Desarrollo Del Lenguaje

Dese De senv nvol olve veme ment ntoo psi psico coló lóxi xico co:: Adquisición da linguaxe. Miguel Pérez Pereira USC Master en Transtornos do

1.-- De 1. Dese senv nvol olve veme ment ntoo co comu muni nica catitivo vo (1 (1)) Características e requisitos da comunicación: 



Intencionalida Intencion alidade de comu comunicat nicativa. iva. Intenc encion ionali alidad dade e e int intenc ención iónss com comuni unicat cativa ivas. s.  Int Interpretaci retación ón paterna paterna dos comporta comportamento mentoss infan infantís. tís.  Interp Atribución Atribu ción errón errónea ea de de compete competencia ncia ós neno nenos. s. Uso de recursos con significado compartido.  Historia común e negociación dos significados.

1.-- De 1. Dese senv nvol olve veme ment ntoo co comu muni nica catitivo vo (1 (1)) Características e requisitos da comunicación: 



Intencionalida Intencion alidade de comu comunicat nicativa. iva. Intenc encion ionali alidad dade e e int intenc ención iónss com comuni unicat cativa ivas. s.  Int Interpretaci retación ón paterna paterna dos comporta comportamento mentoss infan infantís. tís.  Interp Atribución Atribu ción errón errónea ea de de compete competencia ncia ós neno nenos. s. Uso de recursos con significado compartido.  Historia común e negociación dos significados.

1.-- De 1. Dese senv nvol olve veme ment ntoo co comu muni nica catitivo vo (2 (2)) Progresiva comple Progresiva complexiza xización ción das formas formas de interacci interacción ón social: preparación para a aparición das 1ª s formas de comunicación. 3º mes 1ªs formas de organización cíclica de conductas expresivas; sintonía dos comportamentos alternante alter nantes. s. Continxe Continxencia ncia e regulari regularidade dade.. s  6 Esquemas interactivos con anticipación. 1º xogos sociais. Iniciativa no xogo. Aparición Apari ción das das primeiras primeiras condu conductas ctas comuni comunicativa cativas. s. 



 

Protoimperativos , petic Protoimperativos, petición ión ou ou req requer uerime imento nto.. Protodeclarativos ou con conduc ductas tas de aten atenció ción. n.

1.- Desenvolvemento comunicativo (3) Carácter triangular dos comportamentos comunicativos: Sugarman: Obxecto

 Neno

Intersubxectividade secundaria (Trevarthen)

Adulto

1.- Desenvolvemento comunicativo (4) Xénese e evolución dos xestos comunicativos: Xestos de sinalar (Bruner e Ratner), ofrecer, dar, pedir... Proceso de Interiorización / Aprendizaxe cultural imitativo.

1.- Desenvolvemento comunicativo (5) Vocalizacións prelingüísticas: Protopalabras (Menn) ou Formas Fonéticamente Consistentes (FFC: Dore).  Aparición: Balbuceo  primeiras palabras.  Características das FFC:  Unidades fácilmente aillables  Limitadas por pausas  Integradas por elementos fónicos máis estables  Producción relacionada con cambios circunstanciais  1ª asociación entre son e significado (difuso)  Idiosincráticas  Tipos:  Expresións de afecto  Expresións instrumentais  Expresións de indicación  Expresións de agrupamento

Relacións da linguaxe con outros dominios (Bates) Linguaxe

Situación do estrano

Medios-fins

Xogo simbólico

Xestos

Xogo combinatorio

Uso e evolución de procedementos comunicativos: xestos, FFC, palabras 70 60

Xestos FFC Palabras

50 40 30 20 10 0 9 meses 12 meses 15 meses 18 meses 21 meses 24 meses Extrapolación de resultados de Pérez Pereira & Castro, 1988

A primeira linguaxe (1) Adquisición do vocabulario (baseado en M. Smith e Carey). Idade 0;11

Número de palabras diferentes 1

Aumento 1

1;3

10

9

1;7

50

40

2;0

450

400

2;6

950

500

4;0

2450

1500

6;0

4500

2050

Versión gallega. Palabras y gestos: Prod uc ción de palabras Percentil 100

80 60 40 20 0

8

9

10

11

12

13

Edad Percentil 10 Percentil 25 Percentil 50 Percentil 75 Percentil 90

14

15

Versión gallega del CDI. Palabras y gestos: Comprensión de vocabulario. Percentil 350 300 250 200 150 100 50 0

8

9

10

11

12

13

Edad Percentil 10 Percentil 25 Percentil 50 Percentil 75 Percentil 90

14

15

Desenvolvemento léxico inicial Varios momentos con características cualitativamente distintas (Barrett, 1995): 1º) período no que o vocabulario dos nenos non supera as 10 palabras  2º) período no que o repertorio léxico está entre as 10 palabras e as 50.  3º) período posterior ás 50 palabras. 

A primeira linguaxe (1) Características das 10-12 primeiras palabras 









Non xeneralización: ausencia de significado conceptual. Contextualización: uso en formatos de acción ou xogo conxunto cun adulto. Relacionadas coa representación de eventos ou acontecementos (Nelson). Moitas relacionadas coa expresión de afectos, agrados e desagrados. Moi poucas con significado referencial.

A primeira linguaxe (1) Categorías léxicas máis frecuentes:  Interxeccións  Fórmulas  Xente  Alimentos  Animais    

Verbos Partes do corpo Utensilios Calificativos

Nº medio de palabras producidas ós 8, 12 e 15 meses. Nº palabras

7

6.43 5.83

6 5 4

4.7

4.4 3.66

12 meses

3.34

3

2.66 1.97

2

1.52 1.11

1 0

8 meses

1.17

2.94

15 meses

1.93

1.91 1.6

1.34 0.98

1.09

0.74 0.55 0.41 0.34 0.28 0.21 0.34 0.45 0.31 0.05 0 0 0 0 0 0 0

1.3 0.89 0.26

0.55

1.02

0.52 0.38 0.23 0.21 0.05 0.1 0 0 0 0

0.85 0.62 0.5

1 0.31 0

Interxeccions Vehículos Alimentos Corpo Utensilios Xente Verbos Calificativos Preguntas Cuantificador  Animais Xoguetes Roupa Mobeis Lugares Fórmulas Temporales Pronomes Preposicions

Categorías

A primeira linguaxe (2) Fonoloxía:  

  

Procesos de simplificación. Preferencia por certos sons (p,b,t,m,n,d,b,l,k, a,i,o,e...): mamá, papá, pete, nene, ta... Reduplicacións. Asimilacións dun son a outro (s  t). Abundancia de formas canónicas ou padróns que son aplicables a diferentes referentes: tete: leche, teléfono, peine...

Estilos diferentes: conservador / arriscado.

A primeira linguaxe (2) Pragmática: Cubre funcións semellantes ás que cubrían as formas de comunicación prelingüística:  Atención  Requerimento Comunicación prelingüística  Vocativo  Rexeitamento  Aceptación  Realización Funcións posteriores  Designación  Descripción  Información

Papel dos adultos na adquisición inicial da linguaxe. Sistema social de soporte da adquisición da linguaxe (SSSAL): Bruner. Relacionado co concepto de formato. Primeiros estudios sobre da Fala Maternal: Snow:    

Inadecuación do nome. Papel facilitador: Modelo máis simple. Permite unha análise mellor da linguaxe por parte do neno.

Características da fala dirixida a nenos Ton de voz máis elevado Entonación esaxerada Ritmo máis lento Pausas máis marcada no fín da oración Referida ó contexto presente En relación co que o neno acaba de dicir ou facer  Máis repeticións Uso palabras infantís

Lonxitude das emisións máis curta. Menos verbos por oración Menos oracións complexas Máis verbos en presente Máis palabras contido e menos palabras con función gramatical Menos modificadores (adxectivos, adverbios) por oración

Proceso inicial de aprendizaxe de palabras. Proposta de Tomasello (2003): Prerrequisitos:  

Habilidades de segmentación da fala, Conceptualización de referentes.

Procesos fundacionais:   

Atención conxunta. Lectura intencional. Aprendizaxe cultural.

Procesos facilitadores: 



Contraste léxico: axuda a definir a extensión das palabras. Contexto lingüístico (posición).

Percepción da fala. Percepción diferencial da fala propia (1º mes): Mehler  e outros (1988): preferencia polo francés/ruso. Papel claves prosódicas. O estudio da percepción de fonemas e os novos métodos de estudio no ámbito da percepción de estímulos: paradigma da habituación. Percepción categorial de fonemas (Eimas, Morse...). Primeiro estudio de Eimas et al. (1971). Discriminación de todos os fonemas ós 6 meses. Capacidade psicoacústica especial na especie humana. Efecto da experiencia na diferenciación e a perda da capacidade de diferenciación (Miyawaki: xaponeses e ingleses adultos: [la/ra]). Uso dos patróns entonacionais das sílabas para

Producción da fala. Período de 1 a 50 palabras (12-18 meses). Preferencia por certos sons: p, b, t, m, n, d, b, l, k, a, i, o, e (mamá, papá, pete , lela, nene, papa, pato (plátano), teta (galleta), keka , popó, caca, malo, da, ta, no, awa). Evitacións de sons. Reduplicacións: repetición dunha sílaba. Asimilacións dun son a outro (ti por si). Regularidade. Abundancia de formas canónicas ou patróns de son (teté = leche, peine, tel, puerta, techo). Estilos iniciais diferentes: 

  Conservador : non produce palabras si non controla a

producción dos seus sons (ou unha parte deles:sons iniciais).    Arriscado : Produce palabras novas ainda que non pronuncie ben os seus fonemas compoñentes.

Período de 18 a 48 meses Progresiva desaparición dos procesos de simplificación Repert Rep ertori orioo fon fonoló olóxic xicoo pro progre gresiv sivame amente nte mái máiss ric rico. o. Substi Sub stituc tución ión dun son por outr outro, o, cada cada vez mái máiss res restri trinxi nxida. da. (Dafa por Rafa; wojo por rojo, tambol por tambor ). ). * Asim As imililac ació iónn dun dun so sonn a ou outr troo pr próx óxim imoo (bobo por globo) en progresivo descenso. Reducción da estructura silábica:  Reducción de grupos de consonantes ( ten por tren).  Reducción do diptongo a un elemento ( dente por diente, tene por tiene, en en es espa paññol ol). ).  Pe Perd rdaa de co cons nson onan ante te ou se segm gmen ento to fifina nall (lapi por lápiz). Máis Má is tí típi pico co en ne neno noss in ingl gles eses es.. Omisió siónn de sílaba sílabass inicia iniciais is áto átonas nas (melo por caramelo,  Omi fante por elefante). Omis isiión co cons nson onat atee in iniici cial al:: ufanda por bufanda.  Om

Substitucións: regularidade Labial Labio-dental p

Dental

Velar  

t

k

Oclusiva sorda b d g Oclusiva sonora f q c Fricativa Subs Su bstititu tuci ción ónss de ab abai aixo xo ar arri riba ba e de de dere reitita a a es esqu quer erda da:: zebra tebra ; feli peli; quematema; ganadana

Repr Re pres esen enta taci ción ónss fo fono noló lóxi xica cass e pr prod oduc ucci ción ón Repres Rep resent entaci ación ón fonol fonolóx óxica ica:: ¿é equ equipa iparab rable le á pro produ ducci cción? ón?   Lata e Rata.

Represent Repres entaci ación ón fonol fonolóx óxica ica:: semella semellante nte ó mod modelo elo adult adultoo e diferente difer ente da súa prod producció ucción: n: problema problema articulat articulatorio orio,, non representacional.

Período de 4 a 12 anos Axuste morfofonolóxico da raiz con certos morfemas: durmiendo, traigo (español), caibo (galego). Desenvolvemento metafonológico: reflexión sobre ou consciencia da composición sonora das palabras: sílabas, fonemas. Relación coa aprendizaxe da escrita. Comprensión do significado que teñen as variacións na entonación e outros rasgos prosódicos (Cruttenden).

Desenvolvemento léxico inicial Incremento espectacular do vocabulario entre os 16 (43 palabras: percentil 50) e os 30 (case 513: percentil 50). Importante variación interindividual (8: pecentil 10 / 353: percentil 90 ós 16 meses; 275: percentil 10 / 686: percentil 90 ós 30 meses). Categorías máis numerosas ós 16 meses: verbos, alimentos, utensilios, fórmulas, xente, roupa, animais, interxeccións, móbeis, partes do corpo. Categorías máis numerosas ós 30 meses: verbos, alimentos, utensilios, calificativos, xente, roupa, mobeis, fórmulas, cousas de fóra, animais, pronomes.

Versión galega: Palabras e oracións: Producción de palabras Percentil 800 600 400 200 0

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Idade Percentil 10

Percentil 25

Percentil 50

Percentil 75

Percentil 90

Nº medio de palabras producidas ós 16, 24 e 30 meses. Nº palabras

100

90.79

80 16 meses

60 47.77

40 20

47.13

48.24

24 meses 30 meses

31.59 29.34 27.67 27.52 25.66 25.25 23.7 25.11 23.61 21.61 19.96 19.84 17.98 16.8815.52 16.35 16.11 14.93 14.33 13.96 13.86 13.87 13.78 13.35 12.39 11.4 10.73 9.85 9.43 7.98 8.8 8.71 8.39 8.02 7.61 8.2 7.8 7.3 6.53 5.2 6.07 6.47 5.53 3.87 4.68 4.3 5.3 2.8 3.67 2.47 3.46 2.13 1.78 1.8 2.24 0.47 1 0.33 0 1.27 1.13 0.07

0 Interx.

VehículosAlimentos Corpo Mobeis Lugares Fórmulas Calific Pronomes Prepos Auxiliares Animais Xoguetes Roupa Utensilios Fora Xente Verbos Tempo Preguntas Cuantif  Conect

Desenvolvemento semántico inicial: infraextensión. Infraextensión: producción dunha palabra só para certos referentes da categoría (extensión reducida): mesa só para mesas de 4 patas e de madeira. Explicación: utilizouse a teoría dos prototipos de Rosch.  Algús conceptos fórmanse por un proceso de analoxía (semellanza) respecto dun prototipo central inicial: “parecido familiar”.

Teoría de formación dos conceptos de Rosch. Gorrión Pomba Xílgaro Águia Curuxa Milano Teoría dos prototipos de Rosch

Pingüín Avestrúz

Desenvolvemento semántico inicial: sobreextensión ou sobrexeneralización. Os nenos producen algunhas palabras dun xeito excesivamente amplo en relación a referentes que non pertencen á categoría nominal: exemplo, guauguau para refereirse a un gato, unha ovella, un león ou unha vaca. Explicación: Clark desenvolveu a teoría dos rasgos semánticos: o significado das palabras está integrado por unha serie de rasgos semánticos ou unidades de significado, que se poden adquirir progresivamente:

Teoría dos trazos semánticos de Clark Guau-guau: [animal] [cuadrúpedo] [con pel]  Rasgos compartidos por cans, gatos, ovellas, vacas... Posteriormente os nenos van incorporando outros rasgos que permiten diferenciar uns animais de outros:  

Cans: [animal] [cuadrúpedo] [con pel] [carnívoro] [doméstico] Vaca: [animal] [cuadrúpedo] [con pel] [hervívoro] [con cornos]

Dese xeito iranse formando os primeiros campos semánticos : Animal Doméstico Salvaxe can, gato, cabalo, vaca...

león, raposa, hiena...

¿Cómo establecen os nenos a referencia? Dificultades do proceso de establecemento do referente: “Mira unha galiña”.

¿Cómo establecen os nenos a referencia? Soporte social:  Os contextos de acción e interacción creados polos pais facilitan o establecemento do referente axeitado.  As características da fala dirixida a nenos facilitan o proceso de establecemento da referencia. Restriccións: reducción das hipóteses posibles sobre do significado dunha palabra (Clark, Markman).  Markman: concepción innatista:  Restricción do obxecto completo.  Restricción taxonómica.  Restricción da mutua exclusividade.

Adquisición de adxectivos dimensionais Grande/pequeno; alto/baixo; gordo/delgado; longo/curto; ancho/estreito: Forman un campo semántico. Diferencias en canto á xeneralidade de uso:  Grande/pequeño: uso xenérico; para varias dimensións mesmo combinadas  Alto/baixo: uso especifico, para unha dimensión. Os nenos comprenden primeiro grande/pequeno, e despois gordo/delgado> alto/baixo > longo/curto > ancho/estreito. Efectos da experiencia na orde de adquisición Tendencia: Do xeral ó específico.

Desenvolvemento semántico posterior  Formación dunha rede de categorías semánticas xerarquizadas en relación ó desenvolvemento conceptual: sistema de categorías inclusivas. ALIMENTOS

LACTEOS

CARNE

VERDURAS

FROITAS

PEIXES

queixos iogur polo terneira chícharos zanouras maza plátanos pescada ollomol reineta golden tabardilla...

ESTRUCTURA SEMÁNTICA XERÁRQUICA

Desenvolvemento semántico posterior  Referencia, significado e sentido. As relacións de sentido. Sinónimos, antónimos. Influencia do contexto gramatical no establecemento do significado das palabras.  Exemplo: Palabras para cores en cegos. O can é grande. O can é branco. Un can grande. Un can branco. • Comprensión das relacións anafóricas: Había unha vez un gato negro. Él subía ós tellados pola noite sin que o viran.

Adquisición de morfemas: 18-24 meses Formas as veces non diferenciadas dos primeiros artigos (s) (protoartigos). Primeiras formas de plural usadas de maneira non sistemática, ás veces só co certas palabras. Primeiras formas do artígo determinado e indeterminado (non todas). Uso dalgunhas preposicións (a, de, en, por ), esencialmente en frases feitas. Uso dos diminutivos non diferenciado da forma básica. Uso ocasional de pronomes posesivos e persoais en usos formuláicos (¡meu!, a mín, ¡mío!, a mí...).

Desenvolvemento morfolóxico: Introducción ¿Qué son os morfemas? Tipos de morfemas: morfemas libres e ligados. Admirable capacidade para analisar e usar morfemas nos nenos pequenos: 

 

Non cometen erros como usar morfemas nominais con verbos e morfemas verbais con nomes. Complexidade do sistema, pero adquisición rápida. Uso automatizado e non consciente.

Descripción equivocada da adquisición de morfemas procedente dalgúns estudios transversais. Diferencia entre uso e uso productivo: criterios de productividade. Forma e función. Aparición dunha forma e funcións coas que se usa. Uso de morfemas e desenvolvemento sintáctico

Adquisición de morfemas: 24-36 meses Uso sistemático dos plurais en nomes, determinantes, adxectivos... Variación de número axeitada nos determinantes (artigos, demostrativos...). Primeiras variacións dos tempos e persoas verbais. Variación de xénero nos sustantivos, adxectivos e artigos. Maior variedade de preposicións e adverbios ( desde, con, para, sin, alí, como, agora...). Uso diferenciado (próximo/distante) dos demostrativos e adverbios de lugar. Uso de auxiliares (ser, estar ). Uso sistemático de pronomes persoais e posesivos. Aparición das primeiras variacións de modo (subxuntivo, ex. marches, vengas, vayas). Aparición dos tempos compostos en español (se ha caído). Erros de sobrerregularización.

Sobrerregularización 1º fase GALEGO Sei Coupo Puxo CASTELÁN Anduvo Roto Puse INGLÉS Went Feet

2ª fase

3ª fase

Sabo Cabeu Poñeu

Sei Coupo Puxo

Andó Rompido Poní

Anduvo Roto Puse

Goed Foots

Went Feet

Sobrerregularización Desenvolvemento en U:  1º uso escaso e ocasional das formas correctas en situacións de imitación ou frases feitas (arredor  dos 24 meses).  2º uso sobrerregularizado: resultado da abstracción dunha regra lingüística a partires da experiencia (2 ½ a 7 anos).  3º uso correcto: ten en conta as excepcións á regra (despois dos 7 anos). Proceso de reorganización do coñecemento lingüístico.

Forma e función na adquisición de morfemas Funcións pragmáticas dos pronomes e adxectivos posesivos: aparición progresiva de novas funcións (Pérez Pereira, Forján & García, 1996): 1º Reivindicación da posesión en situacións definidas de pugna ou reivindicación, e uso elicitado:   

Meu.

Adulto: O coche é meu. Neno: Non meu.

2º Uso descriptivo e uso narrativo.  Uso descriptivo: 



O teu coche é bonito.

Uso narrativo: 

Fumos á casa dos meus abós.

Adquisición de morfemas: 36-48 meses Uso sistemático e correcto dos tempos, persoas e modos verbais. Uso productivo dos aumentativos e diminutivos (resultados adaptación proba Berko). Uso frecuente de adverbios, preposicións; aparecen antes, entonces, despois…, que serán utilizadas na elaboración de relatos. Erros de sobrerregularización serán dominados despois dos 6 años (moitas veces ainda existen con algúns verbos ós 9-10 anos).

Desenvolvemento sintáctico inicial: galego e español Etapa e idades

Características

1ª: 1;0-1;6

Non mostran coñecemento sintáctico. Emisións dunha soa palabra ou frases feitas (conxeladas, estereotipias, fórmulas)

2ª: 1;6-2;2

Comezan as primeiras combinacións de palabras en frases incompletas. As primeiras realizacións sintácticas están restrinxidas a certos elementos léxicos. Sensibilidade ós fenómenos de concordancia de número e xénero.

1.- Desenvolvemento gramatical inicial 



Desenvolvemento gramatical inicial e diferencias individuais. Os nenos poden apresentar dous estilos extremos de adquisición: 

Nenos de estilo analítico  



Utilizan un número reducido de frases conxeladas na súa fala.

Nenos de estilo gestáltico ou holístico: 





Analizan os elementos primeiro e os usan despois.

Utilizan frases primeiro, e as analizan despois (notá, está quente, tiráchelo). Utilizan unha grande cantidade de frases conxeladas.

Producción de frases aprendidas de memoria, rutinas verbais, fala estereotipada nos nenos cegos: predominio estilo gestáltico.

Exemplo do desenvolvemento dunha construcción  particular  • Artigo indefinido + nome común • 22 meses: “un coche”: frase conxelada. • 23 meses: “un coche”, “un can”: emisión intermedia (“can” xa existía no vocabulario do neno como palabra independente). • 24 meses: “un coche”, “un can”, “un libro”, “un pato”: emisión construida ou patrón (as palabras xa existían  previamente no vocabulario do neno). Considerase que neste momento o neno xa posúe un patrón para a estructura artigo indefinido + nome común.

Adquisición da concordancia de xénero: erros iniciais e o seu significado Primeros erros (entre 1;9 e 2;1) (Hernández-Pina, 1984; Clark, 1985): 

 Mota rota



Tierra azula



Un papelo

Indican sensibilidade cara á terminación das palabras e á concordancia do sustantivo co artigo e o adxectivo.

RELACIÓNS SEMANTICAS EXPRESADAS NO ESTADIO 1 (Brown, 1973) AXENTE-ACCIÓN nené pega ACCIÓN-OBXECTO empuxa tren papá pelota AXENTE-OBXECTO ACCIÓN-LOCATIVO sentar sofá ENTIDADE-LOCATIVO vaso mesa POSUIDOR-POSESIÓN abrigo mamá ENTIDADE-ATRIBUTO pelota verde DEMOSTRATIVO-ENTIDADE éste coche • ¿Existe un coñecemento xeral ou abstracto? • Polémica entre xenerativistas (Valian, P. Bloom) e defensores da aprendizade inicial circunscrita a items léxicos (Bowerman, Lieven, Pine, Tomasello)

Desenvolvemento sintáctico posterior  Etapa e idades 3ª: 2;2-2;6

4ª: 2;6-3;2

Características Primeiras oracións simples completas. Categoría nominal. Dominio da concordancia de número. Oracións negativas e interrogativas simples. Primeiras oracións en subxuntivo. Categoría verbal. Oracións interrogativas con pronome. Uso das primeiras oracións coordinadas e subordinadas. Dominio da concordancia de xénero. Dominio da morfoloxía verbal e nominal básica.

Desenvolvemento sintáctico posterior  Etapa e idades 5ª: 3;2-4;6

6ª: 4;6-9;0

Características Utilización de toda a variedade de oracións subordinadas. Control da corrección gramatical. Dominio da selección de modo (subxuntivo/indicativo). Comprensión de oracións pasivas irreversibles e, máis tarde, reversibles. Correcta comprensión de oracións que vulneran a orde estándar e outras oracións complexas. Mecanismos básicos de elaboración do discurso conectado (diferenciación do primeiro plano e o fondo narrativo).

Adquisición oracións complexas Primeiras oracións complexas aparecen ós 2;6 (sustantivas de infinitivo: quero + verbo infinitivo). Antes dos 3;6 anos producen unha grande variedade de O C.    

Coordinadas Subordinadas sustantivas con nexo Adxectivas ou de Relativo Abverbiais:  Condicional  Causal  Temporal  Modo  Propósito  Comparativa

Algunhas aparecen despois: Subordinada temporal de lugar.

Adquisición oracións complexas: exemplos Sub. Infinitivo: Neno 2 (2;5.11): Quiero ir a la cunita . Coordinada: Neno 2 (2; 5.11):  Rompiste la bombona y rompiste la  película; Nena 1 (2; 9.27): Non fago nada e ti non te marchas. Subordinadas nominais con nexo: Nena 1 (2;9.7): Mira o que dibuxei;  Neno 3 (3;1.2): Andrea, me dijo mami que te tapara la boca. Sub. de Adxectivo: Nena 1 (2;8.15): ¿Quen é o que está falando? Condicional: Child 2 (2;7.2): Vete a la calle si quieres. Comparativa: Child 2 (2;5.11): Estoy tieso como una piedra. Temporal: Nena 3 (3;1.2): Pues ya te doy el yogurt cuando te levantes. Modo: Nena 3 (2;8.10): Miguel mira como tomo el zumo. Propósito: Neno 2 (2;10.23):  Luego la busco pa [para] que la encienda la aspiradora.

Causa: Neno 2 (2;7.2): Enciéndelo tú que tú sabes

ADQUISICIÓN DE ORACIÓNS COMPLEXAS ORACIÓNS PASIVAS El perro persigue al gato. PN1 V PN2 El gato es perseguido por el perro. PN2 aux. V+PP prep. PN1 Pasivas irreversibles: Las flores son regadas por María: comprensión 5 anos: coñecemento do mundo, facilita. Pasivas reversibles: La niña es perseguida por el niño: 7 anos. Variación dependendo do crácter semántico do verbo: antes verbos que representan accións con resultado final evidente (tirar, enfadar) antes que accións sin resultado visible (perseguir).

ADQUISICIÓN DE ORACIÓNS COMPLEXAS ORACIÓNS QUE VULNERAN A ORDE ESTANDAR O Principio de Distancia Mínima: O suxeito dunha oración é o PN que antecede ó verbo. Estudio de Carol Chomsky:  ¿A moneca é fácil ou difícil de ver?  Donald prometeu a Pluto dar unha voltereta. Adquisición moi tardía: 7 / 9 anos.

Desenvolvemento pragmático Qué é a pragmática:  

Expresión intencións ou propósitos. Variación da fala en función do contexto.

Evolución da capacidade de facer cousas coa linguaxe. Evolución da variación da fala en función do contexto: preguntas; formas de petición cortés. Evolución da capacidade para conversar.

Funcións pragmáticas da 1ª linguaxe segundo Haliday IDADE NOME DESCRIPCIÓN EXEMPLO 10-14 Instrumental Permitelle obter as cousas que quere. O Auga (quero auga) neno pide algo. 10-14

Reguladora

Pide que outra persoa faga algo.

Ta (dame). Vai alí.

10-14

Interaccional Para establecer relación. Saúdos, formas de obter a atención dos outros, respostas a chamadas.

¡Hola! Gracias.

10-14

Persoal

Expresión de sentimentos de interés,  pracer, disgusto, participación ou rexeitamento

 Non. ¡Ben! Pecho (men-tres cerra).

14-18

Heurística

Para preguntar e obter saber.

¿Qué es eso? ¿Por qué?

14-18

Imaxinativa

Para crear un universo propio, de imaginación y/o ficción.

Son un león.

>22

Informativa

Medio de comunicar unha información É o meu abó.

HABLANTE 1

MEDIOS

Inicio.

Vocativo, atención, directivo...

llamada pregunta,

HABLANTE 2

MEDIOS

Respuesta.

Respuesta, devolución turno, reconocimiento o indicación de atención...

Establecimiento tema.

del

Diversos

Diversos

Continuación tema.

del

Diversos

Diversos

Fin.

Cambio de tema, agotamiento natural del tema, interrupción.

Fin

Cambio de tema, agotamiento natural del tema, no respuesta.

Adquisición da capacidade para conversar  Características dunha conversación:  Inicio  Continuación  Fin Evolución da capacidade para conversar e dominio dos recursos lingüísticos. Capacidade para conversar, coñecemento do mundo e coñecemento social. Estratexias comunicativas dos pais e funcións no mantemento da conversa.

EJEMPLOS DE CONVERSACIONES. Madre e hijo de 2 años. Madre Carlos, dame el vaso. Niño (Acción no verbal) / Toma. Madre Muy bien. Madre con su hijo de 7 años. Madre ¡Carlos! Niño ¿Qué? Madre ¿Qué quieres de postre? Niño No quiero postre. Madre Ya sabes que tienes que tomar postre siempre. Niño Pues, yogur. Madre No, en la comida tiene que ser fruta. Niño ¿Qué hay? Madre Plátano, manzana, kiwi, mandarina... Niño Plátano... Madre Toma. Dos niñas de 3 años jugando con una cocina. María Vamos a hacer la comida. Raquel Venga. María Vamos a hacer sopa. Raquel Sopa María Y tarta de chocolate. Raquel Tarta de chocolate.

INI CONT FIN

Número medio de diferentes tipos de intercambios verbales en los que participan madres y niños en 30 minutos de conversación (Ninio & Snow, 1996). 40   s 35   o    i    b 30   m   a   c 25   r   e    t   n 20    i   e    d   o 15   r   e   m 10    ú    N

N iños M adres

5 0

12

14

16

18

20 22 24 E d ad e n m es e s

26

28

30

32

Estratexias comunicativas dos pais (1) Crean contextos nos que se usan rutinas comunicativas que os nenos recoñecen e que facilitan a súa participación. Sensibilidade ós intentos comunicativos dos nenos. Anticipan e detectan sinais comunicativas dos seus fillo, que as veces son tenues. Dan mais tempo de agarda para a participación (quenda) dos seus fillos. Utilizan máis mecanismos que permiten reparar incomprensións:  Peticions de clarificación.  Imitacións interrogativas. Interpretan de xeito enriquecido e apropiado as emisións verbais dos nenos.

Estratexias comunicativas dos pais (2) Ofrecen un modelo lingüístico apropiado ó tempo que  prolongan ou continúan o tema:  Extensións  Reformulacións. Favorecen a participación dos seus fillos na conversación e o contacto social:  Máis preguntas para que os nenos respondan.  Máis directivos para guiar a súa actividade e lograr a  participación. Dan máis respostas á participación dos nenos (sinais de comprensión), reforzando a súa participación na conversación.

Exemplos de diferentes estratexias comunicativas paternas. Petición de clarificación: Niño Más. Madre ¿Más qué? Niña Mana. Madre ¿Qué es Mana? Niño Más galletas. Madre ¿Quieres más galletas? Imitación interrogativa: Niño Caja. Madre ¿Caja? Vete a coger la caja. Niño Mañana. Madre ¿Mañana? Extensions e reformulacións: Niño Wico (rico). Madre Está rico. Niño Madre

Abuela enfermita Si, la abuela estaba enfermita en la cama.

Desenvolvemento pragmático Evolución da variación da fala en función do contexto:  Realización de preguntas directas e indirectas. 



Cambio cara ós 3;6 anos.

Formas de petición cortés.   

Estudio de Bates: 1º Ningunha variación (3 anos) 2º Variación na entonación e uso de por favor (4-5 anos)



3º Uso axeitado da forma de petición cortés (6  anos): “Por favor, ¿podería darme un caramelo?”

“¿Dariame un caramelo?”

Desenvolvemento pragmático Presuposicións:  ¿Qué é a presuposición?  Relación co desenvolvemento da mente.  Evolución da capacidade de facer presuposicións: 



Os bebés pronuncia a palabra máis informativa nas súas emisións dunha úneca palabra. Período holofrástico (emisións dunha palabra) (Greenfield):  



Variacións pragmáticas da orde para remarcar intencións (despois dos 3 anos):  



Sun (sol) Hot (quente)

Lo hago yo Poner el camello a mí.

Variación da fala cando se dirixen a nenos máis pequenos (4 anos)

Desenvolvemento pragmático Comprensión de términos deícticos: aquí / alí; esto / aquello. Pronomes. Características dos deícticos:  

Referente impreciso. Significado cambiante en función do contexto.

Situacións   

1: Mesma perspectiva 2: Converxencia 3: Diverxencia

 N 3

N

A

2

N

 A 1

A3

2

Bilingüismo Diglosia (Ferguson) e bilingüismo. Acepcións de bilingüismo:  Equilibrado versus desequilibrado.  Aditivo versus substractivo. (Semilingüismo).  Simultáneo ou familiar versus concecutivo.

Evolución da linguaxe en bilingües familiares 

Desenvolvemento léxico: Polémica: 1ª fase: un só sistema léxico sin equivalencias / léxico diferenciado. 



Interferencias: Fonolóxicas, morfolóxicas, sintácticas, léxicas: 







Explicación máis actual: uso contextualizado e representación non conceptual.

¿Reflicte unha inmadurez no desenvolvemento, ou é un fenómeno habitual mesmo nos adultos bilingües?

Busca de regras comúns no desenvolvemento sintáctico. Fase transitoria. Cambio de código (code switching): ¿habilidade tardía ou temperá? ¿Hai etapas propias dos nenos bilingües na adquisición da linguaxe?

Desenvolvemento léxico en bilingües Ausencia de equivalencias no léxico /significado non conceptual. Mª del Mar: 1; 9,13 Nena bilingüe catalán – castelán. A nena mira coa nai un libro de láminas. Nai: mira mira, Maria del Mar (sinalando unha mazá). Ma: (sinala a mazá; sorie) N: Qué es esto? Ma: Manzana. Máis tarde, comendo na mesa a nai trae unha mazá N: mira Maria del Mar, traigo una manzana. Ma: poma (“mazá” en catalán). N: una manzana Ma: no poma.

Bilingüismo consecutivo Definición (McLaughlin). Variedade de situacións. Efectos escolares do bilingüismo:  Primeiros estudios de Saer.  Estudios posteriores nos anos 60 e despois. Hipóteses de Cummins:  1) da interdependencia lingüística.  2) dos limiares ou umbrales.

Hipóteses dos limiares e da interdependencia lingüísticade Cummins D e s

Efectos positivos

e n

Li miar 2

v o l v e

Efectos neutros

m

Li miar 1

e n t o L1

Efectos negativos

Interdependencia: A aprendizaxe dunha L2 depende do grao de desenvolvemento previo da L1. O desenvolvemento da L1 vese influenciado polo desenvolvemento da L2.

Programas de ensinanza bilingüe Programas que exclúen o bilingüismo ou uso de máis dunha lingua no ensino. Fracaso deses modelos para a aprendizaxe dunha L2. Programas de inmersión:   

Temperá Retrasada Tardía

Programas bilingües sensu stricto: a) de transición   b) de mantemento. 

Efectos dos programas:   

carácter da L1 dos nenos maioritaria/minoritaria grao de desenvolvemento da L1. calidade dos programas.