Carper Jean - Τα βότανα είναι θαυματουργά.pdf

,

ειναι

θαυματουργά

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

11

.

Μια επανάσταση στο χώρο της ιατρικής και της φαρμακολογίας ... 19

Ειι ϊληκτικό ....

φάρμακο για την αναζωογόννηση της καρδιάς

(Συνένζυμο Q-10)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

37

Το Prozac της φύσης (Hypeιicum perforatum)

.

51

Εκπληκτική φυσική θεραπευτική ουσία για τη μνήμη (Ginkgo biloba)

Η

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

63

ουσία που μειώνει τη χοληστερίνη και διαλύει τους θρόμβους

στις αρτηρίες

(Η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ)

Η

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

77

πανίσχυρη ασπιρίνη της φύσης

(Πύρεθρο) ............................................... 89

Ένα θαυματουργό φάρμακο για την οστεοαθρίτιδα

(Γλουκοζαμίνη) ........................................... 97

Μοναδικό όπλο κατά των λοιμώξεων

(Η εχινάκια)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Το Valium της φύσης (Η βαλεριάνα)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

111

123

Τα θαυματουργά δισκία που προστατεύουν και θεραπεύουν το συκώτι

(το σίλυβο το μαριανό)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

133

Το μυστηριώδες φάρμακο κατά της αλλεργικής καταρροής

(Η γύρη μελισσών)

Η

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

145

απάντηση της φύσης στη θεραπεία της ναυτίας

(Γζίντζερ ή πιπερόρριζα)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

153

Ένα νέο «εξωτικό» ηρεμιστικό

(Κανα)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

161

Το φυτικό Antabuse (Kudzu)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

169

Θαυματουργή θεραπεία για όλες τις ασθένειες

(Ιχθυέλαιο ή ωμέγα-3 λιπαρά οξέα)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

177

Ένα φάρμακο για τον προσtάτη (Saw palmetto)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

193

Φυτοθεραπευτικές ουσίες για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας

(Οι ιδιότητες το σέλινου και του εκχυλίσματος κερασιού)

.

.

.

.

.

.

.

203

Μια νέα απάντηση σtο αίνιγμα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης

(Γλυκόρριζα)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

213

Ένα εκπληκτικό φάρμακο για τα αιμοφόρα αγγεία

(Σπόρια σταφυλιού και πυκνογενόλη)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

227

Μια ισχυρή θεραπεία για τον καρκίνο

(Διατροφή και συμπληρώματα)

.

.

.

.

.

243

Ένα πολλά υποσχόμενο φάρμακο για τον πόνο

(το έλαιο της μέντας)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

257

Θαυματουργά φάρμακα για την καρδιά

(Οι βιταμίνες C και Ε)

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Πληροφορίες και συμβουλές για τους καταναλωτές

Γλωσσάρι

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

267

279

285

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΗΘΕΙΑ ΣΧΕΥΙΚΑ ΜΕ ΥΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Επισκέφτηκα όχι μόνο γιατρούς, αλλά και κουρείς, ιδιο­ κτήτες λουτρών, πολυμαθείς θεραπευτές, γυναίκες και μά­ γους που ασχολούνταν με την τέχνη της ίασης. Πήγα σε αλ­ χημιστές, σε μοναστήρια, σε ευγενείς και σε κοινούς θνη­ τούς, σε σοφούς και σε απλούς ανθρώπους. Παράκελσος (1493-1541)

τ ο βιβλίο αυτό είναι προ'ίόν μιας προσωπικής αναζήτησης σχε­

τικά με την αξιοπιστία των φυσικών φαρμακευτικών ουσιών και των θεραπευτικών μεθόδων που βασίζονται σε αυτές, καθώς και με τη διαρκώς επιταχυνόμενη ένταξή τους στην παραδοσιακή ιατρική. Σε όλη τη φάση της αναζήτησης και συγγραφής του βιβλί­ ου, δεν έπαψα να εντυπωσιάζομαι από την έκταση που λαμβάνει αυτή η τάση. Η ενσωμάτωση των θεραπευτικών παρασκευασμά­ των που προέρχονται από τη φύση στην παραδοσιακή ιατρική πραγματοποιείται πολύ ταχύτερα από όσο μπορούν να φαντα­ στούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Και είναι γεγονός ότι θα έχει θετικές επιπτώσεις σε όλους μας, καθώς και στην ποιότητα και στο κόστος της ιατρικής μας περίθαλψης. Αναφέρομαι στις σημαντι­ κές αλλαγές και στην αναδιαμόρφωση όλων των ιατρικών συστη­ μάτων, από τα αρχαιότερα έως τα πιο σύγχρονα, των οποίων ο τελικός στόχος είναι η ορθή χρήση των φαρμάκων για τη θεραπεία των ασθενειών. Αυτά που μου προκάλεσαν τη μεγαλύτερη έκπληξη είναι: •11 •

• Η έκταση και η επιμονή με την οποία οι άνθρωποι αναζητούν πιο ασφαλε ίς και αποτελεσματικές θεραπείες πέρα από τις συμ­ βατικές θεραπευτικές αγωγές, ακόμη και όταν αυτό τους φέρνει σε αντίθεση με τις καθιερωμένες ιατρικές μεθόδους. • Η επιθυμία διακεκριμένων γιατρών και επιστη μόνων - οι οποί­ οι εργάζονται σε κέντρα υγε ίας, ερευνητικά ινστιτούτα και ακα­ δη μα'ίκά ιδρύματα- να εξετάσουν τις δυνατότητες των μη συμβα­ τικών φαρμάκων και θεραπειών. • Η διαρκώς αυξανόμενη επιστημονική μαρτυρία που υποστηρί­ ζε ι την αξιοπιστία και την ασφάλεια των φαρμάκων που προέρ­ χονται από τη φύση . • Η εκτεταμένη μελέτη και χρήση τέτοιων φυσικών φαρμάκων και θεραπειών από γιατρούς που ακολουθούν την παραδοσιακή ιατρι­ κή σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στη Γερμανία. • Το χάος που επικρατεί στη νομοθεσία σχετικά με τη χρήση των φαρμάκων που προέρχονται από τη φύση έχει ως αποτέλεσμα τη δη μιουργία κλίματος σύγχυσης στους καταναλωτές.

Όταν ξεκίνησα τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, γνώριζα ότι οι Αμερικανοί ε ίχαν αρχίσε ι να αναζητούν νέες κατευθύνσεις στην επίλυση των προβλη μάτων υγε ίας που αντιμετώπιζαν. Ωστόσο, δεν μπορούσα να φανταστώ το βαθμό στον οποίο αυτή η αναζήτηση ε ίχε διε ισδύσε ι σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Έτσι, ενθου­ σιάστηκα όταν συζήτησα με διάφορους ανθρώπους που ε ίχαν ασχο­ ληθεί ιδιαίτερα με τα θέματα υγε ίας. Αυτοί οι άνθρωποι διέθεσαν πολύ χρόνο, προκειμένου να βρουν εναλλακτικές θεραπε ίες, όταν αισθάνθηκαv ότι η παραδοσιακή ιατρική τους απογοήτευσε παρέ­ χοντάς τους αναποτελεσματικές θεραπε ίες ή θεραπε ίες που ενε ί­ χαν μεγαλύτερο βαθμό επικινδυνότητας. Δεκάδες άνθρωποι εξέ­ φρασαν συναισθή ματα aπογοήτευσης και πικρίας αλλά και ενθου­ σιασμό και ελπίδα για τις εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας. Έτσι, συγκέντρωσα διάφορες μαρτυρίες από οδηγούς φορτηγών, καπετάνιους, πιλότους, γιατρούς, δικηγόρους, γραμματείς, βιβλιο­ θηκάριους, δη μοσιογράφους, εργάτες, χε ιριστές ηλεκτρονικών υπολογιστών, βιοχη μικούς, ψυχολόγους, εκπαιδευτικούς, αθλητές, φαρμακοποιούς, βοτανολόγους και δικαστές. Καθένας τους ε ίχε να διηγηθεί τη δική του ιστορία και πώς βρήκε ανακούφιση και βοήθεια από αυτά που σή μερα αποκαλούμε «εναλλακτικά�� ή «συμπληρωματικά�� φάρμακα.

Σχε δόν όλοι χρησιμοποιού σαν τον όρο «θαυματουργή θεραπείω> , όταν αναφ έ ρονταν στις εμπειρ ίες τους. Ανακάλυψα επίσης ότι ακόμη και κάποιοι γιατρο ί χρησιμοποιού σαν συχνά τον όρο « θ αύ μα», όταν περι έγραφαν τι είχε συμβε ί σε κάποιους ασθ ενε ίς που έγιναν ξαφνι­ κ ά καλά όταν πήραν ένα φάρμακο που προερχόταν από τη φύ ση. Η λέξη «θαύμα» ορίζεται στο λεξικό ως «μια πράξη ή ένα παρ ά­ δοξο γεγον ός που γίνεται παρά τους φυσικού ς νόμους». Έτσι, όταν κάποιος αναρρ ώ σει με τη βοήθεια μιας φυσικής ουσίας, το γεγον ός αυτό είναι τόσο ασυμβίβαστο με το προσδόκι μο της παρα δοσιακής ιατρικής, ώστε τα λόγια που χρησιμοποιούνται για να εκφρ άσουν την έκπληξη και την αναπάντεχη χαρά ε ίναι συνήθως: «Είναι μια θ αυμα­ τουργή θεραπεία». Άλλωστε, συνη θίζουμε να χαρακτηρίζουμε με τον ίδιο τρόπο και τις συμβατικ έ ς θ εραπευτικ έ ς αγωγές που μας εκπλήσ­ σουν με τα αποτε λέ σματά τους. Ί σως αποτε λεί έκπλη ξη η έννοια του ό ρου «θεραπεία» στην ιατρι­ κή . Ο όρος δ εν αναφ έ ρεται στην πλήρη και μόνιμη ιατρική αποκατά ­ σταση, όπως ίσως θ α ν ό μιζαν οι περισσότεροι από εμάς. « Θ εραπε ία» σύ μφωνα με το Dorland's Medίcal Dίctίona ιy σημαίνει: « Η θ εραπευτι­ κή αντιμετώπιση μιας ασθένε ιας ή εν ό ς τραύ ματος, ένα σύ στη μα θ εραπευτικών αγωγ ών ή ένα φάρμακο αποτε λεσματικό στην αντιμε­ τώπιση μιας ν ό σου». Οφείλω να ομολογήσω ότι οι γνώ σεις μου για τις εναλλακτικές θ εραπε ίες αυξήθηκαν δραματικά κατά τη δ ιάρκεια της συγγραφής αυτού του β ι βλίου. Ο ι θ αυματουργ ές θ εραπείες για τις οπο ίες θ α σας μιλήσω, μολονότι δ εν αναφ έ ρονται σε θ ανατηφόρες νό σους ή σε ασθένειες απειλητικ ές για τη ζωή, έχουν εξαιρετική ση μασία για εμ ένα. Πριν από δύ ο χρ όνια περ ίπου είχα αρχίσει να παίρνω θ ειική γλυκοζαμ ίνη έπειτα από προτροπή του γιατρού Μά ικλ Μάρε·ί , εν ός γνωστού φυσιοπα θ ολόγου, προκειμ ένου να αντιμετωπ ίσω τα πρ ώτα συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας στα χ έ ρια μου. Σή μερα ε ίμαι πεπε ι­ σμ ένη πως η θ εραπε ία αυτή συν έβ αλε στην καθυστ έ ρηση της ε ξέλι­ ξης της ν όσου και με απάλλαξε από τον πόνο που τη συνο δ εύ ει. Ο οξύ ς πόνος στους συν δέσμους των δαχτύλων μου καθώς και στους αντίχειρ έ ς μου εξαφαν ίστηκε ( ο πόνος επ έ στρεψε μόνο όταν σταμά­ τησα παρο δ ικά τη λήψη της γλυκοζαμίνης) και έ κτοτε η λαβή μου έγινε πολύ πιο σταθερή και δυνατή. Συνέστησα όλα τα φάρμακα που περιγράφω στο β ι βλίο μου στους φίλους μου και στους συγγενε ίς μου. Ο αδ ε λφός μου και η μία αδερφή μου, οι οποίοι έχουν πάθει έ μφραγ­ μα του μυοκαρ δίου, πα ίρνουν κα θημερινά 200 mg συν ένζυμο Q-10.

Η χολησrερ ίνη της άλλης αδελφής μου μειώθηκε σημαντικά ύ σt ερα από τη λήψη του παρασκευάσματος από ίνες γκρ έ ιπφρουτ το οπο ίο περιγράφω λεπτομερώς σε αυτό το βιβλίο. Πολλές φορές χρειάσtηκε να δώσω σrους φ ίλους μου αρκετά χάπια kava (kava είναι η ρ ίζα του φυτού π έπερι του με θυ σt ικού , η οπο ία είναι γνωσtή για τις ηρεμισt ι­ κ έ ς της ιδ ιότητες) όταν ε ίχαν κρ ίσεις άγχους. Η ανιψιά μου πα ίρνει πύ ρε θ ρο για την καταπολέμηση της ημικρανίας. Ο κουνιάδος μου πα ίρνει hypericum αντ ί του Prozac. Η ενενηνταδυ άχρονη μητ έ ρα μου άρχισε να πα ίρνει ginkgo biloba για δύ ο χρόνια, από τότε που άρχισε να εξασθ ενε ί η μνήμη της. Νομίζω ότι αυτό τη βοήθησε πολύ . Η έ ρευνα που δ ιεξήγαγα κατά τη διάρκεια της συγγραφής αυτού του β ι βλίου ήταν πραγματικά εκπληκτική και τα ευρήματά της ήταν πολύ δ ιαφορετικά από τα αποτελέσματα της έ ρευνας που έκανα για τα άλλα δ εκαεννέα βιβλία που έχω γράψει, τα περισσότερα από τα οποία αναφέ ρονται σε θέ ματα υγε ίας και δ ιατροφής. Στα πλαίσια της ανα­ ζήτησής μου δ ιαπίσtωσα ότι το μεγαλύτερο μέ ρος της ιατρικής βιβλιο­ γραφ ίας ήταν έτοιμο. Αυτό που χρειάστηκε να κάνω κυρ ίως ήταν να συλλέξω το βιβλιογραφικό υ λικό , να το αναλύ σω, να το διασrαυρώσω με την άποψη εγκεκριμένων αρμόδιων επιστημόνων και να το τροπο­ ποιήσω, ώσtε να γίνει κατανοητό από τους αναγνώσrες του βιβλίου. Ω σtόσο, η συλλογή πληροφοριών για τα φυσικά φάρμακα και τις υπάρχουσες θ εραπε ίες ήταν αρκετά δύ σκολη υπόθ εση. Μολονότι έχει σημειωθ ε ί αλματώδης αύξηση σrον όγκο των πληροφοριών που εμφα­ ν ίζονται σtα κύ ρια ιατρικά περιοδ ικά, το μεγαλύτερο μέρος της έ ρευ ­ νας που έχει σχέση με τα φυσικά φάρμακα και τις θ εραπε ίες ε ίναι δημοσιευμένο σε μη αγγλόφωνα επιστημονικά περιοδ ικά και δ εν έχει μεταφρασtε ί ούτε καταχωρισrε ί σrα πρακτικά των ιατρικών δ ε δομέ­ νων. Και φυσικά, δ εν υπάρχει κάποια λυδία λίθος ιατρικής aυ θ εντ ίας σrους ακαδημα·ίκού ς κύκλους που να επιβεβαιώνει και να διαφωτίζει τα σrοιχε ία που έχουν προκύψει γι' αυτά τα θ αυματουργά φυσικά φάρ­ μακα. Αντ ίθ ετα, αυτο ί που φα ίνεται να γνωρ ίζουν περισσότερα σχετι­ κά με την κλινική χρήση των φυσικών φαρμάκων και θ εραπειών ε ίναι οι ειδ ικο ί θεραπευτέ ς και οι ασθ ενε ίς τους, που ζουν σε διάφορες χώρες του κόσμου. Το μεγαλύτερο μέ ρος της έ ρευνας σtις ΗΠΑ διεξά­ γεται κατά περίπτωση από γιατρού ς και επισtήμονες που δ ρουν από ιδιωτική πρ ωτοβουλία και όχι υπό την εποπτ ε ία ή την κα θ οδήγηση των κρατικών φορ έ ων υγε ίας. Έτσι, η έ ρευνα επικεντρ ώθηκε σrον εντοπι­ σμό σtοιχε ίων από ποικ ίλες πηγ έ ς και βασίστηκε σtις πληροφορ ίες που συλλέχθηκαν από δ ιάφορους επισtή μονες, γιατρού ς και ασθ ενε ίς.

Τε λικά , η έ ρευνα αυτή οδήγησε σrη συ λλογή πληροφοριών μεγα­ λύτερου όγκου από αυτόν που μπορού σε να καταχωρ ισr εί σε αυτό το βιβλίο. Αρχικά , με τη βοήθεια δύ ο εξαίρετων ερευνητών, άρχισα να εξετάζω προσεκτικά κάθ ε φυσικό φάρμακο και θ εραπε ία για τα οπο ία ε ίχα διαβάσει ή ακού σει από άλλους. Επισκ έ φτηκα εκ θέσεις, όπως τη μεγάλη εμπορική έ κ θ εση για την υγεία που πραγματοποιή­ θηκε στη Βαλτιμό ρη, και μαζί με τους συνεργ άτες μου συν έλε ξα ενη­ μερωτικ ό υ λ ικό για εκατοντάδες προ"ίόντα που παρουσιάζονταν ως φυσικ έ ς θ εραπευτικ έ ς ουσίες. Δ ιαβάσαμε εκατοντάδ ες σχετικ ά περιο δ ικά και εντοπ ίσαμε αυτού ς που ε ίχαν χρησιμοποιήσει επιτυ­ χώ ς φυσικά φάρμακα. Διατρέξαμε το Διαδίκτυο για καταγεγραμμ έ ­ να περισtατικά και πληροφορ ίες. Ερευνήσαμε όλες τις βάσεις δ ε δ ο­ μένων σχετικά με τις φυσικ έ ς θ εραπε ίες τό σο σtα επισrημονικά περιο δ ικά όσο και σtα εκλα"ίκευμ ένα αναγν ώσματα. Μιλήσαμε με δ ιακεκριμ ένους επισrήμονες που χρησιμοποιού σαν και ερευνού σαν μια ποικιλία φυσικών θ εραπευτικών ουσιών. Μιλήσαμε με κορυφα ί­ ους βοτανο λόγους, φυσιο θ εραπευτ έ ς, κα θηγητ έ ς πανεπισtη μίων και υψη λόβ α θμα σtελέχη εταιριών που ασχολούνται με τη βιομηχανική παραγωγή και κατανάλωση φυσικών θ εραπευτικών ουσιών στην Ευρ ώπη και σt ις ΗΠΑ. Η όλη εμπειρ ία ήταν συναρπαστική, εν θ αρρυντική , ενη μερωτι­ κή, διαφωτισrική, αλλά και συχν ά απο θαρρυντική και αποκαρδιω­ τική . Ως κατ ' εξοχήν δη μοσιογράφος του ιατρικού ρεπορτάζ ήμουν πολύ εν θουσιασμένη με τα ευρή ματα της έ ρευνας αλλά και ορισμ έ ­ νες φορ έ ς απαυ δ ισμ έ νη απ ό τους ανεδαφικού ς ισχυρισμού ς για δ ιάφορα φυσικ ά φ ά ρμακα. Συχνά απογοητε ύτηκα και ενοχλήθηκα από την απρο θυ μία και τη σr εν ό μυαλη αντιμετώπιση του ιατρικού κατεσrη μ ένου, που αρν ιόταν ακό μη και να ακού σε ι για τη χρήση εν ό ς απ όλυτα ασφαλού ς και ιατρικά δ οκιμασμένου βοτάνου με θεραπευτικές ιδ ι ότητες, ό πως ε ίναι το πύ ρε θ ρο, που χρησιμοποιε ί­ ται για την αντιμετώπιση της η μικραν ίας. Κάποιες φορ έ ς κατανο­ ού σα την επιφυ λακτικότητα που υπ άρχει γύ ρω απ ό τα φυσικά φάρ­ μακα, ι δ ια ίτερα όταν οι ισχυρισμοί για τις θ εραπευτικ έ ς ιδ ιότητές τους ήταν εξωπραγματικ έ ς και οι τιμ έ ς τους σtο ε μπ όριο υπερβο λ ι­ κά υψη λέ ς και πι θ αν όν παραπλανητικές. Τελικά , αφού μίλησα με πολλού ς ασθ ενείς, γιατρού ς και επιστή ­ μονες, συν έλεξ α τις απόψ ε ις τους και κατ έληξα σε κάποια συμπερ ά ­ σματα βασισμ ένη σtην καλύτερη συνολική αξιολόγηση εκατοντάδ ων φυσικών θ εραπευτικών ουσιών. Το βασικό ερώτημα ήταν ποιες από 8 1 5.

όλες αυτ έ ς θ α έ πρεπε να συμπεριλάβω στο βιβλίο. Ποιες έδε ιχναν περισσότερο υποσχό μενες και ε ίχαν τη μεγαλύτερη επιστημονική τεκμηρ ίωση ; Ποιες συνιστού σαν και ποιες χρησιμοποιού σαν οι πιο δ ιακεκριμ ένοι επιστήμονες και οι aυ θ εντ ίες αυτού του χώ ρου; Ποιες ήταν περισσότερο ασφαλε ίς; Ποιες προσέλκυαν το ενδιαφ έρον και την προσοχή της ιατρικής κοινότητας για μελλοντική χρήση; Ποια θ α χρησιμοποιού σα εγ ώ η ίδ ια και ποια θ α συνιστού σα στους φ ίλους και στην οικογένειά μου, βασισμένη στην ύ παρξη ση μαντικών στοιχε ίων για την αποτε λεσματικότητά τους; Αυτό το τελευταίο ερώτη μα ήταν αποφασιστικής ση μασίας για ε μ ένα. Δηλαδή αν εγ ώ , γνωρίζοντας όσα ήδη ξέρω, θα aποφάσιζα με ενθουσιασμό και δίχως καν ένα ενδοιασμό να χρησιμοποιήσω ένα φυσικό φ άρμακο ή να το συστήσω σε όσους αγαπώ. Αυτός ε ίναι ο κύριος λόγος για τον οποίο κ άποια φυσικά φάρμακα αναφ έρονται με με γαλύτερη λεπτομέ ρεια σε αυτό το βιβλίο και κάποια άλλα όχι. Κα θώ ς με λετούσα τη μακριά λίστα των φυσικ ών φαρμάκων που σχ ε δίαζα να εντάξω στο βιβλίο, αναγκάστηκα να απορρίψω κ ά ­ ποια απ ό αυτά, δ ι ότι δ εν μπορού σα να βρω στοιχε ία που θ α επιβε ­ βαίωναν τις θ εραπευτικ ές ιδι ότητές τους. Οφε ίλω να ομο λογήσω ότι ορισμ έ να φυσικ ά φά ρμακα περιλήφ θ ηκαν στο βιβλίο μου λόγω τ ου σε βασμού μου προς τα άτομα που τα χρησιμοποιού ν, αν άμεσα στα οπο ία ε ίναι ο δ ρ Τζ ιμ Ντιουκ, έ νας δραστήρ ιος βοτανο λόγος, ο δρ τζέιμς Γκ ό ρντον, έ νας γιατρ ό ς με πρωτοποριακ ό έργο και ο Τομ Χάρκιν, ένας γερουσιαστή ς των ΗΠΑ, που έχε ι τη δύ ναμη και το εν δ ιαφ έρον να ασχολη θ ε ί με τη μελλοντική εξέλιξη των φυσι­ κών φαρμάκων στις ΗΠΑ. Όλα αυτά τα άτομα ε ίναι υπε ύθυνα, ευφυή και ίσως σοφ ά , κα θώ ς προσεγγ ίζουν το θέ μα βασιζόμενα στις ε μπε ιρ ίες τους με τα φυσικά φ ά ρμακα. Ορισμένες φορ ές, η εγκυρ ότητα και η αξιοπιστία εν ό ς φαρμάκου έγκε ιται στην επιτυ ­ χη μ έ νη χρήση και όχι σε μια ε λ εγχόμενη επιστη μονική μελέτη , ό πως επιση μα ίνει ο δ ρ Γκ όρντον. Συνοψίζοντας, αυτό το βιβλίο αναφ έ ρεται σε αυτά που πολλοί επι­ στήμονες, γιατροί και ασθ ενείς πιστεύ ουν για τα φυσικά φάρμακα και περιλαμβάνει τις πληροφορ ί ες που μπορού με να μάθουμε από αυτού ς. Δ εν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν ν έ ες, συναρπαστικ έ ς και αδ ιάσειστες μαρτυρίες που θα πρ έ πει να κ άνουν τον κόσμο να στραφε ί με σύνεση προς τα φυσικά φάρμακα. Η ενημέρωση ε ίναι πολύ σημαντική, κι αυτό συμβαίνει δ ιότι σύ μφωνα με τα ευρήματα της έρευνάς μου κατά τη δ ιάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου:

Τα βότανα, οι βιταμίνες και άλλα φυσικά φ άρμακα φ έ ρνουν • αποτέλεσμα, σύ μφωνα με πο λλού ς ασθ ενείς, γιατρού ς και επιστή ­ μονες - ερευνητέ ς. λή όταν χρησιμοποιού νται κατάλληλα και έπειτα • Είναι ασφα από σωστή επιλογή. Συχν ά τα φυσικά φάρμακα και βότανα είναι ε ξίσου, αν όχι • περισσότερο, αποτε λεσματικά και ασφαλή με τα φάρμακα ή τις θ εραπε ίες της παραδ οσιακής ιατρικής. έχουν πολύ μικρ ότερο κ όστος. • Σ υνήθως τύ χει «θαυματουργές θ εραπείες» για πολλού ς αν ­ Έχουν επι • θ ρώπους και ε ίναι πο λύ πιθ αν ό να μπορούν να κ άνουν το ίδιο και για εσάς ή για κάποιον δ ικό σας άν θ ρωπο που έχει αν άγκη. Ελπ ίζω αυτό το βιβλίο να σας παρακινήσει να τα δοκιμάσετε.

Μ ια επανάστασ η στο χω ρο της ιατρι κης �

�

και της φ αρμακολογ ίας τι XPEIAZETAI ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥfΕΙΤΕ ΤΑ ΝΕΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ φυσικά φάρμακα που βλέ­ Ι σως έχετε αναρωτη θεί αν τα δήιάφορα δ ία,

στα πουμε στα καταστήματα υγιειν ς ιατροφής, στα φαρμακε πολυκαταστήματα και στα σού περ μάρκετ είναι ικαν ά να φ έ ρουν κάποιο αποτέλεσμα. Υπάρχει πρ άγματι κάποια επιστη μονική αξιοπι­ στία π έρα από τις υποσχ έ σεις για εντυπωσιακά αποτε λέ σματα; Και, κυρ ίως, το ερ ώτη μα είναι αν αυτά τα φυσικά φάρμακα μπορούν να σας βοη θήσουν να θ εραπευτε ίτε από μικρές, ασή μαντες ασθένειες, όπως το κοιν ό κρυο λόγημα και τα χαμηλά επ ίπε δ α εν έ ργειας του οργανισμού , ή αν μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν και σε περι­ πτώσεις σοβαρών, εκφυ λιστικών και απειλητικών για τη ζωή νόσων, όπως ε ίναι η καρ δ ιακή ανεπάρκεια, ο καρκ ίνος, η αρ θ ρ ίτιδα, ο δ ια­ βήτης, η κίρρωση, η κατάθλιψη και η ψυχική διαταραχή ; Θ α μπορού σε κάποιος να θέ σει αυτά τα ερωτήματα σε εκατομ­ μύ ρια αν θ ρ ώπους σε όλο τον κό σμο που έ χουν χρησιμοποιήσε ι με επιτυχ ία τα φυσικ ά φά ρμακα. Αδ ιαμφισβήτητα, η απάντηση ε ίναι θετική . Η χρήση αυτών των φυσικ ών φαρμάκων και βοτάνων θ α μπορού σε να μειώ σε ι ή και να απαλε ίψε ι τις δυσμενείς επιπτώσε ις των συμβατικ ών θ εραπειών ό σον αφορ ά την υγε ία του αν θ ρ ώπου και το οικονομικ ό κόστος. Θ α έ πρεπε του λάχιστον να ε ξεταστούν οι δυνατότητες και θ εραπευτικ έ ς ιδ ιότητες των φυσικ ών φαρμάκων που έ χουν δοκιμαστε ί και χρησιμοποιη θ εί ευρ έ ως με κυβερνητική έγκριση σε πο λλέ ς χώ ρες, στις οποίες συ μπεριλαμβ άνονται η Γ ερ ­ μανία, η Γαλλία και η Αγγλία -χώ ρες πο λύ υψηλού επιστη μονικού και ιατρικού επιπ έδου.

Ευτυχώς, η στάση απέναντι στις φυσικές θεραπείες αλλάζει ραγδαία στις ΗΠΑ. Σε αυτό συμβάλλει η ολοένα αυξανόμενη επιστη­ μονική πληροφόρηση σχετικά με τα φυσικά φάρμακα. Διακεκριμένοι επιστήμονες και γιατροί δοκιμάζουν και χρησιμοποιούν τέτοια φυσι­ κά φάρμακα και συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα και την ασφά­ λε ιά τους με αυτές των φαρμακευτικών ουσιών που παράγονται από τις φαρμακοβιομηχανίες. Φαίνεται ότι οι Αμερικανοί αποδέχονται με ενθουσιασμό τα φάρμακα από βότανα, τα φυτικά φάρμακα και όλων των ε ιδών τα φυσικά φάρμακα που διατίθενται οπουδήποτε δίχως περιορισμό ή ιατρική συνταγή . «Iατρικοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι, τα τελευταία δέκα χρόνια, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στρέφο­ νται σε πολλές μορφές εναλλακτικών θεραπειών, σε σχέση με παλαιότερες εποχές», έγραψε τον Ιούνιο του 1 996 η 'Γζίνα Κολάτα, δη μοσιογράφος υπεύθυνη για επιστη μονικά θέματα στους τίmes της Νέας Υόρκης. Ορισμένοι χαρακτηρίζουν αυτή την τάση ως «τάση επιστροφής στις ρίζες μας», μια επιθυμία ανακάλυψης των φυσικών φαρμάκων που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας. Ωστόσο, δεν πρέ­ πει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι αυτή η τάση αποτελεί συνέπεια του συνασπισμού ισχυρών κοινωνικών και οικονομικών δυνάμεων ενάντια στο δυσβάσταχτο κόστος της υγε ιονομικής περίθαλψης, στην κατάρρευση των υπερβολικών και ανέφικτων υποσχέσεων της σύγχρονης ιατρικής, στη συνειδητοποίηση των ορίων και των περιο­ ρισμών της και στην αυξανόμενη ανησυχία για τις παρενέργειες των προ"ίόντων των φαρμακοβ ιομηχανιών· γεγονός που θα μπορούσε να χαρακτηριστε ί ως αντίδραση ενάντια στο απολυταρχικό ιατρικό σύστημα, όπου οι γιατροί φαίνεται να διαδραματίζουν το ρόλο του Θεού. Σ ε τέτοιες περιπτώσεις και υπό αυτές τις συνθήκες, τα φυσι­ κά φάρμακα και βότανα φαίνονται ως ιδανικές λύσε ις, αφού έχουν συνήθως πολύ μικρότερο κόστος, θεωρούνται περισσότερο ασφαλή και δίνουν στους ασθενείς μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας στην αντιμετώπιση της υγε ίας τους. Ορισμένοι καταξιωμένοι γιατροί που ακολουθούν την παραδο­ σιακή ιατρική ανησυχούν για την όλο και αυξανόμενη εφαρμογή των εναλλακτικών θεραπε ιών, αλλά άλλοι πιστεύουν ότι η τάση αυτή ε ίναι κοινωνικά και επιστη μονικά δεκτή και κατανοητή . Είναι ανοικτοί στην ιδέα ότι άλλοι πολιτισμοί και άλλες χώρες ε ίναι δυνατό να διαθέτουν αξιόπιστους τρόπους θεραπε ίας νόσων που θα μπορούσαν να ε ίναι χρήσιμες και για τους υπόλοιπους. Είναι,

λοιπόν, πιθανό να μπορούμε να μάθουμε κάτι γ ια τις εναλλακτικές μ εθόδους ίασης όχι μόνο από Ασιάτες θεραπευτές αλλά και από επιστη μονικά καταρτισμένους γ ιατρούς της Δύσης, όπως ε ίναι αυτοί που βρίσκονται στη Γερμανία και στη Γαλλία, όπου τα φυσι­ κά φάρμακα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και τα συ μ­ βατικά φάρμακα. Ο 'Γζέιμς Γκόρντον, ένας ψυχίατρος που εργάζεται στην Ουάσι­ κτον και ε ίναι καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπι­ γ στημίου της 'Γζορτζτάουν, ισχυρίζεται: Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι στρέφονται στην εναλλακτική ιατρική είναι το γεγονός ότι το ιατρικό σύστη­ μα φαίνεται ανεπαρκές. Στην πραγματικότητα, διανύουμε μια «επιδημίω> ανεπαρκούς αντιμετώπισης των χρόνιων παθήσεων. Εξήντα εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από υπέρταση, σαρά­ ντα εκατομμύρια πάσχουν από αρθρίτιδα και είκοσι τρία εκα­ τομμύρια υποφέρουν από ημικρανίες. Κάθε χρόνο ένα εκατομμύ­ ριο Αμερικανοί προσβάλλονται από καρκίνο και περίπου το 40% από εμάς θα προσβληθούν κάποια στιγμή της ζωής τους από αυτή την τρομερή και συχνά θανατηφόρο νόσο. Η συχνότητα με την οποία εμφαν{ζονται το άσθμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, το οίrν­ δρομο χρόνιας κόπωσης, ο ιός του AIDS, καθώς και πολλές άλλες εκφυλιστικές παθολογικές καταστάσεις αυξάνεται. Η συμβατική βιοϊατρική, που σημειώνει εντυπωσιακή επιτυχ{α στη θεραπεία των λοιμώξεων, των επειγόντων περιστατικών, καθώς και των γενετικών ελαττωμάτων, δεν είναι ικανή να συγκρατήσει την πλη­ θώρα αυτών των νόσων».

ΟΙ ΠΙΟ ΕΝ'ΓΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ τΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Πράγματι, η αντίληψη ότι οι φυσικές ουσίες έχουν τη θέση τους στη σύγχρονη ιατρική εξαπλώνεται διαρκώς και αποκτά οπαδούς επι­ στή μονες που βρίσκονται σε υψηλές θέσε ις σε ακαδη μα"ίκά και κρατικά ιατρικά κέντρα στις ΗΠΑ, όπως ε ίναι το Χάρβαρντ και τα εθνικά ινστ ιτούτα υγε ίας. Η αξιοπιστία των φυσικών θεραπε ιών διε ισδύε ι σταδιακά στο χώρο της ιατρικής. Πολλές αξιόλογες μελέ­ τες που καταδε ικνύουν την αξία των φυσικών θεραπευτικών

ουσιών κάνουν την ε μφάνισή τους σε έγκριτα επιστη μονικά περιο­ δικά. Χρησιμοποιώντας αυστηρά επιστη μονικά κριτήρια, πολλοί διακεκριμένοι ερευνητές σε πρωτοποριακά επιστη μονικά κέντρα δοκιμάζουν τις ιδιότητες των φυσικών θεραπευτικών ουσιών στην αντιμετώπιση ορισμένων από τις πιο σοβαρές νόσους και προχω­ ρούν στη σύγκριση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλε ιας αυτών των φυσικών ουσιών σε σχέση με τις συμβατικές φαρμακευ­ τικές ουσίες που παρασκευάζονται β ιομηχανικά. Συχνά στις φυσι­ κές θεραπευτικές ουσίες βρίσκουν μεγάλη φαρμακολογική δραστι­ κότητα. Ορισμένες φορές οι φυσικές ουσίες ε ίναι εξίσου αποτελε­ σματικές όσο και τα ισχυρά «φάρμακα» της παραδοσιακής ιατρι­ κής. Συνήθως, τα φυσικά φάρμακα ε ίναι πολύ πιο ασφαλή και έχουν μικρή ή καμία τοξικότητα και ελάχιστες ή καθόλου ση μαντι­ κές ανεπιθύμητες ενέργε ιες. Το γεγονός αυτό μας κάνει να προβληματιζόμαστε για το ποια θεραπεία πρέπει να θεωρείται εναλλακτική . Στη συνήθη ιατρική πρακτική που ακολουθείται στην Αμερική, τα ισχυρά φάρμακα απο­ τελούν πάντα την πρώτη επιλογή, ενώ τα μη συμβατικά φάρμακα θεωρούνται πάντα ως η τελευταία «εναλλακτική» λύση . Δε θα ήταν πιο λογικό να δοκιμάζουμε στις περισσότερες περιπτώσεις πρώτα το πιο ήπιο φάρμακο με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και στη συνέχεια να προχωρούμε στο ισχυρότερο και, πιθανόν, πιο ριψοκίν­ δυνο φάρμακο ως «εναλλακτικό», στην περίπτωση που το πρώτο δε φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα; Σήμερα, όλο και περισσότεροι γιατροί και ασθενείς προβληματίζονται σχετικά με αυτό, με συνέπεια τα φυσικά φάρμακα να έρχονται στο προσκήνιο. Έτσι, το 1993 ιδρύθηκε στις ΗΠΑ τμήμα εναλλακτικής ιατρικής στα εθνικά ινστιτούτα υγείας. Το τμήμα αυτό, μολονότι έχει ελλιπή χρημα­ τοδότηση, ασχολείται αποκλειστικά με τη μελέτη των εναλλακτικών θεραπειών και έχει χρηματοδοτήσει την έρευνα σε κορυφαία επιστη­ μονικά ινστιτούτα για τη μελέτη της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των φαρμάκων που προέρχονται από βότανα, μεταξύ των άλλων μη συμβατικών θεραπειών. Τον Ιούνιο του 1996, μια επιτροπή του τμήματος εναλλακτικής ιατρικής πρότεινε τη διδασκαλία του μαθή­ ματος της εναλλακτικής ιατρικής στις ιατρικές και νοσηλευτικές σχολές. Ο δρ Οuέιν τζόνας, διευθυντής του τμήματος, δήλωσε ότι περίπου σαράντα ιατρικές σχολές σε όλες τις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και οι κορυφαίες ιατρικές σχολές του Χάρβαρντ και του τζον Χόπκινς, έχουν προσθέσει στο πρόγραμμά τους μαθήματα εναλλακτικής ιατρικής.

ΜΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΓΙΚΗ 'ΓΡΑΓΩΔΙΑ

Εν μέρει, η στροφή της έρευνας προς τα φυσικά φάρμακα χωρίς ανε­ πιθύμητες ενέργειες οφε ίλεται στην αυξανόμενη ανησυχία για τους κινδύνους των συμβατικών φαρμάκων, τα οποία μπορεί να έχουν σημαντικές παρενέργειες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων συνιστούν μια πραγματική εθνική τραγωδία για τις ΗΠΑ. Αναμφίβολα, η φαρμακευτική βιομηχανία των ΗΠΑ παρασκευά­ ζει αναρίθμητα προ"ίόντα, που παρέχουν μεγάλα οφέλη στους ασθε­ νείς. Ωστόσο, η προσπάθεια για όσο το δυνατό μεγαλύτερα κέρδη -το 1995 η φαρμακευτική βιομηχανία ηγήθηκε όλων των άλλων κλά­ δων βιομηχανίας σε κέρδη- οδήγησε στην υπερπροώθηση πολλών φαρμάκων με τρόπο που τονίζει τα πλεονεκτήματά τους και υποβαθ­ μίζει την επικινδυνότητά τους. Κάθε χρόνο δαπανώνται 10 δισεκα­ τομμύρια δολάρια στη διαφημιστική εκστρατεία φαρμάκων που πολ­ λές φορές παραπλανούν επικίνδυνα τους ασθενείς. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την ανεπαρκή εκπαίδευση των γιατρών για τα φάρ­ μακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο, αυξάνει τον κίνδυνο των σοβα­ ρών ανεπιθύμητων ενεργειών. Για παράδε ιγμα, κάθε χρόνο περισ­ σότεροι από 1 εκατομμύριο Αμερικανοί αναγκάζονται να νοσηλευ­ τούν λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών από τα φάρμακα -61 .000 άνθρω­ ποι παθαίνουν παρκινσονισμό που οφείλεται στις παρενέργειες των φαρμάκων που κατανάλωσαν, 16.000 άνθρωποι aυτοτραυματίζονται λόγω των φαρμάκων που έχουν πάρει με συνταγή γιατρού, 163.000 άνθρωποι παρουσιάζουν απώλε ια μνήμης που οφείλεται ή έχει επι­ δεινωθε ί από τα φάρμακα που έχουν πάρει και 32.000 άνθρωποι έχουν πάθει κατάγματα ισχίου λόγω πτώσεων που οφείλονται στις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων που έχουν καταναλώσει. Οι περισσότερες -τουλάχιστον τα δύο τρίτα- από τις ανεπιθύμη­ τες ενέργειες θα μπορούσαν να ε ίχαν προβλεφθεί. Πολύ συχνά ένα φάρμακο με μεγαλύτερη επικινδυνότητα συνταγογραφείται όταν ένα άλλο ασφαλέστερο και εξίσου αποτελεσματικό θα μπορούσε να έχει χορηγηθεί ή χορηγούνται δύο φάρμακα μαζί -τα οποία θα ήταν σχε­ τικά ασφαλή αν χορηγούνταν το καθένα μόνο του- προκαλώντας σοβαρές παρενέργειες λόγω της αλληλεπίδρασής τους. Η υπερβολική και συχνά αδιάκριτη συνταγογράφηση φαρμάκων έχει κάνει τις ΗΠΑ ένα έθνος από εθισμένους καταναλωτές φαρμά­ κων. Μολονότι ξοδεύουμε εκατομμύρια για να εξαλείψουμε διάφορες :ταράνομες βλαβερές ουσίες, τα χειρότερα προβλήματά μας προκα-

λούvtαι από τον εθισμό μας όχι στην ηρωίνη και την κοκαtνη ή άλλα ναρκωτικά, αλλά σtα φάρμακα που χορηγούvtαι νόμιμα και πολλές φορές δίχως προβληματισμό από την πλευρά των γιατρών για την πιθανή δημιουργία εθισμού. Μια μελέτη που είδε το φως της δημοσιό­ τητας το 1997 έδειξε ότι το 1995 περισσότεροι από 6 εκατομμύρια Αμε­ ρικανοί έκαναν κατάχρηση στην κατανάλωση των συvrαγογραφούμε­ νων φαρμάκων, όπως είναι τα ευρείας κατανάλωσης αγχολυτικά φάρ­ μακα. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που αvtι­ cποιχεί cπους χρήcπες ηρωίνης και κοκα'tνης μαζί. Οι συνέπειες ενός τέτοιου εθισμού μπορεί να είναι τρομακτικές, καθώς μπορεί να κατα­ cπρέψουν τη ζωή των ανθρώπων που ξεκίνησαν αναζητώvrας βοήθεια για τη θεραπεία εύλογων προβλημάτων, όπως είναι οι κρίσεις πανι­ κού, και κατέληξαν να είναι εθισμένοι cπα αγχολυτικά φάρμακα, ή να παρακολουθούν προγράμματα αποτοξίνωσης. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν φυσικά φάρμακα επικίνδυνα, τα οποία χρησιμοποιούvtαι καθη μερινά σε όλο τον κόσμο για τη θερα­ πεία διάφορων νόσων. Αποτελεί σχεδόν εγκληματική πράξη η μη διε­ ρεύνηση της χρήσης φυσικών ουσιών με θεραπευτικές ιδιότητες cπις ΗΠΑ. Ωcπόσο, υπάρχουν αρκετά ε μπόδια.

Η ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑ'ΓΕΙ ΣτΙΣ ΗΠΑ

Όταν αγοράζει κάποιος φυσικά φάρμακα σε καταστήματα υγιεινής δια­ τροφής, φαρμακεία και σούπερ μάρκετ, καθίσταται αυτομάτως θύμα των αλλόκοτων κρατικών κανονισμών. Οι φυσικές ουσίες με θεραπευτι­ κές ιδιότητες δεν είναι δυνατό να διαφημιcπούν ή να πωληθούν ως φυσι­ κά φάρμακα, αλλά κυκλοφορούν ως τρόφιμα, ως συμπληρώματα δια­ τροφής. Έτσι, δεν είναι δυνατό να γνωρίζει κάποιος με ακρίβεια τις ιδιότητες του προ'ίόvrος και τι ασθένειες μπορεί να θεραπεύσει. Απαγορεύεται η αναγραφή θεραπευτικών ενδείξεων cπις συσκευα­ σίες των προ'ίόvtων και επιτρέπεται μόνο η αναγραφή αόριcπων και επουσιωδών ισχυρισμών· για παράδειγμα ότι ένα προ'ίόν επιδρά ευερ­ γετικά σε μια δομή ή λειτουργία του σώματος, όπως >, λέε ι η κόρη της. «Η μητέρα μου δεν μπορούσε να αναπνεύσει, ήταν πολύ κουρασμένη και είχε συσσωρευτε ί υγρό στους πνεύμονές της. Για το λόγο αυτό είχαμε ακυρώσε ι τη δεξίωση για την πεντηκοστή γαμήλια επέτε ιο των γονιών μου. Η μητέρα ήταν τόσο αδύναμη, ώστε δεν μπορούσε να παραστε ί ούτε και σε αναπηρικό καροτσάκι. Βρισκόταν στο κατώφλι του θανάτου και οι γιατροί της ήταν έτοιμοι να παραι­ τηθούν από την προσπάθε ια να την κρατήσουν στη ζωή . Άλλω­ στε, ήταν πολύ μεγάλη για να υποβληθεί σε μεταμόσχευση καρδιάς. Της είχαν χορηγηθεί όλα τα σχετικά φάρμακα της παραδοσιακής ιατρικής, παρ ' όλα αυτά η κατάστασή της δε

βελτιωνόταν. Δεν πιστεύαμε ότι θα τα κατάφερνε να ζήσει μέχρι την Ημέρα των Ευχαριστίων». Έπειτα από πολλά χρόνια με υψηλή αρτηριακή πίεση, είχε διαγνωσθε ί στην Πόρτερ καρδιακή ανεπάρκε ια εδώ και δεκα­ εννέα χρόνια. Με τη λήψη φαρμάκων όπως το Capoten ( ανα­ στολε ίς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης) και αυξανόμενες δόσε ις διουρητικών, κατάφερε να ζήσε ι μια πολύ ενεργητική ζωή - μέχρι τους τελεταίους έξι μήνες, οπότε η κατάστασή της προοδευτικά επιδεινώθηκε σε βαθμό που κιν­ δύνευε η ίδια της η ζωή. Όταν ο δρ Στίβεν Τ. Σινάτρα, ένας ε ιδικευμένος εσωτερικός παθολόγος και καρδιολόγος στο νοσοκομείο του Μάντσεστερ (Κονέκτικατ) εξέτασε την περί­ πτωσή της, συμφώνησε ότι επρόκε ιτο για μία πολύ σοβαρή περίπτωση συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Σε ηλικία εβδομήντα εννέα ετών, η Πόρτερ ζύγιζε μόλις 38 κιλά και το κλάσμα εξώθησης της καρδιάς της -ένα μέτρο της αντλητικής ικανότητας της καρδιάς- είχε κατεβεί μόλις στο 10- 1 5 % (ενώ η φυσιολογική τιμή είναι 50-70% ), γεγονός που δείχνε ι ότι πολύ λίγο αίμα και οξυγόνο τροφοδοτούνταν στα ζωτικά της όργα­ να. «Η καρδιά της υπολε ιτουργούσε σε βαθμό που μετά βίας μπορούσε να μετακινηθεί από το κρεβάτι στην καρέκλα και τούμπαλιν», θυμάται ο δρ Σινάτρα. Της πρότεινε, μάλιστα, παράλληλα με τα φάρμακά της, να παίρνε ι 30 mg συνένζυμου Q-10 τρε ις φορές την ημέρα, δόση την οποία ο δρ Σινάτρα είχε βρει πολύ αποτελεσματική σε άλλους ασθενε ίς του με προβλή­ ματα στην καρδιά. Ωστόσο, αυτή η δόση δε βοήθησε αρκετά τη Σούζαν, της οποίας η κατάσταση συνέχισε να επιδε ινώνεται. Το Φε βρουάριο του 1 995 η Πόρτερ βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση. Οι πνεύμονές της είχαν γεμίσε ι υγρό, το ίδιο και η κοιλιακή της χώρα. Ανέπνεε με μεγάλη δυσκολία και όλα έδει­ χναν ότι το σώμα της κατέρρεε. Τότε, το Μάρτιο του 1995 συνέβη το πιο εκπληκτικό και ευτυχές λάθος. «0 γιος της ήταν η αιτία για το θαύμα που συνέβη», λέει ο δρ Σινάτρα. Αντί λοιπόν να πάρει ένα φιαλίδιο με κάψουλες των 30 mg συνένζυμου Q- 10 στο κατάστημα ε ιδών υγιε ινής διατροφής που είχε επισκεφτεί, έκανε το «λάθος» να αγοράσε ι ένα φιαλίδιο με κάψουλες των 100 mg. Έτσι, η Πόρ­ τερ κατέληξε να παίρνε ι «κατά λάθος>> 300 mg συνένζυμου Q10 ημερησίως - δηλαδή τρε ις φορές περισσότερο από τη συνη-

θισμένη δόση της. Ένα μήνα αργότερα, τον Απρίλιο, η κατά­ στασή της είχε βελτιωθεί τόσο πολύ με τη βοήθεια του συνέν­ ζυμου Q- 10, ώστε η ασθενής ήταν σε θέση να σηκωθεί από το κρεβάτι της και να επισκεφτεί το σπίτι του γιου της για το πασχαλινό δείπνο. «Δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε», λέε ι η κόρη της. « Η ενέργειά της είχε επανέλθε ι. Το πρήξιμο στα πόδια της υποχωρούσε και το υγρό που είχε συσσωρευτεί στους πνεύμονές της είχε εξαφανιστε ί. Το συνενζύμο Q-10 ήταν αποτελεσματικό». Η κατάστασή της συνέχισε να βελτιώ­ νεται και τον Ιούνιο του ίδιου έτους το κλάσμα εξώθησης της καρδιάς της είχε αυξηθεί στο 20%. «Αυτό μπορε ί να μη φαίνε­ ται ιδιαίτερα ψηλό, αλλά όταν είναι σε τόσο χαμηλά επίπεδα, ακόμη και μία διαφορά της τάξης του 5% μπορεί να είναι πολύ σημαντική», λέε ι ο δρ Σινάτρα. Παράλληλα υπήρξε αξιοση με ί­ ωτη μείωση της «διαρροής» και της παλινδρόμησης του αίμα­ τος στα ανώτερα κοιλώματα της καρδιάς. Αυτό είχε ως αποτέ­ λεσμα τη βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς, την πιο απο­ τελεσματική λειτουργία της ως «αντλίας του αίματος)), καθώς και τη με ίωση της συσσώρευσης υγρού στους ιστούς. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η Σούζαν ήταν αρκετά καλύτερα ώστε να μπορε ί να βγαίνει από το σπίτι για να κάνει τα ψώνια της. Το Νοέμβριο άρχισε να πηγαίνε ι και πάλι στην εκκλησία. Το Δεκέμβριο ταξίδεψε για να επισκε­ φτεί τη κόρη της για πρώτη φορά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Τον Ιανουάριο παραπάτησε και έπαθε κάταγμα στο ισχίο, αλλά η καρδιά της ήταν αρκετά δυνατή ώστε να αντέ­ ξει την επέμβαση επανατοποθέτησης του ισχίου . Και μάλιστα η ανάρρωσή της ήταν τόσο καλή, ώστε δε χρε ιαζόταν πλέον υποστήριξη για να περπατάει. Μολονότι η Σούζαν ανέπτυξε κάποια προβλήματα στο θυρεοε ιδή της, τα οποία δεν ε ίχαν καμία σχέση με την καρδιακή ανεπάρκε ια, «τώρα είναι γε μά­ τη ζωντάνια και χαρά και δεν έχε ι ξαναε ισαχθε ί στο νοσοκο­ μείο για προβλή ματα σχετικά με την καρδιά της, από τότε που άρχισε να παίρνει συνενζύ μο Q-10)), ε ίπε η κόρη της το Φε βρουάριο του 1997. Ακόμη και σή μερα η Σούζαν εξακο­ λουθε ί να παίρνει 300 mg συνένζυμου Q-10 ημερησίως. Στο σημείο αυτό πρέπε ι να αναφέρουμε ότι χρησιμοποιή­ θηκε ψευδώνυμο προκε ιμένου να προστατευθε ί η ταυτότητα του προσώπου, όμως όλα τα ιατρικά στοιχε ία είναι σωστά.

Τι ε ίναι το συνένζυμο Q - 10 ; Το συνενζύμο Q-10 ε ίναι ένα ισχυρό αντιοξε ιδωτικό που ε ίναι επί­ σης γνωστό και ως ubiquinol- 10. Το έχουν περιγράψ ε ι ως «προσο­ μοιάζον τη δράση των βιταμινών», όμως ορισμένοι εμπε ιρογνώμο­ νες υποστηρίζουν ότι πρόκειται αναμφισβήτητα για βιταμίνη δηλαδή για ένα θρεπτικό συστατικό που πρέπε ι να πάρει το σώμα για να το τροφοδοτήσε ι στα κύτταρα, έτσι ώστε ο οργανισμός να λε ιτουργε ί με βέλτιστο τρόπο. Το συνένζυμο Q-10 βρίσκεται σε πολύ μικρές ποσότητες στις τροφές και ιδιαίτερα στα θαλασσινά και παράγεται από όλα τα κύτταρα του σώματος. Ιάπωνες επιστή­ μονες έχουν συνθέσε ι το συνένζυ μο Q-10 ως πρώτη ύλη που ε ισά­ γεται σε συ μπληρώματα διατροφής και πωλε ίται σε όλο τον κόσμο από διάφορες ιαπωνικές εταιρίες. Ποια ε ίναι τα στοιχε ία που καταδεικνύουν τη σημασ ία του συνένζυμου Q - 10 ; Πολλά συνταρακτικά στοιχε ία δείχνουν ότι οι περισσότεροι ασθενε ίς που έχουν προβλήματα με την καρδιά τους παρουσιάζουν έλλε ιμμα συνένζυμου Q- 10 στο σώμα τους και η λήψη συμπληρωμάτων συνέν­ ζυμου Q- 10 αναζωογονε ί τη λειτουργία της καρδιάς και είναι δυνατό να περιορίσει τα συμπτώματα της καρδιακής νόσου. Πρωτοποριακές μελέτες του δρος Καρλ Φόλκερς, διευθυντή του Ινστιτούτου Βιο"ία­ τρικής Έρευνας στο Πανεπιστή μιο του Τέξας στο Όστιν των ΗΠΑ, έδειξαν ότι το 75% των ασθενών που πάσχουν από καρδιακή νόσο παρουσιάζουν σοβαρή ανεπάρκε ια συνένζυμου Q- 10 στα κύτταρα της καρδιάς, σε σχέση με τα επίπεδα του συνένζυμου Q- 10 στα κύτ­ ταρα των υγιών ατόμων. Επιπλέον, παρουσίασε με στοιχε ία ότι η λήψη συνένζυμου Q-10 αποδε ίχτηκε πολύ ευεργετική στα τρία τέταρ­ τα μιας ομάδας ηλικιωμένων ασθενών που έπασχαν από συμφορητι­ κή καρδιακή ανεπάρκε ια. Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν δημοσι­ ευτε ί περισσότερα από πενήντα κύρια άρθρα σε γνωστά και αξιόλο­ γα ιατρικά περιοδικά σε όλο τον κόσμο σχετικά με τη χρήση του συνένζυμου Q- 10 σε περιπτώσε ις καρδιακής νόσου και ιδιαίτερα στην περίπτωση της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Εκτεταμένη ιαπωνική έρευνα έδειξε ότι το 70% των ασθενών με καρδιακά προβλήματα βελτιώθηκε με τη λήψη συνένζυμου Q-10. Το συνένζυμο Q-10 χρησιμοποιε ίται, επίσης, ευρέως στην Ιταλία, όπου έχει δοκιμαστε ί σε κλινικές δοκιμές σε πολλά ιατρικά κέντρα, στις οποίες συμμετε ίχαν 2.500 ασθενείς. Το 80% των ασθενών που έπα•

41 .

σχαν από καρδιακή ανεπάρκε ια παρουσίασαν βελτίωση έπειτα από τη λήψη 100 mg συνένζυμου Q- 10 παράλληλα με τα φάρμακα που ήδη έπαιρναν. Σε μια επόμενη μελέτη παρακολούθησης, η χορήγηση 50 mg συνένζυμου Q- 10 ημερησίως για χρονική διάρκεια ενός μήνα. μόνη της ή παράλληλα με τη χορήγηση άλλων φαρμάκων, βελτίωσε σημαντικά τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκε ιας και την ποιό­ τητα ζωής των ασθενών. Το συνένζυμο Q-10 θεωρείται φάρμακο και προτιμάται ιδιαίτερα σε πολλές χώρες. Στα νοσοκομεία του Ισραήλ το συνένζυμο Q-10 χορηγείται σε τακτική βάση στους ασθενε ίς που πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Άλλωστε, Ιάπωνες γιατροί χρησιμοποιούν το συνένζυμο Q- 10 για προβλήματα που σχε­ τίζονται με την καρδιά, εδώ και περισσότερο από τριάντα χρόνια. Αυτή τη στιγμή το συνένζυμο Q-10 αποτελε ί μία από τις έξι φαρμα­ κευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται περισσότερο στην Ιαπωνία. Ο δρ Σινάτρα, που εργάζεται και ως επίκουρος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ, είναι ένας από τους Αμερικανούς γιατρούς που χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο το συνένζυμο Q-10. «Χρησιμοποιώ το συνένζυμο Q-10 σε όλους τους ασθενείς μου που πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, όταν έχω τη συγκατάθεσή τους», αναφέρει ο γιατρός. Έχει χορηγήσει το συνένζυμο Q-10 σε χιλιάδες ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή νόσο και εκτιμά ότι αυτό έχει βοηθήσει περισσότερο από το 70% από αυτούς. Σε ορισμένες από τις περιπτώσεις που δε σημειώθηκε βελτίω­ ση με τη χορήγηση του συνένζυμου Q-10, ο ίδιος εκτιμά ότι δε χορηγή­ θηκαν κατάλληλες δόσεις ή ότι τα προ"ίόντα που χορηγήθηκαν είχαν μειωμένη δραστικότητα. Η δόση πρέπει να είναι αρκετή προκειμένου να ανεβάσει τα επίπεδα του συνένζυμου Q-10 στο αίμα. Όταν αυτό συμβαίνει, πιστεύει ότι το 100% των ασθενών μπορούν να ωφεληθούν.

ΣΥΝΑΡΠΑΣτΙΚΉ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ Η περίπτωση ενός βηματοδότη που τελικά δε χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί

Το συνένζυμο Q-10 βρίσκεται σήμερα στο προσκήνιο ιδιαίτε­ ρα χάρη στο δρα Μάικλ Σολ, καθηγητή ιατρικής στο Πανεπι­ στή μιο του Τορόντο και δ ιευθυντή του Καρδιολογικού Κέντρου Πίτερ Μανκ, ενός από τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά ιατρικά κέντρα για τη θεραπεία και τη μελέτη των καρδιακών

παθήσεων. «Είναι καιρός>>, λέε ι ο δρ Σολ, «να διερευνήσουμε πολύ προσεκτικά τη δυνατότητα χρήσης του συνένζυμου Q-10 για τη θεραπε ία των καρδιακών νόσων και ιδιαίτερα της καρ­ διακής ανεπάρκε ιας, βασισμένοι στο μεγάλο αριθμό δεδομέ­ νων που έχε ι ήδη συσσωρευτε ί στην ιατρική βιβλιογραφία από μελέτες όπως είναι αυτές του δρος Καρλ Φόλκερς». Ο δρ Σολ ομολογεί ότι το ενδιαφέρον του για το συνένζυμο Q-10 αυξήθηκε όταν ένας ασθενής του δεν έβαλε βηματοδότη, αν και τον είχε ανάγκη, και παρ ' όλα αυτά ανάρρωσε πλήρως. «Είχα έναν ασθενή του οποίου η καρδιά επιδεινωνόταν διαρ­ κώς, με αποτέλεσμα να χρειαστεί η τοποθέτηση βηματοδότη», λέει ο δρ Σολ. «Τον παρέπεμψα σε κάποιον ειδικό για την τοπο­ θέτησή του, αλλά όταν τον είδα τέσσερις μήνες αργότερα, δεν είχε βάλει βηματοδότη. Προς μεγάλη μου έκπληξη, η κατάστασή του, που επιδεινωνόταν διαρκώς τα τελευταία χρόνια, είχε σημειώσει θεαματική βελτίωση. Έτσι του είπα: "Αυτό είναι εκπληκτικό! Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο σε όλη την επαγ­ γελματική μου σταδιοδρομία ως καρδιολόγος". Εκείνη τη στιγ­ μή ο ασθενής μού εξήγησε ότι δε χρειάστηκε βηματοδότη διότι, έπειτα από την τελευταία επίσκεψή του στο ιατρείο μου, μίλησε σε κάποιο φίλο του που έπαιρνε συνένζυμο Q- 10 και έτσι απο­ φάσισε να το δοκιμάσει και ο ίδιος». Ήταν το συνένζυμο Q-10 υπεύθυνο γι ' αυτή την εντυπωσιακή βελτίωση της κατάστασής του ή επρόκειτο για μια τυχαία βελτίωση που συνέπεσε με τη λήψη του; Όπως εξηγεί ο δρ Σολ, πρόκειται για μια μεμονωμέ­ νη περ ίπτωση, για την οποία δε γνωρίζει την απάντηση. «Το περιστατικό όμως αυτό ήταν τόσο αξιοσημείωτο, ώστε με έκανε να αναρωτηθώ. Φυσικά, έχω δει αρκετές φορές στη ζωή μου να συμβαίνουν θαύματα και θα πρέπει να διερευνήσουμε αν το συνένζυμο Q-10 είναι πράγματι ευεργετικό, αφού διεξαγάγου­ με κλινικές μελέτες που θα μας δώσουν επιστημονικά έγκυρα αποτελέσματα. Ωστόσο, μπορούμε ήδη να πούμε ότι φαίνεται αρκετά υποσχόμενο, ώστε να αξίζει περαιτέρω διερεύνηση». Ποιος ε ίναι ο τρόπος δράσης του συνένζυμου Q - 10; Το συνένζυμο Q-10 ε ίναι ένα αντιοξε ιδωτικό με μοναδικές ιδιότη­ τες που διε ισδύε ι στα μικρά «ενεργε ιακά εργοστάσια» των κυττά­ ρων, που καλούνται μιτοχόνδρια. Εκε ί γίνεται η καύση του οξυγό­ νου, η οποία δίνε ι στα κύτταρα την ενέργε ια που ε ίναι απαραίτητη

για τη διατήρηση της ζωής. Προκε ιμένου να χρησιμοποιήσουν απο­ τελεσματικά την ενέργε ια, τα μιτοχόνδρια χρε ιάζονται συνένζυμο Q-10. Συχνά θεωρείται ο «σπινθήρας» που ξεκινά και βοηθά τη λει­ τουργία των μιτοχονδρίων. Θεωρητικά, δίχως αρκετή συγκέντρωση συνένζυμου Q-10, τα κύτ­ ταρα υποφέρουν από έλλειψη ενεργειακών αποθεμάτων, με αποτέλε­ σμα να επηρεάζεται αρνητικά η λειτουργία ζωτικών οργάνων και ιδιαί­ τερα της καρδιάς, που χρειάζεται τη μεγαλύτερη ποσότητα συνένζυμου Q-10, προκειμένου να είναι σε θέση να παράγει τα μεγάλα ποσά ενέρ­ γειας που χρειάζονται για να συνεχίσει να χτυπάει. 'Οταν τα κύτταρα του μυοκαρδίου που έχει υποστεί βλάβη στερούνται το ζωτικό συνένζυ­ μο Q-10, η παραγωγή της ενέργειας διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, γεγονός που επιφέρει τη μιτοχονδριακή και καρδιαγγειακή δυσλει­ τουργία. Η τροφοδοσία του μυοκαρδίου με συμπληρώματα συνένζυμου Q-10 αναζωογονεί τα ενεργειακά στερημένα κύτταρα, με αποτέλεσμα να παράγεται μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας, γεγονός που με τη σειρά του οδηγεί σε μια πιο δυνατή καρδιά η οποία δε χρειάζεται να εργάζεται τόσο σκληρά προκειμένου να κυκλοφορεί το αίμα. Συνοψί­ ζοντας, μπορούμε να πούμε ότι το συνένζυμο Q-10 βελτιώνει τη μηχα­ νική λειτουργία της καρδιάς, δίνοντας στα ενεργειακά στερημένα κύτ­ ταρα το «καύσιμω> που χρειάζονται για να λειτουργούν αποτελεσματι­ κά. Το συνένζυμο Q-10 είναι επίσης δυνατό να συμβάλει στην αποτρο­ πή και τη θεραπεία της εκφυλιστικής βλάβης των καρδιακών κυττάρων και στη συγκράτηση της κακής χοληστερίνης LDL από τη δημιουργία θρόμβων στις αρτηρίες. Πόσο συνένζυμο Q - 10 χρειαζόμαστ ε ; Μία τυπική δόση για την καρδιακή νόσο ε ίναι της τάξης των 50 έως 150 mg ημερησίως. Ωστόσο, σε περιπτώσε ις σοβαρής καρδ ιακής ανεπάρκε ιας, ίσως απαιτηθούν υψηλότερες δόσε ις, ως και 300 mg ημερησίως. Ο δρ Σινάτρα υποστηρίζε ι ότι όσο πιο σοβαρή ε ίναι η κατάσταση του ασθενούς και όσο πιο αδύναμη ε ίναι η καρδιά τόσο πιο μεγάλη ε ίναι η δόση του συνένζυμου Q-10 που απαιτείται να χορηγηθεί. Ορισμένοι ερευνητές συνιστούν 2 mg συνένζυμου Q-10 για κάθε κιλό σωματικού βάρους. Ιδιαίτερα σημαντικό ε ίναι το γεγονός ότι, για να υπάρξουν αποτελέσματα, η δόση του συνένζυ­ μου Q-10 πρέπε ι να ανε βάζει σημαντικά τα επίπεδα του συνένζυ­ μου Q-10 στο αίμα. Η ποσότητα που χρε ιάζεται για να επιτευχθε ί αυτό ποικίλλε ι από ασθενή σε ασθενή . Σε ορισμένους ανθρώπους

επιτυγχάνεται ικανοποιητική αύξηση των επιπέδων του συνένζυμου Q- 1 0 στο αίμα με τη λήψη 100 mg, ενώ άλλοι χρε ιάζονται δύο ή τρε ις φορές μεγαλύτερη δόση, προκε ιμένου να επιτύχουν την ίδια συγκέντρωση του συνένζυμου Q-10 στο αίμα, λέε ι ο διεθνούς φή μης καρδιολόγος-ερευνητής Πίτερ Λάνγκτζεν από το Τέξας, ο οποίος χρησιμοποιε ί εκτεταμένα το συνένζυ μο Q-10. Ο μόνος τρόπος, όπως λέε ι, για να διαπιστώσου με αν το συνένζυμο Q-10 ε ίναι απο­ τελεσματικό και να προσδιορίσουμε την απαιτού μενη δόση είναι να μετρήσου με τα επίπεδά του στο αίμα. Πόσο γρήγορα λε ιτουργε ί to συνένζυμο Q - 10; Σύμφωνα με τους ε ιδικούς, χρε ιάζονται δύο έως οκτώ εβδομάδες, προκε ιμένου να σημειωθε ί κάποια βελτίωση στα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας. Ο ασθενής θα πρέπει να λαμβάνε ι συνέν­ ζυμο Q-10 σε συνεχή βάση, ώστε να διατηρηθούν τα ευεργετικά απο­ τελέσματα στην ενδυνάμωση της καρδιάς. Δεν πρόκειται για μια βραχυχρόνια θεραπεία. Πόσο ασφαλής ε ίναι η χρήση t ου συνένζυμου Q - 10 ; Οι παρενέργειες είναι ασήμαντες και σπάνιες και συνήθως περιορί­ ζονται σε ήπια, παροδική ναυτία. Σε μια μεγάλη μελέτη στην Ιταλία, 22 στους 2.664 ασθενε ίς ανέφεραν ήπιες παρενέργε ιες, δηλαδή ποσοστό μικρότερο από 1 % . Δεν έχε ι διαπιστωθεί τοξικότητα ακόμη και σε υψηλές δόσε ις σε ζώα ή ανθρώπους, λέει ο δρ Φόλκερς. Προσοχή: Δεν πρέπε ι να ξεχνάμε ότι το συνένζυμο Q- 10 δεν απο­ τελε ί υποκατάστατο των συμβατικών φαρμάκων, αλλά συνήθως χρη­ σιμοποιε ίται παράλληλα με τη συμβατική θεραπε ία των ασθενών, για καλύτερα αποτελέσματα. Η λήψη του συνένζυμου Q- 10 είναι δυνατό να επιτρέψε ι τη με ίωση της δόσης των συμβατικών φαρμάκων που χρησιμοποιούν οι ασθενείς, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται πάντα υπό την καθοδήγηση και την εποπτε ία του καρδιολόγου που παρακολου­ θεί τον ασθενή. Πολλοί άνθρωποι με διάφορους βαθμούς αρτηριο­ σκλήρυνσης, από την οποία πάσχουν σχεδόν όλοι όσοι βρίσκονται στη μέση ηλικία, μπορεί να θελήσουν να πάρουν συνένζυμο-Q 10 προληπτικά· ωστόσο, δεν πρέπε ι να ξεχνάμε ότι η καρδιακή ανεπάρ­ κε ια είναι μία σοβαρή νόσος που δε θα πρέπε ι να αυτοδιαγιγνώσκε­ ται ούτε και να aυτοθεραπεύεται. Αν πάσχετε από κάποια σοβαρή καρδιακή νόσο, θα πρέπει πάντα να συμβουλευτε ίτε ένα γιατρό για την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή .

Οι ανησυχίες των καταναλωτών Το συνένζυμο Q- 10 παράγεται στην Ιαπωνία και στη συνέχεια πωλεί­ ται σε πολλές εταιρίες, οι οποίες το συσκευάζουν σε μορφή δισκίων, καψουλών που περιέχουν σκόνη του συνένζυμου Q- 10 ή καψουλών ζελατίνης. Επειδή το συνένζυμο Q-1 0 είναι λιποδιαλυτό, είναι ουσια­ στικό να λαμβάνεται το ξηρό συνένζυμο Q- 10 μαζί με κάτι λιπαρό, για καλύτερη απορρόφηση από τον οργανισμό. Αν απλώς καταπιεί κάποιος μια ξηρή ταμπλέτα συνένζυμου Q- 10, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ποσότητας δε θ ' απορροφηθεί. Ένας καρδιολόγος προτεί­ νει να λαμβάνεται μαζί με λίγο φυστικοβούτυρο ή ελαιόλαδο. Ωστό­ σο, καινούρια έρευνα έδειξε ότι το συνένζυμο Q-1 0 με τη μορφή μαλακών καψουλών είναι συχνά πιο αποτελεσματικό από αυτό που βρίσκεται σε ξηρή μορφή . Σύμφωνα με πρόσφατες δοκιμές, η βια­ διαθεσιμότητα -δηλαδή η ποσότητα που τελικά μπαίνει στην κυκλο­ φορία του αίματος- του συνένζυμου Q-10 που βρίσκεται σε μαλακές κάψουλες ζελατίνης μπορεί να είναι πολλές φορές μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή που βρίσκεται σε ξηρές ταμπλέτες ή κάψουλες. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες μορφές μαλακού ζελ συνένζυμου Q- 10 ε ίναι πολύ πιο δραστικές και έτσι χρειάζεται να παίρνει κάποιος λιγότε­ ρες, προκειμένου να επιτύχει την ίδια αύξηση των επιπέδων του συνένζυμου Q-10 στο αίμα. Μπορεί κάποιος επίσης να προμηθευτεί συνένζυμο Q- 10 σε μορφή μασώμενων δισκίων, τα οποία έχουν πολύ μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμό­ τητα σε σχέση με τα απλά δισκία από ξηρό συνένζυμο Q-10 τα οποία λαμβάνονται με κατάποση, λέει ο δρ Λάνγκτζεν. Ο ίδιος χρησιμοποι­ εί το συνένζυμο σε μορφή μασώμενου λεπτού μπισκότου, που έχει χρησιμοποιηθεί σε ερευνητικές μελέτες. Σε ποιε; άλλε; περιπτώσει; ε ίναι δυνατό να χρησιμοποιηθε ί το συνένζυμο Q - 10; Το συνένζυμο Q- 10 είναι κυρίως γνωστό για την αποτελεσματικότη­ τά του στην περίπτωση της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι είναι επίσης αποτελεσματικό στη θεραπεία άλλων μορφών καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως ε ίναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η αρρυθμία (ο ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός), η στηθάγχη και η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας. Λόγω των ισχυρών aντιοξειδωτικών του ιδιοτήτων, σε πολλά μεγάλα ιατρικά κέντρα, όπως είναι η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, καθώς και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν

Ντιέγκο, διεξάγονται έρευνες για τη χρήση του σε εκφυλιστικές νευ­ ρολογικές νόσους, στη νόσο Πάρκινσον, στη νόσο Χάντινγκτον, στην πλάγια μυατροφική σκλήρυνση και στη σκλήρυνση κατά πλάκας. Μπορε ί το συνένζυμο Q-10 να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκ ίνου; Το συνένζυμο Q-1 Ο άρχισε να διερευνάται και για τη δυνατότητα συμ­ βολής του στη θεραπεία του καρκίνου και ιδιαίτερα του καρκίνου του μαστού, και μάλιστα έχουν αναφερθεί αξιοσημείωτα θετικά αποτελέ­ σματα. Ο δρ Φόλκερς, ερευνητής από το Τέξας, ο γιατρός που πρωτο­ στάτησε στη χρήση του συνένζυμου Q-10 στην καρδιακή ανεπάρκεια, παρουσίασε στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο παρουσιάζουν επίσης έλλειψη αποθεμάτων συνένζυμου Q-10. Πρόσφατα ο δρ Φόλκερς ανέφερε ότι σε μια ομάδα δέκα καρ­ κινοπαθών Αμερικανών οι έξι κατάφεραν να νικήσουν τον καρκίνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας με συνένζυμο Q-10 και η ζωή τους παρατάθηκε από πέντε έως δεκαπέντε χρόνια. Ένα μεγάλο μέρος της έρευνας για την επίδραση του συνένζυμου Q-10 σε ασθενείς με καρκί­ νο, την οποία ξεκίνησε ο δρ Φόλκερς, έχει πραγματοποιηθεί στην Κοπεγχάγη από το Δανό ογκολόγο Νουτ Λόκγουντ. Ο δρ Λόκγουντ χρησιμοποιεί υψηλές δόσεις διάφορων aντιοξειδωτικών, στα οποία περιλαμβάνεται το συνένζυμο Q-1 Ο και τα λιπαρά οξέα, παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία με φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά του καρκίνου του μαστού, τη χειρουργική αντιμετώπιση, τη χημειοθερα­ πεία, τη θεραπεία με ακτινοβολίες και τη χρήση φαρμάκων όπως το Tamoxifen, όπως είναι η συνήθης πρακτική στη Δανία.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΥΟ ΓΥΝΑΙΚΏΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΙΑ

Το 1992 ο Δανός ερευνητής Νουτ Λόκγουντ άρχισε να δοκιμά­ ζει τη χρήση συνένζυμου Q- 10 και άλλων aντιοξειδωτικών σε τριάντα δύο ασθενείς που έπασχαν από καρκίνο του μαστού, ηλικίας τριάντα δύο έως ογδόντα ενός ετών. Στο μεταξύ, ο δρ Λόκγουντ και οι συνεργάτες του, στους οποίους περιλαμβάνεται ο δρ Καρλ Φόλκερς του Πανεπιστημίου του Τέξας, έχουν δημο­ σιεύσει αρκετές περιπτώσεις ύφεσης του καρκίνου σε γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο του μαστού που έλαβαν συμπληρώματα

συνένζυμου Q- 10 παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία με τα aντικαρκινικά φάρμακα. Σας παρουσιάζουμε, λοιπόν, δύο περι­ πτώσεις που δημοσιεύτηκαν στα έγκυρα επιστημονικά περιοδι­ κά Bίochemίcal and Bίophysίcal Research Communίcatίons και Molecular Aspects of Medίcίne, το 1994 και το 1995. Μία περίπτωση εκπληκτική; ύφεση;. Τον Ιούλιο του 1991 η Κ. Μ. σε ηλικία 59 ετών υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρε­ ση καρκίνου του μαστού. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, αποφάσισε να πάρει μέρος στη μελέτη του δρος Λόκγουντ και άρχισε να λαμβάνει καθημερινά μεγάλη ποσότητα συμπληρωμάτων, στα οποία περιλαμβά­ νονται 2.850 mg βιταμίνης C, 2.500 IU (Διεθνείς Μονάδες) βιταμίνης Ε, 32,5 IU β-καροτίνης, 387 μικρογραμμάρια σελήνιου, 1,2 γρ. γ-λινολενι­ κού οξέος (GLA), 3,5 γρ. ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (ιχθυέλαιου) και 90 mg συνένζυμου Q-10. Ο καρκίνος δεν έκανε μετάσταση έξω από το στήθος, αλλά ένας όγκος έκανε την επανεμφάνισή του στο στήθος. Πολύ προσεκτική παρακολούθηση με μαστογραφία έδειξε ότι ο όγκος δε μεγάλωνε. Πράγματι, για περίπου ένα χρόνο φάνηκε ότι είχε «στα­ θεροποιηθεί στα 1,5 έως 2 εκ.». Τον Οκτώβριο του 1 993 ο δρ Λόκγουντ και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να αυξήσουν τη δόση συνένζυμου Q- 10 της ασθενούς σε 390 mg η μερησίως. Ένα μήνα αργότερα, προς μεγάλη έκπληξη των γιατρών, δεν ήταν δυνατό να εντοπιστεί ο όγκος με την αφή . Το Δεκέμβριο ο καρκίνος είχε εξαφανιστεί από τη μαστογραφία. Δεν υπήρχαν ενδείξεις κάποιου όγκου στην ακτινογραφία. Ο καρκίνος βρισκόταν σε πλήρη ύφεση - ε ίχε εξαφανιστε ί! Ο δρ Λόκγουντ, που έχε ι αντιμετωπίσει περισσότερες από 200 περιπτώσεις καρκίνου του μαστού κάθε χρόνο επί τριάντα πέντε χρόνια, δήλωσε ότι δεν ε ίχε ξαναδεί ποτέ μια αυτόκλητη πλήρη ύφεση ενός όγκου στο στή­ θος διαστάσεως 1,5 έως 2 cm. Επιπλέον, δεν ε ίχε δει ποτέ πριν κάποια ανάλογη ύφεση του καρκίνου σε περιπτώσε ις συ μβατικής aντικαρκινικής θεραπείας. Η εξαφάνιση ενό; θανατηφόρου καρκίνου.

Το Σεπτέμβριο του 1992 μια σαραντατετράχρονη γυναίκα, ασθενής του δρος Λόκγουντ, υπο­ βλήθηκε σε διπλή μαστεκτομή, δηλαδή σε χειρουργική εκτομή και των δύο μαστών, έπειτα από εντοπισμό καρκίνου. Ο καρκίνος είχε ήδη επεκταθεί σε δύο από τους δώδεκα λεμφαδένες στη δεξιά μασχάλη. Η γυναίκα έλαβε μια σειρά από δέκα χημειοθεραπείες.

Τον Απρίλιο του 1 994 οι εξετάσεις έδειξαν ότι ο καρκίνος του μαστού είχε κάνει μετάσταση στο ήπαρ. Αυτή η εξέλιξη ήταν τόσο σοβαρή, ώστε οι γιατροί προέβησαν στο εξής σχόλιο: «Η μετάσταση στο ήπαρ μπορεί να θεωρηθεί προοίμιο ενός επικείμενου θανάτου». Η δόση του συνένζυμου Q-10 που της χορηγούνταν αυξήθηκε από 90 mg σε 390 mg ημερησίως. Συνέχισε να παίρνει τη συνηθισμένη δόση συμπληρωμάτων τα οποία έπαιρνε αφότου υποβλήθηκε στη μαστεκτομή, μαζί με 30 mg ημερησίως Tamoxifen. Τον Απρίλιο του 1995 ένα υπερηχογράφημα του ήπατος έδειξε ότι τα καρκινικά κύτ­ ταρα είχαν εξαφανιστεί εντελώς. Επιπλέον, δεν υπήρχαν ενδείξεις εξάπλωσης του καρκίνου σε άλλα σημεία του σώματός της. Ο δρ Λόκγουντ θεώρησε υπεύθυνο το συνένζυμο Q-1 Ο για την υπο­ χώρηση του καρκίνου του μαστού και την εξαφάνισή του από το ήπαρ, ομολογώντας ότι τέτοια περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια σε περι­ πτώσεις όπου χορηγείται μόνο συμβατική θεραπεία με aντικαρκινικά φάρμακα. Για το λόγο αυτό πιστεύει ότι στις περισσότερες ασθενείς θα πρέπει να χορηγείται το συνένζυμο παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία. Η ημερήσια δόση, υποστηρίζει, θα πρέπει να κυμαίνεται από 90 έως 390 mg για τις περισσότερες περιπτώσεις των ασθενών. Σημείωση: Το συνένζυμο Q-10 είναι ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτι­ κό που έχει aντικαρκινικές ιδιότητες, όπως έχει αποδειχτεί σε εργα­ στηριακά πειράματα και μελέτες που έγιναν σε πειραματόζωα. Μολονότι κανένας δε γνωρίζει με βεβαιότητα τι είναι αυτό που προ­ καλεί την αυτόκλητη ύφεση οποιουδήποτε τύπου καρκίνου, αυτές οι περιπτώσεις δείχνουν ότι είναι εύλογη η διερεύνηση της aντικαρκι­ νικής δράσης του συνένζυμου Q-10.

Τ ο Prozac τη ς φ ύ ση ς ( Hypericu m perforatu m )

Γένος φυτών που ανήκουν στην οικογένεια υπερικίδες (hypeήcacea).

Σ τη Γ ερμανία η πρώτη σε κατανάλωση ουσία για τη θ εραπεία τη ς κατά θλ ιψη ς δεν είναι το Prozac . Είναι το φυτ ό hypericum , που αποτελ εί το Prozac της φύσης.

Α ν πάσχετε από ήπια έως μέτρια κατάθλιψη, προτού aποταθείτε στα ισχυρά αντικαταθλιπτικά που δρουν καταλυτικά στον εγκέ­ φαλο, με τις ανεπιθύμητες έως επικίνδυνες παρενέργειες και το αρκετά υψηλό οικονομικό κόστος, ίσως θα πρέπε ι να σκεφτείτε την εναλλακτική λύση μιας θεραπευτικής ουσίας που χρησιμοποιείται με επιτυχία και έχει δοκιμαστεί εκτεταμένα στην Ευρώπη - πρόκειται για ένα φυτικό εκχύλισμα που καλείται hypericum. Η ουσία αυτή αποτελεί το φάρμακο για την κοινή κατάθλιψη στη Γερμανία, όπου οι πωλήσεις του υπερτερούν σε αριθμό σε σχέση με το σύνολο των πωλήσεων όλων των άλλων aντικαταθλιπτικών μαζί, καθώς και του γνωστού aντικαταθλιπτικού Prozac, με αναλογία μεγαλύτερη από επτά προς ένα. Κάθε χρόνο οι Γερμανοί γιατροί γράφουν περίπου τρία εκατομμύρια ιατρικές συνταγές για το hypericum, με την έγκρι­ ση του κράτους και βασισμένοι στα αποτελέσματα αυστηρών κλινι­ κών δοκιμών. Τα αποτελέσματα είκοσι πέντε μελετών που πραγμα­ τοποιήθηκαν με ιδιαίτερη προσοχή έδειξαν ότι το φυτό αυτό ανα­ κουφίζει από την κατάθλιψη και την αντιμετωπίζει πολλές φορές το ίδιο αποτελεσματικά με τα ισχυρά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, και μάλιστα δίχως δυσάρεστες παρενέργειες. Αξίζε ι να ση μειωθεί ότι το φυτικό εκχύλισμα hypericum έχει ήδη βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους σε Ευρώπη και Αμερική . •

51 .

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΉ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ Είχα κατάθλιψη και το hyperίcum μου έδωσε πίσω τη ζωή μου

Πρόκειται για ένα από αυτά τα παράδοξα περιστατικά που δεν μπορεί κάποιος να φανταστεί ότι μπορεί να συμβούν. Το 1 985 η Ελίζαμπεθ Ντάντε, μία νεαρή μητέρα από την Καλιφόρνια κόλλησε aτυχώς πολιομυελίτιδα από ένα εμβόλιο πολιομυελί­ τιδας. Είχε μείνει παράλυτη για ένα χρόνο, και μάλιστα της είπαν ότι δε θα μπορούσε να περπατήσει ποτέ πια, ενώ παράλ­ ληλα πονούσε διαρκώς στο λαιμό και στα πόδια. Αυτό είχε ως συνέπεια να χρειάζεται καθημερινά τη λήψη παυσίπονων. Το 1992 συνειδητοποίησε πλέον ότι έπασχε από βαριά κατάθλιψη, που την έκανε να σκέφτεται ακόμη και την αυτοκτονία. Αυτό έκανε την ίδια και το σύζυγό της να ανησυχήσουν πραγματικά. «Ήταν πολύ δύσκολο να ζήσω φυσιολογικά και να λειτουργή­ σω σε καθημερινή βάση. Αισθανόμουν βαριά κατάθλιψη και αυτό με φόβιζε πολύ)), λέει η ίδια. Τότε, ο άντρας της της έδωσε ένα βιβλίο με τίτλο How to Heal Depression (Πώς να θεραπεύσετε την κατάθλιψη), του συγγραφέα Χάρολντ Μπλούμφιλντ, ψυχιάτρου στην πόλη Ντελ Μαρ της Καλιφόρνια. Η Ελίζαμπεθ εντυπωσιάστηκε από το βιβλίο και αποφάσισε να τον επισκεφτεί. Ο γιατρός τής συνέ­ στησε ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο και στη συνέχεια ένα άλλο, αλλά αναγκάστηκε να διακόψει τη χρήση τους λόγω δυσάρεστων παρενεργειών. Τότε ο δρ Μπλούμφιλντ της έδωσε το Paxil, ένα δη μοφιλές αντικαταθλιπτικό, που ανήκει στην ίδια οικογένεια με το Prozac. Με αυτό, η Ελίζαμπεθ παρατή­ ρησε σημαντική βελτίωση . Αισθανόταν καλύτερα, ήταν πιο ενεργητική, αν και ίσως περισσότερο «ζαλισμένψ από το φάρ­ μακο, όμως συνέχιζε να το παίρνει αδιαλείπτως, διότι, όπως ομολόγησε η ίδια, «δεν ήθελα να αισθανθώ ξανά αυτές τις φρι­ χτές στιγμές όπου με κατάκλυζαν σκέψεις αυτοκτονίας)). Έπειτα από τρία χρόνια, θέλησε να σταματήσει τη λήψη του Paxil. Όπως εξηγεί η ίδια, «λόγω της εξάρτησης που είχα ανα­ πτύξει στο παρελθόν στα παυσίπονα, δεν ήθελα να γίνω εξαρτη­ μένη αντικαταθλιπτικά. Απλώς, ήθελα να μην παίρνω πια φάρμα­ κω). Ωστόσο, αυτό ήταν αρκετά παρακινδυνευμένο για την περί­ πτωσή της. Έτσι, ο δρ Μπλούμφιλντ της πρότεινε μια εναλλακτι-

κή λύση. Τη συμβούλευσε να δοκιμάσει ένα φυσικό αντικαταθλι­ πtικό που χρησιμοποιείται ευρέως στη Γερμανία, το hypeήcum. «Στην αρχή ήμουν επιφυλακτική, αλλά έπειτα σκέφτηκα ότι καλό θα ήταν να το δοκιμάσω>>. Εξάλλου, γνώριζε πολύ καλά πως, αν τα παλιά συμπtώματα κατάθλιψης με τις aυτοκτονικές τάσεις επέ­ στρεφαν, θα άρχιζε και πάλι το Paxil. Ο δρ Μπλούμφιλντ της έδωσε ένα πρόγραμμα σύμφωνα με το οποίο σταδιακά η δόση του Paxil μειωνόταν, ενώ ταυτόχρονα η δόση του του hypeήcum αυξανόταν. Έπειτα από μερικές εβδομάδες, είχε διακόψει εντε­ λώς το Paxil και αισθανόταν πολύ καλύτερα από ό,τι είχε αισθαν­ θεί τα τελευταία χρόνια. «Αισθάνθηκα την επίδραση του φυτικού εκχυλίσματος πιο γρήγορα από ό,τι μου είχε πει ο δρ Μπλούμ­ φιλντ. Ήταν μία ήπια μετάβαση. Τώρα αισθάνομαι πολύ καλά και φυσιολογικά. Αυτό μπορεί να ακούγεται κοινότοπο, αλλά όταν έχει κάποιος ιστορικό χρόνιου άλγους και κατάθλιψης, το να αισθάνεται πάλι "φυσιολογικά" είναι σαν να αισθάνεται "υπέρο­ χα"! Είναι πραγματικά ένα υπέροχο συναίσθημα. Δεν αισθάνο­ μαι καθόλου "ζαλισμένη" από τα φάρμακα. Νιώθω απολύτως υγιής. Ξυπνώ κάθε πρωί με το χαμόγελο στα χείλη και αυτό είχε να μου συμβεί εδώ και πολλά χρόνια, ούτε και τότε που έπαιρνα το Paxil. Είναι σαν να ξαναβρήκα τον παλιό, καλό εαυτό μου», ομολογεί η Ελίζαμπεθ. Επιπλέον, η Ελίζαμπεθ δεν παίρνει πλέον αναλγητικά. Με τη βοήθεια ειδικής θεραπείας, έμαθε να περπα­ τά. Ακόμη και να χορεύει λίγο. Συνεχίζει να παίρνει μια κάψου­ λα hypeήcum τρεις φορές ημερησίως. Η Ελίζαμπεθ έμεινε ενθουσιασμένη με το hypericum. «Είναι εκπληκτικό. Θα το συνιστούσα σε όλους! Μου έδωσε πίσω τη ζωή μου».

Η ΕΚΠΛΗΚΙΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΤΖΟΕΛ Με βοήθησε εκεί που τα άλλα φάρμακα είχαν αποτύχει

Ο τζόελ Ράτλεντζ, ετών 43, γιατρός στο επάγγελμα, έπασχε από κατάθλιψη σε όλη σχεδόν τη ζωή του. Ως αποτέλεσμα, όταν ήταν έφη βος, ήταν αναγκασμένος να λαμβάνει ψυχολογι­ κή υποστήριξη και στα είκοσί του χρόνια άρχισε να παίρνει αντικαταθλιπτικά. Τα αντικαταθλιπτικά κρατούσαν την κατά­ θλιψή του υπό έλεγχο. Ωστόσο, έπρεπε να αλλάζει συχνά τα

φάρμακα, προκειμένου να ελέγχει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη νόσο του. Έτσι, το χειμώνα του 1996 η αποτελεσμα­ τικότητα των aντικαταθλιπτικών είχε εξασθενήσει. Ο Ί'ζόελ είχε κατακλυστεί από συναισθήματα aπέραντης θλίψης, aπα­ ξίας, aπάθειας, εξαντλητικής κόπωσης και απώλειας ενέργει­ ας. Δεν έβρισκε καμία ευχαρίστηση στη δουλειά του ως για­ τρός, όπως επίσης και γενικότερα στην προσωπική ζωή του. Η διάγνωση της κατάστασής του ήταν μείζων κατάθλιψη συνοδευόμενη από σύνδρομο εποχικής διαταραχής, όπου η έλλειψη ηλιακού φωτός προκαλεί μεταβολές στη χη μεία του εγκεφάλου, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη δη μιουργία μελαγχολικής διάθεσης. Ο Ί'ζόελ βρισκόταν υπό την εποπτεία του δρος Νόρμαν Ρόσενταλ, που είναι αυθεντία στον τομέα της κατάθλιψης και ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ. Ο δρ Ρόσενταλ γνωρίζε την έρευνα που είχε γίνει στην Ευρώπη για το hypericum και θεώρησε ότι αυτό το θεραπευτικό βότανο θα μπορούσε να βοηθήσει τον Ί'ζόελ, του οποίου η κατάθλιψη επιδεινωνόταν διαρκώς. Τον Ιανουάριο, ο Ί'ζόελ άρχισε να παίρνει το hypericum σε δισκία των 300 mg τρεις φορές την ημέρα. Παράλληλα έπαιρνε και τα άλλα αντι­ καταθλιπτικά φάρμακα, συνέχιζε τη θεραπεία με τεχνητό φως και την ψυχιατρική υποστήριξη . Τέτοια πολύπλευρη θεραπεία είναι συνήθης στην κατάθλιψη, και τα αντικαταθλιπτικά συνή­ θως χορηγούνται για καλύτερο συνδυαστικό αποτέλεσμα. Δεν είναι τόσο εύκολο να βρει κάποιος το κατάλληλο φάρμακο όταν πολλά άλλα φάρμακα έχουν αποτύχει να φέρουν το επι­ θυμητό αποτέλεσμα, αλλά όταν αυτό βρεθεί, η επίδρασή του μπορεί να είναι καθοριστική . Αυτό έγινε και όταν ο Ί'ζόελ πήρε το hypericum. Τα ευερ­ γετικά αποτελέσματα ήταν γρήγορα και εντυπωσιακά. Έπειτα από μόλις δύο δόσεις, ο Ί'ζόελ είπε ότι η ψυχική του διάθεση βελτιώθηκε και επανάκτησε την ενέργειά του. «Μέσα σε διά­ στη μα μίας ή δύο εβδομάδων, αισθάνθηκε μεγάλη διαφορά. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ γρήγορο», δηλώνει ο δρ Ρόσενταλ. Η επίδραση του hypericum ήταν τόσο αξιοσημείωτη, ώστε ο Ί'ζόελ συνέχισε να το παίρνει και ο δρ Ρόσενταλ το συνέστησε και σε άλλους ασθενε ίς, στους οποίους έφερε επιτυχή αποτε­ λέσματα. Ο δρ Ρόσενταλ σκοπεύει να ερευνήσει περαιτέρω αυτό το φυτικό εκχύλισμα και δηλώνει ενθουσιασμένος με τη

δυνατότητά του να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματική θερα­ πεία και σε πολλούς άλλους ασθενε ίς που δεν ανταποκρίνο­ νται πλήρως στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που λαμβάνουν. «Πρόκειται για ένα πολύ καλό φάρμακο», υποστηρίζει ο δρ Ρόσενταλ. Η περίπτωση του τζόελ το επιβεβαιώνει. Η κατά­ θλιψή του ήταν επίμονη και δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί με τα συνήθη αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο, ένα φυτικό φάρμακο σε συνδυασμό με τα γνωστά αντικαταθλιπτικά κατάφερε να βελτιώσει την κατάσταση του τζόελ. «Αυτό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό», λέει ο δρ Ρόσενταλ. Πρέπει να αναφέρουμε ότι χρησιμοποιήθηκε ψευδώνυμο, προκειμένου να προστατευθεί η ταυτότητα του ασθενούς, ωστόσο, τα ιατρικά δεδομένα είναι ακριβή. Τ ι ακριβώς ε ίναι το hypeήcum ; Η ολοκληρωμένη ονομασία του είναι hypericum perforatum και πρό­ κειται για ένα συνηθισμένο αγριολούλουδο με έντονα κίτρινα άνθη με μικρά μαύρα στίγματα στις άκρες τους. Όταν το τρίψει κάποιος, το φυτό απελευθερώνει μία κόκκινη χρωστική ουσία που περιέχει την ουσία υπερικίνη, η οποία έχει αναγνωριστεί ως φαρμακολογικά ενεργή χημική ένωση . επιστημονική μαρτυρ ία Οι aντικαταθλιπτικές ιδιότητες του hypericum, που χρησιμοποιείται στη θεραπε ία της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης, έχε ι επιβεβαιωθεί από πολυάριθμες, καλά σχεδιασμένες μελέτες, οι οποίες σύγκριναν το βότανο με ουδέτερα και αδρανή δισκία (placebo ), καθώς και με άλλα αντικαταθλιπτικά. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας έχε ι πραγματοποιηθεί στη Γερμανία και στην Αυστρία, με ένα παρα­ σκεύασμα του βοτάνου το οποίο ε ίναι γνωστό ως LI 1 60. Επιστη μο­ νικές μελέτες έδε ιξαν ότι το 60 με 80% των ατόμων που έπασχαν από κατάθλιψη ση μείωσαν βελτίωση με τη βοήθεια του hypericum και το ποσοστό αυτό είναι παρόμοιο με αυτό που αναμένεται από τη χρήση των συνήθων συνθετικών aντικαταθλιπτικών. Σε μια πρό­ σφατη γερμανική έρευνα στην οποία συ μμετε ίχαν 3.250 καταθλιπτι­ κοί ασθενείς καθώς και οι γιατροί τους, το 80% ανέφερε βελτίωση ή απαλλαγή από τα συμπτώματα της κατάθλιψης ύστερα από τη λήψη του hypericum για τέσσερις εβδομάδες. Όπως δείχνουν πολλές μελέτες, δεν υπάρχε ι αμφιβολία ότι το Η

hypericum ε ίναι αποτελεσματικό. Μια μελέτη που έγινε σε 105 άτομα με κατάθλιψη από ερευνητές του Πανεπιστη μίου του Σάλτσμπουργκ έδειξε ότι το hypericum ήταν 250% περισσότερο αποτελεσματικό σε σχέση με το placebo. Το 67% των ασθενών που έπαιρναν 900 mg hypericum η μερησίως ση μείωσαν σημαντική βελτίωση μέσα σε τέσ­ σερις εβδομάδες, ενώ το 28% των ασθενών ανέφερε βελτίωση με το placebo. Το φυτικό αντικαταθλιπτικό βελτίωσε τη διάθεση και αντι­ μετώπισε αποτελεσματικά το συναισθηματικό φόβο και τα ψυχοσω­ ματικά συμπτώματα, όπως είναι οι διαταραχές ύπνου, οι κεφαλαλ­ γίες, τα καρδιολογικά προβλήματα και η εξάντληση . Μια παρόμοια μελέτη, στην οποία έλαβαν μέρος τριάντα εννέα ασθενείς, έδε ιξε ότι το 70% των ασθενών δεν εμφάνιζε συμπτώματα κατάθλιψης έπειτα από ένα μήνα. Τα συμπτώματα που αντιμετωπί­ στηκαν καλύτερα ήταν: η έλλε ιψη ενεργητικότητας, η κόπωση, η εξάντληση και οι διαταραχές του ύπνου. Μια άλλη γερμανική μελέ­ τη που έγινε σε 135 ασθενείς που έπασχαν από κατάθλιψη εξέτασε τη χορήγηση 900 mg hypericum ημερησίως σε σύγκριση με τη χορή­ γηση 75 mg ιμιπραμίνης, ενός δημοφιλούς τρικυκλικού aντικαταθλι­ πτικού. Το φυτικό εκχύλισμα είχε τα ίδια θετικά αποτελέσματα -σε μερικές, μάλιστα, περιπτώσεις ακόμη και 25 % καλύτερα- σε σχέση με το συνθετικό φάρμακο και ήταν πολύ περισσότερο ασφαλές, δη μιουργώντας λιγότερες και ηπιότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Άλλη έρευνα έδε ιξε ότι το hypericum ε ίναι εξίσου καλό ή ακόμη και καλύτερο από το συνθετικό φάρμακο μαπροτιλίνη στην αντιμετώπι­ ση της κατάθλιψης και στη βελτίωση των νοητικών λε ιτουργιών, όπως επιβεβαιώνεται από ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα. Το hypericum μπορεί επίσης να ανακουφίσει από το σύνδρομο εποχικής διαταραχής. Η συνήθης θεραπε ία είναι η φωτοθεραπεία. Το hypericum όμως καταπολεμά την κατάθλιψη, σύμφωνα και με το δρα Ζίγκφρ ιντ Κάσπερ του Πανεπιστη μίου της Βιέννη ς στην Αυστρία, και την Μπεγκόνα Μαρτίνεζ καθηγήτρια της Ψυχιατρικής Πανεπιστημιακής Κλινικής της Βόννης, στη Γερμανία. Χορηγήθηκαν 900 mg hypericum ημερησίως και ήταν τόσο αποτελεσματικό, ώστε θεωρήθηκε εναλλακτικό της φωτοθεραπείας. Ωστόσο, το θεραπευτι­ κό βότανο ήταν ακόμη πιο αποτελεσματικό όταν η χορήγησή του συνοδευόταν από φωτοθεραπε ία. Τα ιατρικά στοιχεία που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του hypericum στη θεραπεία της κατάθλιψης προκύπτουν και από τη συγκριτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων είκοσι τριών κλινικών

μ ελετών σtις οποίες συμμετείχαν συνολικά 1 .757 ασθενείς, τα οποία δημοσιεύτηκαν σtο έγκριτο ιατρικό περιοδικό Brίtίsh Medίcal Joumal το 1996. Οι ερευνητές Γκίλμπερτ Ραμίρεζ του Πανεπισtημίου του Βορείου Τέξας σtο Φορτ Γουόρθ και Κλάους Λίντε του Πανεπισtημίου του Μονάχου εξέτασαν με τα ίδια αυσtηρά επισtημονικά πρότυπα το hypericum και τα άλλα φαρμακευτικά αντικαταθλιπτικά, προκειμένου να συγκρίνουν επισtημονικά την αποτελεσματικότητά τους. Έτσι κατέ­ ληξαν σtο εξής συμπέρασμα: Το βότανο hypericum είναι εξίσου απο­ τελεσματικό με τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά. Με άλλα λόγια, το hypericum έχει την ίδια δυνατότητα ανακούφισης σtην κοινή κατάθλι­ ψη με τα συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά. Αυτό, όμως, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι το hypeήcum, αντίθετα με τα φαρμακευ­ τικά αντικαταθλιπτικά, δεν παρουσιάζει ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι δύο γιατροί έψαξαν την ιατρική βιβλιογραφία για να βρουν κάθε αξιόπιστη μελέτη σχετικά με το hypericum. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως οι ίδιοι ανέφεραν, αν είχαν περιορίσει την αναζήτησή τους σε αγγλικές μελέτες, δε θα είχαν βρει τίποτα. Οι περισσότερες μελέ­ τες ήταν σtη γερμανική γλώσσα και αυτό εμπόδιζε τους περισσότε­ ρους Αμερικανούς, Βρετανούς και άλλους αγγλόφωνους γιατρούς και κατά συνέπεια και τους ασθενε ίς τους να ενη μερωθούν για τα ευρήματα αυτών των μελετών. Στη Γερμανία το hypericum αποτελεί εγκεκριμένη θεραπεία για την ήπια έως μέτρια κατάθλιψη, το άγχος και το σtρες. Με ποιο τρόπο ενεργε ί το hypericum ; Θεωρητικά το hypericum, μπορεί να επιδρά σε πολλά συστή ματα του εγκεφάλου ταυτόχρονα, μέσω διαφορετικών χημικών συσtατικών. «Αυτή τη σt ιγμή κανένας δε γνωρίζει πώς ακριβώς ενεργεί το θερα­ πευτικό βότανο σtην αντιμετώπιση της κατάθλιψης», λέει ο γιατρός τζέρι Κοτ του Αμερικανικού Ινσtιτούτου Ψυχικής Υγείας, μολονότι η έρευνα δείχνει ότι το φυτικό εκχύλισμα έχει δρασtικότητα παρόμοια με αυτή που έχουν ορισμένα από τα καθιερωμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Αρχικά οι επιστήμονες πίσtευαν ότι το βότανο δρα με τον ίδιο τρόπο που ενεργούν οι ανασtολείς ΜΑΟ, όπως είναι το Nardil. Τα αντικαταθλιπτικά αυτής της κατηγορίας αποκλείουν το ένζυμο μονοαμινοοξειδάση, η οποία κατασtρέφει δύο σημαντικές χημικές ουσίες του εγκεφάλου που δημιουργούν αίσθημα ευεξίας, τη σεροτο­ νίνη και τη νορεπινεφρίνη. Ωσtόσο, νέα αποδεικτικά σtοιχεία δεί­ χνουν ότι το hypericum δε λειτουργεί όπως οι ανασtολείς ΜΑΟ, εκτός

κι αν χορηγείται σε πολύ υψηλές δόσεις, περίπου 100 φορές υψηλότε­ ρες από τις συνιστώμενες για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Καινούρια έρευνα δείχνε ι ότι το hypericum, στην πραγματικότητα, ανακουφίζει από την κατάθλιψη ενεργώντας ως «αναστολέας της επαναπρόσλη­ ψης της σεροτονίνης», όπως ακριβώς λειτουργεί και το Prozac. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο δρ Κοτ, παραμένε ι ασαφές σε ποιες ακριβώς χη μικές ενώσε ις του βοτάνου οφείλεται η aντικαταθλιπτική του δράση . Η χημική ένωση που θεωρείται πιο πιθανή είναι η υπερι­ κίνη, η κόκκινη χρωστική ουσία του φυτού, που αποτελεί και πιστο­ ποιημένη ψυχοτρόπο ουσία. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι αυτή η χη μική ένωση έχει λιγότερο ισχυρή aντικαταθλιπτική δράση σε σχέση με το πλήρες φυτικό εκχύλισμα, υποδεικνύοντας ότι το σύν­ θετο μείγμα των χημικών του βοτάνου, στο οποίο περιλαμβάνονται ξανθόνες και φλαβονοε ιδή, είναι επίσης σημαντικό για τις ευεργετι­ κές φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού. Ποια ε ίναι η απαραίτητη δόση; Όπως έδειξαν οι μελέτες, η συνιστώμενη δόση για ενηλίκους που πάσχουν από ήπια έως μέτρια κατάθλιψη είναι ένα δισκίο ή μία κάψουλα των 300 mg του φυτικού εκχυλίσματος, που θα πρέπει να περιέχει 0,3% υπερικίνη, τρε ις φορές την ημέρα. Έτσι, χορηγείται ημερησίως περίπου 1 mg υπερικίνη, που είναι το κύριο ενεργό συστατικό του φυτικού εκχυλίσματος. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να εξετάζει κάποιος προσεκτικά αν το τυποποιημένο προ"ίόν περιέχε ι τη σωστή ποσότητα της ουσίας υπερικίνη. Νέα έρευνα του δρος Ε. Βόρμπαχ στην Κλινική Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Ντάρμσταντ της Γερμανίας έδειξε ότι υψηλότερες δόσεις του βοτάνου hypericum -1.800 mg ημερησίως, ποσότητα διπλά­ σια μιας τυπικής δόσης- μπορεί να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα της βαριάς κατάθλιψης, όταν ο ασθενής δεν πάσχει από ψυχωτικά συμπτώματα ή παραισθήσεις. Από την έρευνα αυτή δε διαπιστώθηκε αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών λόγω των υψηλότερων δόσεων. Πόσο χρόνο χρειάζεται για να ενεργήσει; Μολονότι αρκετοί άνθρωποι έχουν παρατηρήσει μια σχετική ανακούφι­ ση από τα συμπτώματά τους αρκετά γρήγορα, μέσα σε δύο εβδομάδες, τυπικά τα αποτελέσματα εμφανίζονται σε χρονικό διάστημα αρκετών εβδομάδων. Μια μελέτη έδειξε ότι περισσότερα από τα μισά ευεργετι­ κά αποτελέσματα του hypeήcum εμφανίζονται ανάμεσα στην τετάρτη

και την όγδοη εβδομάδα λήψης του. Επιπλέον, μελέτες που έγιναν σε πειραματόζωα έδειξαν ότι η ουσία υπερικίνη και τα αντικαταθλιπτικά της αποτελέσματα συσσωρεύονται στον εγκέφαλο. Όπως αναφέρουν ορισμένοι εμπειρογνώμονες, πρέπει να αναμένει κάποιος τα αποτελέ­ σματα του φυτικού εκχυλίσματος σε έξι τουλάχιστον εβδομάδες. Πο ια ε ίναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα; Το βότανο hypericum μπορεί να μην έχει τα αναμενόμενα αποτελέ­ σματα σε όλους ή να μην είναι το ίδιο αποτελεσματικό όσο τα συντα­ γογραφούμενα συνθετικά αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο, τα αποτελέ­ σματα των ερευνών δείχνουν ότι το 80% αυτών που παίρνουν το βότανο παρατηρούν βελτίωση στην κατάστασή τους. Σε κάποια τεστ αξιολόγησης της ψυχολογικής κατάστασης των ασθενών, βρέθηκε ότι το 70% έως 90% των ασθενών που παίρνουν hypericum βελτιώθη­ καν, σε σχέση με το 42% έως 55% των ασθενών που έπαιρναν ένα αδρανές φάρμακο (placebo ) . Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 3.250 ασθενείς που έπαιρναν το hypericum έδε ιξε ότι μόνο στο 15% των ασθενών δεν υπήρξαν αποτελέσματα. Πόσο ασφαλές ε ίναι το hypericum ; Όπως αναφέρει ο δρ Μάικλ τζένικ σε ένα άρθρο του που δημοσιεύ­ θηκε σ' ένα έγκριτο ιατρικό περιοδικό, ένα από τα μεγαλύτερα προτε­ ρήματα του hypeήcum είναι οι σπάνιες και σχετικά ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Η συχνότερα αναφερόμενη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι οι γαστρεντερικές διαταραχές. Οι αλλεργίες είναι σπάνιες. Όλες οι ανεπι­ θύμητες ενέργειες εξαφανίζονται γρήγορα με τη διακοπή της λήψης του φαρμάκου. Δεν έχει αναφερθεί περίπτωση μόνιμης, μη αναστρέψιμης βλάβης. Στις μελέτες που έχουν γίνει, τα ποσοστά των ήπιων, αναστρέ­ ψιμων ανεπιθύμητων ενεργειών κυμαίνονται από 1 έως 10%. Αντιθέτως, το ποσοστό των ανεπιθύμητων ενεργειών για τους ασθενείς που λαμβά­ νουν τα συνήθη συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά είναι 36%, και μάλιστα ορισμένες φορές οι βλάβες που προκαλούνται είναι σοβαρές και μη αναστρέψιμες. Μερικές φορές, η μείωση της δόσης του hypeήcum έτσι ώστε το σώμα να προσαρμοστεί στο θεραπευτικό βότα­ νο μπορεί να εξαλείψει τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Ορισμένοι γιατροί προε ιδοποιούν τους χρήστες του hypericum να αποφεύγουν την έκθεσή τους στον ήλιο λόγω πιθανή ς φωτοαλ­ λεργίας ή εκδήλωσης δερματικών αντιδράσεων. Αυτό έχε ι παρατη­ ρηθ ε ί σε πε ιραματόζωα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, στα οποία χορη-

γήθηκε το βότανο μαζί με την τροφή τους, αλλά οι μελέτες έδε ιξαν ότι, γ ια να ε μφανιστούν τέτοια προβλή ματα στους ανθρώπους . απαιτε ίται η χορήγηση δόσης τριάντα έως εβδομήντα φορές μεγα­ λύτερης της συνιστώμενης δόσης των aντικαταθλιπτικών. Η εκτε­ ταμένη χρήση του hypericum στη Γερμανία δεν έχε ι δείξ ε ι συ μπτώ­ ματα βραχυχρόνιας ή μακροχρόνιας τοξικότητας στις συνιστώμε­ νες θεραπευτικές δόσε ις. Ο ι ασθενείς που παίρνουν άλλα αντικαταθλιπτικά ή έχουν βαριά κατάθλιψη, ψυχωτικά συμπτώματα και aυτοκτονικές τάσε ις θα πρέ­ πει να λαμβάνουν το βότανο hypericum μόνο με την καθοδήγηση και την επίβλεψη του γιατρού τους. Η κατάθλιψη μπορεί να ε ίναι μια πολύ σοβαρή νόσος και η διάγνωση , όπως και η θεραπε ία της, πρέπει να γίνεται από ε ιδικευμένο γιατρό. Το hypericum δεν πρέ­ πει να λαμβάνεται από εγκυμονούσες ή γυναίκες που θηλάζουν. Επίσης, δε θα πρέπει να χορηγείται στα παιδιά, εκτός αν υπάρχει οδηγία του γιατρού. Δεν πρέπε ι να λαμβάνεται σε συνδυασμό με συνθετικά αντικαταθλιπτικά, εκτός αν αυτό γίνεται με την επίβλεψη του γιατρού. Ποιες άλλες εναλλακτικές θεραπε ίες υπάρχουν; Γενικά, η ήπια έως μέτρια κατάθλιψη αντιμετωπίζεται με πολλες μεθόδους ψυχοθεραπείας, όπως ε ίναι η θεραπεία γνωστικής συ μπε­ ριφοράς, η φωτοθεραπε ία, η αλλαγή του ύπνου και, κυρίως, η χορήγηση των συνθετικών aντικαταθλιπτικών. Στην αγορά κυκλο­ φορούν περίπου σαράντα συνθετικά αντικαταθλιπτικά. Η κύρια ανησυχία που σχετίζεται με όλα αυτά είναι η πιθανότητα σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργε ιών κυρίως στο νευρικό σύστη μα, αλλά και στο καρδιαγγε ιακό σύστη μα.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΔΟΚΙΜΆΣΟΥΝ ΤΟ HYPERICUM

Ο δρ Νόρμαν Ρόζενταλ, ψυχίατρος-ερευνητής στο Εθνικό Ινστι­ τούτο Ψυχική ς Υγείας και αυθεντία σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της κατάθλιψης, δίνει ορισμένες συ μβουλές σε αυτούς που θέλουν να δοκιμάσουν το hypericum. Ο δρ Ρόζενταλ προτείνε ι τη χρήση του hypericum, μόνο υπό την επίβλεψη γιατρού, διότι η αντιμετώ­ πιση της κατάθλιψης χωρίς ιατρική καθοδήγηση μπορε ί να ε ίναι

πολύ επικίνδυνη . Ωστόσο, αφού αρκετοί γ ιατροί και άλλοι ε ιδικοί στο χώρο της υγε ίας δεν έχουν ακόμη αρκετές γνώσε ις σχετικά με το hypericum, ο δρ Ρόσενταλ προσφέρ ε ι μερικές χρήσιμες κατευ­ θυντήριες γραμμές: • Μη θεωρήσετε ότι το hypericum είναι ένα μαγικό βότανο που θεραπεύει την κατάθλιψη . • Αν λαμβάνετε συνθετικά αντικαταθλιπτικά, μην τα διακόψετε απότομα για να τα αντικαταστήσετε με το hypericum. Μια απότο­ μη διακοπή στη λήψη των συνταγογραφούμενων aντικαταθλιπτι­ κών θα μπορούσε να επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα. • Προκειμένου να απαλλαγείτε από τα αντικαταθλιπτικά φάρ­ μακα, όπως είναι το Prozac και το Paxil, πρέπε ι να με ιώσετε στα­ διακά τη δόση ενώ παράλληλα να αυξάνετε σταδιακά τη δόση του hypericum. • Το hypericum συστήνεται για την αντιμετώπιση της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης, αφού το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας για το hypericum έχει γίνει σε ασθενείς με αυτού του ε ίδους την κατάθλι­ ψη . Ωστόσο, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι το βότανο αυτό μπορεί να ανακουφίσει και από ορισμένες μορφές σοβαρής κατάθλιψης (όχι όμως και της μανιοκατάθλιψης), ωστόσο δεν έχει πραγματοποιηθεί εκτεταμένη έρευνα γι ' αυτές τις περι­ πτώσεις και τα συμπεράσματα δεν είναι οριστικά. • Θα πρέπε ι να λαμβάνετε το hypericum για χρονικό διάστη μα τουλάχιστον έξι εβδομάδων γ ια να δείτε αποτέλεσμα. Αν στα­ ματήσε ι κάποιος τη λήψη του σε χρόνο μικρότερο των τριών ε βδομάδων, δε θα φανούν οι ευεργετικές του ιδιότητες. Κάτι ανάλογο συ μβαίνει και με τα άλλα αντικαταθλιπτικά. Σε όλες τις περιπτώσε ις απαιτείται η πάροδος ενός ελάχιστου χρονικού διαστή ματος, προκειμένου να γίνουν ε μφανή τα αποτελέσματα τη ς δράσης των aντικαταθλιπτικών φαρμάκων γενικότερα και του hypericum ε ιδικότερα. • Αν η κατάθλιψή σας επιδεινωθεί ή αν έχετε τάσεις αυτοκτονίας ή, ακόμη, αν παρατηρήσετε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες ενώ λαμβάνετε το βότανο hypericum, πρέπει να σταματήσετε τη λήψη του και να επικοινωνήσετε αμέσως με το γιατρό σας. Οι ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως υποχωρούν και εξαφανίζονται, καθώς το σώμα σας εξοικειώνεται με το φάρμακο. Αν αυτό δε συμβεί, θα πρέπει να συμβουλευτε ίτε το γιατρό σας .

•

61 .

Συμβουλές για τους καταναλωτές Προκειμένου να ε ίστε σίγουροι ότι λαμβάνετε σταθερά την ίδια ποσότητα της δραστικής ουσίας κάθε φορά, χρειάζεστε ένα τυποποι­ ημένο προ'ίόν υψηλής ποιότητας. Στη Γερμανία τα περισσότερο δοκι­ μασμένα και με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία δισκία hypericum -για τα οποία γράφονται 200.000 ιατρικές συνταγές κάθε μήνα, σε σχέση με 30.000 ιατρικές συνταγές για το Prozac- έχουν το χημικό τύπο που είναι γνωστός ως LI 160 και πωλούνται με το εμπορικό όνομα Jarsin. Το ίδιο προ'ίόν πωλείται στις ΗΠΑ με το εμπορικό όνομα Κira, ενώ η εταιρία που το παράγει είναι η Lichtwer Pharma του Βερολίνου. Ο ι καταναλωτές μπορούν επίσης να ενη μερώνονται και από την ιστοσελίδα του ψυχιάτρου Χάρολντ Μπλού μφιλντ γ ια όλα τα νεότερα σχετικά με τα προ'ί όντα που περιέχουν το hypericum και την έρευνα που γ ίνεται γ ι 'αυτό. Η ιστοσελίδα ε ίναι η εξής: http: www .hypericum.com.

Ε κπλ η κτ ι κ ή φ υσι κ ή θε ραπε υτι κ ή ουσία γι α τ η μ νη μ η "

(Gi n kgo b i loba)

Αποτελ εί έν α εκπλη κτικό φάρμακο για τον εγκ έφαλο, το οποίο μπορεί να βοη θ ήσει τη μνήμη σας που εξασ θ ενεί, αν το λάβετε εγκα ίρως. Ωστόσο, μην περιμένετε μέχρι να είναι πλέον αργά για να το δοκιμάσετε.

ο ταν η μνήμη φαίνεται να εξασθενε ί ή άλλες ενδείξεις επικείμε­ νης aποδυνάμωσης των διανοητικών λειτουργιών κάνουν την εμφάνισή τους καθώς αυξάνεται η ηλικία του ανθρώπου, οι περισσό­ τεροι αισθάνονται ανή μποροι και aπεγνωσμένοι, παγιδευμένοι στο γήρας, το οποίο κανένας δεν μπορεί να σταματήσε ι. Η σταδιακή εξα­ σθένηση της μνήμης και των νοητικών λειτουργιών που είναι ιατρικά γνωστή με τον όρο άνοια, θεωρείται συνήθως μια από τις σκληρές και αναπόφευκτες συνέπειες της τρίτης ηλικίας. Κατά πόσο, όμως, αυτό είναι αλήθεια; Δεν υπάρχε ι τίποτα, κανένα φάρμακο, καμία θερα­ πεία που να μπορεί να επιβραδύνε ι την πορεία εξασθένησης της μνή­ μης καθώς μεγαλώνουμε ; Είναι αλήθεια ότι είμαστε ανήμπορα θύμα­ τα του εκφυλισμού των εγκεφαλικών μας κυττάρων, γεγονός που μπορεί να μας καταστήσει πνευματικά ανίκανους ή να μας οδηγήσει στη λήθη της νόσου Αλτσχάιμερ; Ίσως φαίνεται απίθανο ή εξωπραγματικό το γεγονός ότι στα φύλλα ενός συνηθισμένου δέντρου υπάρχει μια ουσία που οι ιδιότητές της την καθιστούν κατάλληλη για την αντιμετώπιση της φθίνουσας εξέλιξης των νοητικών λειτουργιών. Ωστόσο, μια τέτοια ουσία χρησιμοποιείται σε

όλη την Ευρώπη και την Άπω Ανατολή με τη μορφή ροφήματος, το οποίο ε ίναι γνωστό από την αρχαιότητα για τη θεραπεία της φθοράς των νοητικών λειτουργιών στην τρίτη ηλικία. Η ουσία αυτή ονομάζεται ginkgo biloba και τα ευεργετικά της αποτελέσματα στην κυκλοφορία του αίματος και στη λειτουργία του εγκεφάλου την καθιστούν ένα εκπληκτικό φάρμακο. Το ginkgo biloba είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στις νευροεκφυλιστικές και στις αγγειακές νόσους, όπως είναι η περιο­ ρισμένη ροή και η κακή κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο λόγω της στένωσης των αιμοφόρων αγγείων - γεγονός που ευθύνεται συνή­ θως για την εξασθένηση της μνήμης, καθώς και για άλλα συμπτώματα της γεροντικής ηλικίας. Στη Γερμανία και στη Γαλλία το ginkgo συνταγογραφείται ευρέ­ ως ως θεραπεία για την εγκεφαλική δυσλειτουργία, που περιλαμβά­ νει την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η επιστημονική μαρτυρία για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του είναι εκτεταμένη και συγκλονιστική, ιδιαίτερα σε σχέση με την περιορισμένη δυνατότητα και αποτελεσματικότητα, καθώς και με τις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες των συμβατικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την απώλεια της μνή μης και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Το ginkgo κάνει πραγματικά θαύματα στον εγκέφαλο και εμποδί­ ζε ι την επιδείνωση της εγκεφαλικής λειτουργίας, αναβάλλοντας την εμφάνιση της άνοιας και ίσως ακόμη και αναζωογονώντας ορισμένες λειτουργίες του εγκεφάλου με πολύ μικρό κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι όλοι μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτό το απλό βότανο, για το οποίο αδιάσε ιστα ερευνη­ τικά δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί να συμβάλλει στην προστασία του σημαντικότερου οργάνου του σώματός μας, του εγκεφάλου μας, που αποτελεί το κέντρο της προσωπικότητάς μας και το κέντρο του ίδιου του πολιτισμού μας, και να εμποδίσει την επιδείνωση της λειτουργίας του που προκαλείται από την αύξηση της ηλικίας.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΤΖΕΡΙ ΚΟΤ Το gίnkgo σταμάτησε την επιδείνωση της κατάστασης της μητέρας μου

Ο δρ τζέρι Κοτ, επικεφαλής του Ερευνητικού Προγράμματος Φαρ­ μακολογικής Θεραπείας στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ, έχε ι μελετήσε ι τη φαρμακευτική δραστικότητα του ginkgo στα

εγκεφαλικά κύτταρα και γνωρίζει το μεγάλο όγκο των επιστη μονι­ κών στοιχείων από την Ευρώπη που μαρτυρούν και υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά του. Είναι πεπεισμένος ότι συμβάλλει στην καθυστέρηση της εμφάνισης απώλε ιας μνήμης και άλλων νοητικών ικανοτήτων που οφείλονται στα «μικρά εγκεφαλικά επεισόδια» και ότι είναι αποτελεσματικό ακόμα και για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Στην πραγματικότητα, η ίδια του η μητέρα, η Γιούλα Κοτ, άρχισε να παρουσιάζει προβλήματα μνή μης στα εβδομήντα της. Τέσσερα χρό­ νια αργότερα έγινε η διάγνωση ότι έπασχε από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η Κοτ πήγε στο ιατρικό κέντρο του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας στο Μέριλαντ για πε ιραματική θεραπεία με διάφορα φάρμα­ κα. Δυστυχώς, κανένα δεν είχε αποτέλεσμα και έξι μήνες αργότερα πήρε εξιτήριο και επέστρεψε στην οικογένειά της. Τότε, ο γιατρός γιος της άρχισε να της χορηγε ί ginkgo biloba σε σταθερές δόσεις των 240 mg ημερησίως, έχοντας υπόψη του ότι το φάρμακο αυτό χρησιμοποιείται στη Γερμανία για τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ. Όπως λέε ι ο ίδιος ο δρ Κοτ, η μητέρα του δεν επανέκτησε ξαφνικά τη χαμένη μνήμη της, διότι, όπως ε ίναι φυσικό, δεν είναι δυνατό να αναμένει κάποιος από ένα βότανο να αναστή­ σε ι τα νεκρά εγκεφαλικά κύτταρα. Ωστόσο, συνέβη κάτι αξιοση με ί­ ωτο. Η νόσος Αλτσχάιμερ εξελίχθηκε με πολύ βραδύτερο ρυθμό από ό,τι θα ήταν αναμενόμενο. «Κανονικά, θα περίμενε κάποιος να δει μια σημαντική επιδείνωση της υγε ίας της, μέσα σε χρονικό διά­ στη μα έξι μηνών. Η κατάστασή της όμως παρέμε ινε σταθερή και δεν επιδ ε ινώθηκε τα επόμενα τέσσερα χρόνια, γεγονός που πιστεύω ότι ε ίναι πραγματικά αξιοσημε ίωτο και το ίδιο πιστεύουν και οι άλλοι γιατροί της», λέε ι ο δρ Κοτ. Σε αυτό ακριβώς το ση μείο πιστεύε ι ότι βρίσκεται η αξία του ginkgo biloba, το οποίο μπορε ί να παρε μβαίνει στην πορεία της νόσου, ανακόπτοντας ή επιβραδύνο­ ντας ση μαντικά την επιδείνωση της απώλε ιας της μνή μης, καθώς και των άλλων συμπτωμάτων μιας από τις πιο τραγικές νόσους, για την οποία δεν υπάρχε ι καμία άλλη πραγματική θεραπεία. «Δε θα έδινα ποτέ στη μητέρα μου τακρίνη (ένα φάρμακο εγκεκριμένο από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων για τη θεραπε ία της νόσου Αλτσχάιμερ) διότι οι ανεπιθύμητες ενέργ ε ιες που σχετίζονται με αυτό το φάρμακο είναι καταστροφικές και, επιπλέον, ανάλογα φάρμακα δεν έχουν φέρει κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα», συνε­ χίζε ι ο δρ Κοτ. Από την άλλη , το ginkgo biloba δεν έχε ι σχεδόν καμία ανεπιθύμητη ενέργ ε ια. Ο δρ Κοτ ε ίναι πεπε ισμένος ότι το

ginkgo biloba βοήθησε τη μητέρα του, που σή μερα ε ίναι ογδόντα οκτώ ετών, να ζε ι καλύτερα και για περισσότερο χρόνο από ό,τι ήταν αναμενόμενο για την κατάστασή της. Τι ε ίναι το ginkgo biloba ; Το φάρμακο που αποκαλείται ginkgo biloba λαμβάνεται από τα φύλλα του δέντρου ginkgo, ενός καλλωπιστικού δέντρου που ευδοκι­ μεί στα εύκρατα κλίματα. Οι πιο γνωστές από τις ενεργές χημικές ουσίες του φυτού, οι γκινγκολίτες, συνήθως εξάγονται από τα φύλλα με εκχύλιση και μετατρέπονται σε δισκία διάφορης περιεκτικότητας. Αυτές οι δραστικές ουσίες, υπάρχουν μόνο στο δέντρο ginkgo και δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη φύση . Ποια επιστημονικά στοιχε ία αποδεικνύουν τη δράση του ginkgo biloba ; Ορισμένοι εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι το ginkgo είναι το πιο σημαντικό από όλες τις φυσικές θεραπευτικές ουσίες. Από τη δεκαετία του '50 στην ιατρική βιβλιογραφία έχουν δημοσιευτεί πάνω από από 400 άρθρα για το ginkgo, από τα οποία τα περισσότερα είναι Γερμανών ερευνητών. Περισσότερες από πενήντα ελεγχόμενες κλινικές μελέτες επιβεβαιώνουν τις θεραπευτικές ιδιότητες του ginkgo biloba στη θερα­ πεία της εξασθένησης της μνήμης και της αδυναμίας συγκέντρωσης, της σύγχυσης, της απώλειας ενέργειας, του αισθήματος κόπωσης, της κατά­ θλιψης, της ζάλης και της εμβοής (του κουδουνίσματος στα αφτιά). Συγκεκριμένα οι ερευνητές έχουν τεκμηριώσει τη χρήση του ginkgo biloba στη θεραπεία της άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ. Η επίδραση του ginkgo μπορεί να ε ίναι τεράστια, καθώς αναζωο­ γονεί τη λειτουργία του εγκεφάλου και ε μποδίζει την εμφάνιση συμπτωμάτων που οφείλονται στην κακή κυκλοφορία του αίματος. Σύμφωνα με μια γερμανική μελέτη, η ροή του αίματος, όπως μετρή­ θηκε στα τριχοειδή αγγε ία των ασθενών, αυξήθηκε κατά 57% μία ώρα έπειτα από τη λήψη του ginkgo. Δύο άλλες πρόσφατες γερμανι­ κές μελέτες έδειξαν εντυπωσιακά αποτελέσματα έπειτα από τακτική χρήση του ginkgo. Σύμφωνα με μια μελέτη στην οποία έγινε λήψη της ουσίας για χρονικό διάστημα τριών μηνών από 99 ηλικιωμένους ασθε­ νείς που έπασχαν από εγκεφαλικές διαταραχές για δύο περίπου χρό­ νια, το ginkgo βελτίωσε την εγκεφαλική λειτουργία των ασθενών κατά 72% κατά μέσο όρο. Σε μια άλλη μελέτη στην οποία έλαβαν μέρος 200 ασθενείς ηλικίας περίπου 69 ετών, οι οποίοι είχαν εμφανίσει προβλή-

ματα μνήμης για τέσσερα περίπου χρόνια, παρατηρήθηκε βελτίωση σrο 7 1 % των ασθενών έπειτα από τρεις μήνες χρήσης του ginkgo, σε σχέση με το 32% των ασθενών που έπαιρναν ένα placebo. Η μεγάλη θεραπευτική αξία του ginkgo φάνηκε και από την έρευνα των Δρ τζος Κλάινεν και Πολ Νίπσιλντ του Πανεπιστημίου Λίμπουργκ σrο Μάα­ σrριχτ της Ολλανδίας. Το 1992, όπως αναφέρεται σrο κορυφαίο ιατρι­ κό περιοδικό της Βρετανίας The Lancet, οι γιατροί αυτοί εξέτασαν τα αποτελέσματα σαράντα ελεγχόμενων μελετών πάνω σrο ginkgo και κατέληξαν σrο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη φυσική θεραπευτική ουσία ήταν εξίσου κατάλληλη για τη θεραπεία της εγκεφαλικής ανε­ πάρκειας (της μειωμένης κυκλοφορίας του αίματος σrον εγκέφαλο, η οποία είναι δυνατό να οδηγήσει στην άνοια), όπως και το συνθετικό φάρμακο o-dergocrine, που συνταγογραφείται ευρέως στην Ευρώπη για τη θεραπεία αυτής της νόσου. Στην πραγματικότητα, οι Ολλανδοί ερευνητές ήταν τόσο πεπεισμένοι για την αποτελεσματικότητα του ginkgo, ώσr ε ισχυρίστηκαν ότι και οι ίδιοι θα το έπαιρναν, αν κάποια σrιγμή άρχιζαν να χάνουν τη μνήμη τους ή να έχουν άλλα συμπτώμα­ τα «εγκεφαλικής ανεπάρκειας». Επιπλέον, ανακοίνωσαν ότι το ginkgo δεν παρουσίαζε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η τυπική δόση που επιτυγχάνει θεραπευτικά αποτελέσματα ε ίναι 120 mg ημε­ ρησίως. Τα πρώτα σημάδια βελτίωσης είναι ορατά έπειτα από τέσσε­ ρις έως έξι εβδομάδες.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΟΣΟ ΑΛτΣΧΑΪΜΕΡ

Μια συνηθισμένη αιτία της διανοητικής φθοράς σrους ηλικιωμένους είναι η μυ σrηριώδης και τρομακτική νόσος Αλτσχάιμερ, μια νόσος σrην οποία τα εγκεφαλικά κύτταρα σrαδιακά κατασrρέφονται. Νέα έρευνα έδειξε συναρπασr ικά αποτελέσματα, σύμφωνα με τα οποία το ginkgo μπορεί να σrαματήσε ι την εξέλιξη της άνοιας που προέρ­ χεται από τη νόσο Αλτσχάιμερ, καθώς και από άλλες αιτίες. Αυτό δε σημαίνει ότι η φυσική θεραπευτική ουσία θεραπεύει την ίδια την αιτία που προκαλεί την κατασrροφή των εγκεφαλικών κυττάρων ή ότι μπορεί να ανασr ρέψει τις βλάβες σrον εγκέφαλο, αλλά αρκετές μελέτες έδειξαν ότι σrους ασθενείς που παίρνουν ginkgo ση μειώνε­ ται σημαντική βελτίωση . Σε μια μεγάλη μελέτη που έγινε σrη Γερμα­ νία το 1996, συγκεντρώθηκαν τα αποτελέσματα της χρήσης του ginkgo από 222 ασθενείς. Οι ασθενείς, που ήταν όλοι ηλικίας άνω

των 55 ετών, έπασχαν από ήπια έως μέτρια άνοια προερχόμενη από τη νόσο Αλτσχάιμερ ή από μια σειρά μικρών εγκεφαλικών. Για έξι μήνες οι ασθενείς λάμβαναν είτε ένα placebo είτε μια ημερήσια δόση 240 mg τυποποιημένου εκχυλίσματος ginkgo biloba (EGb 761), δύο φορές την ημέρα, πριν από τα γεύματα. Αναμφίβολα, οι ασθενείς σtους οποίους χορηγήθηκε ginkgo σημεί­ ωσαν μεγαλύτερη βελτίωση. Όπως έδειξε η έρευνα, η βελτίωση σtις λειτουργίες της μνήμης και της συγκέντρωσης ήταν περίπου τρεις φορές καλύτερη σε αυτούς που έλαβαν ginkgo, σε σχέση με αυτούς που πήραν placebo. Το φυσικό θεραπευτικό φάρμακο ήταν περισσότερο αποτελε­ σματικό έπειτα από έξι μήνες χρήσης απ' ό,τι ύσtερα από τρεις μήνες χρήσης. Επιπλέον, οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν σπάνιες και σχεδόν πάντα μη σοβαρές, όπως κάποια αλλεργική αντίδραση, σcομαχικές δια­ ταραχές ή κεφαλαλγία. Σημειώθηκε μία μόνο πιθανή σοβαρή ανεπιθύ­ μητη ενέργεια, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, μολονότι η σχέση που αυτό είχε με το ginkgo δεν έχει επιβεβαιωθεί. Οι ερευνητές έχουν καταλήξει σcο συμπέρασμα ότι η χρήση του ginkgo στη θεραπεία της άνοιας θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη σcους ασθενείς καθώς είναι δυνατό να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην καθυ­ σtέρηση της εξέλιξης της νόσου.

ΣΥΝΑΡΠΑΣτΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΙΆ ΑΠΟ τΙΣ ΗΠΑ

Ο δρ Τουράν Μ. Ιτίλ, ένας νευρολόγος-ψυχίατρος από τη Νέα Υόρκη, θεωρείται παγκοσμίως αυθεντία στην ανάπτυξη φαρμακευτικών θερα­ πειών για την αντιμετώπιση νόσων του εγκεφάλου. Ο δρ Ιτίλ παίρνει ginkgo για να προ σtατεύσει τη μνήμη του και το ίδιο κάνει και η γυναί­ κα του, καθώς και οι περισσότεροι από τους φίλους του ηλικίας άνω των εξήντα πέντε ετών. Και αυτό συμβαίνει διότι ο γιατρός γνωρίζει πολύ καλά τη θεραπευτική δύναμη του ginkgo σcον εγκέφαλο. Ο δρ Ιτίλ χαρτογράφησε τη δράση του εκχυλίσματος ginkgo σcις λειτουργίες του εγκεφάλου, το δοκίμασε σε 300 περίπου ασθενείς με σημαντικές διαταραχές μνή μης και έχει πεισcεί ότι μπορεί να σtαμα­ τήσει ή να επιβραδύνει την εξέλιξη της απώλειας της μνήμης, της άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ που σχετίζεται με την προχωρημέ­ νη ηλικία. «Πώς είναι δυνατό να πάρω την ευθύνη να δώσω το ginkgo biloba σcους ασθενείς μου, αν δεν πισtεύω σε τέτοιο βαθμό την αξία του έτσι ώσtε να μπορώ να το πάρω και εγώ;>> λέει ο ίδιος ο δρ Ιτίλ.

Ο δρ Ιτίλ γνωρίζει ότι το ginkgo έχει εκπληκτική φαρμακευτική δραστικότητα στον εγκέφαλο, όπως φαίνεται και από τα εγκεφαλο­ γραφήματα. Σε μια δοκιμή για τον έλεγχο των αποτελεσμάτων του βοτάνου στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ο γιατρός μέτρησε τη δρα­ στηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων μιας ομάδας υγιών νεαρών αντρών, ηλικίας τριάντα δύο ετών περίπου, αφού έλαβαν τρία δια­ φορετικά σκευάσματα ginkgo. Το ένα σκεύασμα με την εμπορική ονομασία Ginkgold ήταν αρκετά δραστικό, ώστε να χαρακτηριστεί «νοητικός ενεργοποιητής» ή «έξυπνο δισκίο)) ισότιμο με τα συνθετι­ κά φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται. Μία μόλις ώρα ύστε­ ρα από την πρόσληψη του Ginkgold, τα εγκεφαλογραφήματα έδειξαν ότι η δραστηριότητα των α-εγκεφαλικών κυμάτων είχε ενταθεί σε όλες τις περιοχές του εγκεφάλου στα άτομα που το έλαβαν. Ουσια­ στικά, το ίδιο πράγμα συνέβη και όταν οι άντρες έλαβαν το φάρμακο τακρίνη, που είναι το πρώτο φάρμακο που πήρε έγκριση στις ΗΠΑ για τη θεραπε ία της άνοιας. Τίθεται το ερώτημα αν το ginkgo θα μπορούσε να αποδειχτεί εξί­ σου αποτελεσματικό με τα συνθετικά φάρμακα στην επίδραση που έχει στα εγκεφαλικά κύματα των ατόμων που πάσχουν από διαταρα­ χές μνήμης. Ο δρ Ιτίλ, χρησιμοποιώντας και πάλι τα εγκεφαλογρα­ φήματα, σύγκρινε τα προφίλ της εγκεφαλικής δραστηριότητας των ανθρώπων στους οποίους χορηγε ίται ginkgo και των ανθρώπων στους οποίους χορηγείται το φάρμακο τακρίνη. Αυτή τη φορά χρησι­ μοποίησε πιο ηλικιωμένους άντρες και γυναίκες, ηλικίας εξήντα επτά ετών περίπου, με προβλήματα μνήμης, στους οποίους ε ίχε γίνει διά­ γνωση ήπιας έως μέτριας άνοιας. Τα εγκεφαλογραφήματα έδειξαν παρόμοια προφίλ εγκεφαλικής δραστηριότητας έπειτα από τη λήψη ginkgo ή τακρίνης ή αρκετών άλλων συνθετικών φαρμάκων κατά της άνοιας που είναι εγκεκριμένα στην Ευρώπη. Ωστόσο, το ginkgo αποδείχτηκε ανώτερο και οδήγησε σε αλλαγές στον εγκέφαλο σε τρεις φορές περισσότερους ασθενείς. Η δραστη­ ριότητα των α-εγκεφαλικών κυττάρων έγινε μέγιστη, και μάλιστα ορισμένες φορές ήταν αρκετά υψηλή, έπειτα από τρεις ώρες, στο 66% των ασθενών που λάμβαναν μια δόση των 240 mg Ginkgold. Το αντίστοιχο ποσοστό στους ασθενείς που έπαιρναν τακρίνη ανήλθε μόλις 22%. Αυτά τα τεστ δείχνουν καθαρά τις δυνατότητες του ginkgo. Προηγούμενα τεστ του δρος Ιτίλ έδειξαν ότι τα άτομα που βρίσκονταν σε κατάσταση σύγχυσης ή παραληρήματος λόγω άνοιας, έχουν μη φυσιολογικά εγκεφαλογραφή ματα, τα οποία γίνονται

φυσιολογικά έπειτα από τακτική λήψη τακρίνης. Ταυτόχρονα εξαφα­ νίζονται η σύγχυση και το παραλήρημα. Έτσι, η ικανότητα του ginkgo να κάνει και πάλι «φυσιολογικά» τα εγκεφαλογραφήματα το καθιστά πιθανόν περισσότερο αποτελεσματικό και στην αναστροφή της φθοράς ορισμένων νοητικών ικανοτήτων και λειτουργιών, σε σχέση με το εγκεκριμένο συνθετικό φάρμακο, το οποίο παρουσιάζει αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες. Με ποιον τρόπο λειτουργε ί το ginkgo ; Κατ' αρχάς, το ginkgo ε ίναι ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό και αυτό σημαίνει ότι προστατεύει τα κύτταρα από τη βλάβη, που είναι η αιτία κάθε φθοράς του σώματος, στην οποία περιλαμβάνονται τα δυσλει­ τουργικά εγκεφαλικά κύτταρα και τα φραγμένα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο, στην καρδιά και στα άκρα. Τα κύρια φαρμακευτικά στοιχεία του ginkgo θεωρούνται ότι είναι οι γλυκοζίτες της φλαβόνης και οι λακτόνες του τερπενίου και ιδίως οι μοναδικές χημικές ουσίες που ονομάζονται γκινγκολίτες. Το ginkgo δεν επιτρέπει τη συσσωμά­ τωση των αιμοπεταλίων και με αυτό τον τρόπο εμποδίζει τη δημιουρ­ γία των καταστρεπτικών θρόμβων στο αίμα καθώς και της αθηρωμά­ τωσης. Επίσης, μια νέα έρευνα δείχνει ότι ιδιαίτερη σημασία μπορεί να έχουν οι aντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του ginkgo, οι οποίες είναι δυνατό να προστατεύουν τις αρτηρίες από ακόμη μεγαλύτερη βλάβη. Γαλλικά πειράματα έδειξαν ότι το ginkgo μπορεί να αποκαταστήσει την ικανότητα των εγκεφαλικών κυττάρων να μεταβιβάζουν και να λαμβάνουν σήματα από τους νευροδιαβιβαστές που κυριαρχούν στη λειτουργία του εγκεφάλου. Παραμένει άγνωστο αν τα άμεσα θερα­ πευτικά αποτελέσματα στον εγκέφαλο είναι τελικά η καλύτερη κυκλο­ φορία του αίματος. Ο δρ Ιτίλ σημειώνει: «Το ginkgo αυξάνει το μετα­ βολισμό της γλυκόζης στον εγκέφαλο, αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την ενέργεια του εγκεφάλου. Δε γνωρίζουμε για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό. Μπορεί να οφείλεται στην αυξημένη κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο, αλλά αυτό δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα». Εκπληκτικές νέες μελέτες στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι των ΗΠΑ από το δρα Ντέιβιντ Σνόουντον υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία. Από τις νεκροψίες που πραγματοποίησε στον εγκέφαλο ηλικιωμένων καθολι­ κών μοναχών που έπασχαν από τη νόσο Αλτσχάιμερ, ο δρ Σνόουντον βρήκε ότι η αιτία της απώλειας της μνήμης και της άνοιας μπορεί να μην είναι μόνο η βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων (οι νευροπαθολογικές αλλοιώσεις), όπως πίστευαν πριν, αλλά και οι βλάβες που συνοδεύουν

τα εμφράγματα ή τα «μικρά εγκεφαλικά επεισόδια», με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της κυκλοφορίας του αίματος. Αυτό το στοιχείο της έρευνας είναι συναρπαστικό, διότι σημαίνει ότι η βλάβη στην κυκλοφο­ ρία του αίματος μπορεί να ελεγχθεί, ακόμη και όταν δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί η νόσος Αλτσχάιμερ. Έτσι, οι φοβερές συνέπειες της νόσου Αλτσχάιμερ γίνεται να αντιμετωπιστούν με την αποτροπή τέτοι­ ων «μικρών εγκεφαλικών», με τη χορήγηση aσπιρίνης και άλλων αντι­ πηκτικών και με τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος, όπως κάνει το ginkgo. Πράγματι, αυτό επιβεβαιώνει ότι η αυξημένη ροή του αίμα­ τος στα εγκεφαλικά κύτταρα είναι η κύρια αιτία που το ginkgo είναι τόσο επιτυχημένο στην αντιμετώπιση της νοητικής δυσλειτουργίας. Ποιο; πρέπει να το παίρνει; Όποιος αντιμετωπίζει προβλήματα μνήμης μπορεί να στραφεί στο ginkgo, για να προσπαθήσει να σταματήσει τη σταδιακή νοητική φθορά που οδηγεί στην απώλεια μνήμης και πιθανόν σε μη ανατρέψι­ μη άνοια. Η αναμονή μπορεί να είναι καταστροφική, υποστηρίζει ο δρ Ιτίλ. Εξάλλου, επισημαίνει ότι όσο περισσότερο ζει κάποιος τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να βιώσει μια γενική παρακμή των νοητικών του ικανοτήτων, που είναι γνωστή με τον όρο άνοια. Και τα άτομα που αποκτούν προβλήματα μνήμης σχετικά νωρίς στη ζωή τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρά προβλήματα αργότερα. Αυτοί που έχουν προβλήματα μνήμης στα σαράντα και στα πενήντα τους και ιδιαίτερα αυτοί που εμφανίζουν τέτοια προβλήματα στα εξήντα και στα εβδομήντα τους έχουν πολλές πιθανότητες να ανα­ πτύξουν τη νόσο Αλτσχάιμερ πέντε έως δέκα χρόνια αργότερα. Κατά κύριο λόγο, η άνοια που σχετίζεται με την ηλικία προέρχεται από την αγγειακή νόσο στον εγκέφαλο, στην οποία περιλαμβάνονται τα εγκε­ φαλικά επεισόδια και η νόσος Αλτσχάιμερ. Τα πρώτα συμπτώματα είναι οι διαλείψεις στη μνήμη, η σύγχυση και οι μεταβολές της προσω­ πικότητας, οι οποίες συνοδεύονται από παράνοια, κατάθλιψη, ψυχωτι­ κά παραληρήματα και πιθανόν επιστροφή στη νηπιακή ηλικία, μια κατάσταση που απαιτεί πλήρη και συνεχή φροντίδα. Σύμφωνα με το δρα Ιτίλ, η σωστή στιγμή για να αρχίσει κάποιος να παίρνει το ginkgo είναι μόλις αντιληφθεί τα πρώτα σημάδια δια­ ταραχής της μνή μης, τα οποία αποτελούν ένδειξη κάποιου προβλή­ ματος στον εγκέφαλο. Όταν η παρέμβαση γίνεται νωρίς, θα μπορού­ σε να προληφθεί και να επιβραδυνθεί η περαιτέρω επιδείνωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. •

71 .

Θα μπορούσε το ginkgo να θεωρηθεί φυσική θεραπευτική ουσία που προστατεύει γενικά τον εγκέφαλο μετά τη μέση ηλικία; Σύμφω­ να με το δρα Κοτ, κάτι τέτοιο θα μπορούσε πράγματι να ισχύει και γι ' αυτό και ο ίδιος, ηλικίας πενήντα ετών, παίρνει το ginkgo ως μέσο πρόληψης για την απώλεια της μνήμης. «Αισθάνθηκα ότι είμαι πλέον στην κατάλληλη ηλικία για να αρχίσω να το παίρνω>>, λέει ο ίδιος. Πόση ποσότητα χρειαζόμαστε; Η αποτελεσματική δόση για την αδύνατη μνήμη που σχετίζεται με την ηλικία καθώς και για άλλα ήπια σημάδια εγκεφαλικών διαταραχών είναι συνολικά 120 mg ημερησίως, χωρισμένα σε τρεις δόσεις με δισκία των 40 mg. Ωστόσο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα, μια υψηλότερη δόση είναι περισσότερο αποτελεσματική σε ανθρώπους που πάσχουν από σοβαρότερης μορφής άνοια και νόσο Αλτσχάιμερ. Η δόση που έχει δοκιμαστεί σε τέτοιες περιπτώσεις είναι συνολικά 240 mg ημερησίως. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να πάρει κάποιος εξαρχής την υψηλότε­ ρη δόση, λένε οι ειδικοί. Είναι καλύτερο να ξεκινήσει κάποιος με χαμη­ λότερη δόση και, αφού παρατηρήσει σημάδια βελτίωσης, να προχωρή­ σει, αν χρειαστεί, σε μεγαλύτερη δόση, υποστηρίζει ο δρ Ιτίλ. Πόσο χρονικό διάστημα χρειάζεται για να φανούν τα αποτελέσματα; Συνήθως βελτίωση της μνήμης πραγματοποιείται μέσα σε τέσσερις έως έξι εβδομάδες, μολονότι το ginkgo έχει άμεση επίδραση στον εγκέφαλο. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα των εγκεφαλογραφη­ μάτων σε ανθρώπους, το ginkgo αυξάνει τη δραστηριότητα των εγκε­ φαλικών κυμάτων σε μία μόλις ώρα ύστερα από τη λήψη του. Σύμ­ φωνα με κάποιες αναφορές, ορισμένες φορές οι χρήστες διαπιστώ­ νουν κάποια αλλαγή μία ώρα περίπου έπειτα από τη λήψη του. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας μεγάλης μελέτης, τα ευερ­ γετικά αποτελέσματα του ginkgo φαίνεται ότι συσσωρεύονται στον οργανισμό με την πάροδο του χρόνου και ε ίναι πολύ μεγαλύτερα σε έξι μήνες, σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο για περιπτώσε ις άνοιας. «Πρέπει να είναι κάποιος υπομονετικός. Οι μεγαλύτερες μεταβολές εμφανίζονται τις περισσότερες φορές μετά τους πρώτους έξι μήνες χρήσης», λέει ο δρ Ιτίλ. Εξάλλου, τα δεδομένα δείχνουν ότι το ginkgo παραμένει ενεργό στον εγκέφαλο για μεγάλο χρονικό διάστημα. «Έχουμε παρατηρήσει αποτέλεσμα που διαρκεί μέχρι και εννέα ώρες έπειτα από μία μόνο δόση ginkgo», αναφέρει. • 72 •

Πόσο ασφαλές ε ίναι; Περιστασιακά οι χρήστες του ginkgo έχουν αναφέρει πολύ ήπιες και αναστρέψιμες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως οι στομαχικές διαταρα­ χές και οι κεφαλαλγίες. Μόνο το 0,5 % σε μια μεγάλη μελέτη στην οποία συμμετείχαν 8.500 άτομα ε ίχε τέτοιες αντιδράσεις. Υψηλές δόσεις του ginkgo είναι δυνατό να προκαλέσουν κάποιο αίσθημα ζάλης. Αν παρατηρηθεί ζάλη, οι ε ιδικοί συνιστούν να ξεκινήσει κάποιος με χαμηλότερη δόση της ουσίας αυτής και να προχωρήσει σε υψηλότερες δόσεις. Ο δρ Ιτίλ δεν έχει σημειώσει καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια σε 300 ασθενείς στους οποίους έχει χορηγήσει το ginkgo. Το θεωρε ί περισσότερο ασφαλές ακόμη και από τη βιταμίνη Ε, μια βιταμίνη που έχει εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας. Ωστόσο, στην ιατρική βιβλιογρα­ φία έχουν αναφερθεί δύο νέες περιπτώσεις που σχετίζουν το ginkgo με αυξημένη αιμορραγία πίσω από τον οφθαλμό και στον εγκέφαλο. Μολονότι η αιτία αυτών των περιστατικών δεν έχει εξακριβωθεί, το ginkgo παρατείνει τη διάρκεια της αιμορραγίας και αυξάνει τη ροή του αίματος επομένως, οι υψηλές δόσεις ε ίναι πιθανό να αντενδεί­ κνυνται στα άτομα που ακολουθούν αντιπηκτική αγωγή ή έχουν μη ελεγχόμενη υψηλή πίεση, αιμορραγικά προβλή ματα ή ιστορικό αιμορραγικού εγκεφαλικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται ιατρική επίβλεψη κατά τη διάρκεια λήψης του ginkgo. Προσοχή : Αν παρουσιάζετε διαταραχές μνήμης, πρέπει να συμ­ βουλευτείτε αμέσως το γιατρό. Οι διαταραχές μνήμης είναι δυνατό να οφείλονται σε όγκο στον εγκέφαλο, που απαιτεί ιατρική αγωγή. Δε θα πρέπει να θεωρήσετε αμέσως ότι υποφέρετε από σταδιακή απώλεια μνή μης λόγω ηλικίας, η οποία είναι δυνατό να αντιμετωπι­ στεί αυτόνομα με τη βοήθεια του ginkgo. Ποιες ε ίναι οι εναλλακτικές λύσεις; Στις ΗΠΑ δύο είναι τα εγκεκριμένα φάρμακα που συνταγογραφού­ νται για την αντιμετώπιση της άνοιας, αλλά αυτά συνήθως προτείνο­ νται ως έσχατη λύση -μόνο αφού η απώλεια μνή μης και η δυσλει­ τουργία του εγκεφάλου ε ίναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο- λόγω των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων. Δεν υπάρχει φαρμακευτικό ισοδύναμο του ginkgo που να μπορε ί να το πάρει κάποιος όταν το χρειάζεται περισσότερο - όταν δηλαδή αρχίσουν τα πρώτα προβλήματα μνή μης ή για την αποτροπή της ενδεχόμενης απώλειας μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία . • 73 .

Πώς ε ίναι δυνατό να καταλάβει κάποιος αν το ginkgo ε ίναι αποτελεσματικό; Το καλύτερο μέτρο αξιολόγησης είναι η συνεχής παρατήρηση της βελτίωσης της μνήμης ή άλλων καθημερινών λειτουργιών με τη λήψη του ginkgo. «Αυτό είναι καλύτερο από οποιοδήποτε τεστ ή δοκιμή που γίνεται στα χαρτιά, καθώς και από τις μετρήσε ις των εγκεφαλο­ γραφη μάτων», ισχυρίζεται ο δρ Ί'ζέρι Κοτ, του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ. Θέματα καταναλωτών Ποιος τύπος ginkgo είναι όμως ο καλύτερος; Είναι αλήθεια ότι δεν έχουν όλα τα εμπορικά σκευάσματα την ίδια ισχύ. Από τα τρία είδη που δοκίμασε ο δρ Ιτίλ μόνο το Ginkgold είχε την ισχύ και την αποτε­ λεσματικότητα ενός φαρμακευτικού σκευάσματος. Και τα τρία δείγμα­ τα, που αγοράστηκαν σε καταστήματα των ΗΠΑ, ήταν τυποποιημένα έτσι ώστε να περιέχουν 24% γλυκοζίτες φλαβόνης και 6% τερπένια. Παρ ' όλα αυτά, το Ginkgold έδειξε μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα και φαρμακοευτική δραστικότητα. Το Ginkgold είναι ταυτόσημο με το EGb 761, ένα τυποποιημένο προ·ίόν ginkgo που χρησιμοποιείται ευρέ­ ως στη Γερμανία και τη Γαλλία και είναι εγκεκριμένο από τη γερμανι­ κή κυβέρνηση «για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αγγειακής και εκφυλιστικής άνοιας, στα οποία περιλαμβάνονται οι διαλήψεις της μνήμης και η αδυναμία συγκέντρωσης, καθώς και η εμβοή των ώτων και η διαλείπουσα χωλότητα (άλγος της κνήμης λόγω κακής κυκλοφορίας). Σ ε ποιες άλλες περιπτώσεις ε ίναι καλό να χρησιμοποιε ίται το ginkgo ; Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών, το ginkgo φαίνεται ότι βοηθά στη βελτίωση και άλλων νευρολογικών προβλημάτων, όπως ε ίναι τα τραύματα της κεφαλής, η εμβοή που οφείλεται σε αγγε ιακά προβλήματα, η κατάθλιψη που σχετίζεται με την προχωρημένη ηλι­ κία, καθώς και ορισμένα νοητικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας. Το ginkgo έχει επίσης χρησιμοποιηθε ί στη θεραπεία διάφορων καρ­ διαγγειακών προβλημάτων, πιθανότατα λόγω της αύξησης της ροής του αίματος που προκαλεί. Στα καρδιαγγε ιακά προβλή ματα περι­ λαμβάνονται η αρτηριοσκλήρυνση, οι κιρσοί, η διαλείπουσα χωλότη­ τα και η σεξουαλική ανικανότητα. Τα αποτελέσματα της αύξησης της κυκλοφορίας του αίματος με το ginkgo μπορεί να έχουν πολλές ευεργετικές επιδράσεις. Γερμανοί • 74 .

ουρολόγοι βρήκαν πρόσφατα ότι το ginkgo αποτελεί καλή θεραπε ία για την αντρική ανικανότητα. Η θεραπεία με το βότανο αυτό διεγε ί­ ρει τη ροή του αίματος μέσω των αρτηριών του πέους, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τη στυτική λειτουργία. Πράγματι, οι ερευνητές διαπί­ στωσαν ότι το 78% πενήντα αντρών που υπέφεραν από «αρτηριακή στυτική ανικανότητα» βελτιώθηκε έπειτα από λήψη 240 mg ημερη­ σίως εκχυλίσματος ginkgo biloba για χρονικό διάστημα εννέα μηνών. Η ροή του αίματος στις αρτηρίες του πέους γενικά βελτιώθηκε ύστε­ ρα από τρεις μήνες. Είκοσι άντρες επανάκτησαν τη στυτική τους λει­ τουργία έπειτα από έξι μήνες. Δεκαεννέα άντρες επανάκτησαν τη στυτική τους λειτουργία όταν έλαβαν το ginkgo σε συνδυασμό με ορι­ σμένα φάρμακα. Έντεκα άντρες παρέμειναν ανίκανοι σεξουαλικά. Σε μια προηγούμενη μελέτη οι ερευνητές παρατήρησαν κάποια βελ­ τίωση όταν χορηγούνταν ημερήσιες δόσεις 60 mg ginkgo. Καμία δόση δεν προκάλεσε ανεπιθύμητες ενέργειες .

• 75 .

Η ουσία που μ ε ι ών ε ι τ η χολ η στ ερ ίνη και δ ι αλύ ε ι του ς θ ρ ό μ β ους στι ς α ρ τ η ρ ίε ς ( Η πη κτ ίν η το υ γ κρ έ ιπφρο υτ ) Είναι δυνατό να μειώσει τ η χοληστερίνη σας σ ε με γ αλύ ­ τερο βαθ μό απ ό ό,τι θ α μπορούσε να επιτ ύχει κ ά π ο ι ο άλλο φάρμακο και, επιπ λέον, μπορεί να κα θ αρ ίσε ι τι ς αρτ η ρίες σ ας - και όλα αυτά δίχως τις ανε π ιθύ μητ ες εν έργειες των συνθ ετικών φαρμάκων.

Α ρχίζει στην παιδική ηλικία και προχωρά ασταμάτητα, ώσπου να καταστραφούν εντελώς οι αρτηρίες σας - ώσπου δηλαδή να γίνουν σκληρές και άκαμπτες, γε μάτες από αθηρωματώδη πλάκα και κατάλοιπα που έχουν κολλήσε ι στα τοιχώματα. Έτσι, μέχρι τη μέση ηλικία οι περισσότεροι από εμάς ελπίζουμε σε ένα θαύμα που θα μας σώσε ι από τις φοβερές συνέπε ιες αυτού του φρικτού δολο­ φόνου, της αρτηριοσκλήρωσης. Είναι αλήθεια ότι με αυστηρή δίαι­ τα, με ειδικά φάρμακα, με σωματική άσκηση και με έλεγχο του στρες ε ίναι δυνατό να σταματήσε ι η εξέλιξη της βλάβης στις αρτη­ ρίες. Ωστότο, τι θα γινόταν αν μπορούσατε να καταπιείτε μια μαγι­ κή σκόνη που θα άνοιγε και πάλι σε ση μαντικό βαθμό τις φραγμέ­ νες αρτηρίες σας, έτσι ώστε η ροή του αίματος να γίνεται ανεμπό­ διστα προς την καρδιά και τον εγκέφαλο, με ιώνοντας έτσι τι ς πι θ α­ νότητες να πάθετε έμφραγμα, να αναγκαστείτε να κάνετε επ έ μ βα­ ση μπα"ίπάς ή να υποστείτε εγκεφαλικό επε ισόδιο, στηθάγχη και όλα τα δεινά που οφε ίλονται στην αρτηριοσκλήρυνση ; Και πώς θ α μπορούσατε να χαμηλώσετε τα επίπεδα τη ς χοληστερίνης σας όταν • 77 .

ακόμη και τα πιο σύγχρονα συνθετικά προ"ίόντα της φαρμακοβιο­ μηχανίας έχουν αποτύχει να το καταφέρουν; Υπάρχει μια τέτοια σκόνη και πολλοί είναι αυτοί που την έχουν αναγορεύσε ι σε θαυματουργή ουσία.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ Σ.Λ. ΓΚΑΡΕΤ Πώς πέτυχα την απόφραξη των αρτηρι ών μου δίχως φά ρμακα ή επέμβα ση

Σε ηλικία εβδομήντα ετών, ο Σ.Λ. Γκάρετ δεν είχε λόγο να ανη­ συχεί ότι θα πάθει εγκεφαλικό ή έμφραγμα. Η χοληστερίνη στο αίμα του ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα. Μια εξέταση που είχε κάνει αρκετά χρόνια νωρίτερα, όταν είχε αισθανθεί έναν ελα­ φρύ πόνο στο στήθος, δεν είχε δείξει προβλήματα στην καρδιά του. Τότε, το Δεκέμβριο του 1994 είχε μια ανησυχητική διατα­ ραχή της όρασης στο αριστερό του μάτι, που ήταν ένδειξη ενός μεταβατικού ισχαιμικού επεισοδίου, ενός συνήθους συμπτώμα­ τος πριν από το εγκεφαλικό. Οι γιατροί, έπε ιτα από μια αξονι­ κή τομογραφία, δε διαπίστωσαν βλάβη στον εγκέφαλο και τότε πρότειναν να γίνει ένα υπερηχογράφημα των αρτηριών της καρωτίδας, που βρίσκονται στις δύο πλευρές του λαιμού και οδηγούν προς τον εγκέφαλο. Αυτό έγινε διότι είχαν την υποψία ότι κάπου είχε δη μιουργηθεί απόφραξη στις αρτηρίες. Πραγ­ ματικά, από την αριστερή αρτηρία ακούστηκε ο χαρακτηριστι­ κός ήχος σαν σφύριγμα που αποτελούσε ένδειξη περιορισμένης ροής του αίματος. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια ενός αρτηριο­ γραφήματος, κατά το οποίο ένας καθετήρας εισήχθηκε στη βάση του λαιμού, προκειμένου να ληφθούν ακτινογραφίες των αρτηριών της καρωτίδας, φάνηκε ότι η αριστερή αρτηρία της καρωτίδας ήταν 40% φραγμένη από αθηρωματώδη πλάκα. Παράλληλα, υπήρχαν ίχνη εξέλκωσης, δηλαδή βλάβης των εσω­ τερικών τοιχωμάτων της αρτηρίας. Η δεξιά αρτηρία της καρω­ τίδας ήταν φραγμένη σε μικρότερο βαθμό. Η στένωση δεν ήταν αρκετά μεγάλη ώστε να χρειαστεί να γίνει αγγειοπλαστική ( ενδοκαρδεκτομή) για να ανοίξει η αρτηρία, αλλά η κατάσταση ήταν ανησυχητική. Αν η στένωση της αρτηρίας προχωρούσε περισσότερο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισό­ διο. Η συνιστώμενη θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η

λήψη αντιπηκτικών για την αύξηση της ροής του αίματος και η ιατρική παρακολούθηση της κατάστασης. Ο Γκάρετ δεν ήθελε να αρχίσει αντιπηκτική αγωγή, φοβού­ μενος τις ανεπιθύμητες ενέργειες των συνθετικών φαρμάκων. Και σε ό,τι αφορά την ασπιρίνη, η οποία είναι γνωστό ότι μει­ ώνει την πυκνότητα του αίματος και διευκολύνει τη ροή του, ο Γκάρετ δε θα μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει διότι ε ίναι αλλεργικός σε αυτή . Ο γιος του, Ουέιν Γκάρετ, γιατρός ακτινολόγος στο ιατριzό κέντρο της Φλόριντα, του πρότεινε μια εναλλακτική λύση. ΓνοJ­ ριζε ότι ο δρ Ί'ζέιμς Κέρντα, του Πανεπιστημίου της Φλόρι\'ΗL είχε κάνει μια σειρά πειραμάτων με την πηκτίνη του 'Γ/.QέLϊ­ φρουτ, μια ινώδη ουσία που, όπως έδειξαν τα πε ιρά μ ατα. zαθα­ ρίζει τις αρτηρίες. Και μάλιστα, ο δρ Κέρντα ήταν zαθηγητή; του στην Ιατρική Σχολή. Ο δρ Γκάρετ γνώριζε επίσης ότι η ινώ­ δης ουσία είχε την ικανότητα να χαμηλώνει πολύ τα επίιϊ εδα της χοληστερίνης στο αίμα. «Για να αποδείξω στον πατέρα μου ότι ήταν ασφαλής ουσία, αποφάσισα να δοκιμάσω ο ίδιος την πηκτίνη αυτή για ένα μήνα - εξάλλου, πολύ σύντομα επρόκειτο να κάνω τις προγραμματισμένες προληπτικές εξετάσεις που προέβλεπε η ασφάλεια υγείας που είχα, και έτσι σκέφτηκα ότι θα μπορούσα σύντομα να διαπιστώσω τις συνέπειές του», λέει ο δρ Γκάρετ. Του άρεσε επίσης το γεγονός ότι, αντίθετα με τα άλλα καρδιολογικά φάρμακα ή τα φάρμακα που χρησιμοποι­ ούνται για τη μείωση της χοληστερίνης, η πηκτίνη αυτή δεν είχε επικίνδυνες ανεπιθύμητες ενέργειες. Έτσι, πήρε για ένα μήνα την πηκτίνη του γκρέιπφρουτ του δρα Κέντα και έμεινε κυριολεκτικά έκπληκτος από το αποτέλε­ σμα. «Η χοληστερίνη μου, η οποία ήταν στο επίπεδο 180-200, μειώθηκε στο 150. Και ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η HDL -γνωστή και ως καλή χοληστερίνη ανέβηκε κατά πολύ και έφτασε σε επίπεδο ανώτερο του αντίστοιχου της LDL χοληστερίνης- της κακής χοληστερίνης. Ο αριθμητικός λόγος των δύο ήταν μικρότερος της μονάδας γεγονός που είναι πραγ­ ματικά απίστευτο. Ήμουν έκπληκτος. Το αποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό». (Είναι γνωστό ότι όσο πιο μικρός είναι ο λόγος της LDL χοληστερίνης προς την HDL χοληστερίνη, τόσο μικρό­ τερος είναι ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου. Όταν ο λόγος είναι μικρότερος της μονάδας, το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σπά-

νιο και αποτελεί ασπίδα προστασίας, ιδιαίτερα στους άντρες.) Ο πατέρας Γκάρετ, εντυπωσιασμένος από το αποτέλεσμα που είχε στο γιο του, άρχισε να παίρνει πηκτίνη γκρέιπφρουτ τον Ιανουάριο του 1 995, τρεις φορές ημερησίως, αναμεμειγμέ­ νη συνήθως με νερό ή χυμό φρούτων. Δεκαέξι μήνες αργότε­ ρα, το Μάιο του 1996, έκανε άλλο ένα υπερηχογράφη μα των αρτηριών της καρωτίδας. Η εσωτερική τους επιφάνεια είχε αλλάξει πολύ. Η αθηρωματώδης πλάκα είχε μειωθεί περισσό­ τερο από το ένα τρίτο, με αποτέλεσμα το ποσοστό της στένω­ σης στην αριστερή αρτηρία της καρωτίδας να με ιωθεί από το 40% στο 25 %.Τα τοιχώματα της αρτηρίας, που πριν ήταν ανώ­ μαλα από τη συσσώρευση της αθηρωματικής πλάκας, τώρα ήταν πολύ πιο λεία και επίπεδα. Η εξέλκωση είχε σχεδόν εξα­ φανιστεί. Επειδή οι αρτηρίες είχαν ανοίξει αρκετά, η ροή του αίματος μέσω αυτών ήταν πλέον άριστη . Πού πήγε λοιπόν η αθηρωματώδης πλάκα; Προφανώς, με κάποιο τρόπο η πλάκα εκτοπίστηκε, διαλύθηκε και διασκορπί­ στηκε με τη δράση της ινώδους πηκτίνης του γκρέιπφρουτ. «Αναμφίβολα, αφού ο πατέρας μου δεν έκανε τίποτε άλλο δια­ φορετικά, αυτό θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα της δράσης της πηκτίνης», λέει ο γιατρός γιος του. Επιπλέον, η ουσία αυτή βοήθησε να καθαρίσουν και άλλες αρτηρίες στο σώμα, διότι δεν απευθύνεται σε μία μόνο συγκεκριμένη αρτηρία. «Είχα να αισθανθώ εδώ και πολλά χρόνια τόσο ενεργητικός και δρα­ στήριος», ση μειώνει ο Σ.Λ. Γκάρετ. Πρόκειται για ένα θαύμα; Πράγματι, σε όσους το έχουν χρησιμοποιήσει φαίνεται σαν να έχε ι γίνει κάποιο θαύμα. Κανένας δε θα μπορούσε να σκεφτεί ένα συνθετικό φάρμακο που να έχει τη δυνατότητα να εξαφανίσει την αθηρωματώδη πλάκα, διανοίγοντας τις αρτηρίες. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν αυτά τα φάρμακα, αν είστε τυχερός, είναι να διατη­ ρήσουν την υφιστάμενη κατάσταση των αρτηριών, έτσι ώστε να μην υπάρξει περαιτέρω επιδείνωση . Θα μπορούσε όμως η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ να αναστρέψει την απόφραξη των αρτηριών; Η ιατρική εμπε ιρία, κατά γενική ομολογία, ισχυρί­ ζεται ότι αυτό είναι απίθανο, αν όχι αδύνατο, ιδιαίτερα σε τόσο μικρό χρονικό διάστη μα και με κάτι τόσο ήπιο και «αθώο». Ο δρ Κέρντα πιστεύει ότι « αν ένα νέο φαρμακευτικό προ"ίόν είχε το ίδιο αποτέλεσμα με την πηκτίνη -δηλαδή την

απομάκρυνση του ενός τρίτου της πλάκα; >.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ τΗΣ ΤΖΟΑΝ Έρ ιξε το επίπεδο της χοληστερίνης κατά 90 μονάδες μέσα σε μόνο ένα μ ήνα

Η Ί'ζόαν Λέβιν έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στη δη μόσια υγε ία από το Πανεπιστή μιο Ί'ζον Χόπκινς, καθώς και πτυχίο Νομι­ κής. Έτσι, λοιπόν, όταν η χοληστερίνη της άρχισε να ανεβαίνει σταθερά μετά την ηλικία των πενήντα ετών, ήξερε τι έπρεπε να κάνει. Έψαξε όλες τις θεραπευτικές μεθόδους που ήταν γνω­ στές για τον έλεγχο της χοληστερίνης. «Δοκίμασα τα πάντα -αυστηρές δίαιτες με χαμηλά λιπαρά και σωματική άσκηση­ αλλά δεν κατάφερα τίποτα. Φοβόμουν να πάρω φάρμακα όπως είναι το Mecaνor και το Zocor, λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών (ηπατικές βλάβες). Οτιδήποτε επηρεάζει το μετα­ βολισμό του ήπατος, όπως συμβαίνει με αυτά τα φάρμακα, με φοβίζε ι». Ωστόσο, η χοληστερίνη της ανέβαινε σε όλο και υψη­ λότερα επίπεδα και ο γιατρός της επέμενε ότι η μόνη της επι­ λογή ήταν πλέον τα αντιχοληστεροναιμικά φάρμακα, αφού τίποτε άλλο δεν είχε αποτέλεσμα. Το καλοκαίρι του 1 996 έμαθε για την ύπαρξη ενός ειδικού προ"ίόντος της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ. Άρχισε λοιπόν να το παίρνει διαλυμένο σε νερό. Μολονότι σύμφωνα με τις οδηγίες έπρεπε να το λαμβάνει τρεις φορές ημερησίως, εκείνη το έπαιρνε συνήθως δύο φορές την ημέρα, προσέχοντας ωστόσο να λαμβάνει όλη τη συνιστώμενη ημερήσια δόση. Έπειτα από ένα μήνα έκανε έλεγχο των επιπέδων της χοληστερίνης στο αίμα της. 'Οταν έλαβε τα αποτελέσματα, δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτια της. Η χοληστερίνη της είχε με ιωθεί από τις 295 στις 208 μονάδες! «Η LDL (κακή χοληστερίνη) και τα τρι­ γλυκερίδιά μου με ιώθηκαν κατά 100 μονάδες περίπου. Ήταν πραγματικά εκπληκτικό και απίστευτο. Δε βρίσκω κανένα λόγο να αρχίσει κάποιος αγωγή με τα επικίνδυνα συνθετικά φάρμακα για την καταπολέμηση της χοληστερίνης, προτού • 81 .

δοκιμάσει αυτό το προ'ίόν. Αν δε φέρει κανένα αποτέλεσμα σε ένα μήνα, τότε μπορεί κάποιος να δοκιμάσει κάτι άλλο». Παράλληλα, η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ είχε και άλλα ανα­ πάντεχα αποτελέσματα. Έπειτα από τρεις μήνες χρήσης, η τζόαν είχε χάσει, δίχως καμία προσπάθεια, περίπου 7,5 κιλά ενώ ζύγιζε περίπου 80 κιλά και είχε ύψος 1 ,72. «Έπειτα από δύο εβδομάδες περίπου συνε ιδητοποίησα ότι δεν πε ινούσα πλέον όσο προτού αρχίσω να παίρνω την πηκτίνη του γκρέιπ­ φρουτ. Έτσι άρχισα να χάνω βάρος σταδιακά. Και δε με πιά­ νει πλέον λαιμαργία για το φαγητό». Επιπλέον, τα επίπεδα της ενέργειάς της εκτινάχτηκαν στα ύψη . Ενώ δεν ήταν πριν οπα­ δός του τζόκινγκ, έπειτα από τη λήψη της πηκτίνης, άρχισε να αθλείται κάνοντας γρήγορο βάδισμα, και μάλιστα, έπειτα από τρεις μήνες, κέρδισε μετάλλιο για τη δεύτερη θέση σε έναν αγώνα δρόμου που έγινε στο Σικάγο ανάμεσα σε 350 άτομα της ηλικίας της. «Κερδίζω όλους τους άντρες της ηλικίας μου στο τρέξιμο. Αυτό το προ'ίόν μού έχει αλλάξει τη ζωή». Η τζόαν συνεχίζει να παίρνει την πηκτίνη του γκρέιπ­ φρουτ, ελπίζοντας να μειώσει τη χοληστερίνη της στις 1 80 μονάδες. Πολλοί από αυτούς που έμαθαν για το προ'ίόν αυτό έχουν ενθουσιαστεί και σε αυτούς περιλαμβάνονται αρκετοί φίλοι της από τον ιατρικό και επιστημονικό χώρο. Ωστόσο, υπάρχουν και πολλοί άλλοι τους οποίους θα μπορούσε να βοη­ θήσει, αλλά είναι σκεπτικοί και διστακτικοί να το δοκιμάσουν. «Πολλοί θεωρούν πως οτιδήποτε διαφορετικό από τα συνθετι­ κά φάρμακα είναι αυτομάτως ύποπτο. Αυτό είναι πραγματικά πολύ λυπηρό, διότι νομίζω ότι το προ'ίόν του γκρέιπφρουτ θα μπορούσε να βοηθήσει πολύ κόσμο», λέει η τζόαν.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ Δ ιέκοψα το Mecavor και το aντικατέστησα με την πηκτίνη του γκ ρ έιπφρουτ

Ο δρ Ντάνιελ Νάουφ, ένας καρδιοχειρουργός της Ιατρικής Σχο­ λής του Πανεπιστημίου της Φλόριντα λέει ότι η χοληστερίνη της εβδομηνταεξάχρονης μητέρας του έφτασε στο χαμηλότερο επίπε­ δο -κάτω από 200 μονάδες- όταν πήρε την πηκτίνη του γκρέιπ-

φρουτ. Έτσι, κατάφερε να σταματήσει τα φάρμακα που έπαιρνε για να μειώνει τη χοληστερίνη της. Έπαιρνε Pravachol για πέντε χρόνια και Mecavor για έξι μήνες και αυτά δεν ήταν τόσο αποτε­ λεσματικά όσο η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ. Επιπλέον, το Mecavor είχε ως συνέπεια να εμφανιστούν σημάδια ηπατικής βλάβης. Η Νάουφ κράτησε το επίπεδο της χοληστερίνης της χαμηλό για δύο χρόνια μόνο με τη βοήθεια της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ, κάνοντας τον καρδιοχειρουργό γιο της να λέει aστειευόμενος ότι «αυτό το πράγμα θα με κάνει να χάσω την πελατεία μου». Τ ι ακριβώ ς είναι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ; Το ειδικό με ίγμα των ινών του γκρέιπφρουτ που άνοιξε τις αρτηρίες του Γκάρετ και μείωσε τη χοληστερίνη της τζόαν Λέβιν είναι ένας μοναδικός τύπος πηκτίνης - μια υδατοδιαλυτή ινώδης ουσία που λαμ­ βάνεται κυρίως από τη φλούδα, τη μεμβράνη και το χυμώδες τμή μα του γκρέιπφρουτ και συνδυάζεται με μια άλλη υδατοδιαλυτή ινώδη ουσία, τη μαστίχα guar. Το μείγμα μετά από επεξεργασία παίρνει τη μορφή υποκίτρινης, άγευστης σκόνης, η οποία καταναλώνεται διαλυ­ μένη σε υγρά ή πασπαλισμένη πάνω στο φαγητό. Το προ"ίόν έχε ι πατενταριστε ί από το Πανεπιστή μιο της Φλόριντα και από το δρα τζέιμς Κέρντα και είναι γνωστό με το εμπορικό όνομα ProFibe. Πο ια ε ίναι τα επ ιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν τις θ εραπευτικές ιδ ιότητε ς τη ς πηκτίνη ς του γκρέιπφρουτ; Υπάρχουν πολλές μελέτες που καταμαρτυρούν ότι οι υδατοδιαλυτές ίνες και τα παραπρο"ίόντα τους σε διάφορες τροφές, στα οποία περι­ λαμβάνονται οι β-γλυκάνες στα δημητριακά και η πηκτίνη στα φρούτα, μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα. Ο δρ τζέιμς Κέρντα, γαστρεντερολόγος και καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, για είκοσι ολόκληρα χρόνια μελέτη­ σε τις μοναδικές ιδιότητες της πηκτίνης, της υδατοδιαλυτής ινώδους ουσίας του γκρέιπφρουτ, στην προστασία και την αποκατάσταση των αρτηριών. Το πρώτο και πραγματικά πρωτοποριακό πείραμα του δρος Κέρντα το 1988 έδειξε ότι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ μείωσε σημαντι­ κά τη χοληστερίνη σε μικρόσωμους χοίρους που κατανάλωναν τροφή πλούσια σε λίπη. Το καρδιαγγειακό σύστημα του χοίρου είναι σχεδόν ταυτόσημο με αυτό του ανθρώπου. Ο δρ Κέρντα χορηγούσε στους χοί­ ρους τροφή με 15% λαρδί (ισοδύναμο με το 40% περίπου των θερμίδων στο λίπος). Όπως ήταν αναμενόμενο, η χοληστερίνη έφτασε στα ύψη

και οι αρτηρίες των χοίρων έκλεισαν. Όταν όμως στους χοίρους χορη­ γήθηκε πηκτίνη, η χοληστερίνη στο αίμα τους έπεσε κατά 20 έως 25%. Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η μεγαλύτερη έκπληξη. Όταν ο δρ Κέρντα εξέ­ τασε τις αρτηρίες τους στο μικροσκόπιο, έμεινε άναυδος. Οι αρτηρίες των χοίρων που τρέφονταν με πηκτίνη ήταν φραγμένες σε πολύ μικρό­ τερο βαθμό και γενικά ήταν περισσότερο υγιείς. Ο δρ Κέρντα υποψιάστηκε ότι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ, εκτός από τη μείωση της χοληστερίνης, μπορούσε επίσης να επιτύχει και την αποτροπή ή ακόμη και την αναστροφή της απόφραξης των αρτηριών. Έτσι, για ένα ακόμη έτος, δεκαπέντε νέοι χοίροι τράφηκαν με πολύ λαρδί. Έπειτα ο δρ Κέρντα πρόσθεσε πηκτίνη γκρέιπφρουτ στην υψηλή σε λιπαρά τροφή των μισών χοίρων. Εννέα μήνες αργότερα οι χοίροι σφαγιάστηκαν και οι αρτηρίες τους και η καρδιά τους εξετά­ στηκαν πολύ προσεκτικά. «Ήταν συναρπαστικό», λέει ο δρ Κέρντα. Οι αρτηρίες των χοίρων στους οποίους είχε χορηγηθεί πηκτίνη ήταν πολύ πιο υγιείς και, όπως αποκαλύφθηκε, είχαν υποστεί μικρές ή καμία βλάβη, σε αντίθεση με την ποσότητα της πλάκας που είχε κολ­ λήσει στα τοιχώματα των αρτηριών των χοίρων που δεν τρέφονταν με πηκτίνη, με αποτέλεσμα τη στένωση των αρτηριών τους και τη μείωση της ροής του αίματος που διερχόταν από αυτές. Οι ερευνητές μέτρησαν την έκταση της επιφάνειας των αρτηριών που ήταν καλυμμένη με πλάκα, καθώς και την εσωτερική διάμετρο των αρτηριών. Τα ευρήμα­ τα ήταν εκπλητικά. Οι χοίροι στους οποίους είχε χορηγηθεί πηκτίνη παρουσίαζαν 60% λιγότερη αρτηριοσκλήρωση στις στεφανιαίες αρτη­ ρίες και τις aορτές τους. Αυτό σημαίνει ότι η πηκτίνη αποτελεί εξαιρε­ τικό μέσο καταπολέμησης της στένωσης των αρτηριών, διανοίγοντας και ομαλοποιώντας τα τοιχώματά τους, ή εμποδίζοντας την εξέλιξη της αρτηριοσκλήρωσης, ή επιτυγχάνοντας και τα δύο.

ΕΝΊΎΠΩΣΙΑΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗΣ

Ο δρ Κέρντα τεκμηρίωσε επιστη μονικά ότι η πηκτίνη του γκρέιπ­ φρουτ με ιώνει τη χοληστερίνη σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους σε κάποιο βαθμό. Σε μία μελέτη μέτρησε τη χοληστερίνη των πρώτων 100 ασθενών που προσήλθαν διαδοχικά στην καρδιολογική κλινική του νοσοκομε ίου όπου εργάζεται. Παρότρυνε όλους να ξεκινήσουν με 1 5 γρ. (περίπου το ένα τρίτο του φλιτζανιού) πηκτίνη γκρέιπ­ φρουτ ημερησίως. «Αυτό που ανακαλύψαμε ε ίναι απίστευτο», λέει

ο δρ Κέρντα. «Η χοληστερίνη τους, που βρισκόταν συνήθως στο επίπεδο των 220 έως 300 μονάδων, με ιώθηκε πολύ γρήγορα κατά 25-30% μέσα σε ένα μόλις μήνα ! » Σε ορισμένους με ιδιαίτερα υψηλή χοληστερίνη , η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ πράγματι καταφέρ­ νει να τη με ιώνε ι, αλλά όχι σε βαθμό που ικανοποιεί τους γιατρούς. Σε αυτές τις περιπτώσε ις ο συνδυασμός ενός φαρμάκου που με ιώ­ νει τη χοληστερίνη , όπως ε ίναι το Mecavor και το Zocor, και της πηκτίνης του γκρέιπφρουτ είναι δυνατό να φέρει το επιθυμητό απο­ τέλεσμα. Μια μικρή αδημοσίευτη μελέτη επτά ασθενών με χοληστε­ ρίνη από 350 έως 400 μονάδες έδε ιξε ότι η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ μόνη της ή το φάρμακο για τη χοληστερίνη ξεχωριστά κατόρθωσαν να με ιώσουν τη χοληστερίνη στις 225 έως 300 μονάδες. Σε περιπτώ­ σε ις όπου χορηγήθηκαν μαζί η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ και το φάρμακο για τη χοληστερίνη , η χοληστερίνη έπεσε πολλές φορές σε επίπεδα κάτω των 200 μονάδων. Πο ια ε ίναι η δράση τη ς πηκτίνη ς του γκρέιπφρουτ; Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο οι υδατοδιαλυτές ίνες (πηκτίνη) του γκρέιπφρουτ μειώνουν τη χοληστερίνη δεν είναι σαφής. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τη δράση της πηκτίνης. Σύμφωνα με μία από αυτές, οι ίνες δημιουργούν ένα πολύ λεπτό στρώμα νερού στην εντερική οδό, το οποίο με τη σειρά του εμποδίζει την απορρόφηση του λίπους, που ανεβάζει τη χοληστερίνη. Μια άλλη θεωρία θέλει τις ίνες να παράγουν χημικές ουσίες που κατα­ στέλλουν την παραγωγή της χοληστερίνης από το ήπαρ, περίπου με τον ίδιο τρόπο που κάνουν τα φάρμακα που συνήθως χορηγούνται για τη μείωση της χοληστερίνης. Ακόμη πιο ασαφής είναι ο τρόπος με τον pποίο οι ίνες του γκρέιπφρουτ διαλύουν το σχηματισμό της πλάκας, ανοίγοντας έτσι τις αρτηρίες. Κατά το δρα Κέρντα, ένα μοναδικό πολυσακχαρίδιο του γκρέιπφρουτ, το γαλακτουρονικό οξύ, αντιδρά χημικά με τα αθηρώματα στα τοιχώματα των αρτηριών (την πλάκα) με αποτέλεσμα την αποτροπή και τη διάλυση της πλάκας. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η δραστική με ίωση της χοληστε­ ρίνης, όπως γίνεται με τα φάρμακα, έχε ι ως αποτέλεσμα τη διάνοι­ ξη των αρτη ριών, τη βελτίωση της ροής του αίματος και την ανα­ στροφή της αρτηριοσκλήρωσης. Ωστόσο, ο δρ Κέρντα ε ίναι πεπε ι­ σμένος ότι η ικανότητα της πηκτίνη ς του γκρέιπφρουτ να με ιώνει την πλάκα στις αρτηρίες δε σχετίζεται με την ικανότητά της να με ι­ ώνε ι τη χοληστερίνη .

Πο ια είναι η απαραίτητη ποσότητα που πρέπει να πάρει κάποιο ς ; Η δόση που συνή θως χρησιμοποιείται στις κλινικές μελέτες ε ίναι περίπου ένα τρίτο του φλιτζανιού η μερησίως, ή 1 5 γρ. πηκτίνη ς, χωρισμένο σε τρε ις ισόποσες δόσε ις, που λαμβάνονται με το πρω­ ινό, το μεση μεριανό και το βραδινό φαγητό. Αυτή ε ίναι ίσως η απαραίτητη ποσότητα γ ια τη με ίωση τη ς πλάκας στις αρτηρίες. Ωστόσο, σύ μφωνα με το δρα Κέρντα, πολλοί πετυχαίνουν ση μα­ ντική με ίωση της χοληστερίνης με μόνο 5 γρ. (που ισοδυνανεί με μια κουταλιά της σούπας) ή με 10 γρ. (δύο κουταλιές τη ς σούπας) η μερησίως. Πόσο ασφαλή ς ε ίναι η χρήση τη ς ; Πολλοί από τους χρήστες της πηκτίνης έχουν αέρια, ιδιαίτερα ώσπου να συνηθίσουν την πρόσληψη υψηλής ποσότητας ινών. Επίσης συνή­ θεις είναι οι υδαρείς κενώσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις η διάρ­ ροια. Στην περίπτωση αυτή μπορεί κάποιος να μειώσει τις δόσεις ή να αρχίσει με μια χαμηλότερη δόση και να προχωρήσει σταδιακά σε υψηλότερες δόσεις, καθώς το σώμα του προσαρμόζεται στη μεγαλύ­ τερη ποσότητα ινών. Επειδή πρόκειται για φυτικές ίνες φρούτων, δεν υπάρχει θέμα τοξικότητας μακροπρόθεσμα. Πο ιες είναι ο ι εναλλακτ ικές λύ σε ις; Τα συνή θη συνθετικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη με ίω­ ση της χοληστερίνης, όπως ε ίναι το Mecaνor και το Zocor, ε ίναι αποτελεσματικά σε πολλούς ανθρώπους, αλλά κοστίζουν πιο πολύ από την πηκτίνη του γκρέιπφρουτ και μπορε ί να έχουν σοβαρές ανεπιθύ μητες ενέργε ιες, στις οποίες περιλαμβάνονται πιθανές βλάβες στο ήπαρ. Για το λόγο αυτό, όταν χρησιμοποιούνται αυτά τα φάρμακα, πρέπει να γίνονται συχνά ηπατολογικές εξετάσεις προκειμένου να ανιχνευτεί οποιαδήποτε βλάβη . Ο καρδιολόγος Ντιν Όρνις από την Καλιφόρνια των ΗΠΑ ανέφερε περιπτώσε ις με ίωσης της αρτηριοσκλήρωσης με τη βοήθεια αυστηρής δίαιτας με χαμηλά λιπαρά και σωματικής άσκησης. Το σκόρδο μπορε ί επίσης να συ μβάλε ι στη με ίωση της χοληστερίνης και ο ι aντιοξε ιδωτικές ουσίες μπορε ί να βοηθήσουν στην αποτροπή της δη μιουργίας πλά­ κας και να αποκαταστήσουν εν μέρ ε ι την υγε ία των αρτηριών. Δια­ φορετικά, ο μόνος τρόπος γ ια να ανοίξουν οι αρτηρίες που έχουν σοβαρό πρόβλη μα στένωσης ε ίναι η χε ιρουργική επέμβαση .

Πο ιο ι θ α πρέπει να δοκ ιμάσουν την πηκτ ίνη του γκρέιπφρουτ ; Αν ανησυχείτε για τη χοληστερίνη σας και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι αρτηρίες σας, σίγουρα αξίζει να τη δοκιμάσετε. Φαίνεται ότι πρόκειται για μια σχεδόν άμεση θαυματουργή θερα­ πεία για την υψηλή χοληστερίνη , με την οποία επιτυγχάνεται μείω­ ση της χοληστερίνης κατά 50 μονάδες ή και περισσότερο έπειτα από ένα ή δύο μήνες χρήσης. Οι ίνες είναι δυνατό να συμβάλουν στη με ίωση της ποσότητας της πλάκας στις αρτηρίες. Ωστόσο, πάντα θα πρέπει να συ μβουλεύεστε το γιατρό σας σχετικά με την κατάλ­ ληλη θεραπευτική αγωγή . Στα καρδιακά νοσήματα η λήψη φαρμά­ κων μόνο με δική σας πρωτοβουλία και χωρίς ιατρική συ μβουλή μπορε ί να ε ίναι επικίνδυνη . Π αρατήρηση : Δεν μπορείτε να αποκομίσετε το ίδιο όφελος με το να τρώτε απλώς πολύ γκρέιπφρουτ.

Η πανίσχυ ρ η ασπι ρ ίνη �

τη ς φ u ση ς ( Π ύ p ε θ ρο) Γιατί να ε ξακολου θ είτε να υποφέρετε απ ό ημικρανίε ς όταν ένα συνη θ ισ μένο βότανο έχει τη δυνατότητα να τις εξαλ είψ ει;

ο πως γνωρίζουν όλοι όσοι πάσχουν από ημικρανίες, η ασπιρίνη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική ενάντια σε αυτό το ιδιαίτερα επώδυνο είδος κεφαλαλγίας. Ωστότο, η φύση διαθέτει ένα άλλο μυστικό όπλο που σταματά αυτού του είδους τις κεφαλαλγίες. Οι χρή­ στες του το χαρακτηρ ίζουν «θαυματουργή ασπιρίνη» και πρόκειται για ένα δισκίο που έχει τη δύναμη να σταματήσει αυτές τις απερί­ γραπτα επώδυνες ενοχλήσεις του εγκεφάλου που επηρεάζουν τη ζωή πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Η θεραπεία βρίσκεται στα φύλλα ενός φυτού που καλείται πύρεθρο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο κατά της ημικρανίας, το οποίο έχει βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους που υποφέρουν από ημι­ κρανίες και είχαν την τύχη να το δοκιμάσουν.

Η ΑΠΙΣ'ΓΕΥΓΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΕΡΕΖΑ Είκοσι χρόνια πόνου και δυστυχίας εξαφανίστηκαν αμέσως!

Για περισσότερο από είκοσι χρόνια, η Τερέζα Κολόνα, που σή μερα είναι εξήντα ενός ετών και ζει σε ένα προάστιο του Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ, ταλαιπωρούνταν από ημικρανίες. Την

έπιαναν περίπου μία φορά την εβδομάδα, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται τα σαββατοκύριακά της και οι διακοπές της με τον άντρα της και τα τέσσερα παιδιά της. Οι ημικρανίες ήταν τόσο φριχτές, ώστε όλοι στην οικογένεια υπέφεραν και στενοχωριούνταν μαζί της. «Συνήθως αναγκαζόμουν να μείνω στο κρεβάτι για μία ή δύο μέρες>>, λέει η ίδια. Υπέφερε από όλα τα κλασικά συμπτώματα - διαταραχές της όρασης, ευαι­ σθησία στο φως, μπέρδεμα στην ομιλία, διαπεραστική κεφα­ λαλγία και ναυτία. «Ορισμένες φορές καθόμουν όλη τη μέρα στο μπάνιο και έκανα εμετό». Προκε ιμένου να βρει κάποια ανακούφιση , δοκίμασε όποιο φάρμακο ήταν διαθέσιμο. Όταν οι κεφαλαλγίες ήταν πραγματικά aνυπόφορες, αναγκαζόταν να πάε ι στο νοσοκο­ με ίο. «Εκεί μου έκαναν μια ένεση Demerol και με έστελναν στο σπίτι για να κοιμηθώ» . Κάποιος γιατρός της χορήγησε το Inderal, ένα φάρμακο που συνήθως χρησιμοποιείται για τη θεραπε ία της υψηλής aρτηριακής πίεσης και συνταγογρα­ φείται για την πρόληψη των η μικρανιών. Ωστόσο, αυτό δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. «Έτσι πήγα σε άλλο γιατρό. Δοκί­ μασα όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούσαν στο ε μπόριο». Σ ε καταστάσε ις έντονων ημικρανιών, χρησιμοποιούσε ένα και­ νούριο ενέσιμο φάρμακο, το sumatriptan (lmitrex), για να σταματήσε ι τον πόνο. Όταν αισθανόταν το απε ιλητικό πλη­ σίασμα των ημικρανιών, πήγαινε γρήγορα στο γιατρό για μια ένεση ταχε ίας δράσης. «Θυμάμαι μια φορά πήγα στο ιατρείο φορώντας γυαλιά για να προστατεύομαι από το φως και περ­ πατώντας με μεγάλη δυσκολία. Παρ ' όλα αυτά, έπρεπε να παραστώ σε ένα γάμο. Η ένεση ήταν σωτήρια εκείνη τη στιγ­ μή », λέει. Ωστόσο, εκείνη ήταν και η τελευταία πολύ δυνατή ημικρανία, καθώς και η τελευταία φορά που χρησιμοποίησε συνθετικά φάρμακα για να αντιμετωπίσε ι το πρόβλη μά της. Τότε ήταν που ανακάλυψε το θεραπευτικό βότανο με την ονομασία πύρεθρο. Ο προ"ίστάμενός της, ο διευθυντής του σχολείου όπου εργα­ ζόταν ως γραμματέας, της έστειλε ένα περιοδικό που είχε ένα άρθρο σχετικά με αυτό το βότανο. Επιφυλακτική και δύσπιστη, αλλά πρόθυμη να δοκιμάσει τα πάντα, αγόρασε ορισμένα δισκία πύρεθρο από το κατάστη μα ειδών υγιεινής διατροφής του εμπορικού κέντρου της γε ιτονιάς της. «Έπαιρνα ένα

δισκίο τρεις φορές την ημέρα για τρεις μήνες», λέε ι. «Τώρα παίρνω μόνο ένα δισκίο την ημέρα. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό. Είχα δοκιμάσει ό,τι ήταν δυνατό και αυτό το μικρό δισκίο εξαφάνισε τις ημικρανίες μου. Τώρα ενδέχεται να έχω κεφαλαλγία μία φορά στους έξι μήνες και όχι μία φορά την εβδομάδα, και η κεφαλαλγία αυτή δεν έχει καμία σχέση με τις φοβερές ημικρανίες που με βασάνιζαν - δεν είναι τόσο δυνα­ τή και δε διαρκεί πολλή ώρα. Στην πραγματικότητα, τον τελευ­ ταίο χρόνο δεν είχα καμία ημικρανία! » Γνωρίζει τη δυνατότητα που έχουν τα δισκία Imitrex να σταματήσουν τις ημικρανίες στο ξεκίνη μά τους έτσι, κρατά μερικά από αυτά στο συρτάρι της για την περίπτωση που θα εμφανιστούν ξαφνικά δυνατές ημικρανίες. «Ωστόσο, φοβάμαι τις ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν τα συνθετικά φάρμακα για τις ημικρανίες και προτιμώ να μην τα παίρνω κάθε εβδο­ μάδα για να σταματήσω τις κεφαλαγίες, εφόσον μπορώ να τις aποτρέψω τόσο εύκολα με τη βοήθεια του βοτάνου και δίχως τη συνοδεία σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών. Επιπλέον, το βότανο είναι πολύ πιο οικονομικό σε σχέση με τα συνθετικά φάρμακα. Τώρα πια αισθάνομαι τόσο καλά, που φοβάμαι να σταματήσω να παίρνω το πύρεθρο��, ομολογεί η ίδια. Πρόσφατα η Τερέζα πήγε σε μια παρουσίαση, όπου ένας νευρολόγος παρουσίασε διαφάνειες με στοιχεία για όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο για τη θεραπεία των ημικρανιών. Στο τέλος της παρουσίασης, τον ρώτησε αν γνώρι­ ζε το πύρεθρο. Εκείνος απάντησε αρνητικά. «Προσπάθησα να του εξηγήσω, αλλά δεν έδειχνε ενδιαφέρον», λέει η Τερέζα. «Το προσπέρασε σαν κάτι ασή μαντο, μολονότι αρκετοί από το ακροατήριο είπαν ότι το χρησιμοποιούσαν επίσης. Υποθέτω ότι τον ενδιέφεραν μόνο τα συνθετικά φάρμακα, δυστυχώς». Τ ι είνα ι το πύ ρε θ ρο; Το πύρεθρο είναι ένα θεραπευτικό φυτό γνωστό από την αρχαιότητα και ανήκει στην οικογένεια της μαργαρίτας. Στην αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία των ίδιων νοσημάτων και διατα­ ραχών για τα οποία χρησιμοποιείται η ασπιρίνη - τις κεφαλαγίες, τον πυρετό και τις ρευματοειδείς φλεγμονές. Τη δεκαετία του 1600 οι Βρετανοί γιατροί το ανακήρυξαν ως «πολύ αποτελεσματικό για όλους τους πόνους στο κεφάλι��. Ο γιατρός τζον Χιλ στο βιβλίο του

The famίly Herbal το 1 772 δήλωσε : «Ακόμη και στην πιο δυνατή κεφα­ λαλγία, αυτό το βότανο υπερβαίνει σε αποτελεσματικότητα οτιδήπο­ τε άλλο είναι γνωστό>>. Ωστόσο, δεν το χρησιμοποιούσαν για αρκε­ τούς αιώνες, και αυτό γινόταν διότι το βότανο δεν ήταν αρκετά απο­ τελεσματικό στην καταπολέμηση του πυρετού, αντίθετα με ό,τι πιστευόταν. Το πύρεθρο επανέκτησε το κύρος του τη δεκαετία του '80, όταν Βρετανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι ήταν πολύ αποτελε­ σματικό στις ημικρανίες. Πο ια είναι τα επιστημον ικά δεδομένα; Το πύρεθρο έγινε κυρίως γνωστό ως αξιόπιστο βότανο στους ιατρι­ κούς κύκλους χάρη σε μια Βρετανίδα, την 'Γζένκινς, που με τη βοή­ θειά του στα τέλη της δεκαετίας του ' 70 θεράπευσε τις δικές της ημι­ κρανίες. Το γεγονός αυτό ήταν το έναυσμα της πρώτης σύγχρονης επιστημονικής αξιολόγησης του πύρεθρου. Η τζένκινς ήταν εκείνη την εποχή εξήντα οκτώ ετών, αλλά υπέφερε από ημικρανίες για περισσότερο από πενήντα χρόνια, από τότε που ήταν δεκαέξι ετών. Λέγεται, λοιπόν, ότι κάποιος γνωστός της της σύστησε να δοκιμάσει ένα παλιό παραδοσιακό φάρμακο -το μάσημα φύλλων πύρεθρου­ για να θεραπεύσει τις κεφαλαλγίες της. Άρχισε λοιπόν να κατανα­ λώνει τρία φύλλα την ημέρα, αφού αυτή η δόση πίστευαν ότι είναι αποτελεσματική . Πραγματικά ήταν. Οι ημικρανίες της γίνονταν προ­ οδευτικά λιγότερο συχνές και λιγότερο δυνατές, ώσπου έπειτα από 10 μήνες είχαν εξαφανιστεί. Ο σύζυγός της, που ήταν γιατρός, ενημέρωσε το δρα Ε. Στιούαρτ 'Γζόνσον της Κλινικής για τις Ημικρανίες του Λονδίνου σχετικά με την εξέλιξη αυτή · έτσι ο δρ 'Γζόνσον αποφάσισε να ερευνήσε ι τη χρήση αυτού του δη μοφιλούς παραδοσιακού φαρμάκου για τις ημι­ κρανίες. Εντόπισε, λοιπόν, 300 άτομα περίπου που υπέφεραν από ημικρανίες και χρησιμοποιούσαν τακτικά τα φύλλα πύρεθρου και τους ρώτησε σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητές του. Οι μαρτυρίες όλων για την αποτελεσματικότητα του βοτάνου ήταν τόσο πειστικές, ώστε ο ίδιος μαζί με μια ομάδα ερευνητών αποφάσισε να διεξάγει μελέτες που να δείχνουν τα αποτελέσματα του βοτάνου στη θεραπεία των ημικρανιών και να δη μοσιεύσε ι τα ευρή ματα αυτά στα κορυφαία ιατρικά περιοδικά της Βρετανίας. Το 1 985 ο δρ Τζόνσον ανέφερε τα αποτελέσματα των ερευνών του στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Brίtίsh Medίcal Journal. Στη μελέτη του, στην οποία συ μμετε ίχαν 270 ασθενείς που έπασχαν •

92 .

από η μικρανίες, το 72% των ασθενών που μασούσαν φύλλα του βοτάνου ισχυρίστηκαν ότι ε ίχαν λιγότερες και πιο ήπιες η μικρα­ νίες. Τότε ο δρ Τζόνσον αποφάσισε να ανακαλύψ ε ι αν οι ισχυρι­ σμοί των ασθενών ήταν βάσιμοι ή αν ήταν προ"ίόν της φαντασίας τους. Πήρε, λοιπόν, 17 ασθενείς που έπασχαν από η μικρανία και μασούσαν συχνά φύλλα πύρεθρου για να αποφύγουν τις η μικρα­ νίες. Παρασκεύασε κάψουλες με aποξηραμένη σκόνη από φύλλα πύρεθρου, καθώς και πανομοιότυπες κάψουλες που δεν περιείχαν τίποτα. Οι ασθενείς έπαιρναν καθη μερινά και για διάστη μα έξι μηνών μια κάψουλα, δίχως να γνωρίζουν το περιεχόμενό της, και κατέγραφαν τις η μικρανίες που ε ίχαν. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά και έδε ιχναν καθαρά ότι η δράση του πύρεθρου ήταν πραγματική . Ο ι ασθενείς που έπαιρναν τις κάψουλες με το πύρεθρο δεν ε ίχαν σχεδόν καθόλου η μικρανίες. Ωστόσο, αυτοί στους οποίους διακόπηκε απότομα η χορήγηση του βοτάνου αντι­ μετώπισαν ση μαντικά προβλή ματα. Η συχνότητα των κεφαλαλ­ γιών τριπλασιάστηκε και η έντασή τους έγινε τόσο ανυπόφορη , ώστε ορισμένοι αναγκάστηκαν να διακόψουν τη συ μμετοχή τους και να εγκαταλε ίψουν τη μελέτη . Όταν άρχισαν να παίρνουν και πάλι το βότανο, οι η μικρανίες τους με ιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό ή εξαφανίστηκαν. Η πιο συνταρακτική απόδε ιξη των θεραπευτικών ιδιοτήτων του πύρεθρου προήλθε από μια άλλη μελέτη , στην οποία συμμετε ίχαν ασθενείς που έπασχαν από η μικρανίες και δεν είχαν δοκιμάσε ι ποτέ πριν το βότανο αυτό. Η μελέτη αυτή δη μοσιεύτηκε το 1 988 στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό The Lancet, από ερευνητές του Πανε­ πιστη μιακού Νοσοκομε ίου του Νότινγχαμ της Αγγλίας. Για δύο περιόδους τεσσάρων μηνών οι ασθενε ίς που έπασχαν από η μικρα­ νίες έπαιρναν καθη μερινά μια κάψουλα αποξηραμένων φύλλων πύρεθρου (περίπου δύο φύλλα μεσαίου μεγέθους) ή αποξηραμένα φύλλα λάχανου ως placebo. Σε αυτή την περίπτωση το βότανο έδει­ ξε την αξιοσημε ίωτη αποτελεσματικότητά του. «Όταν οι ασθενείς έπαιρναν το δισκίο με το βότανο, η συχνότητα των η μικρανιών με ι­ ώθηκε κατά το ένα τέταρτο και οι κεφαλαλγίες ήταν πολύ πιο ήπιες, όπως και ο ε μετός και οι οπτικές διαταραχές». Γι ' αυτό σή μερα μπορε ί κάποιος να βρει επεξεργασμένο πύρεθρο τυποποι­ η μένο σε δισκία ή σε κάψουλες με την ίδια δραστικότητα και θερα­ πευτική ισχύ που έχουν και τα συνθετικά φάρμακα που συνταγο­ γραφούνται συνήθως για τις ημικρανίες.

Ουσιαστικά, δε χρειά ζεται πλέον να χορηγώ φάρμακα για τις ημικρανίες στους ασθενείς μου, αφού τους συ μβουλεύω να δοκιμάσουν το βότανο πύρεθρο, αναφέρει ο Ντάνιελ Τάκερ,

γιατρός από το Ουέστ Παλμ Μπιτς της Φλόριντα Πώ ς δρα to πύ ρεθρο; Το πιθανότερο δραστικό συστατικό του βοτάνου στο οποίο οφείλονται οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι η παρθενολίδη (parthenolide ). Πολ­ λοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι το βότανο πρέπει να έχει σχετι­ κά υψηλές συγκεντρώσεις αυτής της χημικής ουσίας, γι' αυτό και είναι αποτελεσματικό. Πειράματα έχουν δείξει ότι η παρθενολίδη εμποδίζει την απελευθέρωση της σεροτονίνης. Οι υψηλές συγκεντρώσεις σεροτο­ νίνης, μιας ορμόνης που δρα στα κύτταρα και τα ερυθρά αιμοσφαίρια του εγκεφάλου, εμπλέκονται στο μηχανισμό παραγωγής των ημικρα­ νιών, πιθανότατα με τον περιορισμό και τη στένωση των ερυθρών αιμο­ σφαιρίων. Έτσι το βότανο φαίνεται ότι ενεργεί όπως το συνθετικό φάρμακο Sansert (methysergide maleate ), έναν ανταγωνιστή σεροτονί­ νης που έχει σχεδιαστεί με σκοπό την αποτροπή των ημικρανιών. Τα πειράματα δε ίχνουν ότι το πύρεθρο έχε ι και aντιφλεγμονώ­ δη δράση , η οποία ε ίναι δυνατό να σχετίζεται με την αποτροπή των ημικρανιών. Πρόσφατη βρετανική έρευνα έδειξε ότι το σύνθετο με ίγμα των χη μικών ουσιών του πύρεθρου είναι «υψηλής δραστικό­ τητας>> αναστολείς της θρομβοξάνης Β2 (thromboxane Β2) και του λευκοτριενίου Β4 (leukotriene Β4), χη μικών ενώσεων του σώματος που συμμετέχουν στο μηχανισμό των φλεγμονών και του άλγους. Εργαστηριακά πε ιράματα σε δοκιμαστικούς σωλήνες έδε ιξαν ότι τα φύλλα του πύρεθρου ε μποδίζουν την απελευθέρωση αυτών των φλεγμονωδών χη μικών κατά 58% και αυτό εξηγεί την aντιφλεγμο­ νώδη δράση του βοτάνου. Έχε ι επίσης aντιθρομβωτική, αντιβακτη­ ριακή και αντιαλλεργική δράση. Πόση ποσόt η t α χρε ιάζεt αι κάπο ιο ς ; Το μάσημα των αποξηραμένων φύλλων δύο ή τρεις φορές την ημέρα θεωρείται αποτελεσματική δόση. Τα δισκία ή οι κάψουλες πύρεθρου περιέχουν συνήθως τουλάχιστον 300 mg του βοτάνου. Στη συσκευα­ σία συστήνεται η λήψη του τρεις φορές την ημέρα. Αυτή η δόση είναι καλή για να ξεκινήσει κάποιος, αλλά στη συνέχεια η λήψη του μία φορά την ημέρα, όπως λένε οι ειδικοί, είναι αρκετή για να αποτρέ­ ψει την εμφάνιση των ημικρανιών.

Πόσο ασφαλή ς ε ίναι η χρήση του; Γενικά οι ανεπιθύ μητες ενέργε ιες του πύρεθρου ε ίναι ελάχιστες και πολύ ήπιες - σύμφωνα με μια μελέτη , ασή μαντες ενοχλήσε ις στο στόμα και γαστρεντερικές διαταραχές εκδηλώνονται στο 8% περί­ που των χρηστών. Έχουν επίσης αναφερθεί σπάνιες αλλεργικές αντιδράσε ις και ταχυπαλμία σε ορισμένους χρήστες. Λόγω της επί πολλούς αιώνες χρήσης του, το βότανο θεωρείται μη τοξικό βραχυ­ πρόθεσμα, αλλά δεν έχουν γίνει μακροχρόνιες επιστη μονικές μελέ­ τες που να δε ίχνουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της χρόνιας χρήσης του. Στον Καναδά, όπου το πύρεθρο είναι εγκεκριμένο ως φάρμακο που χορηγε ίται δίχως συνταγή γιατρού για τη θεραπε ία των ημικρανιών, οι υγε ιονομικές αρχές συστήνουν η τακτική χρήση του -για περισσότερο από τέσσερις μήνες τη φορά- να επιβλέπεται από γιατρό. Ο δρ Μάικλ Μάρε"ί, ένας γιατρός από το Σιάτλ των ΗΠΑ, συμβουλεύε ι τους ασθενε ίς να μην κάνουν χρήση του πύρε­ θρου μαζί με μη στεροε ιδή aντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs), στα οποία περιλαμβάνονται η ασπιρίνη και το Tylenol, εξηγώντας τους ότι η ταυτόχρονη λήψη τους ε ίναι δυνατό να με ιώσε ι την απο­ τελεσματικότητα του βοτάνου. Πο ιο ς δεν πρέπει να χρησ ιμοποιε ί το πύ ρεθρο; Δεν πρέπει να το χρησιμοποιούν οι εγκυμονούσες (διότι είναι δυνα­ τό να προκαλέσε ι συστολή της μήτρας), οι μητέρες σε γαλουχία καθώς και παιδιά ηλικίας κάτω των δύο ετών. Η χρήση του πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή από τους ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα, διότι το πύρεθρο έχει ιδιότητες που διευκολύ­ νουν τη ροή του αίματος και η αλληλεπίδρασή του με τα φάρμακα αυτά είναι δυνατό να προκαλέσει αιμορραγία σε σπάνιες περιπτώ­ σε ις. Επίσης, το βότανο είναι δυνατό να προκαλέσει σε μερικά άτομα αλλεργικές αντιδράσεις. Πληροφορίε ς που ενδιαφέρουν του ς καταναλωτές Τα φύλλα του πύρεθρου είναι πικρά στη γεύση και γι ' αυτό το λόγο μια κάψουλα ή ένα δισκίο του βοτάνου ε ίναι πιο ευχάριστα και αξιό­ πιστα. Προκειμένου να είναι αποτελεσματικά, τα δισκία θα πρέπει να περιέχουν την κατάλληλη ποσότητα της φαρμακευτικής ουσίας παρθενολίδης. «Ένα υψηλής ποιότητας παρασκεύασμα πύρεθρου θα πρέπει να περιέχε ι 0,2% παρθενολίδη (250 μικρογραμμάρια)», λέει ο δρ Βάρο Τάιλερ, που θεωρείται αυθεντία στα βότανα.

Ποιος θ α πρέπει να το δοκιμάσει; Αν υποφέρετε από ημικρανίες, το πύρεθρο είναι το πρώτο φάρμακο που θα πρέπει να δοκιμάσετε, διότι εμποδίζει την εμφάνιση των κεφαλαλγιών και μειώνει τη σφοδρότητά τους με πολύ μικρότερο κίν­ δυνο ανεπιθύμητων ενεργειών σε σχέση με τα συνταγογραφούμενα συνθετικά φάρμακα, ενώ παράλληλα είναι πολύ πιο οικονομικό. Αν διαπιστώσετε ότι είναι αποτελεσματικό για την περίπτωσή σας, τότε μπορείτε να συνεχίσετε τη λήψη του. Αν, ωστόσο, δεν δείτε τα ανα­ μενόμενα αποτελέσματα, μπορε ίτε να δοκιμάσετε άλλες εναλλακτι­ κές λύσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται τα συνθετικά φάρμακα που συνήθως χορηγούνται για την αντιμετώπιση των ημικρανιών. Έτσι δεν έχετε να χάσετε τίποτα αν το δοκιμάσετε. Για ποιες άλλες περιπτώσεις είναι κατάλληλο το πύ ρεθρο; Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν ευρέως το πύ ρεθρο για να ελαττώσουν τον πόνο στη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Και αυτό φαρμακολογικά μπο­ ρεί να ερμηνευτεί ως εξής: Τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρί­ τιδας εντείνονται όταν τα κύτταρα κατακλύζονται από λευκοτριένια, τα οποία είναι φλεγμονώδεις ουσίες που συγκρατούνται από τα συστα­ τικά του πύρεθρο. Δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του πύρεθρο στην αρθρίτιδα και έτσι δεν είναι σαφής ποια είναι η κατάλληλη δόση. (Μια μελέτη έδειξε ότι δεν υπήρχε κανένα αποτέλεσμα, αλλά είναι πιθανό η δόση του βοτάνου που χορηγήθηκε να ήταν πολύ μικρή.) Το πύρεθρο θεωρείται επίσης ότι ανακουφίζει από τα συμπτώματα του άσθματος, τις αλλεργίες, τη δερματίτιδα και την ψωρίαση. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις πιστεύε­ ται ότι το πύρεθρο ανακουφίζει λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων του. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό πόσο αποτελεσματικό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις λόγω έλλειψης δεδομένων κλινικών μελετών.

" Ε ν α θαυ μ ατου ργό φ ά ρμα κο γι α την οστ ε οαρθρ ίτι δ α ( Γλu κοζαμ ίν η) Είν αι η μόνη ουσία που μπορ εί να σταματήσ ει ή να αντι­ στρ έψ ει τη νόσο που μπορεί να οδηγήσε ι ακό μη και σε παράλυση - την οστεοαρ θ ρίτιδα. Και είναι απ όλυτα ασφαλή; !

ο σοι πάσχουν από αρθρίτιδα αποκαλούν τη γλυκοζαμίνη θαυ­ ματουργό φάρμακο. Και έτσι είναι όταν συγκρίνει κάποιος την ουσία αυτή με τα εναλλακτικά φάρμακα που προσφέρει η παραδο­ σιακή ιατρική για να αντιμετωπίσει τους πρησμένους συνδέσμους και τον ασταμάτητα πόνο που συνοδεύουν την οστεοαρθρίτιδα, με πολύ λίγες ελπίδες για πλήρη θεραπεία, όπως αναφέρει ένας ε ιδικός. Η φυσική ουσία γλυκοζαμίνη, η οποία ορισμένες φορές συνδυάζεται με μια άλλη χημική ουσία, τη χονδρο·ίτίνη, είναι το πιο ισχυρό φάρ­ μακο, σε σχέση με όλες τις συνταγογραφούμενες ή μη ουσίες που είναι γνωστό ότι καταπολεμούν την οστεοαρθρίτιδα. Η ασθένεια αυτή είναι πολύ συχνά η αιτία που προκαλεί τον εκφυλισμό των συν­ δέσμων και πλήττει το 90% περίπου όσων ζουν πολλά χρόνια. Αυτό που συμβαίνει μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Ο αρθρικός χόνδρος - η λεία, ανθεκτική και ελαστική ουσία που δρα σαν «μαξι­ λάρι» aπορροφώντας τους κραδασμούς, προκειμένου να προφυλάσ­ σονται τα άκρα των οστών στους συνδέσμους από τη μεταξύ τους τριβή - αρχίζει να διασπάται και δεν αναπλάθεται. Ο αρθρικός χόνδρος εκφυλίζεται και aφυδατώνεται όπως ένα παλιό κομμάτι αφρολέξ που έχει χάσει την ελαστικότητά του. Τότε προσβάλλεται από ένζυμα, απο­ συντίθεται και σπάζει, ενώ •σε σοβαρές περιπτώσεις εξαφανίζεται

εντελώς, αφήνοντας τα άκρα των οστών ακάλυπτα. Καθώς εξαφανίζε­ ται ο χόνδρος, εκδηλώνεται πόνος στα οστά, οι σύνδεσμοι γίνονται περισσότερο άκαμπτοι και περιορίζεται η ευκινησία. Πρόκειται για μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση η οποία διαρκώς επιδεινώνεται, προ­ σβάλλοντας τον ένα σύνδεσμο μετά τον άλλο και κυρίως τα δάκτυλα, τα γόνατα και το ισχίο, ενώ δεν υπάρχει προφανής θεραπεία. Η συνήθης θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση αναλγητικών όπως είναι το acetaminophen (τylenol), η ασπιρίνη και ισχυρότερα μη στεροειδή aντιφλεγμονώδη φάρμακα ή NSAIDs, όπως είναι το indomethacin (Indocin) και το ibuprofen (Motrin, Adνil, Aleνe), τα οποία είναι δυνατό να προκαλέσουν έλκη στομάχου, γαστρορραγία και βλάβη στα νεφρά, όταν χρησιμοποιούνται για μεγάλο χρονικό διάστη μα. Ακόμη χειρότερα, λίγοι γνωρίζουν ότι τα αναλγητικά ουσιαστικά καταστρέφουν τον αρθρικό χόνδρο και δυσχεραίνουν την παραγωγή νέου, όπως μαρτυρούν πρόσφατα δεδομένα από την Ιτα­ λία. Έτσι, τα αναλγητικά που χορηγούνται για να καταπραiJνουν την κατάσταση ουσιαστικά επιδεινώνουν την οστεοαρθρίτιδα, μολονότι η μείωση του πόνου ε μποδίζει τους περισσότερους ανθρώπους να καταλάβουν τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Ωστόσο, τι θα γινόταν αν μπορούσε να ξαναδη μιουργηθεί ο χόν­ δρος; Σύμφωνα με την παραδοσιακή ιατρική η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι δυνατό να αντιστραφεί και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι δυνατό ούτε και να διακοπεί η εξέλιξή της - το μόνο πράγμα που μπορε ί να γίνει είναι να αντιμετωπιστεί με ισχυρά αναλγητικά για να μειωθεί ο πόνος και τελευταία λύση θεωρείται η χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης του ισχίου. Σε αντίθεση, όμως με τα συμ­ βατικά φάρμακα, η γλυκοζαμίνη και η χονδρο"ίτίνη διεγείρουν την ανάπτυξη νέου χόνδρου, ανακόπτοντας την εξέλιξη της οστεοαρθρί­ τιδας ή ακόμη και αντιστρέφοντάς την.

ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΣ έ υ α τη π φ γ Α ν επέμβα ση αντικατάστασης ι σχίου

Το 1989 η Φίλις Ίγκλετον, μια δικηγόρος από την Ουάσινγκτον, η οποία δεν είχε ακόμη συμπληρώσει τα πενήντα χρόνια της, αισθάνθηκε πολύ έντονο πόνο. Οι σύνδεσμοι και οι μύες στο αριστερό της ισχίο εκφυλίζονταν. Κούτσαινε τόσο πολύ, ώστε χρειάστηκε τη βοήθεια ενός μπαστουνιού. «Δεν μπορούσα να

περπατήσω περισσότερο από ένα ή δύο τετράγωνα, δίχως να με καταβάλει ο πόνος», θυμάται. Της ήταν πλέον πολύ δύσκολο να ταξιδεύει στο εξωτερικό για διεθνείς συμφωνίες ή διαπραγμα­ τεύσεις. Δεν μπορούσε πλέον να παίζει τένις, μολονότι της άρεσε τόσο πολύ και έπαιζε από παιδί. Αναζήτησε τη συμβουλή των ειδικών για την περίπτωσή της. Οι ακτινογραφίες επιβεβαί­ ωσαν τη σοβαρή απώλεια χόνδρου και την εμφάνιση οστικών ανωμαλιών στο σύνδεσμο του αριστερού της ισχίου. Η διάγνω­ ση ήταν οστεοαρθρίτιδα που ήταν σε εξέλιξη και μη ιάσιμη, εκτός και αν της χορηγούσαν αναλγητικά και προχωρούσε σε χειρουργική επέμβαση. Διστακτικά ακολούθησε τη συμβουλή ενός ρευματολόγου και πήρε ισχυρά μη στεροειδή aντιφλεγμο­ νώδη φάρμακα, που καλούνται NSAIDs. Με αυτά αισθάνθηκε κάπως καλύτερα, αλλά τα διέκοψε έπειτα από μερικές εβδομά­ δες, φοβούμενη τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Δύο ορθοπεδικοί χειρουργοί από την Ουάσινγκτον της συνέστησαν επέμβαση αντικατάστασης ισχίου, προειδοποιώντας την ότι σε διαφορετι­ κή περίπτωση η -κατάστασή της θα εξελισσόταν σε βαθμό που δε θα μπορούσε να περπατήσει. Το απέρριψε. «Η άποψή μου ήταν ότι, αν έπασχα από σοβα­ ρής μορφής αρθρίτιδα στο ισχίο μου, τότε η κατάστασή αυτή θα εμφανιζόταν και σε άλλο σημείο και έτσι η αντικατάσταση ενός συνδέσμου δε θα ήταν μια ολοκληρωμένη λύση», λέει η ίδια. Άρχισε λοιπόν να αναζητά εναλλακτικές λύσεις, δοκιμάζοντας χειροπρακτικές τεχνικές, διάφορα κινέζικα βότανα, εκχύλισμα μαύρης σταφίδας, βελονισμό και στρέτσινγκ, καθώς και διάφο­ ρες ασκήσεις για την ελάττωση του πόνου και την αύξηση της ευκινησίας. Όλα αυτά βοήθησαν λίγο την κατάστασή της, αλλά ευτυχώς, η Φίλις έμαθε για μια aντιαρθριτική ουσία που καλεί­ ται γλυκοζαμίνη και τη συστήνει ο γιατρός Ρόμπερτ Χέφρον, του Πανεπιστη μίου του Στάνφορντ. Άρχισε να παίρνει δισκία γλυκοζαμίνης και παρατήρησε μείωση του πόνου μέσα σε τρε ις εβδομάδες, ενώ ακολούθησε αξιοσημείωτη βελτίωση στη διάρ­ κεια των επόμενων μηνών. «Ήταν πραγματικά το κατάλληλο φάρμακο γι' αυτήν», λέει ο δρ Χέφρον, που το έχει συστήσει σε πολλούς ασθενείς, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται και ο αδελφός του, ένας επαγγελματίας παίκτης του μπέιζμπολ με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο. Η Φίλις τώρα χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό γλυκοζαμίνης,

χονδρο"ίτίνης και μαγγανίου (Cosamin) για δύο χρόνια με θαυ­ ματουργά αποτελέσματα. Η αρθρίτιδά της, που μπορούσε να την οδηγήσει ακόμη και στην αναπηρία, περιορίστηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν την ενοχλεί σχεδόν καθόλου. Περπατά πλέον δίχως δυσκολία. Δεν παίρνει ασπιρίνη ή άλλα αναλγητικά. Δεν χρειάζεται πια το μπαστούνι και δεν πονά. «Εξακολουθώ να μην έχω την ευκινησία που θα ήθελα, αλλά δεν πονώ σχεδόν καθόλου», λέει η ίδια. «Το περασμένο καλοκαίρι έπαιξα τένις για πρώτη φορά ύστερα από οκτώ χρόνια -κάτι που νόμιζα ότι δε θα μπορούσα να ξανακάνω- και μάλιστα το έκανα τρεις φορές την εβδομάδα. Ήταν υπέροχο. Πέρυσι πήγα επίσης για περπάτη μα στην Αριζόνα. Περπάτησα πέντε ή έξι μίλια δίχως να πονέσω». Προφανώς το ενδεχόμενο μιας χειρουργικής επέμβασης αντικατάστασης ισχίου είναι πολύ μακρινό τώρα για τη Φίλις. «Δεν υφίσταται τέτοιος λόγος», σημειώνει ο δρ Χέφρον. Ωστό­ σο, η ασφαλιστική της εταιρία δεν τη συγχώρεσε. Μολονότι δεν έχει πλέον καμία ανικανότητα εξαιτίας της αρθρίτιδας, η ασφαλιστική εταιρία δεν προτίθεται να ανανεώσει το ασφαλι­ στικό της συμβόλαιο, διότι αρνήθηκε να υποβληθεί σε επέμβα­ ση αντικατάστασης ισχίου, όπως της είχαν συστήσει, επέμβαση που δεν της είναι πλέον απαραίτητη, αφού κατάφερε να αναρ­ ρώσε ι δίχως αυτήν. Δεν έχει χρησιμοποιηθεί το πραγματικό όνομα της ασθενούς αλλά ένα ψευδώνυμο, για να προστατευτεί η ταυτότητά της, τα ιατρικά στοιχεία, όμως, που παρουσιάζονται είναι ακριβή. Τι ε ίναι η γλυκοζαμίνη; Η γλυκοζαμίνη είναι ένα θρεπτικό συστατικό που βρίσκεται σε πολύ μικρές ποσότητες στις τροφές. Επίσης, παράγεται από τα κύτταρα των χόνδρων του σώματος. Η κύρια λειτουργία της ε ίναι η ενίσχυση της παραγωγής μακριών αλυσίδων σακχάρων που καλούνται γλυκο­ ζαμινογλυκάνες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τον επανασχηματι­ σμό του χόνδρου. Από το 1992 οι κτηνίατροι χρησιμοποιούν συνθετι­ κή γλυκοζαμίνη ως διατροφικό συμπλήρωμα για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας στα άλογα κούρσας, στα ζώα των αγροκτη μάτων και στα κατοικίδια. Ορισμένοι ασθενείς που έπασχαν από αρθρίτιδα και σκέφτηκαν να δοκιμάσουν γλυκοζαμίνη, αφού διαπίστωσαν ότι ήταν αποτελεσματική για τα σκυλιά τους. Η χονδρο"ίτίνη είναι μια άλλη • 1 00 .

ση μαντική ουσία, η οποία ενισχύει την παραγωγή χόνδρου, και για το λόγο αυτό διατίθεται ως συμπλήρωμα διατροφής προερχόμενο από χόνδρο αγελάδας, καρχαρία ή φάλαινας. Ε πιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν τις; θ εραπευτικές; ιδιότητε ς; τη ς; γλυκοζαμίνη ς; Από τις αρχές της δεκαετίας του ' 80, η γλυκοζαμίνη ε ίναι το φάρ­ μακο που προτιμάται για τη θεραπε ία της οστεοαρθρίτιδας στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Ύστερα από την κατάπο­ ση , τα συστατικά της γλυκοζαμίνης φτάνουν γρήγορα στα ση με ία που στοχεύουν - τους συνεκτικούς ιστούς και τους χόνδρους των συνδέσμων. Πέντε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του '80 γ ια τη γλυκοζαμίνη έδε ιξαν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μια μελέτη που έγινε από Ιταλούς ερευνητές έδε ιξε ότι η γλυκο­ ζαμίνη με ίωσε γενικώς τα συμπτώματα της χρόνιας οστεοαρθρίτι­ δας κατά 80% έπε ιτα από μόλις ε ίκοσι μία μέρες, ενώ η βελτίωση ήταν ορατή ήδη από την έβδομη μέρα. Το ένα τέταρτο των ασθενών απαλλάχθηκε από τα συμπτώματα έπε ιτα από τρε ις ε βδομάδες θεραπείας. Σε μια άλλη μελέτη ασθενών με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο, η οποία διεξάχθηκε στο Εθνικό Ορθοπεδικό Νοσοκομείο της Μανί­ λα, στις Φιλιππίνες, το 80- 100% των ασθενών στους οποίους χορη­ γήθηκε γλυκοζαμίνη παρουσίασε βελτίωση, κατά μέσο όρο μέσα σε διάστη μα δύο εβδομάδων. Ιδιαίτερα αξιοση μείωτη και αποκαλυπτι­ κή είναι η μελέτη του Πανεπιστη μίου της Παβίας και των Ερευνητι­ κών Εργαστηρίων Ρότα στην Ιταλία, στην οποία σε ογδόντα ηλικιω­ μένους εσωτερικούς ασθενείς που νοσηλεύονταν με οστεοαρθρίτιδα (στο λαιμό, στη σπονδυλική στήλη ή σε πολλαπλούς συνδέσμους) χορηγήθηκαν είτε 1 .500 mg η μερησίως θειικής γλυκοζαμίνη ε ίτε ένα placebo. Οι γιατροί έκριναν ότι η γλυκοζαμίνη ήταν δύο φορές πιο αποτελεσματική σε σχέση με το placebo και το 72% των ασθενών που πήραν γλυκοζαμίνη ήταν σε «εξαιρετική ή καλή» κατάσταση έπειτα από τρε ις εβδομάδες. Περίπου το 20% των ασθενών απαλ­ λάχθηκε εντελώς από τον πόνο και άλλα συμπτώματα. Οι ερευνητές πήραν δείγματα από χόνδρο ισχίου και γονάτου των ασθενών που έπαιρναν γλυκοζαμίνη ή placebo και τα εξέτασαν στο μικροσκόπιο. Η διαφορά ήταν εντυπωσιακή. Ο χόνδρος των ασθε­ νών που έπαιρναν placebo παρουσίαζε τις χαρακτηριστικές κοιλότη­ τες και τις ανώμαλες ινώδεις επιφάνειες που χαρακτηρίζουν τη • 1 01 •

σοβαρής μορφής οστεοαρθρίτιδα. Αντίθετα, ο χόνδρος των ασθενών στους οποίους χορηγήθηκε γλυκοζαμίνη εμφάνιζε σχεδόν λείες επι­ φάνειες και μόνο μικρές και ασήμαντες ενδείξεις οστεοαρθρίτιδας. Η μελέτη έδωσε άμεσες οπτικές αποδείξεις ότι η γλυκοζαμίνη ουσια­ στικά «επιδιορθώνει» τους χόνδρους, επιτιθέμενη στην αιτία που προκαλε ί οστεοαρθρίτιδα. Επιπλέον, η αναδημιουργία του χόνδρου συνέβη μέσα σε τριάντα μέρες!

Η ΓΛYKOZAMINH ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΟ MOTRIN

Έρευνα που έγινε στην Πορτογαλία, τη Γερμανία και την Ιταλία έδειξε ότι για την ανακούφιση από τα συ μπτώματα η γλυκοζαμίνη ε ίναι ισοδύναμη ή καλύτερη από τα φάρμακα που συνήθως συντα­ γογραφούνται για την οστεοαρθρίτιδα και κυρίως το ibuprofen (γνωστό ως Advil, Motrin ή Nuprin). Σε μια μελέτη 40 ασθενών που έγινε στην Πορτογαλία, ο δρ Αντόνιο Λοπέζ Βαζ ανακάλυψε ότι το ibuprofen επέφερε ταχύτερη ανακούφιση από τον πόνο τις δύο πρώτες ε βδομάδες. Ωστόσο, έπε ιτα από οκτώ βδομάδες, οι ασθενείς που ανήκαν στην ομάδα που έπαιρνε γλυκοζαμίνη ε ίχαν κατά μέσο όρο τρε ις φορές λιγότερο πόνο σε σχέση με αυτούς που έπαιρναν ibuprofen. Στο 20% των ασθενών που έπαιρναν γλυκο­ ζαμίνη το πρήξιμο του γονάτου εξαφανίστηκε, ενώ στην ομάδα των ασθενών που έπαιρναν ibuprofen το πρήξιμο δε με ιώθηκε καθό­ λου. Γενικά, στο 29% των ασθενών, η γλουκοζαμίνη ε ίχε καλύτερα αποτελέσματα από το ibuprofen στην ανακούφιση από τον πόνο και το πρήξιμο. Σε μια άλλη μελέτη διάρκειας εννέα μηνών στην Πορτογαλία, 252 γιατροί σύγκριναν τη γλυκοζαμίνη { 1 .500 mg η μερησίως) με άλλες συνήθεις θεραπείες σε 1 .506 ασθενείς που έπασχαν από οστεοαρ­ θρίτιδα. Η γλυκοζαμίνη αποδείχτηκε ανώτερη από όλες τις aντι­ φλεγμονώδε ις ουσίες, τα ενέσιμα εκχυλίσματα χόνδρου, τις βιταμί­ νες και όλα τα άλλα από του στόματος φάρμακα, επιφέροντας βελ­ τίωση στο 95% των ασθενών, μεταξύ των οποίων ήταν και πολλοί που δεν είχαν ανταποκριθεί σε καμία άλλη θεραπευτική αγωγή . Μόνο το 5 % των ασθενών δε ση μείωσε βελτίωση . Ο ι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «με την από του στόματος θεραπεία με γλυκοζαμίνη επιτυγχάνεται πλήρης ή μερική ανάρρωση στο μεγα­ λύτερο μέρος των ασθενών που πάσχουν από αρθρίτιδα». 8 1 02 .

Σε μια άλλη μελέτη που έγινε το 1 994, η γλυκοζαμίνη αποδε ί­ χτηκε επίσης περισσότερο αποτελεσματική από το piroxicam, ένα πολύ γνωστό στην Ευρώπη φάρμακο για την αρθρίτιδα. Ο δρ Λου­ ίτζι Ροβάτι των Ερευνητικών Εργαστηρίων Ρότα στην Ιταλία, ο οποίος ανακάλυψε το μόριο της θειικής γλυκοζαμίνης στις αρχές της δεκαετίας του 1 960, βρήκε ότι η γλυκοζαμίνη ήταν πιο αποτελε­ σματική στην καταπολέμηση της νόσου σε 329 ασθενείς με οστεο­ αρθρίτιδα, σε σχέση με το placebo ή το piroxicam, ή το συνδυασμό piroxicam και γλυκοζαμίνης. Αυτό που επίσης καθιστά ανώτερη τη γλυκοζαμίνη από όλα τα άλλα φάρμακα είναι η έλλειψη ανεπιθύ μητων ενεργε ιών. Για παρά­ δειγμα, σε μια τελευταία μελέτη του δρος Ροβάτι, μόνο το 1 5 % των ασθενών που έπαιρναν γλυκοζαμίνη είχε ανεπιθύμητες ενέργε ιες, σε σχέση με το 4 1 % των ασθενών που έπαιρναν piroxicam και το 24% αυτών που έπαιρναν placebo. Μια άλλη μελέτη που έγινε το 1 994 σε 200 ασθενείς σε τρε ις γερμανικές και μία ιταλική κλινική έδειξε ότι η θειική γλυκοζαμίνη κατέστε ιλε τον πόνο το ίδιο αποτε­ λεσματικά με το ibuprofen. Ωστόσο, το 35% των ασθενών που έπαιρναν ibuprofen ανέφεραν ανεπιθύμητες ενέργειες, σε σχέση με το 6% αυτών που έπαιρναν γλουκοζαμίνη .

ΣΥΝΑΡΠΑΣτΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ τΙΣ ΗΠΑ Ο δρ Άμαλ Ντας, ένας ορθοπεδικός χε ιρουργός ε ιδικευ μένος στις επε μβάσε ις αντικατάστασης γονάτου και ισχίου στο Χέντερσονβ ιλ της βόρε ιας Καρολίνας των ΗΠΑ, εντυπωσιάστηκε από ένα άρθρο που δη μοσιεύτηκε πριν από μερικά χρόνια σε ένα ευρωπα"ίκό ιατρικό περιοδικό και ανέφερε θεραπευτικά αποτελέσματα σε χιλιάδες ασθενε ίς με ένα νέο φάρμακο που επιβράδυνε την εξέλι­ ξη της οστεοαρθρίτιδας. «Είχα ενθουσιαστεί διότι έψαχνα να βρω βιολογικούς τρόπους θεραπείας εναλλακτικούς της επέμβασης αντικατάστασης ισχίος. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ δεν επιβραδύνουν στην πραγματικότητα την εξέλιξη της αρθρίτιδας. Το μόνο που κάνουν ε ίναι να προσφέρουν ανακούφι­ ση από τον πόνο» . Ο δρ Ντας εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από μια ευρωπα·ίκή μελέτη που έδειξε ότι σε μια ομάδα ασθενών οι φυσι­ κές ουσίες ελάττωσαν κατά δύο τρίτα την ανάγκη αντικατάστασης ισχίου . • 1 03 .

Ο δρ Ντας έκανε με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή του έρευνα στην ιατρική β ιβλιογραφία των ΗΠΑ και δεν μπόρεσε να βρε ι καμία μελέτη σχετικά με τη χρήση των ουσιών γλυκοζαμίνη ή χονδρο·ίτίνη στη θεραπε ία της αρθρίτιδας. Τότε αποφάσισε να διεξαγάγει ο ίδιος μια μελέτη χρησιμοποιώντας τα υψηλότερα επι­ στη μονικά δεδομένα. Έτσι, άρχισε μια πιλοτική μελέτη χρησιμο­ ποιώντας τις ουσίες αυτές σε ορισμένους από τους ασθενε ίς του που έπασχαν από οστεοαρθρίτιδα, ιδιαίτερα σε αυτούς που είχαν σοβα­ ρές ανεπιθύμητες ενέργειες από τα aντιφλεγμονώδη φάρμακα. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. «Πολλοί από τους ασθε­ νείς μου ανακουφίστηκαν από τον πόνο», ση με ιώνει ο ίδιος. Επί­ σης, ο δρ Ντας αναγκάστηκε να αναβάλε ι τις επε μβάσε ις αντικα­ τάστασης συνδέσμων σε αρκετούς από τους ασθενε ίς του, διότι ο συνδυασμός γλυκοζαμίνης-χονδρο·ίτίνης κατέστησε τις επε μβάσε ις μη απαραίτητες. «Ένας φυσικοθεραπευτής που εργαζόταν στο νοσοκομε ίο μας υπέφερε από σφοδρό πόνο και στα δύο γόνατα. Τώρα ο πόνος έχε ι πια εξαφανιστε ί», συνεχίζει. Ο πατέρας του δρος Ντας, που ε ίναι και ο ίδιος γιατρός, υποφέρ ε ι από σοβαρή οστεοαρθρίτιδα στα γόνατα και κατάφερε να απαλύνε ι τον πόνο ση μαντικά λαμβάνοντας αυτές τις ουσίες. Ωστόσο, υπάρχουν πραγματικά στοιχε ία που αποδε ικνύουν τη βελτίωση στους ασθενε ίς; Υπάρχουν ακτινολογικά ευρή ματα που δε ίχνουν ότι ο συνδυασμός γλυκοζαμίνης-χονδρο·ίτίνης διέγ ε ιρε την ανάπτυξη νέου χόνδρου , aντιστρέφοντας στην πραγματικότητα την οστεοαρθρίτιδα; «Πράγματι, έχω δ ε ι ακτινολογικά στοιχε ία που αποδε ικνύουν τη βελτίωση », λέε ι ο δρ Ντας. Πριν από αυτό, ο δρ Ντας ήταν επιφυλακτικός σχετικά με τους ισχυρισμούς των ευρωπα·ίκών μελετών για την αναδη μιουργία χόνδρου. Όπως εξη­ γε ί, η σοβαρής μορφής οστεοαρθρίτιδα παρουσιάζει ακτινολογικά μια χαρακτηριστική στένωση του διαστή ματος των συνδέσμων, καθώς ο χόνδρος εξαφανίζεται και τα οστά πλησιάζουν περισσό­ τερο μεταξύ τους. «Ορισμένες ευρωπα·ίκές μελέτες δε ίχνουν ότι το δ ιάστη μα των συνδέσμων επαναδη μιουργ ε ίται, αλλά δεν το πίστευα. Τώρα οφείλω να ομολογήσω ότι, στις ακτινογραφίες ορι­ σμένων από τους ασθενείς μου που έπαιρναν τις ουσίες αυτές γ ια ένα έτος, παρατήρησα βελτίωση των διαστημάτων των συνδέσμων προς τα φυσιολογικά επίπεδα» . Αυτό αποτελε ί αναμφίβολα απ ό­ δε ιξη ότι ε μφανίζεται νέος χόνδρος και έτσι θεραπεύ εται η βλάβη και αποτρέπεται η εξέλιξη της νόσου . 8 1 04 .

Με ποιον τρόπο δρουν η γλυκοζαμίνη και η χονδρο·ίτίνη; Η γλυκοζαμίνη δρα κυρίως ενεργοποιώντας την επαναδη μιουργία του κατεστραμμένου χόνδρου . Επηρεάζε ι επίσης το μεταβολισμό του χόνδρου έτσι ώστε να αποτρέπεται η διάσπασή του . Επιπλέον, έχε ι aντιφλεγμονώδη δράση , αλλά βασικά ανακουφίζε ι από τον πόνο, το πρήξιμο και την ευαισθησία, με τον επανασχη ματισμό των συνδετικών ιστών που ήταν σκληροί και κατεστραμμένοι και απο­ τελούν την αιτία του πόνου. Η χονδρο·ίτίνη μεταφέρει υγρά στο χόνδρο, γεγονός πολύ ση μαντικό, καθώς με τα υγρά μεταφέρονται θρεπτικά συστατικά στο χόνδρο και η ύγρανσή του τον καθιστά σπογγώδη . Οι χονδρο·ίτίνες προστατεύουν τον παλιό χόνδρο από πρόωρο εκφυλισμό και λε ιτουργούν ως δομικά υλικά γ ια τη δη μι­ ουργία νέου υγιούς χόνδρου. Η εκτεταμένη ευρωπα"ίκή έρευνα έδειξε ότι η γλυκοζαμίνη, κυρίως με τη μορφή της θειικής γλυκοζαμίνης, είναι ιδιαίτερα αποτε­ λεσματική, αλλά ορισμένοι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι η προ­ σθήκη χονδρο·ίτίνης την καθιστά ακόμη πιο ισχυρό φάρμακο. Ποια ε ίναι η απαρα ίτητη ποσότητα; Προκειμένου να διευκολυνθείτε, μπορείτε απλώς να ακολουθήσε­ τε τη δοσολογία που αναφέρεται στις οδηγίες του προ·ίόντος. Η δοσολογία αυτή ε ίναι συνήθως επαρκής γ ια τους περισσότερους ανθρώπους. Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν αμέσως βελτίωση και έτσι με ιώνουν την αρχική δόση τους στο μισό ή στο ένα τρίτο. Σύ μφωνα με ορισμένες ευρωπα·ίκές μελέτες, οι παχύσαρκοι και αυτοί που παίρνουν διουρητικά ε ίναι δυνατό να χρε ιαστούν υψη­ λότερες δόσε ις. Πόσο γρήγορη είναι η δράση τη ς; γλυκοζαμίνη ς;; Ορισμένοι ασθενείς αισθάνονται κάπως καλύτερα σε μία ή δύο εβδομάδες. Γενικά, η βελτίωση πρέπει να είναι εμφανής μέσα σε διά­ στη μα οκτώ εβδομάδων. Ωστόσο, είναι ση μαντικό να κατανοήσουμε ότι παρόλο που η ανακούφιση από τον πόνο και άλλα συμπτώματα είναι σχεδόν άμεση, η πραγματική επαναδη μιουργία του χόνδρου, που είναι η πραγματική αιτία της νόσου, απαιτεί χρόνο. Έτσι, όσο περισσότερο χρησιμοποιείται τόσο μεγαλύτερα ε ίναι τα οφέλη για τον ασθενή. Η γλυκοζαμίνη στη Γερμανία κατατάσσεται στα «φάρ­ μακα βραδείας ενέργειας». Το όφελος είναι διπλό. Σε λίγες μέρες ή εβδομάδες, επιτυγχάνεται έλεγχος των συμπτωμάτων, με αποτέλε• 1 05 .

σμα να αποφεύγεται ή να ελαττώνεται η λήψη των ισχυρών αναλγη­ τικών και με τη μακρόχρονη θεραπε ία σταματά ή με ιώνεται ο εκφυ­ λισμός του χόνδρου. Πο ια είναι τα αποτελέσματα από τη χρήση της γλυκοζαμίνης; Οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να γνωρίζουν ότι δε βελτιώνεται η κατάσταση όλων των ασθενών που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα έπειτα από τη λήψη του συνδυασμού γλυκοζαμίνης-χονδρο"ίτίνης και το φάρμακο αυτό δεν ε ίναι σίγουρο ότι θα εξαλε ίψει εντελώς τον πόνο ή θα εξασφαλίσει απόλυτα την πλήρη κινητικότητα του ασθε­ νούς. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι ανταποκρίνονται θετικά στο φάρμα­ κο και μπορούν με αυτό τον τρόπο να μειώσουν ή να καταργήσουν τη χρήση των NSAIDs και των άλλων αναλγητικών και να αναβάλουν ή να αποφύγουν την επέμβαση αντικατάστασης συνδέσμου. Επίσης, μπορείτε να επιταχύνετε τη βελτίωση της κατάστασής σας με την παράλληλη εφαρμογή ενός προγράμματος τακτικής σωματικής άσκη­ σης (πιθανότατα όταν ο πόνος είναι μικρότερος), με την απώλεια του περιττού βάρους και την καλή διατροφή, που περιλαμβάνει ψάρια πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Όσο πιο νωρίς ξεκινήσει κάποιος τη λήψη της γλυκοζαμίνης τόσο το καλύτερο. Οι μελέτες δε ίχνουν ότι είναι πολύ αποτελεσματική στην πρώιμη ή τη λιγότερο σοβαρής μορφής οστεοαρθρίτιδα, αλλά λιγότερο αποτελεσματική στη σοβαρής μορφής ή την προχωρη μένη οστεοαρθρίτιδα. Και ο λόγος είναι ότι όταν έχει με ίνει λίγος ή καθό­ λου χόνδρος στους συνδέσμους, δεν μπορεί εύκολα να επαναδη μι­ ουργηθεί ή να επιδιορθωθεί. Πόσο ασφαλής είναι η χρήση της γλυκοζαμίνης; Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες ή ανύπαρκτες. Σε μια πορτογαλική μελέτη, το 12% αυτών που συμμετείχαν ανέφεραν ενο­ χλήσεις από τη γλυκοζαμίνη, κυρίως ήπιες ως μέτριες γαστρεντερικές διαταραχές, στις οποίες περιλαμβάνονται στομαχική καούρα, δυσπε­ ψία, ναυτία, γαστρικό άλγος. Σχετικά με τη μακροπρόθεσμη τοξικό­ τητα, μελέτες σε πειραματόζωα που έγιναν από μια ομάδα Ιταλών ερευνητών έδειξαν ότι η γλυκοζαμίνη είναι 1.000 έως 4.000 φορές ασφαλέστερη από το φάρμακο indomethacin, το οποίο χορηγείται για τη θεραπεία μιας οστεοαρθρίτιδας. Η χορήγηση σε πε ιραματό­ ζωα 150 mg περίπου γλυκοζαμίνης ημερησίως για χρονικό διάστημα ενός έτους δεν είχε καμία τοξικότητα. Αν είστε έγκυος, θα πρέπει να • 1 06 .

συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού πάρετε γλυκοζαμίνη. Είναι καλύτερο να παίρνετε τα συμπληρώματα γλυκοζαμίνης μαζί με τροφή, ιδιαίτερα μάλιστα αν πάσχετε από πεπτικό έλκος ή έχετε γαστρεντερικές διαταραχές, όταν το παίρνετε. Μπορε ί κάποιος να πα ίρνει γλυκοζαμίνη παράλληλα με άλλα φάρμακα; Η γλυκοζαμίνη δεν επηρεάζει τη δράση των NSAIDs, της aσπιρίνης ή άλλων αντιφλεγμονωδών ή αναλγητικών φαρμάκων. Στην πραγματι­ κότητα, ορισμένα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η γλυκοζαμίνη είναι δυνατό να προστατεύει το χόνδρο ενάντια στη μακροχρόνια φθορά από τα aντιφλεγμονώδη φάρμακα. Εξάλλου, η λήψη γλυκοζα­ μίνης είναι δυνατό να σας επιτρέψει να μειώσετε τις δόσεις των αντι­ φλεγμονωδών φαρμάκων ή και να διακόψετε εντελώς τη χρήση τους. Πο ιες ε ίναι ο ι εναλλακτικές λύ σεις; Τα κυριότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της αρθρίτιδας είναι μια οικογένεια μη-στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ( NSAIDs), στα οποία περιλαμβάνονται η ασπιρίνη και το ibuprofen. Δυστυχώς, τα φάρμακα αυτά είναι δυνατό να προκαλέ­ σουν διάφορες βλάβες. Η χρήση τους στην αντιμετώπιση της αρθρί­ τιδας έχει δημιουργήσει μια «επιδημία» αιμορραγικού έλκους, ανα­ φέρει ο δρ τζέιμς Φ. Φράις, καθηγητής ιατρικής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και ειδικός στην αρθρίτιδα. Τα NSAIDs ευθύνονται για το θάνατο 10.000 έως 20.000 ατόμων, καθώς και για την εισαγω­ γή στο νοσοκομείο 100.000 έως 200.000 ατόμων κάθε χρόνο, ση μειώ­ νει. Περίπου το ένα τέταρτο αυτών που χρησιμοποιούν NSAIDs για την ανακούφιση από το χρόνιο άλγος αναπτύσσουν έλκος. Θέματα που ενδ ιαφέρουν τους καταναλωτές Μπορεί να αγοράσει κάποιος θειική γλυκοζαμίνη και θειική χον­ δρο"ίτίνη ξεχωριστά σε διάφορα σκευάσματα με διάφορα εμπορικά ονόματα σε καταστήματα ειδών υγειινής διατροφής και φαρμακεία. Η γλυκοζαμίνη διατίθεται σε ευρύτερη κλίμακα σε σχέση με τη χον­ δρο·ίτίνη . Μολονότι ο δρ Θεοδοσάκης επιμένει ότι όλες οι μορφές γλυκοζαμίνης (θε ιική, υδροχλωρική, Ν-ακετυλο -β- D-γλυκοζαμίνη) είναι ουσιαστικά ίδιες, σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα, ένας άλλος ειδικός στις γλουκοζαμίνες, ο γιατρός Μάικλ Μάρε·ί από το Σιάτλ των ΗΠΑ διαφωνεί ριζικά. Ο δρ Μάρε"ί επισημαίνει ότι σχεδόν • 1 07 .

όλη η έρευνα που έχει γίνει στην Ευρώπη, η οποία έδειξε θετικά απο­ τελέσματα στην αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας, αναφέρεται στη χρήση της θειικής γλυκοζαμίνης και μόνο αυτής και όχι σε άλλες μορφές γλυκοζαμίνης, και μάλιστα όχι στο συνδυασμό της με χον­ δρο"ίτίνες. Υποστηρίζει, μάλιστα, πως δεν υπάρχουν κλινικές ενδεί­ ξεις ότι η λήψη γλυκοζαμίνης μαζί με χονδρο·ίτίνες είναι ανώτερη από τη λήψη μόνο θειικής γλυκοζαμίνης. Το συμπλήρωμα που χρησιμοποιήθηκε από τη Φίλις Ίγκλετον (τη γυναίκα που αναφέραμε σε αυτό το κεφάλαιο) και τη Μόλι Χοκ (την οποία θα αναφέρουμε παρακάτω) είναι και αυτό που δοκίμασε ο δρ Ντας στην καινούρια του έρευνα. Πρόκειται για ένα συνδυασμό γλυ­ κοζαμίνης και χονδρο"ίτίνης, γνωστό με το εμπορικό όνομα Cosamin DS (διπλής ισχίος) και παρασκευάζεται από την εταιρία Nutramax της Βαλτιμόρης. Κάθε δισκίο περιέχει 500 mg υδροχλωρικής γλυκο­ ζαμίνης, 400 mg θειικής χονδρο"ίτίνης, καθώς και 66 mg βιταμίνης C και 10 mg μαγγανίου. Πρέπε ι να τη δοκιμάσετε; Πρέπει να τη χρησιμοποιήσετε οπωσδήποτε αν πάσχετε από οστεο­ αρθρίτιδα. Η γλυκοζαμίνη μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο και να συμβάλει στην αναβολή ή και την αποφυγή της χειρουργικής επέμ­ βασης αντικατάστασης συνδέσμων. Σε δύο μήνες θα έχετε διαπιστώ­ σει αν είναι αρκετά αποτελεσματική για εσάς, και σε περίπτωση που δε φέρει το αποτέλεσμα που επιθυμείτε, δε θα έχετε χάσει τίποτα, αφού οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες και ασήμαντες. Πο ιον τύπο συμπληρώματος πρέπει να πάρετε; Είναι πολύ πιθανό η θειική γλυκοζαμίνη μόνη της (όπως έχουν δείξει πολλές μελέτες) ή ένας συνδυασμός γλυκοζαμίνης και χονδρο"ίτίνης, όπως είναι το Cosamin να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο μόνος τρόπος για να διαπιστώσετε ποιος τύπος είναι καλύτερος για εσάς είναι να πειραματιστείτε οι ίδιοι. Δοκιμάστε τα και χρησιμοποιήστε αυτά που έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα για εσάς. Ε ίναι η γλυκοζαμίνη αποτελεσματική και σε άλλε; μορφέ; αρθρίτιδα;; Είναι πολύ πιθανό. Ο φαρμακοποιός Ρόμπερτ Χέντερσον, που κυκλο­ φόρησε το συμπλήρωμα γλυκοζαμίνης με το εμπορικό όνομα Cosamin και πρόεδρος της Nutramax, λέει ότι αυτό το προ"ίόν γλυκοζαμίνης είχε • 1 08 .

επιτυχία σε πρόσφατες δοκιμές που έγιναν σε aρουραίους για τη ρευ­ ματοειδή αρθρίτιδα. Θεωρητικά ο συνδυασμός γλυκοζαμίνης-χονδρο'ί­ τίνης συμβάλλει στη διακοπή της καταστροφής του χόνδρου στη ρευ­ ματοειδή αρθρίτιδα, καθώς και στην οστεοαρθρίτιδα, υποστηρίζει ο ίδιος. Ωστόσο, θα πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες.

Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΛΙ Αν μπορεί να θεραπε ύσε ι τα άλογα κούρσας, γι ατί όχι κα ι εμ ένα;

Όταν η τρίχρονη Μόλι ξύπνησε μια μέρα με πολύ υψηλό πυρε­ τό, οι γονείς της, Κάθι και Σαμ Χοκ, σκέφτηκαν ότι επρόκειτο για μια από τις συνηθισμένες ιώσεις που περνούν γρήγορα. Ωστόσο, δεν ήταν έτσι. Η μικρή Μόλι αρρώστησε τόσο πολύ ώστε «δεν μπορούσε να κινηθεί καθόλου, ήταν εντελώς ακινη­ τοποιη μένη», λέει η μητέρα της. Μέσα σε λίγες εβδομάδες βρέ­ θηκε στη μονάδα εντατικής θεραπείας του νοσοκομείου της πόλης τους, στο Όρεγκον των ΗΠΑ, παλεύοντας για τη ζωή της. «Τη χάναμε. Πονούσε τόσο πολύ, ώστε το σώμα της άρχισε να εγκαταλείπει τη μάχη και τα ζωτικά της συστήματα άρχισαν να κλείνουν. Ήμαστε σίγουροι ότι θα τη χάναμε. Και κανένας δεν μπορούσε να μας πει τι ήταν αυτό που τη σκότωνε». Απελπισμένοι, οι γονε ίς της Μόλι τη μετέφεραν σε ένα άλλο νοσοκομείο, όπου έγινε η διάγνωση ότι η Μόλι έπασχε από νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα και ξεκίνησε αμέσως θεραπευτική αγωγή με κορτικοστεροειδή . Σε δέκα μέρες ήξε­ ραν ότι θα ζούσε . Αυτό έγινε πριν από τέσσερα χρόνια και σήμερα, σε ηλικία επτά ετών, η Μόλι πονά ακόμη . Ωστόσο, οι γονείς της λένε ότι η Μόλι ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση προτού αρχίσει να παίρνει ένα ασυνήθιστο aντιαρθριτικό δισκίο, το οποίο χορηγείται συνήθως σε ζώα και ειδικά σε άλογα κούρσας. Πρόκειται για μια ουσία που παράγει το σώμα από μόνο του - τη γλυκοζαμίνη και τη χονδρο'ίτίνη . Ο νονός της Μόλι, που ήταν κτηνίατρος, φοβόταν ότι οι υψηλές δόσεις των στερο­ ειδών που έπαιρνε με την πάροδο του χρόνου θα κατέστρεφαν το ανοσοποιητικό της σύστημα. Τότε λοιπόν έκανε την εξής πρόταση . Γιατί να μη δοκιμάσει η Μόλι τη φυσική γλυκοζαμίνη, • 1 09 .

της οποίας την αποτελεσματικότητα είχε δοκιμάσει ο ίδιος στα ζώα που έπασχαν από αρθρίτιδα; Έτσι η Μόλι άρχισε να παίρνει μια μεγάλη άσπρη κάψουλα -κυριολεκτικά ένα από τα δισκία που χορηγούσαν στα άλογα- της οποίας το περιεχόμε­ νο άδε ιαζαν οι γονείς της και το διέλυαν σε χυμό. Δύο χρόνια αργότερα, εξακολουθε ί να το παίρνει, αφού οι γονείς της υποστηρίζουν ότι την έχει ανακουφίσει από τον πόνο, τη βοήθησε να γίνει περισσότερο κινητική και βελτίωσε δραματικά τη λε ιτουργία του ανοσοποιητικού της συστή ματος. Επιπλέον, δεν είναι πλέον καθηλωμένη στο αναπηρικό καρο­ τσάκι της. Τώρα, το χρησιμοποιεί μόνο όταν κουράζεται ή όταν την πονούν πολύ τα πόδια της. «Προτού πάρει το Cosamin, ήμαστε υποχρεωμένοι να μεταφέρουμε τη Μόλι παντού, να τη βάζουμε στο κρεβάτι της, να τη βγάζουμε από το κρεβάτι της, να τη μεταφέρουμε στα ψώνια. Αλλά τώρα δε χρε ιάζεται να το κάνουμε πια αυτό», λέει η μητέρα της. «Το Cosamin βοηθά τη Μόλι να κινείται και να λειτουργεί σε καθημερινή βάση. Δεν πονά πλέον διαρκώς όλο το εικοσιτετράωρο». Η Μόλι εξακολουθεί να παίρνει παράλληληα τα συμβατικά φάρμακα, αλλά οι γονείς της ελπίζουν κάποια στιγμή να τα στα­ ματήσει διότι φοβούνται τις μακροπρόθεσμες ανεπιθύμητες ενέργειες όσο είναι γνωστό, η Μόλι ήταν το πρώτο παιδί που δοκίμασε αυτή τη μορφή γλυκοζαμίνης. Από τότε ο δρ Χέντερ­ σον έχει πληροφορηθεί και για άλλες περιπτώσεις κατά τις οποί­ ες έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η νεανική αρθρίτιδα με τη βοήθεια της γλυκοζαμίνης, αλλά δεν έχουν γίνει ελεγχόμενες μελέτες που να αποδεικνύουν αυτή την αποτελεσματικότητα. Σ ε ποιες άλλες περιπτώσεις ε ίναι καλή η γλυκοζαμίνη; «Μπορείτε να δοκιμάσετε τη γλυκοζαμίνη σε όλες τις περιπτώσεις άλγους ή τραυματισμών των συνδέσμων, λέει ο βιοχη μικός δρ Λιουκ Ρ. Μπούτσι, Ο δρ Μπούτσι υποστηρίζει ότι τα συμπληρώματα γλυκο­ ζαμίνης συμβάλλουν στην αντιμετώπιση «όλων των παθήσεων που απαιτούν αποκατάσταση του χόνδρου και των συνδέσμων, στις οποί­ ες περιλαμβάνονται η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σπονδυλίτιδα, διάφορες μορφές δισκοπάθειας, η τενοντίτιδα κ.λπ.». Επίσης, ο δρ Μπούτσι θεωρεί ότι η γλυκοζαμίνη μπορεί να συ μβάλει στη θεραπευτική αποκατάσταση των καταγμάτων, των τενόντων και των συνδέσμων. • 110 .

Μ οναδ ι κό ό πλο κατ ά τ ων λο ι μ ώ ξε ων ( Η εχ ινά κια) Ε ίναι η δη μοφιλέστερη φυσική θ εραπευτική ουσ ία στην Αμερική για την αντιμετ ώπιση των κρυολογημάτων , του συναχιού , των ιώσεων και κάθ ε είδους λοιμώξ εων. Αν θέλ ετε να μάθ ετε γιατ ί 30 εκατομμύρια Αμερικανοί τη χρησιμοπο ιούν και οι Γ ερμανοί ερευνητ ές την εξυμνούν , πρ έπει να τη δοκιμάσετε.

ο ταν προσβάλλεστε κατά καιρούς από βακτηριακές λοιμώξε ις, συνηθίζετε να χρησιμοποιείτε αντιβ ιοτικά, τα οποία όμως πολύ γρήγορα καθίστανται «άχρηστα» αφού τα βακτήρια αναπτύσ­ σουν μεγάλη ανθεκτικότητα σε αυτά. Ή αν η λοίμωξη προέρχεται από κάποιον ιό, τότε ε ίστε ουσιαστικά «ανυπεράσπιστοι» αφού οι μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρίες δεν κατάφεραν να ανακαλύ­ ψουν αποτελεσματικά κατά των ιών φάρμακα ούτε και για το κοινό κρυολόγη μα. Δε νομίζετε, λοιπόν, ότι ε ίναι καιρός να δοκιμάσετε μια καινούρια προσέγγιση στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων, ενι­ σχύοντας τον οργανισμό σας ενάντια στους διάφορους παθογόνους εισβολε ίς, έτσι ώστε οι τελευταίοι να ε ίναι λιγότερο ικανοί να σας πλήξουν; Είναι γνωστό ότι πολλοί επιστή μονες ασχολούνται με την παρασκευή φαρμάκων ή ουσιών που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστη μα και τονώνουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού ενάντια σε διάφορους λοιμογόνους παράγοντες και στον καρκίνο. Μια τέτοια φυσική θεραπευτική ουσία χρησιμοποιείται ήδη ευρέως. Μπορε ίτε να την αποκτήσετε εύκολα, έχε ι χαμηλό κόστος, και αν δεν καταφέρει να σας απαλλάξει από τη λοίμωξη που σας ταλαι• 111 •

πωρεί, τουλάχιστον μπορε ίτε να ε ίστε εφησυχασμένοι ότι δεν πρό­ κειται να σας βλάψ ε ι. Αυτό που κάνει την εχινάκια μοναδική ε ίναι το γεγονός ότt δεν ενεργεί με τον τρόπο που ενεργούν τα συμβατικά συνθετικά φάρμα­ κα. li διαφορά μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Αν πάσχετε από κάποια λοίμωξη, μπορείτε να επιχειρήσετε να τη θεραπεύσετε παίρ­ νοντας κάποια ουσία που μπορε ί να ενεργήσει με τρεις διαφορετι­ κούς τρόπους: με τον περιορισμό και την καταπολέμηση των συμπτω­ μάτων, με την καταστροφή του συγκεκριμένου μικροοργανισμού που προκαλεί τη λοίμωξη ή με την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού, έτσι ώστε αυτό με τη σειρά του να κατατροπώσει τους λοιμογόνους παράγοντες και να εξαλείψει τα συμπτώματα. Για παράδειγμα, σε ένα κρυολόγημα τα aποσυμφορητικά είναι δυνατό να βοηθήσουν στον περιορισμό των συμπτωμάτων, αλλά όχι και στη θεραπεία της νόσου. Τα συνήθη συνθετικά αντιβιοτικά μπορεί να σκοτώσουν τα βακτήρια που προκαλούν μια νόσο όπως είναι η πνευμονία. Από την άλλη πλευρά, μια ουσία όπως η ιντερφερόνη μπορεί να διεγείρει τα «στρατεύματα» του οργανισμού μας, τα αντισώματα και τα μακρο­ φάγα κύτταρα που τρώνε τους παθογόνους μικροοργανισμούς, και να αυξήσει γενικά την αντίσταση του οργανισμού σε διάφορους λοι­ μογόνους παράγοντες. Είναι σαν να απομακρύνουμε τους εχθρούς μας ρίχνοντάς τους σφαίρες για να τους σκοτώσουμε ή να κάνουμε τους εαυτούς μας πιο aνθεκτικούς, οχυρωμένοι με πανοπλία που θα αποκρούει όλες τις επιθέσεις απ ' όπου κι αν προέρχονται. Αν θέλετε να ενεργοποιήσετε το ανοσοποιητικό σας σύστη μα για να καταπολεμήσετε περισσότερο αποτελεσματικά τις ιώσε ις -όπως κι άλλες νόσους που ευδοκιμούν όταν το ανοσοποιητικό σύστη μα ε ίναι εξασθενη μένο, όπως είναι ο καρκίνος -το πρώτο που πρέπε ι να δοκιμάσετε ε ίναι η εχινάκια. Έχει φαρμακολογική δράση, όπως έχουν δείξει ευρωπα·ίκές μελέτες, και χρησιμοποιείται ως «ανοσο­ διεγερτικό» για την ενδυνάμωση του σώματος ενάντια σε κάθε είδους λοιμογόνους παράγοντες, ε ίτε πρόκειται για ιούς είτε για βακτήρια. Η εχινάκια δε σκοτώνει απευθείας ούτε aπενεργοποιε ί τα βακτήρια που προκαλούν λοιμώξε ις. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες έδε ιξαν ότι επιτίθεται και προσβάλλε ι άμεσα τους ιούς, πράγμα αρκετά σπάνιο ακόμη και για τα συνθετικά φάρμακα. Η εχινάκια χρησιμοποιείται συχνά ως φάρμακο κατά του κοινού κρυολογήματος και του συναχιού, αλλά φαίνεται ότι είναι πολλά υποσχόμενο φάρ­ μακο και για μια ευρεία ομάδα παθογόνων μικροοργανισμών. Είναι • 112 .

η πρώτη σε πωλήσεις φυσική ουσία με θεραπευτικές ιδιότητες στα καταστήματα ειδών υγιε ινής διατροφής στις ΗΠΑ - οι πωλήσεις ανήλθαν στο 25 % το 1 996. Επιπλέον, εκατομμύρια ανθρώπων ισχυ­ ρίζονται ότι η ουσία αυτή είναι αποτελεσματική, ακόμη και όταν όλα τα άλλα φάρμακα δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΗΣ ΓΚΕΪΛ Επι τέλους, ο μυστηρ ιώδης ι ός μου εξαφανίστηκε

Η Γκέιλ Κάρτερ, μια εικοσιεννιάχρονη επιμελήτρια εκδόσεων που εργαζόταν για το ένθετο USA weekend, έζησε μια φοβερή περιπέτεια με την υγε ία της που δεν πρόκειται να ξεχάσει ποτέ. Το Μάρτιο του 1 996 νόμισε ότι ε ίχε πάθει ένα μικρό κρυολόγη μα. Όμως, αυτό το κρυολόγημα κράτησε πολλές εβδομάδες. «Δεν μπορούσα με κανέναν τρόπο να απαλλαγώ από αυτό». Ένας γιατρός τής έδωσε αντιβιοτικά, αλλά η κατά­ στασή της επιδεινώθηκε. «Άρχισα να έχω φοβερό πόνο στο λαιμό και στα αφτιά». Νομίζοντας ότι έχει πάθει ωτίτιδα ή κάποια μόλυνση στα αφτιά, επισκέφτηκε έναν ωτορινολαρυγ­ γολόγο. Εκείνη την περίοδο είχε πολύ υψηλό πυρετό. Ξυπνού­ σε μέσα στον ύπνο της ιδρωμένη . Ο καινούριος γιατρός που επισκέφτηκε της είπε ότι μάλλον επρόκειτο για κάποιο είδος ιού (μονο"ίό ή Epstein-Barr ιό) και της συνέστησε να πάει στο σπίτι της και να ξεκουραστεί μέχρι να κάνει ο ιός τον κύκλο του και να περάσει. Στο μεταξύ, ο πόνος στη δεξιά πλευρά του λαιμού της ήταν τόσο έντονος, που με δυσκολία μπορούσε να κοιμηθεί. Ούτε το πολύ ισχυρό αναλγητικό Motrin δεν μπόρε­ σε να τη βοηθήσε ι. Έπειτα από οκτώ ε βδομάδες είχε ακόμα υψηλό πυρετό, ο πονόλαιμός της χε ιροτέρευε και πονούσε όλο της το σώμα - ακόμη και οι πατούσες της. Τότε πήγε σε έναν ειδικό στις λοιμώδεις νόσους, ο οποίος λόγω του πόνου στο λαιμό της της συνέστησε να κάνει μια μαγνητική τομογραφία για να βεβαιωθεί ότι δεν επρόκειτο για κάποιον όγκο. Τότε, από κάποιους γνωστούς της έμαθε για το βότανο εχινάκια. «Αγόρασα ένα βιβλίο για βότανα, διάβασα για την εχινάκια, αγόρασα το βότανο και άρχισα να το παίρνω. Ο πυρετός μού έπεσε έπειτα από μία ε βδομάδα - κατά τη διάρ­ κεια της οποίας έπαιρνα δύο δισκία των 400 mg την ημέρα, • 113 .

δηλαδή συνολικά 800 mg». Είχε ενθουσιαστε ί. Ο πονόλαιμος άρχισε να υποχωρε ί. Διέκοψε τη λήψη της εχινάκιας για μερικές μέρες και τότε διαπίστωσε ότι ο πυρετός επέστρεψε . «Έτσι, άρχισα και πάλι ν α παίρνω εχινάκια και ο πυρετός υποχώρησε . Άρχισα να αισθάνομαι και πάλι καλύτερα» ομο­ λογε ί η ίδια. Με τον πονόλαιμο και τον πυρετό να έχουν υποχωρήσει, μπορούσε και πάλι να λε ιτουργήσει φυσιολογικά στην καθη­ μερινή της ζωή . «Επιτέλους, άρχισα και πάλι να ζω». Όμως, εξακολουθούσε να πονά, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό. Επί­ σης, οι γιατροί βρήκαν ότι έπασχε και από ινομυαλγία, ένα είδος αρθρίτιδας που πιθανότατα σχετιζόταν με τη χρόνια λοί­ μωξη από τον ιό Epstein-Barr. Τον Ιούλιο του 1 996 επισκέ­ φτηκε το δρα τζέιμς Γκόρντον, ένα νοσοκομειακό καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστη μίου της τζόρτζταουν στην Ουάσινγκτον. Της συνέστησε να συνεχίσε ι να παίρνει εχινά­ κια για τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να καταπολε μήσε ι τον ιό και να ενισχύσει το ανοσοποιητικό της σύστη μα. Επι­ πλέον, της συνέστησε να παίρνει 3.000 mg βιταμίνης C, ένα δισκίο συμπληρώματος πολυβιταμινών, διάφορα βότανα στα οποία περιλαμβάνονταν ο aστράγαλος (γένος φυτών από ορι­ σμένες ποικιλίες του οποίου λαμβάνεται το τραγαγκάθιο κόμμι), η κόκκινη παιωνία και η γλυκόρριζα. Επίσης, της συνέστησε να κάνει βελονισμό, γιόγκα και ασκήσεις στο λαιμό και στο άνω μέρος της πλάτης της για να ανακουφιστε ί από τον πόνο. Κατά το δρα Γκόρντον, ο πόνος της οφε ιλόταν σε μεγάλο βαθμό στην ινομυαλγία αλλά και σε κάποιο βαθμό στην άσχημη ευθυγράμμιση της σπονδυλικής της στήλης, λόγω κάποιου τραυματισμού που ε ίχε κάποτε σε αυτοκινητικό δυστύχη μα. Ο πόνος σταδιακά υποχώρησε και η ασθενής ήταν και πάλι σε πολύ καλή φυσική κατάσταση . Η Γκέιλ θεωρεί ότι η ανάρρωσή της οφείλεται στην εχινάκια. «Με έχει σώσει επανειλημμένως. Το ξέρω ότι ενισχύει το ανοσο­ ποιητικό μου σύστημα». Ο δρ Γκόρντον συμφωνεί. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εχινάκια την έχει βοηθήσει πολύ. Και αυτό δεν προκαλεί καμία κατάπληξη, αφού η έρευνα έχει δείξει ότι το βότανο αυτό έχει ιδιότητες κατά των ιών και ενισχύει το ανοσο­ ποιητικό σύστημα. Την παίρνω και ο ίδιος όταν αισθάνομαι ότι πρόκειται να κρυολογήσω». Ωστόσο τονίζει ότι η εχινάκια, μολο• 114 .

νότι είναι αποτελεσματική, δεν αποτελεί μαγικό φάρμακο για χρόνιες παθήσεις όπως είναι η ινομυαλγία. «Σε αυτές τις περι­ πτώσεις χρειάζεται μια επιστημονικά προσεγμένη και ολοκληρω­ μένη προσέγγιση που να απευθύνεται στις πολύπλοκες και πολ­ λαπλές αιτίες που προκαλούν αυτές τις νόσους και όχι απλώς στα συμπτώματα», λέει ο Γκόρντον. «Δυστυχώς, οι γιατροί που βασί­ ζονται αποκλειστικά στη δυτική παραδοσιακή ιατρική συνήθως ασχολούνται με τη θεραπευτική αντιμετώπιση καθενός από τα συμπτώματα χωριστά, με αποτέλεσμα να χάνουν την ευρύτερη εικόνα της νόσου», ισχυρίζεται ο δρ Γκόρντον. Κατά τη διάρκεια της τετράμηνης αναζήτησής της για ανα­ κούφιση από τα συμπτώματα που τη βασάνιζαν, η Γκέιλ Κάρτερ επισκέφτηκε δώδεκα γιατρούς - τέσσερις παθολόγους, δύο ωτορινολαρυγγολόγους, τρεις ειδικούς στις λοιμώξεις, ένα ρευ­ ματολόγο, έναν ακτινολόγο και τελικά το δρα Γκόρντον. Τ ι είναι η εχινάκια; Η εχινάκια, που είναι γνωστή και ως «μοβ άνθος κουκουναριάς», είναι ένα αυτοφυές φυτό της Αμερικής. Άρχισε να χρησιμοποιε ίται ως θεραπευτικό βότανο για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1 887 και χρη­ σιμοποιήθηκε εκτεταμένα για την αντιμετώπιση μη σοβαρών λοιμώ­ ξεων, όπως το συνάχι και το κοινό κρυολόγημα, για τέσσερις περίπου δεκαετίες. Το 1 938 μια γερμανική φαρμακευτική εταιρία άρχισε να διεξάγει επιστη μονικές έρευνες για το βότανο αυτό και ανέπτυξε ένα προ'ίόν με ιατρικές ιδιότητες που προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον. Το μεγαλύτερο μέρος των επιστημονικών δοκιμών για το βότανο έχε ι γίνει στη Γερμανία, όπου έχει πάρει έγκριση ως φάρμακο που διατί­ θεται δίχως συνταγή γιατρού για την ενίσχυση της άμυνας του οργα­ νισμού και την αντιμετώπιση των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος καθώς και των ουρολοιμώξεων. Πο ια είναι τα επιστημον ικά δεδομένα που αποδε ικνύουν την αποτελεσματικότητα τη; εχινάκια;; Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, η εχινάκια καταπολεμά τις λοιμώξεις με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το 1992 δύο γερμα­ νικές μελέτες που διεξήχθησαν με ιδιαίτερη προσοχή κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εχινάκια βοηθά στην ταχύτερη ανάρρωση από το συνάχι και το κοινό κρυολόγημα και αποδυναμώνει την εξέλιξη της νόσου. Το βότανο ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε ασθενείς με εξα• 115 .

σθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Μια μελέτη εξέτασε την επίδραση της εχινάκιας σε 108 άτομα ηλικίας 13 έως 84 ετών που ήταν επιρρεπή στις λοιμώξεις - είχαν προσβληθεί τουλάχιστον από τρεις λοιμώξεις που σχετίζονταν με το κοινό κρυολόγημα κατά τη διάρκεια του χειμώ­ να. Για οκτώ εβδομάδες, το 50% των ατόμων λάμβανε 4 ml χυμό εχι­ νάκιας δύο φορές την ημέρα, ενώ στο άλλο 50% της ομάδας χορηγή­ θηκε ένα αδρανές εκχύλισμα (placebo ). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που έλαβαν εχινάκια είχαν 36% μικρότερη πιθανότητα να κρυολογήσουν. Επιπλέον, τα κρυολογήματά τους ήταν συνήθως «ήπια>}. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το βότανο ενί­ σχυσε το ανοσοποιητικό σύστημα όσων τη χρησιμοποίησαν, προφυ­ λάσσοντάς τους από τα κρυολογήματα και μειώνοντας τη χρονική διάρκεια αυτών. Επιπλέον, η εχινάκια βοήθησε ακόμη περισσότερο τα άτομα που είχαν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Σε μια παρόμοια γερμανική μελέτη στην οποία συμμετε ίχαν 1 80 υγιείς εθελοντές ηλικίας δεκαοκτώ έως εξήντα ετών, η εχινάκια βοή­ θησε στη γρήγορη ανάρρωση από τα κρυολογή ματα και το συνάχι καθώς και στην ανακούφιση από τα συμπτώματα του ανώτερου ανα­ πνευστικού συστή ματος. Ιδιαίτερη σημασία σε αυτή τη μελέτη δόθη­ κε στην κατάλληλη δόση του βοτάνου, η οποία ήταν υψηλότερη από αυτή που χορηγε ίται συνήθως. Η εχινάκια ε ίχε τα ίδια αποτελέσμα­ τα με το placebo, όταν χορηγήθηκε στη χαμηλότερη δόση των 90 στα­ γόνων ή 450 mg δύο φορές την ημέρα. Η ημερήσια δόση των 1 80 στα­ γόνων ή 900 mg δύο φορές ημερησίως όμως παρήγαγε καλά έως πολύ καλά αποτελέσματα, με ιώνοντας δραματικά τα γενικά συμπτώ­ ματα της γρίπης σε τρεις ή τέσσερις μέρες. Τα συμπτώματα της γρί­ πης, όπως η βουλωμένη μύτη, το φτέρνισμα, τα ρίγη , η αδυναμία, ο πονόλαιμος, οι κεφαλαλγίες και το μυ·ίκό άλγος, με ιώθηκαν κατά 75% στα άτομα που έλαβαν εχινάκια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε αυτούς που πήραν το placebo ήταν 37%. Συμπερασματικά αναφέ­ ρουμε ότι η εχινάκια ήταν δύο φορές περισσότερο αποτελεσματική σε σχέση με το αδρανές φάρμακο στην καταπολέμηση της γρίπης.

Η ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ

Ένας από τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να αξιολογήσουν συνολικά ένα φάρμακο είναι η εξέταση όλων των μελετών που έχουν γίνε ι σχετικά με την επίδρασή του στον άνθρωπο • 116 .

- σε αυτές περιλαμβάνονται παλιές μελέτες, καινούριες μελέτες, μελέτες που δεν έχουν σχεδιαστεί με τον καλύτερο τρόπο καθώς και μελέτες που πληρούν τις υψηλότερες προδιαγραφές των σύγχρονων δοκιμών. Το 1 994 μια ομάδα Γερμανών ερευνητών υπό την καθοδή­ γηση του καθηγητή Χίλντεμπερτ Βάγκνερ του Πανεπιστη μίου του Μονάχου εντόπισε είκοσι έξι μελέτες σχετικά με την εχινάκια. Ο δρ Βάγκνερ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αρκετές περισσότερο πρό­ σφατες μελέτες δε ίχνουν καθαρά τις ιδιότητες της εχινάκιας, μόνης της ή σε συνδυασμό με άλλα βότανα, στην ενίσχυση του ανοσοποιη­ τικού συστήματος και την καταπολέμηση των λοιμώξεων. Η εχινάκια αποδείχτηκε αποτελεσματική στην αποτροπή και τη θεραπε ία των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως είναι το συνάχι, σύμφωνα με τρε ις καλές μελέτες. Η καλύτερη μελέτη για την εχινάκια μόνη της έδειξε ότι καλύτερα αποτελέσματα είχε η ισχυρή δόση των 900 mg ημερησίως. Ο δρ Βάγκνερ συμπέρανε ότι η ευρέως διαδεδομένη χρήση του βοτάνου στην ενίσχυση της λε ιτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος είναι επιστημονικά αξιόπιστη, ωστόσο δεν είναι ακόμη σαφής ο καλύτερος τύπος και η βέλτιστη δόση . Πώς λε ιτουργεί η εχινάκια; Η εχινάκια καταπολεμά τις λοιμώξεις κυρίως με την ενεργοποίηση των λε ιτουργιών του ανοσοποιητικού συστήματος και δευτερευόντως με την άμεση επίθεση στους ιούς. Δεν είναι ακόμη σαφής ο τρόπος με τον οποίο το βότανο ενισχύει την άμυνα του οργανισμού. Επίσης δεν έχουν διευκρινιστε ί τα συστατικά που του προσδίδουν αυτές τις ιδιό­ τητες, αν και αρκετά συστατικά του βοτάνου έχουν αποδεδειγμένες ιδιότητες κατά των ιών και ιδιότητες ενδυνάμωσης του ανοσοποιητι­ κού συστή ματος, όπως φαίνεται από δεκάδες εργαστηριακές μελέτες που εξέτασαν τη δράση της εχινάκιας ενάντια σε διάφορους λοιμογό­ νους παράγοντες, όπως τη γρίπη, τον έρπητα και την πολιομυελίτιδα. Ο δρ Βάγκνερ του Πανεπιστη μίου του Μονάχου ισχυρίζεται ότι η εχινάκια ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα κάνοντας τις αιμοκυτο­ βλάστες στο μυελό των οστών και στο λεμφικό ιστό να παράγουν ισχυ­ ρότερα και περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια, στα οποία περιλαμβάνο­ νται τα Τ-λεμφοκύτταρα που καταπολεμούν τις λοιμώξεις. Μια μελέτη έδειξε ότι με τη βοήθεια της εχινάκιας αυξήθηκε η δραστηριότητα των Τ-λεμφοκυττάρων κατά 20 έως 30% σε σχέση με το αποτέλεσμα που είχε η ουσία που σχεδιάστηκε ειδικά για να ενισχύσει τα Τ-λεμφοκύτ­ ταρα. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι το βότανο οδήγησε στον ταχύτερο • 117.

πολλαπλασιασμό των λευκών αιμοσφαιρίων, ή των λευκοκυττάρων σε άτομα με ιογενείς λοιμώξε ις, απ ' ό,τι σι-α άτομα που έπασχαν από βακτηριακές κυρίως λοιμώξεις. Αυτό αποδεικνύει ότι η εχινάκια είναι περισσότερο αποτελεσματική στην εξάλειψη των ιογενών λοιμώξεων σε σχέση με τις βακτηριακές λοιμώξεις. Σύμφωνα με μια άλλη εξήγηση, η εχινάκια ενισχύει την παραγωγή ιντερφερόνης, μιας φυσικής ουσίας που παράγει το σώμα και έχει κεφαλαιώδη σημασία για τη συνολική αμυντική ικανότητα του σώμα­ τος. Ειδικότερα η ιντερφερόνη ενεργοποιεί τα φυσικά κύτταρα-δολο­ φόνους του σώματος υποκινώντας τα να προσκολληθούν στα κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιούς ή από καρκινικά κύτταρα, κάνοντάς τα να αποσυντεθούν. Επιπλέον, η ιντερφερόνη προκαλεί την απελευ­ θέρωση ενζύμων που διαταράσσουν και διακόπτουν τη γενετική μηχα­ νή των ιών (το DNA των ιών), παρεμποδίζοντας την ικανότητά τους να πολλαπλασιάζονται και να εξαπλώνονται. Αν ο ιός δεν μπορεί να πολ­ λαπλασιαστεί, τότε η λοίμωξη σταματά να εξελίσσεται και τελικά υπο­ χωρεί. Έτσι, η εχινάκια φαίνεται ότι διαθέτει την πρόσθετη ικανότητα να παρεμποδίζει την ανάπτυξη των ιών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οποιαδήποτε ουσία ενεργοποιεί και ενισχύει την παραγωγή ιντερφε­ ρόνης έχει πολύ μεγάλη σημασία. Άλλωστε, η συνθετική ιντερφερόνη έχει μελετηθεί εκτεταμένα ως ένας τρόπος για την ενίσχυση του ανο­ σοποιητικού συστήματος για την αντιμετώπιση του καρκίνου.

ΤΟ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΜΑΘΙΟΥ

Όπως συμβαίνει σε πολλά παιδάκια ηλικίας δύο ετών, ο Μάθι­ ου Σόντερς ανέπτυξε μια λοίμωξη γνωστή ως ωτίτιδα. Η τυπι­ κή θεραπε ία της ωτίτιδας βασίζεται στη χορήγηση αντιβιοτι­ κών. Στις περιπτώσε ις αποτυχίας αυτής της μεθόδου, οι γιατροί συνήθως εισάγουν μικροσκοπικά σωληνάκια στα αφτιά των παιδιών και αφαιρούν το συσσωρευμένο υγρό. Η μέθοδος αυτή είναι δαπανηρή και δεν έχε ι ουσιαστικά μακροπρόθεσμα οφέλη. Ο μικρός Μάθιου, όμως, δε χρε ιάστηκε να υποβληθεί σε καμία από τις προαναφερόμενες θεραπε ίες. Ο παιδίατρός του, ο δρ τζέι Γκόρντον, απ ' το ιατρικό κέντρο Σίνταρς Σινάι του Λος Άντζελες, του χορήγησε 5 έως 10 σταγόνες εχινάκιας διαλυμένες σε ένα ποτήρι χυμό πορτοκάλι τρεις φορές την ημέρα. (Ας ση με ιωθεί ότι ο δρ τζέι Γκόρντον δεν έχε ι καμία • 118 .

σχέση με το δρα Ί'ζέιμς Γκόρντον που έχουμε προαναφέρει). Η λοίμωξη στα αφτιά υποχώρησε μέσα σε δύο έως τρεις ημέ­ ρες. Επιπλέον, ο Μάθιου έπαψε να κρυλογεί εύκολα, να βήχει, να έχε ι ρινική καταρροή και άλλες λοιμώξε ις. Για δεκαπέντε χρόνια περίπου, ο δρ Γκόρντον χρησιμοποιεί με μεγάλη επιτυχία το βότανο εχινάκια ως βασική θεραπεία για την αντιμετώπιση των συνήθων λοιμώξεων στα αφτιά των βρε­ φών και των παιδιών. «Έχω θεραπεύσει εκατοντάδες, ίσως ακόμη και χιλιάδες περιπτώσε ις ωτίτιδας και λοιμώξεων στα αφτιά με τη βοήθεια της εχινάκιας και γνωρίζω καλά ότι είναι αποτελεσματική. Σπάνια αναγκάζομαι να χορηγήσω αντιβιοτι­ κά ή να χρησιμοποιήσω σωληνάκια προκειμένου να καταπολε­ μήσω αυτές τις λοιμώξεις», διαβεβαιώνει ο ίδιος. Μολονότι ο δρ Γκόρντον δεν έχε ι κρατήσε ι στατιστικά δεδομένα και δεν έχει πραγματοποιήσε ι μελέτες, εκτιμά ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων η εχινάκια βοηθά στην καταπολέμηση των λοιμώξεων στα αφτιά, καθιστώντας τη θεραπεία πολύ πιο απο­ τελεσματική και το κόστος χαμηλότερο σε σχέση με τις συνή­ θεις μεθόδους θεραπείας που περιλαμβάνουν τη χορήγηση αντιβιοτικών και τα σωληνάκια. Τονίζει ότι η εχινάκια δε θερα­ πεύει κάθε περίπτωση ούτε και εξαλε ίφει την ανάγκη χορήγη­ σης αντιβιοτικών σε ορισμένες περιπτώσε ις, αλλά βοηθά στην ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο δρ Γκόρντον χρησιμοποιεί επίσης την εχινάκια για την αντι­ μετώπιση κάθε είδους λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένων της γρίπης και του συναχιού, στα βρέφη και στα παιδιά. Συνήθως συμβουλεύει τους ασθενείς του να λαμβάνουν εναλλακτικά το βότανο για δύο εβδομάδες, στη συνέχεια να διακόπτουν τη λήψη του για άλλες δύο εβδομάδες και να επαναλαμβάνουν τη λήψη του, αν αυτό είναι απαραίτητο. Σημειώνουμε ότι για λόγους προστασίας των προσωπικών δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε ψευδώνυμο, αλλά τα ιατρικά στοιχεία είναι ακριβή . Πο ια είναι η ποσότητα που χρε ιάζεται να πάρετε; Η εχινάκια διατίθεται στο εμπόριο σε πολλές μορφές, από το άνθος ή τη ρίζα του βοτάνου ως υγρό ή σκόνη , και οι συνιστώμενες δόσε ις ποικίλλουν. Γι ' αυτό θα πρέπει κάποιος να διαβάσε ι προσεκτικά τη σήμανση του προ·ίόντος, προκειμένου να ενημερωθε ί για την κατάλ• 119 .

ληλη δόση . Γενικά, για την καταπολέμηση της γρίπης, του συναχιού ή άλλων λοιμώξεων οι ενήλικοι χρε ιάζονται 900 mg ημερησίως τυπο­ ποιημένου εκχυλίσματος σε μορφή σκόνης, τα οποία πρέπει να λαμ­ βάνονται σε δόσε ις των 300 mg, τρεις φορές την ημέρα. Για παιδιά ηλικίας κάτω των έξι ετών, ο δρ Ντόναλντ Μπράουν από το Σιάτλ των ΗΠΑ συνιστά να χορηγε ίται το ή μισυ της δόσης που είναι κατάλληλη για ενηλίκους. Μόλις εμφανιστούν τα πρώτα ση μάδια γρίπης ή συνα­ χιού, ο δρ Μπράουν συνιστά να παίρνει ο ασθενής εχινάκια για δέκα έως δεκατέσσερις ημέρες δίχως διακοπή . Ο παράγοντα ς ασφάλε ια Η εχινάκια είναι δυνατό να προκαλέσε ι ήπιες ανεπιθύμητες ενέρ­ γειες, όπως στομαχικές διαταραχές και διάρροια. Δεν υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα σε ό,τι αφορά το βότανο. Οι ε ιδικοί προ­ ειδοποιούν να μη γίνεται χρήση του βοτάνου αν κάποιος πάσχει από μία αυτοάνοση νόσο, όπως ε ίναι ο λύκος, ή άλλες προοδευτικές συστηματικές νόσους, όπως είναι η φυματίωση, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο σακχαρώδης διαβήτης και ιδιαίτερα το AIDS. Επίσης, ο δρ Μπράουν συνιστά να μην παίρνει ο ασθενής εχινάκια εάν ε ίναι αλλεργικός στα άνθη της οικογένειας της μαργαρίτας. Η Επιτροπή Ε της Γερμανίας συνιστά επίσης να μη λαμβάνεται η εχινάκια για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των οκτώ εβδομάδων, δίχως διακοπή. Αυτό δεν οφε ίλεται στην ύπαρξη ενδείξεων βλάβης που προκαλείται από τη συνεχή χρήση ούτε σημαίνει ότι η εχινάκια χάνει την αποτελεσματικότητά της με τη συνεχή χρήση. Απλώς εκφρά­ ζεται η γενική αρχή σύμφωνα με την οποία δεν πρέπει να λαμβάνεται ένα φάρμακο αν ο οργανισμός δεν το χρειάζεται πραγματικά. Πρέπε ι να το δοκιμάσε ι κανείς; Η απάντηση στο ερώτη μα αυτό είναι «ναι» και μάλιστα ιδιαίτερα σε περιπτώσε ις γρίπης, συναχιού και οξε ίας λοίμωξης του αναπνευστι­ κού συστήματος, κατά προτίμηση στα πρώτα στάδια. Αν αισθάνεστε ότι πρόκε ιται να σας πιάσε ι γρίπη ή συνάχι, μπορείτε να πάρετε εχι­ νάκια καθημερινά για δύο εβδομάδες περίπου ή ώσπου να εξαφανι­ στούν τα συμπτώματα. Η εχινάκια μπορε ί να καταπολεμήσει και άλλες μορφές ιογενών και βακτηριακών λοιμώξεων, όπως είναι η στρεπτοκοκκική λοίμωξη του λαιμού, σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις, υποτροπιάζουσες μυκητιακές κολπικές λοιμώξεις, ουρολοιμώξεις, έρπης, βρογχίτιδα και ωτίτιδες. • 1 20 .

Προσοχή: Αν και είναι ασφαλής η χρήση της για την αντιμετώπι­ ση της κοινής γρίπης και του συναχιού, η αυτοδιάγνωση και η αντι­ μετώπιση χρόνιων λοιμώξεων δίχως τη βοήθεια του ειδικού γιατρού αλλά μόνο με τη βοήθεια του βοτάνου μπορεί να είναι επικίνδυνη. Τέτοιου είδους λοιμώξεις είναι δυνατό να έχουν κάποιο υποκε ίμενο παθολογικό αίτιο που ε ίναι ίσως αναστρέψιμο και χρε ιάζεται ιατρι­ κή φροντίδα. Αν μετά από μερικές εβδομάδες τα συμπτώματα της λοίμωξης δεν υποχωρήσουν με τη βοήθεια της εχινάκιας, θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή.

Η ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡΙ Οι λοιμ ώξεις του παιδιού εξαφανίστηκα ν

Μπορεί κάποιος να παίρνει συνεχώς εχινάκια προκειμένου να αποτρέψει τις λοιμώξεις που μπορεί να απειλήσουν την υγεία του ή για να κρατά υπό έλεγχο τις χρόνιες λοιμώξεις; Παρόλο που ακούγεται συχνά ότι θα πρέπει το βότανο αυτό να λαμβά­ νεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα, να ακολουθεί μία περίοδος διακοπής και, στη συνέχεια, να επαναλαμβάνεται η λήψη του, πολλοί ειδικοί συνιστούν ότι είναι απόλυτα ασφαλής και αποτελεσματική η συνεχής λήψη του. Ο Κέρι Μπόουν, ένας θεραπευτής διεθνούς φήμης και ιδρυτής της εταιρίας παρα­ σκευής φυσικών θεραπευτικών ουσιών MediHerb, υποστηρίζει ότι ο ίδιος και πολλοί Αυστραλοί παίρνουν το βότανο για μεγά­ λες χρονικές περιόδους ως γενικό τονωτικό του ανοσοποιητικού συστήματος και διαβεβαιώνει ότι είναι το ίδιο αποτελεσματικό. Προκειμένου να μας δείξει την αποτελεσματικότητα της εχι­ νάκιας, μας παρουσιάζει την περίπτωση ενός τρίχρονου κορι­ τσιού του οποίου η μητέρα είχε φτάσει σε απόγνωση. «Η μητέ­ ρα του κοριτσιού ήταν απελπισμένη και έκλαιγε διότι η μικρή της κόρη ήταν ιδιαίτερα επιρρεπής στις λοιμώξεις, σε βαθμό που μέχρι την ηλικία των τριών ετών είχε πάρει είκοσι πέντε φορές αγωγή με αντιβιοτικά φάρμακα. Το κοριτσάκι πάθαινε συνεχώς λοιμώξεις του κατώτερου και ανώτερου αναπνευστικού, γρίπη και βρογχίτιδα και ταυτόχρονα έπασχε από άσθμα>}. Αφού αντι­ μετώπισε τα συμπτώματα της βρογχίτιδας, ο Μπόουν χορήγησε καθημερινά στο παιδί εχινάκια. «Καθ ' όλη τη διάρκεια του επό­ μενου έτους που το παρακολουθούσα, το κοριτσάκι δεν έπαθε • 1 21 .

άλλη λοίμωξψ, λέει. «Όταν κάποιο βότανο έχει τέτοια αποτε­ λέσματα, αυτό γίνεται γνωστό γρήγορα στον κόσμο». Για τη μητέρα της το γεγονός αυτό ήταν εκπληκτικό. Ήταν σαν να είχε γίνε ι ένα θαύμα. Κατά την άποψη του Μπόουν, αυτή η περίπτωση δείχνε ι τη διαφορά ανάμεσα στα φυσικά και τα συνθετικά φάρμακα. «Η ιατρική που χρησιμοποιεί φυσικές μεθόδους στοχεύει στη βασική αιτία του προβλή ματος και όχι απλώς στα επιφανε ια­ κά συμπτώματα>}, ισχυρίζεται. «0 γιατρός συνήθως χορηγε ί αντιβιοτικά για ν α θεραπεύσε ι μια λοίμωξη αλλά αυτό δεν μπορε ί να σταματήσε ι την επόμενη λοίμωξη, όταν το ανοσο­ ποιητικό σύστη μα ε ίναι εξασθενη μένο. Με τη χρήση των βοτάνων αποσκοπού με στην τόνωση της άμυνας του οργανι­ σμού έτσι ώστε να μην υποτροπιάσε ι η λοίμωξη ». Ο δρ Λιουκ Μπούτσι, ειδικός στα θεραπευτικά βότανα στην Αμερική, συμφωνεί ότι η κυκλική χρήση της εχινάκιας με περιο­ δικές διακοπές είναι μια άποψη που δε βασίζεται σε επιστημο­ νικά δεδομένα. «Νομίζω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν τη χρη­ σιμοποιεί κάποιος συνεχώς ως τονωτικό του ανοσοποιητικού συστήματος, αν αυτό είναι απαραίτητο}}, υπογραμμίζει ο ίδιος. θ έματα που ενδιαφέρουν του ς καταναλωτές Στις ΗΠΑ υπάρχουν διάφοροι τύποι εχινάκιας στο εμπόριο. Διατίθε­ ται με τη μορφή βάμματος, δισκίου και κάψουλας και μάλιστα σε διά­ φορες γεύσεις για να αρέσε ι στα παιδιά. Το προ"ίόν που έχε ι δοκιμα­ στε ί και χρησιμοποιηθεί περισσότερο από όλα είναι γνωστό με το εμπορικό όνομα Echinacin στη Γερμανία. Στις ΗΠΑ εισάγεται και κυκλοφορεί με το εμπορικό όνομα Echinaguard από την εταιρία Nature's Way.

• 1 22 .

Το Val i u m τη ς φ ύ ση ς ( Η β αλερι άνα) Αποτελεί εξαίρετο υπνωτικό φάρμακο και αγχολυτικό. Επιπλέον, δε δημιουργεί άσχημα συναισθή ματα αργότερα. Τι περισσότερο μπορεί να ζητήσει κανείς;

Θ α θέλατε να κοιμάστε καλά το βράδυ δίχως να αισθάνεστε το επόμενο πρωί το κεφάλι σας βαρύ από τη χρήση των υπνωτι­ κών χαπιών; Ή μήπως θα θέλατε μια θεραπε ία κατά του άγχους δίχως να επιβαρύνεστε με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των ηρε μιστι­ κών φαρμάκων; Μήπως θα θέλατε ένα μυοχαλαρωτικό που να μην έχε ι τις ανεπιθύμητες ενέργειες του Valium; Η βαλεριάνα, ένα ήπιο βότανο με χαλαρωτικές ιδιότητες, θα μπορούσε να ε ίναι η λύση. Περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιες διατα­ ραχές ύπνου και άλλα 30 εκατομμύρια παρουσιάζουν περιστασιακά προβλήματα διαταραχής του ύπνου. Οι πωλήσε ις των ηρεμιστικών και των αγχολυτικών φαρμάκων, όπως το Valium και το Halίcon, ανέρχονται σε αστρονομικά επίπεδα - περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι τα παίρνουν κάθε χρόνο, κυρίως για τον ύπνο. Τα φάρμα­ κα αυτά έχουν πολλές ανεπιθύμητες ενέργε ιες, στις οποίες περιλαμ­ βάνονται ο κίνδυνος εθισμού ή υπερδοσολογίας και το σύνδρομο στέρησης, Το Halicon, συγκεκριμένα, έχε ι προκαλέσε ι σε ορισμέ­ νους χρήστες ψυχωτικές διαταραχές, απώλε ια μνή μης και παραισθή­ σεις. Το πρόβλημα αυτό έχε ι πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις, ώστε αναρωτιέται κανε ίς γιατί δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη ένα καλό, ασφαλές και ήπιο υπνωτικό χάπι. Υπάρχε ι όμως μια ουσία, γνωστή εδώ και πολλούς αιώνες, που εκατομμύρια άνθρωποι τη γνωρίζουν και τη χρησιμοποιούν. Πρό­ κε ιται για το βότανο βαλεριάνα, το οποίο διαθέτει ηρεμιστικές • 1 23 .

ιδιότητες, ε ίναι ασφαλές και ήπιο, δεν ενέχε ι κίνδυνο ε θισμού, χρησιμοποιείται ευρέως και ε ίναι εγκεκριμένο σε πολλές χώρες ως εναλλακτικό των ισχυρών και επικίνδυνων ηρεμιστικών φαρ­ μάκων. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλά στοιχε ία που αποδε ι­ κνύουν ότι βοηθά αυτούς που το χρησιμοποιούν για να ηρε μούν, χαλαρώνει τον εγκέφαλο, με ιώνει το άγχος, λε ιτουργε ί ως υπνωτι­ κό και χαλαρώνει τους μυς δίχως να δη μιουργε ί βαρύ κεφάλι το πρωί ή να επιφέρε ι ανεπανόρθωτε ς βλάβες στο χρήστη . Έτσι, αν θα πρέπει κάποιος να διαλέξε ι ανάμεσα στο Valium και στη βαλε ­ ριάνα, ίσως πρέπει να προτιμήσε ι το βότανο που έχε ι χρησιμοποι­ ηθεί εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια από τον άνθρωπο, πριν προ­ χωρήσε ι σε άλλες λύσε ις.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡ ΜΠΡΆΟΥΝ Η βαλεριάνα θεράπευσε το άγχος του και τον αποδέσμευσε από το Xanax

Ο δρ Ντόναλντ Μπράουν ε ίναι ένας διακεκριμένος θεραπευ­ τής που διδάσκει στο Πανεπιστή μιο Μπαστίρ του Σιάτλ και συχνά δίνει διαλέξεις σε ιατρικές σχολές σχετικά με τις φυσι­ κές θεραπευτικές ουσίες. Έχει γράψει πολλά βιβλία, ανάμε­ σα στα οποία είναι και το Herbal Prescrίptίons for Better Health . Ο δρ Μπράουν ε ίναι θερμός οπαδός της βαλεριάνας, αυτής της φυσικής αγχολυτικής ουσίας, και τη συνιστά στους ασθενείς ως το καλύτερο φάρμακο για την καταπολέμηση της aϋπνίας. «Είναι πολύ καλύτερη και πιο ασφαλής από άλλες ουσίες, όπως για παράδε ιγμα από τη μελατονίνψ>. Ο δρ Μπράουν αναφέρεται συχνά στην τεράστια επιτυχία που έχε ι η χρήση της βαλεριάνας στη θεραπευτική αντιμετώπιση του άγχους και των κρίσεων πανικού, ιδιαίτερα μάλιστα στην αποδέσμευση των ασθενών από τα συνθετικά αγχολυτικά φάρμακα, όπως το Xanax. Ως παράδε ιγμα, αναφέρει την περίπτωση ενός ε ικοσιτε­ τράχρονου μουσικού τη ς τζαζ που άρχισε να παίρνει το Xanax προκειμένου να ανακουφιστεί από το άγχος, ιδιαίτε­ ρα όταν βρισκόταν σε περιοδεία. Ο νεαρός μουσικός, για να καταπνίξε ι τις κρίσε ις πανικού που επιδε ινώνονταν όταν χρε ιαζόταν να ταξιδέψε ι μακρινές αποστάσε ις με αεροπλά• 1 24 .

νο, έπαιρνε Xanax σε αρκετά υψηλές δόσε ις επί ενάμιση χρόνο περίπου. Προσπάθησε δύο φορές να διακόψ ε ι τη λήψη του, διότι φοβόταν ενδεχόμενο εθισμό του σε αυτό. Τότε όμως ε μφάνισε σύνδρομο στέρησης και το άγχος και οι κρίσε ις πανικού επέστρεψαν, και μάλιστα σε χε ιρότερη μορφή από πριν. Έτσι, αναγκάστηκε να επιστρέψε ι στο Xanax. Αποθαρρυμένος και προβλη ματισμένος, ζήτησε τη συμβουλή του δρος Μπράουν, ο οποίος του πρότεινε να αρχίσε ι να παίρνει βαλεριάνα, με ιώνοντας σταδιακά τη δόση του Xanax. Έπε ιτα από περίπου πέντε ε βδομάδες, ο μουσι­ κός διέκοψε εντελώς τη λήψη του Xanax, αλλά εξακολούθη­ σε να παίρνει το βότανο βαλεριάνα. Προς μεγάλη του ανα­ κούφιση , το άγχος και οι κρίσε ις πανικού δεν επέστρεψαν. Ο νεαρός μουσικός μπορούσε να λε ιτουργήσε ι απόλυτα καλά λαμβάνοντας μόνο βαλεριάνα. Και όταν αποφάσισε να αραι­ ώσε ι τη χρήση του βοτάνου δεν ε ίχε σύνδρομο στέρησης. Σήμερα παίρνε ι βαλεριάνα μόνο περιστασιακά, προκε ιμέ­ νου να αποτρέψε ι μια κρίση άγχους όταν βρίσκεται σε επι­ σφαλή κατάσταση . Με ποιο τρόπο η βαλεριάνα επιτυγχάνει μια τέτοια ομαλή αποδέσμευση; Ο δρ Μπράουν πιστεύε ι ότι το θεραπευτικό βότανο προσδένεται στους ίδιους υποδοχε ίς των εγκεφαλι­ κών κυττάρων με το Xanax. Όταν το Xanax απουσιάζει, οι υποδοχε ίς αναζητούν κάποιο ανάλογο μόριο για να προσδε­ θούν. Η έλλε ιψη κάποιας ανάλογης ουσίας δη μιουργε ί πρό­ βλη μα στη λε ιτουργία των υποδοχέων. Αν όμως πάρει κάποι­ ος βαλεριάνα, οι υποδοχε ίς αναγνωρίζουν τα ανάλογα μόρια και λειτουργούν και πάλι όπως πριν. Σύμφωνα με το δρα Μπράουν, πολλοί γιατροί χρησιμοποιούν βαλεριάνα για να πετύχουν μια ασφαλή και ήρεμη μετάβαση, απαλλαγμένη από τις ανεπιθύμητες ενέργειες του Xanax. Τι ε ίναι η βαλεριάνα; Η ρίζα της βαλεριάνας, ενός ψηλού φυτού που μοιάζει με φτέρη, χρη­ σιμοποιείται εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια ως ήπιο ηρεμιστικό. Από το 1 820 έως το 1 942, η βαλεριάνα ήταν στη λίστα της φαρμακο­ ποιίας των ΗΠΑ ως ηρεμιστικό. Χρησιμοποιείται ευρέως και είναι εγκεκριμένο στην Ευρώπη ως ήπιο υπνωτικό για την ανακούφιση από το άγχος και για την αντιμετώπιση της aϋπνίας. • 1 25 .

Ποσο αποτελεσματική είναι; Από όλες τις φυσικές ουσίες που έχουν καταπραϋντικές ιδιότητες, η βαλεριάνα φαίνεται ότι ε ίναι η πιο αποτελεσματική , σύμφωνα με το δρα Βάρο Τάιλερ, ε ιδικό στα θεραπευτικά βότανα. Τα στοι­ χε ία που αποδε ικνύουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλε ια της βαλεριάνας ε ίναι τόσο ισχυρά και πε ιστικά, ώστε αρκετοί Ευρωπαίοι κατασκευαστές φυσικών θεραπευτικών ουσιών έχουν κάνει αίτηση στον Αμερ ικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρ­ μάκων να επιτρέψ ε ι την κυκλοφορία της βαλεριάνας ως βοήθη μα κατά της aϋπνίας, δίχως συνταγή γιατρού, με την έννοια ότι το βοήθη μα ε ίναι μια ουσία που λε ιτουργ ε ί καταπραϋντικά και ήπια ηρε μιστικά. Η επιστη μονική βιβλιογραφία περιλαμβάνει περισσό­ τερες από 200 επιστη μονικές μελέτες σχετικά με τη φαρμακολογία της βαλεριάνας, οι περισσότερες από τις οποίες ε ίναι ευρωπα·ίκές μελέτες των τελευταίων τριάντα ετών. Η βαλεριάνα ε ίναι ένα καλά δοκιμασμένο υπνωτικό ρόφη μα. Τουλάχιστον έξι ελεγχόμενες κλινικές μελέτες που πραγματοποι­ ήθηκαν στην Ευρώπη δε ίχνουν ότι μπορε ί να με ιώσε ι το χρονικό διάστη μα που μεσολαβεί μέχρι τον ύπνο, να παρατε ίνει τη διάρ­ κε ια του ύπνου, να αυξή σε ι τις φάσε ις του βαθέος ύπνου και τα όνε ιρα, να με ιώσει τη συχνότητα των ξυπνη μάτων κατά τη διάρ­ κεια της νύχτας και να βελτιώσε ι την ποιότητα του ύπνου σε αυτούς που κοιμούνται φυσιολογικά αλλά και σε αυτούς που πάσχουν από αϋπνία. Μ ια κλασική μελέτη ε ίναι αυτή που πραγ­ ματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1 980, στα εργαστήρια της εταιρίας Nestle. Για τρε ις συνεχόμενε ς βραδιές τη φορά, αυτοί που συ μμετε ίχαν στη μελέτη έλαβαν ε ίτε εκχύλισμα βαλεριάνας ε ίτε ένα αδρανές φάρμακο (placebo ) . Το 37% αυτών που πήραν βαλεριάνα δήλωσαν ότι αποκοιμήθηκαν πιο γρήγορα, ενώ το αντί­ στοιχο ποσοστό στην ομάδα που έπαιρνε το placebo ήταν 23 % . Επιπλέον, τ ο 43 % αυτών που πήραν βαλεριάνα ε ίπαν ότι κοιμή­ θηκαν καλύτερα απ ' ό,τι συνή θως. Αυτοί όμως που επωφελήθηκαν περισσότερο ήταν όσοι ε ίχαν συστη ματικά προβλή ματα στον ύπνο τους. Ανάλογα ήταν και τα αποτελέσματα μιας σουηδικής μελέτης. Το 44% αυτών που αντιμετώπιζαν προβλή ματα στον ύπνο τους ε ίπαν ότι ε ίχαν άριστο ύπνο μετά τη λήψη ενός προ.ίόντος 400 mg βαλεριάνας. Το 89% δήλωσαν ότι ο ύπνος τους βελτιώθηκε .

• 1 26 .

Β αλεριάνα ή Halicon ; Η βαλεριάνα ε ίναι εξίσου αποτελεσματική με το Halicon που χορηγείται ως υπνωτικό με τη μορφή δισκίων. Σε μια γερμανική μελέτη το 1 992 έγινε σύγκριση της αποτελεσματικότητας της βαλε­ ριάνας (υπό μορφή δισκίων που περιέχουν 160 mg βαλεριάνας κ�ι 80 mg βάλσαμο λε μονιού) και του Halicon (υπό μορφή δισκίων που περιέχουν 0, 1 25 τριαζολάμης) σε ε ίκοσι ανθρώπους ηλικίας τριά­ ντα έως πενήντα ετών. Για μια χρονική περίοδο εννέα νυχτών, ο συνδυασμός της βαλεριάνας αποδε ίχτηκε εξίσου αποτελεσματικός με το Halicon με την έννοια ότι τα άτομα που έλαβαν βαλεριάνα κοιμήθηκαν το ίδιο γρήγορα και το ίδιο καλά. Μάλιστα η βαλεριά­ να ήταν περισσότερο αποτελεσματική στα άτομα που ε ίχαν μεγα­ λύτερα προβλή ματα στον ύπνο. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα άτομα που έλαβαν βαλεριάνα, οι χρήστες του Halicon υπέφεραν από πονοκέφαλο καθώς και έλλε ιψη συγκέντρωσης την επόμενη μέρα. Ουσιαστικά, όλες οι δοκιμές δε ίχνουν καθαρά τη μεγάλη δια­ φορά ανάμεσα στη βαλεριάνα και στα συνταγογραφούμενα φάρ­ μακα, όπως το Valium και το Halicon. Το βότανο δεν επιφέρε ι πονοκέφαλο και υπνηλία τ ο επόμενο πρωινό ούτε με ίωση της συγκέντρωσης ή με ιωμένη φυσική απόδοση . Επίσης, δεν αλληλεπι­ δρά με το αλκοόλ έτσι ώστε να εντε ίνει τη με ίωση της απόδοσης, όπως συμβαίνει με τα συνθετικά φάρμακα που χορηγούνται για την αϋπνία. Μια γερμανική μελέτη που έγινε το 1 995 έδε ιξε ότι δεν υπάρχε ι καμία αλληλεπίδραση ανάμεσα στο αλκοόλ και στη βαλε­ ριάνα που να επιφέρε ι με ίωση της συγκέντρωσης, της προσοχής, του χρόνου αντίδρασης ή της απόδοσης κατά την οδήγηση αυτοκι­ νήτου . Συμπερασματικά, η βαλεριάνα μπορε ί να λαμβάνεται με την ίδια ασφάλε ια όταν πρόκειται να πάε ι κάποιος για ύπνο όπως και κατά τη διάρκεια της η μέρας, γεγονός που κάνει το βότανο αυτό περισσότερο ευέλικτο και κατάλληλο, ιδιαίτερα σε περιπτώσε ις που κάποιος επιθυμεί να κρατά υπό έλεγχο τα επίπεδα άγχους και στρες κατά τη διάρκεια της η μέρας. Οι ε ιδικοί επιση μαίνουν, επίσης, ότι η βαλεριάνα έχε ι πολύ λιγότερες ανεπιθύ μητες ενέργε ιες και ε ίναι περισσότερο ήπια σε σχέση με τα συνθετικά φάρμακα. «Η βαλεριάνα και οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες δεν έχουν τον ίδιο βαθμό δραστικότητας με τα συνθετικά φάρμακα ούτε όμως και τα με ιονεκτή ματά τους», αναφέρ ε ι ο ε ιδικός στα θέματα αυτά δρ Βάρο Τάιλερ.

• 1 27 .

Πώ ς ενεργεί η βαλεριάνα; Ο μηχανισμός με τον οποίο η βαλεριάνα ενεργ ε ί στον εγκέφαλο μοιάζε ι με αυτό των φαρμάκων βενζοδιαζεπίνης - του Halicon και του Valium. Τα φάρμακα αυτά στηρίζουν την κατασταλτική δράση τους στην ενεργοποίηση του νευροδιαβιβαστή γ-αμινοβουτυρικό οξύ, που με ιώνει τη διεγερτική ικανότητα του εγκεφάλου. Στα ζώα η βαλεριάνα επιφέρε ι το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα, προκαλώντας την απελευθέρωση του γ-αμινοβουτυρικού οξέος από το φλοι ό του εγκεφάλου. Στα ποντίκια τόσο η βαλεριάνα όσο και το Valium επι­ μηκύνουν τη διάρκε ια του ύπνου . Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Βιολογίας στο Μάρμπουργκ της Γερμανίας έδε ιξε ότι τα συστατικά της βαλεριάνας στα οποία οφε ί­ λονται οι καταπραϋντικές της ιδιότητες μπορε ί να προσκολλούνται στα ίδια ση μεία επαφής των υποδοχέων των εγκεφαλικών κυττά­ ρων όπου προσκολλούνται και τα βαρβιτουρικά και οι βενζοδιαζε ­ πίνες. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, η βαλεριάνα εκδίωξε τις βενζοδιαζεπίνες από τα ση με ία επαφής των υποδοχέων στα εγκε­ φαλικά κύτταρα των ζώων. Δεν έχουν ακόμη διευκρινιστε ί πλήρως τα συστατικά της βαλε­ ριάνας που έχουν κατασταλτική δράση στο κεντρικό νευρικό σύστη­ μα. Το βαλεριανικό οξύ και τα valepotriates είναι χη μικές ουσίες που συναντώνται αποκλε ιστικά στη βαλεριάνα. Το βαλεριανικό οξύ χρησιμοποιείται στην παρασκευή διαφόρων ευρωπα·ίκών προ·ίόντων και συχνά συνδυάζεται με άλλα ήπια κατασταλτικά βότανα, όπως είναι το βάλσαμο λε μονιού, η πασσιφλόρα και το χαμομήλι. Σύμφω­ να με το φυσιοδίφη Στίβεν Φόστερ, στη βαλεριάνα έχουν ανιχνευτεί περισσότερες από 120 ενεργές χη μικές ουσίες, ο συνδυασμός των οποίων έχε ι ως αποτέλεσμα την κατασταλτική δράση της. Σε ποιου ς απευ θύνεται; Καθένας μπορεί να πάρει βαλεριάνα για να χαλαρώσει, να κοιμηθε ί καλύτερα και να ηρεμήσει σε στιγμές ήπιου άγχους και στρες -ακόμη και πριν δώσε ι κάποια διάλεξη ή εκφωνήσε ι κάποιο λόγο ή πριν μπει στο αεροπλάνο, αν φοβάται τα ταξίδια με το αεροπλάνο- ακόμη και ως μυοχαλαρωτικό. Μπορεί να το πάρει κατά τη διάρκεια της ημέρας ή το βράδυ για καλύτερο ύπνο. Η βαλεριάνα μπορεί επίσης να απα­ λύνει τα συμπτώματα της διακοπής λήψης συνθετικών φαρμάκων και μπορε ί να λειτουργήσε ι ως υποκατάστατο αυτών σε ανθρώπους με ήπιο έως μέτριο άγχος και αϋπνία. • 1 28 .

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΤΕΪΝ Θεραπε ύει γρήγορα, δίχως πόνο

Ο Σκιπ Ντέιν, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπρίγκαμ Γιανγκ, και πρωταθλητής της άρσης βαρών, σήκωσε μια μπάρα βάρους 325 κιλών περίπου, την έβαλε στους ώμους του, κάθισε σταυ­ ροπόδι και, στη συνέχε ια, άρχισε και πάλι να σηκώνεται στα­ διακά. Δύο χρόνια πριν, στα πεντηκοστά γενέθλιά του, είχε κάνει ρεκόρ άρσης βαρών στο πανεπιστήμιο και από τότε το έσπασε ο ίδιος σηκώνοντας 400 κιλά περίπου στους ώμους του. Όμως, εκείνο το βράδυ του 1 995, καθώς επιχε ιρούσε να ση­ κωθε ί, αισθάνθηκε τον τετρακέφαλο μυ του αριστερού του μηρού να τον εγκαταλε ίπε ι. Κύλησε πίσω και έριξε κάτω την μπάρα. Ο πόνος στο μηρό του ήταν εξουθενωτικός. Κατάφε­ ρε να τεντώσε ι το μυ του αρκετά έτσι ώστε να καταφέρε ι να περπατήσει κουτσαίνοντας και να φτάσε ι σπίτι του. Πέρασε εκε ίνο το βράδυ δίχως παυσίπονα. Ο Ντέιν γνώριζε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ένας τέτοιος τραυματισμός θα χρειαζόταν τρεις έως τέσσερις εβδο­ μάδες για να τον ξεπεράσει με τη βοήθεια των γνωστών αναλ­ γητικών φαρμάκων. Η θεραπεία όμως που του συνέστησε ο για­ τρός του, Ντένις Ρέμινγκτον, δεν περιλάμβανε τη χρήση αναλ­ γητικών. Ο Ρέμινγκτον, που έχε ι ειδικευτε ί στη θεραπεία με φυσικές ουσίες, χορήγησε στον Ντέιν ρίζα βαλεριάνας σε συν­ δυασμό με φοινικόδεντρο και μασάζ. «Σε έξι μέρες επέστρεψα στην προπόνησή μου και μπορούσα και πάλι να σηκώσω 300 κιλά», θυμάται ο Ντέιν. Η βαλεριάνα ενήργησε ως χαλαρωτικό των μυών, ανακουφίζοντας από τον πόνο, και το φοινικόδεντρο επιτάχυνε τη διαδικασία της ίασης, μειώνοντας τη φλεγμονή. Κατά τη διάρκεια των έξι ημερών μπορούσε να συνεχίσει την προπόνησή του με την άρση της μπάρας, αλλά δεν έκανε καθί­ σματα και κάμψεις. Ποια ε ίναι η σωστή αναλογία; Μπορε ί να ξεκινήσε ι κανείς με χαμηλή δόση και, αν χρε ιάζεται, να αυξήσε ι σταδιακά τη δόση. Για όσους θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη βαλεριάνα ως βοήθημα για τον ύπνο, ο δρ Ντόναλντ Μπράουν συνι­ στά τη λήψη 300 έως 500 mg ενός τυποποιημένου εκχυλίσματος βαλε­ ριάνας μία ώρα περίπου πριν από την κατάκλιση . Ο ίδιος συνιστά τη • 1 29 .

με ίωση αυτής της δόσης κατά το ήμισυ, όταν λαμβάνεται ως ήπιο ηρε­ μιστικό για να κατευνάσε ι το άγχος κατά τη διάρκε ια της ημέρας. Η ποσότητα αυτή ( 150-300 mg) ισοδυναμε ί με μισό έως ένα κουτα­ λάκι του γλυκού υγρό εκχύλισμα βαλεριάνας και με ενάμιση κουτα­ λάκι του γλυκού βάμμα βαλεριάνας. Τα αποτελέσματα είναι ορατά μέσα σε 30-45 λεπτά. Ο παράγοντας ασφάλεια - Πόσο ασφαλής είναι η χρήση της βαλεριάνας; Οι ανεπιθύμητες ενέργειες στις συνιστώμενες δόσεις είναι ελάχιστες και ασήμαντες. Η συνηθέστερη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι οι περι­ στασιακές στομαχικές διαταραχές. Ωστόσο, σε υψηλές δόσε ις, η βαλε­ ριάνα μπορεί να προκαλέσει κεφαλαλγία, ανησυχία, ναυτία και πρωι­ νή αστάθεια ή αδυναμία. Αν αισθάνεστε υπνηλία ή αδυναμία το επό­ μενο πρωί, η δόση είναι ίσως πολύ υψηλή για εσάς. Σε αυτή την περί­ πτωση, οι ειδικοί συμβουλεύουν απλώς να μειώσετε τη δόση που λαμ­ βάνετε. Η βαλεριάνα, αντίθετα με τα υπνωτικά χάπια που συνήθως συνταγογραφούνται, δεν προκαλεί εθισμό και νοητικές διαταραχές. Δεν υπάρχουν αναφορές σοβαρής δηλητηρίασης σε ζώα ή ανθρώπους από υπερβολική δόση. Ωστόσο, ορισμένοι νοσοκομειακοί γιατροί έχουν παρατηρήσει ότι ορισμένα άτομα έχουν, λόγω ιδιοσυγκρασίας, αντίθετη από την αναμενόμενη ανταπόκριση στη βαλεριάνα. Έτσι, γίνονται περισσότερο ανήσυχοι και το άγχος τους και οι ρυθμοί τους αυξάνονται, αντί να χαλαρώνουν και να γίνονται πιο ήρεμοι. Στη μόνη γνωστή περίπτωση υπερδοσολογίας της βαλεριάνας, μια γυναίκα πήρε σαράντα έως πενήντα κάψουλες ρίζας βαλεριάνας σε σκόνη σε μία απόπειρα αυτοκτονίας. Μισή ώρα αργότερα, αισθάν­ θηκε κόπωση, κράμπες στο στομάχι, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη και τρέμουλο στα χέρια και τα πόδια. Ωστόσο, σε είκοσι τέσσερις ώρες είχε επανέλθει στη φυσιολογική της κατάσταση . Έπειτα από αυτό, οι γιατροί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υπερδοσολογία των 20 γρ. (20.000 mg) δεν προκαλεί οξεία δηλητηρίαση . Ο Οργανι­ σμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ κατατάσσει τη βαλεριάνα στα ασφαλή προ"ίόντα. Προσοχή: Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη βαλεριάνα μόνοι σας, ως βοήθημα για το ήπιο άγχος και για τα προβλή ματα ύπνου. Ωστό­ σο, αν πάσχετε από σοβαρής μορφής άγχος ή αϋπνία ή αν ακολου­ θείτε θεραπε ία για ψυχιατρικά προβλήματα, αν παίρνετε οποιαδή­ ποτε άλλα ψυχοτρόπα φάρμακα, συμβουλευτε ίτε το γιατρό σας πριν • 1 30 .

προβείτε στη λήψη βαλεριάνας. Η μετάβαση από τα συνθετικά ψυχο­ τρόπα φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται στη βαλεριάνα θα πρέπε ι να γίνεται με την επίβλεψη γιατρού. Ποιος δεν πρέπει να παίρνει βαλεριάνα; Η βαλεριάνα δεν ενδε ίκνυται κατά την κύηση και τη γαλουχία, σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 2 ετών και σε συνδυασμό με άλλα ηρεμιστικά ή αγχολυτικά φάρμακα που χορηγούνται με ή χωρίς συνταγή γιατρού. Σημε ίωση: Αν υποφέρετε από χρόνια αϋπνία, πρέπει να περιορί­ σετε την ποσότητα καφε·tνης που λαμβάνετε . Οι υψηλές δόσεις της καφεtνης είναι δυνατό να εξουδετερώσουν κάποια από τα καταπραϋ­ ντικά αποτελέσματα της βαλεριάνας. Συμβουλή προς τους καταναλωτές Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας που έχει διεξαχθεί στην Ευρώπη για τη βαλεριάνα έχει γίνει με τυποποιη μένα προ'ίόντα βαλεριάνας. Για να αποκτήσετε ένα προ'ίόν τέτοιας ποιότητας, αναζητήστε στην επισήμανση των προ'ίόντων την ένδειξη «υδατοδιαλυτό εκχύλισμα τυποποιημένο στο βαλεριανικό οξύ» ( έτσι ώστε να περιέχε ι 0,8% βαλερενικό οξύ).

• 1 31 .

Τ α θαυ ματουργά δ ι σκία ,.

που προστατε υου ν και θε ραπε ύ ουν το συ κώ τι ( Το σ ίλu β ο το μαριανό ) Ο ι ασθένειες του ήπατος αποτελούν μάστιγα τη ς σύγχρο­ νη ς ζωής και μπορεί να προσβάλλουν οποιονδήποτε, ανε­ ξαρτ ήτου ηλικίας. Ωστόσο, η φύση διαθ έτει ένα μοναδικό τρόπο θ εραπείας τους.

ο λα τα >. Χαρακτηρισtικά αναφέρει ότι η ροή του εννιάχρονου εγγονού του ακουγόταν «σαν τους καταρράκτες του Νιαγάρα», σε σύγκριση με τη δική του. Ακόμη πιο ενοχλητικό ήταν το γεγο­ νός ότι οι σtύσεις του γίνονταν προοδευτικά πιο αδύναμες και γι ' αυτό ανησυχούσε για τις σεξουαλικές του επιδόσεις με τη νέα του σύζυγο. Τα δύο του αδέλφια, ένας από τους οποίους ήταν γιατρός, έπασχαν από υπερπλασία του προ σr άτη και έτσι, αφού γνώ­ ριζε το πρόβλη μα, αποφάσισε να επισκεφτεί έναν ουρολόγο • 1 94 .

και στη συνέχε ια έναν άλλο και μετά ακόμη έναν. Ο ι γιατροί συμφώνησαν μεταξύ τους: «Το πρόβλη μα αυτό σχετίζεται με την ηλικία>) . Ο Ί'ζόναθαν σκέφτηκε να πάρ ε ι μέρος σε μια μελέτη του φαρμάκου Proscar, αλλά αποσύρθηκε όταν έμαθε ότι μία απο τις ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου ήταν η με ίωση της στύσης. Τότε έμαθε για το δρα Γκλεν Γκέρμπερ, έναν ουρολόγο του Ιατρικού Κέντρου του Σικάγο, που δοκίμαζε το saw palmetto στους ασθενείς που έπασχαν από υπερπλασία του προστάτη . Ο Γκέρμπερ ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι ' αυτή τη φυσι­ κή θεραπευτική ουσία, αφού πολλοί ασθενείς του ε ίχαν ενθου­ σιαστεί με τη χρήση του βοτάνου το οποίο είχαν δοκιμάσει με δική τους πρωτοβουλία, έχοντας διαβάσει σχετικά με αυτό σε περιοδικά υγε ίας. Η μελέτη του δρος Γκέρμπερ είναι πρωτο­ ποριακή διότι χρησιμοποιεί εξελιγμένες μεθόδους προκειμέ­ νου να μετρήσει την ευεργετική επίδραση του βοτάνου, όπως η πίεση στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης. Η μείωση του μεγέθους του προστάτη, όπως λέει ο ίδιος, δε σημαίνει πάντα βελτίωση των συμπτωμάτων. Ο Ί'ζον Βέιλ άρχισε να παίρνει δύο κάψουλες saw palmetto ημερησίως, τις οποίες προμηθευόταν από τα καταστήματα ειδών υγιεινής διατροφής. Είχε την ελπίδα ότι θα έβλεπε κάποια βελτίωση σε ένα μήνα, αλλά τα πρώτα σημάδια ήρθαν έπε ιτα από τρεις μήνες. «Τότε, ξαφνικά, παρατήρησα μια θεα­ ματική βελτίωση στη ροή των ούρων μου ! )) Δεν ήταν η βέλτι­ στη, αλλά ήταν αρκετή ώστε να είναι ικανοποιημένος. Ωστόσο, πάνω από όλα, ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος που ξαναβρήκε τη δυνατή στύση του. «Η σεξουαλική μου ζωή βελτιώθηκε ξαφνι­ κά)) λέει. Όσο για τις ανεπιθύμητες ενέργειες, δε διαπίστωσε ' καμία απολύτως. Η εξάμηνη μελέτη του δρος Γκέρμπερ δεν έχει ακόμη ολο­ κληρωθεί, αλλά όπως αναφέρει ο ίδιος, πολλοί άντρες, όπως ο Βέιλ, «παρατήρησαν αξιοσημείωτη βελτίωση των συμπτωμά­ των)) ενώ κάποιοι άλλοι αισθάνθηκαν ότι το βότανο αυτό δεν ' είχε καμία αξιοσημείωτη επίδραση, και αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί με κάθε θεραπεία. Η στατιστική επεξεργα­ σία των αποτελεσμάτων, που περιλαμβάνει και την ανάλυση των δεδομένων από τις μετρήσεις της πίεσης στην ουροδόχο κύστη, θα γίνει μόνο αφού ολοκληρωθεί η μελέτη. Ωστόσο, ο δρ • 1 95 .

Γκέρμπερ επισημαίνει ότι πολλοί ασθενείς, όπως ο Βέιλ, θα συνεχίσουν να παίρνουν το βότανο saw palmetto διότι είναι σίγουροι ότι τους βοήθησε. Και η ερώτηση κλειδί είναι: Ο ίδιος ο δρ Γκέρμπερ, που είναι αυθεντία στον τομέα αυτό, θα έπαιρνε saw palmetto αν έπασχε από ΒΡΗ; Στο ερώτημα αυτό μας απα­ ντά ανεπιφύλακτα καταφατικά. «Δε νομίζω πως θα χάσει κάποι­ ος αν το δοκιμάσει. Είναι δυνατόν να του κάνει πολύ καλό και, στη χειρότερη περ ίπτωση, δεν πρόκειται να τον βλάψει». Σημείωση : Χρησιμοποιήθηκε ψευδώνυμο, προκειμένου να διαφυλάξουμε την ταυτότητα του ασθενούς, αφού αναφέρο­ νται απόρρητα προσωπικά δεδομένα του, αλλά τα ιατρικά δεδομένα είναι ακριβή. Τι ε ίναι το saw palmetto ; Το εκχύλισμα του βοτάνου αυτού παράγεται από τις καστανόχρωμες ή μαύρες ρώγες του φυτού saw palmetto, που είναι ένα μικρό φυτό της οικογενείας κορυφάς η σκιαδοφόρος (fan palm family) το οποίο ευδο­ κιμεί κυρίως στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ. Το φυτό χρησιμοποιείται εδώ και πολλούς αιώνες για τη θεραπεία προβλημάτων του προστάτη. Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα το saw palmetto ήταν στη λίστα των ουσιών του Εθνικού Οργανισμού Τυποποίησης των ΗΠΑ, ως θερα­ πεία για την υπερπλασία του προστάτη. Σήμερα, οι ρώγες του saw palmetto μεταφέρονται με πλοία στην Ευρώπη, όπου υπόκεινται σε επεξεργασία από τις φαρμακευτικές εταιρίες για να παρασκευαστούν δισκία και εκχυλίσματα του βοτάνου. Στη συνέχεια, τα προ'ίόντα αυτά επιστρέφουν στις ΗΠΑ και διατίθενται στην αγορά ως «συμπληρώμα­ τα διατροφής», αφού ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ δεν τα εντάσσει στην κατηγορία των φαρμάκων. Ποια επιστημονικά στοιχε ία δε ίχνουν την αποτελεσματικότητα του βοτάνου; Τα στοιχεία που δείχνουν την αποτελεσματικότητα του saw palmetto είναι εντυπωσιακά, παρά το γεγονός ότι η έρευνα έχει δείξει ότι οποι­ αδήποτε θεραπεία για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη (ΒΡΗ) παρουσιάζει ένα ισχυρό «εικονικό αποτέλεσμα», που σύμφωνα με ορισμένους ανέρχεται στο 30% έως 40% . Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος από αυτό που φαίνεται ως ευεργετικό αποτέλεσμα του βοτάνου οφείλεται πιθανά σε ψυχολογικούς ή τυχαί­ ους λόγους, με την έννοια ότι ένα εικονικό φάρμακο, ένα placebo, θα • 1 96 .

μπορούσε να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Ωστόσο, από την πλευρά του ασθενούς, αν το saw palmetto ενεργεί εν μέρει στην ψυχολογία του ενισχύοντας την πίστη του ότι θα θεραπευτεί, αυτό δε θα μπορούσε να είναι αρνητικό, αφού σε τελική ανάλυση το βότανο είναι πολύ πιο οικονομικό και ασφαλές σε σχέση με φάρμακα όπως είναι το Proscar, τα οποία έχουν επίσης ένα ισχυρό «εικονικό αποτέλεσμα», που όμως συνοδεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες. Έτσι, οι αρνητικές επιπτώ­ σεις είναι περισσότερες από τις πιθανές ωφέλειες του φαρμάκου για τον ασθενή. Τα ερευνητικά αποτελέσματα έχουν δείξει ότι το saw palmetto έχει κερδίσει την έγκριση των επιστημόνων και τη θέση που του αρμόζει στο χώρο της υγείας και όλα αυτά το καθιστούν ιδιαίτερα δημοφιλές στην Ευρώπη. Περίπου είκοσι μελέτες που έγιναν σε ασθενείς έδειξαν ότι η φυσική θεραπευτική ουσία που προέρχεται από αυτό το βότανο έχει ποσοστό επιτυχίας 90% στη θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη. Αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ποσοστό ίασης που αποδίδεται στα συνθετικά φάρμα­ κα και στη χειρουργική επέμβαση . Ορισμένες μελέτες ήταν βραχυ­ χρόνιες και δεν εξέτασαν το ενδεχόμενο «εικονικό αποτέλεσμα». Όμως, από επτά μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος saw palmetto, οι έξι έδειξαν ότι έπειτα από έναν έως τρεις μήνες χρήσης το βότανο ήταν ανώτερο από το placebo. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη 1 10 αντρών με υπερπλασία του προστάτη, στους οποίους χορηγήθηκε είτε το βότανο είτε ένα placebo, το saw palmetto είχε πολύ ευεργετική επίδραση, όπως ανα­ φέρθηκε στο Brίtίsh Joumal of Clίnίcal Pharmacology το 1 984. Το εκχύλισμα saw palmetto, με δόση 320 mg ημερησίως, ήταν δέκα φορές πιο αποτελεσματικό από το placebo σε ό,τι αφορά τη βελτίω­ ση της ροής των ούρων και πέντε φορές πιο αποτελεσματικό στην καλή κένωση της ουροδόχου κύστης. Εξάλλου, η ίδια μελέτη έδειξε ότι οι άντρες που έλαβαν το βότανο δε χρειαζόταν να σηκωθούν τη νύχτα για να ουρήσουν ούτε αισθάνθηκαν πόνο, δυσφορία ή δυσκο­ λία στην ούρηση, όπως τους συνέβαινε πριν πάρουν το εκχύλισμα saw palmetto. Επιπλέον, όλα αυτά τα οφέλη σημειώθηκαν σε χρονικό διάστη μα τριάντα ημερών από τη λήψη του βοτάνου. Μια μελέτη τριάντα αντρών που πραγματοποιήθηκε από Ιταλούς ερευνητές το 1 983 έδειξε ανάλογη βελτιώση της κατάστασης των ασθενών με το saw palmetto. Έπειτα από ένα μόλις μήνα χρήσης του βοτάνου, οι άντρες διαπίστωσαν μεγαλύτερη ευκολία στην ούρηση • 1 97 .

και η ροή των ούρων ήταν αυξημένη σημαντικά, υπερβαίνοντας κατά δεκαεπτά φορές τα αντίστοιχα ενδεχόμενα οφέλη του placebo. Σε μεγάλες δοκιμές δίχως εικονικό φάρμακο, το saw palmetto αξιολογήθηκε από τους ίδιους τους χρήστες του. Το 1993 Γερμανοί ερευνητές χορήγησαν εκχύλισμα saw palmetto σε 1 .334 ασθενείς για χρονικό διάστημα έξι μηνών. Το 80% των ασθενών έκρινε τη θερα­ πεία καλή έως άριστη. Η συχνότητα της ούρησης μειώθηκε κατά 37%, η συχνότητα της νυκτερινής ούρησης μειώθηκε κατά 54% και η ικα­ νότητα κένωσης της ουροδόχου κύστης αυξήθηκε κατά 50%. Σε μια περισσότερο πρόσφατη μελέτη που διεξάχθηκε σε διάφο­ ρα ιατρικά κέντρα στο Βέλγιο και στην οποία συμμετείχαν 305 ασθε­ νείς, τα αποτελέσματα του saw palmetto ήταν ακόμη πιο εντυπωσια­ κά, σύμφωνα με τη γνώμη των γιατρών, των ασθενών, αλλά και όπως προέκυψε από αντικειμενικές μετρήσεις. Έπειτα από τρεις μήνες το 88% των ασθενών δήλωσαν ότι παρατήρησαν μείωση των συμπτωμά­ των και ότι η ποιότητα της ζωής τους βελτιώθηκε, αφού δεν ήταν ανα­ γκασμένοι να ξυπνούν πολλές φορές τη νύχτα για να ουρήσουν. Οι γιατροί συμφώνησαν επίσης με την κατά 88% αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος του βοτάνου. Προσεκτικές μετρήσεις με πρότυπες δοκιμές επιβεβαίωσαν επίσης την αποτελεσματικότητα της θεραπεί­ ας με το saw palmetto. Για παράδειγμα, η ροή των ούρων αυξήθηκε κατά 25 % και το μέγεθος του προστάτη μειώθηκε κατά 10%. Εξάλ­ λου, σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι τα αποτελέσματα ενός διε­ θνού ς αποδοχής ερωτηματολογίου έδειξαν μείωση των συμπτωμάτων του προστάτη στους ασθενείς κατά 35 %. Πώς ενεργε ί to saw palmetto ; Δεν είναι ακόμη σαφής ο τρόπος με τον οποίο δρα το saw palmetto. Η θεωρία που επικρατεί είναι ότι το βότανο αυτό μειώνει τα επίπεδα μιας πολύ ενεργούς μορφής της αρσενικής ορμόνης τεστοστερόνης, που είναι γνωστή με το όνομα διυδροτεστοστερόνη ή DΗΓ και η οποία θεω­ ρείται ο κύριος παράγοντας που προκαλεί υπερπλασία του προστάτη. Πρόκειται για ένα παράδοξο. Ένα ένζυμο ενεργοποιεί την παραγωγή της διυδροτεστοστερόνης, ξεγελώντας τα κύτταρα και κάνοντάς τα να νομίζουν ότι ο οργανισμός βρίσκεται και πάλι στην εφηβεία οπότε πολ­ λαπλασιάζονται με ταχύτερο ρυθμό. Έτσι, η διυδροτεστοστερόνη προ­ καλεί υπερπαραγωγή των κυττάρων του προστάτη, με αποτέλεσμα την αύξηση του μεγέθους του αδένα. Οι άντρες με υπερπλασία του προ­ στάτη έχουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα αυτής της ορμόνης. Το ίδιο συμ• 1 98 .

βαίνει και με αυτούς πσu πάσχσuν από καρκίνο τσu προστάτη. Ειδικό­ τερα, οι μελέτες δείχνσuν ότι το εκχύλισμα saw palmetto αποκλείει τη δράση τσu ενζύμσu που προάγει την παραγωγή της διυδροτεστοστερό­ νης. Με άλλα λόγια, καταστέλλει την παραγωγή της ορμόνης. Όμως, ποια είναι τα ενεργά συστατικά του saw palmetto; Πολλοί ειδικοί στο χώρο αυτόν αποδίδουν τις ιδιότητες τσu βοτάνσu στις φυτι­ κές στερόλες που διαθέτει και κυρίως στη σιτοστερόλη. Έχει ορμονι­ κές επιδράσεις καθώς και aντιφλεγμονώδη δράση και είναι δυνατόν να αναστέλλει άμεσα την ανάπτυξη των κυττάρων του προστάτη. Πολ­ λοί πιστεύουν ότι η θεραπευτική δράση τσu saw palmetto οφείλεται στο συνδυασμό των συστατικών του. Ποια ε ίναι η συνιστώμενη δόση; Η συνιστώμενη δόση που βρέθηκε πως είναι αποτελεσματική στις μελέτες είναι 320 mg τυποποιημένου εκχυλίσματος, μία φορά την ημέρα ή δύο φορές ημερησίως, από 160 mg. Πόσο γρήγορα ενεργε ί; Οι μελέτες έδειξαν ότι το saw palmetto μπορεί να φέρει ταχεία ανα­ κούφιση στον ασθενή - σύμφωνα με μια μελέτη, στην οποία χορηγή­ θηκαν 320 mg saw palmetto ημερησίως, το βότανο δρα σε είκοσι οκτώ ημέρες - ενώ με το φάρμακο Proscar συνήθως τα πρώτα αποτελέσμα­ τα γίνονται ορατά σε διάστημα έξι έως δώδεκα μηνών. Ωστόσο, η ευεργετική επίδραση τσu saw palmetto είναι συσσωρευτική, έτσι η μακροχρόνια χρήση του εξασφαλίζει μεγαλύτερη βελτίωση της υγείας του ασθενούς. Ο δρ Ντόναλντ Μπράουν, πολύ γνωστός φυσιοπαθολό­ γος στο Σιάτλ των ΗΠΑ, συμβουλεύει τσuς ασθενείς του να παίρνουν 320 mg saw palmetto ημερησίως για τουλάχιστον τέσσερις έως έξι εβδομάδες, προκειμένου να διαπιστώσουν αν είναι αποτελεσματικό. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, το βότανο θα πρέπει στο εξής να γίνει μέρος της καθημερινής ζωής τσu ασθενούς. Πόσο ασφ αλή; ε ίναι η χρή ση t ου; Αυτό που κάνει το βότανο αυτό τόσο δημοφιλές στο χώρο της ιατρι­ κής και της υγείας γενικότερα είναι η ουσιαστική έλλειψη ανεπιθύ­ μητων ενεργειών και τοξικότητας. Έχουν αναφερθεί ορισμένα μόνο περιστατικά στομαχικών διαταραχών και εντερικής διάτασης ( φού­ σκωμα). Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν στοιχεία οξείας ή μακροπρόθεσμης τοξικότητας. Επίσης τα ερευνητι• 1 99 .

κά στοιχεία δείχνουν ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις του saw palmetto με άλλα συνθετικά φάρμακα. Ποιο; πρέπει να to δοκιμάσει; Αν ζούσατε στη Γερμανία, θα ήταν σχεδόν σίγουρο ότι ο γιατρός σας θα σας συμβούλευε να πάρετε το saw palmetto ίσως σε συνδυασμό με άλλες φυσικές θεραπευτικές ουσίες. Στη Γερμανία το βότανο αυτό είναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη. Πράγματι, σύ μφωνα με μια αναφορά του 1993, στη Γερ­ μανία, στο 90% των ασθενών που πάσχουν από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη χορηγούνται φυσικές θεραπευτικές ουσίες και το 50% των Γερμανών ουρολόγων προτιμούν τη χορήγηση εκχυλισμάτων βοτάνων έναντι των συνθετικών φαρμάκων. Από όλα τα βότανα, το saw palmetto είναι αυτό που χρησιμοποιείται ευρύτερα και, μάλιστα, ορισμένες φορές ως το κύριο συστατικό σε συνδυασμούς διαφόρων φυσικών θεραπευτικών ουσιών. Προσοχή: Δεν πρέπει να κάνει κάποιος μόνος του τη διάγνωση ότι πάσχει από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Αν υποφέρετε από συμπτώματα του προστάτη, πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό, διότι τα συμπτώματα αυτά είναι δυνατόν να υποδεικνύουν την ύπαρ­ ξη άλλων προβλημάτων, μεταξύ των οποίων είναι και ο καρκίνος που μπορεί να θεραπευτεί. Πριν δοκιμάσετε το saw palmetto ή άλλες θεραπείες με βότανα, πρέπει να λάβετε την ιατρική διάγνωση ότι πάσχετε από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Ακόμη και τότε καλό είναι να χρησιμοποιήσετε το βότανο υπό την επίβλεψη του για­ τρού ή κάποιου άλλου ειδικού από το χώρο της υγείας.

SAW ΡΑLΜΕΠΟ Ή PROSCAR; Αν σας συστήσουν να πάρετε το φάρμακο finasteride που είναι γνω­ στό με το εμπορικό όνομα Proscar και χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, πρέπει να γνω­ ρίζετε κάποια στοιχεία για το φάρμακο αυτό. Το Proscar έχει σημα­ ντικές ανεπιθύμητες ενέργειες, ιδιαίτερα στη στυτική λειτουργία των αντρών, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα του δρος Ρολφ Νάντερ. Ένας στους είκοσι άνδρες που παίρνουν το φάρμακο αυτό παρου­ σιάζει ανικανότητα και ένας στους δεκαέξι άνδρες παρουσιάζει προ­ βλήματα στύσης, με αποτέλεσμα η λήψη του Proscar να μην ενδεί• 200 •

κνυται, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που είναι πραγματικά επι­ βεβλημένη. Επιπλέον, σύμφωνα με μια μελέτη του 1 996, στην οποία έλαβαν μέρος 1 .229 άνδρες και η οποία σύγκρινε την αποτελεσματι­ κότητα του Proscar με ένα placebo καθώς και ένα καινούριο φάρμα­ κο που εγκρίθηκε πιο πρόσφατα για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, του Hytrin, της φαρμακευτικής εταιρίας Abbott, η αποτελεσματικότητα του Proscar μπορεί να μην είναι καλύ­ τερη από αυτή του placebo. Σύμφωνα με τον Χέρμπερτ Λεπόρ, διευ­ θυντή ουρολογίας του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, που ήταν επικεφαλής της μελέτης, έπειτα από ένα έτος το Proscar κρίθηκε αναποτελεσματικό στη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και όχι καλύτερο από το placebo που χρη­ σιμοποιήθηκε στη μελέτη - το Hytrin αποδείχτηκε καλύτερο από το Proscar και καλύτερο από το placebo. Ωστόσο, η φαρμακευτική εται­ ρία Merck που παρασκευάζει το Proscar έκρινε ότι η μελέτη αυτή ήταν εσφαλμένη. Σχολιάζοντας αυτή τη μελέτη, ο δρ Λόγκαν Χόλτγκρεβ, πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρίας Ουρολογίας, δήλωσε ότι το υψηλό ποσοστό αποτυχίας της θεραπείας για την καλοήθη υπερπλα­ σία του προστάτη έχει ως αποτέλεσμα την αναζήτηση εναλλακτικής λύσης από τους ασθενείς που καταφεύγουν σε άλλες θεραπείες και έτσι αυξάνεται τελικά και το κόστος της περίθαλψης. «Το φαινόμενο της συνεχούς αναζήτησης θεραπείας οδηγεί σε μεγαλύτερο κόστος σε σχέση με το αντίστοιχο κόστος όταν ακολουθείται εξαρχής η σωστή θεραπεία». Ο δρ Μάικλ Μάρε·ί, φη μισμένος φυσιοπαθολόγος από το Σιάτλ και συγγραφέας πολλών βιβλίων, μεταξύ των οποίων και το Natural Altematίves to Over-the-Counter and perscrίptίon Drugs, υποστηρίζει ότι το saw palmetto θα έπρεπε να αποτελεί την πρώτη επιλογή του ασθενούς. Και οι λόγοι τους οποίους επικαλείται ε ίναι: Το Proscar είναι αποτελεσματικό σε ποσοστό μικρότερο του 37% των ασθε­ νών. Απαιτείται διάστη μα έξι έως δώδεκα μηνών, προκε ιμένου να υπάρξει ση μαντική βελτίωση της κατάστασης του ασθενούς και έχε ι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργε ιες στη στυτική λειτουργία του . Αντί­ θετα, το saw palmetto ε ίναι αποτελεσματικό σε ποσοστό 90% περί­ που των ανδρών. Η δράση του ε ίναι ταχύτερη και τα αποτελέσματα ε ίναι ε μφανή σε τέσσερις έως έξι εβδομάδες, ενώ δε συνοδεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες ή τοξικότητα.

• 201 .

ΤΟ SAW ΡΑLΜΕΠΟ ΣΕ ΠΑΡΑΣΚΕΎΑΣΜΑ ΜΕ ΑΛΛΑ ΒΟΤΑΝΑ

Το saw palmetto μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό όταν αναμειχθεί με άλλα βότανα. Ορισμένοι ερευνητές στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ εξετάζουν σήμερα το συνδυασμό του saw palmetto με άλλα βότανα όπως είναι το pygeum, οι σπόροι γλυκοκολοκύθας και το εκχύλισμα της ρίζας του φυτού stinging nettle. Στη Γερμανία, ένα τέτοιο προ"ίόν με την εμπορική ονομασία Prostagutt Forte, που συνδυάζει το βότανο saw palmetto και τη ρίζα του βοτάνου stinging nettle, θεωρείται ιδιαί­ τερα αποτελεσματικό και σε πολλές περιπτώσεις περισσσότερο απο­ τελεσματικό από το saw palmetto μόνο του. Εξάλλου, ένα σχετικά και­ νούριο αμερικανικό προ.ίόν με την εμπορική ονομασία Pros-Forte (του ομίλου Vitaline), που είναι ένα μείγμα 160 mg saw palmetto, 50 mg pygeum και 100 mg σπόρων γλυκοκολοκύθας έδειξε επίσης πολύ καλά αποτελέσματα πρόσφατα. Στη μελέτη αυτή, ο δρ Στιούαρτ I. Έρνερ, ειδικευμένος παθολόγος που εργάζεται στο Νοσοκομείο Memorial στο Όλμπανι της Νέας Υόρ­ κης, χορήγησε δύο δισκία Pros-Forte σε είκοσι άνδρες που έπασχαν από παθήσεις του προστάτη - είτε από καλοήθη υπερπλασία του προ­ στάτη είτε από χρόνια διαλείπουσα προστατίτιδα. Το 90% των ασθε­ νών διαπίστωσαν βελτίωση της κατάστασής τους με μείωση των συμπτωμάτων, σε ποσοστά που κυμαίνονταν από 12 έως 79%, όπως εκτιμήθηκαν από μετρήσεις που βασίστηκαν σε πρότυπα τεστ. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς ανέφεραν βελτίωση έπειτα από τέσσερις εβδομάδες θεραπείας. Ο δρ Έρνερ επισημαίνει ότι οι ασθενείς με τα πιο σοβαρά συμπτώματα σημείωσαν τη μεγαλύτερη βελτίωση. Σε κανέναν από τους ασθενείς δε σημειώθηκαν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες .

• 2 02 .

Φυ τοθε ραπε υτι κές ουσίε ς γι α τ η θε ραπε ία τη ς ου ρ ι κ ή ς αρθρ ίτ ι δ α ς ( Ο ι ι δ ι ότητες το σέλι νο υ και το υ ε κχυ λ ίσματος κερασιού) Αν πάσχετε απ ό ου ρ ική αρθρ ίτ ιδα ίσως θα σας ενδιέφε ­ ρε να εξ ετ άσετε την αποτελεσ ματικότ η τ α δύ ο παραδ ο­ σ ιακών φαρ μάκων . Δεν υπάρχε ι αδιάσε ιστη επιστ η μον ι­ κή μαρτυ ρ ία ότ ι ε ίναι αποτελεσ ματ ικ ά, αλλά υπάρχουν πολλοί που ισχυ ρ ίζονται πως έχουν ευ εργετ ική δρ άση . Για τ ο λόγο αυ τό , ο ρ ισ μένοι ε πιστή μονε ς αρχίζουν να μελετ ούν και πάλ ι τ ις ιδ ιότ η τ ές τ ους.

Α ν υποφέρετε από ουρική αρθρίτιδα, γνωρίζετε πολύ καλά τι είναι και πόσο επώδυνη είναι. Για όσους δεν πάσχουν από αυτή, η ουρική αρθρίτιδα είναι μια μορφή αρθρίτιδας που συνίσταται σε αιφ­ νίδιες προσβολές στους συνδέσμους, που είναι δυνατόν να προκαλέ­ σουν πόνο, οίδημα, ερυθρότητα και διαρκούν από μερικές ώρες έως μερικές μέρες. Ορισμένες φορές ο πόνος είναι σχεδόν ακατάπαυστος, λόγω χρόνιας φλεγμονής. Συχνότερα προσβάλλεται το μεγάλο δάχτυ­ λο του ποδιού, αλλά πολύ συχνά προσβάλλονται και τα γόνατα, οι ποδοκνημικές aρθρώσεις, οι καρποί των χεριών και τα άκρα καθώς και οι μικροί σύνδεσμοι των χεριών. Αν δεν ελεγχθεί, η ουρική αρθρί­ τιδα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή πάθηση των νεφρών. Χαρακτηρί­ ζεται από υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, το οποίο κρυ­ σταλλώνεται στους συνδέσμους προκαλώντας έντονο πόνο και φλεγ­ μονή . Η συνήθης θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση υψηλών δόσε• 203 .

ων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών (αναλγητικών) και φαρμάκων, όπως είναι η αλλοπουρινόλη, που αναστέλλει το σχηματισμό ουρικού οξέος. Η ουρική αρθρίτιδα αποκαλείται πολλές φορές και «αρθρίτι­ δα των διανοούμενων και των βασιλέων», διότι από αυτήν είχαν προ­ σβληθεί ο Μπεν Φράνκλιν και ο βασιλιάς Ερρίκος Η'.

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ

Ο γιατρός, προκειμένου να συστήσει στους ασθενείς του να πάρουν εκχύλισμα κερασιού ή σπόρους σέλινου για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας, πρέπει να διαθέτει επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους. Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχουν πραγματικά σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν τη δράση αυτών των φυσικών θεραπευτικών ουσιών καθώς και τα ποσοστά επιτυχίας τους. Ωστόσο, αυτό δεν πτοεί ορι­ σμένους που πιστεύουν ότι και μόνο το γεγονός ότι οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια ως παραδοσιακά φάρμακα αποτελεί ικανή μαρτυρία για την αποτελεσματικότητά τους. Όσο κι αν επιθυμούμε την επιστημονική διαβεβαίωση και τη φαρ­ μακολογική ερμηνεία, προκειμένου να πειστούμε ότι μια συγκεκρι­ μένη ουσία είναι αξιόπιστη και έγκριτη, ορισμένες φορές ο μόνος παράγοντας που καθιστά μια ουσία αξιόπιστη είναι η ανθρώπινη εμπειρία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με αυτούς που θέλουν ισχυρές αποδε ίξεις ότι μια ουσία είναι αποτελεσματική όχι μόνο σε ορισμένα άτομα αλλά και στο γενικότερο πληθυσμό, όπως αυτό προσδιορίζε­ ται από δοκιμές σε ανθρώπους που επιλέγονται τυχαία - και επιπλέ­ ον, ότι η ουσία αυτή έχει στατιστικά μεγαλύτερη αποτελεσματικότη­ τα από την αντίστοιχη ενός placebo σε άτομα που δε γνωρίζουν τι τους έχει χορηγηθεί. Ωστόσο, αν σε σας η ουσία αυτή είναι αποτελε­ σματική, τότε το ποσοστό επιτυχίας της θεραπείας για εσάς ανέρχε­ ται στο 100% και, στην περίπτωση αυτή, είναι πολύ πιθανό να μη σας απασχολεί αν η επιτυχία της θεραπείας οφείλεται στο placebo ή αν η ουσία αυτή είναι εξίσου αποτελεσματική και σε κάποιο ποσοστό άλλων ανθρώπων. Κατ ' αυτό τον τρόπο, γνωρίζοντας πολύ λίγα ή και τίποτα σχετικά με το πώς ενεργούν, σας παρουσιάζουμε ορισμένες φυσικές θερα­ πευτικές ουσίες, τις οποίες έχουν δοκιμάσει με επιτυχία πολλοί άνθρωποι για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας . • 2 04 .

Πράγματι, είναι γεγονός ότι αυτές οι φυσικές θεραπευτικές ουσίες προσελκύουν τελευταία το ενδιαφέρον πολλών ασθενών καθώς και επιστημόνων. Ωστόσο, άγνωστο παραμένει αν η έρευνα θα επιβεβαιώσει και θα ερμηνεύσει ή όχι την αποτελεσματικότητα αυτών των φαρμάκων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΧΥΜΟ ΚΕΡΑΣΙΩΝ

Δεν είναι σαφές πότε και πώς ακριβώς ξεκίνησε η χρήση του χυμού των κερασιών στη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας, αλλά είναι πιθα­ νό να προέρχεται από την εργασία του δρος Λούντβιχ Μπλάου, ο οποίος το 1950 έγραψε ένα άρθρο με τίτλο Cheny Dίet Control for Gout and Aιthrίtίs, το οποίο και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Texas Repoιts on Bίology and Medicine. Σε αυτό ο δρ Μπλά­ ου περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο κατάφερε να θεραπευτεί από την ουρική αρθρίτιδα που τον είχε καθηλώσει στο αναπηρικό καρο­ τσάκι, τρώγοντας έξι έως οκτώ κεράσια ημερησίως. Η συστηματική, καθημερινή κατανάλωση κερασιών ισχυριζόταν ότι απέτρεπε την ουρική αρθρίτιδα. Επίσης ανέφερε ότι και άλλοι δώδεκα άνθρωποι κατάφεραν να θεραπεύσουν την ουρική αρθρίτιδα από την οποία έπασχαν, τρώγοντας κεράσια ή πίνοντας χυμό κερασιών. Έπειτα, το περιοδικό Prevention δημοσίευσε τις συμβουλές του δρος Μπλάου σχετικά με την κατανάλωση κερασιών ως φάρμακο για την ουρική αρθρίτιδα και αυτό έκανε το ενδιαφέρον πολλών για το χυμό των κερασιών να μεγαλώσει. Δεκάδες ασθενείς που έπασχαν από ουρική αρθρίτιδα κατέθεσαν τις εμπειρίες τους σχετικά με την ανακούφιση από τα συμπτώματα και τον πόνο καταναλώνοντας αρχικά δεκαπέντε έως είκοσι κεράσια ημερησίως και δέκα κεράσια ημερησίως στη συνέχεια, για συντήρηση. Ο δρ Μπλάου παραδέχτηκε ότι δεν είχε κάποια επιστημονική εξή­ γηση για την αποτελεσματικότητα των κερασιών. Και όπως φαίνεται, κανένας άλλος δεν έχει. Η αναζήτηση της διεθνούς ιατρικής βιβλιο­ γραφίας δεν εντόπισε την ύπαρξη μελετών και βάσιμων θεωριών που να επιβεβαιώνουν αυτή την εμπειρική γνώση για την αποτελεσματι­ κότητα των κερασιών. Επίσης, δεν υπάρχουν ενδείξεις ως προς το ποια συστατικά του χυμού των κερασιών έχουν τις φαρμακευτικές ιδιότητες στις οποίες οφείλεται η δράση του. Ωστόσο, η πρακτική εμπειρία έχει δείξει ότι ο χυμός των κερασιών είναι αποτελεσματικός • 205 .

και πολλοί ασθενείς ισχυρίζονται ότι τους προσφέρει την ίδια ανα­ κούφιση με αυτή που τους δίνουν τα συνήθη συνθετικά φάρμακα που χορηγούνται για την ουρική αρθρίτιδα, τα οποία όμως συνοδεύονται από αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, τώρα πια δεν ε ίστε υποχρεωμένοι να βασίζεστε στο χυμό των κερασιών που αγοράζετε από το μανάβικο της γειτονιάς σας, αφού μπορείτε να προμηθευτείτε συμπυκνωμένο χυμό κερασιών σε σιρόπι ή σε κάψουλες από τα κατα­ στήματα ειδών υγιεινής διατροφής. Σύμφωνα με την πρακτική εμπει­ ρία και τη λα"ίκή γνώση, τα μαύρα κεράσια, ιδιαίτερα στη μορφή συμπυκωμένου χυμού, είναι πολύ πιο αποτελεσματικά από τα κόκκι­ να κεράσια. Ωστόσο, τονίζουμε και πάλι πως όλα αυτά είναι σύγχρο­ νη πρακτική θεραπευτική, που βρίσκεται ακόμη σε στάδιο εξέλιξης.

Η ΕΚΠΛΗΚΤΙΙ