Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redaktor prowadzący: Ewelina Burska Projekt okładki: Studio Gravite/Olsztyn Obarek, Pokoński, Pazdrijowski, Zaprucki Materiały graficzne na okładce zostały wykorzystane za zgodą Shutterstock.
Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail:
[email protected] WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie?backup_ebook Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. ISBN: 978-83-246-5389-8
Copyright © Helion 2012 Printed in Poland.
• Poleć książkę na Facebook.com
• Księgarnia internetowa
• Kup w wersji papierowej
• Lubię to! » Nasza społeczność
• Oceń książkę
Spis treści Wstęp . ............................................................................................................... 5 Rozdział 1. Podstawowe informacje o plikach . ................................................... 9 Wyszukiwanie zapisanych plików w systemie Windows 7 . ........................................... 16 Zarządzanie plikami i folderami za pomocą programu Total Commander ..................... 18 Pobieranie programu i jego instalacja . ...................................................................... 18 Podstawowe funkcje programu TC . ......................................................................... 23
Rozdział 2. Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 . .............. 27 Określanie praw dostępu do plików i folderów . ............................................................. 27 Udostępnianie plików i folderów innym użytkownikom w sieci . ................................... 33 Porównywanie katalogów w programie Total Commander . ........................................... 37 Jednoczesna zmiana nazw wielu plików . ........................................................................ 38 Jak zarządzać plikami za pomocą wiersza poleceń — podstawowe polecenia ............... 40 Synchronizowanie plików i folderów . ............................................................................ 42 Zakładanie konta i instalacja oprogramowania Dropbox . ........................................ 43 Konfiguracja programu i synchronizacja na innym komputerze .............................. 49 Tworzenie skryptu automatyzującego . ..................................................................... 55
Rozdział 3. Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień . .............. 67 Pojęcie kopii bezpieczeństwa .......................................................................................... 67 Jak często wykonywać kopie i jak je zabezpieczać . ................................................. 68 Tworzenie kopii plików w systemie Windows 7 . ........................................................... 69 Przywracanie plików z kopii zapasowej . .................................................................. 75 Tworzenie kopii zapasowej systemu Windows 7 . .......................................................... 79 Przywracanie systemu z kopii zapasowej . ................................................................ 83 Tworzenie kopii zapasowych za pomocą programu Norton Ghost 15 ............................ 89 Instalacja programu ................................................................................................... 89 Tworzenie kopii zapasowej ....................................................................................... 92 Przywracanie danych z kopii bezpieczeństwa . ......................................................... 99
Rozdział 4. Odzyskiwanie utraconych plików . ................................................. 103 Czym jest dysk twardy .................................................................................................. 103 Odzyskiwanie utraconych danych z dysku twardego za pomocą programu Recuva .... 104 Pobieranie i instalacja programu Recuva . .............................................................. 104 Przywracanie danych ............................................................................................... 108
4
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik Odzyskiwanie utraconych danych z pamięci zewnętrznej programem Recover My Files ..................................................................................... 113 Pobieranie i instalacja programu . ........................................................................... 113 Odzyskiwanie danych .............................................................................................. 117
Rozdział 5. Szyfrowanie plików . ..................................................................... 121 Szyfrowanie w Windows 7 Ultimate i Enterprise . ........................................................ 122 Szyfrowanie za pomocą TrueCrypt . ............................................................................. 127 Pobieranie i instalacja programu TrueCrypt . .......................................................... 127 Tworzenie zaszyfrowanej partycji systemowej . ..................................................... 131 Szyfrowanie partycji niesystemowej . ..................................................................... 143 Tworzenie szyfrowanego dysku przenośnego . ....................................................... 150
Rozdział 6. Bezpieczne usuwanie plików z dysku . ........................................... 157 Usuwanie danych za pomocą programu Eraser . ........................................................... 158 Instalacja programu Eraser ...................................................................................... 158 Bezpieczne usuwanie danych .................................................................................. 161 Zamazywanie pustego miejsca na całym dysku lub pojedynczej partycji .............. 163
Rozdział 7. Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów .... 169 Kompresowanie plików programem WinRAR . ............................................................ 169 Pobieranie i instalacja programu WinRAR . ........................................................... 170 Kompresowanie danych .......................................................................................... 173 Zabezpieczanie archiwów hasłem . ......................................................................... 177 Rozpakowywanie archiwów .......................................................................................... 179 Odzyskiwanie utraconego hasła do archiwum . ....................................................... 180 Naprawa uszkodzonych archiwów . ........................................................................ 187 Program 7-Zip ............................................................................................................... 189 Kompresja danych w programie 7-Zip . .................................................................. 190
Rozdział 8. Technologia NAS i wirtualizacja . .................................................. 195 System operacyjny FreeNAS ......................................................................................... 196 Pobieranie programu ze strony producenta . ........................................................... 196 Wirtualizacja zasobów w sieci ....................................................................................... 197 Opis programu VirtualBox ...................................................................................... 198 Instalacja i konfiguracja systemu operacyjnego FreeNAS na wirtualnej maszynie . .... 209 Proces instalacji ....................................................................................................... 209 Konfiguracja FreeNAS ............................................................................................ 223 Konfiguracja automatycznych kopii bezpieczeństwa wykorzystujących serwer NAS . ................................................................................. 239 Windows 7 .............................................................................................................. 239 Program Norton Ghost 15 ....................................................................................... 241
Rozdział 9. Obsługa dysku twardego . ............................................................ 245 Partycjonowanie ............................................................................................................ 245 Windows 7 .............................................................................................................. 246 Acronis Disk Director ............................................................................................. 254 Fragmentacja danych i naprawa błędów . ...................................................................... 266 Defragmentacja danych ........................................................................................... 267 Skanowanie dysku i naprawa błędów . .................................................................... 269
Skorowidz . ..................................................................................................... 273
Wstęp Ktoś kiedyś powiedział, że informatycy dzielą się na dwie grupy: na tych, co robią kopie zapasowe, oraz na tych, którzy będą je robić. Uwierz mi, że to powiedzenie jest prawdą. Informatyk może popełnić wiele błędów w swojej karierze. Najważniejsze jednak jest to, aby nie zapomnieć o kopii zapasowej — resztę można zawsze naprawić. Tworzenie kopii bezpieczeństwa danych jest najważniejszą czynnością w pojęciu zarządzania danymi. Jednak całe zarządzanie obejmuje jeszcze inne kwestie, do których można zaliczyć m.in. porządkowanie danych, szybki dostęp do danych, odpowiednie ich zabezpieczenie, aby nikt niepowołany nie mógł się do nich dostać. Można posłużyć się uprawnieniami, w innym przypadku szyfrowaniem; wszystko zależy jednak od zaistniałych okoliczności. Zarządzanie danymi to również metody ich odzyskiwania oraz sposoby minimalizowania przestrzeni, którą zajmują. Jak więc widzisz, temat jest szeroki i bardzo wrażliwy, gdyż nieprawidłowe zarządzanie szeroko pojętymi danymi może zakończyć się czasami tragicznie. Znane są przypadki, kiedy niezabezpieczone dane przedsiębiorstw zostały skradzione i wykorzystane przez konkurencję. Istnieje wiele różnych przykładów, w których brak kopii bezpieczeństwa spowodował utracenie przez użytkownika dzieła tworzonego tygodniami, a nawet miesiącami. Tak więc, drogi Czytelniku, znasz już przesłanki napisania tej książki. Przejdźmy więc do zapoznania się z krótkim jej streszczeniem. Poniższa publikacja zawiera dziewięć rozdziałów mających za zadanie wprowadzenie Cię do świata danych, plików i folderów. Danych przechowywanych nie tylko na dyskach twardych, ale również na pamięciach zewnętrznych i w sieci Internet. W pierwszym rozdziale poznasz kilka informacji na temat definicji słów „plik” oraz „folder”. Poznasz najważniejsze atrybuty plików oraz utworzysz własne pliki. Dowiesz się, jak wyszukiwać na dysku konkretne pliki lub foldery. Zapoznasz się również z programem, który ułatwia poruszanie się w ich gąszczu.
6
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział drugi prezentuje metody zabezpieczania dostępu do danych w systemie Windows 7. Dowiesz się, jak ustalać określone reguły i przypisywać uprawnienia. Poznasz funkcję udostępniania, umożliwiającą dzielenie się zasobami z innymi użytkownikami. Ponadto dowiesz się, jak edytować wiele plików jednocześnie i porównywać ich zawartość. W dalszej części rozdziału nauczysz się zarządzać danymi z poziomu wiersza poleceń oraz poznasz metody synchronizacji danych. Nauczysz się obsługi programu umożliwiającego synchronizację za pośrednictwem sieci Internet. W kolejnym, trzecim rozdziale znajdziesz niezbędne informacje na temat kopii bezpieczeństwa. Nauczysz się tworzyć kopie, korzystając z mechanizmów występujących w systemie Windows 7. Zapoznasz się z tworzeniem obrazów partycji i ich przywracaniem. W tym rozdziale omówiony zostanie również program umożliwiający automatyczne tworzenie kopii zapasowych i późniejsze ich przywracanie nawet w przypadku awarii całego dysku twardego. W rozdziale czwartym zapoznasz się z tematyką przywracania danych z dysków. Dowiesz się, jak funkcjonuje dysk twardy, i nauczysz się odzyskiwać z niego dane nawet po jego sformatowaniu. Poznasz również dwa programy umożliwiające przeprowadzanie tego typu czynności. Rozdział piąty prezentuje informacje na temat szyfrowania. Dowiesz się, jak działa szyfrowanie oraz jak za jego pomocą chronić dane na dysku przed osobami trzecimi. Poznasz szyfrowanie dostępne w systemie Windows 7 oraz nauczysz się korzystania z zewnętrznej aplikacji umożliwiającej zaszyfrowanie dowolnego nośnika z danymi. Następny rozdział, szósty, prezentuje informacje na temat trwałego usuwania danych. Zapoznasz się z darmowym programem, który umożliwia ich trwałe usunięcie. Ponadto poznasz inne metody zabezpieczania dysku przed możliwością przywrócenia z niego danych. W rozdziale siódmym znajdziesz niezbędne informacje na temat kompresowania plików i folderów. Poznasz dwa programy i nauczysz się wykorzystywać je do kompresowania i dekompresowania danych. Dowiesz się, jak za ich pomocą zabezpieczyć skompresowane archiwum. Poznasz metody odzyskiwania haseł do archiwów w przypadku ich utraty. Rozdział ósmy opisuje podstawy instalacji i konfiguracji serwera pamięci (NAS). Dzięki niemu będziesz mógł zainstalować swój własny serwer oraz dostosować go do własnych potrzeb. Jest to wbrew pozorom łatwe i zdecydowanie tańsze rozwiązanie od zakupu gotowego serwera. W dalszej części nauczysz się również obsługi programu umożliwiającego uruchomienie wirtualnego komputera z zainstalowanym systemem operacyjnym. W ostatnim rozdziale, dziewiątym, przedstawiono opis partycjonowania dysku za pomocą narzędzia znajdującego się w systemie Windows 7. W dalszej części zaprezentowano sposób partycjonowania za pomocą komercyjnego programu Acronis Disk Director. W tym rozdziale dowiesz się również, jak wygląda proces defragmentacji dysku.
Wstęp
7
Wszystkie zawarte w książce informacje opisywane są na podstawie systemu operacyjnego Windows 7 w wersji Ultimate. Jak będziesz mógł zauważyć na prezentowanych w książce rysunkach, został włączony klasyczny widok systemu. Standardowo po instalacji systemu Windows 7 uruchomiony jest interfejs Aero. Jest to interfejs z atrakcyjną grafiką i ciekawym wyglądem okien. Taki interfejs, pomimo ciekawego wyglądu, dość znacznie obciąża działanie całego systemu operacyjnego, stąd zalecam, aby go wyłączyć. Aby wyłączyć system Aero, należy kliknąć Pulpit prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybrać Personalizuj. Następnie w oknie Personalizacja i polu Zmienianie efektów wizualnych i dźwięków na komputerze należy odszukać i kliknąć pozycję Klasyczny Windows. Chciałbym, abyś również wiedział, że do ostatnich chwil przed wydaniem książki trwały prace związane z dopasowaniem zawartości wszystkich przedstawionych programów do ich aktualnych wersji. Starałem się, aby czytelnik dostał pozycję, która będzie najbardziej aktualna. Biorąc pod uwagę dużą dynamikę zmian, w oprogramowaniu mogą nastąpić niewielkie różnice. Są to zazwyczaj kwestie tłumaczeń interfejsu, zmiany położenia klawisza lub niewielkiej zmiany nazwy danej funkcji. Pamiętaj, że zarządzanie danymi nie jest łatwym procesem, a przedstawione w książce wskazówki mają przybliżyć Ci sposób radzenia sobie z ich ilością oraz, co najważniejsze, z ich bezpieczeństwem. Mam nadzieję, że lektura zachęci Cię do głębszej analizy tematu i da Ci solidne podstawy, aby z powodzeniem zarządzać danymi.
8
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 1.
Podstawowe informacje o plikach Plik (ang. file) to jednostka przechowywania danych na dysku twardym komputera lub innym nośniku, takim jak płyta, pamięć USB itd. W pliku przechowywane są zapisane informacje pochodzące z określonego źródła, np. programu Word. Zapewne wiesz, że komputer działa, wykorzystując tylko dwie liczby. Jest to binarne 0 oraz 1 (tzw. bity). Tak więc w pliku przechowywane są ciągi bitów, które prezentowane są w dogodny dla użytkownika sposób. Na przykład, oglądając zdjęcia z aparatu cyfrowego, masz do czynienia z plikiem, który jest obrazkiem. Jednak cała zawartość zapisana jest w jednym pliku, a dla komputera jest to ciąg zer i jedynek. W systemie Windows 7 każdy plik posiada własną nazwę oraz określone rozszerzenie. Rozszerzenie pliku umieszczone jest po kropce i zwykle są to trzy znaki, np. adam.txt. Obecnie coraz częściej zdarzają się pliki z dłuższym rozszerzeniem, np. adam.docx — najnowszy format w programie Microsoft Word. Zapewne często korzystasz z programu Word lub Excel. Zapisując pisma i arkusze kalkulacyjne na dysku, za każdym razem tworzysz plik. Plik zawiera określone informacje i jest pojedynczą logiczną jednostką. Jeśli mamy do czynienia np. z jednym zdjęciem, jest to jeden plik z określonym rozszerzeniem — zwykle .jpg. Pomimo tego, że plik jest pojedynczą jednostką, często zdarza się, że kilka plików tworzy jedną działającą całość. Doskonałym przykładem takiego rozwiązania jest system operacyjny, np. Windows 7, który w katalogu (folderze) Windows zawiera około 100 000 plików. Zastanawiasz się, jak sprawdzić liczbę plików w katalogu? Aby to sprawdzić, wykonaj poniższe czynności: 1. Kliknij menu Start i wybierz pozycję Komputer.
10
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 2. Następnie przejdź do dysku lokalnego C i prawym przyciskiem myszy kliknij
katalog Windows (rysunek 1.1).
Rysunek 1.1. Zawartość dysku lokalnego C 3. Z menu podręcznego wybierz pozycję Właściwości. 4. W oknie Właściwości (rysunek 1.2) w zakładce Ogólne znajduje się pozycja
Zawiera:. Znajdziesz tam informację o liczbie plików. Rysunek 1.2. Okno Właściwości
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach
11
Jak już wspomniałem wcześniej, każdy plik posiada swoją własną nazwę, która w obrębie jednego katalogu (folderu) musi być unikatowa, czyli jedyna i niepowtarzalna. W praktyce oznacza to, że nie możesz w jednym folderze zapisać dwóch plików z tym samym rozszerzeniem. Jeśli nastąpi sytuacja, w której musisz zapisać pliki z tym samym rozszerzeniem, np. adam.jpg, i o tej samej nazwie, konieczne jest umieszczenie ich w odrębnych folderach. Możesz natomiast nadać tę samą nazwę plikom i zapisać w tym samym folderze, pod warunkiem że posiadają różne rozszerzenia, np. adam.jpg, adam.png. Poniżej przedstawiono listę najbardziej popularnych rozszerzeń plików w kolejności alfabetycznej, wraz z ich krótkim opisem: .avi — plik multimedialny w formacie AVI. Tego typu rozszerzenie
posiadają pliki wideo. .bat oraz .cmd — takie rozszerzenia posiadają pliki wsadowe, służące
do wykonywania skryptów. .bmp — plik graficzny zapisany w formacie BMP. Może nim być fotografia
lub inny plik graficzny. Pliki z rozszerzeniem .bmp są dużych rozmiarów, więc nie są często stosowane. .com — plik wykonywalny. Jeśli plik zostanie uruchomiony i posiada
tego typu rozszerzenie, oznacza to, że masz do czynienia z programem, który wykona w systemie operacyjnym jakąś czynność. .doc — jest to plik zawierający dokument programu Microsoft Word. .dot — rozszerzenie, które posiada szablon edytora tekstu Word. .eml — pojedyncza wiadomość e-mail zapisana np. w programie Outlook
Express. .html oraz .htm — plik zawierający kod języka HTML. Mówiąc prościej
— strona internetowa. .jpeg oraz .jpg — plik graficzny w formacie JPEG. Jest to format
kompresujący. Dzięki niemu pliki graficzne są znacznie mniejszych rozmiarów. Należy jednak pamiętać, że im większa kompresja zostanie zastosowana, tym gorsza będzie jakość kompresowanego pliku graficznego. .mov — plik multimedialny w formacie QuickTime. Pliki tego typu mogą
być otwierane z poziomu programu o tej samej nazwie. .mp3 — plik muzyczny skompresowany. .mpeg oraz .mpg — plik multimedialny w formacie MPEG-1 lub MPEG-2,
zawierający również treści filmowe. .nrg — plik pochodzący z programu Nero, umożliwiającego nagrywanie
płyt CD. Plik z tym rozszerzeniem zawiera obraz płyty. .pdf — plik zawierający tekst i grafikę, zapisany w formacie PDF.
Wykorzystywany jest m.in. w programie Adobe Acrobat. .png — plik graficzny Jest to plik częściowo skompresowany, zajmujący
mniej przestrzeni niż popularny .bmp.
12
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik .pst — plik zawierający wiadomości e-mail przechowywane np. w programie
pocztowym Microsoft Outlook. .rar — plik skompresowany i magazynujący dane, które można
dekompresować np. programem WinRAR. .swf — plik animacji w formacie Flash. Format ten często stosowany jest
podczas wyświetlania grafiki na stronach WWW. .tmp — takie rozszerzenie posiadają pliki tymczasowe w systemie Windows.
Pliki tego typu są zwykle usuwane automatycznie po wykonaniu instalacji programu lub ponownym uruchomieniu systemu operacyjnego. .temp — plik tymczasowy, działający na tych samych zasadach co .tmp. .tif oraz .tiff — plik graficzny. .txt — plik tekstowy. .wav — plik muzyczny. .wma — plik muzyczny w formacie pochodzącym ze standardów firmy
Microsoft. Otwierany jest zwykle w programie Windows Media Player. .xls — dokument arkusza kalkulacyjnego pochodzący z programu Microsoft
Excel. .zip — skompresowane archiwum pochodzące z programu ZIP. Mimo
że program ZIP posiada swój własny format kompresji, to pliki tego typu można również otworzyć w wielu innych programach, np. WinRAR lub 7-Zip. Jak już wspomniałem wcześniej, każdy plik posiada swoje własne rozszerzenie, które możesz sprawdzić w systemie Windows 7. Aby tego dokonać: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik, którego właściwości chcesz
sprawdzić, i z menu kontekstowego wybierz Właściwości. 2. W zakładce Ogólne w polu Typ pliku: znajdują się informacje na temat
rozszerzenia. Na poniższym rysunku (rysunek 1.3) mamy do czynienia z plikiem z rozszerzeniem .log. 3. W zakładce Szczegóły możesz sprawdzić pozostałe właściwości pliku,
m.in. jego atrybuty (rysunek 1.4). Podczas pracy z plikami w systemie operacyjnym będziesz mieć okazję zaobserwować sytuację, w której każdy plik posiada swój własny atrybut. Atrybut opisuje plik, wyznaczając tym samym funkcję, którą może pełnić w systemie operacyjnym. Plik z atrybutem tylko do odczytu nie może zostać zmieniony i zapisany, może być tylko odczytany. Na przykład atrybut ukryty sprawia, że podczas korzystania ze standardowych ustawień pliku nie widać na liście plików. Warto w tym miejscu wspomnieć, że w starszych wersjach systemów Windows królował system plików FAT32. Ten system plików umożliwiał przypisywanie plikom takich atrybutów jak: archiwalny (A), systemowy (S), tylko do odczytu (R) oraz ukryty (H).
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach
13
Rysunek 1.3. Okno Właściwości
Rysunek 1.4. Sprawdzenie atrybutów pliku
Podczas korzystania z systemu Windows 7 atrybuty w zasadzie się nie zmieniły, jednak kilka atrybutów rozszerzono podczas przypisywania praw dostępu. Ze względu na ograniczenie zapisywania plików o tych samych nazwach wprowadzono możliwość ich katalogowania. Jednak katalogowanie, czyli umieszczanie plików w katalogach lub w folderach, podyktowane jest często zachowaniem porządku.
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
14
Foldery umożliwiają utrzymywanie porządku na dysku twardym komputera. Wyobraź sobie, że posiadasz na dysku komputera l 000 plików pochodzących z programu Word, domyślnie mają one rozszerzenie .doc. Wszystkie umieszczone są na dysku w folde rze głównym. W razie konieczności szybkiego odszukania określonego, pojedynczego pliku sprawa dość mocno się komplikuje. Opisywaną sytuację możesz porównać ze swoimi domowymi dokumentami, które prze chowujesz w jednej teczce. W razie konieczności szybkiego wyciągnięcia np. rachun ku za gaz musisz przegrzebać całą teczkę dokumentów. Czyż nie łatwiej byłoby, gdybyś wszystkie dokumenty pogrupował i włożył do osob nej foliowej koszulki czy zakładki, a każdą z nich opisał zgodnie z zawartością, np. " "rachunki za gaz ? W takim przypadku znalezienie właściwego rachunku zapewne trwałoby zdecydowa nie krócej. Wracając jednak do fol erów, sprawa jest identy�a Ws�stkie podobne . : skopwwac. do kata dokumenty utworzone w programie W ord możesz pogrup logu oraz odpowiednio go nazwać, np. pisma. Właśni dom.in. zostały stworzo• ne foldery.
�'t!y
�
�
Zanim przejdziemy d� grupo':ania plików w _ teksto� z ozszerzemem .txt 1 za 1s c, go a . 1. KhkmJ Pulpit prawym przyc1sk1em
�
��
� f�ef:@r,
spróbuj utworzyć własny plik
� _f !l/)fyie. W tym celu:
��
\r-&astępnie Dokument tekstowy
2. Z menu podręcznego wybierz N�
(rysunek 1.5).
Rysunek 1. 5. Tworzenie nowego dokumentu tekstowego z rozszerzeniem . txt
�V
1 0 �
�
w d ok
�
or uJ
0
:cRug •
_ z_
w
�rr------
NBj skrót fnij Przenieś Nowy
�Rozdzielczość ekranu
Ctri+Z �
Folder :!}skrót �Obraz- mapa bitowa
� [)oku1nent programu Microsoft Office Word 97-2003
�� [)oku1nent programu Microsoft Office Word
• Dokument tekstowy
3. Dokument pojawi się na
Pufpicie (rysunek 1.6), a Ty w pierwszej kolejności możesz nadać mu nazwę. Kliknij Enter.
4. Jeśli chcesz otworzyć dokument, kliknij go dwukrotnie. Plik zostanie otwarty
w programie Notatnik.
Rozdział 1. + Podstawowe informacje o plikach
15
Rysunek 1.6. Nowa nazwa dla pliku
Pamiętaj, że w podobny sposób możesz utworzyć folder. W tym celu: 1. Kliknij
Pulpit prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz Nowy, następnie Folder (rysunek 1.7). Podaj odpowiednią nazwę dla folderu i kliknij Enter. Możesz to uczynić również później, klikając go prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierając funkcję Zmień nazwę.
Rysunek 1. 7. Tworzenie nowego folderu
Wi dok
Sortuj według Odświe ż WNej WNejskrót Cofnij Zmień nazwę
N
ow y
Ctri+Z �
l!'.ill_ Rozdzielczość ekranu
Microsoft Office PowerPoint
� � ���i 1._��
Jeśli posiadasz wiele plikó o możesz rozpocząć ich grupowanie w folderach. Najlepiej pliki nazywać tak, aby: wskazywała na zawartość pliku, np. rap_fin_20ll.doc. eczności s�bko i sprawnie będzi�sz mógł odnaleźć potrzebny Dzięki temu w razi dokument. Za� azwałem phk rap_fin_2011 zarmast raportfinansowyza2011.
�
Jak sam widz erwszy zapis jest czytelniejszy. Ponadto staram się unikać spacji w nazwie pliku i używam znaku podkreślenia. Jednak sposób nazywania plików oraz ich organizacji musi przede wszystkim zapewniać Tobie wygodę i szybkość pracy. Wracając do katalogowania plików, to warto również nazwy folderów dobierać tak, aby charakteryzowały ich zawartość. Jeśli zawartością folderu są raporty finansowe z kolejnych lat, to najprościej folder nazwać po prostu RAPORTY_FINANSOWE. Dla niektórych osób powyższe informacje mogą okazać się oczywiste, jednak zwykle na zwy folderów wyglądają następująco: Nowy Folder l, Nowy Folder 2, Nowy Folder 3 itd. Aby przenieść pliki do nowo utworzonego folderu: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik, który chcesz przenieść (rysunek
1.8), i z menu podręcznego wybierz Wytnij (możesz również użyć skrótu klawiaturowego Ctrl+X).
16
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 1.8. Przenoszenie pliku do folderu
otwórz
Druk!Jj Twórz PDF i bitmapę za pomocą PDFCreator Edytuj
Z
Zachomik!Jj 7- ip
G Skanuj w COMODO Antlvirus lidl' Edit with Notepad++ Otwórz za pomocą Udostępnij
•
11: Dodaj do archiwum.,, li Dodaj do "TEST, rar" 11: Skompresuj i wyślij e-mailem.., li Skompresuj do "TEST,rar" i wyślij e-mailem Przywróć poprzednie wersje
��
2. Następnie przejdź do fold�ru, do którego chcesz prz ni
Z menu podręcznego wybierz Wklej (możesz użyć s Ctrl+V)_
� �� �
3. Plik zostanie przeniesiony do folderu docelo
�
r � ślony plik u ławiaturowego
•
�zr..__ ków, polegającej na przeciągnię �� 1. �liknij poje �ynczo lewym przyc� �myszy plik, któty chcesz przenieść,
Możesz użyć alternatywnej metody przen ciu pliku do docelowego folderu_ W tym
�
2. Przeciągnij plik do docel 3. Puść lewy przycis
Powyższa metoda n
Uwaga
Jeśli chces
�
U
1 przytrzymaJ go_
olderu.
�
��:
� Plik zostanie prz mesio
a s1ę metodą "przeciągniJ 1 upusc _
znie skopiować dany obiekt, zamiast opcji Wytnij wybierz Kopiuj.
Wyszukiwanie zapisanych plików w systemie Windows 7 Standardowo Windows 7 posiada włączoną funkcjonalność indeksowania plików_ Funk cja ta polega na ciągłym sprawdzaniu lokalizacji plików, tak aby w razie konieczności ich wyszukania trwało to krócej - szczególnie jeśli na dysku komputera jest ich wiele_ Aby wyszukać konkretny plik, możesz w pierwszej kolejności posłużyć się menu Start_ Jeśli plik był wcześniej otwierany, system w kilka sekund go znajdzie_ W tym celu kliknij menu Start i w polu wyszukiwania wpisz nazwę żądanego pliku (rysunek 1_9), np_ test_
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach
17
Rysunek 1.9. Wyszukiwanie pliku o nazwie test z menu Start
Jeśli wyszukanie pliku za pomocą menu Start się nie powiedzie, możesz użyć innej metody wyszukiwania, przeszukując cały dysk komputera. W tym celu: 1. Kliknij ikonę Komputer znajdującą się w menu Start. Następnie po lewej
stronie ekranu kliknij pojedynczo lewym przyciskiem myszy dysk, który system ma przeszukać. W tym przypadku dysk C. 2. Następnie w polu wyszukiwania w górnym rogu ekranu podaj nazwę pliku
(możesz dodać jego rozszerzenie, aby przyspieszyć wyniki wyszukiwania). 3. Podczas wpisywania nazwy pliku system rozpoczyna automatyczne
wyszukiwanie. Po kilku sekundach plik zostanie odszukany i wyświetlony na liście (rysunek 1.10).
Rysunek 1.10. Wynik wyszukiwania pliku test 4. Aby maksymalnie skrócić czas wyszukiwania, możesz użyć dodatkowych
parametrów wyszukiwania (filtrów). W tym celu dodaj filtr wyszukiwania w postaci np. rodzaju pliku, typu lub nazwy (rysunek 1.11).
18
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 1.11. Dodawanie parametrów wyszukiwania
Zarządzanie plikami i folderami za pomocą programu Total Commander Do zarządzania plikami w systemie Windows 7 nie jest konieczne żadne zewnętrzne oprogramowanie. Możesz wszystkie czynności związane z tworzeniem folderów, kopiowaniem i ich przenoszeniem oraz przeszukiwaniem wykonywać z poziomu okna Komputer. Czasami jednak czynności te są nieco utrudnione i zajmują więcej czasu niż wykorzystanie programu stricte przeznaczonego do zarządzania plikami i folderami. Programy tego typu nazywane są menedżerami plików, a najpopularniejszym z nich jest Total Commander. W tym podrozdziale dowiesz się, jak pobrać program ze strony internetowej, jak go zainstalować, a następnie nauczysz się wykorzystania podstawowych jego funkcji.
Pobieranie programu i jego instalacja Program w wersji podstawowej możesz pobrać ze strony internetowej http://totalcmd.pl. Istnieje również wersja rozszerzona, tzw. PowerPack, która oprócz podstawowej wersji programu zawiera również zaimplementowane dodatkowe funkcjonalności. Można zaliczyć do nich m.in.: możliwość importowania ustawień, dodatkowe wtyczki, dodatkowe funkcje menu głównego oraz szereg innych, które opisane są na przedstawionej powyżej stronie WWW. Aby pobrać program Total Commander PowerPack: 1. Przejdź na stronę internetową http://totalcmd.pl. 2. Kliknij w menu pozycję POWERPACK. 3. Następnie kliknij link Pobierz najnowszą wersję edycji Total Commander
PowerPack. 4. Kliknij ikonę Download. Pojawi się okno Pobieranie pliku - ostrzeżenie
o zabezpieczeniach. Kliknij przycisk Uruchom. Pojawi się okno Kontrola konta użytkownika (rysunek 1.12). Kliknij przycisk Tak. Rozpocznie się instalacja programu.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach Rysunek 1.12. Okno Kontrola konta użytkownika
5. Pojawi się okno z prośbą o wybranie języka (rysunek 1.13). Wybierz język
polski i kliknij OK. Rysunek 1.13. Okno wyboru języka
6. W oknie powitalnym kliknij Dalej. 7. Kolejne okno prezentuje informacje na temat wybranego programu
instalacyjnego. Kliknij Dalej (rysunek 1.14). Rysunek 1.14. Okno informacyjne instalatora
8. Następnym krokiem jest zapoznanie się z umową licencyjną programu.
Po zapoznaniu się z nią kliknij przycisk Zgadzam się (rysunek 1.15). 9. W kolejnym oknie (rysunek 1.16) masz możliwość wyboru komponentów.
Po zaznaczeniu odpowiednich przejdź do następnego kroku, klikając przycisk Dalej. Najlepiej pozostawić w polu Wybierz typ instalacji wartość Pełna, wtedy wszystkie wtyczki zostaną zainstalowane automatycznie.
19
20
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 1.15. Okno Umowa licencyjna
Rysunek 1.16. Okno Wybierz komponenty
10. W następnym kroku zaznacz pole wyboru Autostart w Windows (rysunek 1.17).
Zaznaczenie tego pola sprawi, że funkcje PowerPack będą dostępne od razu po uruchomieniu komputera. Kliknij Dalej. W poniższym oknie w polu Skróty do programu możesz utworzyć podczas instalacji programu odpowiednie skróty na Pulpicie oraz pasku szybkiego uruchamiania. Ponadto w polu Integracja z Eksploratorem Windows możesz dodać skrót do menu kontekstowego. Wtedy podczas próby otwarcia pliku lub folderu pojawi się w menu podręcznym pozycja Otwórz w Total Commander PowerPack. 11. W kolejnym oknie (rysunek 1.18) możesz zadecydować, czy program Total
Commander będzie miał możliwość autoodtwarzania, zastępując tym samym wbudowaną funkcję w systemie Windows 7. Po dokonaniu wyboru kliknij Dalej. 12. Następne okno, Import ustawień z programu Total Commander (rysunek
1.19), służy do zaimportowania ustawień zapisanych we wcześniejszych wersjach programu. Jeśli posiadasz takie ustawienia, możesz zaznaczyć pole wyboru Chcę dokonać importu wybranych ustawień, jeśli nie masz takiej potrzeby, kliknij przycisk Dalej, pozostawiając domyślne ustawienia.
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach Rysunek 1.17. Okno Zaawansowane opcje
Rysunek 1.18. Ustawienia autoodtwarzania
Rysunek 1.19. Okno importu ustawień
21
22
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Powyższe okno nie pojawi się, jeśli po raz pierwszy instalujesz program Total Commander. 13. W następnym kroku (rysunek 1.20) wybierz ścieżkę dostępu, w której
zainstalujesz program Total Commander. Po wybraniu miejsca docelowego kliknij przycisk Dalej. Rysunek 1.20. Okno Wybór lokalizacji dla instalacji
14. W kolejnym oknie kliknij Zainstaluj, aby rozpocząć instalację. 15. W dalszej części będziesz mógł obserwować postęp instalacji za pomocą
paska postępu (rysunek 1.21). Rysunek 1.21. Instalacja programu
16. Po zakończeniu instalacji kliknij przycisk Dalej, a w kolejnym oknie kliknij
przycisk Zakończ. Pojawi się okno z informacją o licencji. Pamiętaj, że bez wykupienia licencji programu legalnie możesz używać przez miesiąc od momentu instalacji. Kliknij odpowiedni numer, aby rozpocząć działanie programu. Pojawi się okno główne (rysunek 1.22).
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach
23
Rysunek 1.22. Okno główne programu Total Commander
Podstawowe funkcje programu TC Program Total Commander składa się z menu górnego oraz menu dolnego. Ponadto w podstawowej konfiguracji zawiera dwa panele z zawartością wybranych dysków lub nośników zewnętrznych, np. płyt CD lub pamięci flash. Chciałbym pokrótce omówić menu dolne i pokazać Ci kilka przykładów zastosowania programu podczas zarządzania plikami i folderami. Zawiera ono siedem przycisków służących do prostych czynności zarządzania. I tak: F3 Podgląd — służy do przeglądania zawartości pliku. Czynność tę można
wykonać, klikając lewym przyciskiem myszy F3 Podgląd lub naciskając na klawiaturze klawisz F3. Podczas korzystania z pozostałych przycisków zasada jest identyczna. Trzeba wspomnieć, że po uruchomieniu podglądu pliku nie można w tym trybie zmieniać jego zawartości. F4 Edycja — służy do edytowania zaznaczonego wcześniej pliku. Jeśli np.
zaznaczysz plik tekstowy i naciśniesz klawisz F4, plik zostanie otwarty w domyślnym programie Notepad2 for PowerPack. Będziesz mógł wprowadzić do niego zmiany, a następnie zapisać je.
24
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik F5 Kopiowanie — tym przyciskiem możesz skopiować pliki lub foldery.
Pamiętaj, że pliki zostaną skopiowane z aktywnej kolumny do kolumny nieaktywnej. Kolumna jest aktywna, jeśli górny pasek ze ścieżką dostępu jest podświetlony domyślnie na kolor niebieski. Jeśli pasek ma kolor szary, oznacza to, że jest nieaktywny. F6 ZmPrzes — ten przycisk służy do zmieniania nazwy zaznaczonego pliku
oraz do jego przenoszenia. Aby zmienić nazwę pliku, należy zaznaczyć plik i nacisnąć klawisz F6 (jeśli tę czynność wykonujesz od razu po instalacji programu, to przed zmianą nazwy pliku kliknij zakładkę Pulpit). W polu Zmień nazwę należy wpisać nową nazwę dla pliku. Aby przenieść plik w inne miejsce, wystarczy po naciśnięciu klawisza F6 nacisnąć Enter. F7 UtwKat — aby utworzyć nowy folder, należy posłużyć się tym
przyciskiem. Folder zostanie utworzony w aktywnej kolumnie. F8 Usuń — tym przyciskiem możesz usunąć zaznaczony wcześniej element. Alt+F4 Zakończ — ten skrót zamyka program Total Commander.
Aby szybko zapamiętać przedstawione powyżej funkcje, wykonaj proste ćwiczenie: 1. Utwórz na Pulpicie folder o nazwie ADAM i skopiuj do niego utworzony
wcześniej plik test.txt. 2. Po skopiowaniu pliku zmień jego nazwę na Adam.txt. 3. Następnie usuń plik test.txt znajdujący się w folderze FOLDER_TESTOWY.
W pierwszej kolejności otwórz program Total Commander, następnie postępuj zgodnie z poniższymi wskazówkami: 1. Przejdź na dysk C. Możesz w tym celu z listy rozwijanej w menu górnym
wybrać dysk C. 2. Następnie przejdź do folderu Pulpit. W tym celu kliknij Users, następnie
nazwę Twojego profilu oraz ikonę Desktop. 3. Będąc w folderze Dekstop (Pulpit), naciśnij klawisz F7, aby utworzyć nowy
folder. Następnie w polu Nowy folder podaj jego nazwę (rysunek 1.23). 4. Kliknij przycisk OK. 5. W kolejnym kroku Twoim zadaniem będzie skopiowanie pliku test.txt do
nowo utworzonego folderu o nazwie ADAM. W tym celu kliknij dwukrotnie folder o nazwie FOLDER_TESTOWY, tam znajduje się plik test.txt. Następnie w drugiej kolumnie przejdź do utworzonego wcześniej ADAM (rysunek 1.24). 6. Uaktywnij lewą stronę ekranu. Następnie zaznacz plik test.txt i kliknij klawisz
F5. W oknie, które się pojawi, kliknij OK. Plik zostanie skopiowany. 7. Aby zmienić nazwę skopiowanego pliku, zaznacz go, a następnie naciśnij
klawisz F6. W oknie, które się pojawi, podaj nową nazwę dla pliku i kliknij OK (rysunek 1.25).
Rozdział 1. ♦ Podstawowe informacje o plikach
Rysunek 1.23. Tworzenie nowego folderu w programie Total Commander
Rysunek 1.24. Zawartość poszczególnych folderów
25
26
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 1.25. Zmiana nazwy pliku 8. W ostatnim kroku usuń plik test.txt. W tym celu zaznacz go i naciśnij klawisz
F8. Odpowiedz twierdząco na pytanie, czy na pewno chcesz usunąć wybrany plik (rysunek 1.26). Rysunek 1.26. Usunięcie pliku
Jak mogłeś się przekonać, praca z programem Total Commander jest prosta i intuicyjna. Zapewniam Cię, że podczas wykonywania tych samych czynności za pomocą okna Komputer trwałyby one znacznie dłużej. Teraz, kiedy wiesz już, jak wykonywać powyższe czynności, możesz przeorganizować swoje pliki i foldery, robiąc porządek na dysku. Czynność ta jest niezwykle ważna, ponieważ w dalszej części książki poznasz kilka metod archiwizacji danych i ważne jest, aby wiedzieć, gdzie są zlokalizowane oraz jakiego są typu.
Rozdział 2.
Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 Określanie praw dostępu do plików i folderów Czasami zdarza się, że chcesz mieć wyłączny dostęp do określonych danych zapisanych na dysku Twojego komputera. Chcesz, aby inni domownicy nie mieli dostępu do Twoich prywatnych danych. Chcesz chronić w ten sposób ważne pliki lub inne dane. Ponadto, pracując na komputerze firmowym, warto chronić swoje pliki przed wścibskimi współpracownikami. Dzięki funkcjom, które udostępnia system Windows 7, będziesz mógł łatwo chronić swoje dane przed dostępem osób niepowołanych. Pamiętaj, że przedstawione poniżej wskazówki chronią przed osobami niebędącymi administratorami lokalnymi komputera. Mający fizyczny dostęp do komputera administrator systemu będzie mógł bez problemu przeglądać zabezpieczone w ten sposób pliki. Tak więc co to są uprawnienia? Można powiedzieć, że uprawnienia służą do określania poziomu dostępu, jaki będzie udzielony konkretnemu użytkownikowi. Pamiętaj, że do plików lub folderów różni użytkownicy mogą posiadać odrębne uprawnienia. System przydzielania uprawnień jest bardzo elastyczny i możesz dowolnie nim zarządzać. Uprawnienia mogą być nadane na konkretnym komputerze lokalnie, jednak w wielu przypadkach uprawnienia nadawane są globalnie. Ten temat jest jednak nieco bardziej rozległy. W tej publikacji skupimy się na uprawnieniach lokalnych, przydzielonych na konkretnym komputerze, a nie rozwiązaniach firmowych, opartych na serwerach i usłudze Active Directory.
28
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Przypisywanie uprawnień polega na wybraniu folderu lub pliku, który chcesz zabezpieczyć, następnie dodaniu użytkownika, który będzie mieć prawo dostępu do tego określonego zasobu. Ponadto można przypisać uprawienia określające, jakie czynności będzie mógł wykonać. Aby nadać uprawnienia do określonego folderu: 1. Kliknij wybrany folder prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego
wybierz Właściwości. 2. W oknie Właściwości (rysunek 2.1) przejdź do zakładki Zabezpieczenia. Rysunek 2.1. Okno Właściwości
3. Zauważ, że lista użytkowników w polu Nazwy grup lub użytkowników
wskazuje na osoby lub grupy, które posiadają określone prawa do tego folderu. Aby zmienić uprawnienia, dodać lub usunąć użytkownika, kliknij przycisk Edytuj. 1. W oknie Uprawnienia możesz z listy usunąć konkretnego użytkownika lub
dodać nowego, który ma posiadać określone uprawnienia do pracy z folderem. Aby usunąć użytkownika lub grupę, kliknij pojedynczo lewym przyciskiem myszy odpowiedniego użytkownika (np. SYSTEM), następnie kliknij przycisk Usuń (rysunek 2.2). 2. Niestety, usunięcie może okazać się niemożliwe w przypadku, kiedy
włączone są ustawienia dziedziczenia uprawnień z folderu nadrzędnego. Pojawi się wtedy komunikat widoczny na poniższym rysunku (rysunek 2.3). Zanim przejdziemy do wskazówek opisujących wyłączenie tego typu komunikatów, zatrzymajmy się na chwilę, abym mógł wyjaśnić Ci, na czym polega mechanizm dziedziczenia uprawnień.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
29
Rysunek 2.2. Okno Uprawnienia
Rysunek 2.3. Komunikat Zabezpieczenia systemu Windows
Pamiętaj, że w systemach Windows domyślnie przyjęta jest zasada, iż każdy nowy folder lub plik posiada takie uprawnienia jak jego nadrzędny folder. Jeśli został utworzony folder TEST z uprawnieniami zabraniającymi dostępu dla użytkownika np. Tomasz, to w przypadku kiedy utworzysz podfolder TEST_2 w folderze TEST, użytkownik Tomasz nie będzie miał dostępu również do tego folderu. Czyli folder TEST_2 odziedziczy uprawnienia folderu nadrzędnego TEST. Dlatego w poprzednim przykładzie nie mogłeś usunąć grupy SYSTEM. Folder FOLDER_TESTOWY znajduje się bowiem w folderze nadrzędnym Desktop i odziedziczył po nim określone uprawnienia. Aby wyłączyć dziedziczenie uprawnień: 1. W oknie Właściwości (rysunek 2.1) kliknij przycisk Zaawansowane. 2. W oknie Zaawansowane ustawienia zabezpieczeń (rysunek 2.4) przejdź
do zakładki Uprawnienia, a następnie kliknij przycisk Zmień uprawnienia. 3. W oknie Zaawansowane ustawienia zabezpieczeń odznacz pole Dołącz
uprawnienia dziedziczne z tego obiektu nadrzędnego (rysunek 2.5). Pojawi się komunikat (rysunek 2.6) Zabezpieczenia systemu Windows, w którym kliknij przycisk Dodaj.
30 Rysunek 2.4. Okno Zaawansowane ustawienia zabezpieczeń
Rysunek 2.5. Zmiana uprawnień
Rysunek 2.6. Okno Zabezpieczenia systemu Windows
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
31
Tak więc, wracając do usunięcia w oknie Uprawnienia określonej pozycji, możesz spróbować usunąć grupę SYSTEM. W oknie Uprawnienia kliknij pojedynczo lewym przyciskiem myszy pozycję SYSTEM, następnie kliknij przycisk Usuń (rysunek 2.7). Rysunek 2.7. Okno Uprawnienia
Po usunięciu użytkownika lub określonej grupy możesz dopasować uprawnienia do własnych potrzeb. Abyś mógł mieć wyłączne prawo do otwarcia określonego folderu, usuń z listy wszystkie pozycje, a pozostaw tylko swoje konto. Możesz również dodać innego użytkownika, któremu nadasz odpowiednie uprawnienia. Pamiętaj, że konto użytkownika, który ma posiadać uprawnienia, musi istnieć na komputerze. Jeśli nie istnieje, trzeba je w pierwszej kolejności utworzyć. W tym celu przejdź do Panelu sterowania i kliknij pozycję Konta użytkowników. Przypisz do konta odpowiednią nazwę oraz ustal, czy konto ma być kontem zwykłym, czy ma posiadać uprawnienia administratora.
Aby dodać uprawnienia innemu użytkownikowi: 1. W oknie Uprawnienia (rysunek 2.7) kliknij przycisk Dodaj…. 2. Następnie w oknie Wybieranie: Użytkownicy lub grupy (rysunek 2.8) kliknij
przycisk Zaawansowane…. 3. W kolejnym kroku w oknie Wybieranie: Użytkownicy lub Grupy kliknij
przycisk Znajdź teraz, aby wyszukać użytkownika, który będzie posiadał uprawnienia do folderu (rysunek 2.9). 4. Z listy, która się pojawi, wybierz określonego użytkownika i kliknij
go pojedynczo lewym przyciskiem myszy. Następnie kliknij OK. 5. Przejdź dalej, klikając OK.
32
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.8. Okno Wybieranie
Rysunek 2.9. Okno wyboru użytkowników oraz utworzonych grup
6. Wybrany użytkownik pojawi się na liście w oknie Uprawnienia
dla FOLDER_TESTOWY (rysunek 2.10). 7. Możesz nowemu użytkownikowi dodać odpowiednie uprawnienia do pracy
z folderem. Aby to uczynić, zaznacz odpowiednie pole wyboru z listy Uprawnienia dla: (rysunek 2.10). Następnie kliknij OK, aby zaakceptować wszystkie wprowadzone zmiany. Na przykład, jeśli użytkownik ma mieć prawo tylko do odczytu, wyczyść wszystkie pola i zaznacz tylko pozycję Odczyt.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
33
Rysunek 2.10. Nowy użytkownik z uprawnieniami
Udostępnianie plików i folderów innym użytkownikom w sieci Jeśli Twój komputer podłączony jest do sieci komputerowej, zyskujesz dodatkową możliwość udostępniania innym użytkownikom sieci swoich zasobów. Przydaje się to szczególnie, jeśli zachodzi potrzeba wymiany plików lub folderów. Aby udostępnić folder w sieci i nadać uprawnienia do przeglądania: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder, który chcesz udostępnić, i z menu
podręcznego wybierz Właściwości (rysunek 2.11). 2. Przejdź do zakładki Udostępnianie. 3. W kolejnym kroku kliknij przycisk Udostępnianie zaawansowane….
Możesz oczywiście kliknąć przycisk Udostępnij…, jednak jest tam mniejsza liczba funkcji. 4. Pojawi się okno, w którym zaznacz pole wyboru Udostępnij ten folder
(rysunek 2.12). Następnie w polu Ogranicz liczbę jednoczesnych użytkowników do: podaj maksymalną liczbę użytkowników, która ma mieć jednoczesny dostęp do zasobu. Możesz również w polu Komentarze dodać komentarz do udostępnianego folderu. 5. Następnie kliknij przycisk Uprawnienia.
34
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.11. Okno Właściwości
Rysunek 2.12. Przycisk Buforowanie odpowiedzialny jest za inną funkcjonalność związaną z folderami w trybie off-line. Ta funkcjonalność nie jest omawiana w tej książce
6. W oknie Uprawnienia (rysunek 2.13) usuń z listy pozycję Wszyscy,
a następnie kliknij przycisk Dodaj, aby nadać uprawnienia nowym użytkownikom. 7. W oknie Wybieranie: Użytkownicy lub Grupy (rysunek 2.14) wpisz nazwę
użytkownika lub kliknij pozycję Zaawansowane, aby wybrać go z listy. Następnie kliknij przycisk OK, aby przejść dalej. 8. Po dodaniu użytkowników możesz określić poziom uprawnień dla konkretnej
osoby (rysunek 2.15). W tym celu w polu Uprawnienia dla: zaznacz odpowiednie pole wyboru: Pełna kontrola, Zmiana lub Odczyt. Następnie kliknij przycisk OK.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 Rysunek 2.13. Okno Uprawnienia
Rysunek 2.14. Wybieranie użytkownika
Rysunek 2.15. Przydzielone uprawnienia
35
36
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Aby dostać się zdalnie do udostępnionego folderu za pośrednictwem systemu Windows: 1. Kliknij menu Start i w polu wyszukiwania wpisz po dwóch ukośnikach adres
IP komputera, do którego chcesz się dostać, lub podaj jego nazwę. Na przykład, jeśli komputer, w którym udostępniłeś folder, posiada adres IP 192.168.1.5, to wówczas podasz \\192.168.1.5\ (rysunek 2.16). Rysunek 2.16. Podaj adres IP zdalnego komputera lub jego nazwę
2. Na pasku menu Start pojawi się udostępniony zdalnie folder, do którego
po kliknięciu zostaniesz przeniesiony. 3. Możesz również po podaniu adresu IP lub nazwy nacisnąć klawisz Enter,
aby od razu przenieść się do udostępnionych danych (rysunek 2.17). Dostęp do zdalnych danych możesz uzyskać poprzez użycie programu Total Commander. Aby przejść za jego pomocą do udostępnionego folderu: 1. Uruchom program Total Commander i w białym polu nad dolnym menu wpisz cd \\, następnie podaj adres IP komputera zdalnego lub jego nazwę
(rysunek 2.18). 2. Następnie naciśnij klawisz Enter. 3. W aktywnym oknie pojawią się udostępnione zasoby. Zauważ, że w polu wyszukiwania przed adresem IP występuje słowo cd. Jeśli je pominiesz, program uruchomi zasoby w standardowym oknie systemu Windows.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
37
Rysunek 2.17. Udostępnione foldery
Rysunek 2.18. Korzystanie ze zdalnych zasobów sieciowych za pomocą programu Total Commander
Porównywanie katalogów w programie Total Commander Podczas pracy z wieloma folderami, tworzenia wielu kopii i korzystania z kilku komputerów często zdarza się, że w utworzonych katalogach pojawia się bałagan. Wiele z nich może zostać zdublowanych. W sytuacji, w której zaczniesz porządkować katalogi, może się okazać, że posiadasz różne ich wersje. Podczas porządkowania możesz skorzystać z funkcjonalności programu Total Commander polegającej na porównaniu struktury wskazanych katalogów.
38
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Aby porównać wybrane katalogi: 1. Przejdź do programu Total Commander. 2. Zakładając, że chcesz porównać dwa foldery zawierające określoną liczbę
podfolderów, wyświetl zawartość każdego z nich w odrębnej kolumnie (rysunek 2.19).
Rysunek 2.19. Wyświetl w obu kolumnach foldery, które chcesz porównać 3. Następnie z menu górnego wybierz pozycję Zaznaczanie, a następnie
Porównaj katalogi (łącznie z podkatalogami). 4. W zależności od liczby folderów porównanie może trwać kilka sekund.
Po ukończeniu porównania program podświetli różnice (rysunek 2.20). Przy niewielkiej liczbie folderów może wydawać się, że powyższa funkcja jest zbędna, jednak w sytuacji, kiedy folderów jest kilkaset, może okazać się jedyną metodą zapanowania nad spójnością wszystkich danych.
Jednoczesna zmiana nazw wielu plików Jeśli komputer domowy służy Ci przede wszystkim do rozrywki, wówczas wiele danych na Twoim dysku to zdjęcia, pliki muzyczne oraz materiały wideo. W przypadku wielu zdjęć, skopiowanych np. z aparatu cyfrowego, posiadają one automatycznie nadane nazwy. Często każdy aparat cyfrowy posiada swój własny schemat nazewnictwa (rysunek 2.21).
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
39
Rysunek 2.20. Porównane katalogi z zaznaczonymi różnicami Rysunek 2.21. Pliki graficzne z automatycznie nadaną nazwą pochodzącą z aparatu cyfrowego firmy Canon
Oczywiście nadane domyślne nazwy nic Ci nie mówią, a odnalezienie konkretnego zdjęcia, np. z wycieczki w Tunezji, może stanowić poważne wyzwanie. System Windows umożliwia w bardzo łatwy sposób jednoczesną zmianą nazw wielu plików lub folderów. 1. Aby zmienić nazwę, zaznacz wybrane zdjęcia i kliknij prawym przyciskiem
myszy. Następnie z menu podręcznego wybierz funkcję Zmień nazwę (rysunek 2.22).
40
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.22. Z menu podręcznego wybierz pozycję Zmień nazwę
2. Podaj nową nazwę, która będzie charakteryzowała zdjęcia, np. TUNEZJA_2011,
i naciśnij Enter. Nazwy zostaną automatycznie zmienione oraz dodane zostaną im kolejne numery (rysunek 2.23). Rysunek 2.23. Aby nazwy plików nie powtarzały się, system Windows nada każdemu plikowi kolejny numer
Opisana procedura zmiany nazw wielu plików nie działa w programie Total Commander. Ten program posiada własną procedurę zmiany nazw. Aby z niej skorzystać, w programie zaznacz pliki i użyj skrótu klawiaturowego Ctrl+m.
Jak zarządzać plikami za pomocą wiersza poleceń — podstawowe polecenia Wiersz poleceń systemu Windows to tzw. tekstowe środowisko pracy (rysunek 2.24), w którym nie używa się myszy, a wszystkie polecenia wpisywane są za pomocą klawiatury. Oczywiście graficzne środowisko pracy jest znacznie wygodniejsze. Jeśli
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
41
Rysunek 2.24. Okno wiersza poleceń systemu Windows 7
chcesz jednak zautomatyzować niektóre wykonywane czynności, możesz to zrobić, używając komend wiersza poleceń. W dalszej części książki przedstawiono kilka przykładów takiego zastosowania, teraz zapoznasz się z podstawowymi komendami. Aby uruchomić okno wiersza poleceń, kliknij menu Start i w białym polu wpisz cmd, następnie naciśnij Enter. Pojawi się charakterystyczne „czarne okno” (rysunek 2.24). Po lewej stronie migającego kursora widać tzw. znak zachęty, po którym wpisuje się odpowiednie polecenia, których lista znajduje się poniżej. Znak zachęty domyślnie prezentuje ścieżkę, w której się znajdujesz. Patrząc na powyższy rysunek, widać, że aktualnie jesteśmy na dysku C w folderze Users\joseph_adm. Na Twoim komputerze ścieżka będzie podobna z wyjątkiem podfolderu, który będzie odpowiadał Twojej nazwie użytkownika. Poniższa lista prezentuje najważniejsze polecenia — bezpośrednio związane z zarządzaniem plikami i folderami. Pamiętaj, że po wydaniu któregokolwiek z nich konieczne jest naciśnięcie klawisza Enter. Polecenie [litera dysku:] — umożliwia przejście na inny dysk. Wydanie polecenia np. C:\Users\joseph_adm> D: spowoduje przejście na inne
urządzenie, np. pamięć zewnętrzną lub inną partycję, której została przydzielona litera D. Polecenie md — zakłada nowy folder w miejscu, w którym aktualnie się znajdujesz. Za poleceniem md należy podać nazwę dla nowego folderu, np. C:\Users\joseph_adm> md ADAM. Polecenie rd — usuwa pusty folder. Aby usunąć pusty folder, wydaj polecenie rd, za którym podaj nazwę usuwanego folderu, np. C:\Users\joseph_adm> rd ADAM. Polecenie cd — umożliwia przejście do wskazanego folderu. Aby przejść np. do folderu ADAM, należy wydać polecenie C:\Users\joseph_adm> cd adam. Zauważ, że po przejściu do folderu ADAM znak zachęty zmieni się
na C:\Users\joseph_adm\ADAM>.
42
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik Polecenie cd .. — używane jest do wyjścia z określonego folderu o jeden
poziom wyżej. Na przykład będąc w folderze ADAM, możesz wydać polecenie C:\Users\joseph_adm\ADAM> cd .. i przejść w ten sposób do folderu wyżej, czyli C:\Users\joseph_adm>. Polecenie cd \ — to polecenie działa podobnie do podanego powyżej,
jednak umożliwia wyjście do najwyższego poziomu katalogów, czyli folderu głównego dysku. Będąc więc w folderze C:\Users\joseph_adm\ADAM> i wydając polecenie cd \, przejdziesz bezpośrednio do dysku C, a znak zachęty będzie wyglądać następująco C:\>. Polecenie copy — służy do kopiowania plików z jednego miejsca na dysku do drugiego. Aby skopiować określony plik, należy wydać polecenie copy
i podać za nim ścieżkę pliku źródłowego, a następnie miejsce, do którego ma zostać skopiowany plik. Na przykład, aby plik adam.txt, który znajduje się na dysku C, skopiować do folderu ADAM znajdującego się na dysku D, należy wydać następującą komendę C:\> copy c:\adam.txt d:\ADAM. Polecenie del — usuwa podane pliki z dysku komputera. Aby usunąć plik, należy za poleceniem del podać jego nazwę, np. del adam.txt. Polecenie dir — wyświetlanie zawartości danego folderu. Polecenie ren — umożliwia zmianę nazwy określonego pliku. Zmiana nazwy
odbywa się po podaniu ścieżki oraz starej nazwy pliku, a następnie ścieżki i nazwy dla nowego pliku, np. ren d:\ADAM\adam.txt d:\ADAM\adam_nowy.txt. Polecenie move — umożliwia przeniesienie pliku z jednego miejsca do drugiego.
Aby przenieść np. plik o nazwie adam.txt znajdujący się w katalogu głównym dysku D do folderu ADAM znajdującego się na dysku D, należy wydać polecenie move D:\adam.txt D:\ADAM. Aby uzyskać więcej informacji na temat określonego polecenia, możesz podać za nim komendę /?, np. dir /?.
Synchronizowanie plików i folderów Obecnie ilość gromadzonych i wykorzystywanych danych jest oszałamiająca. Jeszcze kilka lat temu dysk twardy o pojemności 4 GB był wystarczający, dziś nie pomieściłby jednego dobrej jakości filmu. Nowe technologie umożliwiają produkcję dysków o coraz większej pojemności. Nikogo już nie dziwi dysk o pojemności 3 TB. A jedno jest pewne: im większy dysk, tym więcej danych użytkownik na nim zapisze. Ponadto wielu użytkowników pracuje na kilku komputerach. W wielu przypadkach w domu znajduje się komputer stacjonarny, natomiast w „terenie” używamy komputerów przenośnych, a coraz częściej tabletów oraz smartfonów. W takim przypadku pojawia się podstawowy problem, jakim jest synchronizacja najczęściej używanych dokumentów.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
43
Nierzadko chcemy mieć dostęp do dokumentów wszędzie, gdzie sie znajdujemy. Ponadto czasami nad dokumentami pracuje kilka osób, nieustanie je modyfikując. Oczywiście istnieje poczta elektroniczna, ale ciągłe przesyłanie dokumentów na serwer jest niepraktyczne i zajmuje wiele czasu. Aby zapanować nad plikami, folderami oraz innymi dokumentami, możesz użyć oprogramowania, które na bieżąco zsynchronizuje wszystkie pliki lub foldery, które Ty wcześniej zadeklarujesz. Dzięki niemu będziesz mógł na bieżąco tworzyć automatyczne kopie bezpieczeństwa plików i folderów. Wspomnianym oprogramowaniem jest Dropbox, darmowy program wraz z darmową usługą przechowywania plików.
Zakładanie konta i instalacja oprogramowania Dropbox Zakładanie nowego konta Aby móc korzystać z usługi i programu Dropbox, w pierwszej kolejności należy założyć bezpłatne konto na stronie internetowej www.dropbox.com. W tym celu należy podać swoje imię i nazwisko oraz adres e-mail. Ponadto należy wymyślić odpowiednio skomplikowane hasło, które będzie zabezpieczać dostęp do usługi. Aby założyć nowe konto: 1. Przejdź na stronę internetową www.dropbox.com (rysunek 2.25). Rysunek 2.25. Strona główna Dropbox
2. W górnym prawym rogu kliknij pozycję Log in, a następnie kliknij Create
an acount. 3. Pojawi się okno Create a Dropbox Account (rysunek 2.26). W polu First name
podaj swoje pierwsze imię, w polu Last name podaj nazwisko. Dalej, w polu
44
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.26. Okno Create a Dropbox Account
Email, podaj swój adres e-mail, a następnie wymyśl dowolne hasło. Na koniec zapoznaj się z regulaminem i zaznacz pole wyboru I agree to Dropbox Terms of Service. Kliknij Create account, aby założyć nowe konto. 4. Jeśli wypełniłeś wszystkie pola, po kilku sekundach pojawi się okno
pobierania programu (rysunek 2.27).
Rysunek 2.27. Okno pobierania programu
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
45
5. Kliknij przycisk Zapisz plik, aby zapisać plik na dysku komputera.
Jeśli pobieranie nie rozpocznie się automatycznie, kliknij link restart the download. Jeśli przed pobraniem programu pojawi się komunikat z ostrzeżeniem, kliknij przycisk Uruchom, a następnie Tak. 6. Po zakończeniu pobierania odszukaj plik na dysku i kliknij go dwukrotnie
lewym przyciskiem myszy. Rozpocznie się proces instalacji.
Instalacja oprogramowania Dropbox Po dwukrotnym kliknięciu pobranego w poprzednich krokach pliku pojawi się pierwsze okno instalatora (rysunek 2.28). Rysunek 2.28. Okno powitalne instalatora programu Dropbox
1. Aby rozpocząć instalację, kliknij przycisk Install. 2. Po rozpoczęciu instalacji pojawi się okno z paskiem postępu (rysunek 2.29).
Odczekaj kilka sekund na zakończenie instalacji. Rysunek 2.29. Instalowanie programu
46
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 3. Po zainstalowaniu wszystkich komponentów pojawi się okno kreatora
(rysunek 2.30). Ponieważ posiadasz już konto, zaznacz pole wyboru I already have a Dropbox account. Następnie kliknij przycisk Next. Pierwszą pozycję należy zaznaczyć, jeśli chcesz dopiero założyć konto. Rysunek 2.30. Okno kreatora
4. W kolejnym oknie, Log in to Dropbox (rysunek 2.31), podaj adres e-mail,
który posłużył Ci do założenia konta. W polu Password ustal odpowiednie hasło dostępu. W pozycji Computer name podaj nazwę Twojego komputera, aby podczas synchronizacji można było łatwo odróżnić przesyłane dane. Kliknij przycisk Next, aby przejść dalej. Rysunek 2.31. Okno Log in to Dropbox
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 5. Następnym krokiem jest wybranie odpowiedniej usługi prezentującej ilość
możliwych do przechowywania danych (rysunek 2.32). Pierwsza z możliwości daje Ci darmowe 2 GB dostępnej przestrzeni dyskowej, co w przypadku plików z dokumentami lub zdjęć powinno na początek w zupełności wystarczyć. Rysunek 2.32. Okno wyboru ilości dostępnego miejsca na dysku
Oczywiście, jeśli posiadasz większe potrzeby, możesz skorzystać z możliwości zakupu 50 GB lub 100 GB. Zaznacz odpowiednie pole wyboru, następnie kliknij przycisk Next. 6. Pojawi się okno Choose setup type (rysunek 2.33), w którym możesz wybrać
opcję typowej instalacji (Typical) lub rozszerzonej (Advanced). Zaznacz pozycję Typical i kliknij Install. W dalszej części dokonasz samodzielnie zaawansowanej konfiguracji programu. Rysunek 2.33. Okno wyboru opcji instalacji
47
48
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Opcja rozszerzona umożliwia samodzielne wybranie odpowiednich parametrów programu, na przykład folderu docelowego oraz folderu do przechowywania synchronizowanych danych. 7. Po kilku sekundach pojawi się okno Welcome to Dropbox (rysunek 2.34). Jeśli
chcesz, możesz skorzystać z krótkiego wprowadzenia do programu. W tym celu kliknij przycisk Next, aby przeglądać poszczególne ekrany. Jeśli nie jesteś zainteresowany wprowadzeniem, kliknij przycisk Skip tour, aby przejść dalej. Rysunek 2.34. Okno wprowadzenia do podstawowych funkcji programu
8. Pojawi się okno informujące o zakończeniu instalacji i konfiguracji programu
(rysunek 2.35). Kliknij przycisk Finish. Po kilku sekundach pojawi się folder służący do synchronizacji plików i folderów. Rysunek 2.35. Okno zakończenia instalacji i konfiguracji
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
49
9. W dolnym prawym rogu ekranu pojawi się ikona programu Dropbox
z charakterystycznym zielonym „ptaszkiem” (rysunek 2.36). Rysunek 2.36. Ikona programu Dropbox
Konfiguracja programu i synchronizacja na innym komputerze Aby zmienić ustawienia Dropbox, zaloguj się na swoje konto na stronie www.dropbox. com. Pojawi się okno, w którym znajduje się pięć zakładek (rysunek 2.37).
Rysunek 2.37. Strona główna po zalogowaniu się na konto Dropbox
W zakładce Get Started możesz zapoznać się z krótkim szkoleniem elektronicznym dotyczącym usługi oraz pobrać dodatkowe wersje programu, przeznaczone np. na urządzenia przenośne. Dodatkowo możesz zaprosić do skorzystania z usługi swoich przyjaciół. Dzięki temu będziesz mógł otrzymać dodatkowe miejsce na serwerze. Zakładka Files przedstawia foldery i pliki, które będą automatycznie synchronizowane. Zawartość tej zakładki odpowiada zawartości folderu Dropbox na Twoim komputerze. Na stronie WWW możesz utworzyć nowy folder, usunąć go lub współdzielić z innym użytkownikiem — co będzie opisane później. W kolejnej zakładce, Events, znajduje się informacja na temat zdarzeń, jakie miały miejsce na Twoim koncie. W zakładce Sharing znajdują się informacje na temat folderów współdzielonych z innymi użytkownikami. Z kolei ostatnia zakładka, Help, przedstawia listę najczęściej zadawanych pytań oraz forum użytkowników i krótkie instrukcje używania programu.
50
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
W prawym górnym rogu ekranu znajduje się link Account, który umożliwia sprawdzenie ilości dostępnego miejsca na serwerze oraz podaje kilka mniej istotnych informacji w postaci aktualnie używanej wersji programu lub informacji na temat dodanych komputerów. Jak widzisz, dla podstawowych celów program nie wymaga żadnej czasochłonnej konfiguracji, a przedstawione na stronie WWW funkcje służą w większości przypadków do celów informacyjnych. Jak zapewne przekonasz się sam, logowanie na stronie WWW nie będzie konieczne, aby w pełni korzystać z funkcjonalności programu. Jeśli chodzi o menu programu, który zainstalowany jest na dysku komputera, to jego konfiguracja sprowadza się do ewentualnej zmiany folderu Dropbox lub zmiany przepustowości łącza, wykorzystywanego przez program do wysyłania danych. Aby przejść do menu programu: 1. Kliknij jego ikonę prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz
Preferences (rysunek 2.38). Rysunek 2.38. Menu podręczne
2. Pojawi się okno Dropbox Preferences, w którym znajduje się pięć pól
(rysunek 2.39). Rysunek 2.39. Okno Właściwości
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
51
W polu General możesz włączyć powiadomienia, start programu Dropbox wraz z systemem operacyjnym oraz automatyczną synchronizację danych. Wystarczy, że zaznaczysz odpowiednie pole wyboru. Pole Account wskazuje konto, które aktualnie korzysta z programu zainstalowanego na komputerze. Możesz posiadać kilka kont, dlatego jeśli nie jesteś pewien, na którym koncie jesteś zalogowany, warto to sprawdzić. Domyślnie program Dropbox automatycznie dostosowuje dostępną przepustowość do pobierania i wysyłania danych. Jeśli posiadasz łącze o niskiej przepustowości, możesz tę prędkość dostosować do własnych potrzeb. W tym celu użyj zakładki Bandwidth. W polu Download rate możesz ustalić maksymalną prędkość, z jaką program ma odbierać dane. W polu Upload rate ustalisz prędkość, z jaką program prześle dane do serwera. Obserwując przepustowość usług dostępu do Internetu sprzedawanych obecnie, zalecam ustalenie obydwu wartości na Don't limit (bez limitu). Pamiętaj, że w przypadku gdy stwierdzisz, że np. przeglądanie stron odbywa się znacznie wolniej, zawsze możesz ograniczyć podane wyżej wartości. W polu Proxies możesz skonfigurować klienta Dropbox do współdziałania z serwerem proxy. W ostatniej zakładce Advanced znajdują się trzy pola. W polu Dropbox location możesz przenieść folder Dropbox w inne, dogodne dla Ciebie miejsce, np. na dysk D. W tym celu wystarczy kliknąć przycisk Move i wybrać inną lokalizację. W polu Selective Sync możesz wybrać zawartość folderu Dropbox, która ma być automatycznie synchronizowana (rysunek 2.40). Jeśli nie chcesz, aby któryś z podfolderów był synchronizowany, po prostu go odznacz. Rysunek 2.40. Okno Selective Sync
W ostatnim polu, Language, możesz wybrać preferowany język. Domyślnie włączony jest język angielski. Niestety, w momencie pisania książki program nie wspiera języka polskiego.
52
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Synchronizacja danych tego samego konta Aby dokonać synchronizacji danych, używając na kilku komputerach tego samego konta, wystarczy do folderu Dropbox skopiować dane, które mają zostać zsynchronizowane. Po skopiowaniu pierwszego pliku bądź folderu dane od razu zostaną wysłane na serwer, a następnie przesłane do drugiego komputera. W trakcie synchronizacji znaczek na ikonie programu zmieni się na niebieski poruszający się okrąg (rysunek 2.41). Oznacza to, że dane są wysyłane bądź odbierane. Rysunek 2.41. Ikona programu Dropbox
Jeśli posiadasz dwa komputery podłączone do sieci Internet i przesyłasz niewielkich rozmiarów pliki, to dane powinny być od razu widoczne na drugim komputerze.
Synchronizacja folderu współdzielonego Program Dropbox umożliwia utworzenie specjalnego folderu, który możesz współdzielić z innymi użytkownikami. W ten sposób Twoi znajomi będą zawsze mogli korzystać z danych w nim zapisanych. Aby utworzyć folder współdzielony: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę programu Dropbox (rysunek 2.42)
i z menu podręcznego wybierz Open Dropbox folder. Spowoduje to otwarcie folderu Dropbox. Rysunek 2.42. Menu podręczne programu Dropbox
2. Następnie w folderze Dropbox utwórz nowy folder. Będzie on
udostępniony innym użytkownikom. Nadaj mu dowolną nazwę, np. FOLDER_WSPÓŁDZIELONY (rysunek 2.43), a następnie kliknij go prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz Dropbox oraz Share this folder….
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
Rysunek 2.43. Udostępnianie utworzonego folderu 3. Po wybraniu funkcji udostępniającej folder zostaniesz automatycznie
przekierowany na stronę internetową. W miejscu tym pojawi się formularz zapraszający do współdzielenia utworzonego wcześniej folderu (rysunek 2.44). W pierwszym polu podaj adres e-mail osoby, z którą chcesz współdzielić swój folder. W kolejnym polu możesz podać opis. Po dokonaniu powyższych czynności kliknij przycisk Share folder. W tym momencie nastąpi udostępnienie folderu.
Rysunek 2.44. Formularz zapraszający do współdzielenia utworzonego folderu 4. Po kilku sekundach przy ikonie folderu pojawi się dodatkowy symbol
(rysunek 2.45) oznaczający udostępnienie. 5. Po udostępnieniu folderu drugiej osobie otrzyma ona na swoją pocztę e-mail
informację z zaproszeniem. Po jego akceptacji w folderze Dropbox pojawi się udostępniony przez Ciebie folder (rysunek 2.46).
53
54
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.45. Ikona współdzielonego folderu
Rysunek 2.46. Udostępniony folder na komputerze innego użytkownika
Wspólnie teraz możecie kopiować do folderu dowolne pliki, które na bieżąco będą ze sobą synchronizowane. Nieważne w jakiej części świata się znajdujecie, pliki będą widoczne zarówno dla Ciebie, jak i dla drugiej osoby.
Udostępnianie zawartości folderu do bezpośredniego pobrania Jeśli nie chcesz współdzielić folderu z inną osobą, możesz skorzystać z innej funkcjonalności. Polega ona na udostępnieniu zawartości folderu bezpośrednio do pobrania. Aby przygotować plik bezpośrednio do pobrania: 1. Skopiuj plik, który chcesz udostępnić innym (najlepiej skompresowany
programem 7-Zip lub WinRAR. O kompresowaniu przeczytasz więcej w rozdziale 7.), do folderu Public znajdującego się w folderze Dropbox. 2. Następnie kliknij plik prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego
wybierz pozycję Dropbox oraz Copy public link (rysunek 2.47).
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
55
Rysunek 2.47. Tworzenie publicznego linku do udostępnionego folderu
3. Link zostanie automatycznie skopiowany do schowka. Możesz wkleić go np.
do wiadomości pocztowej i wysłać osobie zainteresowanej, która klikając go, pobierze udostępniony plik bezpośrednio na swój komputer (rysunek 2.48). Rysunek 2.48. Pobieranie pliku
Tworzenie skryptu automatyzującego Dzięki wykorzystaniu programu Dropbox oraz popularnego i darmowego programu kompresującego 7-Zip możesz w bardzo łatwy sposób utworzyć skrypt. Jego zadaniem będzie automatyczne kompresowanie plików przeznaczonych do archiwizacji (ang. backup), następnie zabezpieczanie ich hasłem i kopiowanie do folderu Dropbox. Aby utworzyć skrypt, w pierwszej kolejności konieczne jest posiadanie programu kompresującego.
56
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Pobieranie i instalacja programu 7-Zip 1. Przejdź na stronę internetową http://www.7-zip.org. 2. Następnie na stronie głównej kliknij link Download odpowiedni dla systemu
operacyjnego zainstalowanego na Twoim komputerze (rysunek 2.49). Na ekranie mogą pojawić się ostrzeżenia przed pobraniem pliku. Wszystkie zaakceptuj.
Rysunek 2.49. Jeśli posiadasz zainstalowaną 32-bitową wersję systemu operacyjnego, kliknij pierwszą pozycję w tabeli. Jeśli posiadasz wersję 64-bitową, kliknij drugi wiersz 3. Po kilku sekundach rozpocznie się pobieranie programu. 4. Po ukończeniu pobierania kliknij dwukrotnie pobrany plik, aby rozpocząć
proces instalacji. Pojawi się okno Otwieranie pliku (rysunek 2.50). Kliknij przycisk Uruchom. Rysunek 2.50. Rozpoczęcie instalacji
5. W pierwszym kroku kreatora instalacji (rysunek 2.51) kliknij przycisk Next. 6. W kolejnym oknie zapoznaj się z umową licencyjną (rysunek 2.52). Następnie
zaznacz pole wyboru I accept the terms in the License Agreement i kliknij przycisk Next. 7. W oknie Custom Setup (rysunek 2.53) możesz wybrać parametry instalacyjne
programu. Domyślnie program 7-Zip zainstaluje się na dysku C w folderze Program Files\7-Zip. Kliknij przycisk Next, aby przejść dalej.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 Rysunek 2.51. Pierwszy krok instalacji
Rysunek 2.52. Umowa licencyjna
Rysunek 2.53. Okno wyboru parametrów instalacyjnych Custom Setup
57
58
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 8. Aby rozpocząć proces instalacji w oknie Ready to Install, kliknij przycisk
Install (rysunek 2.54). Rysunek 2.54. Rozpoczęcie instalacji
9. Program instaluje się kilkanaście sekund, w zależności od szybkości
posiadanego komputera. Po zakończeniu instalacji pojawi się ostatnie okno kreatora (rysunek 2.55). Kliknij przycisk Finish, aby zakończyć proces instalacji. Rysunek 2.55. Zakończenie procesu instalacji
Tworzenie skryptu i jego konfiguracja Teraz, kiedy program 7-Zip został zainstalowany, możesz rozpocząć tworzenie skryptu. W pierwszej kolejności uruchom program Notatnik. Następnie przepisz z poniższego listingu odpowiednie komendy (rysunek 2.56): "C:\Program Files\7-Zip\7z.exe" u -ssw C:\Users\joseph_adm\ ´Dropbox\KOPIA_ZAPASOWA.7z "D:\DOKUMENTY\*" -pHASLO_ZABEZPIECZAJACE
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
59
Rysunek 2.56. Tworzenie skryptu automatyzującego Pamiętaj, że komendę C:\Program Files\7-Zip\7z.exe musisz zmodyfikować zgodnie ze ścieżką na Twoim komputerze. Podobnie jest z pozycją C:\Users\joseph_ adm\Dropbox\KOPIA_ZAPASOWA.7z. Możesz wybrać inny folder źródłowy, pamiętając o tym, że jeśli w podanej ścieżce wystąpi spacja, należy całą ścieżkę umieścić w cudzysłowie ("").
Utworzony plik zapisz jako np. SKRYPT_KOPIA_ZAPASOWA.cmd. Pamiętaj, aby podczas zapisywania w polu Zapisz jako typ: okna Zapisywanie jako wybrać z listy rozwijanej pozycję Wszystkie pliki. Za nazwą pliku podaj rozszerzenie .cmd (rysunek 2.57). Po wypełnieniu wszystkich pól wybierz lokalizację i kliknij przycisk Zapisz.
Rysunek 2.57. Zapisywanie gotowego skryptu
Następnie kliknij dwukrotnie utworzony plik SKRYPT_KOPIA_ZAPASOWA.cmd. Pojawi się okno wiersza poleceń, a skrypt rozpocznie swoje działanie (rysunek 2.58). Zadaniem skryptu będzie skompresowanie znajdującego się na dysku D folderu DOKUMENTY. Następnie skrypt zabezpieczy utworzone archiwum hasłem, które podane
60
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
jest za parametrem -p. W ostatnim kroku archiwum zostanie umieszczone w folderze Dropbox i natychmiast przesłane na serwer. Na ekranie będziesz mógł obserwować postęp. Po zakończeniu wszystkich czynności okno zniknie samoczynnie, a w folderze Dropbox pojawi się nowe, skompresowane archiwum. Rysunek 2.58. Rozpoczęcie pracy skryptu
Jeśli chcesz, aby skrypt uruchamiał się samoczynnie podczas startu systemu operacyjnego, przygotowany skrypt skopiuj do folderu Autostart, znajdującego się w menu Start\Wszystkie programy.
Możesz również umieścić utworzony skrypt w harmonogramie zadań. Dzięki temu zadanie będzie wykonywało się cyklicznie według określonych przez Ciebie parametrów. Aby to uczynić: 1. Kliknij menu Start i w białym polu wpisz słowo Harmonogram. 2. W menu Start pojawi się pozycja Harmonogram zadań. Kliknij ją. 3. Pojawi się okno Harmonogram zadań (rysunek 2.59). 4. Po prawej stronie okna kliknij pozycję Utwórz zadanie podstawowe... 5. Następnie w oknie Utwórz zadanie podstawowe (rysunek 2.60) w polu Nazwa
i Opis podaj cechy charakteryzujące tworzone zadanie, następnie kliknij przycisk Dalej. 6. W kolejnym kroku w oknie Wyzwalacz zadania (rysunek 2.61) określ,
kiedy ma być uruchamiane zadanie, np. podczas logowania. Następnie kliknij przycisk Dalej. 7. W następnym oknie zaznacz, jaką czynność ma wykonać zadanie. W naszym
przypadku będzie to uruchomienie programu. Możesz również zaznaczyć inne czynności (rysunek 2.61). Kliknij Dalej, aby przejść do kolejnego kroku.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7
Rysunek 2.59. Okno programu Harmonogram zadań Rysunek 2.60. Okno Utwórz zadanie podstawowe
8. Po przejściu do okna Uruchamianie programu (rysunek 2.62) w polu
Program/skrypt podaj ścieżkę do skryptu, który chcesz uruchomić. Ścieżkę możesz podać lub posłużyć się przyciskiem Przeglądaj w celu jego odnalezienia. Kliknij przycisk Dalej. 9. W ostatnim kroku pojawi się okno Podsumowanie (rysunek 2.63), w którym
znajdziesz podsumowanie wybranych wcześniej parametrów. Kliknij przycisk Zakończ, aby utworzyć nowe zadanie harmonogramu.
61
62
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.61. Określanie momentu uruchomienia zadania
Rysunek 2.61. Okno Akcja
10. Zadanie zostanie dodane do listy zadań harmonogramu (rysunek 2.64).
Otwieranie utworzonego archiwum Aby otworzyć utworzone archiwum i sprawdzić jego zawartość: 1. Przejdź do folderu Dropbox i kliknij prawym przyciskiem myszy
skompresowane archiwum. 2. Z menu podręcznego wybierz pozycję 7-Zip oraz Otwórz archiwum.
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 Rysunek 2.62. Podaj ścieżkę do utworzonego wcześniej skryptu
Rysunek 2.63. Podsumowanie wybranych parametrów
3. Pojawi się okno programu 7-Zip (rysunek 2.65) wraz z zawartością
skompresowanego archiwum. 4. Aby rozpakować zawartość, zaznacz wszystkie pliki i kliknij ikonę Wypakuj.
Program poprosi o podanie miejsca, w którym ma zostać rozpakowane archiwum (rysunek 2.66). Wybierz odpowiednie miejsce, następnie kliknij przycisk OK. 5. W ostatnim kroku przed rozpakowaniem zostaniesz poproszony o podanie
zadeklarowanego wcześniej hasła (rysunek 2.67). Po wprowadzeniu hasła kliknij OK. Archiwum zostanie rozpakowane.
63
64
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 2.64. Lista zadań harmonogramu
Rysunek 2.65. Zawartość skompresowanego archiwum Jeśli będziesz wykorzystywać program Dropbox do przesyłania plików zawierających poufne informacje lub inne materiały, do których dostępu nie powinny mieć osoby trzecie, pamiętaj o zabezpieczeniu archiwum długim i trudnym do odgadnięcia hasłem. Pozwoli to na bezpieczne wykorzystanie możliwości programu bez obawy, że ktoś obcy pozna zawartość przesyłanych plików. Nigdy nie przesyłaj plików niezabezpieczonych!
Rozdział 2. ♦ Zarządzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 Rysunek 2.66. Podaj ścieżkę, w której program 7-Zip rozpakuje zawartość archiwum
Rysunek 2.67. Okno Wprowadź hasło
65
66
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 3.
Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień Pojęcie kopii bezpieczeństwa Kopia bezpieczeństwa (ang. backup) to proces zabezpieczania danych, polegający na zrobieniu ich kopii i przechowywaniu jej w bezpiecznym miejscu, z możliwością jej późniejszego przywrócenia. Proces tworzenia kopii danych komputera pracującego w warunkach domowych nie jest skomplikowany — szczególnie jeśli posiadasz system Windows 7. Są jednak systemy (szczególnie środowiska serwerowe), gdzie tworzona jest różnego rodzaju polityka wykonywania kopii zapasowych wraz z procedurami przywracania danych. Jest to jednak odrębny temat, który nie będzie poruszany w niniejszej publikacji. W tej książce zajmiesz się tworzeniem kopii bezpieczeństwa umożliwiających zabezpieczenie danych w warunkach domowych lub średniej wielkości firmie. Kopia bezpieczeństwa powinna być wykonywana zawsze wtedy, kiedy zmieniane są dane, konfiguracja lub inne parametry pracy systemu. Powinna być wykonana przed dokonaniem jakichkolwiek zmian sprzętowych. Podczas tworzenia kopii zapasowej możesz spotkać się z trzema podstawowymi jej rodzajami: kopia zapasowa pełna, kopia zapasowa przyrostowa, kopia zapasowa różnicowa.
68
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Podczas tworzenia pełnej kopii zapasowej kopiowane są pliki, które wcześniej określa użytkownik. Kopiowane są wszystkie pliki, bez względu na to, czy plik został zmodyfikowany, czy nie, od czasu ostatniej kopii. Kopia pełna tworzona jest zawsze za pierwszym razem, kiedy użytkownik rozpoczyna archiwizację swoich danych. Wymaga dużej ilości miejsca i może trwać bardzo długo w zależności od ilości kopiowanych danych. Kopia przyrostowa jest to kopia zawierająca tylko te pliki, które zostały utworzone lub zmodyfikowane od momentu wykonania kopii normalnej lub ostatniej przyrostowej. Oznacza to, że nie są ponownie kopiowane pliki, które nie zmieniły się. Dzięki temu kopie tworzone są znacznie szybciej. Podczas odzyskiwania przywracana jest kopia pełna oraz zmienione pliki. Ostatni rodzaj kopii to kopia różnicowa, która polega na wykonaniu pełnej kopii oraz kopiowaniu plików zmienionych od czasu utworzenia kopii pełnej. Podczas tworzenia kopii możesz wykorzystać wiele metod, programów i nośników, na które będą kopiowane dane. W warunkach domowych nie ma konieczności zakupu skomplikowanych bibliotek taśmowych lub macierzy dyskowych. Wystarczy zaopatrzyć się np. w przenośny dysk twardy z możliwością podpięcia do portu USB lub, jeśli danych nie jest zbyt wiele, można wykorzystać do tego celu płyty DVD. Wtedy konieczne jest posiadanie nagrywarki.
Jak często wykonywać kopie i jak je zabezpieczać Tworzenie kopii i trzymanie ich na tym samym dysku komputera, tylko na innej partycji, nie ma większego sensu. Dysk twardy komputera zawiera bowiem mechaniczne części, które mogą ulec uszkodzeniu (oczywiście najnowsze dyski SSD nie zawierają mechanicznych części, jednak posiadają elektroniczne układy pamięci, które również mogą ulec zniszczeniu). Kopie bezpieczeństwa powinny być wykonywane codziennie (kopia przyrostowa lub różnicowa). Jeżeli jednak nie zmieniałeś żadnych danych lub nie dokonywałeś innych konfiguracji, mogą być robione rzadziej. Jeśli posiadasz firmowy serwer, wtedy zalecane jest codzienne tworzenie kopii, np. po zakończonej pracy. Zaleca się, aby kopia była przechowywana na zewnętrznych nośnikach. Może to być wspomniany wcześniej dysk twardy, płyta DVD. W dużych firmach dane przechowuje się na wielu dyskach zwanych macierzami lub wykorzystuje się biblioteki taśmowe, a dane nagrywane są na taśmy magnetyczne. Na rynku dostępnych jest wiele różnych produktów. Zakup odpowiedniego nośnika uzależniony jest od potrzeb użytkowników oraz miejsca jego przeznaczenia. Najczęściej kopie tworzone są po zakończonej pracy. Możesz przyjąć schemat, że tworzysz kopię bezpieczeństwa zawsze o godzinie 22.00 każdego dnia. Jeśli kopie two-
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
69
rzone są na zewnętrznym dysku, pamiętaj, aby utworzyć dziennik tworzonych kopii z opisem, jakie dane zostały zarchiwizowane. Oprócz kopii dziennych warto tworzyć również kopie tygodniowe (kopie główne), które będą zawierały zapis całego tygodnia. Najlepiej tworzyć je w każdy ostatni dzień tygodnia pracy i umieszczać na innym nośniku niż kopie dzienne. System Windows 7 umożliwia zautomatyzowanie całego procesu tak, abyś nie musiał w nim uczestniczyć. W dalszej części rozdziału dowiesz się, jak wszystko skonfigurować. Pamiętaj, aby kopie przechowywać w bezpiecznym miejscu. Jeśli posiadasz komputer domowy, możesz nośniki umieścić po prostu w innym pomieszczeniu. Jeśli tworzysz kopie firmowych danych, kopie najlepiej przechowywać w innym budynku. Pamiętaj, aby na czas transportu zabezpieczyć nośniki przed zalaniem, mechanicznym uszkodzeniem i kradzieżą. Nie ma bowiem nic gorszego niż kradzież firmowych danych. Przed transportem należy zabezpieczać kopie hasłem lub zaszyfrować cały nośnik. Będzie o tym mowa w kolejnych rozdziałach. Ostatnią sprawą, o której trzeba pamiętać, jest okresowe sprawdzanie poprawności wykonywanych kopii. Nie może mieć miejsca sytuacja, w której próba odzyskania danych nie powiedzie się. Należy również co jakiś czas wykonać próbę przywrócenia danych z tworzonych kopii. Możesz to robić np. jeden raz w miesiącu lub co kwartał.
Tworzenie kopii plików w systemie Windows 7 Korzystanie z narzędzia tworzenia kopii w systemie Windows 7 umożliwia wykonanie kopii plików i folderów oraz obrazu całego systemu. W pierwszej kolejności zajmiemy się tworzeniem kopii dokumentów. W dalszej części zostanie opisana procedura ich odzyskiwania. Kopia zostanie wykonana na zewnętrznym dysku twardym, jednak możliwe jest wykonanie kopii na innych nośnikach. Aby wykonać kopię plików i folderów: 1. Kliknij menu Start i wpisz w polu wyszukiwania słowo kopia. Na górze paska
pojawi się pozycja Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.1). Kliknij ją myszą, aby uruchomić kreatora. 2. Po pojawieniu się okna Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.2) kliknij
pozycję Konfiguruj tworzenie kopii zapasowej. 3. System rozpocznie uruchamianie programu Kopia zapasowa systemu
Windows oraz pojawi się okno z paskiem postępu (rysunek 3.3). Jeśli chcesz utworzyć kopię na zewnętrznym nośniku (np. przenośnym dysku twardym), powinieneś go podłączyć, aby system mógł go wykryć.
70
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.1. Uruchamianie kreatora tworzenia kopii
Rysunek 3.2. Okno Kopia zapasowa/Przywracanie Rysunek 3.3. Odszukiwanie urządzeń i uruchamianie programu Kopia zapasowa systemu Windows
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
71
4. W oknie Konfiguruj kopię zapasową (rysunek 3.4) powinien pojawić się
podłączony zewnętrzny dysk. Jeśli nie widzisz go na liście, kliknij strzałkę w lewym górnym rogu ekranu i spróbuj jeszcze raz. Jeśli dysk został poprawnie wykryty, zaznacz go, a następnie kliknij przycisk Dalej. Rysunek 3.4. Okno Konfiguruj kopię zapasową
Aby wykonać kopię na innym komputerze, możesz użyć przycisku Zapisz w sieci i wybrać dowolny zasób sieciowy poprzez podanie adresu IP zdalnego komputera. Pamiętaj jednak, że opcja ta nie jest dostępna w wersji Home systemu Windows 7. 5. W kolejnym kroku (rysunek 3.5) możesz wybrać, co ma zawierać kopia
zapasowa. Najlepiej zaznaczyć pole wyboru Pozwól mi wybrać i samemu określić, jakie dane chcesz zarchiwizować. Możesz też posłużyć się funkcją Wybierz automatycznie (zalecane), wtedy system utworzy kopię folderów domyślnych. Kliknij Dalej. 6. Kolejne okno zawiera listę dostępnych na dysku folderów i plików (rysunek 3.6).
Zaznacz pole wyboru przy katalogu, który chcesz zarchiwizować. Następnie odznacz pole wyboru Dołącz obraz systemu dysków, ponieważ kopię służącą do przywrócenia działania całego systemu operacyjnego będziemy wykonywać później. Teraz wykonamy kopię jedynie plików i folderów. Kliknij Dalej. 7. Pojawi się okno Przejrzyj ustawienia kopii zapasowej (rysunek 3.7). Znajdą
się tam informacje na temat wybranych danych do archiwizacji. Aby ustawić częstotliwość wykonywania kopii oraz ich godziny rozpoczęcia, kliknij pozycję Zmień harmonogram.
72
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.5. Wybór zawartości kopii zapasowej
Rysunek 3.6. Wybór z listy folderów i plików, które mają zostać dołączone do kopii zapasowej
8. Następnie w oknie Jak często chcesz wykonywać kopię zapasową? (rysunek 3.8)
zaznacz pole wyboru Uruchamiaj wykonywanie kopii zapasowej zgodnie z harmonogramem (zalecane). Z list rozwijanych wybierz: jak często ma się wykonywać kopia, którego dnia oraz o której godzinie. Po ustawieniu odpowiednich parametrów kliknij OK.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień Rysunek 3.7. Okno przeglądania ustawień kopii zapasowej
Rysunek 3.8. Ustal parametry czasowe wykonywania kopii
9. Po powrocie do okna Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.9) kliknij
przycisk Utwórz kopię zapasową teraz. Na ekranie pojawi się pasek postępu, który będzie Cię informować o wykonywaniu kopii zapasowej. W zależności od liczby kopiowanych folderów i plików oraz ich rozmiarów tworzenie kopii może trwać od kilku minut do kilkudziesięciu godzin.
73
74
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.9. Tworzenie kopii zapasowej 10. Po ukończeniu tworzenia kopii w oknie Kopia zapasowa/Przywracanie
pojawi się pozycja Następna kopia zapasowa (rysunek 3.10). Ponadto przycisk Utwórz kopię zapasową teraz będzie ponownie aktywny.
Rysunek 3.10. Zakończenie tworzenia kopii zapasowej
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
75
Pamiętaj, aby po zakończeniu tworzenia kopii zapasowej zabezpieczyć nośnik, na którym została ona wykonana.
Przywracanie plików z kopii zapasowej Na pewno zauważyłeś, że dokonałem archiwizacji folderu DANE znajdującego się na dysku lokalnym C. W pierwszej kolejności zmienię nazwę tego folderu, aby zasymulować jego usunięcie (rysunek 3.11).
Rysunek 3.11. Zmiana nazwy folderu DANE
Aby przywrócić zarchiwizowane pliki i foldery: 1. Otwórz okno Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.12). Następnie kliknij
pozycję Wybierz inną kopię zapasową, aby przywrócić z niej pliki. 2. W oknie Przywracanie plików (zaawansowane) wybierz z listy kopię, którą
chcesz przywrócić (rysunek 3.13). Jeśli wcześniej wykonałeś tylko jedną kopię, na liście będzie znajdować się również tylko jedna pozycja. Kliknij ją. Następnie kliknij przycisk Dalej. 3. W kolejnym oknie (rysunek 3.14), aby przywrócić konkretne pliki lub foldery,
kliknij przycisk Przeglądaj pliki lub przycisk Przeglądaj foldery. Zaznacz odpowiednią pozycję i kliknij Dalej. Aby przywrócić wszystkie pliki z kopii zapasowej, zaznacz pole wyboru Wybierz wszystkie pliki z tej kopii zapasowej, następnie kliknij przycisk Dalej.
76
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.12. Okno przywracania plików i folderów z zapisanej kopii Rysunek 3.13. Wybór kopii, z której zostaną przywrócone pliki
4. Następnie musisz określić, gdzie chcesz przywrócić pliki. Zaznacz pole
wyboru W oryginalnej lokalizacji lub wybierz inną lokalizację z listy Przeglądaj (rysunek 3.15). Kliknij przycisk Przywróć, aby rozpocząć przywracanie.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień Rysunek 3.14. Wybieranie plików i folderów do przywrócenia
Rysunek 3.15. Wybór lokalizacji dla przywracanych plików
5. W tym momencie rozpocznie się proces przywracania plików (rysunek 3.16),
który może potrwać od kilku minut do kilkudziesięciu godzin, w zależności od liczby przywracanych plików i folderów. W oknie, które się pojawi, możesz obserwować pasek postępu.
77
78
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.16. Pasek postępu przywracania plików
6. Po zakończeniu przywracania na ekranie wyświetli się komunikat Pliki
zostały przywrócone (rysunek 3.17). Kliknij przycisk Zakończ. Rysunek 3.17. Zakończenie przywracania plików
Przejdź do miejsca, w którym powinny znaleźć się przywrócone pliki. W naszym zadaniu jest to dysk C, na którym pojawił się nowy folder o nazwie DANE (rysunek 3.18).
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
79
Rysunek 3.18. Przywrócony folder
Tworzenie kopii zapasowej systemu Windows 7 Tworzenie kopii zapasowej całego systemu, w odróżnieniu od kopii tylko konkretnych plików lub folderów, zawiera wszystkie informacje konieczne do odtworzenia całej partycji, na której znajdował się system operacyjny. W przypadku tym kopiowana jest cała zawartość partycji, na której znajduje się zainstalowany system operacyjny. Kopiowane są również ustawienia oraz zainstalowane programy. Jest to bardzo dobre rozwiązanie, ponieważ użytkownik w razie awarii nie musi instalować i konfigurować od nowa całego systemu operacyjnego. Pamiętaj, że tworzenie kopii systemu wymaga dość dużej przestrzeni dyskowej. W większości przypadków sam system operacyjny zajmuje około 20 GB. Warto przed rozpoczęciem tworzenia kopii sprawdzić, ile miejsca jest zajęte na partycji, na której zainstalowany jest system operacyjny. Aby utworzyć kopię zapasową systemu Windows 7: 1. W oknie Kopia zapasowa/Przywracanie kliknij pozycję Utwórz obraz
systemu (rysunek 3.19). 2. Pojawi się okno Tworzenie obrazu systemu (rysunek 3.20). Wybierz miejsce,
w którym zostanie utworzona kopia. Możesz utworzyć ją: na dysku twardym,
80
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.19. Tworzenie kopii zapasowej systemu Rysunek 3.20. Wybór miejsca dla kopii systemu
na dysku CD/DVD lub w udziale sieciowym. W naszym przykładzie kopia zostanie utworzona na przenośnym dysku twardym.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
81
Pamiętaj, aby wcześniej podłączyć dysk do komputera, w przeciwnym wypadku nie zostanie wykryty i wyświetlony na liście urządzeń. Jeśli tak się stanie, kliknij przycisk Anuluj, włóż dysk i rozpocznij tworzenie kopii od nowa.
Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuować. 3. W kolejnym kroku zaznacz dyski, które chcesz uwzględnić w kopii systemu
(rysunek 3.21). Jeśli posiadasz więcej partycji, to wszystkie z nich możesz uwzględnić podczas robienia kopii. Poniższe okno zawiera bardzo istotne informacje na temat ilości wymaganego oraz dostępnego miejsca na nośniku. Po zapoznaniu się z tymi danymi kliknij przycisk Dalej. Rysunek 3.21. Zazwyczaj kopia systemu obejmuje tylko partycję, na której zainstalowany jest system. Jest to najczęściej partycja C
4. Kolejne okno zawiera podsumowanie wybranych przez Ciebie parametrów
kopii (rysunek 3.22). Jeśli wszystko się zgadza, możesz rozpocząć jej wykonywanie, naciskając przycisk Rozpocznij wykonywanie kopii zapasowej. 5. Podczas zapisywania kopii zapasowej możesz obserwować pasek postępu
(rysunek 3.23). 6. Po ukończeniu tworzenia kopii zapasowej systemu pojawi się okno
informacyjne (rysunek 3.24). Kliknij przycisk Zamknij, aby zakończyć tworzenie kopii. Pamiętaj, aby nośnik z zapisaną kopią zapasową przechowywać w bezpiecznym miejscu.
82 Rysunek 3.22. Potwierdzenie ustawienia kopii zapasowej
Rysunek 3.23. Pasek postępu wykonywania kopii
Rysunek 3.24. Zakończenie tworzenia kopii zapasowej
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
83
Przywracanie systemu z kopii zapasowej Podczas awarii systemu operacyjnego, np. w sytuacji, w której system operacyjny nie chce się uruchomić, możesz rozpocząć procedurę odtwarzania sytemu z utworzonej wcześniej kopii zapasowej. Konieczne będzie posiadanie płyty instalacyjnej systemu Windows. Aby przywrócić kopię systemu: 1. Włóż do napędu płytę instalacyjną systemu operacyjnego. 2. Uruchom komputer. W trakcie jego uruchamiania powinien pojawić się
komunikat: Dowolny klawisz spowoduje rozruch z dysku CD lub DVD. Naciśnij wtedy dowolny klawisz. Jeśli komunikat nie pojawi się, przejdź do ustawień BIOS i włącz bootowanie z dysku CD. 3. Po kilku sekundach pojawi się okno kreatora instalacji (rysunek 3.25).
Po wybraniu odpowiedniego języka instalacji kliknij przycisk Dalej. Rysunek 3.25. Okno kreatora instalacji
4. W kolejnym oknie (rysunek 3.26) kliknij pozycję Napraw komputer. 5. System rozpocznie proces przeszukiwania podłączonych dysków oraz
dostępnych partycji w poszukiwaniu aktualnej kopii systemu. Na ekranie będzie widoczne okno Opcje odzyskiwania systemu (rysunek 3.27). Pamiętaj, aby podłączyć nośnik, na którym wcześniej utworzona została kopia. 6. Po zakończeniu przeszukiwania w oknie Opcje odzyskiwania systemu zaznacz
pole wyboru Przywróć komputer przy użyciu utworzonego wcześniej obrazu
84
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.26. Kliknij pozycję Napraw komputer, aby rozpocząć procedurę przywracania kopii systemu
Rysunek 3.27. Odszukiwanie aktualnej kopii systemu
systemu (rysunek 3.28). Umożliwi Ci to samodzielne odszukanie utworzonej wcześniej kopii systemu. Aby przejść dalej, kliknij przycisk Dalej. 7. W oknie Wybierz kopię zapasową obrazu systemu (rysunek 3.29) zaznacz pole
wyboru Wybierz obraz systemu oraz kliknij przycisk Dalej. Zaznaczenie tej opcji umożliwi wybranie konkretnej kopii. Zaznaczenie pierwszej pozycji, Użyj najnowszego dostępnego obrazu systemu (zalecane), przywróci kopię „najmłodszą”.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień Rysunek 3.28. Samodzielne odszukanie utworzonej wcześniej kopii systemu
Rysunek 3.29. Zaznaczenie pola Wybierz obraz systemu pozwoli Ci na samodzielne wybranie określonej kopii systemu
8. W kolejnym oknie pojawią się dostępne na danym nośniku wersje utworzonych
wcześniej kopii systemu (rysunek 3.30). Zaznacz kopię, którą chcesz przywrócić, a następnie kliknij przycisk Dalej. 9. W kolejnym oknie możesz wybrać bardziej szczegółową kopię o konkretnej
dacie i godzinie (rysunek 3.31). Po zaznaczeniu właściwej kliknij Dalej. 10. Kolejne okno kreatora (rysunek 3.32) umożliwia wybranie dodatkowych
parametrów przywracania. Możesz m.in. sformatować dodatkowe partycje. Zalecam pozostawienie domyślnych ustawień i kliknięcie przycisku Dalej.
85
86
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.30. Lista dostępnych kopii
Rysunek 3.31. Okno wyboru kopii do przywrócenia
11. Kreator wyświetli podsumowanie (rysunek 3.33). Kliknij przycisk Zakończ,
aby rozpocząć przywracanie. 12. Pojawi się okno ostrzegające przed konsekwencjami przywracania systemu.
Jeśli jesteś pewien wszystkich wprowadzonych wcześniej informacji i parametrów, kliknij Tak (rysunek 3.34). 13. Kreator rozpocznie procedurę odtwarzania systemu. Pojawi się okno
z paskiem postępu (rysunek 3.35). Operacja ta może trwać od kilku minut do kilkunastu godzin, w zależności od ilości danych do przywrócenia.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień Rysunek 3.32. Wybór dodatkowych ustawień
Rysunek 3.33. Podsumowanie
Rysunek 3.34. Możesz przerwać procedurę odtwarzania, klikając Nie
87
88
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.35. Pasek postępu odtwarzania danych
14. Po ukończeniu przywracania systemu pojawi się okno informujące
o konieczności zrestartowania komputera (rysunek 3.36). Kliknij przycisk Uruchom ponownie lub odczekaj kilka sekund, aż system samoczynnie się zrestartuje. Rysunek 3.36. Ponowne uruchomienie systemu
Wyjmij płytę instalacyjną oraz dysk, na którym znajdowała się kopia. System powinien zostać przywrócony z kopii i działać poprawnie.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
89
Tworzenie kopii zapasowych za pomocą programu Norton Ghost 15 Program Norton Ghost 15 jest produktem firmy Symantec. Firma ta specjalizuje się w programach antywirusowych, zabezpieczających i chroniących dane znajdujące się na dysku. Przez wiele lat program Ghost był nieustannie ulepszany i rozbudowywany. Przedstawiona wersja bardzo dobrze działa w środowisku Windows 7 oraz w pozostałych wersjach tego systemu. Norton Ghost umożliwia automatyzację procesu kopii bezpieczeństwa danych na dysku. Możesz sam dostosować parametry tworzenia kopii lub pozwolić na automatyczne dobranie ustawień. Jest bardzo rozbudowanym narzędziem, wspierającym szyfrowanie dostępne w systemie Windows 7 (Bitlocker) oraz technologię Blu-ray. Program Norton Ghost 15 jest komercyjnym odpowiednikiem narzędzia Kopia zapasowa opisanego wcześniej. Posiada jednak znacznie większą funkcjonalność, jest szybszy i pozwala na większą swobodę działania. Po zakupie programu użytkownik otrzymuje wraz z płytą instalacyjną specjalnie przygotowany nośnik, z którego można wykonać kopię zapasową systemu lub przywrócić gotowy obraz bez instalacji programu na dysku. Wystarczy włożyć do napędu płytę i uruchomić komputer.
Instalacja programu Aby zainstalować program Norton Ghost 15: 1. Uruchom program instalacyjny (rysunek 3.37). Rysunek 3.37. Okno rozpoczęcia instalacji programu Norton Ghost
90
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 2. Po kilku sekundach pojawi się okno Umowa licencyjna (rysunek 3.38).
Zapoznaj się z warunkami umowy. Zaznacz pole wyboru Akceptuję warunki i postanowienia Umowy Licencyjnej i kliknij przycisk Zainstaluj teraz. Rysunek 3.38. Okno Umowa Licencyjna
3. Instalator rozpocznie działanie, a na ekranie pojawi się okno z paskiem
postępu procesu instalacji (rysunek 3.39). Rysunek 3.39. Postęp instalacji
4. Sam proces instalacji programu trwa kilka minut i jest w pełni
zautomatyzowany. Po jego ukończeniu pojawi się okno informacyjne (rysunek 3.40). Jeśli nie jesteś zainteresowany czytaniem poinstalacyjnego pliku tekstowego, odznacz pole wyboru Pokaż plik readme i kliknij przycisk Zakończ. 5. Aby zakończyć instalację, kreator poinformuje Cię o konieczności ponownego
uruchomienia systemu (rysunek 3.41). Kliknij przycisk Tak.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień Rysunek 3.40. Zakończenie instalacji
Rysunek 3.41. Ponowne uruchomienie systemu
6. Po ponownym uruchomieniu komputera pojawi się okno powitalne programu
Norton Ghost (rysunek 3.42). Zapoznaj się z wyświetlonymi informacjami, a następnie kliknij przycisk Dalej. Rysunek 3.42. Okno powitalne
7. Po przejściu dalej pojawi się okno z prośbą o podanie klucza licencyjnego. 8. Jeśli prawidłowo podałeś klucz, w oknie Dziękujemy (rysunek 3.43) odznacz
pole wyboru Uruchom okno dialogowe Prosta konfiguracja i kliknij przycisk Zakończ, aby zakończyć działanie kreatora.
91
92
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.43. Ukończenie konfiguracji Norton Ghost
9. Program samoczynnie zostanie uruchomiony (rysunek 3.44). Rysunek 3.44. Okno główne programu
Tworzenie kopii zapasowej Po zainstalowaniu programu Norton Ghost możesz w bardzo łatwy sposób wykonać obraz całego systemu wraz z przechowywanymi na dysku danymi. Cały proces może zostać zautomatyzowany i wykonywany w określone dni i godziny. Aby wykonać kopię zapasową i ustawić harmonogram wykonywania kopii:
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień 1. W oknie głównym programu Norton Ghost kliknij pozycję Kreator
definiowana kopii zapasowej. Następnie pojawi się okno Prosta konfiguracja (rysunek 3.45), w którym kliknij przycisk Niestandardowy…. Pozwoli Ci to na dobranie własnych parametrów wykonywania kopii zapasowej. Rysunek 3.45. Konfiguracja kopii zapasowych
2. W oknie Kreator definiowania kopii zapasowej - zapraszamy! (rysunek 3.46).
Zaznacz pole wyboru Utwórz kopię zapasową mojego komputera (zalecane). Kliknij Dalej. Rysunek 3.46. Okno kreatora definiowania kopii zapasowej
93
94
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 3. W następnym oknie (rysunek 3.47) wybierz dyski, które mają zostać
uwzględnione podczas wykonywania kopii bezpieczeństwa. Następnie kliknij przycisk Dalej. Rysunek 3.47. Wybór partycji, które zostaną uwzględnione w kopii zapasowej
4. W oknie Typ punktu przywracania (rysunek 3.48) wybierz pozycję Zestaw
punktu przywracania (zalecane). Punkt przywracania będzie zawierał tylko dane przyrostowe zmian dokonanych od momentu utworzenia kopii. Rysunek 3.48. Okno wyboru punktu przywracania
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
W przypadku wybrania pozycji Niezależny punkt przywracania tworzona kopia będzie zawsze niezależna od pozostałych. Pierwsza pozycja jest zalecana, ponieważ zajmuje mniej czasu i zużywa mniej przestrzeni dyskowej. Kliknij przycisk Dalej. 5. W kolejnym oknie Lokalizacje docelowe kopii zapasowej (rysunek 3.49)
wskaż docelowe miejsce, w którym zostanie wykonana kopia. Możesz użyć przycisku Przeglądaj, aby odszukać wybraną lokalizację. Kliknij Dalej, aby przejść do następnego kroku. Rysunek 3.49. Wybór lokalizacji docelowej kopii zapasowej
6. Po wybraniu lokalizacji w oknie Alias dysku zewnętrznego możesz ustalić
nową nazwę dysku. Nadaj taką nazwę, aby jednoznacznie kojarzyła się z tworzoną kopią (rysunek 3.50). Kliknij OK. Rysunek 3.50. Podaj nazwę dla dysku zewnętrznego
7. W oknie Opcje, które się pojawi (rysunek 3.51), ustal dowolną nazwę w polu
Nazwa:. W polu Kompresja: wybierz pozycję Standardowy (zalecane). Możesz w polu Opis dodać krótką informację na temat tworzonej kopii. Kliknij Dalej, aby kontynuować konfigurację.
95
96
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.51. Wybór pozostałych opcji
8. Po przejściu do okna Czas kopii zapasowej (rysunek 3.52) wybierz dni
tygodnia oraz czas automatycznego uruchomienia tworzenia kopii zapasowej. Możesz określić również częstotliwość, z jaką punkt przywracania będzie tworzony. Domyślnie jest to raz w tygodniu. Rysunek 3.52. Ustal czas oraz częstotliwość wykonywania kopii
9. Kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień 10. W ostatnim oknie kreatora (rysunek 3.53) pojawi się podsumowanie
wybranych wcześniej funkcji. Zapoznaj się z nimi i zaznacz pozycję Uruchom kopię zapasową teraz. Następnie kliknij przycisk Zakończ. Rysunek 3.53. Podsumowanie wybranych opcji
11. Tworzenie kopii zapasowej zostanie automatycznie uruchomione, a na ekranie
będzie widoczne okno postępu (rysunek 3.54). Rysunek 3.54. Postęp i wydajność
Pamiętaj, że w zależności od ilości kopiowanych danych cały proces tworzenia kopii może trwać nawet kilka godzin.
97
98
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 12. Zakończenie tworzenia kopii zapasowej zostanie zasygnalizowane
odpowiednim komunikatem (rysunek 3.55). Kliknij przycisk Zamknij, aby powrócić do okna głównego programu Norton Ghost. Rysunek 3.55. Zakończenie tworzenia kopii zapasowej
13. W oknie głównym pojawi się zielona ikona informująca o utworzeniu nowej
kopii zapasowej (rysunek 3.56). Rysunek 3.56. Okno główne programu po zakończeniu tworzenia kopii
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
99
Przywracanie danych z kopii bezpieczeństwa Aby przywrócić utworzony wcześniej obraz systemu, możesz uczynić to z poziomu uruchomionego systemu operacyjnego. W dalszej części zostaniesz jednak poproszony o włożenie specjalnie przygotowanej płyty bootującej (jest dołączona do płyty z programem) oraz ponowne uruchomienie komputera. Aby odtworzyć obraz partycji: 1. Uruchom program Norton Ghost i w oknie głównym programu kliknij
pozycję Przywróć mój komputer. 2. W oknie Przywróć mój komputer (rysunek 3.57) wybierz utworzony
wcześniej obraz, który chcesz przywrócić. Kliknij przycisk Przywróć teraz, aby rozpocząć proces odzyskiwania. Rysunek 3.57. Wybór punktu przywracania
3. Na ekranie pojawi się Zestawienie przywracania (rysunek 3.58). W oknie
znajdują się informacje na temat tego, które dane zostaną przywrócone. Kliknij przycisk OK. 4. W kolejnym oknie kliknij Tak, aby na pewno przywrócić dane (rysunek 3.59). 5. Program rozpocznie proces przywracania, a na ekranie pojawi się okno
z paskiem postępu (rysunek 3.60). 6. Jeśli uruchomiłeś odzyskiwanie z poziomu systemu Windows, wówczas po
kilku sekundach pojawi się okno informujące o niemożności przeprowadzenia tej operacji w środowisku Windows (rysunek 3.61). Kliknij przycisk Tak, jeśli chcesz kontynuować. 7. W kolejnym oknie informacyjnym zostaniesz poproszony o włożenie płyty
CD z programem bootującym (rysunek 3.62). Uczyń to, następnie kliknij OK i uruchom ponownie komputer.
100
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 3.58. Podsumowanie wybranych opcji
Rysunek 3.59. Okno Przywróć mój komputer
Rysunek 3.60. Postęp przywracania
8. W trakcie uruchamiania komputera pojawi się komunikat Press any key
to boot from CD or DVD (rysunek 3.63). Kliknij dowolny klawisz, aby uruchomić komputer z płyty CD.
Rozdział 3. ♦ Tworzenie kopii bezpieczeństwa plików i innych ustawień
101
Rysunek 3.61. Okno informujące o konieczności przejścia do środowiska przywracania
Rysunek 3.62. Okno informacyjne
Rysunek 3.63. Naciśnij dowolny klawisz, aby system wystartował, wykorzystując włożony nośnik
Jeśli komunikat nie pojawił się, sprawdź ustawienia BIOS odpowiedzialne za możliwość startu systemu z płyty CD. 9. Po kilku sekundach program Norton Ghost rozpocznie samoczynnie
przywracanie wszystkich zadeklarowanych wcześniej danych. Na ekranie pojawi się okno z paskiem postępu (rysunek 3.64). Rysunek 3.64. Rozpoczęcie przywracania danych
Po zakończeniu przywracania komputer zostanie ponownie uruchomiony z przywróconymi danymi.
102
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 4.
Odzyskiwanie utraconych plików Czym jest dysk twardy Dysk twardy (ang. hard disk) jest najczęściej używanym urządzeniem do przechowywania danych w komputerach prywatnych oraz serwerach i pamięciach masowych. W większości przypadków wykorzystywane są do tego celu dyski zbudowane w oparciu o nośnik magnetyczny, na którym przechowywane są wszystkie dane. Taki nośnik nazywany jest potocznie talerzem. Kiedy talerz obraca się, specjalna głowica zapisuje na nim dane lub odczytuje je. Czasami wykorzystywane są dyski twarde, w których nie ma żadnych części mechanicznych. Są to tzw. dyski SSD, na których dane zapisywane są na specjalnie zaprojektowanych kościach pamięci. Są to układy przypominające swoim działaniem pamięci USB. Procedura, która jest przygotowaniem dysku twardego do działania i możliwości przechowywania na nim danych, zwana jest formatowaniem. Formatowanie tworzy na dysku system plików, jak również (jeśli są na dysku dane) usuwa znaczniki danych. Usunięcie znaczników powoduje, że dane są „niewidoczne” dla systemu operacyjnego i traktowane jako usunięte. Formatowanie i kasowanie w rzeczywistości nie powodują usunięcia danych. Biorąc pod uwagę ten fakt, powstało wiele programów, które umożliwiają odczytanie i przywrócenie usuniętych wcześniej danych. Warto wspomnieć, że nadpisanie usuniętych danych znacznie zmniejsza możliwości ich przywrócenia. W sytuacji przypadkowego ich usunięcia ważne jest, aby na dysku nie wykonywać już żadnych czynności, tylko od razu przystąpić do odzyskiwania danych. Najlepiej dysk wymontować z komputera i podłączyć do innego, na którym zainstalowano specjalne oprogramowanie odzyskujące dane.
104
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Obecnie na rynku powstało wiele firm, które specjalizują się w odzyskiwaniu danych z dysków twardych oraz innych nośników. Niejednokrotnie nośniki dostarczane są do laboratoriów w stanie znacznego uszkodzenia. Wtedy tylko za pomocą specjalistycznego sprzętu można podjąć próbę odzyskania danych. Jeśli dysk nie jest fizycznie uszkodzony, a dane zostały przypadkowo usunięte lub wystąpiły inne okoliczności ich usunięcia, np. poprzez wirusy, można podjąć próbę ich odzyskania.
Odzyskiwanie utraconych danych z dysku twardego za pomocą programu Recuva Poniżej przedstawiono procedurę pobrania i instalacji programu Recuva. Program jest dostępny w wersji darmowej dla użytkownika domowego. Możesz go pobrać ze strony producenta http://www.piriform.com/recuva. W dalszej części poznasz procedurę odzyskiwania danych z dysku zewnętrznego, który został wcześniej poddany formatowaniu.
Pobieranie i instalacja programu Recuva Aby pobrać i zainstalować program Recuva: 1. Przejdź do strony internetowej http://www.piriform.com/recuva. 2. Kliknij link Download (rysunek 4.1). 3. Zostaniesz przeniesiony do podstrony umożliwiającej wybór źródła, w którym
znajduje się instalator. Kliknij w pierwszej kolumnie po lewej stronie ekranu pozycję Download from FileHippo (rysunek 4.2). 4. Na stronie FileHippo w górnym prawym rogu (rysunek 4.3) znajduje się link
umożliwiający rozpoczęcie pobierania. 5. Po ukończeniu pobierania uruchom program instalacyjny. W pierwszej
kolejności pojawi się okno wyboru języka (rysunek 4.4). Wybierz dowolny język i kliknij OK, aby przejść do następnego kroku. 6. W oknie powitalnym programu Recuva (rysunek 4.5) kliknij Dalej,
jeśli chcesz zainstalować program. 7. W oknie Umowa licencyjna (rysunek 4.6) zapoznaj się z warunkami umowy
licencyjnej, a następnie kliknij przycisk Zgadzam się, jeśli chcesz kontynuować instalację. 8. W oknie Opcje instalacji (rysunek 4.7) możesz wybrać opcje dodatkowe,
zaznaczając odpowiednie pola. Kliknij Dalej.
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików
Rysunek 4.1. Strona internetowa producenta programu Recuva
Rysunek 4.2. Wybór źródła instalacji 9. W kolejnym kroku możesz połączyć instalację programu z instalacją
przeglądarki internetowej Chrome, zaznaczając odpowiednie pola w przedstawionym oknie (rysunek 4.8). W przeciwnym razie przeglądarka nie będzie zainstalowana.
105
106
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 4.3. Kliknij link Pobierz najnowszą wersję Rysunek 4.4. Okno wyboru języka
Rysunek 4.5. Okno powitalne kreatora
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików Rysunek 4.6. Okno Umowa licencyjna
Rysunek 4.7. Okno Opcje instalacji
Rysunek 4.8. Okno z wyborem dodatkowych opcji
107
108
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 10. Kliknij przycisk Zainstaluj, aby rozpocząć instalację. 11. Po zakończeniu instalacji w ostatnim kroku kreatora (rysunek 4.9) zaznacz
pole wyboru Uruchom program Recuva, aby od razu przejść do uruchomienia programu i przywracania danych. Kliknij Zakończ. Rysunek 4.9. Zakończenie instalacji
Przywracanie danych 1. W celu przywrócenia danych z dysku uruchom program Recuva. Pojawi się
okno Witaj w Recuva Wizard (rysunek 4.10). Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 4.10. Możesz zaznaczyć pole Nie pokazuj tego Wizarda przy uruchamianiu, aby następnym razem okno Witaj w Recuva Wizard nie pojawiło się
2. W oknie Typ pliku (rysunek 4.11) zaznacz rodzaj danych, które chcesz
przywrócić. Jeśli utraciłeś np. pliki programu Word, wówczas możesz zaznaczyć pozycję Dokumenty. Kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików Rysunek 4.11. Okno Typ pliku
3. W kolejnym oknie (rysunek 4.12) zaznacz źródłowy napęd lub miejsce,
z którego chcesz odzyskać dane. Jeśli ma to być dysk, zaznacz pole wyboru W podanej lokalizacji. Następnie kliknij przycisk Przeglądaj…. Rysunek 4.12. Okno Lokalizacja pliku
Aby odzyskać dane z folderu Moje dokumenty, zaznacz pozycję W Moich Dokumentach. Zaznaczenie pozycji W Koszu spowoduje przeszukanie Kosza systemowego. Jeśli chcesz natomiast odzyskać dane z karty pamięci, wówczas zaznacz pozycję Na mojej karcie pamięci lub iPod. Jeśli nie jesteś pewny, gdzie dokładnie znajdowały się dane, wówczas zaznacz pole Nie jestem pewien.
109
110
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 4. W oknie Przeglądanie w poszukiwaniu folderu (rysunek 4.13) zaznacz
miejsce, z którego chcesz odzyskać dane, a następnie kliknij przycisk OK. Rysunek 4.13. Okno Przeglądanie w poszukiwaniu folderu
5. Po zmianie ścieżki lokalizacji z C:\ na H:\ w oknie Lokalizacja pliku
(rysunek 4.14) kliknij przycisk Dalej. Rysunek 4.14. Okno Lokalizacja pliku
6. W ostatnim oknie kreatora (rysunek 4.15) możesz zaznaczyć pole wyboru
Włącz Głębokie Skanowanie, wtedy dysk zostanie przeszukany dokładniej. Pamiętaj, że może to potrwać nawet kilkanaście godzin, w zależności od pojemności dysku. W pierwszej fazie nie zaznaczaj tego pola, próbując odzyskać dane szybciej. Jeśli nie przyniesie to rezultatu, będziesz mógł poprzednie kroki powtórzyć, wybierając dokładniejszą metodę. Kliknij przycisk Start, aby rozpocząć skanowanie.
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików Rysunek 4.15. Zakończenie pracy kreatora
7. Program rozpocznie proces skanowania dysku. Na ekranie będzie widoczny
pasek postępu (rysunek 4.16). Rysunek 4.16. Skanowanie dysku
8. Po ukończeniu pojawi się okno z listą odszukanych plików (rysunek 4.17).
Zaznacz plik, który chcesz zapisać w osobnym miejscu. Kliknij przycisk Odzyskaj, aby przywrócić plik. 9. W oknie Przeglądanie w poszukiwaniu folderu zaznacz miejsce, do którego
trafią przywrócone pliki (rysunek 4.18). Kliknij przycisk OK.
111
112
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 4.17. Lista odszukanych plików Rysunek 4.18. Okno Przeglądanie w poszukiwaniu folderu
10. Po kilku sekundach pojawi się okno informujące o liczbie odzyskanych
plików (rysunek 4.19). Kliknij OK, aby zakończyć cały proces. Rysunek 4.19. Zakończenie odzyskiwania
11. Przejdź do folderu, w którym zapisane zostały przywrócone pliki (rysunek 4.20).
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików
113
Rysunek 4.20. Odzyskane i zapisane pliki
Możesz rozpocząć próbę ich otwarcia. Pamiętaj, że samo odzyskanie plików lub innych danych nie gwarantuje, że będą one poprawnie działały. Czasami zdarza się, że w przypadku odzyskiwania dokumentów pochodzących np. z programu Word dokument otwiera się, natomiast zawiera braki lub inne usterki. Często odzyskanego pliku nie można w ogóle otworzyć.
Odzyskiwanie utraconych danych z pamięci zewnętrznej programem Recover My Files Program Recover My Files jest komercyjnym programem odzyskującym dane z różnych nośników. Jest niezwykle szybki i stanowi alternatywę dla przedstawionego programu Recuva. Świetnie radzi sobie z pamięciami zewnętrznymi. Poniżej przedstawiono procedurę pobrania i instalacji programu oraz próbę odzyskania danych z pamięci zewnętrznej. Program można pobrać ze strony producenta www.recovermyfiles.com. W wersji demo program odszukuje utracone pliki, jednak nie można ich zapisać, a tym samym odzyskać.
Pobieranie i instalacja programu 1. Przejdź na stronę WWW producenta programu (rysunek 4.21). 2. Kliknij link Download.
114
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 4.21. Strona producenta programu Recover My Files 3. Aby rozpocząć pobieranie programu, na kolejnej podstronie kliknij przycisk
Download Now (rysunek 4.22). Rysunek 4.22. Kliknij link Download Now
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików
115
4. Pojawi się okno pobierania (rysunek 4.23), w którym kliknij przycisk Zapisz
plik. Odczekaj kilka minut na pobranie programu. Rysunek 4.23. Zapisywanie programu
5. Przejdź do folderu, w którym znajduje się pobrany plik. Następnie kliknij go,
aby rozpocząć instalację programu. 6. Pojawi się pierwsze okno kreatora instalacji (rysunek 4.24). Aby kontynuować,
kliknij przycisk Dalej. Rysunek 4.24. Okno kreatora instalacji
7. W oknie Umowa licencyjna (rysunek 4.25) zapoznaj się z warunkami umowy.
Zaznacz pole wyboru Akceptuję warunki umowy, a następnie kliknij przycisk Dalej. 8. Wybierz miejsce, gdzie ma zostać zainstalowany program, w oknie Wybierz
docelową lokalizację (rysunek 4.26). Możesz użyć domyślnej ścieżki lub kliknąć przycisk Przeglądaj, aby wybrać inną. W celu przejścia do następnego kroku kliknij przycisk Dalej. 9. Możesz dostosować miejsce umieszczenia skrótów do programu w oknie
Wybierz folder Menu Start (rysunek 4.27). Następnie kliknij przycisk Dalej. 10. Następny krok instalacji to wybór dodatkowych zadań. Możesz zaznaczyć
pola wyboru zgodnie ze swoimi preferencjami (rysunek 4.28). Kliknij przycisk Dalej.
116 Rysunek 4.25. Okno Umowa licencyjna
Rysunek 4.26. Wybór miejsca docelowego instalacji
Rysunek 4.27. Okno Wybierz folder Menu Start
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików
117
Rysunek 4.28. Okno Zaznacz dodatkowe zadania
11. W ostatnim kroku kreatora zapoznaj się z podsumowaniem wybranych
parametrów (rysunek 4.29). Kliknij przycisk Instaluj, aby rozpocząć instalację oprogramowania. Rysunek 4.29. Podsumowanie wybranych parametrów instalacji
12. Program rozpocznie instalację, a na ekranie pojawi się pasek postępu.
Po zakończeniu pojawi się okno Zakończono instalację programu Recover My Files (rysunek 4.30). Kliknij przycisk Zakończ. Aby uruchomić program, kliknij lewym przyciskiem myszy ikonę programu umieszczoną na Pulpicie lub odszukaj ją w menu Start.
Odzyskiwanie danych Program Recover My Files jest bardzo prostym programem, o intuicyjnym interfejsie. Właściwie wystarczy kilka kliknięć, aby rozpocząć procedurę odzyskiwania skasowanych plików. Aby odzyskać pliki z pamięci zewnętrznej:
118
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 4.30. Zakończenie instalacji programu
1. Uruchom program. 2. Podczas pierwszego uruchomienia pojawi się okno z krótką informacją na
temat warunków używania programu (rysunek 4.31). Zaznacz pole wyboru I accept the terms of this agreement i kliknij przycisk OK. Rysunek 4.31. Uruchamianie programu Recover My Files
3. Następnie zamknij przyciskiem Close okno Tip pf the Day i kliknij ikonę
reprezentującą czynność, którą chcesz wykonać (rysunek 4.32). Jeśli wybierzesz pozycję Recover Files, będziesz mógł odtworzyć usunięte lub utracone pliki. Pozycja Recover a Drive pomoże w odzyskaniu plików utraconych po przypadkowym sformatowaniu dysku lub ich nadpisaniu. W zasadzie dalsza procedura jest bardzo podobna dla obydwu przypadków. Po wybraniu odpowiedniej funkcji kliknij przycisk Next. Pamiętaj, aby podłączyć dysk lub pamięć zewnętrzną.
Rozdział 4. ♦ Odzyskiwanie utraconych plików
119
Rysunek 4.32. Wybór funkcji sposobu odzyskania danych
4. W kolejnym oknie wybierz nośnik, z którego chcesz odzyskać dane
(rysunek 4.33), i kliknij Next. Rysunek 4.33. Wybór nośnika, z którego zostaną odzyskane dane
5. W następnym kroku (rysunek 4.34) zaznacz pozycję Search for deleted files
(Recommended). Nastąpi przeszukanie wszystkich usuniętych plików. Kliknij Start, aby rozpocząć proces przeszukiwania. Pamiętaj, że wyszukiwanie może trwać bardzo długo, w zależności od pojemności przeszukiwanego nośnika. 6. Po zakończeniu przeszukiwania pojawi się okno Information, w którym
kliknij przycisk OK (rysunek 4.35). 7. Po zakończeniu przeszukiwania w oknie głównym programu zaznacz po lewej
stronie foldery lub pliki, które chcesz przywrócić (rysunek 4.36). W nawiasie znajduje się informacja o liczbie plików, które możesz odzyskać ze wskazanego folderu. Po zaznaczeniu folderu w oknie po prawej stronie pojawi się jego
120
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 4.34. Okno wyboru opcji
Rysunek 4.35. Zakończenie przeszukiwania
zawartość i będziesz mógł wybrać tylko te, które chcesz odzyskać. Następnie kliknij w menu pozycję Save Files, aby odzyskać zaznaczone pliki i zapisać je w dowolnym miejscu na dysku.
Rysunek 4.36. Przywrócenie i zapisanie plików
Podobnie jak w poprzednim programie, możesz przejść do folderu z zapisanymi plikami, aby spróbować je edytować.
Rozdział 5.
Szyfrowanie plików Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której posiadasz komputer przenośny i przechowujesz na nim wszystkie swoje dane, począwszy od ulubionych książek, filmów, muzyki, kończąc na prywatnych zdjęciach i liście haseł do wszystkich serwisów społecznościowych. W zagonieniu i roztargnieniu gubisz swój komputer lub zostaje Ci skradziony. W takim przypadku wartość komputera nie ma większego znaczenia, bo tak naprawdę liczą się zapisane na nim informacje, które w każdej chwili mogą zostać wykorzystane do złych celów. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, jeśli był to komputer służbowy. W większości przypadków na dysku takiego komputera przechowywane są poufne dane, stanowiące tajemnicę firmy. Obecnie dane mają ogromną wartość i w wielu przypadkach nie chodzi o wartość sentymentalną, ale o konkretne i duże pieniądze. Prawda jest taka, że nie można w tego typu sprawach do końca ufać sobie lub liczyć na to, iż komputer nie zostanie nam skradziony lub będziemy ostrożni i na pewno go nie zgubimy. Warto więc tak zabezpieczyć przechowywane na dysku dane, aby w razie ich utraty nikt niepowołany nie miał do nich dostępu. Tutaj z pomocą przychodzi kryptografia, a ściśle mówiąc — szyfrowanie danych, które ją wykorzystuje. Kryptografia tak naprawdę wykorzystywana była już w starożytności. Używano wtedy m.in. tzw. metod przestawnych, które polegały na zmienianiu kolejności liter w wiadomości, lub metod podstawieniowych, w których zastępowano pojedyncze litery lub ich grupy innymi ciągami znaków. Kryptografię rozwijano coraz bardziej, wzbogacając ją o dodatkowe, coraz bardziej skomplikowane matematyczne algorytmy. Obecnie kryptografia szeroko używana jest w informatyce, jak również do celów militarnych. Służy ogólnie pojętemu bezpieczeństwu. W warunkach, w których nikt nie narzuca Ci, jakiej metody szyfrowania lub jakich programów musisz używać, proponuję Ci dwa rozwiązania. Oba są darmowe i czasami mogą być używane jednocześnie. Pierwsze z nich to szyfrowanie dysku za pomocą
122
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
funkcji BitLocker, znajdującej się domyślnie w systemie Windows 7. Drugie rozwiązanie to darmowy program TrueCrypt, który jest profesjonalnym i łatwym w użyciu programem umożliwiającym zaszyfrowanie każdego nośnika danych. W sytuacji kiedy ktoś skradnie Twój komputer i podłączy dysk np. do innego komputera, a zawartość dysku nie była zaszyfrowana, będzie w stanie dostać się do wszystkich zapisanych na nim danych. Nieważne, że Twoje konto w systemie zabezpieczone było hasłem. W sytuacji, kiedy dysk jest zaszyfrowany, oczywiście ktoś postronny może podłączyć dysk, jednak nie będzie w stanie odczytać jego zawartości. Jak wspominałem wcześniej, zapewne skradzionego sprzętu już nigdy nie odzyskasz, ale będziesz miał niemal stuprocentową pewność, że nikt nie zdobędzie Twoich poufnych danych.
Szyfrowanie w Windows 7 Ultimate i Enterprise W pierwszej kolejności przejdziemy do metody szyfrowania, która występuje w systemie Windows 7 Ultimate i Enterprise. Szyfrowanie za pomocą funkcji BitLocker umożliwia zaszyfrowanie całego dysku twardego tak, aby osoby niepowołane nie mogły uzyskać dostępu do danych. Ponadto funkcja sprawdza, czy w systemie nie zaszły zmiany związane np. z modyfikacją sprzętu lub BIOS-u. Jeśli wykryje jakieś odstępstwa, wówczas zablokuje dysk i nakaże podanie hasła dostępu w celu jego odblokowania. Aby zaszyfrować partycję systemową: 1. Kliknij menu Start i w polu wyszukiwania wpisz słowo bit (rysunek 5.1).
Na pasku pojawi się pozycja Szyfrowanie dysków funkcją BitLocker. Kliknij ją. 2. W oknie Szyfrowanie dysków funkcją BitLocker (rysunek 5.2) wybierz dysk
lub partycję, na której chcesz uruchomić funkcję szyfrowania. W tym celu kliknij Włącz funkcję BitLocker. 3. Następnie pojawi się okno Wybierz sposób odblokowywania tego dysku
(rysunek 5.3). Zaznacz pole wyboru Użyj hasła w celu odblokowania dysku. Następnie wpisz dowolne hasło. Pamiętaj, aby było trudne do odgadnięcia i aby zawierało znaki specjalne. Kliknij Dalej. Możesz zaznaczyć również inne metody odblokowania dysku, jeśli zamierzasz takich używać. Metoda odblokowania będzie użyta w przypadku, kiedy system wykryje zmiany w systemie lub kiedy nieautoryzowany użytkownik będzie próbował dostać się do zabezpieczonych danych. Zostaniesz wtedy poproszony o dodatkową autoryzację.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
123
Rysunek 5.1. Włączanie kreatora szyfrowania dysku
Rysunek 5.2. Wybór partycji lub dysku do szyfrowania
4. W kolejnym oknie (rysunek 5.4) wybierz metodę, która posłuży Ci do
przechowywania klucza odzyskiwania. Najlepiej wygenerowany klucz zapisać na zewnętrznej pamięci i trzymać w bezpiecznym miejscu. Możesz zapisać klucz w pliku lub go wydrukować. Po wybraniu odpowiedniej opcji kliknij ją i wybierz Dalej.
124
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.3. Wybór metody odblokowania dysku
Rysunek 5.4. Wybór sposobu przechowywania klucza
5. Jeśli wybrałeś metodę przechowywania klucza na dysku USB, wówczas
pojawi się okno Zapisywanie klucza odzyskiwania na dysku USB (rysunek 5.5). Wybierz z listy odpowiednią pozycję i kliknij przycisk Zapisz. Klucz zostanie zapisany w zaznaczonej lokalizacji jako plik tekstowy. 6. Po zapisaniu klucza w oknie Jak chcesz przechowywać klucz odzyskiwania?
na dole pojawi się informacja o zapisaniu klucza (rysunek 5.6). Kliknij Dalej. 7. W ostatnim oknie (rysunek 5.7) pojawi się pytanie, czy na pewno teraz chcesz
zaszyfrować dysk. Kliknij przycisk Rozpocznij szyfrowanie.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików Rysunek 5.5. Okno Zapisywanie klucza odzyskiwania na dysku USB
Rysunek 5.6. System poinformuje Cię o zapisaniu odzyskiwanego klucza
Rysunek 5.7. Rozpoczęcie szyfrowania
125
126
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Szyfrowanie może potrwać od kilku minut do kilkudziesięciu godzin, w zależności od wielkości dysku. 8. Na ekranie pojawi się okno z paskiem postępu szyfrowania (rysunek 5.8). Rysunek 5.8. Proces szyfrowania danych
9. Po zakończeniu szyfrowania pojawi się okno Szyfrowanie zostało ukończone
(rysunek 5.9). Kliknij przycisk Zamknij. Rysunek 5.9. Zakończenie szyfrowania
10. Po powrocie do okna Szyfrowanie dysków funkcją BitLocker (rysunek 5.10)
zaszyfrowany dysk zostanie oznaczony ikoną kłódki.
Rysunek 5.10. Okno główne panelu sterowania
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
127
Kliknij pozycję Zarządzaj funkcją BitLocker, aby dostosować parametry usługi. 11. W oknie Wybierz opcje do zarządzania (rysunek 5.11) możesz m.in. zmienić
hasło klucza, zapisać go ponownie lub odblokować zaszyfrowany dysk. Rysunek 5.11. Opcje zaawansowane zarządzania
Pamiętaj, że dysk możesz w każdej chwili rozszyfrować lub wstrzymać działanie tej funkcji. Bez wątpienia wykorzystanie BitLocker znacznie zwiększy bezpieczeństwo Twoich danych w przypadku ich zgubienia.
Szyfrowanie za pomocą TrueCrypt Program TrueCrypt jest jednym z najlepszych programów na rynku. W dodatku jest programem darmowym, którego możesz używać na nieograniczonej liczbie komputerów. Program umożliwia zaszyfrowanie partycji systemowej i dodatkowych partycji występujących na dysku. Ponadto możesz utworzyć na swojej pamięci przenośnej specjalnie szyfrowany folder. Jeżeli zgubisz dysk przenośny, Twoje dane będą bezpieczne. Aby dowiedzieć się więcej szczegółów na temat programu TrueCrypt oraz jego funkcjonalności, przejdź na stronę truecrypt.org.
Pobieranie i instalacja programu TrueCrypt Jeśli chcesz zaszyfrować dysk, w pierwszej kolejności należy pobrać program i zainstalować go. W tym celu:
128
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 1. Przejdź do strony internetowej truecrypt.org (rysunek 5.12). Z menu górnego
wybierz zakładkę Downloads. Na kolejnej podstronie odszukaj system operacyjny, który posiadasz, następnie kliknij przycisk Download.
Rysunek 5.12. Strona www.truecrypt.org 2. Pojawi się okno Pobieranie pliku - ostrzeżenie o zabezpieczeniach (rysunek
5.13), w którym kliknij przycisk Uruchom. Możesz również zapisać pobrany plik na dysku, klikając przycisk Zapisz. Rysunek 5.13. W tym oknie możesz uruchomić lub zapisać plik na dysku
3. Po zakończeniu pobierania w oknie Pobieranie ukończone kliknij pozycję
Uruchom (rysunek 5.14). 4. Instalator rozpocznie działanie. Na ekranie pojawi się pierwsze okno kreatora
instalacji (rysunek 5.15). Zapoznaj się z licencją, a następnie zaznacz pole wyboru I accept the license terms i kliknij przycisk Next.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików Rysunek 5.14. Zakończenie pobierania pliku
Rysunek 5.15. Okno z licencją programu
5. W kolejnym kroku zaznacz pole wyboru Install, aby zainstalować program
na dysku komputera (rysunek 5.16). Kliknij przycisk Next. Rysunek 5.16. Okno kreatora instalacji
129
130
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Jeśli wybierzesz opcję Extract, wówczas pliki zostaną jedynie wypakowane w określonym miejscu na dysku. Sam program nie zostanie zainstalowany. 6. W oknie Setup Options (rysunek 5.17) wybierz ścieżkę instalacji oraz odznacz
te funkcje, których nie potrzebujesz. Na poniższym rysunku odznaczono pole Associate the .tc file extension with TrueCrypt, odpowiedzialne za automatyczne skojarzenie rozszerzenia .tc z programem TrueCrypt. Kolejne odznaczone pole to Create System Restore point, odpowiedzialne za utworzenie punktu przywracania. Rysunek 5.17. Pierwsze trzy pola wyboru odpowiedzialne są kolejno za: instalację programu dla wszystkich użytkowników, dodanie skrótu na pasku menu oraz dodanie ikony programu na Pulpicie
Kliknij przycisk Install, aby rozpocząć proces instalacji. 7. Program rozpocznie proces instalacji. Na ekranie pojawi się pasek postępu
(rysunek 5.18). Rysunek 5.18. Pasek postępu instalacji
8. Po kilku sekundach program zostanie zainstalowany, a na ekranie pojawi się
komunikat Please consider donating (rysunek 5.19). Kliknij przycisk Finish, aby zakończyć instalację.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
131
Rysunek 5.19. Okno umożliwiające przekazanie dotacji dla projektu
9. Jeżeli nie miałeś jeszcze do czynienia z programem TrueCrypt, możesz
zapoznać się z krótkim podręcznikiem. Aby to uczynić, kliknij w oknie TrueCrypt Setup przycisk Tak (rysunek 5.20). Jeśli nie jesteś zainteresowany, kliknij Nie. Rysunek 5.20. Okno TrueCrypt Setup
Tworzenie zaszyfrowanej partycji systemowej Jedną z ważniejszych czynności jest zaszyfrowanie partycji, na której znajduje się system operacyjny. W przypadku utraty dysku osoba niepowołana nie będzie mogła poznać jego zawartości, a co za tym idzie — haseł zapisanych w przeglądarce internetowej, poczty e-mail oraz innych poufnych danych, pochodzących np. z komunikatorów. Te informacje znajdują się najczęściej właśnie na partycji systemowej. Aby zaszyfrować partycję systemową: 1. Dla ułatwienia dalszej pracy w pierwszej kolejności zmień język
z domyślnego angielskiego na polski. W tym celu konieczne jest doinstalowanie dodatku. W tym celu kliknij menu Settings i wybierz Language (rysunek 5.21). 2. Po pojawieniu się okna TrueCrypt - Language (rysunek 5.22) kliknij pozycję
Download language pack, aby pobrać pakiet językowy — polski. 3. Zostaniesz automatycznie przeniesiony na stronę internetową (rysunek 5.23),
na której odszukaj Polish/Polski, a następnie kliknij pozycję Download.
132
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.21. Zmiana języka
Rysunek 5.22. Okno TrueCrypt - Language
4. Po pobraniu pakietu językowego rozpakuj jego zawartość i skopiuj do folderu
(rysunek 5.24), w którym zainstalowany jest program TrueCrypt (rysunek 5.25). 5. Otwórz ponownie okno TrueCrypt - Language (rysunek 5.26). Na liście powinna
pojawić się pozycja Polski. Podświetl ją, a następnie kliknij przycisk OK. 6. Po kilku sekundach język programu zostanie zmieniony na polski (rysunek 5.27). 7. Teraz możesz rozpocząć procedurę szyfrowania. W tym celu kliknij menu
System i wybierz Szyfruj partycję/dysk systemowy…. 8. W kolejnym kroku pojawi się okno kreatora tworzenia wolumenów TrueCrypt
(rysunek 5.28). Zaznacz pole wyboru Normalny, następnie przejdź dalej, klikając przycisk Dalej.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
Rysunek 5.23. Strona internetowa służąca do pobrania pakietu innych języków
Rysunek 5.24. Kopiowanie plików językowych
133
134
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.25. Folder z zainstalowanym programem Rysunek 5.26. Wybór języka polskiego
Opcja Ukryty służy do utworzenia ukrytej wersji systemu operacyjnego. W tym przypadku konieczne jest posiadanie zainstalowanych dwóch wersji systemu operacyjnego. Każdy z systemów będzie zabezpieczony innym hasłem. Na podstawie podanych haseł program uruchomi odpowiedni system operacyjny. Dlatego w przypadku wymuszenia podania hasła będziesz mógł podać hasło do systemu, który można udostępnić, a system główny pozostanie ukryty. 9. W oknie Obszar do zaszyfrowania (rysunek 5.29) wybierz pozycję Zaszyfruj
systemową partycję Windows. Kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
135
Rysunek 5.27. Menu System
Rysunek 5.28. Okno kreatora tworzenia wolumenów
Wybranie drugiej opcji Zaszyfruj cały dysk sprawi, że cały dysk zostanie zaszyfrowany, wraz z wszystkimi partycjami. Nie zalecam jednak korzystanie z tej opcji. W razie awarii może dojść do sytuacji, w której nie będziesz mógł odzyskać danych na całym dysku. Wybranie pierwszej pozycji sprawi, że będzie można zaszyfrować każdą z partycji niezależnie. 10. Pojawi się komunikat z ostrzeżeniem (rysunek 5.30). Jeśli posiadasz tylko
jedną partycję, kliknij przycisk Tak, jeśli posiadasz również inne partycje — wybierz Nie. 11. W kolejnym oknie Szyfrowanie Obszaru Chronionego Hosta (rysunek 5.31)
wybierz odpowiednią pozycję. Jeśli posiadasz na dysku ukrytą partycję z obrazem systemu, do przywrócenia wybierz pozycję Nie. Jeśli dysk nie zawiera żadnych dodatkowych, ukrytych partycji, zaznacz pole wyboru Tak. Kliknij Dalej.
136
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.29. Okno Obszar do zaszyfrowania
Rysunek 5.30. Okno z ostrzeżeniem
Rysunek 5.31. Okno Szyfrowanie Obszaru Chronionego Hosta
12. W oknie Liczba systemów operacyjnych (rysunek 5.32) zaznacz pozycję
Jeden system i kliknij przycisk Dalej. Jeśli posiadasz więcej niż jeden system, na partycji do zaszyfrowania wybierz pozycję Wiele systemów. 13. Kolejne okno, Opcje szyfrowania (rysunek 5.33), służy do wybrania
algorytmu szyfrowania oraz algorytmu mieszającego. Możesz wybrać dowolną metodę, zwracając uwagę na to, że niektóre są bardzo wolne, lecz tym samym bezpieczniejsze. Domyślne wartości AES oraz RIPEMD-160 są wartościami gwarantującymi bardzo dobre zabezpieczenie. Są jednocześnie dość szybkie. Opisanie każdej z prezentowanych metod wykracza poza tematykę tej książki.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
137
Rysunek 5.32. Wybór liczby systemów operacyjnych
Rysunek 5.33. Wybór opcji szyfrowania
Kliknij Dalej, aby przejść do następnego kroku. 14. W następnym kroku wymyśl i podaj hasło do klucza (rysunek 5.34). Pamiętaj,
aby hasło było długie, trudne do odgadnięcia oraz zawierało znaki specjalne i wielkie litery. Dzięki temu będzie bardzo trudne do złamania lub odgadnięcia. Kliknij Dalej. Rysunek 5.34. Wybór hasła
138
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Jeśli zaznaczysz pole Użyj plików kluczowych, będziesz mógł rozszyfrować dysk za pomocą np. pliku, który zostanie skopiowany do pamięci zewnętrznej. 15. Kolejne okno (rysunek 5.35) prezentuje pole Zawartość bieżącej puli (część).
Należy w obrębie tego pola ruszać losowo myszą. Ważne jest, aby robić to dość długo, ponieważ ma to znaczący wpływ na jakość utworzonego klucza. Po zakończeniu kliknij przycisk Dalej, aby przejść do kolejnego okna. Rysunek 5.35. Okno Zbieranie danych losowych
16. W oknie Wygenerowano klucze (rysunek 5.36) znajdują się informacje
na temat wygenerowanych wartości. Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 5.36. Okno Wygenerowano klucze
17. Kolejny krok to utworzenie płyty ratunkowej (rysunek 5.37). Wygenerowanie
płyty ratunkowej jest bardzo ważne ze względów bezpieczeństwa. Jeśli zapomnisz hasła do klucza lub zaszyfrowana partycja nie będzie działać prawidłowo, płyta będzie ostatnią deską ratunku. Dzięki niej będziesz mógł zmienić hasło, naprawić partycję lub odszyfrować dysk. Program TrueCrypt zamieści plik ISO w wyznaczonym miejscu na dysku. Twoim zadaniem jest nagranie pliku na płytę CD. Jeśli posiadasz nagrywarkę i pustą płytę, TrueCrypt nagra płytę od razu. Aby rozpocząć nagrywanie, kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
139
Rysunek 5.37. Okno tworzenia płyty ratunkowej
18. Po włożeniu pustej płyty kliknij przycisk OK, aby rozpocząć nagrywanie
(rysunek 5.38). Rysunek 5.38. Nagrywanie płyty ratunkowej
19. Po nagraniu płyty zostanie ona zweryfikowana przez program (rysunek 5.39).
Jeśli nie wystąpią żadne problemy, kliknij przycisk Dalej. Rysunek 5.39. Weryfikacja nagranej płyty
20. W oknie Tryb wymazywania (rysunek 5.40) pozostaw domyślne ustawienia
i kliknij przycisk Dalej. Możesz zapoznać się z notatką dotyczącą trybu wymazywania. Jeśli zdecydujesz, że potrzebujesz zastosować wymienioną metodę, wtedy wybierz odpowiednią.
140
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.40. Okno Tryb wymazywania
21. Zanim program rozpocznie właściwe szyfrowanie dysku, przetestuje wybrane
ustawienia. W oknie Test szyfrowania (rysunek 5.41) kliknij przycisk Test, aby rozpocząć. Rysunek 5.41. Okno Test szyfrowania
22. Pojawi się okno informujące o anglojęzycznym interfejsie pracy podczas
podawania hasła do wolumenu przed ponownym uruchomieniem systemu operacyjnego. Kliknij przycisk Tak, aby kontynuować (rysunek 5.42). Rysunek 5.42. Ostrzeżenie
23. Przed ponownym uruchomieniem pojawi się okno z ważną instrukcją
(rysunek 5.43). Zapoznaj się z nią i kliknij przycisk OK. Następnie potwierdź chęć wykonania testu, klikając Tak (rysunek 5.44).
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
141
Rysunek 5.43. Ważna informacja
Rysunek 5.44. Okno informujące o ponownym uruchomieniu komputera
24. Komputer zostanie ponownie uruchomiony, następnie na ekranie pojawi
się czarna plansza (rysunek 5.45) z prośbą o podanie hasła. Podaj hasło i naciśnij Enter. Rysunek 5.45. Podaj ustalone wcześniej hasło klucza
Po zaszyfrowaniu dysku czynność tę będziesz musiał wykonywać za każdym razem przed uruchomieniem komputera. 25. Po uruchomieniu komputera pojawi się okno Test zakończony (rysunek 5.46).
Kliknij przycisk Zaszyfruj, aby rozpocząć właściwe szyfrowanie. 26. Ponownie pojawi się okno z informacją na temat szyfrowania (rysunek 5.47).
Kliknij OK, aby rozpocząć. 27. Program rozpocznie szyfrowanie dysku (rysunek 5.48). W zależności od
wielkości dysku może to potrwać bardzo długo. W każdej chwili możesz kliknąć przycisk Opóźnij, aby wstrzymać szyfrowanie. Pamiętaj, że podczas szyfrowania możesz normalnie pracować na komputerze.
142
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.46. Okno informujące o zakończeniu testu
Rysunek 5.47. Okno informacyjne
Rysunek 5.48. Proces szyfrowania
28. Po zakończeniu szyfrowania pojawi się komunikat informujący o ukończeniu
(rysunek 5.49). Kliknij przycisk OK. 29. W oknie Szyfrowanie (rysunek 5.50) kliknij przycisk Zakończ.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
143
Rysunek 5.49. Zakończenie szyfrowania
Rysunek 5.50. Zakończenie szyfrowania
Od tej chwili wybrana partycja lub dysk są zaszyfrowane. Bez podania hasła wszystkie dane na dysku będą niemożliwe do odczytania. Pamiętaj, aby od tej chwili tworzyć kopie bezpieczeństwa, ponieważ bardzo trudne jest odzyskanie danych z zaszyfrowanego dysku.
Szyfrowanie partycji niesystemowej Po zaszyfrowaniu dysku systemowego czas zaszyfrować każdą partycję niesystemową. Aby to uczynić: 1. W menu głównym wybierz pozycję Narzędzia, a następnie Kreator wolumenu
(rysunek 5.51). 2. W oknie Kreator tworzenia wolumenów TrueCrypt (rysunek 5.52) zaznacz
pole wyboru Zaszyfruj niesystemową partycję/dysk. Kliknij Dalej. 3. Aby utworzyć zwykły wolumen True Crypt, zaznacz pozycję Standardowy
wolumen TrueCrypt (rysunek 5.53). Następnie kliknij przycisk Dalej. Zauważ, że również tutaj możesz wybrać funkcję tworzenia wolumenu ukrytego. 4. W oknie Lokalizacja wolumenu (rysunek 5.54) kliknij przycisk Wybierz
urządzenie. Następnie w oknie Wybierz partycję lub urządzenie (rysunek 5.55) wskaż partycję, którą chcesz zaszyfrować, klikając ją jednokrotnie lewym przyciskiem myszy. Nazwa wybranego dysku pojawi się na liście rozwijanej. Kliknij przycisk OK.
144 Rysunek 5.51. Menu Narzędzia
Rysunek 5.52. Okno Kreator tworzenia wolumenów TrueCrypt
Rysunek 5.53. Okno wyboru wolumenu
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików Rysunek 5.54. Okno Lokalizacja wolumenu
Rysunek 5.55. Z dostępnej listy wybierz partycję lub urządzenie, które chcesz zaszyfrować
5. W kolejnym kroku zaznacz pole wyboru Stwórz zaszyfrowany wolumen
i sformatuj go (rysunek 5.56). Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 5.56. Okno Tryb Tworzenia Wolumenu
W tym miejscu musisz być ostrożny. Jeśli posiadasz na dysku dane, możesz wybrać pozycję Zaszyfruj partycje w miejscu. Dane nie zostaną usunięte,
145
146
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
ale proces szyfrowania może trwać bardzo długo. Jeśli zaznaczyłeś pierwszą pozycję, wówczas dysk zostanie sformatowany. W związku z tym utracisz zapisane na nim dane. 6. W oknie Opcje szyfrowania (rysunek 5.57) wybierz algorytm szyfrowania
oraz algorytm mieszający i kliknij Dalej. Rysunek 5.57. Wybierz odpowiednią dla Ciebie metodę szyfrowania
7. Pojawi się okno Wielkość wolumenu (rysunek 5.58). Po zweryfikowaniu
wielkości wybranego wcześniej urządzenia lub partycji kliknij przycisk Dalej. Rysunek 5.58. Okno Wielkość wolumenu
8. Ustal odpowiednie hasło w oknie Hasło wolumenu (rysunek 5.59). Kliknij
Dalej. Jeśli nie jesteś pewien, jakie hasło wpisałeś, możesz zaznaczyć pole Wyświetl hasło, aby je poznać. 9. Pojawi się okno Duże pliki (rysunek 5.60). Jeśli planujesz przechowywanie
na szyfrowanym dysku plików większych niż 4 GB, zaznacz pole wyboru Tak. Program wykona formatowanie, stosując system plików NTFS. Kliknij Dalej. 10. W oknie Formatowanie wolumenu (rysunek 5.61) w polu System wybierz
system plików. Jeśli używasz systemu Windows 7, koniecznie wybierz NTFS. Aby rozpocząć formatowanie, kliknij przycisk Sformatuj.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
147
Rysunek 5.59. Okno Hasło wolumenu
Rysunek 5.60. Okno wyboru
Rysunek 5.61. Przygotowanie do formatowania
Wybierz system FAT, jeśli używasz starszych wersji systemu Windows lub jeśli używasz pamięci zewnętrznych. Większość z nich nie obsługuje formatu NTFS. 11. Aby rozpocząć formatowanie, kliknij przycisk Tak w oknie Kreator tworzenia
wolumenów TrueCrypt (rysunek 5.62).
148
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.62. Aby rozpocząć formatowanie, kliknij Tak
12. Pamiętaj, że podczas formatowania dysku wszystkie dane zostaną utracone.
W oknie Formatowanie wolumenu pojawi się pasek postępu (rysunek 5.63). Rysunek 5.63. Pasek postępu formatowania
13. Po zakończeniu formatowania pojawi się okno informacyjne (rysunek 5.64),
a następnie ukaże się informacja o pomyślnym utworzeniu wolumenu (rysunek 5.65). W obydwu oknach kliknij OK. Rysunek 5.64. Informacja dotycząca wolumenu
Rysunek 5.65. Informacja o utworzeniu wolumenu
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
149
14. Jeśli chcesz utworzyć kolejną partycję, kliknij w oknie Utworzono wolumen
(rysunek 5.66) przycisk Dalej. Jeśli chcesz zakończyć, kliknij Wyjście. Rysunek 5.66. Zakończenie kreatora
Montowanie zaszyfrowanej partycji niesystemowej Po zaszyfrowaniu partycji niesystemowej, aby móc z niej korzystać, należy ją za każdym razem zamontować. W tym celu: 1. W oknie głównym programu wybierz literę, pod którą ma być widoczne
zamontowane urządzenie. Następnie kliknij przycisk Wybierz urządzenie (rysunek 5.67). W oknie Wybierz partycję lub urządzenie wybierz urządzenie, które chcesz podłączyć, i kliknij OK. Rysunek 5.67. Wybór odpowiedniego urządzenia
2. Kliknij przycisk Podłącz. Pojawi się okno Podaj hasło (rysunek 5.68),
w którym wpisz odpowiednie hasło i kliknij przycisk OK.
150
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.68. Należy podać wcześniej ustawione hasło, aby móc podłączyć zaszyfrowany dysk
3. Dysk zostanie podłączony pod wskazaną wcześniej literą (rysunek 5.69). Rysunek 5.69. Podłączony dysk
Tworzenie szyfrowanego dysku przenośnego Jeśli często korzystasz z przenośnego dysku, np. pamięci USB, możesz ją zabezpieczyć, tworząc specjalny szyfrowany kontener. Od Ciebie będzie zależało, ile miejsca na niej przeznaczysz na szyfrowany folder, a ile przestrzeni pozostawisz niezabezpieczonej. Podczas tworzenia dysku podróżnego są tworzone specjalne pliki, które umożliwiają podłączenie dysku do dowolnego komputera, bez konieczności instalacji programu TrueCrypt. Oznacza to, że w przypadku kiedy zajdzie konieczność skorzystania z zawartości zaszyfrowanej, będziesz mógł na każdym komputerze z tej zawartości skorzystać.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
Aby utworzyć dysk przenośny i zabezpieczyć go: 1. Podłącz dysk przenośny do komputera. 2. W menu głównym programu kliknij Narzędzia, a następnie wybierz
Konfigurowanie dysku podróżnego… (rysunek 5.70). Rysunek 5.70. Konfigurowanie dysku podróżnego
3. W kolejnym oknie w polu Ustawienia pliku (rysunek 5.71) kliknij przycisk
Przeglądaj, aby odszukać podłączony dysk przenośny. Następnie w oknie Przeglądanie wybierz literę dysku przenośnego. Kliknij przycisk Utwórz. Rysunek 5.71. Okno Konfigurowanie dysku podróżnego
4. Po kilku sekundach pojawi się okno informujące o utworzeniu dysku
(rysunek 5.72). Kliknij OK. Powrócisz do okna Konfigurowanie dysku podróżnego TrueCrypt, w którym kliknij przycisk Zamknij.
151
152
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.72. Informacja o utworzeniu dysku
5. Następnie wyświetl zawartość dysku przenośnego. Przejdź do folderu
TrueCrypt, który się na nim znajduje. Kliknij plik TrueCrypt Format (rysunek 5.73). Kreator rozpocznie procedurę tworzenia zabezpieczonego kontenera służącego do przechowywania danych. Zaznacz pole wyboru Stwórz zaszyfrowany plik (magazyn) i kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.73. Okno kreatora tworzenia wolumenów TrueCrypt 6. Po pojawieniu się okna Typ wolumenu zaznacz pole wyboru Standardowy
wolumen TrueCrypt (rysunek 5.74). Kliknij Dalej. 7. Następnie zostaniesz poproszony o podanie ścieżki, w której będzie
przechowywany utworzony kontener. W tym celu w oknie Lokalizacja wolumenu (rysunek 5.75) kliknij przycisk Wybierz plik... Następnie w polu Podaj ścieżkę i nazwę pliku (rysunek 5.75) podaj nazwę dla tworzonego kontenera i kliknij przycisk Zapisz. 8. W oknie Lokalizacja wolumenu (rysunek 5.77) sprawdź, czy wybrana litera
dysku i nazwa pliku są poprawne. Jeśli tak, kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików Rysunek 5.74. Okno Typ wolumenu
Rysunek 5.75. Okno Lokalizacja wolumenu
Rysunek 5.76. W polu Nazwa pliku podaj nazwę dla tworzonego kontenera
153
154
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.77. Wybór wolumenu
9. W oknie Opcje szyfrowania (rysunek 5.78) wybierz rodzaj szyfrowania
i algorytm mieszający. Podobnie jak we wcześniejszych przypadkach, zalecam pozostawienie wartości domyślnych. Gwarantują one wystarczający poziom bezpieczeństwa oraz są stosunkowo szybkie. Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 5.78. Okno Opcje szyfrowania
10. W oknie Wielkość wolumenu (rysunek 5.79) wskaż, jaki będzie rozmiar
szyfrowanego kontenera. Wpisz pożądaną wartość w białym polu i wybierz odpowiednią jednostkę. Wartość kB oznacza kilobajt, MB to megabajt, a GB to gigabajt. Następnie kliknij przycisk Dalej. 11. W oknie Hasło wolumenu ustal odpowiednie hasło (rysunek 5.80).
Aby przejść dalej, kliknij przycisk Dalej. 12. Następnie wybierz rodzaj formatowania i kliknij przycisk Sformatuj (rysunek
5.81). Pamiętaj, że formatowanie usunie wszystkie informacje na dysku. 13. Podczas formatowania na ekranie będzie widoczny pasek postępu (rysunek 5.82). 14. Po zakończeniu formatowania pojawi się stosowny komunikat (rysunek 5.83).
Kliknij przycisk OK, aby przejść dalej.
Rozdział 5. ♦ Szyfrowanie plików
155
Rysunek 5.79. Określanie wielkości wolumenu
Rysunek 5.80. Okno Hasło wolumenu
Rysunek 5.81. Formatowanie
15. Jeśli wszystko przebiegło bez problemów, wolumen zostanie utworzony
(rysunek 5.84). Na ekranie pojawi się okno Utworzono wolumen. Aby przejść do konfiguracji innego, kliknij przycisk Dalej, jeśli chcesz zakończyć, kliknij Wyjście.
156
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 5.82. Pasek postępu formatowania
Rysunek 5.83. Zakończenie formatowania
Rysunek 5.84. Utworzony wolumen
Zasada korzystania z utworzonego wolumenu jest identyczna jak w przypadku partycji niesystemowej. Przed użyciem należy kontener zamontować, podając odpowiednie hasło, oraz wyznaczyć literę dysku. Następnie, po zakończeniu korzystania z dysku, w oknie głównym programu TrueCrypt należy kliknąć przycisk Odłącz.
Rozdział 6.
Bezpieczne usuwanie plików z dysku W czwartym rozdziale zapoznałeś się z bardzo istotnym tematem odzyskiwania danych z nośników takich jak dysk twardy oraz pamięć flash. Wyobraź sobie, że celowo skasowałeś na swoim dysku przenośnym istotne dane, do których nikt nie powinien posiadać żadnych uprawnień. Następnie taki dysk pożyczyłeś znajomemu w celu skopiowania na niego zdjęć z wycieczki. Teoretycznie nie do końca zaufany znajomy może wykorzystać program umożliwiający odzyskanie skasowanych wcześniej danych. Może się okazać, że wszystkie informacje, które na nim były, znajdą się w jego posiadaniu. Pamiętaj, że samo formatowanie dysku nie usuwa z niego danych i często można te dane odzyskać. Istnieje jednak kilka programów, które zabezpieczają przed możliwością odzyskania z niego danych. Jednym ze sposobów zapewnienia niemożliwości przywrócenia zapisanych poprzednio danych jest wypełnienie pustych miejsc na dysku ciągiem losowych znaków. Najlepiej wykonać to działanie kilkakrotnie. Wtedy możliwość odzyskania danych spada prawie do zera. Na rynku istnieje wiele programów tego typu. W poniższym rozdziale omówimy jeden z darmowych programów — Eraser. Jego działanie polega na nadpisaniu usuniętych danych losowym ciągiem znaków. Podczas tego typu operacji można wybrać odpowiednią metodę nadpisania danych. Program jest darmowym i szybkim rozwiązaniem przeznaczonym do domowego użytku. Pamiętaj, że stosowanie tego typu programu zawsze objęte jest ryzykiem odzyskania danych. Warto więc zastosować jeszcze inne metody uniemożliwiające poznanie zawartości dysku. Na końcu tego rozdziału przedstawiono kilka wskazówek dotyczących tego problemu.
158
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Usuwanie danych za pomocą programu Eraser Instalacja programu Eraser Program Eraser możesz pobrać m.in. ze strony internetowej http://www.heidi.ie. 1. Po przejściu na podaną stronę kliknij ikonę Downloads (rysunek 6.1).
Rysunek 6.1. Strona główna programu Eraser 2. Zostaniesz przeniesiony na podstronę Eraser Downloads (rysunek 6.2).
Przejdź do działu Stabile Builds i tam kliknij odpowiednią wersję do pobrania. Będziesz miał pewność, że ściągana wersja jest najnowsza oraz została przetestowana i zachowuje się stabilnie. 3. Pobierz program i uruchom kreatora instalacji. W pierwszym oknie kreatora
(rysunek 6.3) kliknij przycisk Next. 4. W oknie End-User License Agreement (rysunek 6.4) zapoznaj się z umową
licencyjną. Jeśli ją akceptujesz, zaznacz pole wyboru I accept the terms in the License Agreement. Następnie kliknij przycisk Next.
Rozdział 6. ♦ Bezpieczne usuwanie plików z dysku
Rysunek 6.2. Pobieranie programu Rysunek 6.3. Okno instalacji programu Eraser
5. W kolejnym kroku wybierz typ instalacji (rysunek 6.5). Możesz użyć instalacji
typowej, naciskając przycisk Typical, lub sam dostosować parametry instalacyjne, klikając przycisk Custom. Jeśli chcesz zainstalować wszystkie dostępne funkcje, kliknij przycisk Complete. Opcją rekomendowaną jest Typical. Po wybraniu odpowiedniego typu instalacji kliknij Next.
159
160
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 6.4. Umowa licencyjna programu
Rysunek 6.5. Wybór opcji instalacji
6. Następnie pojawi się okno Ready to install Eraser (rysunek 6.6). Jeśli chcesz
rozpocząć instalację, kliknij przycisk Install. Rysunek 6.6. Okno informujące o gotowości do rozpoczęcia instalacji
Rozdział 6. ♦ Bezpieczne usuwanie plików z dysku
161
7. Rozpocznie się instalacja programu, a na ekranie pojawi się okno z paskiem
postępu (rysunek 6.7). Rysunek 6.7. Pasek postępu instalacji programu
8. Jeżeli chcesz uruchomić program bezpośrednio po jego instalacji, w oknie
Completed the Eraser (rysunek 6.8) zaznacz pole wyboru Run Eraser, następnie kliknij przycisk Finish. Rysunek 6.8. Zakończenie instalacji
Bezpieczne usuwanie danych Program Eraser instaluje w menu podręcznym pozycję, która umożliwia natychmiastowe usuwanie danych w bezpieczny sposób, nie zostawiając na dysku śladów. Aby skasować bezpiecznie dane, pomijając Kosz systemowy: 1. Zaznacz dane przeznaczone do usunięcia i kliknij je prawym przyciskiem
myszy. 2. Z menu podręcznego (rysunek 6.9) wybierz pozycję Eraser, a następnie
Wymaż. Dane zostaną od razu usunięte, a puste miejsce po nich zostanie zastąpione losowymi danymi tak, aby nie można było ich odzyskać.
162
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 6.9. Menu podręczne Eraser
3. Jeśli z jakichś powodów chcesz, aby dane zostały wymazane dopiero
po ponownym uruchomieniu komputera, możesz z menu podręcznego wybrać pozycję Eraser, a następnie Wymaż przy ponownym uruchomieniu (rysunek 6.10). Rysunek 6.10. Wymazywanie przy ponownym uruchomieniu komputera
4. Program zapamięta Twój wybór i do zadań zostanie dodana nowa pozycja
(rysunek 6.11). Po ponownym uruchomieniu komputera dane zostaną wykasowane. Rysunek 6.11. Nowa pozycja w zadaniach programu Eraser
Rozdział 6. ♦ Bezpieczne usuwanie plików z dysku
163
5. Jeśli chcesz zobaczyć listę zadań, uruchom program Eraser i kliknij w menu
pozycję Erase Schedule (rysunek 6.12). Przy zadaniu znajduje się informacja Running on restart, informująca o wykonaniu czynności po ponownym uruchomieniu komputera. Rysunek 6.12. Lista zadań
Na liście zadań programu znajdują się wszystkie zlecone przez Ciebie zadania oraz ich aktualne statusy.
Zamazywanie pustego miejsca na całym dysku lub pojedynczej partycji Możesz do zadań programu dodać własną pozycję, np. polecenie wypełnienia pustego miejsca na całym dysku lub pojedynczej partycji losowymi danymi. W tym celu: 1. Uruchom program Eraser. 2. Listę zadań (rysunek 6.13) kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu
podręcznego wybierz pozycję New Task. 3. W oknie Task Properties (rysunek 6.14) w zakładce Task podaj nazwę dla
tworzonego zdarzenia. Nazwę wpisz w polu Task name:. Następnie w polu Task Type wybierz czas, kiedy ma rozpocząć się wybrana procedura. Zaznaczenie pozycji Run manually sprawi, że czynność trzeba będzie włączyć samodzielnie. Pozycja Run immediately uruchomi skonfigurowaną czynność od razu. Jeśli chcesz uruchomić czynność po restarcie komputera, zaznacz pole wyboru Run on restart. Ostatnia pozycja, Recurring, spowoduje włączanie zadania w cyklach powtarzających się co pewien określony czas. Po wybraniu odpowiedniej funkcji kliknij przycisk Add Data.
164
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 6.13. Tworzenie nowego zadania
Rysunek 6.14. Okno Task Properties
4. Pojawi się okno Select Data to Erase (rysunek 6.15). Wybierz metodę
wypełniania pustej przestrzeni losowymi danymi. Najbezpieczniejsza jest metoda Gutmann, której nazwa pochodzi od nazwiska jej twórcy — Petera Gutmanna. Metoda polega na nadpisaniu miejsca, gdzie znajdowały się dane, tak zwanymi seriami wzorców. Wzorców jest 35. Dzięki temu odczytanie zawartości dysku jest teoretycznie niemożliwe. 5. Po wybraniu odpowiedniej metody wskaż folder lub dysk, w którym ma
nastąpić trwałe usunięcie danych. Możesz wybrać np. dysk D. Kliknij OK. Po powrocie do okna Task Properties również zaakceptuj wybór, klikając przycisk OK.
Rozdział 6. ♦ Bezpieczne usuwanie plików z dysku
165
Rysunek 6.15. Jeśli chcesz usunąć puste foldery, możesz zaznaczyć pole wyboru Delete folder if empty
6. Na liście zadań pojawi się skonfigurowana przed chwilą pozycja (rysunek 6.16). Rysunek 6.16. Lista zadań
7. Jeśli wcześniej zaznaczyłeś, że uruchomisz zadanie ręcznie, wówczas kliknij
je prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz pozycję Run Now (rysunek 6.17). Rozpocznie się proces czyszczenia i zamazywania. 8. Zamazywanie danych może potrwać nawet kilka godzin, w zależności od
pojemności dysku. Na ekranie będzie widoczny pasek postępu (rysunek 6.18). 9. Po zakończeniu procesu czyszczenia w kolumnie Status (rysunek 6.19) pojawi
się pozycja Completed. Pamiętaj, że nigdy nie ma stuprocentowej pewności, że danych nie będzie można odzyskać. Musisz mieć świadomość, że wszystko zależy od okoliczności i każdy przypadek jest inny. Jednak wykonanie podanych powyżej czynności bardzo utrudnia proces ich odzyskania.
166
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 6.17. Uruchamianie zadania
Rysunek 6.18. Pasek postępu zamazywania danych
Jeśli chcesz udostępnić pusty dysk innym osobom bez obaw, że ktoś będzie próbował przywrócić zawarte na dysku dane, zastosuj się do podanych wyżej wskazówek oraz zastanów się nad dodatkowym wykorzystaniem tych podanych poniżej: 10. Sformatuj zawartość dysku z poziomu systemu operacyjnego. W tym celu
w systemie Windows 7 kliknij menu Start i wybierz pozycję Komputer. Następnie prawym przyciskiem myszy kliknij dysk, który chcesz sformatować. Z menu podręcznego wybierz Formatuj… (rysunek 6.20). W oknie Formatuj odznacz pole wyboru Szybkie formatowanie (rysunek 6.21) i kliknij Rozpocznij.
Rozdział 6. ♦ Bezpieczne usuwanie plików z dysku Rysunek 6.19. Zakończenie zadania
Rysunek 6.20. Z menu podręcznego wybierz Formatuj
W tym momencie możesz jeszcze anulować formatowanie (rysunek 6.22). Kliknij OK, aby rozpocząć. O zakończeniu formatowania zostaniesz poinformowany odpowiednim komunikatem (rysunek 6.23). Kliknij OK. Pamiętaj, że formatowanie nie usuwa danych z dysku, jedynie sprawia, że stają się one niewidoczne dla użytkownika. Dlatego warto przeprowadzić dodatkowe czynności uniemożliwiające ich odzyskanie.
167
168
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 6.21. Okno Formatuj
Rysunek 6.22. Jeśli nie jesteś pewien, czy formatujesz właściwy dysk, kliknij Anuluj Rysunek 6.23. Zakończenie formatowania
11. Po zakończeniu formatowania dysku najlepiej zapisać go dowolnymi danymi.
W tym celu możesz odszukać np. dowolny film wideo i zapisać na dysku kilka jego kopii, aby zapełnić dysk. Taka czynność bardzo utrudni odzyskanie poprzednich danych. 12. Jeśli dalej obawiasz się odzyskania danych, możesz zaszyfrować cały dysk
programem TrueCrypt, wybierając bardzo długi klucz zabezpieczający. Opisane w powyższych punktach czynności zajmują wiele czasu, jednak dają gwarancję, że żadne laboratorium na świecie nie odzyska pierwotnych danych. Czasami warto takie czynności przeprowadzić, w szczególności jeśli na dysku były umieszczane bardzo wrażliwe dane.
Rozdział 7.
Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów Kompresowanie to trudne zagadnienie, zawierające wiele skomplikowanych algorytmów umożliwiających znaczące zmniejszenie ilości przechowywanych danych na dysku. Kompresować można muzykę, obraz, materiał wideo oraz inne dane, np. pliki tekstowe. Poniższy rozdział prezentuje tzw. kompresowanie wykorzystujące algorytmy zastosowania ogólnego. Nie będziemy zajmować się skomplikowanymi algorytmami kompresji dźwięku lub wideo. Dla przeciętnego użytkownika ważne jest, aby plik po skompresowaniu zajmował jak najmniej przestrzeni dyskowej. Dzięki temu można go szybciej przesłać, np. pocztą elektroniczną. Poniżej omówimy najpopularniejszy komercyjny program służący do kompresji. Jest nim WinRAR. Program bardzo dobrze kompresuje dane, umożliwiając wybór wielu metod kompresji. Dzięki niemu możesz zabezpieczyć tworzone archiwum hasłem lub, dodając tzw. dane naprawcze, umożliwić późniejszą naprawę archiwum. W dalszej części zapoznasz się szerzej z bezpłatną alternatywą, jaką jest program 7-Zip.
Kompresowanie plików programem WinRAR Program WinRAR możesz pobrać ze strony internetowej winrar.pl. Znajduje się tam wersja shareware, która umożliwia testowanie programu przez 40 dni. Aby legalnie korzystać z programu dłużej, konieczne jest kupienie licencji. Program zachowuje wszystkie podstawowe funkcje nawet po wygaśnięciu licencji.
170
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Domyślnie program WinRAR tworzy archiwa z rozszerzeniem .rar. Jest bardzo prosty w użyciu i intuicyjny.
Pobieranie i instalacja programu WinRAR Aby pobrać i zainstalować program WinRAR: 1. Przejdź na stronę www.winrar.pl. 2. Kliknij link Pobierz program znajdujący się w kolumnie po prawej stronie
ekranu (rysunek 7.1).
Rysunek 7.1. Pobieranie programu WinRAR 3. Zostaniesz przeniesiony do podstrony, na której wybierz odpowiednią wersję
programu przeznaczoną dla systemów 32- oraz 64-bitowych (rysunek 7.2). Kliknij odpowiedni link. 4. Pojawi się okno Pobieranie pliku - ostrzeżenie o zabezpieczeniach (rysunek 7.3).
Kliknij przycisk Uruchom, jeśli chcesz od razu przejść do instalacji, lub przycisk Zapisz, aby najpierw pobrać program i zapisać go na dysku komputera.
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
Rysunek 7.2. Wybór odpowiedniej wersji programu Rysunek 7.3. Okno Pobieranie pliku
5. Po zakończeniu pobierania programu i rozpoczęciu instalacji pojawi się okno
Zanim zainstalujesz Winrar. W oknie będziesz mógł zdecydować o instalacji dodatkowego programu, umożliwiającego przyspieszenie systemu. Zalecam pominięcie tej instalacji. W tym celu zaznacz pozycję Nie instaluj programu Przyspiesz Komputer i kliknij Dalej. Następnie pojawi się okno kreatora (rysunek 7.4). W polu Folder docelowy podaj miejsce, w którym chcesz zainstalować program. Następnie kliknij przycisk Instaluj, aby rozpocząć instalację.
171
172
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.4. Okno kreatora instalacji
6. Proces instalacji jest bardzo szybki. Po jego zakończeniu w oknie Instalacja
WinRARa (rysunek 7.5) możesz skojarzyć niektóre rozszerzenia plików z programem. Jeśli chcesz używać tylko programu WinRAR, zalecam pozostawienie domyślnych ustawień i kliknięcie przycisku OK. Rysunek 7.5. Okno Instalacja WinRARa
7. W ostatnim oknie pojawi się podsumowanie instalacji (rysunek 7.6). Będziesz
mógł m.in. uruchomić program (przycisk Uruchom) lub zakupić licencję (przycisk Licencja).
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów Rysunek 7.6. Zakończenie instalacji programu WinRAR
Kompresowanie danych Aby skompresować dane programem WinRAR: 1. Zaznacz foldery lub pliki, które chcesz skompresować. 2. Następnie kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego
(rysunek 7.7) wybierz pozycję Dodaj do archiwum…. Rysunek 7.7. Tworzenie nowego, skompresowanego archiwum
3. Pojawi się okno Nazwa i parametry archiwum (rysunek 7.8), w którym
możesz podać dodatkowe parametry kompresji. Przejdź do zakładki Ogólne.
173
174
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.8. Domyślne parametry kompresji
W polu Nazwa archiwum podaj nazwę dla tworzonego archiwum. Skompresowane archiwum zostanie zapisane w miejscu, gdzie znajduje się folder przeznaczony do skompresowania. Możesz jednak wybrać inny folder, klikając przycisk Przeglądaj…. Pamiętaj, że jeśli utworzysz archiwum .rar, będzie go mogła otworzyć tylko osoba posiadająca zainstalowany program WinRAR lub inny umożliwiający dekompresję archiwów .rar. Jeśli nie jesteś pewien, czy osoba, dla której przeznaczone jest archiwum, posiada taki program, możesz zaznaczyć pole wyboru Utwórz archiwum SFX (rysunek 7.9). Rysunek 7.9. Tworzenie archiwum samorozpakowującego
Archiwum samorozpakowujące jest plikiem .exe. Dzięki temu osoba nieposiadająca programu WinRAR będzie mogła otworzyć spakowany plik. Warto w tym miejscu dodać, że wiele serwerów pocztowych blokuje odbieranie załączników zawierających rozszerzenie .exe.
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
175
Inną możliwością jest zaznaczenie pola Dodaj dane naprawcze (rysunek 7.10). Dane naprawcze konieczne są w przypadku, gdy skompresowany plik zostanie uszkodzony, np. podczas przesyłania. Program będzie mógł na podstawie danych naprawczych zrekonstruować uszkodzone archiwum. Pamiętaj, że podczas tworzenia archiwum z danymi naprawczymi wielkość archiwum będzie większa w porównaniu z archiwum, w którym nie dołączono danych naprawczych. Rysunek 7.10. Dodanie do archiwum danych naprawczych
Kolejna funkcja, którą możesz wybrać, to określenie metody kompresji (rysunek 7.11). Metoda bez kompresji służy jedynie do połączenia plików i folderów w jeden plik z rozszerzeniem .rar. Dzięki temu przesyłanie wielu plików i folderów będzie łatwiejsze. Metoda najszybsza bardzo szybko utworzy archiwum, ale kosztem większej pojemności archiwum. Rysunek 7.11. Wybór metody kompresji
176
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Z kolei metoda najlepsza będzie tworzyła dłużej archiwum, będzie ono jednak lepiej skompresowane, a tym samym będzie zajmowało znacznie mniej miejsca na dysku. Od Ciebie zależy, która metoda jest w danym momencie dla Ciebie najbardziej optymalna. Metoda normalna jest rozwiązaniem najbardziej optymalnym spośród wszystkich wymienionych. Inną funkcją jest funkcja Rozmiar woluminów (bajty). Dzięki niej możesz wybrać maksymalny rozmiar, jaki będzie posiadało tworzone archiwum (rysunek 7.12). Rysunek 7.12. Wybór Rozmiaru woluminów
Załóżmy, że chcesz skompresować pliki, a następnie nagrać je na płycie CD. Jak zapewne wiesz, standardowa płyta CD posiada pojemność maksymalnie siedmiuset megabajtów. Jeśli Twoje dane zajmują po kompresji większą pojemność, nie będziesz mógł zmieścić ich na jednej płycie. W takim przypadku konieczne jest podzielenie kompresowanych danych na części. Program WinRAR może zrobić to za Ciebie. Wybierz z listy maksymalny rozmiar archiwum. Jeśli wybierzesz pozycję CD700: 700mb, wówczas, jeśli plik wynikowy będzie większy, program podzieli go na dwie lub więcej części, a każda z nich będzie wynosiła nie więcej niż 700 MB. Po wybraniu i zaznaczeniu odpowiednich funkcji kliknij przycisk OK, aby rozpocząć tworzenie archiwum. Na ekranie pojawi się okno Tworzę archiwum (rysunek 7.13). Będą widoczne na nim dwa paski postępu. 4. Po zakończeniu kompresowania pojawi się plik z rozszerzeniem .rar
(rysunek 7.14). Zauważ, że folder nieskompresowany zajmował w opisywanym przypadku 31,9 MB, natomiast po skompresowaniu zajmuje 5,30 MB. Różnica, jak widzisz, jest znacząca.
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów Rysunek 7.13. Paski postępu
Rysunek 7.14. Zakończenie kompresowania i porównanie folderów
Zabezpieczanie archiwów hasłem Aby zabezpieczyć archiwum .rar hasłem: 1. W oknie Nazwa i parametry archiwum przejdź do zakładki Zaawansowane
(rysunek 7.15). Rysunek 7.15. Zabezpieczanie tworzonego archiwum hasłem
177
178
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 2. Kliknij przycisk Wprowadź hasło. 3. Pojawi się okno Wprowadź hasło (rysunek 7.16), w którym wpisz
odpowiednie hasło. Następnie powtórz je. Rysunek 7.16. Im dłuższe hasło podasz, tym lepsza ochrona tworzonego archiwum
Zaznacz pole wyboru Zaszyfruj nazwy plików, aby nie można było poznać zawartości archiwum po podaniu niewłaściwego hasła. 4. Kliknij OK, aby rozpocząć tworzenie archiwum. 5. Za każdym razem, kiedy będziesz chciał otworzyć spakowane i zabezpieczone
hasłem archiwum, zostaniesz poproszony o wprowadzenie hasła. Pojawi się wtedy okno Wprowadź hasło (rysunek 7.17), w którym podaj właściwe hasło i kliknij OK. Rysunek 7.17. Wprowadzanie hasła do zabezpieczonego archiwum
Jeśli hasło będzie niewłaściwe, nie będzie możliwości dekompresji danych, a na ekranie pojawi się komunikat widoczny na poniższym rysunku (rysunek 7.18). Zauważ, że na liście nie widać nazw plików. Kliknij przycisk Zamknij i uruchom ponownie plik, wpisując poprawne hasło.
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
179
Rysunek 7.18. Jeśli nie podasz właściwego hasła, nie będziesz mógł otworzyć archiwum
Rozpakowywanie archiwów Aby rozpakować skompresowane archiwum: 1. Kliknij dwukrotnie myszą skompresowane archiwum. 2. Program WinRAR zostanie uruchomiony (rysunek 7.19). Zaznacz foldery lub
pliki, które chcesz rozpakować, następnie z menu górnego wybierz pozycję Wypakuj do…. Rysunek 7.19. Rozpakowywanie archiwum
180
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 3. W oknie Ścieżka i opcje wypakowywania na liście rozwijalnej Folder
docelowy wybierz folder, w którym dane zostaną rozpakowane. Możesz do tego celu użyć również okna po prawej stronie (rysunek 7.20). Rysunek 7.20. Wskaż miejsce, w którym zostanie rozpakowane archiwum
4. Kliknij OK, aby rozpocząć rozpakowywanie archiwum.
W zależności od wielkości archiwum program rozpakuje dane we wskazanym miejscu po około kilku sekundach.
Odzyskiwanie utraconego hasła do archiwum Przypisanie hasła do skompresowanego archiwum bez wątpienia znacznie podwyższa jego poziom bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo bezwarunkowo jest rzeczą, którą powinno stawiać się na najwyższym poziomie, dlatego podczas tworzenia haseł warto zwrócić uwagę, aby były one skomplikowane i długie, zawierające znaki specjalne, ale jednocześnie łatwe do zapamiętania. Podczas ich tworzenia możesz posłużyć się np. następującym schematem. Wymyśl zdanie, które bardzo łatwo możesz zapamiętać, np. Moja córka urodziła się siódmego marca 2007 roku. Hasłem mogą być więc pierwsze litery tego zdania wraz ze znakiem specjalnym przed rokiem urodzenia, np. mCussM*2007R. Takie hasło jest bardzo trudne do złamania (w przypadku pojedynczego komputera trwałoby to więcej niż 50 lat). W sytuacji kiedy zapomnisz hasło do zabezpieczonego archiwum, a hasło nie jest długie lub skomplikowane, możesz spróbować je złamać. W tym celu możesz skorzystać m.in. z programu Advanced Archive Password Recovery. Program umożliwia m.in. złamanie i pokazanie hasła do archiwum .rar. Wersja testowa programu umożliwia złamanie hasła o długości do trzech znaków.
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
181
Poniżej przedstawiono procedury pobrania programu, jego instalacji oraz próby złamania hasła.
Pobranie i instalacja programu Aby pobrać i zainstalować program: 1. Przejdź na stronę internetową producenta www.elcomsoft.com i w menu
górnym kliknij pozycję Downloads. 2. Zostaniesz przeniesiony na stronę umożliwiającą pobranie programu
(rysunek 7.21).
Rysunek 7.21. Pobieranie programu ze strony internetowej producenta 3. Następnie odszukaj program na liście i kliknij link Download. 4. Po zakończeniu pobierania uruchom instalatora. 5. Pojawi się okno Installer Language. Wybierz z dostępnej listy odpowiedni
dla Ciebie język i kliknij OK (rysunek 7.22). 6. W pierwszym kroku kreatora (rysunek 7.23) kliknij przycisk Next,
aby kontynuować. 7. Przejdziesz do okna License Agreement (rysunek 7.24). Zapoznaj się z umową
licencyjną. Następnie kliknij przycisk I Agree, jeśli się z nią zgadzasz.
182
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.22. Wybór języka instalacji
Rysunek 7.23. Okno powitalne
Rysunek 7.24. Umowa licencyjna
8. W oknie Choose Install Location (rysunek 7.25) wybierz folder, w którym
ma zostać zainstalowany program. W tym celu podaj ścieżkę lub kliknij przycisk Browse i wybierz miejsce docelowe samodzielnie. Następnie kliknij przycisk Next. 9. W oknie Choose Start Menu Folder możesz wybrać miejsce na pasku menu
Start, w którym znajdzie się skrót do programu (rysunek 7.26). Kliknij przycisk Next, aby przejść do kolejnego kroku.
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów Rysunek 7.25. Wybór folderu, w którym zostanie zainstalowany program
Rysunek 7.26. Okno Choose Start Menu Folder
10. Następne okno, ARCHPR Registration (rysunek 7.27), służy do podania
klucza rejestracyjnego. Po zakupie pełnej wersji programu otrzymasz odpowiedni numer, który należy podać w pustym białym polu. Kliknij przycisk Install, aby przejść dalej. 11. Po zakończeniu instalacji pojawi się okno kończące pracę kreatora (rysunek
7.28). Aby uruchomić program bezpośrednio po instalacji, zaznacz pole wyboru Run Advanced Archive Password Recovery i kliknij przycisk Finish.
Proces łamania hasła Aby złamać hasło zabezpieczonego archiwum: 1. Uruchom program Advanced Archive Password Recovery.
Okno główne programu (rysunek 7.29) zawiera szereg funkcji służących do przyspieszenia złamania hasła. Poniżej zostaną omówione te najważniejsze i najczęściej używane.
183
184 Rysunek 7.27. Podaj klucz licencyjny. Jeśli chcesz przetestować program, możesz zostawić to okno puste
Rysunek 7.28. Zakończenie instalacji
Rysunek 7.29. Okno główne programu
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
185
W polu Brute-force range options możesz zaznaczyć odpowiednie pole ze znakami i symbolami, które według Ciebie mogą występować w haśle. Jeśli hasło zawiera tylko małe litery, zaznacz pozycję All small latin. Taka konfiguracja znacząco przyspieszy odnajdywanie hasła. Możesz w polu Start from podać znaki, od których program ma rozpocząć poszukiwania, oraz znaki końca poszukiwania (pole End at). W zakładce Length możesz podać minimalną oraz maksymalną długość hasła. Zakładka Dictionary służy do wskazania programowi, z jakiej zewnętrznej bazy słownikowej może korzystać. Baza słownikowa to plik tekstowy, w którym mogą znajdować się prawdopodobne hasła. 2. Aby rozpocząć procedurę łamania hasła, kliknij w menu pozycję Open.
Pojawi się okno Otwieranie, w którym wskaż zabezpieczone archiwum (rysunek 7.30). Kliknij Otwórz, powrócisz do okna głównego programu. Rysunek 7.30. Otwieranie archiwum
3. Po wskazaniu archiwum i zaznaczeniu odpowiednich parametrów
przeszukiwania możesz jeszcze dobrać metodę ataku, tzw. typ ataku. W tym celu kliknij pole Type of attack (rysunek 7.31). Masz do dyspozycji kilka pozycji. Najczęściej używane są dwie z nich. Pierwsza to Brute-force. Metoda polega na pojedynczym dopasowaniu każdego znaków jeden po drugim. Jest bardzo czasochłonna; jej użycie wskazane jest, jeśli np. nie utworzyłeś hasła słownikowego, lecz hasło oparte na różnych znakach i literach. Druga z metod to Dictionary. Jeśli utworzone przez Ciebie hasło to określone słowo, możesz użyć tej metody i wykorzystać plik z gotowym zestawem słów. W sieci Internet znajduje się wiele gotowych plików tekstowych służących do tego typu czynności.
186
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.31. Wybór metody ataku
4. Kliknij przycisk Start, aby rozpocząć łamanie hasła (rysunek 7.32). Na dole
okna programu pojawi się pasek postępu. Pamiętaj, że jeśli hasło jest długie oraz zawiera wiele kombinacji znaków, czynność łamania hasła może potrwać nawet kilka lat. Jeśli hasło nie jest trudne, po kilku godzinach powinieneś otrzymać wynik (rysunek 7.33). Rysunek 7.32. Rozpoczęcie łamania hasła
Rysunek 7.33. Zakończenie procedury łamania hasła. W polu Password for this file znajduje się hasło do pliku. W tym przypadku jest nim 1a2
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
187
Naprawa uszkodzonych archiwów Czasami zdarza się, że przesyłane archiwum zostanie uszkodzone. Może to być spowodowane m.in. błędami podczas pobierania. Istnieją dwie metody naprawy uszkodzonego archiwum .rar. Pierwsza to wykorzystanie programu WinRAR i opcji Napraw. Druga metoda to zastosowanie oprogramowania firm trzecich. Generalnie, jeśli archiwum zawiera dołączone dane naprawcze, wówczas w wielu przypadkach można naprawić je, wykorzystując do tego celu tylko program WinRAR. Jeśli archiwum nie zawiera danych naprawczych, naprawa za pomocą WinRARa będzie niemożliwa.
Naprawa pliku z dołączonymi danymi naprawczymi Jeśli archiwum jest uszkodzone, to podczas jego otwarcia pojawi się komunikat Błąd (rysunek 7.34), informujący o uszkodzeniu archiwum. Rysunek 7.34. Komunikat informujący o uszkodzeniu archiwum
Aby naprawić archiwum programem WinRAR: 1. Otwórz program WinRAR. 2. Na liście plików odszukaj uszkodzone archiwum i zaznacz je (rysunek 7.35). Rysunek 7.35. Naprawianie uszkodzonego archiwum
3. Następnie w menu górnym kliknij przycisk Napraw. 4. Pojawi się okno Przepakowuję (rysunek 7.36). W białym polu podaj miejsce,
w którym program WinRAR zapisze naprawione archiwum. Kliknij OK, aby rozpocząć.
188
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.36. Aby wskazać miejsce zapisania naprawionego archiwum, możesz posłużyć się przyciskiem Przeglądaj 5. Rozpocznie się proces naprawy archiwum. Na ekranie pojawi się okno
z informacjami na temat wykonywanych czynności (rysunek 7.37). Po zakończeniu całego procesu kliknij przycisk Zamknij. Rysunek 7.37. Archiwum zostało naprawione
6. Przejdź do folderu, w którym zostało zapisane naprawione archiwum.
Zauważ, że plik otrzymał nową nazwę, rozpoczynającą się od słowa fixed (rysunek 7.38). Powinien otworzyć się bez żadnych problemów. Rysunek 7.38. Nowa nazwa naprawionego archiwum
Naprawa pliku bez dołączonych danych naprawczych Aby naprawić archiwum, które nie zawiera danych naprawczych, możesz użyć kilku programów firm trzecich znajdujących się w ofercie różnych producentów. Poniżej przedstawiono próbę naprawy archiwum programem Advanced RAR Repair. Aby naprawić archiwum, pobierz program ze strony internetowej www.datanumen.com/ arar. Na stronie dostępna jest wersja demo oraz wersja pełna, która jest płatna. Podczas korzystania z wersji demonstracyjnej będziesz mógł naprawić archiwum, ale bez możliwości zapisania go na dysku komputera. Poniższa procedura dotyczy wersji pełnej. 1. Po pobraniu i zainstalowaniu programu w oknie głównym programu (rysunek
7.39) w zakładce Repair znajduje się pole Select RAR or SFX archive to be repaired, w którym wskaż uszkodzone archiwum. Do tego celu posłuż się przyciskiem ... (trzy kropki).
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
189
Rysunek 7.39. Okno główne programu
2. W oknie Otwieranie odszukaj plik z uszkodzonym archiwum (rysunek 7.40)
i kliknij przycisk Otwórz. Rysunek 7.40. Okno Otwieranie
Po wskazaniu uszkodzonego archiwum pole Output recovered files in archive to: zostanie automatycznie wypełnione. 3. Aby rozpocząć naprawianie pliku, kliknij przycisk Start Repair. W zależności
od jego wielkości może to potrwać do kilkunastu minut. Na dole okna pojawi się pasek postępu (rysunek 7.41). Jeśli naprawianie pliku zakończy się powodzeniem, pojawi się komunikat o sukcesie (rysunek 7.42). Kliknij OK i przejdź do folderu, w którym zostało zapisane naprawione archiwum.
Program 7-Zip Program 7-Zip jest rozwiązaniem darmowym, przeznaczonym do użytku domowego, ale również komercyjnego. Jest bardzo szybkim i wygodnym w użytkowaniu programem kompresującym. Obsługuje wszystkie popularne archiwa. Możesz go pobrać ze strony internetowej www.7-zip.org. Proces pobierania i instalacji programu był już omówiony w rozdziale drugim.
190
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.41. Naprawianie pliku
Rysunek 7.42. Zakończenie naprawiania pliku
Kompresja danych w programie 7-Zip Aby skompresować dane programem 7-Zip: 1. Zaznacz pliki lub foldery, które chcesz skompresować, następnie kliknij
prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz pozycję 7-Zip oraz Dodaj do archiwum… (rysunek 7.43). Rysunek 7.43. Kompresowanie zaznaczonych danych
2. Pojawi się okno Dodaj do archiwum (rysunek 7.44).
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów
191
Rysunek 7.44. Wybór odpowiednich opcji dla tworzonego archiwum
W polu Archiwum: nadaj odpowiednią nazwę dla tworzonego archiwum. Możesz również wybrać miejsce, w którym zostanie zapisane, klikając przycisk …. W polu Format archiwum określ, jaki format ma posiadać utworzone archiwum. Domyślnie jest to rozszerzenie .7z. Następne pole to Stopień kompresji. Wartością domyślną jest Normalna. Wartość ta gwarantuje bardzo dobrą kompresję w krótkim czasie. Możesz jednak dobrać własną wartość, w zależności od potrzeb. Podobnie jak w programie WinRAR, możesz utworzyć archiwum samorozpakowujące, zaznaczając pole wyboru Utwórz archiwum SFX. Jeśli chcesz zabezpieczyć dostęp do archiwum, w polu Szyfrowanie podaj hasło i potwierdź je. W programie 7-Zip możesz wybrać konkretną metodę szyfrowania. Dodatkowo, aby zwiększyć bezpieczeństwo i ukryć nazwy plików, zaznacz pole wyboru Zaszyfruj nazwy plików. Kliknij OK, aby rozpocząć tworzenie archiwum. 3. Podczas tworzenia archiwum pojawi się okno z paskiem postępu (rysunek
7.45). Znajduje się tam również m.in. czas trwania kompresji oraz czas do jej zakończenia. Ponadto są tam informacje o przypuszczalnym rozmiarze archiwum po zakończeniu kompresji.
Dekompresja plików za pomocą programu 7-Zip Aby rozpakować archiwum 7-Zip: 1. Kliknij skompresowane archiwum prawym przyciskiem myszy (rysunek 7.46)
i z menu podręcznego wybierz pozycję 7-Zip, a następnie Wypakuj pliki….
192
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 7.45. Proces tworzenia archiwum
Rysunek 7.46. Rozpakowywanie archiwum za pomocą menu podręcznego
2. Pojawi się okno Wypakuj (rysunek 7.47). Rysunek 7.47. Okno Extract
3. W polu Wypakuj do wskaż miejsce, w którym ma zostać rozpakowane
archiwum. Jeśli archiwum zabezpieczone jest hasłem, podaj je w polu Hasło. 4. Kliknij OK, aby rozpocząć dekompresję.
Alternatywną metodą dekompresji archiwum jest uruchomienie programu 7-Zip i wybranie z listy plików archiwum, które chcesz rozpakować. Następnie należy kliknąć w menu pozycję Wypakuj (rysunek 7.48).
Rozdział 7. ♦ Kompresowanie plików oraz zabezpieczanie i naprawa archiwów Rysunek 7.48. Wypakowanie archiwum z poziomu programu 7-Zip
193
194
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 8.
Technologia NAS i wirtualizacja NAS (ang. Network Attached Storage) to technologia umożliwiająca podłączenie dysków twardych bezpośrednio do sieci komputerowej. Takie rozwiązanie umożliwia zainstalowanie w dowolnym miejscu sieci komputerowej serwera NAS i wykorzystywanie dostępnych na nim zasobów dyskowych. Podczas wykorzystywania dysków NAS możesz udostępniać ich przestrzeń wszystkim użytkownikom lub ograniczać uprawnienia tylko dla wybranych. Ponadto możesz w łatwy sposób skonfigurować wykonywanie kopii bezpieczeństwa w taki sposób, aby były one przesyłane do pamięci NAS poprzez sieć komputerową. Obecnie na rynku jest wiele urządzeń NAS dostosowanych do różnych potrzeb. W wielu przypadkach wykorzystana technologia jest podobna, a pamięci różnią się zazwyczaj liczbą możliwych do zainstalowania dysków twardych. Niektóre rozwiązania umożliwiają instalowanie dysków SSD. Podczas wyboru urządzenia NAS warto zwrócić uwagę na dodatkowe funkcjonalności, umożliwiające np. szyfrowanie dysków. Jeśli w zarządzanej przez Ciebie sieci znajduje się serwer lub dodatkowa stacja robocza, możesz rozbudować te urządzenia i dostosować je do pracy jako NAS. Rozbudowa będzie wymagała dokupienia dodatkowych dysków twardych o wymaganej pojemności. Konieczne będzie również skorzystanie z darmowego oprogramowania, takiego jak: VirtualBox oraz FreeNAS. Na takim rozwiązaniu możesz sporo zaoszczędzić, a dodatkowo w pełni wykorzystać posiadane zasoby systemowe.
196
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
System operacyjny FreeNAS System operacyjny FreeNAS oparty jest na oprogramowaniu FreeBSD. Jego instalacja jest prosta i intuicyjna. Cały serwer utworzony za pomocą FreeNAS możesz zainstalować na wirtualnej maszynie, dzięki czemu nie będziesz zmuszony do zakupu dodatkowego komputera. FreeNAS posiada nieskomplikowane menu w języku polskim, z którego będziesz mógł wykonać wszystkie czynności konfiguracyjne. Oczywiście jeśli zajdzie taka potrzeba, możesz wykorzystać do konfiguracji tryb tekstowy. Jedną z najważniejszych funkcjonalności jest obsługa systemu plików ZFS (ang. Zettabyte File System). System plików ZFS został zaprojektowany przez firmę SUN. Obecnie jest on najbardziej rozbudowanym systemem plików, jaki kiedykolwiek powstał. Jest ciągle ulepszany i dostosowywany do nowych potrzeb. Jeśli interesuje Cię ta technologia, możesz znaleźć wiele informacji na ten temat w sieci Internet.
Pobieranie programu ze strony producenta System FreeNAS jest darmowy. Aby go pobrać: 1. Przejdź na stronę www.freenas.org. 2. Po prawej stronie ekranu kliknij pozycję FreeNAS 8.0.3, wybierając wersję
32- lub 64-bitową (rysunek 8.1).
Rysunek 8.1. Pobieranie programu FreeNAS ze strony producenta
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
197
3. Po kilku sekundach rozpocznie się pobieranie obrazu .iso (rysunek 8.2). Rysunek 8.2. Pobieranie obrazu .iso
Obraz .iso możesz łatwo skopiować na płytę CD i rozpocząć instalację za pomocą tak przygotowanej płyty lub bezpośrednio zainstalować na maszynie wirtualnej. Po pobraniu obrazu płyty z wersją instalacyjną programu możesz nagrać ją na dysku CD i rozpocząć instalację, której przebieg opisany jest w dalszej części rozdziału. Możesz również wykorzystać posiadane już zasoby innego komputera i zainstalować FreeNAS na maszynie wirtualnej.
Wirtualizacja zasobów w sieci Od kilku lat wirtualizacja jest pojęciem bardzo często stosowanym, szczególnie w środowiskach serwerów. Wirtualizacja sprzętu komputerowego obejmuje m.in. jednoczesne uruchamianie wielu systemów operacyjnych na jednym fizycznym komputerze. Zawiera ona w sobie wiele technologii oraz pojęć, które mogą stanowić obszerną publikację na ten temat. W tym podrozdziale skupimy się na uruchomieniu odrębnego systemu operacyjnego wewnątrz systemu, który jest już zainstalowany na stacji roboczej lub serwerze. Aby lepiej zrozumieć, czym jest wirtualizacja sprzętu komputerowego, spróbuj przeanalizować poniższy przykład. Załóżmy, że wszystkie stacje robocze dostępne w Twojej firmie posiadają zainstalowany system Windows 7. Jednak następuje sytuacja, która zmusza Cię do zainstalowania na jednej stacji roboczej systemu Windows XP. W takim przypadku możesz oczywiście na krótki czas zabrać jedną stację i przeinstalować system, możesz również dokupić komputer i na nim zainstalować Windows XP. Takie rozwiązanie niesie ze sobą szereg problemów oraz wydatków. Tutaj z pomocą przychodzi technologia wirtualizacji sprzętu komputerowego. Wykorzystując wirtualizację, możesz zainstalować, a następnie uruchomić Windows XP wewnątrz systemu Windows 7, używając oprogramowania wirtualizacyjnego, jakim
198
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
jest np. VirtualBox. W takim przypadku zainstalowany Windows XP będzie wykorzystywał zasoby sprzętowe komputera tak samo jak Windows 7. Czyli będzie współdzielił procesor, część pamięci oraz m.in. kartę sieciową. Jak wiadomo, będzie potrzebny dysk twardy, na którym zainstalujesz system. Tutaj również nie ma konieczności kupowania fizycznego sprzętu, gdyż maszyna wirtualna umożliwia utworzenie specjalnego pliku, który symuluje działanie rzeczywistego dysku twardego. Dzięki temu dysk będzie widoczny w systemie Windows XP tak, jakby był fizycznym urządzeniem. Oznacza to, że będziesz mógł go formatować, szyfrować, jak również przechowywać na nim dane. Pamiętaj, że im więcej maszyn wirtualnych uruchomisz w swoim systemie, tym więcej będą one zajmowały zasobów. Może się okazać, że po jednoczesnym uruchomieniu ich wszystkich Twój komputer zacznie wolniej pracować. Z tych względów zaleca się, aby maszyny wirtualne uruchamiać na serwerach posiadających lepsze parametry techniczne. Jak już wspomniałem wcześniej, program FreeNAS możesz zainstalować na dowolnie wybranej stacji roboczej lub serwerze. Jednak bardziej opłacalne jest utworzenie wirtualnej maszyny i umieszczenie jej w już istniejącym systemie. Dzięki temu komputer będziesz mógł wykorzystać również do innych celów, a nie tylko jako NAS.
Opis programu VirtualBox Program VirtualBox jest narzędziem bezpłatnym i służy do obsługi wirtualnych maszyn. Można go instalować w środowiskach 32- oraz 64-bitowych. Program umożliwia tworzenie wirtualnych maszyn wszystkich systemów operacyjnych. Umożliwia również zarządzanie nimi poprzez proste i przejrzyste menu, które dodatkowo jest w języku polskim. Tworzone w programie VirtualBox maszyny wirtualne posiadają możliwość wykorzystywania napędów CD, portów USB oraz obsługi karty dźwiękowej i graficznej komputera „matki”. W dalszej części podrozdziału za pomocą tego programu utworzysz maszynę wirtualną, a następnie zainstalujesz na niej system FreeNAS. Następnie dokonasz takiej konfiguracji sieci, aby połączyć maszynę wirtualną z rzeczywistą siecią. Program VirtualBox można bezpłatnie pobrać ze strony internetowej www.virtualbox.org.
Pobieranie i instalacja Aby pobrać program VirtualBox i zainstalować go: 1. Przejdź do strony www.virtualbox.org. 2. Na stronie głównej kliknij link Downloads (rysunek 8.3), aby przejść
do strony pobierania.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
Rysunek 8.3. Strona główna programu VirtualBox 3. Następnie kliknij odpowiedni link reprezentujący system operacyjny,
który posiadasz (rysunek 8.4).
Rysunek 8.4. Wybierz wersję programu dostosowaną do posiadanego przez Ciebie systemu operacyjnego 4. Przed rozpoczęciem pobierania programu pojawi się okno Otwieranie
VirtualBox-4.1.8 (rysunek 8.5). Kliknij przycisk Zapisz plik, aby zapisać program na dysku komputera. Aby zrezygnować z pobierania, kliknij przycisk Anuluj.
199
200
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.5. Zapisywanie pliku na dysku
5. Jeśli używasz przeglądarki Firefox, program zostanie zapisany domyślnie
w folderze Pobrane. W przypadku korzystania z przeglądarki Internet Explorer zostaniesz poproszony o wskazanie odpowiedniego miejsca na dysku. 6. Po ukończeniu pobierania przejdź do folderu, w którym został zapisany
program instalacyjny, i kliknij go, aby rozpocząć instalację. Pojawi się okno Otwieranie pliku - ostrzeżenie o zabezpieczeniach (rysunek 8.6). Kliknij przycisk Uruchom, aby uruchomić instalatora. Rysunek 8.6. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach
7. Cała instalacja podzielona jest na kilka kroków. W pierwszym kroku kreatora
(rysunek 8.7) kliknij przycisk Next. Rysunek 8.7. Okno powitalne kreatora instalacji
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
201
8. W kolejnym kroku (rysunek 8.8) możesz wybrać odpowiednie funkcje,
które mają zostać zainstalowane. Domyślnie wybrane są wszystkie. Rysunek 8.8. W tym oknie kreatora możesz zmienić dodatkowe funkcjonalności programu
Program VirtualBox domyślnie zostanie zainstalowany na dysku C w folderze Program Files\Oracle\VirtualBox. Aby zmienić miejsce instalacji, kliknij przycisk Browse i następnie z listy wybierz odpowiednie miejsce. Kliknij przycisk Next, aby przejść dalej. 9. W kolejnym kroku (rysunek 8.9) zaznacz przedstawione pola wyboru. Dzięki
temu skróty zostaną umieszczone na Pulpicie oraz w menu Start. Kliknij przycisk Next. Rysunek 8.9. Po zaznaczeniu górnej pozycji zostanie umieszczony skrót na Pulpicie. Zaznaczenie drugiej spowoduje umieszczenie skrótu w menu Start
10. Pojawi się okno Warning: Network Interfaces (rysunek 8.10). Jest to informacja
mówiąca o konieczności czasowego wyłączenia interfejsu sieciowego podczas instalacji. Może to oznaczać w tym czasie brak dostępu do sieci komputerowej, m.in. do Internetu. Kliknij przycisk Yes, aby przejść dalej.
202
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.10. Przerwa w dostępie do sieci nie będzie dłuższa niż kilka sekund
11. W ostatnim kroku kreatora (rysunek 8.11) kliknij przycisk Install,
aby rozpocząć instalację programu. Rysunek 8.11. Okno Ready to Install
12. Po zakończeniu instalacji pojawi się okno Oracle VM VirtualBox 4.1.6
installation is complete (rysunek 8.12). Jeśli chcesz od razu uruchomić program, zaznacz pole wyboru Start Oracle VM VirtualBox 4.1.6 after installation. Kliknij przycisk Finish, aby zakończyć proces instalacji.
Tworzenie wirtualnej maszyny Tworzenie wirtualnej maszyny nie jest trudnym zadaniem. Sprowadza się ono do wyznaczenia odpowiedniej ilości pamięci RAM, utworzenia wirtualnego dysku twardego i kilku czynności konfiguracyjnych. Maszyna wirtualna to wirtualny komputer wewnątrz komputera fizycznego. Tak można to najprościej określić. Mimo że na razie może wydawać Ci się to dziwne, to za chwilę zrozumiesz, jak to rozwiązanie działa w praktyce.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
203
Rysunek 8.12. Okno zakończenia instalacji
Aby utworzyć wirtualną maszynę przygotowaną do instalacji systemu operacyjnego: 1. Uruchom program VirtualBox. Na ekranie pojawi się okno główne programu
(rysunek 8.13). Zauważ, że menu programu jest w języku polskim. Rysunek 8.13. Okno główne programu VirtualBox
2. Tworzenie nowej wirtualnej maszyny rozpocznij, klikając w menu górnym
pozycję Nowa. 3. Uruchomi się Asystent tworzenia nowej maszyny wirtualnej (rysunek 8.14).
W pierwszym oknie zapoznaj się z przedstawionymi informacjami i kliknij przycisk Dalej.
204
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.14. Asystent tworzenia nowej maszyny wirtualnej składa się z kilku kroków, w których będziesz mógł dostosować odpowiednie parametry pracy
4. W kolejnym kroku (rysunek 8.15) w polu Nazwa podaj nazwę dla tworzonej
maszyny wirtualnej. W polu Typ systemu operacyjnego znajdują się dwa pola. Pole System operacyjny: zawiera listę wszystkich obsługiwanych przez program VirtualBox systemów operacyjnych. Obecnie VirtualBox wspiera większość producentów dostępnych na rynku systemów operacyjnych. Rysunek 8.15. Okno wyboru systemu operacyjnego
Po wybraniu odpowiedniego producenta systemu na liście rozwijanej Wersja: wybierz wersję systemu. W przypadku firmy Microsoft można wybrać wszystkie wersje systemu Windows, włączając w to najnowszą wersję Windows 8. W poniższym przypadku został wybrany system Microsoft Windows XP. Kliknij Dalej, aby przejść do następnego kroku. 5. W oknie Pamięć (rysunek 8.16) wybierz rozmiar pamięci podstawowej RAM,
który chcesz zarezerwować dla tworzonej maszyny wirtualnej. Aby to uczynić, przesuń suwak w prawo, zwiększając jej rozmiar, lub w lewo, jeśli chcesz zmniejszyć jej ilość. Kliknij Dalej.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
205
Rysunek 8.16. Pamiętaj, że zbyt mała ilość pamięci RAM może spowodować powolne działanie systemu operacyjnego zainstalowanego na wirtualnej maszynie
6. Przejdziesz do okna Wirtualny dysk twardy (rysunek 8.17). Jest to miejsce,
w którym zostanie zainstalowany system operacyjny. Mimo że jest to tak naprawdę plik symulujący działanie dysku twardego, będziesz mógł go formatować i wykonywać na nim wszystkie te czynności, które możesz wykonać na rzeczywistym dysku. W poniższym oknie zaznacz pole Startowy dysk twardy. Rysunek 8.17. Okno Wirtualny dysk twardy
Jeśli chcesz utworzyć nowy dysk, zaznacz pole wyboru Stwórz nowy wirtualny dysk twardy. Jeśli posiadasz już utworzony dysk, możesz zaznaczyć pole Użyj istniejącego dysku twardego, a następnie podaj do niego ścieżkę dostępu. Kliknij przycisk Dalej. Dalsza procedura opisuje tworzenie nowego dysku wirtualnego. Podczas pracy z dalszymi oknami na pewno zauważysz, że część prezentowanych treści będzie przetłumaczona, a część pisana w języku angielskim. Jest to nie w pełni przetłumaczony instalator i nie musisz zwracać na to uwagi.
206
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 7. Następnie w oknie Welcome to the virtual disk creation wizard (rysunek 8.18)
wybierz typ tworzonego dysku wirtualnego. Zaznacz pole wyboru VHD (Virtual Hard Disk). Następnie kliknij przycisk Dalej. Rysunek 8.18. Wybór rodzaju wirtualnego dysku
Zaznaczenie pozycji VHD (Virtual Hard Disk) sprawi, że plik z dyskiem wirtualnym będzie posiadał rozszerzenie .vhd. Będziesz mógł użyć utworzonego pliku również w innych programach umożliwiających tworzenie wirtualnych maszyn, np. VirtualPC. Jeśli zaznaczysz pozycję VDI (VirtualBox Disk Image), wtedy plik będzie mógł być wykorzystany jedynie w programie VirtualBox. Pozycja VMDK (Virtual Machine Disk) utworzy plik z możliwością wykorzystania go w programach firmy VMware. Ostatnia pozycja HDD (Parallels Hard Disk) daje możliwość skorzystania z obrazu dysku w aplikacjach firmy Parallels. 8. W oknie Virtual disk storage details (rysunek 8.19) masz do wyboru dwie
pozycje. Pierwsza, Dynamically allocated, sprawi, że tworzony dysk będzie posiadał elastyczny rozmiar. W takim przypadku, jeśli maksymalny rozmiar wybierzesz np. 1 GB, a zapełnisz jedynie 600 MB, to wówczas dysk wirtualny zajmie jedynie 600 MB przestrzeni. W przypadku wybrania pozycji Fixed size, mimo że zapełnisz tylko 600 MB przestrzeni, to i tak dysk wirtualny zajmie 1 GB. W poniższym przypadku wybierzemy pierwszą pozycję. Kliknij Dalej. 9. W kolejnym oknie (rysunek 8.20) w polu Ścieżka podaj nazwę dla tworzonego
dysku. Następnie kliknij ikonę folderu po prawej stronie pola, aby wyznaczyć miejsce, w którym zostanie zapisany plik z utworzonym wirtualnym dyskiem. 10. Pojawi się okno zapisywania (rysunek 8.21). Odszukaj w nim folder, w którym
chcesz zapisać plik z wirtualnym dyskiem. Następnie kliknij przycisk Zapisz.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja Rysunek 8.19. Wybór sposobu alokowania przestrzeni dyskowej dla tworzonego dysku wirtualnego
Rysunek 8.20. Określ nazwę dla tworzonego dysku
Rysunek 8.21. Okno zapisywania
207
208
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 11. Po powrocie do okna Virtual disk file location and size (rysunek 8.22)
skorzystaj z suwaka znajdującego się w polu o nazwie Rozmiar, aby przydzielić odpowiednią wielkość dla tworzonego dysku. Najlepiej na partycji startowej pozostawić jedynie zainstalowany system operacyjny. Rysunek 8.22. Określanie wielkości tworzonego dysku wirtualnego
Przesuń suwak w prawo, aby zwiększyć rozmiar partycji, lub w lewo, jeśli chcesz go zmniejszyć. Kliknij przycisk Dalej, aby przejść do kolejnego okna. 12. W oknie Podsumowanie (rysunek 8.23) zweryfikuj wybrane ustawienia.
Kliknij przycisk Create, aby rozpocząć tworzenie wirtualnej maszyny. Rysunek 8.23. Okno zawierające informacje podsumowujące
W tym miejscu możesz jeszcze poprawić zadeklarowane wartości, klikając przycisk Wstecz. Aby całkowicie zrezygnować z tworzenia maszyny, kliknij przycisk Anuluj. 13. Tworzenie wirtualnej maszyny trwa kilka sekund. Po zakończeniu tworzenia
w oknie głównym programu VirtualBox pojawi się nowa pozycja z utworzoną maszyną wirtualną (rysunek 8.24).
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
209
Rysunek 8.24. Utworzona maszyna wirtualna
Instalacja i konfiguracja systemu operacyjnego FreeNAS na wirtualnej maszynie Proces instalacji Teraz, kiedy wiesz już, jak skonfigurować maszynę wirtualną, możesz rozpocząć dostosowywanie nowej maszyny do pracy z systemem FreeNAS. W tym celu: 1. Uruchom program VirtualBox i postępuj zgodnie z poprzednimi krokami,
tworząc nową maszynę wirtualną. 2. Podczas tworzenia w polu Typ systemu operacyjnego (rysunek 8.25) wybierz
system operacyjny BSD oraz wersję FreeBSD. Wybór ten podyktowany jest tym, że system FreeNAS oparty jest właśnie na tym systemie operacyjnym. W polu Nazwa możesz podać dowolną nazwę wirtualnej maszyny.
210
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.25. Wybór systemu operacyjnego dla tworzonej maszyny wirtualnej
3. Postępuj dalej według podanych wcześniej kroków. 4. W kroku, przy którym należy przypisać odpowiednią ilość pamięci RAM (rysunek 8.26), podaj wartość 512 MB lub więcej. Takie działanie sprawi,
że praca z zainstalowanym FreeNAS będzie komfortowa. Rysunek 8.26. Przypisanie odpowiedniej ilości pamięci RAM daje możliwość szybkiej i komfortowej pracy
5. Po utworzeniu wirtualnej maszyny przyjrzymy się niektórym ustawieniom.
Pomogą one zainstalować system FreeNAS oraz odpowiednio skonfigurować działanie sieci komputerowej. 6. Zaznacz maszynę wirtualną i kliknij w menu górnym pozycję Ustawienia
(rysunek 8.27). 7. W oknie Ustawienia znajduje się dziewięć pozycji konfiguracyjnych
odpowiedzialnych za różne funkcje maszyny wirtualnej. 8. Kliknij pozycję Ogólne. W zakładce Podstawowe możesz zmienić nazwę
maszyny oraz dokonać korekty systemu operacyjnego i jego wersji (rysunek 8.28).
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
Rysunek 8.27. Utworzona maszyna wirtualna na tym etapie konfiguracji nie posiada systemu operacyjnego Rysunek 8.28. Opcje umożliwiające zmianę parametrów pracy maszyny wirtualnej
Pozycja System umożliwia m.in. zmianę ustawień pamięci RAM oraz procesora, jak również ustawień związanych z kolejnością startowania urządzeń. Z kolei pozycja Ekran daje możliwość przydzielenia dodatkowej pamięci dla karty graficznej i włączenia akceleracji 3D, mającej na celu poprawę jakości obrazu wyświetlanego na maszynie wirtualnej. Ponadto w tym polu możesz ustawić parametry połączenia z usługą Zdalny pulpit.
211
212
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 9. W kolejnym kroku przejdźmy do pola Nośniki (rysunek 8.29), aby szerzej
je opisać. Możesz w nim dodawać dodatkowe napędy oraz dyski twarde. Rysunek 8.29. W polu Nośniki znajduje się pole Atrybuty. Prezentuje ono dodatkowe funkcje związane z konfiguracją napędów. W przypadku dysku twardego pole to nie będzie Ci na razie potrzebne
Zacznijmy od pola Drzewo nośników, które domyślnie zawiera pozycję Kontroler IDE. Jest to kontroler, który jeszcze kilka lat temu umożliwiał komunikację dysku twardego z płytą główną komputera. Pamiętasz zapewne szerokie taśmy łączące dysk twardy oraz napęd CD z płytą główną. Obecnie to rozwiązanie jest już bardzo rzadko używane, ponieważ zostało wyparte przez technologię SATA, która okazała się znacznie bardziej wydajna. W naszym przypadku zostawimy kontroler IDE. Jeśli chcesz, możesz go usunąć oraz, posługując się ikonami u dołu pola Drzewo nośników, dodać kontroler SATA. Do każdego z kontrolerów możesz dodać kolejne nośniki. Może to być napęd CD. Wtedy kliknij pierwszą ikonę ze znakiem plus (+) reprezentującą płytę CD. Jeśli chcesz dodać dodatkowy dysk twardy, kliknij ikonę ze znakiem plus (+) reprezentującą dysk twardy. Zauważ, że domyślnie na liście znajduje się dysk główny, który utworzyłeś na samym początku, oraz jeden napęd CD. Kliknij ikonę Dodaj dysk twardy, aby rozpocząć dodawanie nowego dysku wirtualnego. 10. Pojawi się okno VirtualBox - Pytanie (rysunek 8.30). Aby rozpocząć
tworzenie nowego dysku, kliknij przycisk Create new disk. Rysunek 8.30. Tworzenie nowego dysku
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
213
Możesz kliknąć przycisk Choose existing disk, jeśli chcesz użyć dysku, który już posiadasz. Aby przerwać dodawanie dysku, kliknij przycisk Anuluj. 11. Jeśli wybrałeś utworzenie nowego dysku, na ekranie pojawi się okno
Welcome to the virtual disk creation wizard (rysunek 8.31). Zaznacz pole wyboru VHD (Virtual Hard Disk), następnie kliknij przycisk Dalej. Rysunek 8.31. Wybór rodzaju tworzonego dysku
12. W oknie Virtual disk storage details (rysunek 8.32) zaznacz pozycję
Dynamically allocated i kliknij przycisk Dalej. Rysunek 8.32. Wybór właściwości tworzonego dysku
13. W kolejnym oknie, Virtual disk file location and size (rysunek 8.33),
w polu ścieżka nadaj nazwę dla tworzonego dysku. Określ również miejsce, w którym ma zostać zapisany. Następnie w polu Rozmiar podaj jego wielkość i kliknij przycisk Dalej, aby przejść do następnego kroku. 14. W oknie Podsumowanie (rysunek 8.34) kliknij przycisk Create, aby rozpocząć
tworzenie dysku. 15. Posługując się powyższymi wskazówkami, utwórz również drugi, dodatkowy
dysk wirtualny o dowolnym rozmiarze.
214
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.33. Okno Virtual disk file location and size
Rysunek 8.34. Okno Podsumowanie
Po jego utworzeniu zawartość okna Nośniki na Twoim komputerze powinna wyglądać podobnie jak na poniższym rysunku (rysunek 8.35). Rysunek 8.35. Lista dodanych dysków wirtualnych
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
215
Następnym krokiem jest instalacja systemu FreeNAS na wirtualnej maszynie. Aby tego dokonać, konieczne jest podpięcie pobranego wcześniej pliku z rozszerzeniem .iso do wirtualnego napędu CD. System podczas uruchamiania skorzysta z tego pliku i rozpocznie instalację plików. 16. W oknie nośniki (rysunek 8.36) zaznacz pozycję oznaczoną płytą CD.
W polu Atrybuty kliknij symbol płyty CD i z menu podręcznego wybierz pozycję Choose a virtual CD/DVD disk file….
Rysunek 8.36. Montowanie obrazu .iso w wirtualnym napędzie CD 17. Pojawi się okno Choose a virtual CD/DVD disk file (rysunek 8.37). Odszukaj
w nim pobrany plik, następnie zaznacz go i kliknij przycisk Otwórz. Rysunek 8.37. Okno Choose a virtual CD/DVD disk file
18. Po wykonaniu zaprezentowanych czynności w polu Drzewo nośników
(rysunek 8.38) pojawi się nazwa zamontowanego obrazu. Oznacza to, że podczas startu maszyny wirtualnej system zinterpretuje to jako włożoną do napędu płytę CD, zaczynając od niej proces bootowania.
216
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.38. Wirtualny napęd CD z zamontowanym obrazem płyty
19. W kolejnym kroku konfiguracji przejdź do pola Sieć (rysunek 8.39).
Znajdziesz w nim cztery zakładki. Każda zakładka prezentuje wirtualną kartę sieciową. Oznacza to, że jeśli zajdzie taka potrzeba, to w każdej maszynie możesz podłączyć cztery karty, a każdą z nich skonfigurować w różny sposób. Rysunek 8.39. Okno zmiany ustawień sieciowych
W naszym przypadku będzie potrzebna tylko jedna karta sieciowa. W związku z powyższym przejdź do zakładki Karta 1 i zaznacz pole wyboru Włącz kartę sieciową. W polu Podłączona do: wybierz z listy rozwijanej pozycję Mostkowana karta sieciowa (bridged). Ta pozycja sprawi, że wirtualna karta sieciowa będzie widoczna i dostępna z sieci, w której obecnie się znajdujesz. Oznacza to, że jeśli posiadasz serwer DHCP w swojej sieci, to podczas uruchomienia wirtualnej maszyny serwer przypisze jej adres IP.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
217
Jeśli posiadasz w swoim komputerze więcej kart sieciowych, w polu Nazwa wybierz, z którą kartą sieciową chcesz zmostkować kartę wirtualną. Jeśli klikniesz pozycję Zaawansowane, będziesz mógł poznać m.in. adres MAC wirtualnej karty sieciowej lub zmienić go na inny. 20. Po ustawieniu parametrów sieciowych przejdź do pola USB (rysunek 8.40).
Tutaj nie musisz dokonywać żadnych zmian, ponieważ w większości przypadków obsługa USB na wirtualnej maszynie jest domyślnie włączona. Jeśli jednak z jakichś powodów chcesz wyłączyć obsługę USB, to odznacz pole wyboru Włącz kontroler USB. Zalecam, aby obsługa USB 2.0 była włączona, dzięki temu transmisja będzie przebiegała znacznie szybciej. Rysunek 8.40. Okno ustawień USB
21. Po zakończeniu konfiguracji kliknij przycisk OK, aby zapisać wszystkie
wprowadzone zmiany. 22. Następnie przejdź do okna głównego i zaznacz utworzoną maszynę wirtualną.
W menu górnym kliknij pozycję Uruchom. Maszyna wirtualna zostanie uruchomiona (rysunek 8.41). 23. Po kilku sekundach na maszynie wirtualnej rozpocznie się instalacja
oprogramowania FreeNAS. Odczekaj kilka sekund, aż pojawi się okno FreeNAS 8.0.3 - RELEASE Console Setup (rysunek 8.42). Aby przejść do sterowania maszyną wirtualną, kliknij myszą na jej obszarze. Następnie, posługując się tylko klawiaturą, wybierz pozycję Install/Upgrade to hard drive/flash device, etc. i kliknij Enter. 24. W kolejnym oknie Choose destination media (rysunek 8.43) wybierz dysk,
na którym chcesz zainstalować oprogramowanie. Zauważ, że na liście znajdują się trzy pozycje. Pozycja ada0 to utworzony pierwszy dysk startowy. Dwa kolejne to dyski, które dodawałeś później. Przejdź do pozycji ada0 i naciśnij OK, aby rozpocząć instalację.
218 Rysunek 8.41. Proces uruchamiania maszyny wirtualnej
Rysunek 8.42. Okno instalacyjne oprogramowania FreeNAS
Rysunek 8.43. Wybór dysku, na którym zostanie zainstalowany system
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
219
25. Pojawi się okno Start FreeNAS installation (rysunek 8.44). Znajduje się tam
informacja na temat procesu instalacji oraz możliwości utraty zawartych na nośniku danych. Ponadto dość istotną uwagą, która się tam znajduje, jest zalecenie, aby instalować FreeNAS na pamięci zewnętrznej USB. Nie warto również przydzielać dużej przestrzeni do instalacji ze względu na to, że nie będzie ona mogła być wykorzystana do przechowywania danych. Wybierz pozycję Yes i kliknij Enter. Rysunek 8.44. Okno Start FreeNAS installation
26. Instalator rozpocznie działanie. Pod oknem Start FreeNAS installation
(rysunek 8.45) pojawi się informacja o postępie instalacji. Rysunek 8.45. Instalacja potrwa kilka minut
27. Po zakończeniu instalacji pojawi się komunikat informujący o jej zakończeniu
oraz o konieczności wyjęcia z napędu płyty CD (rysunek 8.46). Kliknij Enter, aby powrócić do okna głównego. Następnie z menu wybierz pozycję Shutdown System i kliknij Enter. Zamknij okno wirtualnej maszyny.
220
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.46. Komunikat informujący o zakończeniu instalacji
28. Przejdź do okna Ustawienia i kliknij pozycję Nośniki (rysunek 8.47). Obraz,
który poprzednio został przyłączony, musisz teraz odłączyć, dlatego w polu Atrybuty kliknij ikonę płyty CD i z menu podręcznego wybierz Remove disk from virtual drive.
Rysunek 8.47. W przypadku nieodłączenia obrazu po uruchomieniu maszyny wirtualnej program automatycznie rozpocznie instalację od nowa 29. Uruchom maszynę wirtualną. Rozpocznie się uruchamianie systemu FreeNAS
(rysunek 8.48). Proces może potrwać kilka minut. 30. Podczas uruchamiania zwróć uwagę na informacje o przydzieleniu przez
serwer DHCP odpowiedniego adresu IP (rysunek 8.49). Przykładowe informacje znajdują się w poniższym oknie. Zwróć uwagę na komunikat DHCPDISCOVER on em0 to 255.255.255.255 port 67 interval 5. Komunikat ten informuje o wysłaniu przez kartę em0 prośby do serwera DHCP o przypisanie adresu IP.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja Rysunek 8.48. Rozpoczęcie uruchamiania maszyny wirtualnej
Rysunek 8.49. Proces otrzymywania adresu IP z serwera DHCP
W dalszej części pojawia się komunikat DHCPOFFER from 10.32.0.1, oznaczający ofertę adresu, która w dalszych komunikatach zostaje przyjęta. Tak więc interfejs wirtualny em0 w poniższym przypadku otrzymał adres IP 10.32.0.14 (pamiętaj, że w Twoim przypadku może zostać przydzielony inny adres IP, w zależności od ustawień sieci, którą posiadasz). Informacja ta jest istotna, ponieważ wykorzystując ten adres, będziesz mógł dokonać konfiguracji NAS poprzez stronę WWW. 31. Po uruchomieniu systemu FreeBSD pojawi się menu Console setup
(rysunek 8.50). Zauważ, że poniżej menu znajduje się adres przypisany przez Twój serwer DHCP. Jeśli adresu nie ma, a w poniższym polu znajdują się same zera, naciśnij na klawiaturze klawisz 1, a następnie Enter. W ten sposób przypiszesz adres IP ręcznie.
221
222
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.50. Menu konsolowe systemu FreeNAS
32. Następnie wybierz interfejs, do którego chcesz przypisać adres IP. W naszym
przypadku jest tylko jeden — em0, dlatego kliknij 1. Pojawi się pytanie o usunięcie aktualnej konfiguracji. Naciśnij klawisz n i potem Enter. 33. Na kolejne pytanie, Configure interface for DHCP?, odpowiedz No,
ponieważ nie chcesz konfigurować interfejsu do pracy z serwerem DHCP. 34. W kolejnym pytaniu, Configure IPv4?, wpisz y oraz naciśnij Enter.
Zostaniesz poproszony podanie właściwego adresu IP oraz adresu maski podsieci (rysunek 8.51). Następnie pojawi się pytanie o adres IPv6. Odpowiedz No i naciśnij Enter. Wprowadzone przez Ciebie ustawienia zostaną zapisane. Rysunek 8.51. Konfiguracja parametrów pracy interfejsu
35. Po zapisaniu ustawień zalecam ponownie uruchomić maszynę wirtualną,
wybierając z menu głównego pozycję 10. Pojawi się komunikat Confirm reboot (y/n):. Naciśnij klawisz y i klawisz Enter.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
223
36. Po ponownym uruchomieniu maszyny wirtualnej uruchom przeglądarkę
internetową i podaj przypisany adres IP w polu adresu. Następnie naciśnij Enter. Pojawi się okno główne systemu FreeNAS (rysunek 8.52).
Rysunek 8.52. Okno główne programu FreeNAS
Konfiguracja FreeNAS Aby móc w pełni bezpiecznie korzystać z systemu FreeNAS, konieczna jest jego konfiguracja oraz dostosowanie do naszych potrzeb. Całą konfigurację możesz przeprowadzić, wykorzystując do tego celu przeglądarkę. Uruchom przeglądarkę i podaj odpowiedni adres IP.
Zmiana języka FreeNAS umożliwia wykorzystanie języka polskiego, dlatego w pierwszej kolejności możesz zmienić język interfejsu. Aby to uczynić: 1. W oknie głównym kliknij zakładkę Settings, a następnie General (rysunek 8.53). 2. W polu Language (Require UI reload) z listy rozwijanej wybierz pozycję
Polish. Kliknij przycisk, aby zapisać zmiany. 3. Następnie przeładuj stronę, naciskając np. klawisz F5. Dosyć istotną sprawą jest wybranie pozycji HTTPS na liście rozwijanej Protokół. To ustawienie sprawi, że komunikacja pomiędzy serwerem a klientem będzie szyfrowana i niemożliwa do odczytania przez osoby niepowołane.
224
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.53. Zmiana języka interfejsu na polski
Zmiana danych użytkownika Możesz zmienić domyślne ustawienia logowania do serwera NAS z poziomu przeglądarki internetowej. W tym celu: 1. Kliknij w menu po lewej stronie pozycję Konto (rysunek 8.54).
Rysunek 8.54. Zmiana danych administratora
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
225
2. Następnie z menu górnego wybierz pozycję Zmiana administratora. 3. W polu Nazwa użytkownika podaj nową nazwę lub pozostaw admin. Możesz
również wypełnić pola Imię i Nazwisko. 4. Kliknij przycisk Zmiana administratora, aby zapisać wprowadzone zmiany. 5. Następnie kliknij w menu górnym pozycję Zmiana hasła (rysunek 8.55).
Rysunek 8.55. Zmiana hasła konta administratora 6. W oknie Stare hasło wprowadź dotychczasowe hasło, następnie w polu Nowe
hasło oraz Potwierdzenie nowego hasła podaj nowe hasło. 7. Zaznacz pole wyboru Change root password as well i kliknij przycisk Zmiana
konta administratora, aby zapisać wprowadzone zmiany.
Tworzenie nowego użytkownika W systemie FreeNAS możesz tworzyć dowolną liczbę użytkowników, przypisując ich do określonej grupy oraz nadając im uprawnienia do poszczególnych dysków lub określonych folderów. Aby utworzyć nowego użytkownika: 1. Po lewej stronie ekranu kliknij Użytkownicy, a następnie kliknij pozycję
Dodaj Użytkownik (rysunek 8.56). 2. Pojawi się okno Dodaj Użytkownik.
226
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.56. Okno umożliwiające utworzenie nowego użytkownika 3. W polu Nazwa użytkownika podaj nazwę, która zostanie przypisana
tworzonemu użytkownikowi. W polu Grupa podstawowa określ grupę podstawową, do jakiej będzie należał użytkownik. W późniejszej konfiguracji będziesz mógł dodać tego użytkownika również do innych grup. Pamiętaj, że każdy użytkownik może posiadać dostęp do wszystkich zasobów lub jedynie do wybranych folderów. W polu Katalog domowy podaj ścieżkę do miejsca, które będzie domowym katalogiem użytkownika. Jeśli np. zalogujesz się jako użytkownik tester, wykorzystując sesję FTP, wówczas zostaniesz przeniesiony od razu do folderu domowego, który został podany w tym miejscu. Wcześniej konieczne jest utworzenie odpowiedniego folderu. Czynność ta zostanie przedstawiona w dalszych krokach, dlatego teraz pozostaw wartość domyślną. Do poprawnego utworzenia konta użytkownika konieczne jest podanie pełnej nazwy konta. Pamiętaj również o wpisaniu w polu Hasło oraz Potwierdzenie hasła odpowiednio trudnego hasła, które będzie znane użytkownikowi. Aby zakończyć tworzenie nowego użytkownika, posłuż się paskiem przewijania i przejdź na koniec okna. Następnie kliknij przycisk OK. 4. W menu po lewej stronie kliknij pozycję Pokaż wszystkich użytkowników.
Na liście pojawi się nowo utworzona pozycja (rysunek 8.57).
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
227
Rysunek 8.57. Nowo utworzone konto użytkownika
Tworzenie nowej grupy Kolejną istotną pozycją znajdującą się w menu po lewej stronie jest pozycja o nazwie Grupy. Opcja ta umożliwia zarządzanie grupami, tworzenie nowych oraz modyfikację uprawnień w już istniejących grupach. Podczas korzystania z systemu FreeNAS możesz tworzyć grupy użytkowników uprawnionych do przeglądania określonych zasobów dyskowych. W praktyce możesz utworzyć np. grupę BACKUP i przypisać do niej wszystkich użytkowników odpowiedzialnych za tworzenie kopii bezpieczeństwa za pośrednictwem NAS. Aby utworzyć nową grupę: 1. W menu po lewej stronie rozwiń pozycję Grupy, a następnie wybierz Dodaj
Grupa (rysunek 8.58). 2. Pojawi się okno Dodaj Grupa. W polu Nazwa grupy podaj nazwę, która
będzie charakteryzowała tworzoną grupę. Kliknij OK, aby zapisać zmiany. 3. Po utworzeniu nowej grupy w menu po lewej stronie kliknij pozycję Pokaż
wszystkie grupy (rysunek 8.59). Na liście pojawi się utworzona przed chwilą nowa grupa, a poniżej będzie widoczna lista utworzonych domyślnie grup.
228
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.58. Pole ID grupy zostanie wypełnione automatycznie
Rysunek 8.59. Utworzona grupa dostępna na liście grup
Możesz w tym miejscu dodać nowego członka do utworzonej grupy. Aby to uczynić, kliknij przycisk Członkowie. Następnie wybierz odpowiedniego użytkownika.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
229
Właściwości systemu Kolejną pozycją znajdującą się w menu po lewej stronie ekranu jest pozycja o nazwie System. Znajdziesz tam informacje dotyczące systemu NAS. Jeśli chcesz się dowiedzieć kilku rzeczy na temat zasobów systemowych, kliknij pozycję Informacje o systemie (rysunek 8.60). Znajdziesz tam dane na temat nazwy hosta oraz wersji FreeNAS. W dalszej części, w polu Platforma, znajdują się informacje dotyczące zastosowanego procesora.
Rysunek 8.60. Okno zawierające informacje systemowe
W polu Pamięć wyświetlone są dane na temat ilości dostępnej pamięci RAM. Poniżej znajdują się informacje na temat czasu systemowego oraz czasu uruchomienia serwera NAS. Na samym końcu znajduje się informacja na temat wersji używanego systemu. W systemie FreeNAS istnieje również możliwość sprawdzania raportów generowanych automatycznie przez system. Aby przejrzeć statystyki, kliknij pozycję Raportowanie (rysunek 8.61). Znajdują się tam statystyki godzinowe, dzienne, tygodniowe oraz miesięczne i roczne. Dostępne statystyki generowane są w postaci następujących wykresów: Interface Traffic — prezentuje powstały na interfejsie sieciowym ruch. CPU Ussage — pokazuje użycie procesora serwera. Physical memory utilization — prezentuje zużycie zasobów pamięci.
230
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.61. Okno raportowania System Load — wyświetla obciążenie systemu. Processes — rysuje listę używanych procesów. Swap Utilization — pokazuje zużycie pliku wymiany. Disk Space — wyświetla wykres zużycia dostępnego na danym wolumenie
miejsca. Pamiętaj, że wykres jest dostępny tylko po dodaniu nowego wolumenu.
Tworzenie wolumenu dyskowego Podczas konfiguracji maszyny wirtualnej utworzyłeś dwa wirtualne dyski. Teraz nadszedł czas, aby wykorzystać je w serwerze NAS. Cały proces polega na utworzeniu wolumenu, czyli sformatowaniu dysku tak, aby mógł być wykorzystany do przechowywania danych. Aby utworzyć nowy wolumen: 1. Rozwiń w menu pozycję Magazyn, a następnie Wolumeny (rysunek 8.62). 2. Kliknij pozycję Utwórz wolumen. 3. W polu Nazwa wolumenu podaj dowolną nazwę, np. test. Następnie z listy
rozwijanej wybierz dysk, z którego zostanie utworzony nowy wolumen, zaznaczając przy nim pole wyboru. Zauważ, że na liście znajdują się dyski, które utworzyłeś podczas konfiguracji maszyny wirtualnej.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
231
Rysunek 8.62. Tworzenie nowego wolumenu 4. W kolejnym kroku w polu System plików wybierz system, który zostanie
zaimplementowany na utworzonym wolumenie. Możesz wybrać system UFS, który wykorzystywany jest w systemach UNIX-owych, lub ZFS, który obecnie uważany jest za najnowocześniejszy system plików. ZFS daje ogromne możliwości konfiguracyjne i jest systemem bardzo niezawodnym, dającym gwarancję bezpiecznego przechowywania danych oraz ich naprawy w razie konieczności. W sieci Internet znajduje się bardzo duża ilość materiałów opisująca zastosowanie systemu plików ZFS; możesz wykorzystać je, aby pogłębić swoją wiedzę na ten temat. W ostatnim kroku zaznacz pole wyboru Wymuś rozmiar sektora na 4096 bajtów oraz kliknij Dodaj wolumen istniejące dane zostaną usunięte. System rozpocznie tworzenie wolumenu. 5. Po utworzeniu nowego wolumenu w menu kliknij pozycję Pokaż wszystkie
wolumeny. Na liście Aktywne wolumeny pojawi się nowa pozycja (rysunek 8.63).
Zmiana uprawnień Po utworzeniu nowego wolumenu możesz zmienić dla niego uprawnienia. W tym celu: 1. Na liście aktywnych wolumenów kliknij ikonę Zmień uprawnienia
(ikona prezentująca dysk z kluczem). 2. Pojawi się okno Zmiana uprawnień (rysunek 8.64).
232
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.63. Zwróć uwagę na ścieżkę dla danego wolumenu; ta informacja może Ci się przydać podczas dodawania uprawnień do katalogów
Rysunek 8.64. Okno zmiany uprawnień dla utworzonego wolumenu 3. W polu Właściciel (użytkownik): wybierz użytkownika, który będzie
właścicielem utworzonego wolumenu. Domyślnie jest to root, czyli
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
233
użytkownik z najwyższymi uprawnieniami. Ponadto w polu Właściciel (grupa): możesz ustalić, która z grup będzie właścicielem. Wybierz z listy rozwijanej np. grupę ftp. W polu Tryb nadaj odpowiednie uprawnienia. Możesz tego dokonać z osobna dla Właściciela, Grupy oraz Pozostałych. Uprawnienia możesz przypisać w trzech trybach: Odczyt, Zapis i Wykonanie. W polu Type of ACL zaznacz, czy będziesz wykorzystywać uprawnienia systemu UNIX, czy uprawnienia związane z systemem Windows. Wybór zależy od tego, z jakiego z podanych systemów będzie korzystał użytkownik. Jeśli w firmie posiadasz wszystkie komputery wyposażone w system Windows, wówczas wybierz uprawnienia Windows. Dzięki temu całość będzie ze sobą kompatybilna. Ostatnie pole zaznacz, jeśli chcesz, aby ustawione uprawnienia obejmowały również wszystkie podfoldery tworzone w wolumenie. Po przypisaniu uprawnień dla wolumenu wróć do pozycji Użytkownicy (rysunek 8.65). Zmień katalog domowy dla użytkownika tak, aby utworzony wolumen pojawił się po jego zdalnym wywołaniu.
Rysunek 8.65. Modyfikacja konta użytkownika
Aby zmienić uprawnienia dla użytkownika: 1. Kliknij na nazwie użytkownika. 2. Pojawi się okno użytkownika.
234
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 3. W polu ID grupy głównej podaj grupę, do której będzie należał użytkownik.
Następnie w polu Katalog domowy podaj ścieżkę do utworzonego wolumenu. Na przykład, jeśli utworzyłeś wolumen o nazwie test, ścieżka będzie wyglądała następująco /mnt/test. Przypisywanie użytkowników do określonych grup szerzej opisane jest w dokumentacji systemu FreeNAS. Dokumentacja dostępna jest pod następującym adresem: http:// doc.freenas.org/index.php/Main_Page.
Udostępnianie wolumenu W celu przeglądania zasobów wolumenu konieczne jest jego udostępnienie i umożliwienie logowania się na niego użytkownikom zdalnym. Aby to uczynić: 1. Kliknij w górnym menu ikonę Usługi (rysunek 8.66).
Rysunek 8.66. Lista usług 2. Na podanej liście odszukaj pozycję CIFS i kliknij przycisk OFF znajdujący
się po jej prawej stronie. Pozycja zostanie przełączona na ON — usługa zostanie uruchomiona. 3. Następnie w menu po lewej stronie rozwiń Udziały i kliknij pozycję CIFS
Shares. 4. Następnie kliknij pozycję Dodaj CIFS Share. 5. Pojawi się okno Dodaj CIFS Share (rysunek 8.67). W polu Nazwa podaj
nazwę dla tworzonego udziału. W polu Komentarz możesz podać opis.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
235
Rysunek 8.67. Okno Dodaj CIFS Share
Następnie w polu Ścieżka podaj ścieżkę do wolumenu lub folderu, które chcesz udostępnić. Jeśli chcesz wskazać określony folder, wybierając go z listy, posłuż się przyciskiem Browse. Jeśli chcesz, aby do folderu posiadały dostęp osoby znajdujące się w grupie Goście, zaznacz pole wyboru Zezwól na dostęp dla gościa. Po zakończeniu konfiguracji kliknij przycisk OK.
Uruchamianie usługi przeglądania plików oraz serwera FTP Aby uruchomić usługę serwera FTP i umożliwić klientom połączenie z zasobami NAS, w pierwszej kolejności w menu górnym kliknij pozycję Usługi. Następnie w zakładce Usługi kliknij pozycję FTP; zostanie ona przełączona na ON (rysunek 8.68). Następnie kliknij po prawej stronie przycisku symbol „klucza francuskiego”. Pojawi się okno Ustawienia FTP (rysunek 8.69). W polu Ścieżka podaj ścieżkę do zasobów, które mają być dostępne przez FTP. W polu Uprawnienia do pliku oraz Uprawnienia do katalogu ustal odpowiednie uprawnienia. Możesz zezwolić na odczyt, zapisywanie oraz wykonanie. Jeśli nadasz uprawnienia Odczyt, użytkownik będzie mógł odczytać udostępnioną zawartość. Uprawnienie Zapis sprawi, że przeglądane dane będą mogły zostać również zapisane. Uprawnienie Wykonanie sprawi, że użytkownik będzie mógł np. utworzyć nowy folder. Po zakończeniu konfiguracji kliknij OK, aby zapisać zmiany. Od tej chwili będziesz mógł wykorzystać dowolnego klienta FTP do połączenia się z zasobami.
236
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.68. Włączenie serwera FTP
Rysunek 8.69. Ustawienia FTP
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
237
Dostęp do zasobów i konfiguracja mapowania dysku Aby dostać się do udostępnionego folderu z poziomu systemu operacyjnego: 1. Kliknij menu Start i wpisz adres IP, który został przydzielony do serwera NAS, poprzedzony dwoma ukośnikami, np. \\10.32.0.13 (rysunek 8.72).
Następnie naciśnij Enter. Rysunek 8.72. Przeglądanie udostępnionych zasobów z poziomu systemu Windows
2. Jeśli wcześniej zabezpieczyłeś dostęp do folderu hasłem, na ekranie pojawi
się okno, w którym podaj nazwę oraz hasło uprawnionego użytkownika. Dzięki temu będziesz mógł przejść do przeglądania zawartości udostępnionych zasobów (rysunek 8.73).
Rysunek 8.73. Zawartość udostępnionego folderu
Możesz również wykorzystać funkcję mapowania dysku. Funkcja ta polega na przypisaniu zdalnego folderu do litery dysku na komputerze lokalnym. Mówiąc prościej, zawartość zdalnego folderu będzie dostępna na Twoim komputerze, tak jakby była dodatkowym dyskiem. Aby zamapować zdalny folder: 1. Otwórz menu Start i kliknij prawym przyciskiem myszy pozycję o nazwie
Komputer. Z menu podręcznego wybierz Mapuj dysk sieciowy… (rysunek 8.74). 2. Pojawi się okno Mapowanie dysku sieciowego (rysunek 8.75).
238
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.74. Uruchamianie mapowania
Rysunek 8.75. Tworzenie zamapowanego folderu
3. Z listy rozwijanej o nazwie Dysk wybierz literę, pod którą zostanie
zamapowany wskazany folder. Następnie w polu Folder podaj ścieżkę do zdalnego folderu, np. \\10.32.0.13\backup. Zaznacz pole wyboru Połącz ponownie przy logowaniu. Dzięki temu za każdym razem po zalogowaniu nie będzie trzeba ustawiać mapowania od początku. Kliknij przycisk Zakończ, aby uruchomić mapowanie. Jeśli wymagane będzie podanie hasła, na ekranie pojawi się okno, w którym należy podać nazwę uprawnionego użytkownika oraz jego hasło. Po utworzeniu mapowania w oknie Komputer pojawi się nowy dysk, po kliknięciu którego zostaniesz przeniesiony do zdalnego folderu.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
239
Konfiguracja automatycznych kopii bezpieczeństwa wykorzystujących serwer NAS Teraz, kiedy posiadasz już skonfigurowany serwer NAS, wrócimy jeszcze do tematu kopii zapasowych. Dokonasz konfiguracji kopii zapasowych tak, aby dane były archiwizowane na serwerze NAS.
Windows 7 W pierwszej kolejności dokonaj konfiguracji kopii zapasowej, wykorzystując narzędzie Kopia zapasowa w systemie Windows 7. 1. Uruchom program Kopia zapasowa. W oknie głównym kliknij pozycję
Konfiguruj tworzenie kopii zapasowej (rysunek 8.76).
Rysunek 8.76. Okno Kopia zapasowa/Przywracanie 2. W oknie Konfiguruj kopię zapasową (rysunek 8.77) kliknij przycisk Zapisz
w sieci….
240
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.77. Pamiętaj, że pozycja Zapisz w sieci dostępna jest tylko w systemach Windows 7 Professional i wyższych
3. Pojawi się okno Wybierz lokalizację sieciową (rysunek 8.78).
W polu Lokalizacja sieciowa podaj ścieżkę do folderu sieciowego, np. \\10.32.0.13\backup. Pamiętaj, że jako adres IP należy podać adres, pod którym występuje serwer NAS. Rysunek 8.78. Okno Wybierz lokalizację sieciową
Jeśli zdalny folder zabezpieczony jest hasłem, wówczas w polu Nazwa użytkownika i Hasło podaj odpowiednie dane i kliknij OK. 4. Zauważ, że w oknie konfiguracji kopii pojawi się pozycja z dodanym
miejscem sieciowym (rysunek 8.79). Zaznacz tę pozycję i kliknij przycisk Dalej, aby dokończyć konfigurację kopii, tak jak przedstawiono to w rozdziale 3.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
241
Rysunek 8.79. W oknie Konfiguruj kopię zapasową znajduje się również informacja o wolnym i całkowitym miejscu na wybranym dysku. Dzięki temu możesz sprawdzić, czy istnieje wystarczająca ilość miejsca do wykonania kopii bezpieczeństwa
5. Po zakończeniu konfiguracji kopii oraz jej utworzeniu przejdź do zdalnego
folderu, aby sprawdzić, czy kopia została zapisana (rysunek 8.80).
Rysunek 8.80. Kopia zapasowa zapisana na zdalnym folderze
Program Norton Ghost 15 W programie Norton Ghost istnieje możliwość tworzenia kopii bezpieczeństwa z wykorzystaniem serwera NAS. Aby tego dokonać, w pierwszej kolejności zamapuj na komputerze zdalny folder przeznaczony do tworzenia kopii. Możesz przypisać mu dowolną literę dysku, np. M.
242
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Aby ustawić tworzenie kopii na zdalnym dysku: 1. Uruchom program Norton Ghost i w oknie głównym programu (rysunek 8.81)
kliknij pozycję Uruchom lub zarządzaj kopiami zapasowymi.
Rysunek 8.81. Okno główne Norton Ghost 2. W oknie Uruchom lub zarządzaj kopiami zapasowymi (rysunek 8.82) kliknij
pozycję Edytuj ustawienia.
Rysunek 8.82. Zauważ, że ustawiona jest poprzednia kopia zapasowa, dlatego jest ona edytowana poprzez modyfikację miejsca docelowego tworzenia kopii 3. W oknie Dyski (rysunek 8.83) kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 8. ♦ Technologia NAS i wirtualizacja
243
Rysunek 8.83. Okno, w którym znajdują się dostępne dyski
4. W oknie Lokalizacje docelowe kopii zapasowej kliknij przycisk Przeglądaj…,
aby wybrać nową lokalizację dla tworzonych kopii (rysunek 8.84). Rysunek 8.84. Okno Lokalizacje docelowe kopii zapasowej
5. W kolejnym kroku w oknie Przeglądanie w poszukiwaniu folderu
(rysunek 8.85) odszukaj zmapowany wcześniej dysk. Kliknij przycisk OK. 6. Jeśli zdalny zasób został zabezpieczony hasłem, pojawi się okno Network
Destination (rysunek 8.86). W polu Nazwa użytkownika oraz w polu Hasło podaj odpowiednie informacje, a następnie kliknij przycisk OK.
244
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 8.85. Wybór zamapowanego dysku lub folderu
Rysunek 8.86. Jeżeli zdalny folder został zabezpieczony, musisz posiadać nazwę użytkownika oraz hasło, aby zapisać na nim jakiekolwiek dane
Dokończ konfigurację kopii zapasowej tak, jak przedstawiono to w rozdziale 3. Od tej pory program Norton Ghost będzie wykonywał kopię zapasową na zdalnym folderze. Jak widzisz, proces konfiguracji serwera NAS nie jest trudny, a przynosi wiele korzyści i umożliwia wygodę podczas korzystania ze zdalnych zasobów. Na serwerze NAS możesz wykonywać szereg innych modyfikacji, dostosowując go do pracy jako np. serwer www, serwer TFTP czy serwer służący do synchronizacji plików i folderów. Pamiętaj, aby maszynę wirtualną również brać pod uwagę podczas procesu tworzenia kopii zapasowych.
Rozdział 9.
Obsługa dysku twardego Partycjonowanie Partycjonowanie (tworzenie woluminów) to wydzielenie na dysku obszarów, z których każdy posiada określony rozmiar. Taki obszar można formatować dowolnym systemem plików oraz przypisać do niego osobną literę w systemie operacyjnym. Dzięki temu partycja będzie traktowana tak, jakby była odrębnym urządzeniem. Możesz więc podzielić dysk o określonej pojemności na kilka różnych części (tzw. logicznych części). W sytuacji, kiedy posiadasz na dysku kilka partycji, a jedna z nich ulegnie uszkodzeniu, dane na pozostałych będą bezpieczne. Oczywiście w sytuacji, kiedy uszkodzeniu ulegnie cały dysk, w zależności od stopnia uszkodzenia dysku dostęp do wszystkich partycji będzie niemożliwy lub utrudniony. Z praktycznego punktu widzenia warto zadbać o to, aby dysk o dużych rozmiarach podzielić na kilka mniejszych partycji. Dzięki temu na jednej partycji będziesz mógł zainstalować system operacyjny, a na pozostałych przechowywać dane. Oczywiście wszystko zależy od celów, do jakich będą przeznaczone dyski. Partycje przeznaczone do domowych warunków będą tworzone w inny sposób niż np. w przypadku korzystania z macierzy RAID w środowiskach serwerów. Ten temat jest bardzo obszerny i wykracza poza zakres tej książki. Poniższy rozdział przedstawia dwa sposoby tworzenia partycji. Pierwszy sposób prezentuje tworzenie partycji oraz ich modyfikację w systemie Windows 7. Drugi to wykorzystanie komercyjnego programu, jakim jest Acronis Disk Director.
246
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Windows 7 Tworzenie partycji Jeżeli zakupiłeś lub utworzyłeś nowy dysk twardy w maszynie wirtualnej, możesz podzielić go na kilka partycji. Każda z nich może posiadać inny rozmiar. Aby podzielić dysk twardy na partycje: 1. Kliknij menu Start i wybierz Panel sterowania. Następnie wybierz pozycję
System i zabezpieczenia. 2. Kliknij pozycję Utwórz i sformatuj partycję dysku twardego w oknie System
i zabezpieczenia (rysunek 9.1).
Rysunek 9.1. Lista funkcji w zakładce System i zabezpieczenia 3. Jeśli poprawnie podłączyłeś dysk twardy, w oknie Zarządzanie dyskami
(rysunek 9.2) pojawi się nowy dysk, oznaczony jako Nieprzydzielone wraz z przypisaną kolejną cyfrą, np. Dysk 1. W wielu przypadkach nowy dysk posiada w systemie stan Niezainicjowany. Należy w pierwszej kolejności zainicjować taki dysk. Aby tego dokonać, kliknij go prawym przyciskiem myszy i wybierz polecenie Zainicjuj dysk. Następnie w oknie Inicjowanie dysku zaznacz, które dyski chcesz zainicjować, oraz wybierz odpowiedni styl partycji: MBR dla dysku systemowego lub GUID, jeśli dysk ma pełnić funkcję partycji. 4. Kliknij prawym przyciskiem myszy dysk, który chcesz podzielić na partycje.
Następnie z menu podręcznego wybierz pozycję Nowy wolumin prosty… (rysunek 9.3).
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
247
Rysunek 9.2. Zauważ, że podłączony dysk posiada pojemność 1,02 GB
Rysunek 9.3. Tworzenie nowego woluminu
5. Pojawi się okno Kreator nowych woluminów prostych - Zapraszamy!
(rysunek 9.4). Kliknij przycisk Dalej. 6. W kolejnym oknie Określ rozmiar woluminu (rysunek 9.5) podaj rozmiar
tworzonej partycji (woluminu). Możesz użyć przycisków lub podać określoną wartość w MB. Następnie kliknij przycisk Dalej. 7. Po przejściu do kolejnego okna (rysunek 9.6) zaznacz pole wyboru Przypisz
następującą literę dysku. Z listy rozwijanej wybierz dowolną literę dysku, następnie kliknij przycisk Dalej.
248
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 9.4. Pierwsze okno kreatora nowych woluminów prostych
Rysunek 9.5. Podczas podawania rozmiaru pamiętaj, że 1 GB = 1024 MB
Rysunek 9.6. Możesz przejść dalej, nie przypisując litery do dysku. W takim przypadku zaznacz pole wyboru Nie przypisuj litery dysku ani ścieżki dysku
8. W oknie Formatuj partycję (rysunek 9.7) zaznacz pole wyboru Formatuj ten
wolumin z następującymi ustawieniami. Następnie z listy rozwijanej System plików wybierz pozycję NTFS.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
249
Rysunek 9.7. Aby nie formatować woluminu, zaznacz pole wyboru Nie formatuj tego woluminu
W polu System plików możesz wybrać inny system, np. FAT lub FAT 32. Są to jednak przestarzałe i rzadko używane systemy plików. Jeśli korzystasz z systemu Windows 7, zalecaną pozycją jest właśnie NTFS. Na liście Rozmiar jednostki alokacji pozostaw pozycję Domyślny. W polu Etykieta woluminu podaj nazwę charakteryzującą tworzony wolumin, np. Nowy. Jeśli posiadasz nowy dysk, to warto przyspieszyć proces jego formatowania. W tym celu zaznacz pole wyboru Wykonaj szybkie formatowanie. Możesz dodatkowo skorzystać z kompresji — w tym celu zaznacz pole wyboru Włącz kompresję plików i folderów. Kliknij Dalej. 9. Pojawi się okno Kończenie pracy Kreatora nowych woluminów prostych
z podsumowaniem wybranych wcześniej opcji (rysunek 9.8). Kliknij przycisk Zakończ, aby rozpocząć tworzenie woluminu. Rysunek 9.8. Aby poprawić wybrane ustawienia, kliknij przycisk Wstecz
10. Rozpocznie się proces tworzenia woluminu. Po jego zakończeniu w oknie
Zarządzanie dyskami (rysunek 9.9) zostanie utworzona nowa partycja z wybraną nazwą.
250
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 9.9. Utworzona partycja
Rozszerzanie partycji Jeśli okaże się, że rozmiar utworzonej partycji jest za mały, możesz go rozszerzyć bez obawy o utratę danych. Pamiętaj jednak, że na dysku musi znajdować się wolne (nieprzydzielone) miejsce. Aby rozszerzyć partycję: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, której rozmiar chcesz
rozszerzyć, następnie z menu podręcznego wybierz pozycję Rozszerz wolumin… (rysunek 9.10). Rysunek 9.10. Rozszerzanie woluminu
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
251
2. Pojawi się okno Kreator rozszerzania woluminów - Zapraszamy!
(rysunek 9.11). Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 9.11. Pierwszy krok kreatora rozszerzania woluminów
3. W oknie Wybierz dyski (rysunek 9.12) w polu Wybierz ilość miejsca w MB
podaj, o ile megabajtów chcesz zwiększyć rozmiar wybranej partycji. Wartość należy wpisać ręcznie lub skorzystać ze strzałek. Rysunek 9.12. Okno Wybierz dyski
Rozmiar woluminu widoczny jest w polu o nazwie Całkowity rozmiar woluminu w megabajtach (MB). W polu Maksymalna ilość dostępnego miejsca w MB znajduje się informacja na temat pozostałego miejsca, które możesz użyć do przydzielania. Aby przejść do następnego kroku, kliknij przycisk Dalej. 4. W kolejnym kroku pojawi się okno Kończenie pracy Kreatora rozszerzania
woluminów (rysunek 9.13). Kliknij Zakończ, aby rozpocząć rozszerzanie dysku. Proces ten może potrwać do kilku minut, w zależności od wielkości dysku.
252
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 9.13. Kończenie pracy kreatora rozszerzania woluminów
5. Po zakończeniu rozszerzania w oknie Zarządzanie dyskami widok wybranego
dysku zostanie odświeżony i pojawi się na nim nowa wielkość (rysunek 9.14). Rysunek 9.14. Zwiększony rozmiar partycji
Zmniejszanie partycji 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, którą chcesz zmniejszyć,
i z menu podręcznego wybierz pozycję Zmniejsz wolumin… (rysunek 9.15). 2. Następnie w oknie Zmniejsz (rysunek 9.16) podaj w polu Wprowadź ilość
miejsca do zmniejszenia (w MB) określoną wartość, o jaką chcesz zmniejszyć partycję. Następnie kliknij przycisk Zmniejsz. 3. Partycja zostanie zmniejszona (rysunek 9.17), a zwolnione miejsce zostanie
dodane do nieprzydzielonej przestrzeni.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego Rysunek 9.15. Zmniejszanie woluminu
Rysunek 9.16. Wartość podawana jest w megabajtach
Rysunek 9.17. Partycja została zmniejszona o zadeklarowaną wielkość
253
254
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Acronis Disk Director Narzędzie wbudowane w systemie Windows 7 służące do tworzenia partycji i modyfikacji ich rozmiarów nie jest, niestety, wolne od wad. Jedną z nich jest brak możliwości modyfikowania partycji systemowych oraz skomplikowany proces rozszerzania partycji w przypadku, kiedy wolna partycja nie znajduje się obok tej, której rozmiar chcesz powiększyć. Często w takim przypadku konieczne jest tworzenie dysków łączonych, co może wprowadzić w błąd nawet zaawansowanego użytkownika. Wykonywanie takich czynności przez niedoświadczone osoby powoduje zazwyczaj utratę cennych danych. Warto więc sięgnąć po znacznie bardziej rozbudowany program. Narzędziem, na które warto zwrócić uwagę, jest komercyjny program Acronic Disk Director. Wersję demonstracyjną możesz pobrać ze strony internetowej www.acronis.pl. Ponieważ w momencie wydawania książki wyszła nowa wersja programu, a jej wersja demo nie była jeszcze dostępna w języku polskim, proponuję na stronie producenta kliknąć pozycję Wybierz region i wybrać United Kingdom. Następnie kliknij link Acronis Disk Director 11 Home i wybierz po prawej stronie ekranu pozycję Download Free Trial. Będziesz mógł w ten sposób pobrać wersję anglojęzyczną opisanego programu.
Oprócz możliwości zarządzania partycjami program posiada jeszcze kilka innych funkcji. Jedna z nich, polegająca na tworzeniu dysku startowego, zostanie opisana później, teraz skupimy się na instalacji programu oraz modyfikacji rozmiaru partycji. Program Acronis umożliwia zarządzanie rozmiarem partycji bez obawy, że dane zostaną usunięte lub uszkodzone. W każdej chwili użytkownik może cofnąć ostatnio wprowadzone zmiany lub powrócić do punktu wyjścia. Pamiętaj, aby przed dokonywaniem zmian na partycjach lub dyskach, na których znajdują się bardzo ważne informacje, wykonać kopię zapasową. Ważną informacją jest również to, że wersja demonstracyjna jest ograniczona i, niestety, nie będziesz mógł wykonać w niej wszystkich podanych poniżej czynności.
Instalacja programu Aby zainstalować program Acronis Disk Director: 1. Pobierz wersję instalacyjną z podanej strony internetowej oraz uruchom
instalatora. Pojawi się okno powitalne (rysunek 9.18). 2. Kliknij pozycję Zainstaluj program Acronis Disk Director Home. 3. W kolejnym oknie (rysunek 9.19) przejdź dalej, klikając przycisk Dalej. 4. Pojawi się okno Umowa licencyjna (rysunek 9.20). Zapoznaj się z warunkami
licencji i jeśli się z nimi zgadzasz, zaznacz pole wyboru Wyrażam zgodę na tę umowę. Następnie kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego Rysunek 9.18. Okno powitalne programu Acronis Disk Director
Rysunek 9.19. Okno powitalne instalatora programu Acronis Disk Director Home
Rysunek 9.20. Wyrażenie zgody jest wymagane do dalszej instalacji programu
255
256
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 5. W oknie Numer seryjny (rysunek 9.21) wprowadź klucz licencyjny
lub pozostaw to pole puste. Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 9.21. Jeśli nie wprowadzisz numeru seryjnego, program będzie działać jako wersja demonstracyjna
6. Następnie w oknie Instalacja niestandardowa wybierz miejsce instalacji
programu. Domyślnie jest to C:\Program Files\Acronis\DiskDirector (rysunek 9.22). Rysunek 9.22. Wybór miejsca instalacji
Aby zmienić miejsce instalacji, kliknij przycisk Przeglądaj i wybierz inną lokalizację. Następnie kliknij przycisk Dalej. 7. Pojawi się okno Wybierz opcje administratora (rysunek 9.23). Zaznacz
odpowiednie pole wyboru, następnie kliknij przycisk Dalej. 8. Aby rozpocząć instalację, w kolejnym oknie (rysunek 9.24) przeanalizuj
podsumowanie wybranych opcji i kliknij przycisk Kontynuuj. 9. Instalator rozpocznie kopiowanie plików na dysk. Po zakończeniu tego procesu
w oknie Instalacja zakończona (rysunek 9.25) kliknij przycisk Zamknij.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego Rysunek 9.23. Możesz wybrać, czy program będzie zainstalowany dla wszystkich użytkowników na komputerze, czy tylko dla bieżącego użytkownika
Rysunek 9.24. Podsumowanie konfiguracji
Rysunek 9.25. Zakończenie instalacji
257
258
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 10. Po zamknięciu instalatora uruchom program, używając utworzonej na pulpicie
ikony. Pojawi się okno główne programu (rysunek 9.26).
Rysunek 9.26. Okno główne programu Acronis Disk Director
Zmiana rozmiaru partycji Zapewne zauważyłeś, że okno główne programu Acronis przypomina okno zarządzania partycjami w systemie Windows 7. Dodatkowym ułatwieniem jest menu w języku polskim. Na komputerze, na którym zainstalowano program, znajdują się dwa dyski twarde. Jak możesz zauważyć na poniższym rysunku (rysunek 9.27), drugi dysk podzielony został na trzy partycje. Partycje oznaczone są literami E, H oraz I. Zadaniem jest zwiększenie partycji E kosztem wolnego miejsca, które pozostało na partycji H. Jeśli takie zadanie musiałbyś wykonać za pomocą kreatora Windows, z pewnością za pierwszym razem zawarte na partycjach dane zostałyby usunięte ze względu na trudność tego rodzaju czynności. Wykorzystując program Acronis, możesz zrobić to łatwo, a co najważniejsze — bezpiecznie dla zgromadzonych danych. Przejdźmy więc do zadania: 1. W pierwszej kolejności uruchom program Acronis. W oknie głównym
programu znajduje się lista wszystkich zainstalowanych dysków. Najpierw należy zmniejszyć partycję H. W tym celu zaznacz ją, klikając ją lewym przyciskiem myszy. Następnie z menu po lewej stronie wybierz pozycję Zmień rozmiar woluminu.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
Rysunek 9.27. Zmniejszanie wielkości partycji H 2. Pojawi się okno Zmień rozmiar woluminu ‘Wolumin lokalny’ (H:). Na górze
okna znajduje się pasek prezentujący wielkość partycji (rysunek 9.28). Kliknij lewym przyciskiem myszy kropkę znajdującą się po lewej stronie i przytrzymaj. Przesuń pasek w prawo, zmniejszając rozmiar partycji. Rysunek 9.28. Okno zmiany rozmiaru partycji
259
260
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
W sytuacji, w której chciałbyś zwiększyć rozmiar partycji I, konieczne byłoby wykonanie tej czynności z prawej strony. Jeśli przy pomocy paska nie możesz dokładnie ustawić określonego rozmiaru, podaj w polu Rozmiar woluminu wartość, o którą chcesz zmniejszyć partycję. Następnie kliknij przycisk OK. 3. Aby zapisać wprowadzone zmiany, kliknij w menu głównym ikonę Zatwierdź
operacje oczekujące (rysunek 9.29). Rysunek 9.29. Lista operacji oczekujących
4. Pojawi się okno Operacje oczekujące (rysunek 9.30) z listą operacji,
które zostaną przeprowadzone. Kliknij przycisk Kontynuuj, aby rozpocząć je wszystkie. Rysunek 9.30. Lista operacji oczekujących
5. Po zakończeniu powyższych czynności bezpośrednio za partycją E pojawiło
się wolne miejsce, które teraz możesz wykorzystać do jej rozszerzenia (rysunek 9.31). 6. Następnym krokiem jest zwiększenie rozmiaru partycji E. W tym celu zaznacz
ją i kliknij w menu po lewej stronie pozycję Zmień rozmiar woluminu. 7. W oknie Zmień rozmiar woluminu ‘Wolumin lokalny’ (E:) (rysunek 9.32)
w polu Rozmiar woluminu podaj wartość w MB, o jaką chcesz powiększyć partycję, lub przesuń znajdujący się tam prostokątny pasek w prawo. Następnie kliknij przycisk OK.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
261
Rysunek 9.31. Widok dysków po zmniejszeniu partycji H Rysunek 9.32. Zwiększanie rozmiaru partycji
8. Pamiętaj, aby zapisać zmiany. Kliknij w menu górnym pozycję Zatwierdź
operacje oczekujące. Rozmiar partycji E zostanie rozszerzony (rysunek 9.33).
Rysunek 9.33. Rozszerzona partycja E
262
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Jeśli zmieniasz rozmiar partycji, na której są przechowywane dane, program pozwoli Ci zmniejszyć obraz takiej partycji tak, aby nie naruszać znajdujących się na nim danych. Jeśli więc posiadasz dysk o wielkości 100 GB, z czego zajęte miejsce to 10 GB, będziesz mógł wykonać operację zmniejszenia tego dysku, ale tylko o 90 GB.
Generowanie dysku startowego Jeśli system operacyjny nie jest zainstalowany lub z jakichś powodów nie jest dostępny, możesz, korzystając z zasobów innego komputera, utworzyć specjalny nośnik startowy, którego będziesz mógł użyć w środowisku pozasystemowym. Aby utworzyć dysk startowy w programie Acronis: 1. W menu górnym wybierz pozycję Narzędzia, następnie Generator nośnika
startowego Acronis (rysunek 9.34).
Rysunek 9.34. Tworzenie nośnika startowego 2. Pojawi się pierwsze okno kreatora (rysunek 9.35). Kliknij przycisk Dalej,
aby kontynuować. Rysunek 9.35. Kreator generowania nośnika startowego Acronis
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego 3. W kolejnym kroku Wybierz typ tworzonego nośnika startowego
(rysunek 9.36). W polu Typ nośnika startowego masz do wyboru dwie pozycje: Oparty na systemie Linux oraz Oparty na systemie Windows. Rysunek 9.36. Wybór opcji nośnika startowego
Wybierz pozycję Oparty na systemie Linux. Jest ona najwygodniejsza, ponieważ nie wymaga instalacji dodatkowych narzędzi, które trzeba doinstalować w przypadku nośnika opartego na systemie Windows. Zaznacz pole wyboru Reprezentacja jak w systemie Windows. Pozycja ta wskazuje, w jaki sposób będą prezentowane foldery lub dyski w oknie głównym programu. Następnie kliknij przycisk Dalej. 4. Pozostaw puste pole Parametry jądra systemu Linux: (rysunek 9.37) i kliknij
przycisk Dalej. Rysunek 9.37. Okno umożliwiające podanie parametrów jądra systemu Linux
263
264
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik 5. W kolejnym oknie zaznacz pozycję Acronis Disk Director 11 Home
(rysunek 9.38), następnie kliknij przycisk Dalej. Rysunek 9.38. Wybór komponentów instalacji
6. W oknie Wybierz typ tworzonego nośnika (rysunek 9.39) kliknij pozycję
Obraz ISO. Dzięki temu utworzony zostanie obraz ISO, który będziesz mógł nagrać na płycie CD. Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 9.39. Wybór typu tworzonego nośnika
7. W następnym oknie należy wskazać miejsce i nazwę zapisywanego obrazu.
W tym celu z drzewa po lewej stronie (rysunek 9.40) wybierz odpowiednie miejsce na dysku komputera. Następnie w polu Nazwa pliku wpisz dowolną nazwę pliku i kliknij przycisk Dalej.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego Rysunek 9.40. Wybór miejsca zapisu obrazu dysku startowego Acronis
8. W ostatnim kroku kreatora pojawi się podsumowanie wybranych elementów
instalacji (rysunek 9.41). Jeśli wszystkie wybrane parametry są poprawne, kliknij przycisk Kontynuuj. Rozpocznie się tworzenie nośnika startowego. Rysunek 9.41. Lista operacji do wykonania
9. Po pomyślnym zakończeniu tworzenia nośnika pojawi się okno Informacje
(rysunek 9.42). Kliknij przycisk OK, aby zamknąć kreatora. 10. Po zakończeniu pracy z kreatorem nagraj utworzony plik na płytę CD.
Następnie włóż płytę do komputera, na którym chcesz utworzyć partycje lub zmienić ich rozmiar. Uruchom komputer z płyty CD. Po kilku sekundach pojawi się okno główne programu (rysunek 9.43). 11. Kliknij pozycję Acronis Disk Director 11 Home (rysunek 9.43).
265
266
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 9.42. Zakończenie tworzenia nośnika
Rysunek 9.43. Okno główne programu Acronis uruchomionego z płyty startowej
12. Po uruchomieniu programu pojawi się znane Ci już okno główne
(rysunek 9.44). Zasada poruszania jest identyczna jak ta opisana powyżej.
Fragmentacja danych i naprawa błędów Podczas korzystania z komputera na dysku zachodzą różnego rodzaju zmiany, np. zapisywanie danych, usuwanie, kopiowanie itd. Podczas wielokrotnego wykonywania tego typu operacji może powstać tzw. zjawisko fragmentacji. Oznacza to, że niektóre pliki mogą być dzielone na części i trzymane w różnych miejscach na dysku. Takie zjawisko sprawia, że dostęp do danych jest znacznie wolniejszy.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
267
Rysunek 9.44. Okno główne programu Acronis uruchomionego w trybie systemu Linux
Wyobraź sobie sytuację, w której posiadasz duży, trzypiętrowy dom. W jednym z pokojów przechowywane są noże, w drugim widelce, w trzecim talerze. Nagle konieczne jest przygotowanie nakrycia dla kilku osób, które za chwilę przyjdą na obiad. Jak myślisz, ile trwałoby przygotowanie nakrycia stołu? Zapewne bardzo długo. Wyjściem z tego typu sytuacji jest trzymanie zastawy w kuchni. Każda z przedstawionych rzeczy znajduje się w odpowiedniej szufladzie lub na półce. Wtedy przygotowanie nakrycia zajęłoby znacznie mniej czasu. Przekładając tę sytuację na warunki panujące podczas pracy dysku, to sztućcami są porozrzucane po całym dysku dane. Jedna część pliku na początku partycji, a inna część na jej końcu. Mówi się wtedy, że dane są pofragmentowane. Proces porządkowania danych nazywa się z kolei defragmentacją. Dane układane są wtedy obok siebie, zajmując zwolnione wcześniej miejsce.
Defragmentacja danych Defragmentacja w systemie Windows 7 może być przeprowadzana z wykorzystaniem programu Defragmentator dysków. Aby uruchomić defragmentację dysku: 1. Kliknij menu Start i wpisz słowo defragmentacja (rysunek 9.45).
268
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Rysunek 9.45. Podanie nazwy programu w białym polu znacznie przyspieszy czas jego szukania
2. Na pasku pojawi się pozycja Defragmentuj dysk twardy. Kliknij ją,
aby uruchomić program. 3. Pojawi się okno Defragmentator dysków (rysunek 9.46). W pierwszej
kolejności zaznacz dyski, które chcesz przeanalizować, i kliknij przycisk Analizuj dysk. Dyski zostaną przeanalizowane pod kątem fragmentacji. Będziesz mógł zadecydować, czy chcesz je defragmentować, czy nie. Rysunek 9.46. Okno Defragmentator dysków
Jeśli dysk jest pofragmentowany w niewielkim stopniu, nie ma konieczności defragmentacji. Natomiast jeśli wartość przekracza 40%, warto przeprowadzić defragmentację.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego
269
Po przeprowadzeniu analizy zaznacz odpowiednie dyski i kliknij przycisk Defragmentuj dyski. Rozpocznie się defragmentacja. W zależności od wielkości dysku i stopnia fragmentacji może potrwać do kilkudziesięciu minut. Możesz ustalić automatyczną defragmentację o wyznaczonej porze. W tym celu w oknie Defragmentator dysków kliknij przycisk Konfiguruj harmonogram…. Pojawi się okno Konfiguracja harmonogramu Defragmentatora dysków (rysunek 9.47). Wybierz odpowiednią częstotliwość, dzień oraz godzinę wykonywania automatycznej defragmentacji. Następnie kliknij przycisk Wybierz dyski…. Rysunek 9.47. Konfiguracja harmonogramu automatycznych defragmentacji
Pojawi się okno, w którym zaznacz dyski, na których chcesz przeprowadzać automatyczną defragmentację. Następnie kliknij przycisk OK w oknie wyboru dysków oraz w oknie Konfiguracja harmonogramu Defragmentatora dysków. Rysunek 9.48. Wybór dysków, na których zostanie przeprowadzona automatyczna defragmentacja danych
Skanowanie dysku i naprawa błędów Podczas korzystania z komputera może zdarzyć się sytuacja, w której nastąpi samoczynne i nagłe zamknięcie sytemu. Dzieje się to np. w sytuacji, kiedy nagle zabraknie prądu. Częste zdarzenia tego typu wywołują czasami pewien rodzaj błędów, które
270
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
mogą w konsekwencji powodować wadliwe działanie systemu operacyjnego lub jego uszkodzenie. Warto więc co jakiś czas, np. raz w miesiącu, wykonać skanowanie dysku programem Scandisk, który wbudowany jest w system Windows 7. Aby wykonać test i naprawić ewentualne błędy: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy dysk, który chcesz przeskanować.
Z menu podręcznego wybierz pozycję Właściwości (rysunek 9.49). Rysunek 9.49. Wybór dysku do przeskanowania i naprawy błędów
2. Pojawi się okno Właściwości: Dysk lokalny (rysunek 9.50). Przejdź do
zakładki Narzędzia i w polu Sprawdzanie błędów kliknij przycisk Sprawdź…. 3. W oknie Sprawdź dysk Dysk lokalny (rysunek 9.51) zaznacz oba pola wyboru.
Dzięki temu system odszuka błędy na dysku i automatycznie podejmie próbę ich naprawy. Kliknij przycisk Rozpocznij, aby rozpocząć sprawdzanie dysku. 4. Jeśli wybrałeś do sprawdzenia dysk, na którym zainstalowany jest
system operacyjny, pojawi się komunikat informujący o konieczności przeprowadzenia skanowania po ponownym uruchomieniu komputera (rysunek 9.52). Kliknij przycisk Zaplanuj sprawdzenie dysku. 5. Po ponownym uruchomieniu komputera program Scandisk rozpocznie
automatyczne skanowanie. Na ekranie będzie widoczny pasek postępu (rysunek 9.53). Skanowanie składa się z pięciu etapów, które w zależności od wielkości dysku mogą potrwać kilka godzin. Aby pominąć skanowanie, należy po pojawieniu się odpowiedniego komunikatu nacisnąć dowolny klawisz.
Rozdział 9. ♦ Obsługa dysku twardego Rysunek 9.50. Zauważ, że w oknie, które się pojawiło, jest również opisywana wcześniej funkcja Defragmentacja
Rysunek 9.51. Wybór parametrów skanowania dysku
Rysunek 9.52. Jeśli wybrałeś dysk, który nie jest dyskiem systemowym, wówczas rozpocznie się automatyczne skanowanie dysku Rysunek 9.53. Po zakończeniu skanowania system ponownie uruchomi się automatycznie
271
272
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
Skorowidz .avi, 11 .bat, 11 .bmp, 11 .cmd, 11 .com, 11 .doc, 11 .dot, 11 .eml, 11 htm, 11 html, 11 .jpg, 11 mov, 11 mp3, 11 mpg, 11 nrg, 11 .pdf, 11 .png, 11 .pst, 12 rar, 12, 174 .swf, 12 .temp, 12 .tiff, 12 .tmp, 12 .txt, 12 .wav, 12 .wma, 12 xls, 12 .zip, 12 7-Zip, 189 dekompresja plików, 191, 192, 193 kompresowanie, 190, 191 pobieranie i instalacja, 56, 57, 58
A Acronis Disk Director, 254 instalacja, 254, 255, 256, 257, 258 tworzenie dysku startowego, 262, 263, 264, 265, 266 zmiana rozmiaru partycji, 258, 259, 260, 261, 262 Advanced Archive Password Recovery, 180 łamanie hasła, 183, 185, 186 pobranie i instalacja, 181, 182, 183 Advanced RAR Repair, 188, 189 archiwizacja, 55 archiwum naprawa uszkodzeń, 187, 188 odzyskiwanie hasła, 180 otwieranie, 62, 63 rozpakowywanie, 179, 180, 191, 192, 193 samorozpakowujące, 174 zabezpieczanie hasłem, 64, 177, 178 atrybuty pliku, 12, 13 sprawdzanie, 13 tylko do odczytu, 12 ukryty, 12
B backup, Patrz archiwizacja baza słownikowa, 185 bit, 9 BitLocker, 122, 123, 124, 125, 126, 127 Brute-force, 185
274
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
C cd .., polecenie, 42 cd \, polecenie, 42 cd, polecenie, 41 copy, polecenie, 42
D dane defragmentacja, 267, 268, 269 fragmentacja, 266 naprawcze, 175 odzyskiwanie, 103, 104 defragmentacja, 267, 268, 269 Defragmentator dysków, 267 del, polecenie, 42 dir, polecenie, 42 dokumenty, tworzenie kopii, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 Dropbox, 43 bezpośrednie pobieranie, 54, 55 Events, zakładka, 49 Files, zakładka, 49 GetStarted, zakładka, 49 Help, zakładka, 49 instalacja, 45, 46, 47, 48 konfiguracja, 49 menu programu, 50 pobieranie programu, 44, 45 Preferences, 50 prędkość przesyłania, 51 Sharing, zakładka, 49 synchronizacja danych tego samego konta, 52 synchronizacja folderu współdzielonego, 52 tworzenie folderu współdzielonego, 52, 53 zakładanie konta, 43, 44 dysk twardy, 103
E Eraser, 157 instalacja, 158, 159, 160, 161 usuwanie danych, 161, 162, 163 zamazywanie pustego miejsca, 163, 164, 165
F FAT32, system plików, 12 file, Patrz pliki foldery, 14 jednoczesna zmiana nazw, 39 porównywanie, 37, 38
przywracanie z kopii zapasowej, 75, 76, 77, 78, 79 sprawdzenie liczby plików, 9 synchronizowanie, 42 Total Commander, 18 tworzenie, 15 tworzenie kopii, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 udostępnianie, 33, 36 uprawnienia, 27, 28, 29, 30, 31 formatowanie, 103, 166, 167, 168 fragmentacja danych, 266 FreeNAS, 196 instalacja na maszynie wirtualnej, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 217, 218, 219, 220 konfiguracja, 223 pobieranie, 196, 197 przeglądanie udostępnionych zasobów, 237 serwer FTP, 235, 236 statystyki, 229, 230 tworzenie nowego użytkownika, 225, 226 tworzenie nowej grupy, 227, 228 tworzenie wolumenu dyskowego, 230, 231 udostępnianie wolumenu, 234, 235 uruchamianie, 220, 221, 222 usługa przeglądania plików, 235, 236 właściwości systemu, 229 zmiana danych użytkownika, 224, 225 zmiana języka, 223, 224 zmiana uprawnień, 231, 232, 233
G Gutmann, Peter, 164
H hard disk, Patrz dysk twardy
I indeksowanie plików, 16
K katalogi porównywanie, 37, 38 sprawdzenie liczby plików, 9 katalogowanie plików, 13, 15 kompresowanie, 169 7-Zip, 190, 191 WinRAR, 169, 173, 174, 175, 176, 177, 178 konta użytkowników, 31 tworzenie, 31
Skorowidz
275
kopia bezpieczeństwa, 67 częstość wykonywania, 68 Norton Ghost 15, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98 pełna, 67, 68 przechowywanie, 69 przyrostowa, 67, 68 przywracanie plików, 75, 76, 77, 78, 79 przywracanie systemu, 83, 84, 85, 86, 87, 88 różnicowa, 67, 68 systemu Windows 7, 79, 80, 81, 82 tworzenie, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 wykorzystanie serwera NAS, 239, 240, 241 kopia zapasowa, Patrz kopia bezpieczeństwa kopiowanie, 16 kryptografia, 121 metody podstawieniowe, 121 metody przestawne, 121
M mapowanie zdalnego folderu, 237, 238 maszyna wirtualna, 198, 202 instalacja FreeNAS, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 217, 218, 219, 220 tworzenie, 202, 203, 204, 205, 206, 208 uruchamianie FreeNAS, 220, 221, 222 md, polecenie, 41 menedżery plików, 18 move, polecenie, 42
N NAS, 195 Network Attached Storage, Patrz NAS Norton Ghost 15, 89 instalacja, 89, 90 kopia bezpieczeństwa z wykorzystaniem NAS, 241, 242, 243, 244 przywracanie danych, 99, 100, 101 tworzenie kopii zapasowej, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98
O odzyskiwanie danych, 103, 104 Recover My Files, 113, 117, 118, 119, 120 Recuva, 104, 108, 109, 110, 111, 112, 113
P partycje rozszerzanie, 250, 251, 252 tworzenie, 246, 247, 248, 249, 250 zmiana rozmiaru za pomocą Acronis Disk Director, 258, 259, 260, 261, 262 zmniejszanie, 252, 253 partycjonowanie, 245 pliki, 9 atrybuty, 12, 13 bezpieczne usuwanie, 157, 161, 162, 163 indeksowanie, 16 jednoczesna zmiana nazw, 38, 39, 40 katalogowanie, 13, 15 kopiowanie, 16 nazwa, 11 przenoszenie do folderu, 15, 16 przywracanie z kopii zapasowej, 75, 76, 77, 78, 79 rozszerzenia, 9, 11, 12 synchronizowanie, 42 Total Commander, 18 tworzenie, 14 tworzenie kopii, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 udostępnianie, 33 uprawnienia, 27, 28, 29, 30, 31 wyszukiwanie, 16, 17, 18 polecenia wiersza poleceń, 40, 41 cd, 41 cd .., 42 cd \, 42 copy, 42 del, 42 dir, 42 md, 41 move, 42 rd, 41 ren, 42 przeciągnij i upuść, metoda, 16
R rd, polecenie, 41 Recover My Files, 113 odzyskiwanie danych, 117, 118, 119, 120 pobieranie i instalacja, 113, 114, 115, 116, 117 Recuva, 104 instalacja, 104, 105, 107, 108 przywracanie danych, 108, 109, 110, 111, 112, 113
276
Backup i zarządzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podręcznik
ren, polecenie, 42 rozszerzenia plików, 9, 11 avi, 11 bat, 11 bmp, 11 cmd, 11 com, 11 doc, 11 dot, 11 eml, 11 htm, 11 html, 11 jpg, 11 mov, 11 mp3, 11 mpg, 11 nrg, 11 pdf, 11 png, 11 pst, 12 rar, 12, 174 sprawdzanie, 12 swf, 12 temp, 12 tiff, 12 tmp, 12 txt, 12 wav, 12 wma, 12 xls, 12 zip, 12
S Scandisk, 270 skanowanie dysku, 269, 270, 271 skrypt, 55 tworzenie, 58, 59 umieszczanie w harmonogramie zadań, 60, 61 uruchamianie, 59, 60 SSD, dyski, 103 synchronizowanie, 42 system plików FAT32, 12 szyfrowanie, 121 BitLocker, 122, 123, 124, 125, 126, 127 TrueCrypt, 122, 127, 131, 132, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146
T Total Commander, 18 Edycja, przycisk, 23 foldery udostępniane w sieci, 36, 37 jednoczesna zmiana nazw wielu plików, 40 Kopiowanie, przycisk, 24 pobieranie i instalacja, 18, 19, 20, 22 Podgląd, przycisk, 23 podstawowe funkcje, 23 porównywanie katalogów, 37, 38 PowerPack, 18 tworzenie folderu, 25 Usuń, przycisk, 24 UtwKat, przycisk, 24 Zakończ, przycisk, 24 zarządzanie plikami i folderami, 18 zmiana nazwy pliku, 26 ZmPrzes, przycisk, 24 TrueCrypt, 122, 127 montowanie zaszyfrowanej partycji, 149, 150 płyta ratunkowa, 138, 139 pobieranie i instalacja, 127, 128, 129, 130 szyfrowanie dysku przenośnego, 150, 151, 152, 154, 155, 156 szyfrowanie partycji niesystemowej, 143, 144, 145, 146 szyfrowanie partycji systemowej, 131, 132, 134, 135, 136, 137, 138, 140, 141, 142, 143 zmiana języka na polski, 131, 132
U udostępnianie w sieci, 33, 36 uprawnienia, 27, 28, 30, 31 dziedziczenie, 28, 29 nadawanie, 28, 31
V VirtualBox, 198 instalacja FreeNAS, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 217, 218, 219, 220 pobieranie i instalacja, 198, 199, 200, 201, 202 tworzenie wirtualnej maszyny, 202, 203, 204, 205, 206, 208 uruchamianie FreeNAS, 220, 221, 222
Skorowidz
277
W wiersz poleceń, 40 podstawowe polecenia, 40, 41 WinRAR, 169 kompresowanie danych, 169, 173, 174, 175, 176 naprawa uszkodzonego archiwum, 187, 188 pobieranie i instalacja, 170, 171, 172, 173 rozpakowywanie archiwów, 179, 180 zabezpieczanie hasłem, 177, 178 wirtualizacja, 197 wyszukiwanie plików, 16, 17 parametry wyszukiwania, 18
Z Zettabyte File System, Patrz ZFS ZFS, 196 znak zachęty, 41
