policy -

layunin nito na pabagalin ang pagsulong ng ekonomiya sa pamamagitan ng pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan at pagpataas ng singil na buwis upang mapiglan ang inflation.

Corporation -

organisasyon ng negosyo na may legal na katauhan na hiwalay sa mga taong nagmamay-ari, kumokontrol, at nag papatakbo rito.

interes na pinapataw ng bangko sentral sa mga pautang nito sa mga bangko kapag kapos ang mga ito sa produkto.

E Ekonomiks -

Command Ekonomy -

mahabang panahon ng negatibong paglago ng ekonmiya.

Discount Rate

Ceteris Paribus -

katumbas ng tunay na salapi o cash na ginagamit sa pamimili.

pag-aaral ng mga paraan king paano ipamahagi ang limitadong pinagkukunang-yaman upang matugunan ang walang katapusang kagustuhan.

Ekonomiyang kontrolado -

isang sistema na ang pagpapasya sa katanungan ano, paano, para kanino at kalian gagawin ang produkto.

Ekonomic good -

isang produkto o serbisyo na limitado ang dami o produksyon.

Empleyong kaswal -

pamamasukang hindi regular at kung kailangan lamang.

Empleyong pamanahon -

pamamasukan ng isang tao upang gampanan ang trabaho sa particular na panahon.

Espesyalisasyon D

-

isang organisasyon ng produksyon na ang mga manggagawa ay nagpapakadalubhasa sa paggawa ng isang tanging produkto (at pag-asa sa kalakalan sa pagtugon sa kanilang pangangailangan) sa halip na gumagawa ng lahat ng bagay na kakailanganin nila.

-

G-22 -

Elasticity -

sa ekonomiks, ito ang raksiyon ng piling mga variable na ekonomiko sa paggalaw ng ibang mga variable sa ekonomiya.

indibidwal na nagsasaayos, nangangasiwa, at nakikipagsapalaran sa isang negosyo.

Epistemology -

sangay ng pilosopiya na pinag-aaralan ang pagbuo ng kaalaman.

Hanap-buhay -

isinasagawa ng pamahalaan upang mapataas ang antas ng output sa ekonomiya. Ginagamit ito ng pamahalaan upang isulong ang ekonomiya lalo na sa panahon ng resesyon upang mapigilan ang resesyon.

-

Ikatlong Daigdig -

isang bagay oserbisyo na walang bayad dahil ang dami ng panustos ay kasindami rin ng bilang ng nangangailangan.

-

-

halaga ng kabuuang produksiyon sa loob ng pambansang ekonomiya na maaring sukatin nang quarterly o tauhan.

Gross National Product

paggamit ng mga makinarya at makabagong teknolohiya sa pag linang ng mga industriya at pinag-ukunang yaman.

Industriyang may katamtamang laki industriyang binubuo ng hindi tataas sa 200 ang bilang ng mga manggagawa.

Insudtriya ng Pagmamanupaktura -

G Gross Domestic Product

isang katawagang tumutukoy sa mga umuunlad na bansa.

Industriyalisasyon

Free Good -

tumutukoy sa maunlad na bansa.

I

-

F

trabaho, propesyon, o kahit na anong Gawain na pinag-uukulan ng lakas ng tao.

Hilagang Bansa

Expansionary Fiscal Policy -

mga bansang papaunlad na kasapi ng World Trade Organization.

H

Entrepreneur -

halaga ng kabuuang produksiyon ng mamamayan ng isang bansa sa loob at labas ng pambansang ekonomiya na maaring sukatin nang quarterly o tauhan.

tumutukoy sa mga industriyang gumagamit ng makinarya sa pag poproseso ng mga materyales upang maging isang panibagong produkto.

Industriyang Primarya -

tumutukoy sa mga gawaing nagmumula sa agrikultura, paggubat at pagmimina.

Industriyang Tersarya

-

industriyang naglilingkod sa primarya at sekundarya.

-

Institusyong Pananalapi -

isang organisasyong tumatanggap ng salapi o mga kakilingan sa salapi at naglilipat nito sa mga tao at kompanya na may labis na pondo sa mga tao at kompanyang pangangailangan ditto ay higit sa kasalukuyang panustos.

Isahang Pagmamay-ari -

negsyong pagaari ng isang tao lamang.

Kalakalang pangkalahatan -

ang relasyonng presyo ng produkto at dami ng pangangailangan.

-

-

-

limitadong pinagkukunang-yaman maging likas na yaman, yamang tao o yamang kapital na maaring gamitin sa produksyon. Hindi kasapatan pinagkukunang-yaman upang matugunan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao.

-

-

Tumutukoy sa kasalatan ng isang bagay na bumubuo sa isang elemento. Kaganapan kung saan hindi kayang mapunan ng dami ng dami ng malilikhang produkto ang dami ng planong pagkunsumo ng tao.

Kapital -

Mga makinarya, kagamitan, o impaspraktura na ginagamit bilang salik ng produksiyon.

-

Maingat at makatuwirang paggamit ng likas at ang pangangalaga sa mga ito laban sa walang ingat walang pakundangang pagwasak at pagsira.

Kalakalang pagtitingi

Pamamaraang ginagamit ng mga samahan ng mga manggagawa sa pangangkin ng mga hinihiling ng samahan sa kanilang employer.

Katatagang Presyo -

Isang kalagayan na nagtatagpo ang daming kailangan ng mamimili at daming handing itutustos ng mga prodyuser.

Kita per capita -

Salaping kinikita ng bawat isang tao kung ang pambansang kita ay hahatiin ng pantay-pantay sa laki ng populasyon.

Kompetisyon -

Konserbasyon -

Isang sistema na ang ng mamay–ari at nagmamahala ng mga salik ng produksiyon ay iisang tao o kapitalista.

Kasunduang panlahat

Kakulangan -

Tumutukoy sa kalakalang pagtitingi at pangkalahatan ng iba’t ibang produkto.

Kapitalismo

K Kakapusan

Ang pagbili ng maramihan ng mga produkto sa mga nagtitingi, kompanyang industriyal at komersyal , mga nagluluwas at nag aangkat ng iba pa.

Kalakalang panloob

Iskedyul ng pangangailangan -

Pagbili ng bago at segunda manong prdukto para sa pansariling gamit o sa pangangailangan sa tahanan.

Isang pamilihan na may mamimili at nagtitindaat walang sinumang mamimili o nagtitinda ang nakapagtatakda ng negosyo.

Komunismo -

Isang sistema na ang Estado ang nagmamay-ari at namamahala ng mga salik ng produksyon; diktatoryal na pamahalaan din ang umiiral sa sistemang ito.

-

Konsyumerismo -

Isang kilusan na ang pangunahing layunin aypangalagaan ang mga mamimili sa mga masamang Gawain ng mga negosyante.

Likas – kayang paggamit

Kooperatiba -

Binubuo ng mga ksapi ng kabahagi sa puhunan at tubo; ang layunin nito ay makapagbili ng produkto at makapagbigay ng pagliling kod sa mga kasapi sa pinakamahabang halaga.

Korporasyon -

-

Mga korporationg itinatag ng mauunlad na bansa na may sangay sa iba’t ibang bansa.

Korporasyong Pilipino -

Korporasyong pag aari ng mga Pilipino ang 60 hanggang 100 bahagdan ng puhunan.

Kredito -

-

Salapi, produkto o serbisyo na binibigay ng isang taong nagpapahiram sa taong nangangakong ibabalik ang hiniram sa isang takdang panahon.

Paggamit ng renewable ng yamang likas sa paraang hindi ito manganganob na maubos

Lupa -

Sa ekonomiks, tumutukoy ito sa salik ng produksyon na yamang likas

Lock out

Negosyo na binubuo ng mga taong may ibinibahaging saping puhunan at ipinapalagay na may katauhang artipisyal at legal.

Korporasong Multinational

Kabuuang bilang ng manggagawa 15 taon at pataas, kabilang ang may trabaho, walang trabaho at naghahanap ng trabaho

-

Kasangkapang ginagamit ng kapitalista upang ipatigil ang pagtrabaho sa pagawaan

Legal tender -

Salaping itinakda ng batas na maaaring tanggapin bilang pambayad sa utang.

M Makroekonomiks -

Sangay ng ekonomiks na ang pinagaaralan ay kabuuan ng ekonomiya ng isang bansa

Mahirap na bansa -

Isan bansa na salat sa material kaya ang mga pangangailangang material ng kanilang mga mamamayan ay hindi kayang matugunan

Maliit na industriya L Labor Force Participation Rate -

Ratio ng kabuuang bilang ng mga taong kabilang sa lakas paggawa kung ihahambing sa kabuuang populasyon

Mga industriyang binubuo ng lima hanggang 99 na manggagawa.

Maykroekonomiks -

Sangay ng ekonomiks na ang pinagaaralan ay ang mga maliliit na gawaing pangkabuhayan.

Lakas – paggawa Monopolyo

-

Isang pamilihan na isa lamang ang nagtitinda; isang balangkas sa pamilihan na ang produkto ng isang industriya ay hinahawakan ng isang nagbibili o isang pangkat ng magtitinda.

-

Dating katawagan sa ekonomiks. Tinatawag itong political economy dahil maraming katanungan sa ekonomiya ang may implikasyon sa pampolitika at pampublikong patakaran.

Price War

N Nasyunalismo -

-

Ang pamamahalang pamahalaan ng mga pribadongkompanya o organisasyon.

Paligsahan ng mga bahay kalakal sa pagpapababa ng presyo ng kalakal at serbisyo upang makabenta nang mas marami.

Purchasing Power

O Oligopolyo -

Estruktura ng pamilihan kung saan may maliit na bilang ng bahay-kalakal nanagbebentang magkakatulad o magkakaugnay na produkto.

Opportunity cost -

Halaga ng bagay na handing isuko o bitawan upang makamit ang isang bagay.

P

-

Pagkawalang hanapbuhay -

-

Pagkonsumo -

Tumutukoy sa paggamit o pakikinabang ng mamimili samga produkto. Ang karaniwang pakahulugan dito ay ang pagbili ng produkto.

Pagsasapribado -

Palilipat ng pamamahala mula sa publikong sektor papuntang pribadong kompanya o korporasyon.

Partnership -

Organisasyon ng negosyo na binubuo ng dalawa o higit pang indibidwal na sumasangayong paghatian ang mga kita o pagkalugi ng isang negosyo.

Political economy

ng

tao

na

walang

Ang pagdaan mula mababa tungo sa mataas na antas.

Pamamasukang kontraktwal -

Oras at lakas na ginagamit ng tao sa produksiyon .

Ang bilang hanapbuhay.

Pag-unlad

Paggawa -

Kakayahan ng salapi na makabili ng produkto at serbisyo.

Ang pag empleyo ng isang tao sa isang proyektong matapos sa itinakdang panahon.

Pamantayang monometalismo -

Pamantayang batay sa isang metal.

Panahon ng kasaganahan -

Ang kalagayan ng ekonomiya o negosyo ay nasa mataas na antas ng kaunlaran.

Panahon ng pag-unlad -

Panahon ng pagtaas ng antas ng produksyon, tubo, hanapbuhay, sahod at kita at mga presyo at bahagdan ng interes.

Panggangailangan -

Ang pagsasama-sama ng indibidwal na dami ng kalakal at paglilingkod na bilhin ng mga tao sa iba-ibang presyo sa isang takdang panahon.

Panggangailangan pangkaligtasan

-

Mga pangangailangan na nagbibigay sa tao ng isang kaayusan, katahimikan at kalayaan sa pangamba at pag-aalaga.

R

-

Mga pangangailangang may kinalaman sa likas na mekanismo ng katawan upang mabuhay.

-

Ang pagpapalitan ng mga produkto at paglilingkod.

Pangkabuhayang pag-unlad -

Ang pamamaraan ng paggamit ng isang bansa sa likas na yaman nito upang mapataas ang kita at maingat ang antas ng kabuhayan ng tao.

Pangkat 77 -

Recession -

Isang pangkat na binubuo ng mga umuunlad na bansa na nagpapahayag ng mga isyung pangkabuhayan na nakaapekto sa mga umuunlad na bansa sa pulong ng UNTAD noong 1964.

-

-

na

Pautang -

-

Paraan ng pag-aayos ng alitan ng panig ng mangagawa at panig ng kapitalista batay sa pasya ng isang arbiter o ikatlong partido pang maiwasan ang welga.

Sektor ng industriya Isang bagay na tinatanggap bilang kabayaran sa biniling paninda o ginagawang paglilingkod.

Presyo -

Samahang nagpapahalaga sa kapakanan ng manggagawa tulad ng pagtaas ng sahod, pantay na pagtingin ng mga kapitalista, panlipunan at pang espiritwal na kapakanan ng mga manggagawa.

Sapilitang pagkakasunduan

Pagbibigay ng gamit ona kabayaran sa takdang panahon o pagpapahiram ng pera sa mga taong pinagkakatiwalaan.

Pera -

Salaping pinag-uutos gamitin o tanggapin ng isang tao ng mga taong nangagasiwa sa pamahalaan.

Samahan ng mga manggagawa

Snasakop ang unang anim na buwan ng pamamasukan ng isang manggagawa.

Mga lkalakal at paglilingkod matatagpuan sa pamilihan.

Pagsama o pagkalugi ng mga negosyo.

S

Panustos -

Programang nauukol sa paglilipat ng pamamahala at pag0aari ng lupaing agrikultural sa mga tunay na nagbubungkal nito.

Salaping Flat

Pansamantalang hanapbuhay -

Ang paghirang ng isang tao na palagiang empleyo bunga ng kanyang mahusay na pagpatupad ng tungkulin.

Reporma sa lupa

Pangangalakal -

Paglikha ng kapakinabangan.

Regular na pamamasukan

Pangangailangan pisyolohikal -

-

-

Sektor ng pangangalakal -

Katumbas ng pang-ekonomiyang halaga ng kalakal o paglilngkod.

Produksiyon

Tumutukoy sa iba’t ibang uri ng gawaing pangkabuhayan.

Tumutukoy sa kalakalang panloob at panlabas ng bansa.

Semetalismo

-

Pamantayan na batay sa isang yunit ng metal ng pantimbang ayon sa batas.

Underemployment -

Sosyalismo -

Isang sistema na ang nagmamay- ari at namamahala ng produksyon ay ang Estado.

Unemployment rate

Dami ng produkto na handa at kayang ipagbili ng bahy-kalakal sa iba’t ibang presyo.

Utilitarianism

-

Suplay -

-

Salik ng produksyon -

Lupa,paggawa at capital na ginagamit upang makabuo ng produkto.

Sustainability -

Pagtatrabaho na hindi naayon sa antas ng pinag-aaralan o kasanayan.

Ayon ditto, nagmula ang halaga ng isang bagay sanalilikhanitong kapakinabangan sa tao.

W Welga -

Paglalaan ng mga pinagkukunang yaman sa darating na henerasyon upang kaniang matugunan ang mga pangangailangan atkagustuhan nang hindi naisasantabi ang kasalukuyang mga pangangailangan at kagustuhan.

Proposition ng mga taong may ganap na walang trabaho sa kabuuan ng lakas paggawa.

Pansamantalang pagtigil sa trabaho ng mga empleyado dahil sahindi pagkakasundo sapamunuan o sa mayari.

Sosyohan -

Negosyo na ang pagmamayari ay nasa kamay ng dalawa o higit pang tao.

T Testimonial -

Bayad na kasabihanng mga tanyag na tao.

Tapos na produkto -

Produktong direktang makokonsumo ng mga mamimili.

Tradisyonalna ekonmya -

Sistemang pang- ekonomiya na nakabatay sa tradisyon, kultura, at paniniwala.

U Oas Polytechnic School

Oas, Albay

Araling Panlipunan IV

(Diksyunaryong Pang-Ekonomiks)

Ipinasa kay: Mr. Edgardo Adalla

Ipinasa ni: Jessmar Q. Clete