bhagavad gita, tanrının şarkısı(2).pdf

Tanrının Sarkısı ,

t a ç � q I \1

l"i

er cemaı Güngören

BHAGAVAD-GiTA

ı:j itj

�Ö

Tanrının Sarkısı mer Cemal Güngören

J

V©[b YAYINLARI

1

lf®[b YAYINLARI

Yol Yayıncılık Dağıtım Tic. Ltd. Şti. Ankara Cad. , Hoşağası İ şhanı, 107/78 34410 Cağaloğlu - İ stanbul Tel . : (021 2)

51 9 45 80 / 574 35 91 / 573 85 10

Faks: (0212) 512 41 1 3

Yayın Hakkı:

@

Ömer Cemal Güngören 2001

Birinci Basım: Ekim 2001 ISBN 975-7569-54-2

Kapaktaki Sanskritçe Yazı:

�

Bhagavad-Gita; � Om

Kapak Düzeni: Ayşegül Tolgay Dizgi: Ömer Cemal Güngören

. Baskı, Cilt: Özgün Ajans Ankara Cad. Uygur İşhanı 41/4, Cağaloğlu - İstanbul Tel.: (0212) 528 16 25

İÇİNDEKİLER GİRİŞ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bhagavad-Gita 'nın Önemi

...............................

Pandit'le Mihrace . .. .. ..... ..... . . . . . ..... . Bhagavad Gita Ayrı Bir Kitap mı? Her Kafadan Bir Ses .. . .. . . .. .

. .

.

.

. .

.

. . . . . . . .

. . . . .

.

. . . . . . . .

.

. . . . . .

. . . . . . . . . . . . .

Bhagavad Gita'nın Yazarı, Yazılış Tarihi

. . .

. . .

..........

7 7

7 8 9

11

Vyasa'yla Yazıcı Ganapati .. . .. 11 Yazarı Kim? . . . ... . . . .. . .. . . . . .... . . . . . .. . . ... . 1 2 Kali Çağı Başlarken . ............... ......... ........ 13 . . . . . . .

.

.

.

. . . . . . . . . . . . . . .

.

. . . .

.

.

Mahabharata'nın Konusu

.••......•••...............•.

14

Pandu Oğullarıyla Kuru Oğulları . . .. 14 Krişna'nın Savaşa Katılması .. ... . . . . 16 Doğruluk Tanrısının Yanlışı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7 . . .

. .

. .

. . . .

. . . . . . . .

.

Hinduizmde Tanrı Kavramının Evrimi

. . . . . .

.

. .

............

Bilgeler ve Tanrılar . . ..... . ..... . . . . . . . . ... Brahman'la Atman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brahma-Vişnu-Şiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prakriti'yle Puruşa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İ şvara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Krişna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Çeviriler

.

.

.

... ..... ......... .. .... ... ..... • .

. .

. .

. . .

18

18 20 22 22 24 25

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Fil ve Şah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Yüzlerce Çeviri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Çevire Çevire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Okunuş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. 33 . .

.

. . .

. . .

.

.

. . .

.

5

BHAGAVAD-GİTA

BÖLÜM: Arcuna 'nın Bunalımı iL BÖLÜM: Bilmek ve Olmak 111. BÖLÜM: İş Yapma Yolu IV. BÖLÜM: Bilgi Yolu V. BÖLÜM: Oluruna Bırakma VI. BÖLÜM: İçe Dalış VII. BÖLÜM: Bilgi ve Sezgi VIII. BÖLÜM: Sonsuzluk . IX. BÖLÜM: Gizli Bilgi . X . BÖLÜM: Görünüm XI. BÖLÜM: Gösterim XII. BÖLÜM: Sevgi . XIII. BÖLÜM: Doğa ve Can XIV. BÖLÜM: Üç Nitelik XV. BÖLÜM: Yüce Kişi XVI. BÖLÜM: İyilerle Kötüler XVII. BÖLÜM: İnancın Üç Türü XVIII. BÖLÜM: Kurtuluş . . KAYNAKÇA DİZİN I.

. . . . . .

.

39 57 83 97 1 13 1 23 1 37 . 1 47 157 1 69 189 209 217 229 239 247 255 265 289 293

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

.

.

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . .

.

. .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . .

.

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . .

.

. . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . .

. . .

. . . . .

. . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

GİRİŞ Bhagavad-Gita 'nın Önemi

·

Pandit 'le Mihrace Bir pandit1, mihracenin2 huzuruna çıkmış. - Bhagavad-Gita'yı3 ve bununla ilgili felsefeleri, yorumları çok iyi inceledim. Bunları öğretebilirim. - Bir yıl daha çalışsanız, bunları daha da iyi incelersiniz. Bir yıl sonra sizi bekliyorum. Ertesi yıl pandit yine gelmiş. - Bir yıl çalıştıktan sonra Bhagavad-Gita 'yı gerçekten daha da iyi anladım. - Bir yıl çalıştınız, Bhagavad-Gita'yı daha iyi anla­ dınız. Demek ki bir yıl daha çalışsanız daha da iyi anlayacaksınız. Bir yıl sonra· geliniz. Aradan yıllar geçmiş, pandit saraya bir daha uğrama­ mış. Bir gün mihrace Bhagavad-Gita'yı incelemek istemiş. 1

Sanskrit: >. Sözcük anlamı için bk. s. 26, n. 32.

7

BHAGAVAD-GİTA

Hemen Bhagavad-Gita uzmanı olan pandit' i hatırlamış. Adamlarından onun bir kulübede kendi halinde yaşa­ dığını öğrenmiş. Kalkıp pandit' i görmeye gitmiş. Orada sert bakışlı, çok bilmiş bilgin yerine, güleryüzlü, alçakgönüllü bir bilgeyle karşılaşmış. Pandit saraya niçin bir daha uğramadığını şöyle açıklamış: - O kitap, bana her okuyuşumda başka türlü göründü. Bütün bildiklerimi alt üst etti. Sonunda hiç bir şey bilmediğimi anladım. Bunun üzerine mihrace yerlere kadar eğilmiş. - Lütfen Bhagavad-Gita'yı bana açıklayınız! 4

Bhagavad-Gita Ayn Bir Kitap mı? Bir bakıma evet, bir bakıma hayır. . . Bhagavad-Gita, kesin bir dille nitelenemeyen, açıklanamayan bir metin. Kesin olması gereken bilgiler bile kesin olarak verile­ miyor. . . Bhagavad-Gita, Hindistan'ın iki büyük destanından biri olan ve dünyanın en uzun şiiri olduğu söylenen Mahabharata'nın içinde yer alıyor. 5 4

5

8

Bhagavad-Gita 'yı Farsçaya çeviren mihrace için bk. s. 27. (İnternet 'te bir Bhagavad-Gita çalışma grubuna gönderilmiş olan bir fıkra, anonim.) Mahabharata («mahiibhtirata») 18 kitapta toplanan 106.000 şloka 'dan (bk, s. 34) oluşur. Mahabharata 'nın 6. kitabı olan Bhişma Parvan 'ın 25 'ten 42 'ye kadar olan bölümleri Bhagavad-Gita 'nın 18 bölümünü içeriyor.

GİRİŞ Bhagavad-Gita, içerdiği derin anlamlar, dini ve felsefi öğretilerle bir destan parçası olmanın çok ötesine geçmiş, Hinduizmin üç temel dayanağından6 biri olmuştur. Bir destan içinde yer aldığı için de, baştan beri, herkese, bütün toplum kesimlerine yönelebilmiştir.

Her Kafadan Bir Ses Bhagavad-Gita için yorum yazmak Hintli düşünürlerin geleneğidir. Bugün yalnız Sanskritçede üç yüzden fazla7 önemli yorum var. Bunlar içinde en önemlisi ve en eskisi Vedanta felsefesini geliştirmiş olan ünlü filozof Şankara'nın8 yorumudur. Vedanta felsefesini her biri bir yöne çekmiş olan şu filozofların yorumları da önemlidir: Ramanuca9, Nim­ barka10, Madhva11 , Vallabha12• 6

«prasthiina traya». Hinduizm 'in en eski ve kutsal metinleri olan Vedaların özünün (yani Vedanta 'nın) şu üç kaynakta bulunduğuna inanılıyor: 1) Upanişadlar, 2) Brahma Sutra (ya da Vedanta Sutra) ve 3) Bhagavad-Gita. 7 "Die Bhagavadgita ", Şri Aurobindo; Giriş, A. Nayak, s. 16, 8 «Sariıkara», İS 8. yy. Felsefesinin adı: "Advaita-Vedanta " («advaitavediinta»), İkilik Ötesi Vedanta. 9 «rtimiinuja», 11. yy. , Vişişta-Advaita, («visiş/iidvaita»), İyice İkilik Ö tesi Vedanta. 10 «nimbiirka>>, 12. yy., "Dvaita-Advaita ", («dvaitiidvaita»), İkici İkilik Ötesi Vedanta. 11 13. yy. , "Dvaita ", («dvaita»), İkici Vedanta. 1 2 15. yy. , "Şuddha-Advaita " («suddhiidvaita») Temiz İkilik Ötesi Vedanta.

9

BHAGAVAD-GİTA Hindistan' ın bağımsızlığı için çalışmış olan Ti/ak (1856-1920), 1915 yılında yayımlanan "Bhagavad-Gita'nın Sırları" adlı yorumunda Gita 'nın öğretilerini, halkı uyandırmak

ve bilinçlendirmek amacıyla değişik bir

açıdan işlemiştir. Tilak'ın yorumunun Hintli aydınlar üzerinde büyük etkisi olmuştur.

Mahatma Ga ndh i nin ( 1869-1948) Bhagavad-Gita'dan '

ne anladığı incelemelere konu

olmuştur. 13 Mahatma

Gandhi de gazetesinde şunları yazmıştır14:

"Sıkıntılı günlerde, hiç bir yerde bir ışık göremediğim, karanlıkta çaresiz kaldığım zamanlar, Bhagavad-Gita 'ya başvururum. Onun bir orasına bir burasına bakarım. Karşıma rasgele çıkan dizeleri okurum. . . Derken, düğümler çözülüverir, gülümsemeye başlarım. . . Başımdan geçen bunca acı olay içimde derin yaralar açmamışsa, silinmez izler bırakmamışsa, bunu Bhagavad-Gita 'ya borçluyum. " Bhagavad-Gita, zaman ve sınır tanımayan görüşleriyle15,

13 «Gita according to Gandhi», (11Ganthi 'ye göre Gita11); M.

Desai, 1946. Mahatma Gandhi, « Young India», 1925, s. l