Bahasa Istana Dan Maksudnya

Almarhum -Allahyarham Ampun -maaf Anjung- ruang istana Anugerah- hadiah Ayap- makan, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Ayapan hidangan,- digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Balai- tempat menghadap atau bicara Beradu- tidur Berair- basuh tangan sebelum menjamah makanan Beranggar- tempat duduk sementara Berangkat- pergi Berasa -sakit (digunakan khas kepada putera-puteri yang kecil) Berasa ulu- sakit kepala Bercemar duli- merendahkan diri Berdaulat- mempunyai kuasa pemerintah Beristirahat- berehat Berputera -bersalin atau beranak Bersiram- mandi Bertakhta- bersemayam di atas Bertelut -merendahkan diri dengan melutut Bertitah -bercakap atau berkata Beta -saya, dipakai oleh Paduka Seri Sultan, Raja Muda, Raja Di Hilir dan isteri gahara baginda masingmasing dalm tulisan atau pertuturan kepada rakyat Bingkisan- surat Cerap -ketahui, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Dato'- panggilan kehormatan dipakai kepada Orang Besar de-Lapan, dan orang-orang yang telah dikurniakan Darjah Kebesaran yang membawa gelaran itu Dengan- tuah menerima sesuatu titah dengan niat akan menunaikannya Dian- lilin Didik -anak, kaedah Orang Besar-Besar dan orang kebanyakan membahasakan anak-anak buah yang muda kepada Raja

Diputerakan -dilahirkan Disemadi- dikebumi Duli Tuanku- debu, habuk di bawah tapak kaki Raja, sesuatu perkara yang hendak disampaikan kepada Paduka Seri Sultan, Raja Muda, Raja Di Hilir dan isteri gahara baginda Engku- panggilan kepada Raja-Raja daripada Negeri Perak Gada-gada- panji panji kecil yang diikatkan banyak-banyak pada tali dan digantung bersenggayut pada hari keramaian istiadat diraja Gahara -sama setaraf atau keturunan Raja yang sebenar Gering -sakit Geta- bangku dewan atau bangku tempat duduk Raja Gundik- isteri-isteri kedua Raja-Raja Hamba- kaedah membahasakan diri di hadapan Raja Hemat- pendapat Hidangan- sajian Hilang -meninggal dunia (digunakan khas untuk Raja-Raja kecil) Ibni- bin Istana -rumah kediaman Istiadat- upacara Jaga- bangun (dari tidur) Jata -lambang Jemala- batu kepala Jenazah- mayat Junjung kasih- terima kasih, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Junjung titah -menurut perintah Raja Kami- saya, dipakai dalam pertuturan dan tulisan Paduka Seri Sultan kepada Raja-Raja, Orang BesarBesar dan rakyat Kaus -kerusi Ke bawah- kepada Kecerapan- keterangan Kesyukuran- terima kasih

Kita -semua para hadirin, dipakai oleh Raja-Raja dan Orang Besar-Besar dalam pertuturan atau tulisan kepada orang-orang yang rendah mertabatnya daripada mereka Ku -ya, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Kurang cerap- kurang periksa atau tidak tahu Kurnia- beri atau hadiah Majlis persantapan- majlis jamuan Makam- kubur Maktub -tulis Mangkat- meninggal dunia Mangku -memegang jawatan yang kosong sementara Masuk Jawi- berkhatan atau bersunat Memanda -perbahasaan dalam pertuturan dipakai oleh Raja-Raja merujuk kepada Orang Besar Negeri Memohon ampuni limpah perkenan- meminta izin Memurnikan- menyempurnakan Mengampuni- bersetuju atau meluluskan Menghadap- berjumpa atau berkunjung Menginap- bermalam Menyembahkan kesyukuran- mengucapkan terima kasih (khususnya kepada Raja Pemerintah) Merafak- menyampai Mika- engkau, dipakai dalam pertuturan antara yang berpendidikan tinggi mahupun berpangkat tinggi sahaja Mohon-/Pohon minta Mohon patik- meminta menolak sesuatu titah perintah atau persembahan Murka- marah Pacal- kaedah membahasakan diri di hadapan Raja Pacal pondok -kaedah membahasakan isteri di hadapan Raja Paduka- kalimah ini digunakan kepada Raja membahasakan yang sama sedarah dengannya Pahar- talam emas atau perak khas untuk kegunaan Raja Panca Persada -rumah panggung yang dibuat tempat permandian diraja Panji -bendera

Patik- saya, perbahasaan dipakai dalam pertuturan atau tulisan oleh Orang Besar-Besar dan orang kebanyakan kepada Raja-Raja Patik mohon- meminta izin meninggalkan majlis Payung -anak Raja Penanggahan- kawasan dapur istana Perbaraan- perasapan Perkenan- bersetuju Persada- pentas tinggi Persalinan- pakaian Persembahan -penyampaian atau barang yang dihadiah Puri- bilik tidur Putera- anak laki-laki Puteri- anak perempuan Rimbit -mengandung atau hamil Santap -makan Santap -air minum Seberhana -sepasang Semayam- duduk Sembah -mengangkat kedua-dua tangan ke dahi dengan merapatkan kesemua jari itu ke dahi sebagai tanda hormat Senda -saya, dipakai dalam percakapan sahaja oleh Raja-Raja yang sama setaraf atau Raja-Raja pangkat muda kepada pangkat tua Seperanak nasi- setengah jam Sepiak pinang- sebentar lagi Sila- jemput Sungai besar- buang air besar Sungai kecil- buang air kecil Tapakan -tempat duduk tinggi di pertengahan balairong seri yang dikhaskan untuk Orang Besar-Besar dan orang kenamaan Teman- pengiring orang yang berpangkat dan bermakna saya yang dipakai dalam pertuturan di antara Raja-Raja berpangkat tua kepada yang berpangkat muda Tengku -perbahasaan dipakai kepada Orang Besar Ampat pada zaman dahulu

Tetampan- kain kuning tanda pangkat pelayan Raja dan diletakkan di atas bahu Toh- dibahasakan sebagai 'Toh' dan bukan 'Tok' kepada Orang Besar Perak and Toh-Toh Muda Toh Puan- perbahasaan panggilan kepada isteri pertama Orang Besar Negeri Tuanku- tuan aku, bahasa panggilan di dalm pertuturan atau tulisan dipakai oleh Raja-Raja, Orang Besar-Besar, orang kebanyakan sekalian kepada Paduka Seri Sultan, Raja Muda, Raja Di Hilir serta isteri gahara baginda Tunggul- sejenis bendera istiadat Ubun-ubun/ batu kepala Ubur-ubur/ payung diraja Ulu -kepala Uzur- sakit, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Wali kain- tanda pangkat pelayan istana yang ditaruh di bahu Warkah -surat, digunakan oleh orang kebanyakan kepada Raja Watikah- surat rasmi (daripada Raja-Raja yang memerintah)