%CE%9C%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%82%20%CE%91%CF%85%CF%81%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82%20-%20%CE%A4%CE%B1%20%CE%B5%CE%B9%CF%82%20%CE%B5%CE%B1%CF%85%CF%84%CF%8C%CE%BD.pdf

MAPKOY AYPHΛIOY

TA EIΣ EAYTON

MAPKOY AYPHΛIOY

TA EIΣ EAYTON

Eσαγωγ-Mετ φρασις-Σχλια:

Σοφα Mαντ Eπιμ*λεια:

Tτλος: M ρκου A ρηλου T ες αυτν Eσαγωγ-Mετ φρασις-Σχλια: Σοφα Mαντ Eκδσεις: ΓEΩPΓIAΔH - «BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN» %Yπε'θυνος Eκδσεως: )Aδωνις Aθ. Γεωργι δης Σελιδοποησις: Aλ*ξιος Δ. M στορης copyright ® ,κδσεις Λ. Γεωργι δης 2006 ISBN: 978-960-316-389-3 Kεντρικ δι θεσις: Mεσολογγου 5, Aθ1ναι, T.K. 106 81, τηλ. 210 38 36 231 Bιβλιοπωλε9α: Σλωνος 114, Aθ1ναι T.K. 106 81, τηλ. 210 38 47 347 Kηφισας 236, Kηφισι T.K. 145 62, Tηλ. 210 80 15 113 T.Θ. 36 81 – Aθ1ναι 102 10 www.georgiadesbooks.com - e-mail: [email protected] Απαγορε'εται > ?ναδημοσευσις @λκληρης C μ*ρους τ1ς παρο'σης μελ*της, μD @ποιοδποτε μ*σο, χωρFς τGν γραπτG Jδεια τοL ,κδτου C τQν νομμων κληρονμων του. Επιτρ*πεται > ?ναφορ στS παρSν βιβλο C στS περιεχμεν του μνον σD περπτωσι ποU παρουσι ζονται ρητQς τ στοιχε9α α τοL.

Kωνσταντ νος Ποταμι νος Aνδρινα Xαχλ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ολα τ πνευματικ δημιουργματα εναι βιματα ψυχς  ποα χει τν δναμι !π" καθαρ $ποκειμενικ $π"θεσι ν μεταβλη α&τ σ' !ντικειμενικ πραγματικ"τητα. (Η ψυχ, πο χει α&τ" τ" μεγλο χρισμα, καθοδηγε*ται τς περισσ"τερες φορ'ς !π" /να νο0 γεμονικ". Μεγλη ψυχ κα νο0ς γεμονικ"ς 2ταν το0 Μρκου A&ρηλου ο3 δυνμεις μ' τς πο*ες 4σμλευσε τ" ργο του Eς αυτν. Πρν !σχοληθο0με μ' τ" ργο εναι !νγκη ν !ναφ'ρωμε 7ρισμ'να στοιχε*α γι τς 8διατερες συνθκες κτω !π" τς πο*ες δημιουργθηκε τ" ργο κα γι τν προσωπικ"τητα το0 δημιουργο0 του. Εναι γνωστ" :τι τ πνευματικ ργα !νκουν τ"σο στ"ν δημιουργ" τους, :σο κα στν 4ποχ πο τ γ'ννησε. (Η πραγματικ τους !ξα :μως βρσκεται στν $περχρονικ τους διρκεια. Εναι 2ος μ.Χ. α8ν. (Η Ρμη εναι  κοσμοκρτειρα δναμις πο ?πλνεται !π" τ"ν @Ατλαντικ" Cς τ"ν Ε&φρτη. (Η ννοια το0 κρτους χει πρει τν μεγαλτερη ε&ρτητ της. DΕχουν καταπ'σει :λοι ο3 4θνικο, πολιτικο και κοινωνικο, !λλ κα θρησκευτικο φραγμο κα στν θ'σι των χει $ψωθ τ" παντοδναμο Ρωμαϊκ" imperium. (Η !λλαγ στν φσι το0 !ρχαου κ"σμου χει προετοιμασθ β'βαια !π" τ"ν @Αλ'ξανδρο, πο πρFτος 4πεχερησε ν καταργση τ πολιτικ κα 4θνικ Gχυρ κα ν δημιουργση παγκ"σμιο κρτος μ' διεθν χαρακτρα. (Ο M'γας @Αλ'ξανδρος φιλοδοξο0σε σ@ α&τ" τ" κρτος ν δεσπ"ση τ" (Ελληνικ" πνε0μα, :πως @Ολμπιο κα $ψιπετ'ς δημιουργθηκε μ'σα στν π"λι-κρτος, στν @Αθνα-(Ελλδα. Δ'ν 7

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H

μπ"ρεσε :μως ν τ" 4πιτχη. \Ηρθε μετ  Ρμη μ' τν Πατριαρχικ δημοκρατα, μ' τν στρατιωτικ πειθαρχα, μ' τν pietas, μ' τ" α&στηρ" ius. Μ@ α&τ τ στοιχε*α 2ρθε ν δημιουργση τ" παγκ"σμιο κρτος. Κα τ" δημιοργησε. Ο3 !ξες μ' τς πο*ες κα γι τς πο*ες !γωνσθηκε φεραν τος καρπος των. Πλν :μως ο3 καρπο δ'ν 2ταν πλ'ον !ν"θευτοι. Ο3 Ρωμαϊκ'ς !ξες 2ρθαν σ' Tμεση κοινωνα μ' τς (Ελληνικ'ς !ξες κατ τρ"πο 3στορικ παρδοξο. (Η α&στηρ κα ξηρ Ρμη Tρχισε ν γνεται χαρεσσα κα τρυφερ. Γ"ησσα και πλανεμ'νηm 8σχυρ, !λλ κα !δνατη, σκληρ, !λλ κα ε&ασθητη. (Η ε8κ"να α&τ τFν !ντιθ'σεων εναι πολ πι" ντονη στ"ν βn μ.Χ. α8Fνα. Τ" !π'ραντο Ρωμαϊκ" κρτος περιλαμβνει στος κ"λπους του τ πι" !ντιφατικ στοιχε*α. Πλϊ στος 8σχυρος πο χουν τν δυνατ"τητα ν !πολασουν τ πντα, $πρχει τ" πλθος τFν δολων πο στερε*ται τ πντα. Ο3 8σχυρο :μως δ'ν βρσκουν μ'σα στς !πολασεις 4κε*νο πο θ'λουν, 4κε*νο πο μ' θ'ρμη πντα θ 4πιζητ  !νθρπινη ψυχ, τν ε&τυχα. Τ" πλθος, πο δ'ν μπορε* ν δοκιμση τς !πολασεις, πο δ'ν το0 δνεται  ε&καιρα ν !ποχαυνωθ μ@ α&τ'ς, !ναζητε* κα α&τ" τν ε&τυχα σ@ Tλλους χρους, στος χρους τς ψυχς. Κα ρχεται μ' τος 4κπροσπους του, τος φιλοσ"φους, πο εναι ο3 περισσ"τεροι δο0λοι X !πελεθεροι, ν προσφ'ρη α&τ" τ" !δναμο, τν δναμι τς χαρYς στος δυνατος. DΕντονα φιλοσοφικ ρεματα δημιουργο0νται κα τ" πνε0μα το0 μυστικισμο0 τς @Ανατολς ρχεται ν κατακτση τν Δσι. (Η Ρμη γνεται τ" κ'ντρο τς πλης τFν πι" !ντθετων φιλοσοφικFν θεωριFν. (Β'βαια δ'ν πρ'πει ν !γνοται :τι  4ποχ α&τ εναι  πι" κοσμογονικ –Tν 4πιτρ'πεται  :ρος– περοδος το0 Χριστιανισμο0, πο δ'ν εναι φιλοσοφα, !λλ θρησκεα πο φ'ρνει τ" πι" παργορο Tγγελμα πο Tκουσαν ποτ' τ !νθρπινα α&τι, τ" Tγγελμα τς !γπης). Τ" πι" δυνατ" φιλοσοφικ" ρε0μα α&τς τς 4ποχς εναι  στωϊκ φιλοσοφα. Δ'ν εναι κτι

ν'ο β'βαια. O3 ρζες της εναι παλαι'ς κα !νγονται στ τ'λη το0 τετρτου κα τς !ρχ'ς το0 τρτου π.Χ. α8Fνος. @Αρχηγ"ς τς Στωϊκς Φιλοσοφας θεωρε*ται  Ζνων !π" τ" Κτιο τς Κπρου πο πολ νωρς 4γκαταστθηκε στν @Αθνα κα Qδρυσε δικ του σχολ κα τν Rψωσε !π'ναντι στν @Ακαδημα κα στ" Λκειο. @Ακολοθησαν πολλο τς βασικ'ς του !ρχ'ς ο3 πο*ες μ' τ"ν χρ"νο μεταπλσσονται κα !γκαλιζουν τ"ν Tνθρωπο κα τ προβλματ του, :πως 4μφανζονται στς διφορες 4ποχ'ς. (Η βασικ θ'σις τς Στωϊκς φιλοσοφας εναι  !πθεια !π'ναντι στ" πρ"βλημα τς ζως. (Η !πθεια εναι 4ντολ το0 4ν μ*ν λ"γου  πο*ος βοηθε* τ"ν Tνθρωπο ν κατανοση :τι τ πργματα δ'ν Uπτονται τς ψυχς οVτε κατ@ 4λχιστον. (Επομ'νως,  ψυχ δ'ν χει παρ ν τ !γνοση κα α&τομτως βρσκει τν Wρεμα της κα τν γαλνη της. Α&τ  θ'σις 2ταν !ρκετ παργορη γι τος !νθρπους τς 4ποχς 4κενης μ' τ Tπειρα προβλματα. Κυρως τος !νθρπους πο δ'ν μπορο0σαν X δ'ν Xθελαν ν φωτισθο0ν μ' τ" Ε&αγγ'λιο το0 Χριστιανισμο0. Ενας !π" τος πιστος κα μλιστα  κορυφα*ος !πολογητς α&τς τς φιλοσοφικς θ'σεως 2ταν  ΜYρκος Α&ρλιος. Εναι χαρακτηριστικ" τ" γεγον"ς :τι α&τ τν φορ  !πολογητς το0 Στωϊκισμο0 δ'ν εναι δο0λος, !λλ  Zδιος  α&τοκρτορας τς Ρμης. (Ο ΜYρκος Α&ρλιος γεννθηκε στν Ρμη τν Tνοιξι το0 121 μ.Χ. \Ηταν γι"ς το0 DΑννιου Ο&ρου κα τς Δομιτας Λουκλλας. Οταν π'θανε  πατ'ρας του, τ"ν υ3οθ'τησε  παππος του (129136). @Εκπαιδεθηκε μ' 4ξαιρετικος διδασκλους Ελληνες κα Ρωμαους κα πρε :λα τ σημαντικ 4φ"δια πο θ τ"ν βοηθσουν στν κατοπιν του 4ξ'λιξι. Οταν  @Αδριαν"ς υ3οθ'τησε τ"ν θε*ο του @Αντων*νο, τ"ν $ποχρ'ωσε ν υ3οθετση τ"ν ΜYρκο, δι"τι εχε καταπλαγ !π" τν ε&ρυμθεια, τν χρηστ"τητα το0 Xθους κα τν Gξνοια το0 νεαρο0 πατρικου. Μετ τ"ν θνατο το0

8

9

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H

@Αδριανο0  ΜYρκος Α&ρλιος 7ς διδοχος το0 @Αντωννου ζ μαζ του στν α&λ κα qτοιμζεται γι τ" μεγλο κα δυσκολτατο ργο τς 4ξουσας. @Εσποδασε ρητορικ μ' διδσκαλο τ"ν Φρ"ντωνα κα φιλοσοφα μ' διδασκλους τος Στωϊκος Δι"γνωτα κα Ροστικο. (Ο Ροστικος, :πως !ναφ'ρει  Zδιος, το0 δωσε τ" ργο το0 @Επικττου πο τ"ν γ'μισε θαυμασμ" γι τ"ν φιλ"σοφο κα τ"ν !πεμκρυνε !π" τν ρητορεα. (Η Στωϊκ φιλοσοφα τ"ν !πορρ"φησε τελεως χωρς :μως ν τ"ν !πομακρνη ποτ' !π" τ φλ'γοντα προβλματα το0 κρτους. @Αντθετα μλιστα !π@ α&τ !ντλο0σε τν δναμι ν τ !ντιμετωπση.Τ" 161 γνεται α&τοκρτωρ. @Απ" τν στιγμ α&τ !ρχζει μα ντονη δρYσι γι τν 4ξουδετ'ρωσι τFν ποικλων !ντιδρσεων πο καλε*ται ν !ντιμετωπση 7ς $πεθυνος γ'της τς Ρωμαϊκς α&τοκρατορας. @Απ" τ" 162-180 4π μα ε8κοσαετα περνY τν ζω του στ στρατ"πεδα κα πολεμY 4ναντον τFν ποικιλωνμων 4χθρFν το0 κρτους, σ' @Ανατολ κα Δσι κα ΒορρY. Βρεταννο, Χτοι, Κουδοι, Mαρκομνοι, Σαρμται, @Αρμ'νιοι κα Πρθοι προσπαθο0ν ν καταλσουν τ" κρτος. (Ο α&τοκρτωρ !μνεται κα διεξγει σκληρος !γFνες. (Η :λη του ζω 7ς α&τοκρτορας μαρτυρε* μα !κατβλητη δναμι κα !ντοχ πο κανες δ'ν μπορε* ν μ θαυμση. (Η :λη του δρYσις !ποδεικνει :τι  Στωϊκ !πθεια σ' καμμα περπτωσι δ'ν ταυτσθηκε !π" τ"ν ΜYρκο μ' τν !πραξα. @Αντθετα  πρYξις, πλαισιωμ'νη κα συμπληρωμ'νη !π" τ" φιλοσοφικ" του ργο πο γραψε στς σκην'ς τς 4κστρατεας, εναι τ" βασικ" γνρισμα το0 α&τοκρτορος-φιλοσ"φου. Μ' τν ζω του !π'δειξε γι Tλλη μι φορ :τι  πρYξις δ'ν !ντιστρατεεται τν θεωρα, !λλ !ντθετα :σο πι" μεγλη εναι  πρYξις τ"σο περισσ"τερο Rψος παρνει  θεωρα.

(Ο ΜYρκος Α&ρλιος γραψε τ" ργο του σμφωνα μ' τ συμπερσματα τFν μελετητFν κατ τ" διστημα 166-176. Εναι ργο

qπομ'νως τFν χρ"νων τς 7ριμ"τητ"ς του κα σν Cριμο καρπ" μιYς γεμτης δρσεως κα βθος ψυχς πρ'πει ν τ" θεωρσωμε. Εναι γραμμ'νο σ@ qλληνικ γλFσσα, τν κοιν. Τ" Rφος το0 κειμ'νου εναι ?πλ" κα λιτ". Σ' 7ρισμ'νες περιπτσεις γνεται  τ"νος ρητορικ"ς κα Tλλοτε, κυρως :ταν !ναφ'ρεται στν διταξι κα στν κνησι το0 σμπαντος, γνεται !σαφς. (Οπωσδποτε :μως κυριαρχε* στν γλFσσα, τν προτσσει κα τν $ποχρενει ν 4κφρση τς 8δ'ες πο συλλαμβνει  νο0ς του. (Η σνταξις εναι !ρκετ ?πλοποιημ'νη κα χρησιμοποιε*ται κυρως  κατ παρταξι σνδεσις τFν νοημτων πο δνει στ" κεμενο μι !ρχαϊκ μεγαλοπρ'πεια. (Ο λ"γος φανεται ν ξεπηδη !π" τ βθη το0 εναι του κα Tγαλμα πραγματικ" $ψνεται !π'ναντ του. Κπου-κπου β'βαια χνει τν πλαστικ"τητ του κα σ' 7ρισμ'να σημε*α χει κποια ξηρ"τητα. Παρ@ :λα α&τ :μως !π" καθαρ γλωσσικ πλευρ !ποτελε* λαμπρ" γλωσσικ" μνημε*ο τς 4ποχς. (Η παραστατικ"τητα τFν ε8κ"νων,  ρεαλιστικ περιγραφ,  διθυραμβικ"ς τ"νος στ σημε*α πο μιλει γι τ"ν Tνθρωπο, τ"ν τ'λειο Tνθρωπο, τν ψυχ, τ"ν Θε", !νυψνουν τ" ργο κα τ" καθιερνουν σν /να πραγματικ" ργο τ'χνης. Πολλο !ρνο0νται τν !ρχιτεκτονικ του δομ. (Οπωσδποτε :μως εναι /να ο8κοδ"μημα μ' ?δρ'ς γραμμ'ς κα στ'ρεες βσεις. Μ' Rψος θαυμαστ" κα κλλος $π'ροχο. Τ" Rψος κα τ" κλλος του δ'ν εναι !ποτ'λεσμα βερμπαλιστικς κενολογας, !λλ κυρως τFν 8δεFν πο τ" διαποτζουν !π" τν !ρχ /ως τ" τ'λος. Πολλο κατ διαφ"ρους τρ"πους χαρακτρισαν τ" ργο, Tλλοι τ" θερησαν !πομνημονεματα το0 Α&τοκρτορος. Δ'ν χει τποτε :μως !π" τν ξηρ χρονολογικ κθεσι τFν !πομνημονευμτων. DΑλλοι επαν :τι τ" γραψε γι πολιτικ σκοπιμ"τηταm κρυξε δηλαδ τν παθητικ στσι !π'ναντι τFν προβλημτων τς πολιτικς κα κοινωνικς ζως γι ν προλβη τυχ"ν !ντιδρσεις τFν $πηκ"ων του σ' μι περοδο !δυναμας το0 κρτους. (Η $π"θεσις α&τ πρ'πει ν !πορριφθ χωρς συζτη-

10

11

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H

σι. Δι"τι /να ργο σν τ" δικ" του δ'ν μπορε* ν 4ξυπηρετση πολιτικ'ς σκοπιμ"τητες. Μ'σα σ@ α&τ" βρσκομε τ"ν Tνθρωπο πο !γωνζεται ν μ πονY, ν μ $ποφ'ρη, ν μ συγκινται, ν μ παθανεται, κα tχι τ"ν Α&τοκρτορα. DΑλλοι $ποστηρζουν τν Tποψι :τι εναι /να εδος 4ξομολογσεων σν το0 Α&γουστνου μ' τς πο*ες προσπθησε  Α&τοκρτωρ ν 4πιτχη τν Λτρωσι κα ν δικαιολογση τν συμπεριφορ του. Πολλο $π'θεσαν :τι εναι !πντησις στ"ν καθημεριν" λεγχο τς συνειδσεως κατ τ" σστημα τFν Πυθαγορεων. Πντως, :που κα Tν βρσκεται  !λθεια, γεγον"ς εναι :τι !ποτελε* τν φιλοσοφικ κφρασι τς ζως το0 Μρκου Α&ρηλου. Εναι κφρασις τFν βασικFν !ρχFν 4πνω στς πο*ες στριζε τν ζω του. Εναι λ"κληρο τ" πιστεω του. DΕστω κα Tν πολλο διαπιστνουν !ντιφσεις !νμεσα στν θεωρα κα τν πρYξι. Τ" ργο !ποτελε*ται !π" δδεκα βιβλα. (Η διαρεσις Gφελεται σ' μεταγενεστ'ρους μελετητ'ς. Στ" πρFτο βιβλο  συγγραφες μ' χρι κα ?πλ"τητα παρουσιζει :λα τ πρ"σωπα πο τ"ν βοθησαν ν γνη α&τ"ς πο γινε. @Εκφρζει μ@ α&τ"ν τ"ν τρ"πο τν α8νια ε&γνωμοσνη πρ"ς τος γονε*ς, τος διδασκλους, τος φλους κα προπντων πρ"ς τος θεος δι"τι , :πως χαρακτηριστικ λ'γει στ" τ'λος το0 βιβλου, «π'ντα γ)ρ τα*τα θε+ν βοηθ+ν κα. τχης δε1ται». Τ" βιβλο !ποτελε* /να εδος προλ"γου, σ@ :λο τ" ργο, γιατ 4κθ'τει σ@ α&τ" :λα τ στοιχε*α τς προσωπικ"τητ"ς του μ' τ πο*α προσπαθε* ν κατανοση τ" βαθτερο ν"ημα τς $πρξες του κα τς σχ'σες του μ' τ"ν κ"σμο. Στ qπ"μενα βιβλα τ βασικ προβλματα πο τ"ν !πασχολο0ν, :πως κθε !νσυχο κα φωτισμ'νο νο0, εναι  Tνθρωπος στν σχ'σι του μ' τ"ν κ"σμο κα τ"ν Θε". Στν προσπθει του α&τ δ'ν διατυπνει θεωρητικ συμπερσματα, !λλ !ναζητε* τ"ν δρ"μο πο θ δηγση τ"ν Tνθρωπο στν πηγ !π" τν ποα ξεκνησε. Πιστεει :τι  Tνθρωπος εναι δημιοργημα τς τFν :λων φσεως X τς φσεως το0 παντ"ς, :πως χαρακτηρζει

τν δημιουργ" τFν πντων δναμι. @Αναγνωρζει :τι !ποτελε*ται !π" τρα κυρως στοιχε*α: τν σρκα, τ" πνευμτιο κα τ" γεμονικ". @Απ" α&τ  σρκα δ'ν χει καμμι !πολτως !ξα δι"τι εναι λθρος κα στρια κα κροκφαντος κ νερων κα φλεβων. Τ" πνευμτιον εναι  ψυχ. Κα α&τ τν θεωρε* 7ς $λικ $π"στασι, /να εδος !ν'μου πο χει 4γκατασταθ στ" σFμα κα δι τς ε8σπνος κα !ναπνος διατηρε* τ"ν Tνθρωπο στν ζω. Tρτο κα βασικ" στοιχε*ο το0 !νθρπου θεωρε* τ" γεμονικ", τ"ν νο0, τ"ν λ"γο πο εναι !π"σπασμα το0 Δι"ς 4γκαταστημ'νο 4ντ"ς το0 !νθρπου γι ν τ"ν κατευθνη ν πρττη :σα εναι σμφωνα μ' τν φσι του κα μ' τν φσι το0 παντ"ς !π" τν ποα προλθε. Τ" γεμονικ" 7ς πρτη δναμις το0 !νθρπου χει χρ'ος ν καταστ'λλη τς ρμ'ς τς σρκας, ν περιορζη τς ψυχς τ πθη. Μ' τν βοθει του  Tνθρωπος θ !ντιληφθ :τι  θνατος κα  ζω,  π"νος κα  δον,  δ"ξα κα  !δοξα εναι !διφορα, χωρς 8διατερη !ξα πργματα, κα γι@ α&τ" !κριβFς !πον'μονται !π" τν φσι το0 :λου σ' :λους !διακρτως, καλος κα κακος. @Επαναλαμβνει συνεχFς :τι τ πργματα καθ@ qαυτ δ'ν μπορο0ν ν 4γγσουν τν ψυχ κι qπομ'νως δ'ν πρ'πει ν τν ταρσσουν. Α&τ δι το0 γεμονικο0 ε8σδει ε8ς τ πργματα κα σχηματζει παραστσεις γι’ α&τ. (Η !ντληψις πο χει γι@ α&τ εναι καθαρ $ποκειμενικ κα μπορε*, Tν θ'λη, ν τν !λλξη. Eναι χαρακτηριστικ :σα λ'γει στ" Δn κεφ. 7 «Αρον τν πληψιν, "ρται τ# β$βλαμμαι, %ρον τ# β$βλαμμαι "ρται & βλ'βη». (Ο Tνθρωπος χει πλασθ γι ν συνεργζεται μ' τος συνανθρπους του: «γεγναμεν πρ#ς συνεργαν». Εναι tν κοινωνιν"ν, :πως κοινωνικ"ς εναι  νο0ς το0 παντ"ς, κα :λες ο3 πρξεις του πρ'πει ν χουν α&τ τν !φετηρα κα α&τ" τ" τ'λος. Δ'ν μπορε* ν Gργζεται κατ τFν συνανθρπων του κα Tν !κ"μη σφλλουν, δι"τι εναι συγγενε*ς tχι 4ξ αQματος οVτε 4κ

12

13

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H

σπ'ρματος, !λλ 4κ πνεματος. Δι"τι ο3 πντες προ'ρχονται !π" τ"ν Zδιο κοιν" νο0 πο ρυθμζει κα διοικε* τ" σμπαν. Πρ'πει λοιπ"ν, ν συγχωρ τος συνανθρπους του, ν τος !γαπY, ν τος νουθετ, ν τος 4παναφ'ρη στ"ν Gρθ" δρ"μο. Ν 4ρευνY τ 4λατρια τFν πρξεν των, :πως κα τFν 8δικFν του, κα ν !νακαλπτη γιατ 4νργησαν :πως 4νργησαν, γιατ τς περισσ"τερες φορ'ς !π" Tγνοια δ'ν βρσκουν τ"ν Gρθ" τρ"πο συμπεριφορYς. Τ πντα στν ζω εναι ρευστ. (Ο κ"σμος εναι !λλοωσις. (Η μεταβολ εναι τ" βασικ" γνρισμ του,  !'ναη κα !κατπαυστη μεταβολ μ' τν ποα  κ"σμος κατορθνει ν παραμ'νη πντα ν'ος. Πρ'πει  Tνθρωπος ν !ποδ'χεται ε&χαρστως :,τι το0 !πον'μει  φσις στω κα Tν φανεται σκληρ" «δι) τ# κε1σε 7γειν π. τν το* κσμου γεαν κα. τν το* Δις ε4οδαν κα. ε4πραγαν». Βασικ !ρχ εναι  !ταραξα. «Πρ+τον μ ταρ'σσου». «Π'ντα γ)ρ κατ) τν το* :λου φσιν» κα «κατ) τ#ν λγον τ;ς σ;ς φσεως βιο*ν σ< ο4δε.ς κωλσει, παρ) τ#ν λγον τ;ς κοιν;ς φσεως ο4δ+ :λ>ω συμφυ; κα. συνεργ) τ) &μ$τερα μ$ρη ?λλλοις». Κα «& τ+ν :λων φσις κ τ;ς :λης ο4σας =ς κηρο* τ) π'ντα @πλασε». Σκοπ"ς τς ζως εναι ν γνη  ψυχ !γαθ κα ?πλ κα μα κα γυμν, «φανερωτ$ρα το* περιταμ$νου σ5ματος πλρης κα. ?νενδες κα. ο4δω W ες 7λλο τι χρVζοντι, μηδ$ποτε ?κο*σα με, :τι ο4κ @στι μοι χρματα, :θεν γ$νηταιI κα. τ# α4τ>+ μο. χρεαν Zμοαν, =ς παρ2 τ$ρου μεταλαβε1ν, μ συμπεσε1νI τ# τν γυνα1κα τοιατην εJναι, οτωσ. μ+ :λ>ω κσμ>ω συμφ$ρον, οf μ$ρος εJ. παντ. δ< φσεως μ$ρει ?γαθν, b φ$ρει & το* :λου φσις, κα. b κενης στ. σωστικν. σ5ζουσι δ< κσμον, _σπερ αe τ+ν στοιχεων, οjτως κα. αe τ+ν συγκριμ'των μεταβολα. τα*τ' σοι ?ρκετω, ε δγματ' στι. τν δ< τ+ν βιβλων δψαν X1ψον, dνα μ γογγζων ?ποθ'νVης, ?λλ) dλεως, ?ληθ+ς, κα. ?π# καρδας ε4χ'ριστος το1ς θεο1ς. δF. M$μνησο, κ πσου τα*τα ?ναβ'λλVη, κα. Zποσ'κις προθεσμας λαβ€ν παρ) τ+ν θε+ν ο4 χρP R α4τα1ς. δε1 δ< Lδη ποτ< ασθ$σθαι, τνος κσμου μ$ρος εJ, κα. τνος διοικο*ντος τ#ν κσμον ?πρροια π$στηςI κα. :τι :ρος στ σοι περιγεγραμμ$νος το* χρνου, >[ )ν ες τ# ?παιθρι'σαι μ χρσVη, οχσεται, κα. οχσVη, κα. α‚θις ο4κ @ξεσται. εF. Π'σης _ρας φρντιζε στιβαρ+ς, =ς SPωμα1ος κα. 7ρρην, τ# ν χερσ. μετ) τ;ς ?κριβο*ς κα. ?πλ'στου σεμντητος κα. φιλοστοργας κα. λευθερας κα. δικαιτητος πρ'σσεινI κα. σχολν σαυτ>+ ?π# πασ+ν τ+ν 7λλων φαντασι+ν πορζειν. ποριε1ς δ$, gν =ς σχ'την το* βου κ'στην πρRξιν νεργV;ς ?πηλλαγμ$νην π'σης εκαιτητος κα. μπαθο*ς ?ποστροφ;ς ?π# το* αeρο*ντος λγου κα. ποκρσεως κα. φιλαυτας κα. δυσαρεστσεως πρ#ς τ) συμμεμοιραμ$να. ZρPRς, π+ς λγα στν, [ν κρατσας τις δ-

!φσης ν γνη $πηρ'της μτε ν παρασρεται !π" τς 4πιθυμες σου τς !ντθετες πρ"ς τ" κοινωνικ" συμφ'ρονm μτε ν !γανακτς γι τν μο*ρα X τ" παρ"ν X ν !ντιμετωπζης μ' φ"βο τ" μ'λλον18. γ.T ργα τFν θεFν τ χαρακτηρζει  θεα πρ"νοια.T ργα τς τχης δ'ν εναι !φσικα οVτε !νρμοστα πρ"ς 4κε*να πο διοικο0νται !π" τν θεα πρ"νοια. T πντα !π" 4κε* πηγζουν. (Yπρχει 4κτ"ς α&τFν (τς θεας προνοας κα τς τχης)  !νγκη κα τ" συμφ'ρον :λου το0 κ"σμου, το0 ποου εσαι μ'ρος. Γενικ !γαθ" εναι 4κε*νο πο παρουσιζει  φσις το0 σμπαντος κα 4κε*νο πο !ποβλ'πει στν διατρησ της. Διατηρο0ν δ' τ"ν κ"σμο ο3 μεταβολ'ς τFν ?πλFν στοιχεων κα τFν συνθ'των σωμτων. A&τ ν σ' 3κανοποιο0ν, δι"τι εναι βασικ'ς !λθειεςm σβσε τν δψα τFν βιβλων γι ν μ πεθνης μ' θλ*ψι, !λλ μ' γαλνη κα πραγματικ κα λ"ψυχη ε&γνωμοσνη πρ"ς τος θεος. δ. Σκ'ψου π"σες φορ'ς χεις !ναβλει α&τ τ πργματα κα π"σες φορ'ς δ'ν χρησιμοποησες τ χρονικ περιθρια πο σο0 δωσαν ο3 θεο. Eναι !νγκη 4πιτ'λους ν καταλβης :τι $πρχουν 7ρισμ'να :ρια χρονικ γι σ'να τ πο*α, 4ν δ'ν τ 4κμεταλλευτς γι ν !πομακρνης τ σκοτδια, θ χαθο0ν κα θ σ' 4ξαφανσουν κα δ'ν θ 4παν'λθουν ποτ'. ε. ΔιαρκFς ν 4πιδικης μ' σθ'νος σν Pωμα*ος κα σν Tνδρας ν 4κτελς 4κε*νο πο σο0 χουν !ναθ'σει, δηλαδ μ' πραγματικ κα ε8λικριν σοβαρ"τητα κα !γπη κα 4λευθερα πνεματος κα δικαιοσνη. Kα ν !πομακρνης τ"ν qαυτ" σου !π" κθε Tλλη σκ'ψι. Θ τ" 4πιτχης 4ν 4κτελς κθε σου πρYξι σν ν εναι  τελευταα τς ζως σου, !παλλαγμ'νη δηλαδ !π" τν 4πιπολαι"τητα, τν παρλογη !ποστροφ πρ"ς τ"ν νο0, τν $ποκρισα, τν φιλαυτα κα τν !γανκτησι πρ"ς 4κε*να πο καθορζονται !π" τν μο*ρα. Bλ'πεις π"σα λγα εναι 4κε*να

18. @Aντ ?πολεσθαι προτιμητ'α  γραφ ποδεσασθαι.

38

39

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã

ναται εAρουν κα. θεουδ; βι+σαι βονI κα. γ)ρ οe θεο. πλ$ον ο4δω οfτος δ$ σοι σχεδ#ν δινυσται μ αδουμ$νVη σεαυτν, ?λλ2 ν τα1ς 7λλων ψυχα1ς τιθεμ$νη τν σν ε4μοιραν. ζF. ΠερισπPR τ σε τ) @ξωθεν μππτοντα; κα. σχολν π'ρεχε σεαυτ>+ το* προσμανθ'νειν ?γαθν τι, κα. πα*σαι Xεμβμενος. Lδη δ< κα. τν τ$ραν περιφορ)ν φυλακτ$ον. ληρο*σι γ)ρ κα. δι) πρ'ξεων οe κεκμηκτες τ> + β> ω κα. μ @χοντες σκοπν, φ2 :ν πRσαν Zρμν κα. καθ'παξ φαντασαν ?πευθνουσιν. ηF. Παρ) μ5ων, τ# qπεσθαι τ>+ τ;ς πλεως κα. πολιτεας τ;ς πρεσβυτ'της λγ>ω κα. θεσμ>+. ιζF . Tο* ?νθρωπνου βου Z μω τV; γν5μVη περιμ$νοντα, =ς

Δι"τι τ" ν μ μπορ ν $ποφ'ρη κτι, !π@ :σα γνονται εναι 4πανστασις κατ τς φσεως, μ'σα στν ποα περιλαμβνονται ο3 φσεις :λων τFν Tλλων. DEπειτα προσβλλει τ"ν qαυτ" της, :ταν !ποφεγη κποιον Tνθρωπο X κα 4νεργ 4χθρικ μ' σκοπ" ν τ"ν βλψη, :πως κνουν 4κε*νοι πο Gργζονται. Tρτον προσβλλει τ"ν qαυτ" της :ταν κυριεεται !π" τν δον X τ"ν π"νο. T'ταρτον, :ταν $ποκρνεται κα κνη X λ'γη κτι μ' προσποησι κα χωρς ε8λικρνεια. Π'μπτον, :ταν κποια 4ν'ργει της δ'ν τν κατευθνη πρ"ς 7ρισμ'νο σκοπ", !λλ 4νεργ !συλλ"γιστα κα !περσκεπτα, 4νF πρ'πει !κ"μη κα ο3 πι" !σμαντες λεπτομ'ρειες ν γνωνται μ' !ναφορ πρ"ς τ"ν τελικ" σκοπ". Tελικ"ς σκοπ"ς γι τος !νθρπους εναι ν !κολουθο0ν τος ν"μους κα τος καν"νες τς πι" παλιYς πολιτεας κα το0 πι" παλαιο0 πολιτεματος. ιζ. Tς !νθρπινης ζως  διρκεια εναι μ"νο μι στιγμm  ο&σα της εναι διαρκς ρο,  αZσθησς της !καθ"ριστη,  σστασις το0 :λου σματος εVσηπτηm  δ' ψυχ ρμ κα κνησις,  δ' τχη !νεξερενητη,  φμη !νεξ'λεγκτη. Γενικ :λα, τ μ'ν το0 σματος εναι ποτμι (νερ"), τ δ' τς ψυχς tνειρο κα καπν"ς. (H ζω εναι π"λεμος κα ταξδι ξ'νο. (H μετ θνατον δ"ξα εναι λθη. T λοιπ"ν θ μπορο0σε ν σ' συντροφ'ψη; Eνα κα μ"νο,  φιλοσοφα. A&τ εναι !παρατητη γι ν διατηρσης τ"ν 4σωτερικ" δαμονα !πρ"σβλητο κα !βλαβ, !ντερο !π" τν χαρ κα τν λπη, 3καν" ν μ κνη τποτε !συλλ"γιστα, μ' !πτη X $ποκρισα κα χωρς ν λαβανη $π@ tψιν του τ θ κνη  /νας X  Tλλος. @Eπ πλ'ον ν δ'χεται :σα συμβανουν κα !πον'μονται !π" τν φσι μ' τν σκ'ψι :τι προ'ρχονται !π" 4κε*, !π@ :που προλθε κα α&τ"ς. N περιμ'νη τ"ν θνατο πντων μ' γαλνια σκ'ψι σν

48

49

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã

ο4δ+ον συγκρνεται. ε δ< α4το1ς το1ς στοιχεοις μηδ+ qκαστον διηνεκ+ς ες qτερον μεταβ'λλειν, δι) τ πδητα τις τν π'ντων μεταβολν κα. δι'λυσιν; κατ) φσιν γ'ρI ο4δω.

ν μ εναι τποτε Tλλο παρ διλυσις τFν στοιχεων !π" τ πο*α κθε Gργανισμ"ς !ποτελε*ται κα 4ν γι τ Zδια στοιχε*α δ'ν $πρχη τποτε τ" φοβερ" στν διαρκ μεταβολ !π" τ" /να στ" Tλλο, γιατ ν βλ'πη κανες μ' φ"βο τν μεταβολ κα τν διλυσι τFν πντων; Eναι σμφωνα μ' τν φσι κα καν'να πρYγμα σμφωνο μ' τν φσι δ'ν εναι κακ". (A&τ εναι γραμμ'να στ" Kαρνο0το)

50

51

BIBΛION Γn

BIBΛION Γ

αF. O4χ. το*το μνον δε1 λογζεσθαι :τι καθ2 κ'στην &μ$ραν ?παναλσκεται Z βος κα. μ$ρος @λαττον α4το* καταλεπεταιI ?λλ) κ?κε1νο λογιστ$ον :τι, ε π. πλ$ον βι5Vη τις, κε1νο γε 7δηλον, ε ξαρκ$σει Zμοα α‚θις & δι'νοια πρ#ς τν σνεσιν τ+ν πραγμ'των κα. τ;ς θεωρας τ;ς συντεινοσης ες τν μπειραν τ+ν τε θεων κα. τ+ν ?νθρωπεων. )ν γ)ρ παραληρε1ν 7ρξηται, τ# μ+ ?γγε>ω †Lπερ στ† τ# πηρετο*νI τ# μ5ου κοινωνικο* κα. ?μελο*ντος &δονικ+ν W καθ'παξ ?πολαυστικ+ν φαντασμ'των W φιλονεικας τιν#ς W βασκανας κα. ποψας W 7λλου τιν#ς φ2 >[ gν ρυθρι'σειας ξηγομενος, :τι ν ν>+ α4τ# εJχες. 3 SO γ'ρ τοι ?νρ Z τοιο*τος, ο4κ @τι περτιθ$μενος τ# =ς ν ?ρστοις Lδη εJναι, eερες τς στι κα. πουργ#ς θε+ν, χρ5μενος κα. τ>+ @νδον eδρυμ$ν>ω α4τ>+, b παρ$χεται τ#ν 7νθρωπον 7χραντον &δον+ν, 7τρωτον π# παντ#ς πνου, π'σης jβρεως ?ν$παφον, π'σης ?νασθητον πονηρας, ?θλητν 7θλου το* μεγστου, το* π# μηδεν#ς π'θους καταβληθ;ναι, δικαιοσνVη βεβαμμ$νον ες

56

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã

@Eν μ'ν πρ"κειται γι Tλλη ζω, δ'ν $πρχει τποτε χωρς θεος οVτε 4κε*. @Eν πρ"κειται :μως γι !πονρκωσι, θ πψης ν $ποφ'ρης τος π"νους κα τς χαρ'ς κα ν λατρεης α&τ" τ" !γγε*ο πο εναι τ"σο καττερο !π" 4κε*νο πο τ" $πηρετε*. Δι"τι τ" μ'ν /να εναι νο0ς κα δαμων, τ" Tλλο δ' χFμα κα !καθαρσα. δ. M σπαταλσης τ"ν $π"λοιπο χρ"νο τς ζως σου γι ν μθης τ κνουν ο3 Tλλοι, :ταν δ'ν πρ"κειται γι κτι κοινωφελ'ς. Δι"τι Tλλο ργο 4γκαταλεπεις, :ταν σκ'πτεσαι τ κνει  /νας, γιατ τ" κνει κα τ λ'ει X τ σκ'πτεται κα τ μηχανεεται κα γενικ :λα τ σχετικ συντελο0ν στν !πομκρυνσι !π" τν μελ'τη το0 πνεματ"ς σου. Πρ'πει λοιπ"ν στν σειρ τFν σκ'ψεν σου ν 4ξουδετερνης τ" Tσκοπο κα τ" παρλογο, πολ δ' περισσ"τερο τν περι'ργεια κα τν κακοθεια. Kα πρ'πει ν συνηθσης τ"ν qαυτ" σου ν σκ'πτεται μ"νον 4κε*να γι τ πο*α, 4ν ρωτο0σε κανες ξαφνικ «T σκ'πτεσαι α&τ τν στιγμ;», μ' θρρος ν μπορο0σες !μ'σως ν !παντσης «Σκ'πτομαι α&τ" κι α&τ"». Δι"τι !π" α&τ" γνεται !μ'σως φανερ" :τι :λες ο3 σκ'ψεις σου εναι τμιες κα !γαθ'ς κα ?ρμ"ζουν σ' Tνθρωπο κοινωνικ" πο παραμελε* τς δον'ς κα γενικ τς δονικ'ς φαντασισεις κα χει !παλλαγ !π" τ α8σθματα τς φιλονεικας κα τς κακολογας κα !π’ :λα τ σχετικ γι τ πο*α θ κοκκνιζες, 4ν !ν'φερες :τι α&τ σκεπτ"σουν. Στν πραγματικ"τητα  Tνθρωπος α&τ"ς, χωρς ν εμαι $περβολικ"ς, βρσκεται πλ'ον μεταξ τFν !ρστων, εναι κατ κποιο τρ"πο 3ερες κα $πηρ'της τFν θεFν κα !σκε* α&τ" πο χει τοποθετηθ μ'σα του, τ" πο*ο τ"ν παρουσιζει σν Tνθρωπο !μ"λυντο !π" τς δον'ς, Tτρωτο !π" τος π"νους, !ν'παφο !π" τν α&θδεια, !διφορο πρ"ς τν μοχθηρα, !θλητ το0 μεγστου !θλματος, ν μ κυριευθ !π" καν'να πθος, τ"ν παρουσιζει ν χη ποτισθ μ'χρι τ βθη τς ψυχς του μ' τν δι57

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

β'θος, ?σπαζμενον μω νεμομ$νη μο1ρα συνεμφ$ρετα τε κα. συνεμφ$ρει. 4 M$μνηται δ< κα. :τι συγγεν5ου 7ρρενος, κα. πρεσβτου κα. πολιτικο* κα. SPωμαου κα. 7ρχοντος ?νατεταχτος αυτν, ο6ος gν ε\η τις περιμ$νων τ# ?νακλητικ#ν κ το* βου εAλυτος, μτε :ρκου δεμενος μτε ?νθρ5που τιν#ς μ'ρτυρος. ν δ< τ# φαιδρ#ν κα. τ# ?προσδεω δικαιοσνης,

58

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã

καιοσνη, ν δ'χεται μ' ε&χαρστησι :λα :σα συμβανουν κα !πον'μονται !π" τν φσιm ν μ σκ'πτεται πολλ'ς φορ'ς κα μλιστα χωρς μεγλη κα κοινωφελ !νγκη τ λ'γει X τ κνει X τ σκ'πτεται  Tλλος. Γιατ μ"νο :σα τ"ν !φορο0ν συγκεντρνουν τν προσοχ του κα προσπαθε* διαρκFς ν 4ννοση :σα 4κ τFν :λων εναι συνυφασμ'να μ' τ"ν qαυτ" του.A&τ δ' πιστεει !π"λυτα :τι εναι !γαθ, γιατ  μο*ρα πο !πον'μεται στ"ν καθ'να φ'ρεται μαζ μ' 4κε*νον κα τ"ν φ'ρει μαζ της. DEχει $π@ tψι του :τι :λα τ λογικ tντα συγγενεουν μεταξ των κα :τι εναι μ'σα στν !νθρπινη φσι τ" 4νδιαφ'ρον γι :λους τος !νθρπους. Oτι δ'ν πρ'πει ν προσ'χη τν γνμη :λων, !λλ μ"νον τν γνμη 4κενων πο ζο0ν σμφωνα μ' τν φσι. Δ'ν ξεχνY ποτ' τ λογς εναι, 4κε*νοι πο δ'ν ζο0ν σμφωνα μ' τν φσι, κα μ'σα στν ο8κογ'νεια κα ξω !π" α&τ, κα κατ τν νχτα κα κατ τν μ'ρα ποιο εναι κα μ' ποιος συμφρονται. Δ'ν $πολογζει καθ"λου τ"ν παινο α&τFν ο3 πο*οι οVτε στ"ν qαυτ" τους δ'ν !ρ'σουν. ε. N μ κνης τποτε χωρς ν θ'λης μτε ν εσαι !κοιννητος X ν μ 4ρευνYς τ"ν qαυτ" σου μτε ν παρασρεσαι 4ναντον Tλλων μτε ν χαρακτηρζη  4πιτδευσις τν σκ'ψι κα τν κφρασ σουm μτε ν εσαι φλαρος μτε πολυσχολος. @Eπ πλ'ον  θε"ς πο εναι μ'σα σου Tς εναι προσττης !νθρπου πο εναι Tνδρας κα μλιστα λικιωμ'νος, πο συμμετ'χει στ κοιν κα εναι Pωμα*ος κα μλιστα Tρχων πο χει ρυθμσει τ ζητματ του κα περιμ'νει,χωρς ν δεσμεεται !π" τποτε,τν διαταγ πο θ τ"ν !πομακρνη !π" τν ζω κα δ'ν χρειζεται οVτε :ρκους οVτε μρτυρα. N εσαι χαρομενος 4σωτερικ κα ν μ χρειζεσαι ξ'νη βοθεια, ν μ ζητYς ν σο0 προσφ'ρουν Tλλη συχα. Πρ'πει ν στηρζεσαι μ"νος σου, ν μ σ' στηρζουν Tλλοι. ς.@Eν μ'ν βρσκης στν !νθρπινη ζω κτι καλτερο !π" τν δικαιοσνη, τν !λθεια, τν σνεσι, τν !νδρεα κα γενικ !π" 59

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

?ληθεας, σωφροσνης, ?νδρεας, κα. καθ'παξ το* ?ρκε1σθαι αυτV; τν δι'νοι'ν σου ν ο6ς κατ) τ#ν λγον τ#ν ρθ#ν πρ'σσοντ' σε παρ$χεται, κα. τV; εeμαρμ$νVη ν το1ς ?προαιρ$τως ?πονεμομ$νοις - ε τοτου, φημ, κρε1ττν τι ZρPRς, π2 κε1νο ξ :λης τ;ς ψυχ;ς τραπμενος το* ?ρστου ερισκομ$νου ?πλαυε. 2 E δ< μηδω, πρ#ς b X$ψας aπαξ κα. ?ποκλνας ο4κ @τι ?περισπ'στως τ# ?γαθ#ν κε1νο τ# \διον κα. τ# σ#ν προτιμRν δυνσV η I ?ντικαθ;σθαι γ)ρ τ>+ λογικ>+ κα. πολιτικ>+ ?γαθ>+ ο4 θ$μις ο4δ2 Zτιο*ν τερογεν$ς, ο6ον τ#ν παρ) τ+ν πολλ+ν @παινον W ?ρχ)ς W πλο*τον W ?πολασεις &δον+ν. π'ντα τα*τα, κgν πρ#ς λγον ναρμζειν δξVη, κατεκρ'τησεν 7φνω κα. παρνεγκεν. 3 ΣY δ$, φημ, oπλ+ς κα. λευθ$ρως λο* τ# κρε1ττον κα. τοτου ?ντ$χουI “Kρε1ττον δ< τ# συμφ$ρον.” ε μ+, το*το τρειI ε δ< τ# =ς ζ>5>ω, ?πφηναι κα. ?τφως φλασσε τν κρσινI μνον :πως ?σφαλ+ς τν ξ$τασιν ποισVη. ζF. M τιμσVης ποτ< =ς συμφ$ρον σεαυτο*, b ?ναγκ'σει σ$ ποτε τν πστιν παραβ;ναι, τν αδ+ γκαταλιπε1ν, μισ;σα τινα, ποπτε*σαι, καταρ'σασθαι, ποκρνασθαι, πιθυμ;σα τινος τοχων κα. παραπετασμ'των δεομ$νου. Z γ)ρ τ#ν αυτο* νο*ν

60

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã

τν 3κανοποησι το0 πνεματ"ς του γι τ"ν qαυτ" του, γι :σα δηλαδ φανεται ν κνης σμφωνα μ' τ"ν Gρθ" λ"γο, κα !π" τν 3κανοποησ του γι τν μο*ρα,δηλαδ γι :σα !πον'μονται σ@ 4σ'να χωρς ν τ θ'λης. @Eν, λ'γω, βλ'πεις κτι καλτερο, πρ"ς 4κε*νο !φο0 στραφς μ' :λη τν δναμι τς ψυχς σου, 4κε*νο πο βρσκεις καλτερο προσπθησε ν τ" !πολασης. @Eν :μως δ'ν φανεται τποτε καλτερο !π" τ"ν δαμονα πο εναι 4γκατεστημ'νος μ'σα σου κα χει $ποτξει τς ρμ'ς πο πηγζουν !π" μ'σα σου κα 4λ'γχει τν !χαλνωτη σκ'ψι κα !πομακρνει μ' δναμι τ"ν qαυτ" του !π" τς ρμ'ς πο προ'ρχονται !π" τς α8σθσεις, :πως λεγε  Σωκρτης, κα χει $ποτξει τ"ν qαυτ" σου στος θεος κα φροντζει μ' 4νδιαφ'ρον γι τος !νθρπουςm 4ν :λα τ Tλλα τ βρσκεις μικρ"τερα κα ε&τελ'στερα !π" α&τ"ν, μ δνης !ξα σ' τποτε Tλλο, πρ"ς τ" πο*ο 4ν !ποκλνης στω κα μι φορ, δ'ν θ μπορ'σης πλ'ον !περσπαστα ν 4κτιμYς τ" !γαθ" 4κε*νο τ" 8διατερο κα προσωπικ" μλιστα. Δ'ν εναι :σιο δηλαδ ν τοποθετσης !π'ναντι στ" λογικ" κα δημιουργικ" !γαθ" ,τιδποτε ξ'νο, :πως εναι  παινος τFν πολλFν, τ !ξιματα,  πλο0τος X ο3 !πολασεις τFν δονFνm :λα α&τ, κα Tν !κ"μη γι λγο δνουν τν 4ντπωσι :τι χουν καθηλωθ, 4πικρατο0ν ξαφνικ κα σ' παρασρουν. @Aλλ 4σ, σ' συμβουλεω, μ' ε8λικρνεια κα 4λεθερο φρ"νημα προτμησε τ" καλτερο κα κρτησ' το σφιχτ. Kαλτερο δ' εναι 4κε*νο πο συμφ'ρει. @Eν μ'ν σ' συμφ'ρη 7ς λογικ" tν, ν τ" τηρσηςm 4ν σ' συμφ'ρη 7ς ζFο, πρε τν !π"φασ σου κα φλαξε τν κρσι χωρς !λαζονεα γι ν μπορς ν 4ξετζης τ πργματα μ' βεβαι"τητα. ζ. M θεωρσης ποτ' 7ς συμφ'ρον το0 qαυτο0 σου 4κε*νο πο θ σ' !ναγκση ν παραβς κποτε τν πστι, ν 4γκαταλεψης τ"ν σεβασμ", ν μισσης κποιον, ν φθονσης, ν καταρασθς, ν $ποκριθς, ν 4πιθυμσης κτι πο χρειζεται τοχους κα παραπετσματα. 61

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã

κα. δαμονα κα. τ) ˆργια τ;ς τοτου ?ρετ;ς προελμενος, τραγ>ωδαν ο4 ποιε1, ο4 στεν'ζει, ο4κ ρημας, ο4 πολυπληθεας δεσεταιI τ# μ$γιστον, ζσει μτε δι5κων μτε φεγωνI πτερον δ< π. πλ$ον δι'στημα χρνου τ>+ σ5ματι περιεχομ$νVη τV; ψυχV; W π2 @λασσον χρσεται, ο4δ2 Zτιο*ν α4τ>+ μ$λειI κgν γ)ρ Lδη ?παλλ'σσεσθαι δ$Vη, οjτως ε4λτως 7πεισιν, =ς 7λλο τι τ+ν αδημνως κα. κοσμως νεργε1σθαι δυναμ$νων νεργησεων, το*το μνον παρ2 :λον τ#ν βον ε4λαβομενος, τ# τν δι'νοιαν @ν τινι ?νοικε>ω νοερο* πολιτικο* ζ>5ου τροπV; γεν$σθαι. ηF. O4δ+ σου μηκ$τι γγ$νηται ?νακλουθος τV; φσει κα. τV ; το* λογικο* ζ> 5 ου κατασκευV ; . αjτη δ< παγγ$λλεται ?προπτωσαν κα. τν πρ#ς ?νθρ5πους οκεωσιν κα. τν το1ς θεο1ς ?κολουθαν. ιF. Π'ντα ο‚ν Xψας, τα*τα μνα τ) λγα σνεχεI κα. @τι συμμνημνευε, :τι μνον ζV; qκαστος τ# παρ#ν το*το τ# ?καρια1ονI τ) δ< 7λλα W βεβωται W ν ?δλ>ω. μικρ#ν μ+. 2 O4δ+ κα. ?ληθεPα qκαστον τ+ν τ>+ β>ω ποπιπτντων δνασθαι κα. τ# ?ε. οjτως ες α4τ) ZρRν, _στε συνεπιβ'λλειν, ZποPω τιν. τ>+ κσμ>ω Zποαν τιν) το*το χρεαν παρεχμενον τνα μ+ κατ) τ#ν τ;ς κοινωνας φυσικ#ν νμον εAνως κα. δικαωςI aμα μ$ντοι το* κατ2 ?ξαν ν το1ς μ$σοις συστοχ'ζομαι. ιβF. 2E)ν τ# παρ#ν νεργV;ς πμενος τ>+ ρθ>+ λγ>ω σπουδασμ$νως, ρρωμ$νως, ε4μεν+ς, κα. μηδωκεωσεν αυτ>+ τ) πιφορομενα κα. κατην'λωσεν κα. ξ α4τ+ν κενων π. με1ζον Lρθη. βF. Mηδ+ κακ#ν σ#ν ο4χ φσταταιI ο4δ< μν @ν τινι τροπV; κα. τεροι5σει το* περι$χοντος. πο* ο‚ν; :που τ# περ. κακ+ν πολαμβ'νον σο στι. το*το ο‚ν μ πολαμβαν$τω, κα. π'ντα ε‚ @χει. κgν τ# γγυτ'τω α4το*, τ# σωμ'τιον, τ$μνηται, καηται, διαπυyσκηται, σπηται, :μως τ# πολαμβ'νον περ. τοτων μριον &συχαζ$τωI τουτ$στι, κριν$τω μτε κακν τι εJναι μτε ?γαθν, b πσης δναται κακ>+ ?νδρ. κα. ?γαθ>+ συμ-

δκαιος χαρακτρας, ο3 πρξεις πο xφελο0ν τ" κοινωνικ" σνολο κα  νο0ς πο μπορε* ν μ σφλλη ποτ' κα  ψυχ πο δ'χεται μ' ε&χαρστησι :,τι συμβανει, γιατ τ" θεωρε* !ναγκα*ο κα γνριμο πο πηγζει !π" πηγ 4πσης γνριμη κα !ναγκαα. λδ. N 4μπιστεεσαι τ"ν qαυτ" σου στν Kλωθ28 κα ν τν !φνης ν συνυφανη μαζ σου ,τιδποτε θ'λει. λε. T πντα εναι παροδικm κα 4κε*νος πο μνημονεει κα 4κε*νο πο μνημονεεται. λς. Kοταξε :τι τ πντα !κατπαυστα μεταβλλονται κα προσπθησε ν καταλβης :τι  φσις τποτε δ'ν !γαπY τ"σο, :σο ν μεταβλλη τ tντα κα ν δημιουργ ν'α :μοια μ' τ προηγομενα. Δηλαδ κατ κποιον τρ"πο πYν :,τι $πρχει εναι σπ'ρμα α&το0 πο πρ"κειται ν γνη. Σ :μως θεωρε*ς σπ'ρματα μ"νο :σα ρπτονται στν γ X στν μτρα, α&τ" εναι πολ !φελ'ς. λζ. Σ' λγο θ χης πεθνει κα δ'ν εσαι !κ"μη οVτε ε8λικρινς οVτε Xρεμος οVτε χεις !παλλαγ !κ"μη !π" τ"ν φ"βο :τι εναι δυνατ"ν ν πθης κτι !π" 4ξωτερικ'ς δυνμεις οVτε εσαι ε&μενς πρ"ς :λους οVτε θεωρε*ς τν φρ"νησι ταυτ"σημη μ' τν δικαιοσνη. λη. @Eξ'ταζε μ' προσοχ τ"ν νο0 τFν φρονμων κα κοταζε τ !ποφεγουν κα τ 4πιδικουν. λθ. Σ' ξ'νο νο0 δ'ν $πρχει δικ" σου κακ" οVτε β'βαια στς μεταβολ'ς κα τς !λλοισεις το0 σμπαντος. Πο0 $πρχει λοιπ"ν; @Eκε* πο βρσκεται  8δ'α σου γι τ" κακ" (μ'σα σου). M σχηματζης λοιπ"ν α&τ τν 8δ'α κα :λα θ πYνε καλ. Kα Tν !κ"μη τ" σFμα πο βρσκεται πολ κοντ στν ψυχ σου κ"βεται, καγεται, γνεται πον, σαπζει, :μως τ" μ'ρος το0 qαυτο0 σου πο σχηματζει 8δ'α γι@ α&τ Tς συχζη. N σκ'πτεται δηλαδ :τι μτε κακ" μτε καλ" εναι κτι πο μπορε* ν συμβ 4ξ 28. Kλωθm μι !π" τς μο*ρες (Kλωθ, Λχεσις, DAτροπος).

88

89

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã

βανειν. b γ)ρ + παρ) φσιν> κα. τ>+ κατ) φσιν βιο*ντι πσης συμβανει, το*το οAτε κατ) φσιν στ.ν οAτε παρ) φσιν. μF. SΩς qν ζ>+ον τ#ν κσμον μαν ο4σαν κα. ψυχν μαν π$χον συνεχ+ς πινοε1νI κα. π+ς ες α\σθησιν μαν τν τοτου π'ντα ?ναδδοταιI κα. π+ς ZρμV; μιPR π'ντα πρ'σσειI κα. π+ς π'ντα π'ντων τ+ν γινομ$νων συνατιαI κα. οdα τις & σννησις κα. συμμρυσις. μαF. «Ψυχ'ριον εJ βαστ'ζον νεκρν,» =ς 2Eπκτητος @λεγεν. μβF. O4δ$ν στι κακ#ν το1ς ν μεταβολV; γινομ$νοιςI =ς ο4δ< ?γαθ#ν κ μεταβολ;ς φισταμ$νοις. μγF. Ποταμς τις κ τ+ν γινομ$νων κα. Xε*μα βαιον Z α5νI aμα τε γ)ρ †φθη qκαστον κα. παρεννεκται, κα. 7λλο παραφ$ρεται, τ# δ< νεχθσεται. μδF. ΠRν τ# συμβα1νον οjτως σνηθες κα. γν5ριμον, =ς τ# Xδον ν τ>+ @αρι κα. π5ρα ν τ>+ θ$ρειI τοιο*τον γ)ρ κα. νσος κα. θ'νατος κα. βλασφημα κα. πιβουλ κα. :σα τοYς μωροYς ε4φρανει W λυπε1. μεF. T) ξ;ς ?ε. το1ς προηγησαμ$νοις οκεως πιγνεταιI ο4 γ)ρ ο6ον καταρθμησς τς στιν ?πηρτημ$νως κα. μνον τ# κατηναγκασμ$νον @χουσα, ?λλ) συν'φεια εAλογοςI κα. _σπερ συντ$τακται συνηρμοσμ$νως τ) ˆντα, οjτως τ) γινμενα ο4 διαδοχν ψιλν ?λλ) θαυμαστν τινα οκειτητα μφανει. μNF. 2Aε. το* SHρακλειτεου μεμν;σθαιI :τι «γ;ς θ'νατος jδωρ» γεν$σθαι, κα. «jδατος θ'νατος ?$ρα» γεν$σθαι, κα. «?$ρος

Zσου κα στ"ν κακ" κα στ"ν καλ" Tνθρωπο. Δι"τι :,τι συμβανει 4ξ Zσου κα σ@ α&τ"ν πο ζ σμφωνα μ' τν φσι κα σ@ 4κε*νον πο ζ !ντθετα !π" α&τν, το0το δ'ν εναι οVτε σμφωνο μ' τν φσι οVτε !ντθετο μ@ α&τν. μ. N σκ'πτεσαι συνεχFς :τι  κ"σμος εναι /νας Gργανισμ"ς πο χει μι ο&σα κα μι ψυχ κα :τι τ πντα 4παν'ρχονται σ' μι αZσθησι, τν δικ του. Σκ'ψου πFς τ πντα πρττει μ' μα μ"νο ρμm κα πFς :λα εναι !π" κοινο0 αZτια :λων 4κενων πο συμβανουν κα ποι τ'λος πντων εναι  σνδεσις κα  πλοκ τFν γεγον"των. μα. Eσαι μι !σμαντη ψυχ πο κρατε* /να νεκρ", :πως λεγε  @Eπκτητος. μβ. Δ'ν $πρχει τποτε τ" κακ" σ' :σα γνονται μ' τς μεταβολ'ςm κα τποτε τ" καλ" σ' :σα $πρχουν 4ξ α8τας τFν μεταβολFν. μγ. (O χρ"νος εναι ποτμι κα ρε0μα ρμητικ" πο γνεται !π’ :σα συμβανουν. Δι"τι μ"λις ρχεται ε8ς φFς κτι, !μ'σως χνεται κα 4νF χνεται τ" /να, Tλλο πρ"κειται ν 4μφανισθ. μδ. O,τι συμβανει εναι τ"σο φιλικ" κα γνριμο, :σο τ" τριαντφυλλο στν Tνοιξι κα τ φρο0τα στ" θ'ρος.T" Zδιο εναι κα  !σθ'νεια κα  θνατος κα  κακολογα κα  μηχανορραφα κα :λα :σα ε&χαριστο0ν X στενοχωρο0ν τος μωρος. με. Oσα !κολουθο0ν εναι στεν συνδεδεμ'να μ' :σα προηγο0νται. Γιατ  πορεα το0 κ"σμου δ'ν εναι !παρθμησις πο δ'ν 4ξαρτYται !π" πουθεν κα γνεται μ"νο κατ@ !νγκη, !λλ εναι σνδεσις πο στηρζεται στ"ν λ"γο.Kα :πως !κριβFς χουν τακτοποιηθ ?ρμονικ τ tντα, τσι κα :σα γνονται δ'ν διαδ'χονται ?πλFς τ" /να τ" Tλλο,!λλ παρουσιζουν κποια θαυμαστ σχ'σι. μς. Πντοτε ν χης $π@ tψι σου τ"ν λ"γο το0 (Hρακλετου29m :τι τς γς  θνατος εναι ν γνη νερ", το0 νερο0 ν γνη !'ρας 29. (Hρκλειτοςm μεγλος Eλληνας φιλ"σοφος. Γεννθηκε κα δρασε στν DEφεσο. DHκμασε περ τ" 500 π.X.. (Yπεστριξε τν διαρκ ρο τFν πντων.

90

91

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

π*ρ», κα. @μπαλιν. μεμν;σθαι δ< κα. «το* πιλανθανομ$νου, V3 & Zδ#ς 7γειI» κα. :τι «>[ μ'λιστα διηνεκ+ς Zμιλο*σι,» λγ>ω τ>+ τ) :λα διοικο*ντι, «τοτ>ω διαφ$ρονταιI» κα. «ο6ς καθ2 &μ$ραν γκυρο*σι, τα*τα α4το1ς ξ$να φανεταιI» κα. :τι ο4 δε1 «_σπερ καθεδοντας ποιε1ν κα. λ$γεινI» κα. γ)ρ κα. ττε δοκο*μεν ποιε1ν κα. λ$γειν κα. :τι ο4 δε1 «πα1δας τοκε5νων,» τουτ$στι κατ) ψιλν, «καθτι παρειλφαμεν». μζF. Ωσπερ ε\ τς σοι θε+ν εJπεν, :τι αAριον τεθνξVη W π'ντως γε ες τρτην, ο4κ @τ’ gν παρ) μ$γα ποιο* τ# ες τρτην μRλλον W αAριον, ε\ γε μ σχ'τως ?γεννς εJI πσον γ)ρ στι τ# μεταξ; οjτως κα. τ# ες πολλοστ#ν @τος μRλλον W αAριον μηδω χρ;σθαι τ>+ δγματιI «O4χ :τι το*το ?τχημα, ?λλ) τ# φ$ρειν α4τ# γενναως ε4τχημα». νF. 2Iδιωτικ#ν μ$ν, :μως δ< ?νυστικ#ν βοθημα πρ#ς θαν'του καταφρνησιν & ?ναπλησις τ+ν γλσχρως νδιατριψ'ντων τ>+ ζ;ν. τ ο‚ν α4το1ς πλ$ον W το1ς ?5ροις; π'ντως πο ποτε κε1νται, Kαδικιανς, Φ'βιος, 2Iουλιανς, Λ$πιδος, W ε\ τις τοιο*τος, ο™ πολλοYς ξνεγκαν, εJτα ξην$χθησανI :λον, μικρν στι τ# δι'στημα, κα. το*το δι2 :σων μεθ2 οdων ξαντλομενον κα. ν οd>ω σωματ> ω ; μ ο‚ν =ς πρRγμα. βλ$πε γ)ρ πσω τ# ?χαν+». ο4κο*ν το*το τοτ>ω φ$ρετο. κα. το*το τοτ>ω συνετ'ττετο. δεχ5μεθα ο‚ν α4τ', =ς κε1να, s Z 2Aσκληπι#ς συντ'ττει. πολλ) γο*ν κα. ν κενοις στι τραχ$αI ?λλ) ?σπαζμεθα τV; λπδι τ;ς γεας. 2 Tοιο*τν τ σοι δοκετω, 7νυσις κα. συντ$λεια τ+ν τV; κοινV; φσει δοκοντων, ο6ον & σ γειαI κα. οjτως ?σπ'ζου πRν τ# γινμενον, κgν ?πην$στερον δοκV; δι) τ# κε1σε 7γειν, π. τν το* κσμου γειαν, κα. τν το* Δι#ς ε4οδαν κα. ε4πραγαν. ο4 γ)ρ gν το*τ τινι @φερεν, ε μ τ>+ :λ>ω συν$φερεν. ο4δ< γ)ρ & τυχο*σα φσις φ$ρει τι, b μ τ>+ διοικουμ$ν>ω π2 α4τ;ς κατ'λληλν στιν. 3 O4κο*ν κατ) δο λγους στ$ργειν χρ τ# συμβα1νν σοιI καθ2 qνα μ$ν, :τι σο. γνετο, κα. σο. συνετ'ττετο, κα. πρ#ς σ$ πως εJχεν, 7νωθεν κ τ+ν πρεσβυτ'των ατι+ν συγκλωθμενονI καθ2

104

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã

η. O,τι σημανει  λ"γος «Cρισε γι το0τον  @Aσκληπι"ς 3ππασα, ψυχρολουσα X !νυποδησα», τ" Zδιο !κριβFς σημανει κα  λ"γος «Cρισε γι@ α&τ"ν  φσις το0 παντ"ς !σθ'νεια, !ναπηρα X !πλεια X κτι Tλλο σχετικ"». Δι"τι κα 4κε*  :ρος «συν'ταξε» σημανει «Cρισε γι@ α&τ"ν 7ς μ'σον γι τν $γεα του». Kα 4δF, προκειμ'νου περ τς φσεως δηλαδ, α&τ" πο συμβανει χει ρισθ 4πειδ 4ξυπηρετε* τ"ν σκοπ" του (τν πορεα του στν ζω). Kατ τ"ν Zδιο τρ"πο χρησιμοποιο0με τ"ν :ρον «α&τ συμβανουν σ@ 4μYς», :πως !κριβFς ο3 τεχν*τες λ'νε :τι ο3 τετργωνες π'τρες στ τεχη X τς πυραμδες «συμβανουν» :ταν τς τοποθετο0ν τν μι κοντ στν Tλλη μ' κποια τ'χνη. Tο0το συμβανει γιατ γενικ $πρχει μι ?ρμονα. Kα :πως !κριβFς !π@ :λα τ σματα  κ"σμος συμπληρνεται κα παρνει τν γνωστ μας μορφ, τσι !π" :λες τς μερικ'ς α8τες συμπληρνεται κα παρνει τν γνωστ μας μορφ  ε3μαρμ'νη,  καθολικ α8τα. Kαταλαβανουν α&τ" πο λ'ω κα ο3 τελεως !φελε*ς. Δι"τι λ'νε: «A&τ" το0 φερε». (Eπομ'νως α&τ" !π" τν φσι qτοιμαζ"ταν γι@ α&τ"ν κα γι@ α&τ"ν εχε ρισθ. Δεχ"μαστε λοιπ"ν α&τ, :πως 4κε*να πο ρζει  γιατρ"ς. Πολλ !π" 4κε*να πο $ποδεικνει εναι δσκολα, !λλ τ δεχ"μαστε, 4πειδ 4λπζουμε ν γνωμε καλ. Kτι σχετικ" μ' τν $γεα σου ν νομζης :τι εναι κα  4κτ'λεσις κα  πραγματοποησις 4κενων τ πο*α θεωρε* σκ"πιμα  φσις τFν :λων. M' α&τ τν διθεσι ν δ'χεσαι :,τι γνεται, κα Tν !κ"μη σο0 φανεται σκληρ", 4πειδ !ποβλ'πει στν $γεα το0 κ"σμου κα ε8ς μαλ πορεα κα τν ε&τυχ 4ξ'λιξι το0 ργου το0 Δι"ς. Δ'ν θ προσ'φερε δηλαδ σ' καν'να κτι, 4ν α&τ" δ'ν συν'φερε τ" σμπαν. Δι"τι οVτε  ?πλ φσις ( ποιοσδποτε) δ'ν κνει κτι τ" πο*ο δ'ν εναι κατλληλο γι τ" ργο πο ρυθμζεται !π@ α&τν. (Eπομ'νως γι δο λ"γους πρ'πει ν δ'χεσαι μ' χαρ :,τι σο0 συμβανει. ΠρFτον, δι"τι γινε γι σ'να κα γι σ'να εχε ρισθ κα μ' σ'να εχε συνδεθ !π" 4κε* 4πνω !π" τν δημιουργ" α8τα. 105

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã

qτερον δ$, :τι τ>+ τ# :λον διοικο*ντι τ;ς ε4οδας κα. τ;ς συντελεας κα. ν Δα τ;ς συμμον;ς α4τ;ς κα. τ# δPα ες qκαστον 3κον α\τιν στιν. πηρο*ται γ)ρ τ# Zλκληρον, )ν κα. Zτιο*ν διακψVης τ;ς συναφεας κα. συνεχεας, _σπερ τ+ν μορων, οjτω δ κα. τ+ν ατων. διακπτεις δ$, :σον π. σο, :ταν δυσαρεστV;ς, κα. τρπον τιν) ?ναιρε1ς. θF. M σικχανειν μηδ< ?παυδRν μηδ< ?ποδυσπετε1ν, ε μ καταπυκνο*τα σοι τ# ?π# δογμ'των ρθ+ν qκαστα πρ'σσεινI ?λλ) κκρουσθ$ντα π'λιν πανι$ναι κα. ?σμενζειν, ε τ) πλεω ?νθρωπικ5τερα, κα. φιλε1ν το*το, φ2 b παν$ρχVηI κα. μ =ς πρ#ς παιδαγωγ#ν τν φιλοσοφαν πανι$ναιI ?λλ2 =ς οe φθαλμι+ντες πρ#ς τ# σπογγ'ριον κα. τ# kν, =ς 7λλος πρ#ς κατ'πλασμα, =ς πρ#ς καταινησιν. οjτως γ)ρ ο4δ+ λγ>ω, ?λλ) προσαναπασVη α4τ>+. μ$μνησο δ$, :τι φιλοσοφα μνα θ$λει, s & φσις σου θ$λειI σY δ< 7λλο Lθελες ο4 κατ) φσιν. «T. γ)ρ τοτων προσην$στερον;» & γ)ρ &δον ο4χ. δι) το*το σφ'λλει; ?λλ) θ$ασαι, ε προσην$στερον μεγαλοψυχα, λευθερα, oπλτης, ε4γνωμοσνη, Zσιτης. α4τ;ς γ)ρ φρονσεως τ προσην$στερον; :ταν τ# 7πταιστον, κα. εAρουν ν πRσι τ;ς παρακολουθητικ;ς κα. πιστημονικ;ς δυν'μεως νθυμηθV;ς. ιF. T) μω ο‚ν ζφ>ω κα. Xπ>ω κα. τοσατVη Xσει τ;ς τε ο4σας κα. το* χρνου, κα. τ;ς κινσεως κα. τ+ν κινουμ$νων, τ ποτ2 στ. τ# κτιμηθ;ναι W τ# :λως σπουδασθ;ναι δυν'μενον, ο4δ2 πινο+. το4ναντον γ)ρ δε1 παραμυθομενον αυτ#ν περιμ$νειν τν φυσικν λσιν, κα. μ ?σχ'λλειν τV; διατριβV;, ?λλ) τοτοις μνοις προσαναπαεσθαιI ν. μ+, :τι ο4δω δ$, :τι @ξεστ μοι μηδ+ ?νθρ5π>ω κεμενον, ο4δ$ γε τ# συμπληρωματικ#ν το* τ$λους, τ# ?γαθν. @τι ε\ τι τοτων "ν πιβ'λλον τ> + ?νθρ5π>ω, ο4κ gν τ# περφρονε1ν α4τ+ν κα. κατεξανστασθαι πι-

σι :τι πολ 4πιτυχημ'να τ" επε. Δι"τι τσι ο3 πολλο 4ννοο0ν τν σχ'σι. Διαφορετικ δ'ν θ σ' 4νοχλο0σε α&τ"ς  λ"γος κα θ τ"ν θεωρο0σες !νξιο. Συμφωνο0με :μως :τι γι τ"ν πλο0το, τν δ"ξα κα τς !πολασεις  λ"γος χει λεχθ μ' 4πιτυχα κα ε&στροφα. Προχρει λοιπ"ν κα σκ'ψου. @Eν πρ'πει ν θεωρσης !γαθ α&τ, γι τ πο*α 4ν 4κτιμο0σες θ 2ταν πολ εVστοχο 4κε*νο πο λ'γει «:τι α&τ"ς πο τ χει !π" τν !φθονα δ'ν ξ'ρει πο0 ν χ...». ιγ. @Aποτελο0μαι !π" τν α8τα κα τν Rλη. OVτε τ" /να οVτε τ" Tλλο θ καταλξουν ε8ς τ" μ tνm :πως !κριβFς δ'ν προλθαν !π" τ" μ tν. (Eπομ'νως κθε στοιχε*ο μου κατ τν μεταβολ θ καταταχθ ε8ς 7ρισμ'νο μ'ρος το0 κ"σμου. Kα πλι 4κε*νο ε8ς τ" Tλλο μ'ρος το0 κ"σμου θ μεταβληθ κα α&τ" θ συνεχζεται 4π@ Tπειρον. M' τ'τοια μεταβολ γινα κα 4γ κα α&το πο μ' γ'ννησαν κα οRτω καθ@ qξς, δι"τι τποτε δ'ν μYς 4μποδζει ν 8σχυρισθο0με α&τ" στω κι Tν  κ"σμος διοικται κατ διαστματα μ' καθωρισμ'να χρονικ :ρια. ιδ. (O λ"γος κα  τ'χνη το0 λ"γου εναι δυνμεις πο !ρκο0νται στ"ν qαυτ" τους κα στ" ργο των. Ξεκινο0ν !π" μι δικ τους !ρχ κα βαδζουν πρ"ς τ"ν σκοπ" πο βρσκεται μπροστ τους. Γι@ α&τ" ο3 πρξεις α&το0 το0 εZδους Gνομζονται κατορθματα, 4πειδ δηλνουν τν Gρθ"τητα το0 δρ"μου πο !κολοθησαν. ιε. Tποτε !π" α&τ τ πο*α δ'ν ταιριζουν στ"ν Tνθρωπο, 4πειδ εναι Tνθρωπος, δ'ν πρ'πει ν χαρακτηρισθ 7ς γνρισμα το0 !νθρπου. A&τ δ'ν εναι !ναγκα*α γι τ"ν Tνθρωπο οVτε τ προσφ'ρει  !νθρπινη φσις οVτε !ποτελο0ν σημε*α τς τελει"τητ"ς του. (Eπομ'νως δ'ν βρσκεται σ@ α&τ  σκοπ"ς πο χει τεθ γι τ"ν Tνθρωπο οVτε τ" !γαθ" πο συντελε* στν πραγματοποησι το0 σκοπο0. @Eν κτι !π@ α&τ 2ταν $ποχρεωτικ" γι τ"ν Tνθρωπο,  περιφρ"νησις κα  !ντστασις πρ"ς α&τ" δ'ν πρεπε ν γνεται. OVτε θ Tξιζε τ"ν παινο α&τ"ς πο

110

111

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã

β'λλον "ν, ο4δ< παινετ#ς "ν Z ?προσδε; τοτων αυτ#ν παρεχμενοςI ο4δ2 gν Z λαττωτικ#ς αυτο* @ν τινι τοτων ?γαθ#ς "ν, ε\περ τα*τα ?γαθ) "ν. ν*ν δ$, :σωπερ πλεω τις ?φαιρ+ν αυτο* τοτων W τοιοτων τ$ρων W κα. ?φαιρομενς τι τοτων ?ν$χηται, τοσ>+δε μRλλον ?γαθς στιν. ιNF. O6α gν πολλ'κις φαντασθV;ς, τοιατη σοι @σται & δι'νοιαI β'πτεται γ)ρ π# τ+ν φαντασι+ν & ψυχ. β'πτε ο‚ν α4τν τV; συνεχεPα τ+ν τοιοτων φαντασι+νI ο6ον :τι, :που ζ;ν στιν, κε1 κα. ε‚ ζ;νI ν α4λV; δ< ζ;ν στινI @στιν 7ρα κα. ε‚ ζ;ν ν α4λV;. κα. π'λιν :τι οfπερ qνεκεν qκαστος κατασκευ'σαι, [πρ#ς b δ< κατεσκεασται,] πρ#ς το*το φ$ρεταιI πρ#ς b φ$ρεται δ$, ν τοτ>ω τ$λος α4το*I :που δ< τ# τ$λος, κε1 κα. τ# συμφ$ρον κα. τ?γαθ#ν κ'στουI τ# 7ρα ?γαθ#ν το* λογικο* ζ>5ου κοινωνα. :τι γ)ρ πρ#ς κοινωναν γεγναμεν, π'λαι δ$δεικται. W ο4κ "ν ναργ+ κσμ>ω τ# κρ'τιστον τμαI @στι δ< το*το τ# πRσι χρ5μενον κα. π'ντα δι$πον. Zμοως δ< κα. τ+ν ν σο. τ# κρ'τιστον τμαI @στι δ< το*το τ# κεν>ω Zμογεν$ς. κα. γ)ρ π. σο* τ# το1ς 7λλοις χρ5μενον το*τ στι, κα. Z σ#ς βος π# τοτου διοικε1ται. κβF. –O τV; πλει ο4κ @στι βλαβερν, ο4δ< τ#ν πολτην βλ'πτει. π. π'σης τ;ς το* βεβλ'φθαι φαντασας το*τον @παγε τ#ν κανναI ε & πλις π# τοτου μ βλ'πτεται, ο4δ< γ€ β$βλαμμαιI ε δ< & πλις βλ'πτεται, ο4κ ργιστ$ον τ>+ βλ'πτοντι τν πλιν. τ τ# παρορ5μενον; κγF. Πολλ'κις νθυμο* τ# τ'χος τ;ς παραφορRς κα. πεξαγωγ;ς τ+ν ˆντων κα. γινομ$νων. l τε γ)ρ ο4σα ο6ον ποταμ#ς ν διηνεκε1 XσειI κα. αe ν$ργειαι ν συνεχ$σι μεταβολα1ς, κα. τ) α\τια ν μυραις τροπα1ς, κα. σχεδ#ν ο4δω προστ'την κα. &γεμνα Z ZεYς @δωκεν, ?πσπασμα αυτο*. οfτος δ$ στιν Z κ'στου νο*ς κα. λγος. κηF. T>+ γρ'σωνι μτι ργζVη; μτι τ>>+ ζοστμ>ω ργζVη; τ σοι ποισει; τοιο*τον στμα @χει, τοιατας μ'λας @χειI ?ν'γκη τοιατην ?ποφορRν ?π# τοιοτων γνεσθαι. «2Aλλ2 Z 7νθρωπος λγον @χει, φησ, κα. δναται συννοε1ν φιστ'νων, τ πλημμελε1». ε‚ σοι

κα το0 παρελθ"ντος κα το0 μ'λλοντος εναι !περγραπτοm μ'σα σ@ α&τ" 4ξαφανζονται τ πντα. ΠFς λοιπ"ν δ'ν εναι !ν"ητος 4κε*νος πο Gργζεται, ταρζεται, !γανακτε* γι@ α&τ" μ' τν 4ντπωσι :τι τ"ν 4ν"χλησαν γι 7ρισμ'νο διστημα κα μλιστα μεγλο; κδ. Σκ'ψου τν ο&σα το0 Σμπαντος, τς ποας εσαι 4λχιστο μ'ροςm κα τν α8ωνι"τητα !π" τν ποα σντομο κα βραχτατο διστημα χει δοθ σ@ 4σ'να. Kα τν μο*ρα, τς ποας π"σο μ'ρος εσαι. κε. Kνει κποιος /να λθος ε8ς βρος μου; Θ τ" βρ. Σκ'πτεται κα 4νεργε* μ' τ"ν δικ" του τρ"πο. @Eγ α&τ τν στιγμ χω :,τι θ'λει ν χω  φσις το0 σμπαντος κα πρττω :,τι θ'λει  δικ μου φσις ν πρττω. κς. T" μ'ρος τς ψυχς σου πο εναι προικισμ'νο μ' δναμι ο&σιαστικ ν μ παρασρεται !π" τς Xπιες X Tγριες συγκινσεις τς σρκας κα ν μ συγχ'εται, !λλ ν ξεχωρζη τ"ν qαυτ" του κα ν περιορζη τς συγκινσεις 4κε*νες ε8ς τ Tλλα μ'ρη. Oταν :μως 4πιδρο0ν ε8ς τν δινοια λ"γ}ω τς !μοιβαας συμπαθεας, 4πειδ βρσκεται κα α&τ μ'σα στ" qνια*ο σFμα, τ"τε δ'ν πρ'πει ν !ντιδρση στν αZσθησι δι"τι εναι σμφωνη μ' τν φσιm !λλ τ" πνε0μα ν μ προσθ'ση τ" Zδιο τν γνμη του γι τ" !γαθ" X τ" κακ". κζ. N ζς μ' τος θεος, ζ δ' μ' τος θεος α&τ"ς πο συνεχFς δεχνει σ@ α&τος :τι εναι 3κανοποιημ'νος μ' :σα το0 προσφ'ρονται, κνει :σα θ'λει  δαμων τ"ν πο*ον δωσε  Zες 7ς προσττη κα δηγ" στ"ν καθ'να, !φο0 τ"ν !π'σπασε !π" τ"ν qαυτ" τουm α&τ" εναι  νο0ς κα  λογικ το0 καθεν"ς. κη. Mπως Gργζεσαι μ@ α&τ"ν πο βρωμει  3δρτας του; Mπως μ’ 4κε*νον πο μυρζει τ" στ"μα του; T θ σο0 κμη; T'τοιο στ"μα χει, τ'τοιες μασχλες χει. Eναι qπ"μενο τ'τοια μυρωδι ν χη. @Aλλ  Tνθρωπος χει λογικ (λ'νε) κα μπορε*, Tν προσ'ξη,

116

117

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã

γ$νοιτοI τοιγαρο*ν κα. σY λγον @χειςI κνησον λογικV; διαθ$σει λογικν δι'θεσιν, δε1ξον, πμνησον. ε γ)ρ παει, θεραπεσεις κα. ο4 χρεα ργ;ς. OAτε τραγ>ωδ#ς οAτε πρνη. κθF. SΩς ξελθ€ν ζ;ν διανοV;, οjτως ντα*θα ζ;ν @ξεστιν. )ν δ< μ πιτρ$πωσι, ττε κα. το* ζ;ν @ξιθιI οjτως μ$ντοι, =ς μηδ5ου. λF. SO το* :λου νο*ς κοινωνικς. πεποηκε γο*ν τ) χερω τ+ν κρειττνων qνεκενI κα. τ) κρεττω ?λλλοις συνρμοσεν. ZρPRς, π+ς π$ταξε, συν$ταξε, κα. τ# κατ’ ?ξαν ?π$νειμεν κ'στοις κα. τ) κρατιστεοντα ες Zμνοιαν ?λλλων συνγαγεν. λαF. Π+ς προσεννεξαι μ$χρι ν*ν θεο1ς, γονε*σιν, ?δελφο1ς, γυναικ, τ$κνοις, διδασκ'λοις, τροφε*σι, φλοις, οκεοις, οκ$ταις; ε πρ#ς π'ντας σοι μ$χρι ν*ν στι τ# «Mτε τιν) X$ξαι ξασιον, μτε επε1ν». ?ναμιμνσκου δ< κα. δι2 οdων διελλυθας κα. ο6α Lρκεσας πομε1ναι. κα. :τι πλρης Lδη σοι & eστορα το* βου κα. τελευτPR & λειτουργαI κα. πσα „πται καλ', κα. πσων μ+ β>ω πολυτμητα κεν) κα. σαπρ) κα. μικρ) κα. κυνδια διαδακνμενα κα. παιδα φιλνεικα, γελ+ντα, εJτα ε4θYς κλαοντα. πστις δ< κα. αδ€ς κα. δκη κα. ?λθεια «Πρ#ς BOλυμπον ?π# χθον#ς ε4ρυοδεης». τι ο‚ν @τι ντα*θα κατ$χον; ε\γε τ) μ+ τοιοτ>ω νδιατρβειν; τ δ$ μοι κα. μ$λει 7λλου τιν#ς W το* :πως ποτ< «αJα γνεσθαι»; τ δ< κα. ταρ'σσομαι; lξει γ)ρ π’ μ< Z σκεδασμς, : τι gν ποι+. ε δ< θ'τερ' στι, σ$βω κα. ε4σταθ+ κα. θαρρ+ τ>+ διοικο*ντι. ιαF. Oταν ?ναγκασθV;ς π# τ+ν περιεστηκτων οeονε. διαταραχθ;ναι, ταχ$ως π'νιθι ες αυτ#ν κα. μ π+ συνεχ+ς ες α4τν παν$ρχεσθαι. ιβF. E μητρυι'ν τε aμα εJχες κα. μητ$ρα, κενην τ2 gν θερ'πευες, κα. :μως & π'νοδς σοι πρ#ς τν μητ$ρα συνεχς γνετοI το*τ σοι ν*ν στιν & α4λ κα. & φιλοσοφαI [δε πολλ'κις π'νιθι κα. προσαναπαου τατVη, δι’ ‘ν κα. τ) κε1 σοι ?νεκτ) φανεται κα. σY ν α4το1ς ?νεκτς. ιγF. O6ον δ τ# φαντασαν λαμβ'νειν π. τ+ν ˆψων κα. τ+ν τοιοτων δωδμων, :τι νεκρ#ς οfτος χθος, οfτος δ< νεκρ#ς ˆρνιθος W χορουI κα. π'λιν :τι Z Φ'λερνος χυλ'ριν στι σταφυλου, κα. & περιπρφυρος τριχα προβατου αeματ>ω κγχης δεδευμ$ναI κα. π. τ+ν κατ) τν συνουσαν ντερου παρ'τριψις κα. μετ' τινος σπασμο* μυξαρου @κκρισιςI ο6αι δ αfτα εσιν αe φαντασαι καθικνομεναι α4τ+ν τ+ν πραγμ'των κα. διεξιο*σαι δι2 α4τ+ν, _στε ZρRν, ο6α τιν' ποτ2 στνI οjτως δε1 παρ’ :λον τ#ν βον ποιε1ν κα, :που λαν ?ξιπιστα τ) πρ'γματα φαντ'ζεται, ?πογυμνο*ν α4τ) κα. τν ε4τ$λειαν α4τ+ν καθορRν κα. τν eστοραν, φ2 V3 σεμννεται, περιαιρε1ν. δειν#ς γ)ρ Z τ*φος παραλογιστς κα, :τε δοκε1ς μ'λιστα περ. τ) σπουδα1α καταγνεσθαι, ττε μ'λιστα καταγοητεει. :ρα γο*ν, Z Kρ'της τ περ. α4το* το* Ξενοκρ'τους λ$γει.

ι. (O κ"σμος εZτε εναι κυκεν δηλαδ σγχυσις κα διασκορπισμ"ς X /νωσις στν ποα 4πικρατε* τξι κα πρ"νοια. @Eν λοιπ"ν εναι τ" πρFτο, γιατ 4πιθυμF ν περνF τ"ν καιρ" μου μ'σα σ' μι παρλογη σνθεσι κα τ"σο μεγλη σγχυσι; Γιατ ν μ' 4νδιαφ'ρη κτι Tλλο !π" τ" ν γνω χFμα; Γιατ ταρζομαι; Θ ρθη β'βαια κα γι μ'να  διασκορπισμ"ς, :,τι κα Tν κνωm 4ν :μως 8σχη τ" δετερο, τ"τε α8σθνομαι ε&λβεια (γι τ"ν θε"), WρεμF κα στηρζομαι σ@ α&τ"ν πο ρυθμζει τ"ν κ"σμο. ια. Oταν πιεσθς !π" τ" περιβλλον κα κατ κποιον τρ"πο ταραχθς, γργορα ξαναγρισε στ"ν qαυτ" σου κα μ !πομακρνεσαι περισσ"τερο !π@ :,τι πρ'πει !π" τν τξι. Θ κατανοσης δηλαδ καλτερα τν ?ρμονα μ' τν συνεχ 4πνοδο σ@ α&τ. ιβ. @Eν εχες συγχρ"νως κα μητρυι κα μητ'ρα κα 4κενη θ λτρευες κα :μως  4πιστροφ στν μητ'ρα θ 2ταν συνεχς. A&τ" εναι λοιπ"ν τρα γι σ'να  α&λ κα  φιλοσοφαm 4δF πολλ'ς φορ'ς ν 4παν'ρχεσαι κα μ@ α&τ ν Wρεμςm μ' τν βοθει της κα  A&λ φανεται !νεκτ κα σ !νεκτ"ς στν A&λ. ιγ. Oπως πρ'πει ν σκ'πτεσαι γι τ προσφγια κα τ φαγητ, :τι δηλαδ α&τ" εναι νεκρ" ψρι, α&τ" νεκρ" πουλ X χο*ροςm :τι  φλερνος εναι χυμ"ς !π" σταφλι κα  πορφρα τρχες προβτου βαμμ'νες μ' τ" α~μα !π" κογχλιm κα γι τν συνουσα !κ"μη σκ'πτεσαι :τι εναι «ντερου παρ'τριψις κα μετ' τινος σπασμο* μυξαρου @κκρισις». Oπως λοιπ"ν α&τ'ς ο3 σκ'ψεις φθνουν στ" βθος τFν πραγμτων κα περνο0ν μ'σα !π" α&τ γι ν διακρνης ποι εναι, τσι πρ'πει σ@ :λη τν ζω ν κνης κα :που τ πργματα φανονται πολ σοβαρ ν τ !πογυμννης κα ν ξεχωρζης τν μηδαμιν"τητα α&τFν κα τν λμψι γι τν ποα $μνο0νται ν !φαιρς. Eναι πργματι  !λαζονεα φοβερ"ς !πατεν κα, :ταν μλιστα νομζης :τι !σχολε*σαι μ' σπουδα*α πργματα, τ"τε περισσ"τερο σ' παραπλανY. Kοταξε λοιπ"ν τ λ'ει  Kρτης γι@ α&τ"ν τ"ν Ξενοκρτη.

126

127

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã

ιδF. T) πλε1στα, [ν & πληθYς θαυμ'ζει, ες γενικ5τατα ?ν'γεται, τ) π# qξεως W φσεως συνεχμενα, λθους, ξλα, συκRς, ?μπ$λους, λααςI τ) δ< π# τ+ν λγ>ω μετριωτ$ρων ες τ) π# ψυχ;ς, ο6ον πομνας, ?γ$λαςI τ) δ< π# τ+ν @τι χαριεστ$ρων ες τ) π# λογικ;ς ψυχ;ς, ο4 μ$ντοι καθολικ;ς, ?λλ) καθ# τεχνικ W 7λλως πως ντρεχς, W κατ) ψιλ#ν τ# πλ;θος ?νδραπδων κεκτ;σθαι. Z δ< ψυχν λογικν καθολικν κα. πολιτικν τιμ+ν ο4δω τ>+ ποταμ>+ τ 7ν τις τοτων τ+ν παραθεντων κτιμσειεν, φ2 οf στ;ναι ο4κ @ξεστιν; _σπερ ε\ τς τι τ+ν παραπετομ$νων στρουθαρων φιλε1ν 7ρχοιτοI τ# δ2 Lδη ξ φθαλμ+ν ?πελλυθεν. τοιο*τον δ τι κα. α4τ & ζω κ'στου, ο6ον & ?φ’ αdματος ?ναθυμασις κα. & κ το* ?$ρος ?ν'πνευσις. Zπο1ον γ'ρ στι τ# aπαξ λκσαι τ#ν ?$ρα κα. ?ποδο*ναι, :περ παρ$καστον ποιο*μεν, τοιο*τν στι κα. τ# τν πRσαν ?ναπνευστικν δναμιν, ‘ν χθ+ σο. δυσκαταπνητον, το*το ?νθρ5π>ω δυνατ#ν πολαμβ'νεινI ?λλ2 ε\ τι ?νθρ5π>ω δυνατ#ν κα. οκε1ον, το*το κα. σεαυτ>+ φικτ#ν νμιζε. κF. 2Eν το1ς γυμνασοις κα. ˆνυξι κατ$δρυψ$ τις κα. τV; κεφαλV; ρραγε.ς πληγν ποησενI ?λλ2 οAτε πισημαινμεθα οAτε προσκπτομεν οAτε φορ5μεθα jστερον =ς πβουλονI κατοι φυλαττμεθα, ο4 μ$ντοι =ς χθρ#ν ο4δ< μεθ’ ποψας, ?λλ2 κκλσεως ε4μενο*ς. τοιο*τν τι γεν$σθω κα. ν το1ς λοιπο1ς μ$ρεσι το* βουI πολλ) παρενθυμ5μεθα τ+ν ο6ον προσγυμναζομ$νων. @ξεστι γ'ρ, =ς @φην, κκλνειν, κα. μηδ ω χρν>ω τα*τα πρ'ξειςI ?ρκο*σι γ)ρ κα. τρε1ς [ραι τοια*ται. κδF. 2Aλ$ξανδρος Z Mακεδ€ν κα. Z ρεωκμος α4το* ?ποθα-

ιη. Kοταξε τ κνουν! Tος !νθρπους πο ζο0ν μαζ τους κα κατ τν Zδια 4ποχ δ'ν θ'λουν ν τος 4παινο0νm ο3 Zδιοι :μως φροντζουν πρα πολ ν 4παινεθο0ν !π" τος μεταγενεστ'ρους, τος ποους οVτε εδαν ποτ' οVτε πρ"κειται ν δο0ν. Tο0το :μως εναι σχεδ"ν τ" Zδιο μ' τ" ν λυπηθς, 4πειδ δ'ν επαν 4παινετικ λ"για γι σ'να κα 4κε*νοι πο ζησαν πρν !π" σ'να. ιθ. M θεωρς !δνατο γι τ"ν Tνθρωπο :,τι εναι δσκολο γι σ'να. @Aντιθ'τως, Tν κτι εναι γι τος συνανθρπους σου δυνατ" κα εVκολο, το0το ν νομζης :τι εναι κα γι σ'να εVκολο. κ. Στ γυμναστρια μYς κτυπο0ν μ' τ νχια X μYς !νογουν τραματα στ" κεφλι, !λλ 4με*ς δ'ν τ" θεωρο0με σπουδα*ο οVτε !ντιδρο0με οVτε !ντιμετωπζομε κατ"πιν α&τ"ν πο μYς χτπησε 7ς 4χθρ". T" Zδιο Tς γνεται κα στς Tλλες περιπτσεις τς ζωςm Tς συγχωρο0με πολλ σ@ 4κενους πο κατ κποιο τρ"πο !γωνζονται μαζ μας. Δι"τι 4πιτρ'πεται, :πως επα, ν !πομακρνεσαι !λλ χωρς $ποψα κα !π'χθεια. κα. @Eν κποιος μπορ ν μ' 4λ'γξη κα ν μο0 $ποδεξη :τι δ'ν κρνω X δ'ν 4νεργF σωστ, μ' χαρ θ !λλξω γνμηm δι"τι ζητF τν !λθεια !π" τν ποα κανες ποτ' δ'ν ζημιθηκε. Zημινεται 4κε*νος πο 4πιμ'νει στν !πτη κα τν Tγνοι του. κβ. @Eγ 4κτελF τ" καθκον μουm τ Tλλα δ'ν μ' 4νδιαφ'ρουνm δι"τι X εναι Tψυχα X παρλογα X περιπλανμενα tντα πο δ'ν γνωρζουν τ"ν δρ"μο τους. κγ. Πρ"ς τ Tλογα ζFα κα γενικ τ πργματα κα τ !ντικεμενα ν φ'ρεσαι μ' μεγαλοψυχα κα !νεξαρτησα, 4πειδ 4σ χεις λογικ, 4νF α&τ δ'ν χουν. Πρ"ς τος !νθρπους, 4πειδ χουν λογικ, ν φ'ρεσαι μ' α8σθματα !λληλεγγης. Γι :λα ν 4πικαλσαι τFν θεFν τν δναμι κα ν μ σ' !πασχολ σ' π"σο χρ"νο θ τ κνης α&τm δι"τι εναι !ρκετ'ς κα τρε*ς †ρες. κδ. (O @Aλ'ξανδρος  Mακεδν κα  3πποκ"μος του μετ τ"ν

132

133

BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN

MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã

νντες ες τα4τ# κατ$στησανI Lτοι γ)ρ