Demóstenes - Ὑπὲρ Τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας. Por La Libertad de Los Rodios

March 19, 2017 | Author: quandoegoteascipiam | Category: N/A
Share Embed Donate


Short Description

Download Demóstenes - Ὑπὲρ Τῆς Ῥοδίων ̜...

Description

DEMÓSTENES ΔΗΜΟΣΘΈΝΗΣ POR LA LIBERTAD DE LOS RODIOS Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας

INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y NOTAS DE A. LÓPEZ EIRE La traducción ha sido revisada por Juan Antonio López Férez Texto griego: https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%AD%CF%81_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A1 %CE%BF%CE%B4%CE%AF%CF%89%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%C F%81%CE%AF%CE%B1%CF%82

POR LA LIBERTAD DE LOS RODIOS

Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας INTRODUCCIÓN Dionisio de Halicarnaso fecha este discurso hacia el 350 a. C., poco después, por tanto, del Contra Filipo, I y del titulado En defensa de los megalopolitas. Unos siete años antes (357 a. C.), Rodas había roto su alianza con Atenas, y en unión con Cos, Quíos y Bizancio se había enfrentado a su antigua aliada en una guerra denominada «Guerra Social». Esta guerra desencadenó una violenta reacción oligárquica en el seno de las ciudades aliadas que se habían levantado contra Atenas, de la que sólo se libró Bizancio. En Rodas el sátrapa de Caria, Mausolo, que había prestado ayuda a las democracias insurrectas, estableció después de la paz del 355 a. C., una oligarquía apoyada por una guarnición caria. Pero, algún tiempo después de la muerte de Mausolo, en 353 a. C., los demócratas rodios exiliados piden ayuda a Atenas. Ahora bien, los atenienses no han olvidado todavía viejas heridas, y, llenos de resentimiento hacia sus desleales aliados de antaño, son partidarios de no prestar atención a ninguna súplica o petición de auxilio que proceda de quienes años antes, con su rebeldía, se habían esforzado en amenguar el poder de Atenas. En general, ésa era la opinión de los dirigentes de la política ateniense. Para mejor encubrir el vengativo gozo que les producía el malestar de Rodas, acudían diplomáticamente a un hábil pretexto: Atenas no podía intervenir en Rodas sin violar el tratado con el que se había puesto fin a la «Guerra Social» y en el que se reconocía la independencia de las ciudades rebeldes, antes aliadas. No se podía incurrir en el riesgo de disgustar a señor tan poderoso como el rey de Persia, o de molestar a Artemisa, princesa que gobernaba Halicarnaso y Caria después de la muerte de su marido, Mausolo, que en el fondo contaba con la protección del Gran Rey. Pero en realidad, la negativa de Atenas a intervenir se basaba en la conducta previa de Rodas, que le había supuesto un sinnúmero de calamidades y de sufrimientos. Contra esta línea de actuación política, se alza generosa la voz de Demóstenes, solicitando ayuda para los rodios y exhortando a sus conciudadanos a olvidar viejas injurias en nombre del glorioso pasado de Atenas y del interés del presente.

ARGUMENTO DE LIBANIO La llamada «guerra de los aliados» la emprendieron contra los atenienses los quiotas, los rodios y los bizantinos, que antes habían sido sus súbditos y en ese momento habían concertado entre sí una alianza contra los atenienses. Y como los rodios eran vecinos de Caria, daba la impresión de que estaban en relaciones amistosas con el príncipe de ese país, Mausolo; pero él, ganando poco a poco su confianza, organizó un plan de ataque contra el pueblo y eliminó la democracia de Rodas y esclavizó la ciudad sometiéndola al arbitrio de unos pocos, los más poderosos. Así pues, aconseja Demóstenes no desentenderse de esos acontecimientos, sino prestar ayuda al pueblo de los rodios, argumentando que es del interés de Atenas el hecho de que las ciudades tengan constitución democrática. Si a nosotros —afirma— los rodios nos han tratado injustamente, pese a ello es decoroso para nosotros y habitual el hecho de libertar incluso a quienes de entre los griegos nos han deparado pesares, así como no guardar rencor a los que cometen yerros contra la dudad.

[1] Οἶμαι δεῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ τηλικούτων βουλευομένους διδόναι παρρησίαν ἑκάστῳ τῶν συμβουλευόντων. Ἐγὼ δ' οὐδεπώποθ' ἡγησάμην χαλεπὸν τὸ διδάξαι τὰ βέλτισθ' ὑμᾶς ̔ὡς γὰρ εἰπεῖν ἁπλῶς, ἅπαντες ὑπάρχειν ἐγνωκότες μοι δοκεῖτἐ, ἀλλὰ τὸ πεῖσαι πράττειν ταῦτα· ἐπειδὰν γάρ τι δόξῃ καὶ ψηφισθῇ, τότ' ἴσον τοῦ πραχθῆναι ἀπέχει ὅσονπερ πρὶν δόξαι.

1 Opino, varones atenienses, que es menester que vosotros, al deliberar sobre tan serios asuntos, deis libertad de palabra a todos y cada uno de vuestros consejeros1. Yo, por mi parte, nunca consideré difícil informaros de cuál era la mejor política (pues, por decirlo con sencillez, me parece que todos estáis perfectamente enterados de eso), sino el induciros a que la llevéis a la práctica; pues una vez que se resuelve y se decreta una medida, en ese momento dista tanto de ser ejecutada como antes de ser aprobada.

[2] Ἔστι μὲν οὖν ἓν ὧν ἐγὼ νομίζω χάριν ὑμᾶς τοῖς θεοῖς ὀφείλειν, τὸ τοὺς διὰ τὴν αὑτῶν ὕβριν ὑμῖν πολεμήσαντας οὐ πάλαι νῦν ἐν ὑμῖν μόνοις τῆς αὑτῶν σωτηρίας ἔχειν τὰς ἐλπίδας. Ἄξιον δ' ἡσθῆναι τῷ παρόντι καιρῷ· συμβήσεται γὰρ ὑμῖν, ἐὰν ἃ χρὴ βουλεύσησθ' ὑπὲρ αὐτοῦ, τὰς παρὰ τῶν διαβαλλόντων τὴν πόλιν ἡμῶν βλασφημίας ἔργῳ μετὰ δόξης καλῆς ἀπολύσασθαι. [3] ᾘτιάσαντο μὲν γὰρ ἡμᾶς ἐπιβουλεύειν αὑτοῖς Χῖοι καὶ Βυζάντιοι καὶ Ῥόδιοι, καὶ διὰ ταῦτα συνέστησαν ἐφ' ἡμᾶς τὸν τελευταῖον τουτονὶ πόλεμον· φανήσεται δ' ὁ μὲν πρυτανεύσας ταῦτα καὶ πείσας Μαύσωλος, φίλος εἶναι φάσκων Ῥοδίων, τὴν ἐλευθερίαν αὐτῶν ἀφῃρημένος, οἱ δ' ἀποδείξαντες ἑαυτοὺς συμμάχους Χῖοι καὶ Βυζάντιοι τοῖς ἀτυχήμασιν αὐτῶν οὐ βεβοηθηκότες, [4] ὑμεῖς δ', οὓς ἐφοβοῦντο, μόνοι τῶν πάντων τῆς σωτηρίας αὐτοῖς αἴτιοι. Ἐκ δὲ τοῦ ταῦθ' ὑφ' ἁπάντων ὀφθῆναι ποιήσετε τοὺς πολλοὺς ἐν ἁπάσαις ταῖς πόλεσι τοῦτο ποιεῖσθαι σύμβολον τῆς αὑτῶν σωτηρίας, ἐὰν ὑμῖν ὦσι φίλοι· οὗ μεῖζον οὐδὲν ἂν ὑμῖν γένοιτ' ἀγαθόν, ἢ παρὰ πάντων ἑκόντων ἀνυπόπτου τυχεῖν εὐνοίας.

2 Sin duda es uno de los favores por los que estimo yo que vosotros debéis gratitud a los dioses el hecho de que los que por su propia insolencia no hace mucho os atacaron, pongan hoy en vosotros solos sus esperanzas de salvación. Y es justo que os gocéis en la ocasión que se presenta; pues vais a tener la oportunidad, si deliberáis sobre ella como es debido, de liberaros por vía de los hechos y con hermoso honor de las calumnias de quienes desacreditan a vuestra ciudad. 3 En efecto, los quiotas, bizantinos y rodios nos acusaron de tenderles asechanzas, y por tal motivo concitaron contra nosotros esta última guerra; ahora bien, aparecerá claro que Mausolo fue el promotor e instigador de esas hostilidades, y que, pese a darse el título de amigo de los rodios, les ha privado de su libertad; y que los quiotas y bizantinos, que se declararon sus aliados, no les han ayudado en sus desventuras; 4 y vosotros, en cambio, a quienes ellos temían, sois, de entre todos, los únicos a los que deben ellos su salvación. Y como consecuencia de que eso sea visto por todos, conseguiréis que en todas las ciudades el partido popular haga de la amistad con vosotros la garantía de su salvación; ningún beneficio mayor que éste podría resultaros, obtener de parte de todos, bien dispuestos para con vosotros, un benévolo afecto exento de desconfianza.

[5] Θαυμάζω δ' ὅτι τοὺς αὐτοὺς ὁρῶ ὑπὲρ μὲν Αἰγυπτίων τἀναντία πράττειν βασιλεῖ τὴν πόλιν πείθοντας, ὑπὲρ δὲ

5 Me extraña ver que los mismos que aconsejaban a la ciudad apoyar los intereses de los egipcios en oposición al rey de Persia, en defensa de los del

Con estas palabras, anuncia claramente Demóstenes su propósito de manifestar una opinión contraria a la de los oradores que le habían precedido en el uso de la palabra y a la del pueblo ateniense en general. 1

τοῦ Ῥοδίων δήμου φοβουμένους τὸν ἄνδρα τοῦτον. Καίτοι τοὺς μὲν Ἕλληνας ὄντας ἅπαντες ἴσασι, τοὺς δ' ἐν τῇ ἀρχῇ τῇ 'κείνου μεμερισμένους. [6] Οἶμαι δ' ὑμῶν μνημονεύειν ἐνίους, ὅτι ἡνίκ' ἐβουλεύεσθ' ὑπὲρ τῶν βασιλικῶν, παρελθὼν πρῶτος ἐγὼ παρῄνεσα, οἶμαι δὲ καὶ μόνος ἢ δεύτερος εἰπεῖν, ὅτι μοι σωφρονεῖν ἂν δοκεῖτε, εἰ τὴν πρόφασιν τῆς παρασκευῆς μὴ τὴν πρὸς ἐκεῖνον ἔχθραν ποιοῖσθε, ἀλλὰ παρασκευάζοισθε μὲν πρὸς τοὺς ὑπάρχοντας ἐχθρούς, ἀμύνοισθε δὲ κἀκεῖνον, ἐὰν ὑμᾶς ἀδικεῖν ἐπιχειρῇ. Καὶ οὐκ ἐγὼ μὲν εἶπον ταῦτα, ὑμῖν δ' οὐκ ἐδόκουν ὀρθῶς λέγειν, ἀλλὰ καὶ ὑμῖν ἤρεσκε ταῦτα. [7] Ἀκόλουθος τοίνυν ὁ νῦν λόγος ἐστί μοι τῷ τότε ῥηθέντι. Ἐγὼ γάρ, εἰ βασιλεὺς παρ' αὑτὸν ὄντα με σύμβουλον ποιοῖτο, ταὔτ' ἂν αὐτῷ παραινέσαιμ' ἅπερ ὑμῖν, ὑπὲρ μὲν τῶν αὑτοῦ πολεμεῖν, ἐάν τις ἐναντιῶται τῶν Ἑλλήνων, ὧν δὲ μηδὲν αὐτῷ προσήκει, τούτων μηδ' ἀντιποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν. [8] Εἰ μὲν οὖν ὅλως ἐγνώκατ', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅσων ἂν βασιλεὺς ἐγκρατὴς γένηται φθάσας ἢ παρακρουσάμενός τινας τῶν ἐν ταῖς πόλεσι, παραχωρεῖν, οὐ καλῶς ἐγνώκατε, ὡς ἐγὼ κρίνω· εἰ δ' ὑπὲρ τῶν δικαίων καὶ πολεμεῖν, ἂν τούτου δέῃ, καὶ πάσχειν ὁτιοῦν οἴεσθε χρῆναι, πρῶτον μὲν ὑμῖν ἧττον δεήσει τούτων, ὅσῳ ἂν μᾶλλον ἐγνωκότες ἦτε ταῦτα, ἔπειθ' ἃ προσήκει φρονεῖν δόξετε.

pueblo de Rodas, tienen miedo al hombre ese. No obstante, todos saben que los unos son griegos, mientras que los otros son una división del imperio de aquél. 6 Y creo que algunos de vosotros recordáis que cuando deliberabais sobre asuntos concernientes al Gran Rey, yo fui el primero que me adelanté a aconsejaros, y creo que fui el único (o tal vez defensor de la propuesta de otro), que os dijo que me parecería vuestra conducta prudente si en vez de hacer de vuestra hostilidad hacia el Rey el pretexto de vuestro armamento, os preparaseis contra vuestros auténticos enemigos y os defendierais también de él si intentaba haceros daño contra derecho 2. Y no es que yo dijera eso y a vosotros no os pareciese consejo recto, sino que también a vosotros os agradó esa propuesta.

[9] Ὅτι δ' οὐδὲν καινὸν οὔτ' ἐγὼ λέγω νῦν κελεύων Ῥοδίους ἐλευθεροῦν, οὔθ' ὑμεῖς, ἂν πεισθῆτέ μοι, ποιήσετε, τῶν γεγενημένων ὑμᾶς τι καὶ συνενηνοχότων ὑπομνήσω. Ὑμεῖς ἐξεπέμψατε Τιμόθεόν ποτ', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, βοηθήσοντ' Ἀριοβαρζάνῃ, προσγράψαντες τῷ ψηφίσματι ‘μὴ

9 En cuanto a que nada nuevo es ni lo que yo propongo ahora aconsejándoos liberar a los rodios, ni lo que vosotros haréis si me hacéis caso, os recordaré alguno de los hechos ya acontecidos y de provechoso resultado. Vosotros, varones atenienses, enviasteis al cargo de una expedición a Timoteo en cierta ocasión, para que prestase ayuda a Ariobárzanes, haciendo constar en el decreto esta

2

Alusión al discurso Sobre las sinmorías, cf. 11, 41.

7 Así pues, mi discurso de este momento es continuador del de entonces. Porque yo, si el Rey me hiciera su consejero y me convocase a su presencia, le brindaría los mismos consejos que os estoy brindando: luchar en defensa de lo suyo si algún griego le hiciera frente, y de lo que en nada le toca, ni siquiera intentar reivindicaciones. 8 De modo que, por un lado, si habéis decidido plenamente, varones atenienses, ceder al Rey todas aquellas ciudades de las que se haya adueñado a base de adelantarse y engañar a algunos de sus habitantes, no habéis decidido acertadamente, según yo estimo. Por otro lado, empero, si opináis que en defensa del derecho es menester hasta emprender una guerra, si fuera necesario, y sufrir lo que sea, en primer lugar, cuanto más firmemente hayáis decidido esos extremos, menos necesidad tendréis de ellos, y, en segundo lugar, haréis gala del espíritu que os conviene.

λύοντα τὰς σπονδὰς τὰς πρὸς τὸν βασιλέα.’ Ἰδὼν δ' ἐκεῖνος τὸν μὲν Ἀριοβαρζάνην φανερῶς ἀφεστῶτα βασιλέως, Σάμον δὲ φρουρουμένην ὑπὸ Κυπροθέμιδος, ὃν κατέστησε Τιγράνης ὁ βασιλέως ὕπαρχος, τῷ μὲν ἀπέγνω μὴ βοηθεῖν, τὴν δὲ προσκαθεζόμενος καὶ βοηθήσας ἠλευθέρωσε· [10] Καὶ μέχρι τῆς τήμερον ἡμέρας οὐ γέγονεν πόλεμος διὰ ταῦθ' ὑμῖν. Οὐ γὰρ ὁμοίως οὐδεὶς ὑπέρ τε τοῦ πλεονεκτεῖν πολεμήσειεν ἂν καὶ τῶν ἑαυτοῦ, ἀλλ' ὑπὲρ μὲν ὧν ἐλαττοῦνται μέχρι τοῦ δυνατοῦ πάντες πολεμοῦσιν, ὑπὲρ δὲ τοῦ πλεονεκτεῖν οὐχ οὕτως, ἀλλ' ἐφίενται μέν, ἐάν τις ἐᾷ, ἐὰν δὲ κωλυθῶσιν, οὐδὲν ἠδικηκέναι τοὺς ἐναντιωθέντας αὐτοῖς ἡγοῦνται.

[11] Ὅτι δ' οὐδ' ἂν ἐναντιωθῆναί μοι δοκεῖ τῇ πράξει ταύτῃ νῦν Ἀρτεμισία τῆς πόλεως οὔσης ἐπὶ τῶν πραγμάτων, μίκρ' ἀκούσαντες σκοπεῖτε εἴτ' ὀρθῶς λογίζομαι ταῦτ' εἴτε μή. Ἐγὼ νομίζω, πράττοντος μὲν ἐν Αἰγύπτῳ πάνθ' ὡς ὥρμηκε βασιλέως, σφόδρ' ἂν Ἀρτεμισίαν πειραθῆναι περιποιῆσαι Ῥόδον αὐτῷ, οὐ τῇ βασιλέως εὐνοίᾳ, ἀλλὰ τῷ βούλεσθαι πλησίον αὐτῆς διατρίβοντος ἐκείνου μεγάλην εὐεργεσίαν καταθέσθαι πρὸς αὐτόν, ἵν' ὡς οἰκειότατ' αὐτὴν ἀποδέχηται· [12] πράττοντος δ' ὡς λέγεται, καὶ διημαρτηκότος οἷς ἐπεχείρησεν, ἡγεῖσθαι τὴν νῆσον ταύτην, ὅπερ ἔστιν, ἄλλο μὲν οὐδὲν ἂν εἶναι βασιλεῖ χρησίμην ἐν τῷ παρόντι, τῆς δ' αὑτῆς ἀρχῆς ἐπιτείχισμα πρὸς τὸ μηδ' ὁτιοῦν παρακινεῖν. Ὥστε μοι δοκεῖ μᾶλλον ἂν ὑμᾶς ἔχειν μὴ φανερῶς

3 4 5 6 7

cláusula suplementaria: «a condición de que no viole el tratado concertado con el Rey»3. Y viendo él que Ariobárzanes estaba a todas luces en situación de rebeldía respecto del Rey, que Samos estaba bajo la vigilancia de una guarnición comandada por Ciprótemis, a quien había establecido allí Tigranes, gobernador a las órdenes del Rey, desistió de prestar ayuda a Ariobárzanes, y socorrió, en cambio, a la isla y, sometiéndola a asedio 4, la liberó. 10 Y hasta el día de hoy no os habéis visto envueltos en una guerra por tal motivo. Pues nadie se arriesgaría a una guerra por el deseo de incremento de igual manera que si se tratase de la defensa de sus propiedades; por el contrario, para proteger aquello de lo que se ven menguados, todos combaten hasta el límite de sus fuerzas, mientras que por engrandecer sus propiedades no lo hacen de la misma manera, sino que aspiran a ello, si se les permite, pero, si se les impide, no consideran que sus oponentes les hayan infligido ningún trato injusto. 11 En cuanto a que ni siquiera Artemisia 5, a mi parecer, se opondría ahora a esta acción, si nuestra ciudad se pusiera manos a la obra 6, oídme brevemente y considerad si mis cálculos son correctos o no lo son. Yo estimo que si al Rey de Egipto todos los asuntos se le fueran realizando según los designios que le han impulsado, con gran empeño habría tratado Artemisia de procurarle Rodas, no por buena voluntad hacia el Rey, sino por querer, habitando cerca de ella como habita, brindarle un favor significativo, con el fin de que la admitiera en las relaciones de máxima familiaridad; pero, dado que los asuntos le van tal cual se refiere y que ha fracasado en cuanto intentó 7, ella considera que esa isla para nada sería útil al Rey en el presente —lo que no deja de ser cierto—, sino que sería una fortaleza enclavada en el propio territorio de ella misma y destinada a impedirle cualquier movimiento incontrolado. De modo que me parece que preferiría que vosotros tuvieseis la isla en

Es decir: sin violar la paz de Antálcidas. Sobre este asedio, que duró diez meses, cf. ISÓCRATES, Antidosis 111. Artemisia era la esposa y hermana del dinasta de Caria, Mausolo, a quien, muerto en el 353 a. C., había sucedido. Expresión similar, en Olint. II 12. En efecto, la expedición de Ocos contra Egipto acabó en estruendoso fracaso. Cf. ISÓCRATES, Filipo 101.

αὐτῆς ἐνδούσης, ἢ 'κεῖνον λαβεῖν βούλεσθαι. Οἶμαι μὲν οὖν οὐδὲ βοηθήσειν αὐτήν, ἂν δ' ἄρα τοῦτο ποιῇ, φαύλως καὶ κακῶς. [13] Ἐπεὶ καὶ βασιλέα γε, ὅ τι μὲν ποιήσει μὰ Δί' οὐκ ἂν εἴποιμ' ἔγωγ' ὡς οἶδα, ὅτι μέντοι συμφέρει τῇ πόλει δῆλον ἤδη γενέσθαι πότερ' ἀντιποιήσεται τῆς πόλεως τῆς Ῥοδίων ἢ οὔ, τοῦτ' ἂν ἰσχυρισαίμην· οὐ γὰρ ὑπὲρ Ῥοδίων βουλευτέον, ὅταν ἀντιποιῆται, μόνον, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν πάντων Ἑλλήνων.

vuestro poder, sin haberla cedido ella abiertamente, a que el Rey la tomara. Así pues, pienso que ni siquiera enviará socorro a la isla, y, si lo hace, lo hará sin interés y de mala gana. 13 Ya que, por lo que se refiere al Rey, yo al menos no podría decir que sé lo que va a hacer; sin embargo, que a la ciudad le conviene que el Rey ponga en claro ya si va a reivindicar la ciudad de Rodas o no, eso es algo que podría afirmar con certeza; pues no habrá que deliberar únicamente en interés de los rodios, cuando la reivindique, sino en defensa de nosotros mismos y de todos los griegos.

[14] Οὐ μὴν οὐδ' ἂν εἰ δι' αὑτῶν εἶχον τὴν πόλιν οἱ νῦν ὄντες ἐν αὐτῇ Ῥόδιοι, παρῄνεσ' ἂν ὑμῖν τούτους ἑλέσθαι, οὐδ' εἰ πάνθ' ὑπισχνοῦνθ' ὑμῖν ποιήσειν. Ὁρῶ γὰρ αὐτοὺς τὸ μὲν πρῶτον, ὅπως καταλύσωσι τὸν δῆμον, προσλαβόντας τινὰς τῶν πολιτῶν, ἐπειδὴ δὲ τοῦτ' ἔπραξαν, πάλιν ἐκβαλόντας τούτους· τοὺς οὖν μηδετέροις πιστῶς κεχρημένους οὐδ' ἂν ὑμῖν βεβαίους ἡγοῦμαι γενέσθαι συμμάχους.

14 Es más, aunque los rodios que están actualmente en el país fueran por sí mismos los dueños de la ciudad, ni aun así os hubiera aconsejado preferir la alianza de ellos, ni siquiera en el caso de que os hicieran todo tipo de promesas 8. Pues veo que ellos, en primer lugar, para derribar la democracia, captaron para su partido a algunos ciudadanos, y una vez que llevaron a cabo su propósito, de nuevo los enviaron al destierro; así pues, los que no se han comportado lealmente con ninguno de los dos partidos, tampoco considero que pueden llegar a ser firmes aliados para vosotros.

[15] Καὶ ταῦτ' οὐδεπώποτ' εἶπον ἄν, εἰ τῷ Ῥοδίων δήμῳ μόνον ἡγούμην συμφέρειν· οὔτε γὰρ προξενῶ τῶν ἀνδρῶν οὔτ' ἰδίᾳ ξένος αὐτῶν οὐδείς ἐστί μοι. Οὐ μὴν οὐδ' εἰ ταῦτ' ἀμφότερ' ἦν, εἰ μὴ συμφέρειν ὑμῖν ἡγούμην, εἶπον ἄν, ἐπεὶ Ῥοδίοις γε, εἰ οἷόν τε τοῦτ' εἰπεῖν τῷ συναγορεύοντι τῇ σωτηρίᾳ αὐτῶν, συγχαίρω τῶν γεγενημένων. Τοῦ κομίσασθαι γὰρ τὰ ὑμέτερ' ὑμῖν φθονήσαντες τὴν ἑαυτῶν ἐλευθερίαν ἀπολωλέκασι, καὶ παρὸν αὐτοῖς Ἕλλησι καὶ βελτίοσιν αὐτῶν [ὑμῖν] Ἐξ ἴσου συμμαχεῖν, βαρβάροις καὶ δούλοις, οὓς εἰς τὰς ἀκροπόλεις παρεῖνται, δουλεύουσιν.

15 Y eso nunca lo hubiera yo sugerido, si sólo lo considerase beneficioso para la democracia del pueblo rodio; pues ni soy próxeno 9 de esos hombres, ni ninguno de ellos privadamente está unido a mí por relaciones de hospitalidad. Y ni aun en el caso de que estas dos circunstancias se hubieran dado, os lo hubiera propuesto, de no haber considerado que os era útil; toda vez que, por lo que a los rodios afecta —si cabe decir esto al que actúa como defensor de ellos para salvarles—, comparto vuestra alegría por lo que les ha sucedido 10. Pues mirando con malos ojos la forma en que vosotros recuperasteis lo vuestro 11, han perdido su propia libertad, y aunque les era posible ser en pie de igualdad aliados vuestros, que sois griegos y

Demóstenes se declara partidario no de prestar ayuda a los rodios oligarcas, sino a los demócratas exiliados de la isla. El «próxeno» (gr. próxenos) era un ciudadano que, en la pólis a la que pertenecía, representaba a otra ciudad como una especie de cónsul y defendía los intereses de los miembros de la comunidad cuya representación diplomática asumía. 10 Señala el escoliasta que esta declaración la hace Demóstenes con el propósito de captar la benevolencia de sus oyentes. 11 De este pasaje se desprende que, según Demóstenes, Atenas tenía pleno derecho a encabezar la confederación marítima. 8 9

[16] Ὀλίγου δὲ δέω λέγειν, ἐὰν αὐτοῖς ὑμεῖς ἐθελήσητε βοηθῆσαι, ὡς καὶ συνενήνοχε ταῦτ' αὐτοῖς· εὖ μὲν γὰρ πράττοντες οὐκ οἶδ' εἴ ποτ' ἂν εὖ φρονῆσαι ἠθέλησαν, ὄντες Ῥόδιοι, ἔργῳ δὲ πειραθέντες καὶ διδαχθέντες ὅτι πολλῶν κακῶν ἡ ἄνοι' αἰτία τοῖς πολλοῖς γίγνεται, τάχ' ἄν, εἰ τύχοιεν, σωφρονέστεροι πρὸς τὸν λοιπὸν τοῦ χρόνου γένοιντο. Τοῦτο δ' οὐ μικρὰν ὠφέλειαν αὐτοῖς ἡγοῦμαι. Φημὶ δὴ χρῆναι πειρᾶσθαι σῴζειν τοὺς ἄνδρας καὶ μὴ μνησικακεῖν, ἐνθυμουμένους ὅτι πολλὰ καὶ ὑμεῖς ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων ἐξηπάτησθε, ὧν οὐδενὸς αὐτοὶ δοῦναι δίκην δίκαιον ἂν εἶναι φήσαιτε. [17] Ὁρᾶτε δὲ κἀκεῖν', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι πολλοὺς ὑμεῖς πολέμους πεπολεμήκατε καὶ πρὸς δημοκρατίας καὶ πρὸς ὀλιγαρχίας. Καὶ τοῦτο μὲν ἴστε καὶ αὐτοί· ἀλλ' ὑπὲρ ὧν πρὸς ἑκατέρους ἔσθ' ὑμῖν ὁ πόλεμος, τοῦτ' ἴσως ὑμῶν οὐδεὶς λογίζεται. Ὑπὲρ τίνων οὖν ἐστίν; Πρὸς μὲν τοὺς δήμους ἢ περὶ τῶν ἰδίων ἐγκλημάτων, οὐ δυνηθέντων δημοσίᾳ διαλύσασθαι ταῦτα, ἢ περὶ γῆς μέρους ἢ ὅρων ἢ φιλονικίας ἢ τῆς ἡγεμονίας· πρὸς δὲ τὰς ὀλιγαρχίας ὑπὲρ μὲν τούτων οὐδενός, ὑπὲρ δὲ τῆς πολιτείας καὶ τῆς ἐλευθερίας· [18] ὥστ' ἔγωγ' οὐκ ἂν ὀκνήσαιμ' εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν δημοκρατουμένους τοὺς Ἕλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἢ ὀλιγαρχουμένους φίλους εἶναι. Πρὸς μὲν γὰρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ χαλεπῶς ἂν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθαι νομίζω, ὁπότε βουληθείητε, πρὸς δ' ὀλιγαρχουμένους οὐδὲ τὴν φιλίαν ἀσφαλῆ νομίζω· οὐ γὰρ ἔσθ' ὅπως ὀλίγοι πολλοῖς καὶ ζητοῦντες ἄρχειν τοῖς μετ' ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ' ἄν.

superiores a ellos, son esclavos de bárbaros y siervos, a los cuales han dado vía libre para penetrar en sus ciudadelas. 16 Y casi estoy a punto de decir, si vosotros vais a estar dispuestos a prestarles ayuda, que eso les ha venido bien; pues si gozaran de prosperidad, no sé si algún día se habrían decidido a mostrarse razonables, siendo, como son, rodios; en cambio, al haber experimentado de hecho y aprendido que la insensatez se convierte para la mayoría en causa de muchos males, tal vez, con un poco de suerte, podrían hacerse más prudentes para el futuro; y eso es algo que considero no insignificante provecho para ellos. Sostengo, pues, que es necesario intentar salvar a esos hombres y no guardar rencor, teniendo presente en el ánimo que muchas veces también vosotros habéis sido engañados por quienes os tendieron asechanzas, por ninguna de las cuales admitiríais que sería justo que vosotros mismos pagarais la pena. 17 Observad también, varones atenienses, que vosotros habéis combatido en muchas guerras, unas veces contra democracias y otras contra oligarquías. Y eso lo sabéis también vosotros mismos; pero los motivos por los que entráis en guerra bien con las unas, bien con las otras, tal vez ninguno de vosotros los tiene en cuenta. ¿Cuáles, pues, son esos motivos? Con las democracias, o bien reclamaciones privadas, cuando no han sido capaces los particulares de zanjar sus diferencias por el procedimiento público, o por una porción de territorio, o por cuestión de límites, de rivalidad o supremacía; con las oligarquías, por ninguno de estos motivos, sino en defensa de la constitución y la libertad; 18 de modo que, yo, al menos, no vacilaría en decir que, a mi juicio, os conviene más estar en guerra con todos los griegos, organizados éstos en regímenes democráticos, que ser sus amigos, sometidos ellos a formas de gobierno oligárquicas. Pues con hombres libres estimo que no os resultaría difícil a vosotros concertar la paz cuando quisierais; en cambio, con hombres sujetos al régimen oligárquico, ni siquiera las relaciones de amistad las considero estables; pues no es posible que los oligarcas sean benévolos para con el pueblo, ni que los que buscan el mando estén bien dispuestos hacia los que han elegido vivir sobre la base de la igualdad de derechos.

[19] Θαυμάζω δ' εἰ μηδεὶς ὑμῶν ἡγεῖται Χίων ὀλιγαρχουμένων καὶ Μυτιληναίων, καὶ νυνὶ Ῥοδίων καὶ πάντων ἀνθρώπων ὀλίγου δέω λέγειν εἰς ταύτην τὴν δουλείαν ὑπαγομένων, συγκινδυνεύειν τι τὴν παρ' ἡμῖν πολιτείαν, μηδὲ λογίζεται τοῦθ' ὅτι οὐκ ἔστιν ὅπως, εἰ δι' ὀλιγαρχίας ἅπαντα συστήσεται, τὸν παρ' ὑμῖν δῆμον ἐάσουσιν. Ἴσασι γὰρ οὐδένας ἄλλους πάλιν εἰς ἐλευθερίαν τὰ πράγματ' ἐξάγοντας· ὅθεν δὴ κακὸν αὑτοῖς ἄν τι γενέσθαι προσδοκῶσι, τοῦτ' ἀνελεῖν βουλήσονται. [20]Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους τοὺς ἀδικοῦντάς τινας αὐτῶν τῶν κακῶς πεπονθότων ἐχθροὺς ἡγεῖσθαι χρή· τοὺς δὲ τὰς πολιτείας καταλύοντας καὶ μεθιστάντας εἰς ὀλιγαρχίαν κοινοὺς ἐχθροὺς παραινῶ νομίζειν ἁπάντων τῶν ἐλευθερίας ἐπιθυμούντων. [21] Ἔπειτα καὶ δίκαιον, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δημοκρατουμένους αὐτοὺς τοιαῦτα φρονοῦντας φαίνεσθαι περὶ τῶν ἀτυχούντων δήμων, οἷάπερ ἂν τοὺς ἄλλους ἀξιώσαιτε φρονεῖν περὶ ὑμῶν, εἴ ποθ', ὃ μὴ γένοιτο, τοιοῦτό τι συμβαίη. Καὶ γὰρ εἰ δίκαιά τις φήσει Ῥοδίους πεπονθέναι, οὐκ ἐπιτήδειος ὁ καιρὸς ἐφησθῆναι· δεῖ γὰρ τοὺς εὐτυχοῦντας περὶ τῶν ἀτυχούντων ἀεὶ φαίνεσθαι τὰ βέλτιστα βουλευομένους, ἐπειδήπερ ἄδηλον τὸ μέλλον ἅπασιν ἀνθρώποις.

19 Me admiro de que, cuando los quiotas están siendo gobernados por una oligarquía, lo mismo que los mitileneos, y ahora los rodios, y, casi podría decir, todas las gentes, están siendo inducidos a ese tipo de esclavitud, nadie de entre vosotros considere que nuestra constitución peligra igualmente, ni estime que, si todas las ciudades llegan a organizarse en una coalición oligárquica, no han de permitir vuestra democracia. En efecto, saben que ningún otro, salvo vosotros, restablecerá una vez más a los gobiernos en su situación de libertad; así que la fuente de donde esperan que les venga algún mal, es la que van a querer eliminar. 20 De modo que a todos los demás dañadores hay que considerarles enemigos de los que han sufrido el daño; en cambio, a los que disuelven las constituciones libres y las transforman en oligarquías, os exhorto a que los tengáis por enemigos comunes de todos los que aspiran a la libertad. 21 Luego, también es justo, varones atenienses, que vosotros mismos, que os regís por la democracia, dejéis ver que con relación a los pueblos que sufren desventuras tenéis los mismos sentimientos que esperaríais que los demás tuviesen para con vosotros si alguna vez, lo que ojalá no ocurra, os sucediera algo similar. Pues efectivamente, si alguien está dispuesto a decir que los rodios padecen su justo castigo, no es ésta la ocasión propicia para regocijarse en ello; porque es menester que los afortunados se muestren siempre dispuestos a tener en cuenta en sus deliberaciones lo más beneficioso para los desafortunados, dado que el futuro es incierto para todos los hombres.

[22] Ἀκούω δ' ἐγὼ πολλάκις ἐνταυθὶ παρ' 22 Oigo yo decir aquí entre vosotros muchas veces, a ὑμῖν τινῶν λεγόντων ὡς, ὅτ' ἠτύχησεν ὁ algunos, que cuando vuestra democracia se maloδῆμος ἡμῶν, συνεβουλήθησάν τινες gró 12, hubo quienes se pusieron de acuerdo para salαὐτὸν σωθῆναι· ὧν ἐγὼ μόνων Ἀργείων varla; de entre ellos yo sólo voy a hacer aquí breve ἐν τῷ παρόντι μνησθήσομαι βραχύ τι. mención de los argivos. Pues no quisiera que Οὐ γὰρ ἂν ὑμᾶς βουλοίμην, δόξαν vosotros, que tenéis la fama de salvar siempre a los ἔχοντας τοῦ σῴζειν τοὺς ἀτυχοῦντας ἀεί, desventurados13, os revelarais en este caso inferiores χείρους Ἀργείων ἐν ταύτῃ τῇ πράξει a los argivos, quienes, aunque habitaban una región φανῆναι, οἳ χώραν ὅμορον τῇ vecina a la de los lacedemonios y veían que aquéllos Λακεδαιμονίων οἰκοῦντες, ὁρῶντες mandaban por tierra y mar, no dudaron ni temieron ἐκείνους γῆς καὶ θαλάττης ἄρχοντας, mostrar su buena voluntad hacia vosotros, sino que οὐκ ἀπώκνησαν οὐδ' ἐφοβήθησαν incluso, según cuentan, a unos mensajeros que allí 12 13

Se refiere al fin de la guerra del Peloponeso, cuando Atenas fue capturada por Lisandro. Cf. ISÓCRATES, Panegírico 52.

εὐνοϊκῶς ὑμῖν ἔχοντες φανῆναι, ἀλλὰ καὶ πρέσβεις ἐλθόντας ἐκ Λακεδαίμονος, ὥς φασιν, ἐξαιτήσοντάς τινας τῶν φυγάδων τῶν ὑμετέρων ἐψηφίσαντο, ἐὰν μὴ πρὸ ἡλίου δύντος ἀπαλλάττωνται, πολεμίους κρίνειν. [23] Εἶτ' οὐκ αἰσχρόν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ τὸ μὲν Ἀργείων πλῆθος οὐκ ἐφοβήθη τὴν Λακεδαιμονίων ἀρχὴν ἐν ἐκείνοις τοῖς καιροῖς οὐδὲ τὴν ῥώμην, ὑμεῖς δ' ὄντες Ἀθηναῖοι βάρβαρον ἄνθρωπον, καὶ ταῦτα γυναῖκα, φοβήσεσθε; Καὶ μὴν οἱ μὲν ἔχοιεν ἂν εἰπεῖν ὅτι πολλάκις ἥττηνται [ὑπὸ] Λακεδαιμονίων, ὑμεῖς δὲ νενικήκατε μὲν πολλάκις βασιλέα, ἥττησθε δ' οὐδ' ἅπαξ οὔτε τῶν δούλων τῶν βασιλέως οὔτ' αὐτοῦ 'κείνου· εἰ γάρ τί που κεκράτηκε τῆς πόλεως βασιλεύς, ἢ τοὺς πονηροτάτους τῶν Ἑλλήνων καὶ προδότας αὐτῶν χρήμασι πείσας ἢ οὐδαμῶς ἄλλως κεκράτηκεν. [24] Καὶ οὐδὲ τοῦτ' αὐτῷ συνενήνοχεν, ἀλλ' ἅμ' εὑρήσετ' αὐτὸν τήν τε πόλιν διὰ Λακεδαιμονίων ἀσθενῆ ποιήσαντα καὶ περὶ τῆς αὑτοῦ βασιλείας κινδυνεύσαντα πρὸς Κλέαρχον καὶ Κῦρον. Οὔτ' οὖν ἐκ φανεροῦ κεκράτηκεν οὔτ' ἐπιβουλεῦσαι συνενήνοχεν αὐτῷ. Ὁρῶ δ' ὑμῶν ἐνίους Φιλίππου μὲν ὡς ἄρ' οὐδενὸς ἀξίου πολλάκις ὀλιγωροῦντας, βασιλέα δ' ὡς ἰσχυρὸν ἐχθρὸν οἷς ἂν προέληται φοβουμένους. Εἰ δὲ τὸν μὲν ὡς φαῦλον οὐκ ἀμυνούμεθα, τῷ δ' ὡς φοβερῷ πάνθ' ὑπείξομεν, πρὸς τίνας, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παραταξόμεθα;

llegaron procedentes de Lacedemonia, encargados de reclamarles algunos de vuestros refugiados 14, respondieron mediante decreto que, si no abandonaban el territorio antes de la puesta del sol, los considerarían como enemigos. 23 ¿Y luego no va a ser vergonzoso, varones atenienses, que el pueblo de Argos no haya tenido miedo al imperio de los lacedemonios en aquellas circunstancias ni a su poder, y vosotros, en cambio, que sois atenienses, fuerais a temer a un bárbaro, que además es una mujer? Y, por cierto, aquéllos podrían alegar que en numerosas ocasiones habían sido derrotados por los lacedemonios, mientras que vosotros habéis vencido muchas veces al Rey y no habéis sido ni una sola vez derrotados ni por los esclavos del Rey 15 ni por él mismo; pues si de alguna manera el Rey se ha impuesto parcialmente a nuestra ciudad, o bien lo ha hecho sobornando con dinero a los más malvados de los griegos y traidores a ellos, o de ninguna otra manera ha impuesto su poder. 24 Y ni siquiera esa forma de actuar le ha aprovechado, sino que podréis ver que al mismo tiempo que debilitó nuestra ciudad por medio de los lacedemonios, se vio en peligro respecto a su propio reino a causa de Clearco y Ciro 16. Así que ni ha dominado en guerra abierta ni le han aprovechado sus maquinaciones. Sin embargo, veo que algunos de entre vosotros se despreocupan con frecuencia de Filipo como indigno de consideración, y, en cambio, temen al Rey como formidable enemigo para aquellos a quienes declare su hostilidad. Y si al uno por insignificante no le vamos a hacer frente y al otro por ser temible le vamos a ceder en todo, ¿contra quiénes nos dispondremos en línea de combate?

[25] Εἰσὶ δέ τινες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρ' ὑμῖν δεινότατοι τὰ δίκαια λέγειν ὑπὲρ τῶν ἄλλων πρὸς ὑμᾶς, οἷς παραινέσαιμ' ἂν ἔγωγε τοσοῦτον μόνον,

25 Hay algunos entre vosotros, varones atenienses, habilísimos a la hora de abogar ante vosotros por los derechos de los demás 17, a los cuales yo tan sólo les haría esta recomendación: que traten de abogar por

Cf. DIODORO SÍCULO, XIV 6. Los griegos consideraban esclavos a todos los súbditos del rey de Persia; cf. JENOFONTE, Helénicas IV 1, 35. 16 Después de la guerra del Peloponeso, el rey persa Darío II apoyó con ayuda económica a los lacedemonios. Pero éstos, a su vez, a la muerte de Darío, prestaron su apoyo al joven Ciro, que, ayudado por Clearco, trató de destronar al legítimo sucesor de Darío, Artajerjes II, lo que supuso una situación crítica para el imperio persa. 17 Estos oradores políticos eran, sin duda, partidarios de no intervenir en Rodas, alegando que la intervención supondría violar el tratado concluido tras la «Guerra Social», por el cual Atenas se comprometía a respetar la independencia de Rodas y las demás ciudades separadas de la alianza. 14 15

ὑπὲρ ὑμῶν πρὸς τοὺς ἄλλους ζητεῖν τὰ δίκαια λέγειν, ἵν' αὐτοὶ τὰ προσήκοντα πρῶτοι φαίνωνται ποιοῦντες· ὡς ἔστ' ἄτοπον περὶ τῶν δικαίων ὑμᾶς διδάσκειν αὐτὸν οὐ δίκαια ποιοῦντα· οὐ γάρ ἐστι δίκαιον ὄντα πολίτην τοὺς καθ' ὑμῶν λόγους, ἀλλὰ μὴ τοὺς ὑπὲρ ὑμῶν ἐσκέφθαι. [26] Φέρε γὰρ πρὸς θεῶν σκοπεῖτε, τί δήποτ' ἐν Βυζαντίῳ οὐδείς ἐσθ' ὁ διδάξων ἐκείνους μὴ καταλαμβάνειν Χαλκηδόνα, ἣ βασιλέως μέν ἐστιν, εἴχετε δ' αὐτὴν ὑμεῖς, ἐκείνοις δ' οὐδαμόθεν προσῆκεν· μηδὲ Σηλυμβρίαν, πόλιν ὑμετέραν ποτὲ σύμμαχον οὖσαν, ὡς αὑτοὺς συντελῆ ποιεῖν καὶ Βυζαντίων ὁρίζειν τὴν τούτων χώραν παρὰ τοὺς ὅρκους καὶ τὰς συνθήκας, ἐν αἷς αὐτονόμους τὰς πόλεις εἶναι γέγραπται; [27] Οὐδὲ Μαύσωλον ζῶντα, οὐδὲ τελευτήσαντος ἐκείνου τὴν Ἀρτεμισίαν οὐδείς ἐσθ' ὁ διδάξων μὴ καταλαμβάνειν Κῶν καὶ Ῥόδον καὶ ἄλλας ἑτέρας πόλεις Ἑλληνίδας, ὧν βασιλεὺς ὁ 'κείνων δεσπότης ἐν ταῖς συνθήκαις ἀπέστη τοῖς Ἕλλησι, καὶ περὶ ὧν πολλοὺς κινδύνους καὶ καλοὺς ἀγῶνας οἱ κατ' ἐκείνους τοὺς χρόνους Ἕλληνες ἐποιήσαντο. Εἰ δ' ἄρα καὶ λέγει τις ἀμφοτέροις αὐτοῖς, ἀλλ' οἵ γε πεισόμενοι τούτοις, ὡς ἔοικεν, οὐκ εἰσίν.

vuestros derechos ante los demás, para que ellos mismos sean visiblemente los primeros en cumplir con su deber; que es extraño daros lecciones de justicia cuando uno mismo no la practica; pues no es justo que, siendo uno ciudadano, tenga bien considerados los argumentos que apuntan contra vosotros y no los que están a vuestro favor. 26 Ea, pues, por los dioses, considerad este punto: ¿por qué razón en Bizancio no hay nadie que enseñe a los bizantinos a no apropiarse de Calcedón 18, que pertenece al Rey y tuvisteis vosotros en vuestro poder y que a ellos por ningún motivo les pertenecía, y a no hacer de Selimbria, ciudad que otrora era vuestra aliada, una parte de su propia ciudad, incluyéndola en el territorio de Bizancio, en contra de los juramentos y tratados 19 en los que por escrito se establece que sean independientes las ciudades? 27 Ni nadie indicó a Mausolo mientras vivía, o, muerto aquél, nadie está dispuesto a indicar a Artemisia que no se apodere de Cos, Rodas ni de otras varias ciudades griegas que el Rey, señor de ellas, cedió, en virtud de un tratado, a los griegos, y por las cuales los griegos de aquel entonces afrontaron muchos peligros y realizaron gloriosas confrontaciones. Y si acaso alguien lo expone a los unos y a los otros, no hay, sin embargo, al parecer, quienes estén dispuestos a hacerles caso.

[28] Ἐγὼ δὲ δίκαιον μὲν εἶναι νομίζω κατάγειν τὸν Ῥοδίων δῆμον· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ εἰ μὴ δίκαιον ἦν, ὅταν εἰς ἃ ποιοῦσιν οὗτοι βλέψω, προσήκειν οἶμαι παραινεῖν κατάγειν. Διὰ τί; Ὅτι πάντων μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὰ δίκαια ποιεῖν ὡρμηκότων, αἰσχρὸν ἡμᾶς μόνους μὴ 'θέλειν, ἁπάντων δὲ τῶν ἄλλων ὅπως ἀδικεῖν δυνήσονται παρασκευαζομένων μόνους ἡμᾶς τὰ δίκαια προτείνεσθαι, μηδενὸς ἀντιλαμβανομένους, οὐ δικαιοσύνην ἀλλ' ἀνανδρίαν ἡγοῦμαι·

28 Por mi parte, yo considero que es justo restablecer la democracia en Rodas; es más, aunque no fuera justo, cuando observo lo que ésos hacen, pienso que conviene exhortaros a restaurarla. ¿Por qué? Porque, cuando todos están dispuestos, varones atenienses, a obrar justamente, es una vergüenza que tan sólo nosotros rehusemos a ello; pero si todos los demás se están preparando para ser capaces de cometer desafueros, el que únicamente nosotros hagamos profesión de obrar según justicia sin intentar ninguna empresa, no lo considero honradez, sino falta de hombría; pues veo que todos

Calcedón estaba situada frente a Bizancio, en la ribera asiática del Bósforo. Calcedón y Selimbria habían pertenecido a Atenas. 19 Entre otros, el tratado de Antálcidas garantizaba la independencia de todas las ciudades griegas. 18

ὁρῶ γὰρ ἅπαντας πρὸς τὴν παροῦσαν δύναμιν τῶν δικαίων ἀξιουμένους. [29] Καὶ παράδειγμα λέγειν ἔχω τούτου πᾶσιν ὑμῖν γνώριμον. Εἰσὶ συνθῆκαι τοῖς Ἕλλησι [διτταὶ] πρὸς βασιλέα, ἃς ἐποιήσαθ' ἡ πόλις ἡ ἡμετέρα, ἃς ἅπαντες ἐγκωμιάζουσι, καὶ μετὰ ταῦθ' ὕστερον Λακεδαιμόνιοι ταύτας ὧν δὴ κατηγοροῦσι· κἀν ταύταις οὐχὶ ταὐτὰ δίκαι' ἀμφοτέραις ὥρισται. Τῶν μὲν γὰρ ἰδίων δικαίων τῶν ἐν ταῖς πολιτείαις οἱ νόμοι κοινὴν τὴν μετουσίαν ἔδοσαν καὶ ἴσην καὶ τοῖς ἀσθενέσιν καὶ τοῖς ἰσχυροῖς· τῶν δ' Ἑλληνικῶν δικαίων οἱ κρατοῦντες ὁρισταὶ τοῖς ἥττοσι γίγνονται.

reclaman sus derechos en relación con la fuerza de que disponen.

[30] Ἐπειδὴ τοίνυν ὑμῖν ἐγνωκέναι τὰ δίκαια [ποιεῖν] ὑπάρχει, ὅπως καὶ πρᾶξαι ταῦτ' ἐφ' ὑμῖν ἔσται δεῖ σκοπεῖν. Ἔστι δὲ ταῦτ', ἐὰν ὑποληφθῆτε κοινοὶ προστάται τῆς πάντων ἐλευθερίας εἶναι. Εἰκότως δέ μοι δοκεῖ χαλεπώτατον ὑμῖν εἶναι πρᾶξαι τὰ δέοντα. Τοῖς μὲν γὰρ ἄλλοις ἅπασιν ἀνθρώποις εἷς ἀγών ἐστιν ὁ πρὸς τοὺς προδήλους ἐχθρούς, ὧν ἂν κρατήσωσιν, οὐδὲν ἐμποδὼν αὐτοῖς κυρίοις τῶν ἀγαθῶν εἶναι· [31] ὑμῖν δ', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δύο, οὗτός θ' ὁ καὶ τοῖς ἄλλοις καὶ πρόσεσθ' ἕτερος τούτου πρότερος καὶ μείζων· δεῖ γὰρ ὑμᾶς βουλευομένους κρατῆσαι τῶν τἀναντία τῇ πόλει παρ' ὑμῖν πράττειν προῃρημένων. Ὅταν οὖν μηδὲν ᾖ διὰ τούτους ἀκονιτεὶ τῶν δεόντων γενέσθαι, πολλῶν διαμαρτάνειν ὑμᾶς εἰκότως συμβαίνει.

30 Así pues, toda vez que os encontráis en situación de decidiros a obrar con justicia, hay que considerar la manera en que esté en vuestro poder llevar a cabo ese propósito. Y lo haréis si se os concibe como defensores generales de la libertad de todos los griegos. Pero, razonablemente, considero que lo más difícil para vosotros es obrar como es debido. Pues todos los demás hombres se ven implicados en un solo tipo de combate: el que les enfrenta a sus declarados enemigos, y si los dominan, nada les impide enseñorearse de sus ventajas; 31 vosotros, en cambio, varones atenienses, tenéis ante vosotros dos tipos de confrontación; ésa que también tienen los demás, y a ésa se añade otra, anterior y más importante; pues es necesario que vosotros en vuestros debates dominéis a la facción que entre vosotros ha elegido la política de actuar en contra de los intereses de la ciudad. Así pues, toda vez que a causa de ésos es imposible que nada de lo que es menester acontezca sin levantar una polvareda, sucede que, como es natural, falláis vosotros muchos objetivos. 32 Pese a todo, de que muchos escojan sin miedo esa línea de política, tal vez son sobre todo culpables los beneficios que reciben de parte de quienes pagan sus servicios; no obstante, también a vosotros se os podría acusar en justicia. Pues sería necesario que vosotros, varones atenienses, tuvieseis acerca del puesto que se ocupa

[32] Τοῦ μέντοι πολλοὺς ἀδεῶς ταύτην τὴν τάξιν αἱρεῖσθαι τῆς πολιτείας, ἴσως μὲν αἱ παρὰ τῶν μισθοδοτούντων αὐτοὺς ὠφέλειαι μάλιστ' αἴτιαι, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὑμᾶς ἄν τις ἔχοι δικαίως αἰτιᾶσθαι. Ἐχρῆν γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὴν αὐτὴν ἔχειν διάνοιαν ὑμᾶς

29 Y puedo exponer un ejemplo de ello conocido de todos vosotros. Tienen los griegos concertados dos tratados con el Rey, el que concluyó nuestra ciudad y que todos elogian, y el que más tarde después de eso concertaron los lacedemonios y es objeto de reprobación; y en esos dos tratados no se definen igualmente los derechos. Pues de los derechos privados de las ciudades, las leyes garantizan común y ecuánime participación tanto a los débiles como a los fuertes, mientras que de los derechos entre comunidades griegas, los poderosos vienen a ser árbitros de los que les son inferiores 20.

Es decir: mientras que el derecho civil se basa en la justicia, el derecho de gentes se fundamenta en el poder del más fuerte. 20

περὶ τῆς ἐν τῇ πολιτείᾳ τάξεως ἥνπερ περὶ τῆς ἐν ταῖς στρατείαις ἔχετε. Τίς οὖν ἐστιν αὕτη; Ὑμεῖς τὸν λιπόντα τὴν ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦ τάξιν ταχθεῖσαν, ἄτιμον οἴεσθε προσήκειν εἶναι καὶ μηδενὸς τῶν κοινῶν μετέχειν. [33] Χρῆν τοίνυν καὶ τοὺς τὴν ὑπὸ τῶν προγόνων τάξιν ἐν τῇ πολιτείᾳ παραδεδομένην λιπόντας καὶ πολιτευομένους ὀλιγαρχικῶς ἀτίμους τοῦ συμβουλεύειν ὑμῖν αὐτοῖς ποιεῖσθαι· νῦν δὲ τῶν μὲν συμμάχων τοὺς τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον κρινεῖν ὀμωμοκότας νομίζετ' εὐνουστάτους, τῶν δὲ πολιτευομένων οὓς ἴστε σαφῶς τοὺς τῆς πόλεως ἐχθροὺς ᾑρημένους, τούτους πιστοτάτους ἡγεῖσθε. [34] Ἀλλὰ γὰρ οὐχ ὅ τι τις κατηγορήσει τούτων ἢ τοῖς ἄλλοις ὑμῖν ἐπιπλήξει χαλεπὸν εὑρεῖν, ἀλλ' ἀφ' ὁποίων λόγων ἢ πράξεως ποίας ἐπανορθώσεταί τις ἃ νῦν οὐκ ὀρθῶς ἔχει, τοῦτ' ἔργον εὑρεῖν. Ἴσως μὲν οὖν οὐδὲ τοῦ παρόντος καιροῦ περὶ πάντων λέγειν· ἀλλ' ἐὰν ἃ προῄρησθε δυνηθῆτ' ἐπικυρῶσαι συμφερούσῃ τινὶ πράξει, καὶ τἄλλ' ἂν ἴσως καθ' ἓν ἀεὶ βέλτιον σχοίη. [35] Ἐγὼ μὲν οὖν οἶμαι δεῖν ὑμᾶς ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν πραγμάτων τούτων ἐρρωμένως, καὶ πράττειν ἄξια τῆς πόλεως, ἐνθυμουμένους ὅτι χαίρετ' ἀκούοντες, ὅταν τις ἐπαινῇ τοὺς προγόνους ὑμῶν καὶ τὰ πεπραγμέν' ἐκείνοις διεξίῃ καὶ τὰ τρόπαια λέγῃ· Νομίζετε τοίνυν ταῦτ' ἀναθεῖναι τοὺς προγόνους ὑμῶν οὐχ ἵνα θαυμάζητ' αὐτὰ θεωροῦντες, ἀλλ' ἵνα καὶ μιμῆσθε τὰς τῶν ἀναθέντων ἀρετάς.

en política la misma consideración que tenéis acerca del que se mantiene en las campañas. Y ¿cuál es esta consideración? Vosotros, al que abandona el puesto que le ha sido ordenado por el estratego, opináis que conviene que se le prive de los derechos de ciudadanía y no tenga participación en ninguno de los derechos y actos comunes. 33 Por consiguiente, sería menester que también a los que abandonan el puesto que en política nos ha sido transmitido por nuestros antepasados y adoptan principios oligárquicos, se les privase del derecho de aconsejaros a vosotros mismos; ahora, en cambio, mientras que de vuestros aliados consideráis que los que han jurado tener el mismo enemigo y el mismo amigo que vosotros son los que más afecto os muestran, de entre los políticos a aquellos de quienes sabéis con certeza que han tomado partido por los enemigos de la ciudad, a ésos los consideráis los más dignos de confianza. 34 Pero lo difícil no es encontrar algún cargo de que acusar a estos políticos o algún reproche que haceros al resto de vosotros, sino descubrir con qué argumentos y con qué tipo de actuación será posible enderezar lo que ahora no está derecho; ésa es la tarea. Tal vez, sin embargo, ni siquiera corresponde a la presente ocasión tratar de todo ello; pero si pudierais sancionar con una acción conveniente vuestras resoluciones, quizás también lo demás, paso a paso, podría mejorar. 35 Yo personalmente, en suma, opino que es necesario que vosotros toméis entre manos vigorosamente estos asuntos y que obréis en consonancia con la dignidad de la ciudad, teniendo presente en vuestro ánimo la alegría que experimentáis cuando se hacen elogios de vuestros antepasados, se describen sus empresas y se enumeran sus trofeos. Considerad, pues, que éstos los erigieron vuestros antepasados no para que os colmaseis de admiración al contemplarlos, sino para que además imitaseis las virtudes de quienes los erigieron.

View more...

Comments

Copyright ©2017 KUPDF Inc.
SUPPORT KUPDF