Deliblatska Pescara - Susara eko destinacija

ŠUŠARA EKO EKO DESTINACIJA  DESTINACIJA 

SRCE DELIBLAT DELIBLATSKE PEŠČ ARE zvanični turistički vodič

Postanak sela Šušara Iz borbe Vrščana sa filokserom nastalo je selo Šušara. Deliblatska peščara ostala je bez ove bolesti vinove loze, pa su vrščani nastojali da u peščari podignu novi vinograd. Godine 1887. izabran je kao pogodan potes Šušara u blizini Izbišta. Na početku akcije za sadnju vinograda u Šušari u Vršcu se  javilo 187 zainteresovanih i oni su „predbeležili” 3875 jutara. Želja je bila da se ovde podignu loze otporne na filokseru i kasnije prenesu u Vršac. Uporedo sa sađenjem vinograda vršena je i kolonizacija Šušare pod vrlo povoljnim uslovima. Godine 1890. naselje je dobilo ime Fejerov majur (Fejer teleb) a po mađarskom državnom sekretaru Miklošu Fejeru. Prvi kauk iz Šušare donet je u Vršac 15. oktobra 1893. godine. Šušara je postala samostalna opština 1925. godine, a do tog vremena je pripadala prvo Deliblatu a kasnije Izbištu.

***

Šušara se nalazi na severozapadnom, a više centralnom  položaju Deliblatske peščare i danas broji oko 370 stanovnika. Naselje  je razvučeno jednim šorom i tri manja na dužini blizu 4.5 km a sastav stanovništva je pretežno ma đarske nacionalnosti, oko 70%. Ostatak čine Srbi 27% i 3% ostale nacionalnosti. Ono što krasi Šušaru, pored čistog i zdravog vazduha velike  peščarske fabrike, je netaknuta priroda. Poseban estetski izgled stepskih  prostora tokom većeg dela godine daju šafran, kukurek, ljubi čice,  perunike, divlji zumbul, đur đevak, gorocvet, vinca, banatski i stepski  božur. Tu lepotu pripomažu i grmovite formacije kleke, gloga, kaline, žutike, ruja, i osobito bagremova, borova, lipe, hrasta i niz drugih vrsta grmlja i drveća.

Ljubitelji lova, biolozi, planinari i svi ostali zaljubljenici u  prirodu imaju sve vidove rekreacije kroz šetnju, džoging, sport i ostale vidove izletni čkog turizma, uživaju na svežem vazduhu u neposrednoj okolini Šušare.  

Turizam: Na područ ju Deliblatske peščare, pretežno na njenim rubovima, postoje izvanredni uslovi za razvoj školskog, izletničkog, naučnog, sportsko-rekreativnog i zdravstvenog turizma.   Lokaliteti: Stara Šušara, ostaci nekadašnjeg naselja. Rošijana, Flamunda i Crni vrh, prirodni spomenici   Zagajička brda i Duma ča su po svojoj kon figuraciji terena i visini posebno atraktivni za planinarstvo i orijentiting takmičenja.

Informacije: Mesna Zajednica Šušara Tel: 013/39-00-39 Turisti čki info centar Vršac Tel: 013/83-24-30

Šušara raspolaže najstarijim vodovodom na ovim  prostorima. Još u doba Marije Terezije završen je i pušten u eksploataciju, godine 1905. Crpljenje vode je vršeno putem vetrenjače, čiji ostaci govore o tom velikom poduhvatu za ono doba.   Zanimljivosti   Najveći deo radnje filma „Ko to tamo peva” odvijao se u Deliblatskoj peščari. Tu su snimani i filmovi „Boj na kosovu”, „Belo odelo”, „Sv. Đor đe ubiva aždahu” i mnogi drugi.

Deliblatska peščara Po pitanju postanka Deliblatske peščare mišljenja naučnika nisu ujednačena i često su suprotna. Ve ćina naučnika se slaže da je  pesak ovde donesen radom vode reka Tamiš, Brzava, Karaš, Nera i Moravica gradeći neku vrstu delte, donosile su sa okolnih planina erodirani materijal i taložile ga stvaraju ći veliku zajedni čku plavinu. Posle oticanja voda Panonskog mora na ovom mestu su ostale ogromne naslage peska. Lesne naslage, koje se nadovezuju na pesak, stvarane su taloženjem eolskog materijala dejstvom severozapadnih i severnih vetrova. Deliblatska peščara se nalazi na krajnjem jugoistoku Vojvodine, u južnom Banatu, od Dunava, izme đu sela Dubovac i Banatska Palanka, prema severozapadu do Vladimirovca, na teritoriji  pet opština: Kovin, Vršac, Bela Crkva, Alibunar i Pančevo. Ima status specijalnog rezervata prirode, sa površinom od 29.639,59 ha. Deliblatska peščara je geomorfološka formacija eolskog  porekla, nastala u deluvijumu, pripada retkom prirodnom fenomenu,  jedinstvenom u Evropi, sa moćnim naslagama eolskog peska i izraženim dinskim reljefom. Nevezani pesak je nekada bio izuzetan  problem, jer se pod dejstvom košave razvejavao širokim prostorima Panonske nizije. Zbog toga je Deliblatska peš čara nazvana “Evropska sahara”, ili “najstrarija pustinja u Evropi”. Dine žutog i sivog peska, sa maksimalnim visinskim kotama blizu 200 metara nadmorske visine (Pluc - 192 m, Crni vrh 189 m), pravilnog su jugoisto čnog-severozapadnog (SE-NW) pravca  prostiranja, kao sto je usmeren i ceo kompleks Deliblatske peš čare.   Fizičke osobine peska u tlu uslovljavaju speci fičnu hidrologiju i mezoklimu Deliblatske peš čare, tako da površinskih vodotokova nema, a vodonosni horizonti su na ve ćim dubinama,

 bušeni bunari dubine od 100-400m i tri stalne prirodne bare. U manjim depresijama jugoisto čnog dela, u “Niskoj peš čari”. Peščaru karakterišu velike dnevno-no ćne i letnje-zimske amplitude kolebanja temperature vazduha i površine tla, rani jesenji i pozni prole ćni mrazevi, deficit vlage u tlu leti, uz intenzivnu sunčevu radijaciju, kao i izrazit sušni period tokom leta i jeseni. Košava je dominantni vetar, koji često duva uraganskim brzinama (do 180 km na sat). Deliblatska peščara se odlikuje specifičnim i ekstremnim ekološkim uslovima staništa, koji su uslovili speci fičan živi svet, sa dominantnom zastupljenoš ću karakterističnih peščarskih i stepskih vrsta. Mase živog peska vejača danas su, uglavnom, vezane vegetacijom, koja je nastala pošumljavanjem tokom poslednjih 180 godina. Od ukupne površine Deliblatske peš čare, šume pokrivaju 61%, žbunasta vegetacija 19%, travna zajednica 14% i 5% su ostale  površine. Sadašnje stanje prirodnih vrednosti Deliblatske peš čare rezultat je dugogodišnjeg gazdovanja antropogenog uticaja, naro čito na prirodne procese koji se odvijaju. Žbunasta vegetacija se nalazi u ekspanziji, naro čito glog i kleka, na površinama pod travnim formacijama. Za područ je Deliblatske peščare od autohtonih vrsta drve ća karakteristični su: hrastovi, lipe, topole - me đu kojima su neke grupe starije od vremena poslednjeg razaranja ekosistema i biocenoze Peščare. Posebno mesto i značaj ima kleka, kao pionirska vrsta, a zatim glog, ruj, smreka i druge vrste. Od unetih vrsta dominantno mesto ima bagrem, a zatim crni i beli bor. Flora Deliblatske peščare ima preko 900 vrsta, zna čajno  je prisustvo brojnih rariteta, relikata i endema, kao što su: Pan čićev  pelen, banatski božur, stepski božur, stepski badem, serpet, panonski kozinac, gorocvet, kovilje, Kitaibelova ljubicica, preko 10 retkih

vrsta orhideja. Za ovo područ je karakteristi čne su bujne populacije kleke, jedinog samoniklog četinara Panonske nizije. Fauna Deliblatske peščare je, tako đe, veoma specifična i raznovrsna, sa  brojnim raritetima i endemima među tipičnim peščarskim, stepskim i šumskim vrstama, kao na primer: mraviji lav - od insekata; banatski soko, orao krstaš, orao kliktaš, pšelarica - od bogate ornitofaune; stepski skočimiš, slepo kuče, stepski tvor, tekunica, zatim brojni  predstavnici lovne divljači (divlja svinja, srna, jelen, lisica i dr.) - od sisara. Vuk na Peščari ima jedina stalna staništa u Vojvodini. Na područ ju Deliblatske peščare zastupljeno je oko 40  biljnih i preko 200 životinjskih vrsta, u statusu prirodnih retkosti, za čija su stanista propisani rezimi najstrožije zaštite prvog stepena. U postupku izrade “Crvene knjige flore Srbije”, sa činjena je Crvena lista sa spiskom preko 400 vrsta biljaka, od kojih preko 50 vrsta raste na prostoru Deliblatske peš čare. Zavod za zaštitu prirode Srbije, u okviru rada na valorizaciji  prirodnih vrednosti Deliblatske peš čare, na lokalitetima Hatavice, Dubovački rit, Labudovo okno (Stevanove ravnice) uš ća Karaša i  Nere, Ada Čibuklija i Ada Žilava, Kajtasova čke livade, Dumača, Zagajička brda, Velika i Mala pustara - pašnjaci severno i južno od sela Šušare, Brandibul, Državni pesak, Vekerle i još nekoliko manjih lokaliteta uz obodni deo granice Rezervata. Osnovni cilj predloženog  proširenja granica Rezervata jeste da se ukupan biodiverzitet oboda Deliblatske peščare objedini u jednu prirodnu celinu sa centralnim delom Peščare. Na taj na čin u Rezervat bi se uklju čili i prostori koji  predstavljaju važna prebivališta i migratornu stanicu ptica mo čvarica, kao i prirodna mrestilišta brojnih vrsta ihtiofaune.

ŠUŠARA EKO DESTINACIJA

*

SRCE DELIBLATSKE PEŠČ ARE

Oda Deliblatskoj peščari Ako iko ikada ikoga na svetu, svojom lepotom može da očara onda to ume da učini samo ona, namiguša - Deliblatska peščara, a posebno njena ćerka, ušuškano mestašce Šušara.  Milivoj Kovijanić

Izdavač NVO Promocija Vršac Turistička organizacija opštine Vršac, Trg pobede 1, Vršac, Tel. 013/832-999, 832-430, fax 013/838-050, www.to.vrsac.com, [email protected] Projekat finansiran od strane zajedničkog programa UN-a u Srbiji