conspectus_grammaticus_19

Hans H. ØRBERG: LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA pars I: Familia Rōmāna. cōnspectus grammaticus cap. I-XXXIV © Accademia Vivarium novum, 2012, Jiří A. Čepelák

CONSPECTVS GRAMMATICVS CAP. XIX IŪLIUS UXŌREM SUAM OPTIMAM OMNIUM FĒMINĀRUM VOCAT. (gradus comparātīvus ac superlātīvus nōminum adiectīvōrum) magnus parvus bonus malus multī

māior -ius minor -ius melior -ius pēior -ius plūrēs -a

māximus minimus optimus pessimus plūrimī

Iuppiter Optimus Māximus (vv. 13-16, 25-30, 36-37) Rōmae plūrēs hominēs habitant quam in ūlla aliā urbe imperiī Rōmānī. Urbs Rōma plūrimōs hominēs et plūrimās domōs habet. (vv. 52, 54). GRADUS SUPERLĀTĪVUS + GENITĪVUS PARTITĪVUS Iūlius uxōrem suam ‘optimam omnium fēminārum’ vocat. (v 30). Venus pulcherrima omnium deārum...(v. 21) Rōma urbs māxima et pulcherrima tōtīus imperiī Rōmānī (vv. 57–58). ELĀTĪVUS (< ex + ferre) – SUPERLĀTĪVUS ABSOLŪTUS mea optima uxor!

mī optime vir!

(vv. 90–94)

flōrēs pulcherrimōs

vir pessimus

(vv. 78, 110; cf. 107, 128, 129).

QUĪNTUS EST PUER SEPTEM ANNŌRUM (genetīvus quālitātis) Mārcus octō annōs habet; Quīntus est puer septem annōrum (v. 33). Ante decem annōs Iūlius adulēscēns vīgintī duōrum annōrum erat (v. 40). ANTE DECEM ANNŌS IŪLIUS ADULĒSCĒNS VĪGINTĪ DUŌRUM ANNŌRUM ERAT (tempus praeteritum imperfectum, < im-perfectus -a -um) Nunc Iūlius Aemiliam amat

Tunc Iūlius Aemiliam amābat.

(tempus praesēns)

(tempus praeteritum imperfectum)

-BĀ- amā-ba-t, respondē-ba-t -ĒBĀ- scrīb-ēba-t, dormi-ēba-t ESSE: AB-ESSE: POSSE:

is era|t, iī era|nt (cap. XIII), 1. ego era|m, nōs erā|mus, tū erā|s, vōs erā|tis. ab-era|m, ab-erā|s,... pot-era|m, pot-erā|s,...

39

Hans H. ØRBERG: LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA pars I: Familia Rōmāna. cōnspectus grammaticus cap. I-XXXIV © Accademia Vivarium novum, 2012, Jiří A. Čepelák

TEMPUS PRAETERITUM IMPERFECTUM vōx āctīva sg. pl. 1. -(ē)ba|m -(ē)bā|mus 2. -(ē)bā|s -(ē)bā|tis 3. -(ē)ba|t -(ē)ba|nt

vōx passīva sg. 1. -(ē)ba|r 2. -(ē)bā|ris 3. -(ē)bā|tus

pl. -(ē)bā|mur -(ē)bā|minī -(ē)ba|ntur

ESSE sg. 1. era|m 2. erā|s 3. era|t

pl. erā|mus erā|tis era|nt

Iūlius et Aemilia Rōmae habitāba|nt. Iūlius cotīdiē epistulās ad Aemiliam scrībēba|t. Iūlius male dormiēba|t. Iūlius: „Tunc ego tē amāba|m tū mē nōn amām, tū mē n amābā|s… Neque epistulās, quās cotīdiē tibi scrībēba|m, legēbā|s.” NŌTĀ BENE! - DOMUS -ūs f, abl. domō acc. pl. domōs, gen. domōrum (vel domuum): 1) domus = vīlla - UBI? Iūlius et Aemilia in eādem urbe habitābant, nōn in eādem domō (vv. 44-45, cf. Ubi? in eādem vīllā) - UNDE? Iūlius ex magnā domō ēgreditur. (cf. ex magnā vīllā suā) 2) domus = locus ubi Quīntus, nautae, cēt. habitant - UBI? loc.: Is (= Quīntus) domī apud mātrem suam est (cap. XV, v. 81, cf. Ubi? Tūsculī) - IŪLĪ! (< Iūl-ie < Iūl-ius), FĪLĪ! (< fīl-ie < fīl-ius), MĪ! (< meus): Aemilia: Ō Iūlī, mī optime vir! (vv. 93–94), Iūlius: Ō mī fīlī! - -ĀS (= -AE, genetīvus): terminātiō antīqua quae tantum in hīs verbīs iūnctīs reperītur: pater familiās et māter familiās - NEQUE ŪLLUS (= et nūllus, vv. 14, 24, 27): Nēmō deōrum pēior est quam Iuppiter, neque ūlla dea pēior est quam Venus. - N|ŪLLUS, SŌLUS, TŌTUS, ŪNUS: gen. -īus, dat. -ī: Iūlius est pater duōrum fīliōrum et ūnīus fīliae. Rōma urbs māxima et pulcherrima est tōtīus imperiī Rōmānī. (v. 32, 58). - NŌMINA DEŌRUM: - Iuppiter Iov|is (< Iovis + pater: = Zeus) - Iūnō -ōnis (= Hera), uxor Iovis - Venus -eris (= Aphrodite), dea pulchritūdinis et amōris - Cupīdō -inis (= Eros), deus amōris

40