Demineralizacija i Remineralizacija

UNIVERZITET U TRAVNIKU

FARMACEUTSKO-ZDRAVSTVENI FAKULTET

Laseri u restaurativnoj stomatologiji

Student: Mersed Omić Broj Indexa: 564/12

Travnik, April, 2013. Sadržaj:

Uvod: Karijes predstavlja oboljenje tvrdih zubnih tkiva (gleđi, dentina i cementa) a karakterišu ga procesi demineralizacije i remineralizacije. Sa patohistološkog aspekta, karijes zuba je skup dinamičnih fizičko hemijskih reakcija koje se uz brojne interakcije odvijaju prema određenom redoslijedu. Radi boljeg razumijevanja nastanka i razvoja karijesa , neophodno je poznavati suštinu dva osnovna fizičko-hemijska procesa, odnosno procese deminralizacije i remineralizacije. Demineralizacija je posljedica niza fizičko-hemijskih procesa na površini zuba, izazvanih prisutstvom ugljiko hidrata i produkata njihovog metabolizma, kao i bakterija iz dentalnog plaka. Demineralizacija gleđi zuba znatno zavisi od hemijskog sastava oralnih fluida (pH pljuvačke, koncetracije kalcijuma, fluorid-fosfata). Proces demineralizacije kontrolišu različiti faktori koji najčešće imaju sinergičan efekat. U zrelom plaku fiksiranom na površini gleđi, bkterije započinju metaboličku razgradnju ugljenih hidrata iz hrane, stvarajući pri tom organske kiseline i proteolitičke enzime. Difuzija kiselina se nastavlja kroz polupropustljivu menbranu koju čini pelikula i plak i dolazi do površine gleđi. Kada kiseline prodru u površinski sloj gleđi, njihovi molekuli se razgrađuju i oslobađaju jone vodika. Ovi joni se brzo troše , ali se iz gleđi oslobađaju joni kalcijuma i fosfata koji podstiču dalju razgradnju kiselina i time oslobađanje novih vodikovih jona. Kao rezultat djelovanja vodikovih jona iz kristala gleđi se oslobađaju joni Ca, OH, PO 4, CO3, F, Na i Mg koji sa svojim kompleksima difunduju u eksponirane pore u gleđi. Proces deminralizacije traje sve dok se ne utroše sve kiseline i ne zaustavi difuzija kiselina iz zubnog plaka. Ukoliko joni Ca i fosfata iz gleđi difunduju sporije, može se uspostaviti ravnoteža demineralizacije i remineralizacije. Tada dolazi do izjednačavanja koncetracija kiselina i slobodnih jona i prestaju difuzioni procesi u oba smjera. Ali demineralizacija se ne zaustavlja jer novi ugljiko hidrati u zubnom plaku aktiviraju stvaranje novih kiselina, pa se ovaj ciklus ponavlja i nastavlja. Gubitak mineralne komponente tkiva praćen je dezintegracijom organskog matriksa, što dovodi do stvaranja karijesnog defekta. Proces demineralizacije ne mora uvijek da bude progresivan, moguće ga je zaustaviti u ranom stadijumu i spriječiti nastajanje karijesne šupljine, odnosno obezbijediti uslove za razvoj procesa remineralizacije. U normalnim uslovima, zub se stalno kvasi pljuvačkom koja može da remineralizuje početnu karijesnu leziju, budući da je prezasićena kalcijumovim i fosfatnim jonima. Ovo znači da se karijesni proces sastoji od naizmjeničnih perioda razaranja i obnavljanja., Remineralizacija zubne gleđi je proces obnavljanja kristala hidroksiapatita rekristalizacijom mineralnim solima zubne gleđi. Remineralizojm se može zaustaviti karijesna lezija u početnoj fazi, odnosno kada je karijesna lezija

dijagnostikovana na niovu „bijele mrlje“. Još nije utvrđeno šta predstavlja supstrat za remineralizaciju početne lezije, ali se smatra da to može biti površinski razmekšana gleđ, odnosno umjereno demineralizovana i dekalcifikovana gleđ i naravno ograničeni potencijal pljuvačke. Suštinu remineralizacije čini prodor slobodnih jona i molekula koji iz oralne sredine prodiru kroz pelikulu i plak (i obrnuto) , ali se djelimično zadržavaju u gleđi. Povećanr koncetracije kalcijuma, fosfata i fluora utiču na pojačanu ugradnju minerala i time utiču na rekristalizaciju oštećene gleđi. Remineralizacija zubne gleđi može biti spontana i stimulisana. Spontana remineralizacija je složena fizičko-hemijska reakcija obnove karijesom oštećenih kristala apatita ugradnjom jona minerala koji potiču iz interkristalnog prostora. Stimulisana remineralizacija je takođe složen proces obnove oštećenih kristala apatita, ali primjenom različitih preparata na bazi fluora (tečnost, gel, paste z zube). Remineralizacija gleđi zahvaćene karijesom odvija se kroz dva različita procesa: 1.proces rekristalizacije 2.proces precipitacije Rekristalizacija je složen fizičko-hemijski proces ugradnje slobodnih jona kalcijuma, fluorida i drugih elemenata u kristalnu rešetku gleđi. Precipitacija je jednostavan fizički proces taloženja slobodnih minerala jona iz tečnosti interkristalnih prostora u hidratacijski omotač ili na površinu oštećenih kristala. Može se zaključiti da karijes ne razara zub danima ili nedjeljama, već prije mjesecima i godinama, pogotovo ako se u ranim stadijumima primjene prevetivne mjere. Za razvoj karijesnog procesa neophodna su četiri faktora i to: -zubni plak -odgovarajuću ugljiko hidrati -predilekciona mjesta za akumulaciju dentalnog plaka -vrijeme Ovi faktori djeluju zajedno na sledeći način: bakterije iz dentalnog plaka dovode do razgradnje supstrata ugljiko hidrata iz hrane, pri čemu nastaju kiseline, što im za posljedicu pad pH vrijednosti zubnog plaka. Ponavljani pad pH vrijednosti vremenom može izazvati demineralizaciju osjetljivih ( karijes predilekciona mjesta) površina zuba i tako započinje karijesni proces. Predilekciona mjesta za akumulaciju zubnog plaka:

-jamice i fisure na okluzalnim površinama bočnih zuba; jamice na bukalnim i palatinalnim površinama molara i palatinalnim površinama gornjih sjekutića; -aproksimalne površine zuba ispod kontaktnog mjesta; -površina gleđi u cervikalnoj trećini zuba pacijenta gdje je došlo do povlačenja desni, područje za akumulaciju zubnog plaka je otkrivena površina korijena zuba; -na spoju ispuna i zuba, posebno u slučajevima gdje postoji defekt između ispuna i zuba ili mjesta gdje ispun prominira izvan rubova kaviteta. Takođe, lokalni faktori, kao što su: nepravilan položaj zuba ili zubi koji se poklapaju i oblasti kojima je pristup za čišćenje otežan ( disto-bukalne površine gornjeg drugog i trećeg molara) utiču na predispoziciju za akumulaciju dentalnog plaka, a samim tim i na pojavu karijesa.