Analiza i Sinteza

METODE ANALIZE I SINTEZE U GEOEKOLOGIJI

 Naučna analiza podrazumijeva određeni istraživački postupak pri kojoj kompleksnu cjelinu posmatramo kroz njene komponente. Pri ovome, potrebno je istaći da se svaka dioba ne smatra analizom, kao što ni svaka analiza ne mora biti popraćena diobom. Analiza i sinteza spadaju u najranije razvijene i korištene postupke u metodologiji naučnoistraživačkog rada. Analiza se bazira na raščlanjavanju složenih predmeta i pojmova na jednostavnije elemente, bave c  i se i njihovim svojstvima i me đusobnom povezano šc  u. Pó ́ stoje brojne klasifikacije analize u zavisnosti od širokog spektra kriterijuma podjele kao što su gnoseološka1 funkcija, predmet i cilj analize, složenost, itd. Postupak sinteze u metodologiji naučnoistraživačkog rada u izvjesnom smislu predstavlja proces suprotan analizi jer se tokom sinteze ide od „jednostavnog ka slo ženom“ ili od „opšteg ka po sebnom“. Tu se spa jaju pojmovi, sudovi, zaključci, društveni i prirodni, u odre đene cjeline. Analiza je osnovna naučna metoda istraživanja.  Njezina suprotnost je sinteza. Sve osnovne metode naučnog istrazivanja dolaze u parovima: analiza i sinteza, apstrakcija i konkretizacija, generalizacija i specijalizacija, indukcija i dedukcija. Iako se analiza i sinteza  bitno razlikuju po nač elu pristupa  problemu, praktički su nedjeljive jedna od druge, nadopunjuju se i č ine jedinstvenu tzv. analitičko -sintetičku metodu.

Upotreba metode analize u proučavanju životne sredine, koja je vezana za konkretan geografski prostor podrazumijeva proučavanje geokomponenata unutar datog geosistema. Tako, na primjer, pri proučavanju datog landšaft a potrebno je analizirati njegove geokomponente (geološki i pedološki sklop, reljef, klimu, hidrografski sistem, urbane i industrijske sisteme i biogeocenoze).

U najznačajnije analitičke postupke ocjena kvaliteta životne sredine ubraja se analiza e, kauzalna, funkcionalna, genetička, komparativna, kvalitativna i eksperimentalna struktur e, analiza. Analiza strukture

omogućava izučavanje geokomponenata u sastavu životne sredine. Ovakav način istraživanja ukazuje na organizaciju sredine i istovremeno omogućuje s poznaju

 posljedica promjene njegove nje gove strukture koja nastaje nasta je i zbog antropogenih intervencija. Analiza

strukture izučava raspored, veze i odnose unutar jedne i između više geokomponenata, dok analiza sadržaja ima zadatak samo da pokaže prisustvo pojedinih el emenata u datom sistemu. Kauzalna analiza  je naučno-istraživački postupak kojim se otkrivaju uzročno  posljedični odnosi i veze među geo geo komponentama i geokompleksima. Funkcionalna analiza otkriva i utvrđuje zakonomjerne odnose i veze među geokomponentama, dok genetička analiza  pokazuje uzroke pojedinih pojava u životnoj sredini. Ovaj istraživački postupak je veoma značajan iz razloga što omogućava planiranje i  preduzimanje odgovarajućih postupaka i mjera za otkrivanje uzroka narušavanja kvaliteta životne sredine. Komparativna analiza omogućava da se poređenjem strukture, zakona i zakonomjernosti u datoj sredini otkrivaju funkcionalna i druga svojstva u drugoj sredini. Ova

metoda omogućava istraživanje životne sredine pomoću modela i realne stvarnosti. Kvantitativna analiza  je objektivni analitički postupak i podrazumijeva  parametrizaciju mjerljivih elemenata u datoj sredini. Ovim naučno-istraživačkim postupkom se utvrđuje stepen razlika pojava, procesa, odnosa i veza unutar jedne i među više tipova životne sredine.

 Gnoseologija je teorija spoznaje; spoznaje svij eta; filozofska nauka o izvorima, mogućnostima i sredstvima naučnog saznanja, naučnog poimanja sv ijeta.

1

Eksperimentalnom analizom saznajemo činjenice o stvarima i procesima koje se  postupcima posmatranja i mjerenja ne mogu otkriti. Ova metoda iziskuje tehnička pomagala i može se obavljati na terenu i u labaratorijama.

Sinteza je naučno-istraživački postupak spajanja dijelova, sa svim njihovim svojstvima, u jedinstvenu cjelinu. Ona nam omogućava da kroz povezivanje elemenata, pojava i procesa saznamo sredinu kao univerzalnu cjelinu. U geoekologiji metod sinteze je jedan od osnovnih istraživačkih postupaka jer u osnovi životna sredina je sinteza prirodnogeografskih i društvenogeografskih činilaca. U naučno istraživačkom pogledu sinteza može biti deskriptivna i eksperimentalna, a po kara kteru

složenosti funkcionalna i kauzalna. Deskriptivna sinteza   predstavlja sintetizovanje znanja po osnovu forme i spoljnih

manifestacija tih činilaca, dok eksperimentalna sinteza objašnjava svojstva sredine na osnovu stanja i činilaca te sredine. Funkcionalna sinteza integriše istraživačka znanja na osnovu funkcije i funkcionisanja geokomponenata date sredine, a kauzalna sinteza objedinjava znanja o uzročno - posljedičnim vezama i odnosima u datom geosistemu. Analizom saznajemo karakteristike geokomponenata, a sintezom karakter njihovih veza i odnosa u životnoj sredini kao cjelovitom sistemu.  Pored toga, sinteza nam otkriva određene zakone i zakonomjernosti konkretne životne sredine. Tako regionalizacija i regionalno  prostorno planiranje spadaju u domen analiti čko-sintetičkog metoda iz razloga što izdvajanje geografskog prostora na regije nije ništa drugo već analiza datog prostora. Pomo ću analize geokomponenata i sintetizuju ćih faktora postiže se kompleksna sinteza, što je najznačajniji metodski postupak u izu čavanju životne sredine.