Concepto de Cultura y Diversidad Cultural

 

Jbgjiptb ei jultur` y ehvirshe`e jultur`l Jbgjiptb ei jultur`

]isult`eb b inijtb ei julthv`r lbs jbgbjhkhigtbs cuk`gbs y ei pirnijjhbg`rsi pbr kiehb eil idirjhjhb y eil istuehb l`s n`jult`eis hgtilijtu`lis eil cbkmri. Il tèrkhgb jultur` y jhvhlhz`jhúg sbg sikid`gtis, pirb `l c`ml`r ei jultur` si `jigtô` lb isphrhtu`l, il prbjisb ei jri`jhúg. Jbgdugtb ei lbs ilikigtbs k`tirh`lis y isphrhtu`lis (ligou`, tèjghj`s, `rtis, jbstukmris, p`ut`s ei jbkpbrt`khigtb, itj.) Pui j`r`jtirhz`g ` ug` sbjhie`e rispijtb ` btr`.

Ehvirshe`e Ehvi rshe`e sbjhb jultur`l

L` eijl`r`jhúg ughvirs`l ei l` Ygisjb sbmri l` ehvirshe`e jultur`l, `ebpt`e` pbr Ygisjb ig gbvhikmri ei =660, si rinhiri ` l` ehvirshe`e jultur`l ig ug` `kplh` v`rhie`e ei jbgtixtbs y il prbyijtb ei jbgvigjhúg sbmri l` ehvirshe`e jultur`l il`mbr`eb pbr l` rie hgtirg`jhbg`l ei pblëthj`s jultur`lis privè l` jbbpir`jhúg igtri l`s p`rtis ig ug gôkirb ei isbs `sugtbs. L` ehvirshe`e jultur`l rinlid` l` kulthplhjhe`e i hgtir`jjhúg ei l`s jultur`s qui jbixhstig ig il kugeb y qui, pbr igei, nbrk`g p`rti eil p`trhkbghb jbkôg ei l` =

 

cuk`ghe`e. Zioôg l` Ygisjb, l` ehvirshe`e jultur`l is "p`r` il oègirb cuk`gb, t`g gijis`rh` jbkb l` ehvirshe`e mhblúohj` p`r` lbs bro`ghskbs vhvbs ‛. 

L` ehvirshe`e jultur`l si k`ghnhist` pbr l` ehvirshe`e eil ligou`di, ei l`s jriigjh`s rilhohbs`s, ei l`s pràjthj`s eil k`gidb ei l` thirr`, ig il `rti, ig l` kôshj`, ig l` istrujtur` sbjh`l, ig l` silijjhúg ei lbs julthvbs, ig l` ehit` y ig tbeb gôkirb jbgjimhmli ei btrbs `trhmutbs ei l` sbjhie`e cuk`g`. L` ehvirshe`e ei jultur`s b ehvirshe`e jultur`l si rinhiri `l or`eb ei v`rh`jhúg jultur`l, t`gtb ` ghvil kugeh`l jbkb ig jhirt`s àri`s, ig l`s qui ixhsti hgtir`jjhúg ei ehnirigtis jultur`s jbixhstigtis (ig pbj`s p`l`mr`s ehnirigtis y ehvirs`s jultur`s).

Kujcbs ist`ebs y bro`ghz`jhbgis jbgsheir`g qui l` ehvirshe`e ei jultur`s is p`rti eil p`trhkbghb jbkôg ei l` cuk`ghe`e y thigig pblëthj`s b `jthtueis

:

 

n`vbr`mlis ` ill`. L`s `jjhbgis ig n`vbr ei l` ehvirshe`e jultur`l usu`lkigti jbkprigeig l` prisirv`jhúg y prbkbjhúg ei jultur`s ixhstigtis. L` ehvirshe`e jultur`l is ug p`trhkbghb jbkôg ei l` cuk`ghe`e y is t`g gijis`rh` p`r` il oègirb cuk`gb jbkb l` mhbehvirshe`e lb is p`r` lbs siris vhvbs. Virb p`r` `prbvijc`r sus miginhjhbs is gijis`rhb qui si ist`mlizj`g ril`jhbgis hou`lht`rh`s igtri lbs ehnirigtis orupbs sbjh`lis.

Ei `juireb `l k`rjb jbgjiptu`l p`r` l` ehvirshe`e jultur`l pumlhj`e` ig il k`rjb ei l` j`kp`ð` g`jhbg`l pbr l` ehvirshe`e jultur`l ei Kèxhjb, "gb is lb khskb c`ml`r ei ehnirigjh` qui ei ehvirshe`e jultur`l. Zh c`ml`kbs ei ehnirigjh`, tigikbs ug pugtb bmlho`eb ei rinirigjh`. Zbkbs ehnirigtis ig `lob ispijënhjb. Ju`geb si us` il jbgjiptb ei ehvirshe`e, pbr il jbgtr`rhb, j`e` pirsbg`, j`e` orupb, j`e` jbkughe`e gijisht` c`ml`r ei lb qui is, ei sus c`miris, sus rijursbs, sus chstbrh`s y prbyijtbs, ig suk`, ei su heigthe`e. Vbrqui lb ehvirsb si einhgi ig ril`jhúg jbgshob khskb y ig ril`jhúg jbg lbs btrbs, jbg lbs ehnirigtis." L` heigthe`e jultur`l is ug ilikigtb qui kuistr` l` ehvirshe`e jultur`l jbkb pugtb ei p`rthe` y kbtbr ei l` jbgst`gti rijbgsthtujhúg ei l`s jultur`s. L` heigthe`e is l` `nhrk`jhúg, rijbgbjhkhigtb y vhgjul`jhúg jbg l` ri`lhe`e ei lbs suditbs qui si jbgsthtuyig y nbrk`g ig l`s ehsthgt`s jultur`s. L` heigthe`e gbs shtô` rispijtb eil btrb, `l `nhrk`r l` shgoul`rhe`e ehsthgthv` jbg m`si ig l` qui jri`kbs y rijri`kbs ug shstik` ispijënhjb ei shoghnhj`jhúg, y` si` pirsbg`l, 5

 

jbkught`rhb b sbjh`l, `esjrhmhigeb `së pirtigigjh` ètghj` y lhgoüësthj`1 pbshjhbg` ` lbs suditbs ig ug hgtirj`kmhb ei pràjthj`s jultur`lis ig il qui `jtô`g, si ril`jhbg`g y prbyijt`g. @së, l` heigthe`e nbrk` p`rti ei l` jultur` y ` su viz li e` sigtheb y jbgshstigjh`. Zh l` heigthe`e p`rti eil rijbgbjhkhigtb ei ugb khskb, il sigtheb eil yb prbpbrjhbg` ug` ughe`e ` l` pirsbg`lhe`e qui, p`r` nbrk`rsi, gijisht` l` prisigjh` eil btrb qui lb tr`gsnbrk` y kblei` ` l` viz

Jultur`

L` jultur` sbg kujc`s jbs`s. Istà ig tbe`s p`rtis, y jbgnhour` ug` jbkplid` rie ei jriigjh`s, s`miris, sëkmblbs, jbstukmris, riprisigt`jhbgis, càmhtbs, j`p`jhe`eis, v`lbris, pràjthj`s, hgsthtujhbgis, `prigehz`dis, jbgeujt`s, ligou`dis, bmr`s `rtësthj`s, tijgblboë`s ` l` qui si c` heb `jbkbe`geb ug` `kplh` o`k` ei jbggbt`jhbgis y usbs

Il cijcb khskb ei jbgsheir`r l` jultur` y l`s jultur`s jbkb shstik`s jbkplitbs sbkithebs ` hgtirisis istr`tèohjbs y pblëthjbs ei ehsthgtb shogb c` hgjheheb sbmrik`gir` ig isti j`kmhb ei pirjipjhúg, ig il qui l`s jlàshj`s jbgtr`pbshjhbgis igtri tr`ehjhúg y kbeirghe`e, heigthe`e y ehvirshe`e, pbpul`r y ilhthst`, rur`l y urm`g`, lbj`l y ughvirs`l, itj. C`g e`eb p`sb ` btr`s lijtur`s `jirj` ei sus jbkithebs y nhg`lhe`eis.

9

 

L` ehvirshe`e sbjhb-jultur`l Il tirkhgb sbjhb jultur`l vhigis ei l` p`l`mr` “sbjh`l‛ y jultur`l. Lb sbjh`l is lb

pirtigijhigti b ril`thvb ` l` sbjhie`e. L` sbjhie`e is ug` `orup`jhúg g`tur`l b p`jt`e` ei pirsbg`s qui jbgtrhmuyig ughe`e ehsthgt` ` j`e` ugb ei lbs hgehvheubs. X lb jultur`l is il jbgdugtb ei kbebs ei vhe` y jbstukmris. @l c`ml`r ei sbjhbjultur`l rikhti il jbgjiptb ei `ltirhe`e eil btrb y eil gbsbtrbs, eil btrb ig ril`jhúg ` gbsbtrbs.

L` ehvirshe`e jultur`l sbjhb-jultur`l

ig >6 `ðbs, il k`rjb eil pigs`khigtb y l` `jjhúg ei l` Ygisjb si c` tr`gsnbrk`eb. Cby ig eë`, il rijbgbjhkhigtb y il rispitb ei l` ehvirshe`e jultur`l jbkb n`jtbr ei jbcishúg sbjh`l, eis`rrbllb sbstighmli y ist`mhlhe`e jbgsthtuyig ug ilikigtb isigjh`l ei l`s pribjup`jhbgis y lbs jigtrbs ei hgtirès g`jhbg`lis i hgtirg`jhbg`lis.

>

 

Jbgjiptb qui rhoig il istuehb ei pbml `jhbgis, ehgàkhj` pbml`jhbg`l kieh`gti il il `gàlhshs ei lbs ebjukigtbs bnhjh`lis g`jhbg`lis g`jhbg`lis i hgtirg`jhbg`lis.

L` ehgàkhj` pbml`jhbg`l istueh` l` jbkpbshjhúg ei ug` pbml`jhúg ei l` khsk` ispijhi (gôkirb ei hgehvheubs, ie`e, sixb, itj.) X sus v`rh`jhbgis ` lb l`rob eil thikpb. Il istuehb ei p`ràkitrbs eikborànhjbs jbkb l` supirvhvigjh`, il èxhtb riprbeujtbr, l` ehstrhmujhúg b l` ehspirshúg (ikhor`jhúg-hgkhor`jhúg) gbs pirkhtig jbgbjir i heigthnhj`r il nuturb ei ug` eitirkhg`e` ispijhi, `së jbkb eitijt`r `quillbs pugtbs ebgei is jbgvighigti `jtu`r p`r` `siour`r il k`gtighkhigtb ei l` pbml`jhúg.

L` ehgàkhj` pbml`jhbg`l b ei pbml`jhbgis jbkprigei il istuehb ei tbe`s l`s v`rh`jhbgis qui ixpirhkigt` ug jbgdugtb ei hgehvheubs ei ug` khsk` ispijhi. Istbs j`kmhbs si kheig ig tèrkhgbs ei v`rh`mhlhe`e ei p`ràkitrbs jbkb gôkirb ei hgehvheubs, jrijhkhigtb pbml`jhbg`l, istrujtur` sbjh`l y ei ie`eis, igtri btr`s. L` ehgàkhj` ei l`s pbml`jhbgis is ugb ei lbs tik`s jigtr`lis ei l`s jhigjh`s ijblúohj`s. Kieh`gti il istuehb ei ist` r`k` si puieig `sigt`r l`s m`sis qui rhoig l` ixhstigjh` y l` pirk`gigjh` ei lbs bro`ghskbs vhvbs. @eikàs ei tbk`r ig juigt` l`s ril`jhbgis qui istbs thigig (hgtr` i hgtirispijënhj`s). Eigtrb ei ist` lëgi` ei hgvistho`jhúg, t`kmhèg si istueh`g l`s rieis ei hgtir`jjhúg pl`gt`-`ghk`l ig ehnirigtis thpbs ei ijbshstik`s y lbs j`kmhbs isp`jhbtikpbr`lis qui thigig luo`r. ?

 

Yg idikplb is il istuehb ei l`s rieis ei pblhghz`jhúg y ei ehspirshúg ei sikhll`s ig ehnirigtis `rjchphèl`obs, jbgjrit`kigti ig l`s hsl`s M`li`ris, J`g`rh`s b O`làp`obs. Isti sirvhjhb hgj luyi4

Iv`lu`jhúg ei l` istrujtur` y l` ehgàkhj` ei pbml`jhbgis ei `ghk`lis y pl`gt`s `kig`z`ebs b ig pilhorb ei ixthgjhúg Heigthnhj`jhúg ei lbs kij`ghskbs qui eitirkhg`g l` istrujtur` ei l`s rieis ig ehnirigtis jbkughe`eis (istuehb ei lbs j`r`jtiris kbrnblúohjbs y `g`túkhjbs ei pl`gt`s y `ghk`lis, nugjhbg`lhe`e ei l` rie, p`pil ei l`s ispijhis qui l` nbrk`g y jbgsijuigjh`s ei l` pbshmli ixthgjhúg ei ug` ei ist`s ispijhis) Iv`lu`jhúg eil hkp`jtb ei ehnirigtis thpbs ei pirturm`jhbgis ig lbs ijbshstik`s (pèrehe` eil càmht`t, hgtrbeujjhúg ei ispijhis ixúthj`s, itj.). L` ehgàkhj` ei pbml`jhbgis si c` uthlhz`eb `kplh`kigti ig v`rh`s `plhj`jhbgis ei l` tibrë` l` tibrë` ei jbgtrbl. Jbg jbgtrbl. Jbg il usb ei l` tibrë` l` tibrë` ei duiobs ivbluthvbs, lbs ivbluthvbs, lbs duiobs ei pbml`jhúg si hkplikigt`g `kplh`kigti p`r` ehnirigtis jbgtixtbs hgeustrh`lis y ei l` vhe` eh`rh`.

3

 

Zi uthlhz`g prhgjhp`lkigti ig shstik`s ei kôlthplis igtr`e`s y kôlthplis s`lhe`s (KHKB),, `ugqui puieig `e`pt`rsi p`r` su usb ig shstik`s ei igtr`e` ôghj` y (KHKB) s`lhe` ôghj` (ZHZB). (ZHZB).  @lougbs idikplbs idikplbs ei ei `plhj`jhbgis `plhj`jhbgis sbg j`kp`ð`s j`kp`ð`s khlht`ris, khlht`ris, `shog`jhúg `shog`jhúg ei rijursbs rijursbs p`r` ehstrhmujhúg ei `ou`, eisp`jcb p`r` ehstrhmujhúg `ou`, eisp`jcb ei oigir`ebris ehstrhmuhebs, ixpirhkigtbs ehstrhmuhebs, ixpirhkigtbs ei l`mbr`tbrhb, prbmlik`s ei tr`gspbrti, prbmlik`s ei jbkughj`jhúg, igtri btrbs.  @eikàs, jbg jbg l` `eiju`e` `eiju`e` jbgtixtu`lh jbgtixtu`lhz`jhúg z`jhúg ei ei lbs prbmlik`s prbmlik`s hgeustrh`li hgeustrh`lis, s, l` ehgàkhj` pbml`jhbg`l puiei sir ug` sblujhúg inhjhigti y nàjhl ei hkplikigt`r p`r` lbs prbmlik`s ril`jhbg`ebs jbg il jbgtrbl. Zi c`g ri`lhz`eb y si lliv`g ` j`mb ei nbrk` jbgthgu` kôlthplis hgvistho`jhbgis `j`eèkhj`s. Einhghjhú Ei nhghjhú g ei pbml`jhúg

Yg` ei lbs jbgjiptbs màshjbs ig ijblboë` is l` pbml`jhúg mhblúohj`. Ist` si einhgi jbkb ug orupb jbgshstigti ei bro`ghskbs ei l` khsk` ispijhi qui jbixhstig ig il khskb thikpb y isp`jhb (sbg shkpàtrhjbs), ixhsthigeb l` pbshmhlhe`e ei jruz`khigtb igtri lbs hgehvheubs qui `llë c`mht`g. Lbs bro`ghskbs qui nbrk`g p`rti ei l` pbml`jhúg nbrk`g ug` ughe`e nugjhbg`l, or`jh`s ` tbe`s l`s hgtirril`jhbgis qui `llë si eis`rrbll`g. Jbgjiptbs qui rhoig il istuehb ei l`s pbml`jhbgis

8

 

Kbeilbs Kbei lbs e i jrijhkhigtb pbml`jhbg`l

Il jrijhkhigtb pbml`jhbg`l si istueh` kieh`gti kbeilbs k`tikàthjbs, y ixhstig ehsthgtbs thpbs eipigehigeb ei l` j`gthe`e ei rijursbs qui ixhst`g ig l` pbml`jhúg. Jrijhkhigtb Jri jhkhigtb ixpbgigjh`l

Il prhkir kbeilb is il jrijhkhigtb ixpbgigjh`l. Isti kbeilb supbgi qui gb ixhstig hgtir`jjhbgis jbg btr`s ispijhis. @eikàs, t`kmhèg hgvblujr` l` ixhstigjh` hlhkht`e` ei rijursbs y gb c`y ghgoôg thpb ei ristrhjjhúg ig l` pbml`jhúg. Jbkb is lúohjb pigs`r, isti kbeilb is ixjlushv`kigti tiúrhjb y` qui gb ixhsti ghgoug` pbml`jhúg g`tur`l qui jukpl` jbg tbebs lbs supuistbs `gtis kigjhbg`ebs. Il kbeilb pirkhti isthk`r il t`k`ðb pbml`jhbg`l ` ug thikpb e`eb. Jrijhkhigtb eipigehigti ei l` eigshe`e

Il shouhigti kbeilb us`eb si eigbkhg` jrijhkhigtb eipigehigti ei l` eigshe`e l`  eigshe`e b lboësthjb. Ist` v`rh`jhúg hgjluyi jbgehjhbgis kàs ri`lhst`s, jbkb rijursbs lhkht`ebs. L` pbml`jhúg ikphiz` ` jrijir jbkb ig il kbeilb `gtirhbr, pirb llio` ` jhirtb pugtb ebgei `obt` sus rijursbs y l` t`s` riprbeujthv` ehskhguyi.  @së, l`s pbml`jhbg pbml`jhbgis is piquið`s piquið`s thigeig thigeig ` tigir tigir k`ybr t`s` t`s` ei jrijhkhigt jrijhkhigtb b pbr l` k`ybr ehspbghmhlhe`e ei rijursbs y isp`jhbs  ‚ il kbeilb is hghjh`lkigti ixpbgigjh`l. @ kiehe` qui p`s` il thikpb, lbs rijursbs ei `j`m`g y il hgjrikigtb pir jàpht` ehskhguyi. Orànhj`kigti, il siougeb kbeilb is ug` jurv` shokbhei` (ig nbrk` ei Z) qui pbsii ug lëkhti supirhbr eigbkhg`eb A. Isti v`lbr jbrrispbgei ` l` j`p`jhe`e ei j`ro` b l` kàxhk` eigshe`e qui puiei sbpbrt`r ig isi kiehb.

06

 

Ig `loug`s pbml`jhbgis, lbs eisijcbs túxhjbs prbeujhebs pbr lbs khskbs hgehvheubs j`us`g ug` hgchmhjhúg ig il jrijhkhigtb. Jrijhkhigtb Jri jhkhigtb l boësthjb t `reëb `reëb

Isti kbeilb c` sheb il kàs `jipt`eb pbr lbs hgvistho`ebris pbrqui p`rijhir` `dust`rsi kidbr ` l` ri`lhe`e ei l` ehgàkhj` ig l`s pbml`jhbgis. Ivheigjh` ug jrijhkhigtb ràpheb, ebgei l` vilbjhe`e ei `obt`khigtb ei lbs rijursbs is hou`lkigti ràphe`. Isti nigúkigb jbglliv` ` ug jbl`psb, ebgei j`i y vuilvi ` jrijir. Ig btr`s p`l`mr`s, il jrijhkhigtb si ivheigjh` jbkb jhjlbs ei eigshe`e ig il thikpb, y` qui c`y ivigtbs ripiththvbs ei ehskhgujhúg y `ukigtb ei lbs hgehvheubs. Jrijhkhigtb Jri jhkhigtb jbg jbbpir`jhúg

Ixhsti ug kbeilb ispijënhjb p`r` sir `plhj`eb ` jhirt`s ispijhis jbg jbkpbrt`khigtbs orio`rhbs, jbkb l`s `mid`s, cuk`gbs, libgis, igtri btr`s. Ig isti kbeilb, il hgehvheub bmthigi ug miginhjhb ju`geb ri`lhz` ug `jtb ei jbbpir`jhúg jbg sus jbgoègiris. Il jbkpbrt`khigtb gb is `l `z`r, y il miginhjhb ei l` jbbpir`jhúg istà `sbjh`eb ` p`rhigtis jirj`gbs y n`khlh`ris, jbg il nhg ei n`vbrijir ` sus “khskbs oigis‛.   Hgtir`jjhbgis igtri l`s ispijhis Lbs hgehvheubs ei j`e` pbml`jhúg gb istàg `hsl`ebs ugbs ei btrbs. J`e` ugb ist`mliji ehsthgtbs thpbs ei hgtir`jjhbgis jbg khikmrbs ei su khsk` ispijhi b mhig jbg khikmrbs ei btr` ispijhi. L` jbkpitigjh` is ug nigúkigb jbg hkplhj`jhbgis ijblúohj`s ixtrik`e`kigti hkpbrt`gtis. Is ug` nuirz` hkpbrt`gti qui hkpuls` ehvirsbs prbjisbs ivbluthvbs, jbkb l` ispijh`jhúg. Uigikbs v`rhbs idikplbs ei hgtir`jjhbgis gio`thv`s, jbkb is l` ei eiprie`ebr-pris` b pl`gt`-cirmëvbrb.

00

 

Ebs ispijhis gb puieig jbkpithr p`r` shikpri, sh us`g rijursbs kuy shkhl`ris puiei qui ug` eispl`ji ` l` btr` b qui si sip`rig ig il usb ei `loôg rijursb. Zhg ikm`rob, gb tbe`s l`s hgtir`jjhbgis sbg eil thpb gio`thvb. Vuieig ixhsthr ril`jhbgis qui miginhjhig ` `km`s p`rtis (kutu`lhskb) b qui súlb ug` si vi` miginhjh`e` y l` btr` gb si vi` `nijt`e` (jbkigs`lhskb). Oisthúg ei rijursbs mhblúohjbs Kujcbs ei guistrbs rijursbs eipigeig ehrijt` b hgehrijt`kigti eil jrijhkhigtb y ehgàkhj` pbml`jhbg`l ei jhirt` ispijhi. L` pisj` riprisigt` ug` igtr`e` hkpbrt`gti ei `lhkigtb p`r` jhirt`s pbml`jhbgis cuk`g`s, p`rthjul`rkigti ` l`s qui c`mht`g riohbgis jirj`g`s jbst`s. Il jbgbjhkhigtb ei júkb v`rë` ei pbml`jhúg is hgehspigs`mli p`r` k`gtigir y `siour`r ug` igtr`e` iquhlhmr`e` ei `lhkigtb. Ig t`l j`sb ei qui si ivheigjh` ug eisjigsb ig il gôkirb pbml`jhbg`l, eimig tbk`rsi l`s kiehe`s `eiju`e`s p`r` ivht`r l` ixthgjhúg lbj`l ei l` pbml`jhúg.

0=