Aktivnosti I Uloge Menadžera

 

 

Evropski univerzitet Brčko Distrikt  Zdravstveni fakultet Odsjek Sestrinstvo

SEMINARSKI RAD Iz predmeta Menadžment 

TEMA: Aktivnosti i uloge menadžera  

KANDIDAT:

MENTOR:

Lejla Begović

dr.sci. Hariz Agić, van.prof. 

Br.indeksa: 139/15 - S

Brčko, decembar, 2016 

1

 

 

S A D R Ž A J UVOD ............................................. ................................................................... ............................................ ............................................ ............................................. ........................... .... 3 1. 1.  Definicija menadžera ..................... ........................................... ............................................ ............................................ ............................................. ....................... 4 1.1.  Menadžeri kao nosioci aktivnosti upravljanja .......................................... 1.1. ................................................................. ....................... 4 2. 2.  Aktivnosti menadžera .................... .......................................... ............................................ ............................................ ............................................. ....................... 6 2.1.  Znanja i sposobnosti menadžera ............................................ 2.1. ................................................................... ......................................... .................. 6 3. 3.  Uloga menadžera ............................................ .................................................................. ............................................ ............................................. ........................... .... 9 3.1.  Interpersonalne uloge ......................................... 3.1. ............................................................... ............................................ .................................... .............. 10 3.2.  Informacione uloge ........................ 3.2. .............................................. ............................................ ............................................ .................................... .............. 10 3.3.  Uloge donošenja odluke, odnosno odlučivanja ..................... 3.3. ........................................... ....................................... ................. 11 ............................................ .............................................. ............................................. ............................................ ....................................... ................. 12 ZAKLJUČAK ..................... LITERATURA .......................................... ................................................................. ............................................. ............................................ ....................................... ................. 13 

2

 

 

UVOD Riječ menadžer prisutna je ne samo kod običnog sv ijeta, već i kod onih koji su upućeni u ovu problematiku. Postoje u svim zemljama u kojima se ovaj izraz koristi, pa čak i u SAD gd je je on kreiran, a u njima ljudi pod pojmom „menadžer“ podrazumijevaju različite uloge. 

Tako pod jednim, manje upućenim u ovu problematiku, menadžer predstavlja gazdu (boss), vlasnika organizacije, odnosno firme. On čini onog koji  je firmu osnovao i koji je kao svoju imovinu i svoj biznis, vodi i usmjerava u željenom pravcu.  Sa druge strane, riječ „menadžer“ označava profesionalne upravljače, unajmljene stručnjake iz ove oblasti u organizaciji, ovlaštene da vode njeno posl ovanje i zadužene da to čine na što

efikasniji i efektniji način. Ti stručnjaci nisu vlasnici a ni osnivači organizacije, „gazde“, ili kako to izvorno kaže „boss-ovi“ organizacije. Oni su eksperti profesionalci za menadžment, ljudi koji su u organizaciji angažovani da obavljaju tu funkciju i koji su odgovorni za rezultate poslovanja organizacije, kao i za njen razvoj i rast. Za svoj rad oni kao i drugi zaposleni u organizaciji

primaju odgovarajuću nagradu, zaradu.   Za treće, riječ „menadžer“ upućuje na sve one koji se bave menadžerskim poslom, koji vode poslovanje organizacije i koji su odgovorni za rezultate rada u njoj, pri čemu nije bitno da li su oni vlasnici organizacije ili nisu. Važno je da se oni u organizaciji bave naved enim poslom i da za to imaju potrebna ovlaštenja i da to čine sa profesionalnonm odgovornošću, a ovo posljednje se odnosi na vlasnike , odnosno suvlasnike organizacije.

Postoji još jedno shvatanje menadžera koje se često navodi u literaturi, a koji je karakterističa karakterističan n za prvi razvoj menadžmenta, a po tom shvatanju menadžer se definiše kao neko ko je „odgovoran za rad drugih ljudi“.  Prvi dio seminarskog rada odnosi se na definiciju menadžera, kao i menadžera kao nosioca funkcije upravljanja. Drugi dio rada odnosi se na aktivnosti menadžera, znanja i sposobnosti menadžera.

Svaki menadžer

treba da ima tri vrste osnovnih znanja a to su tehnička, humanistička i konceptualna.

Posljednji dio rada odnosi se na ulogu menadžera. Razlikujemo tri osnovne uloge menadžera i to interpersonalne uloge  –  suveren, lider (vodja), (vodja), veza; veza; informacione uloge  –  pratilac, prenosilac, spiker; i uloge donošenja odluke, odnosno odlučivanja – preduzetnik, kontrolor problema, alokator resursa, pregovarač.  3

 

 

1.  Definicija menadžera  Menadžeri predstavljaju osnov i uslov uspješnog poslovanja savremenih preduzeća i drugih organizacionih sistema u društvu. Oni čine njihov ključni, esencijalni dio, onaj koji pokreće,

vodi i usmjerava sve aktivnosti u njima. Bez njih nema savremenih organizacija, a posebno onih iz domena privrede.1  Poslovne organizacije mogu bez radnika, ali ne mogu bez

menadžera. Radnici se u njima mogu zam z amijeniti automatima, odnosno robotima, što se danas i čini u mnogim automobilskim i drugim robotizovanim preduzećima.  Menadžer  (engl. manager ) je u današnje vrijeme sve popularniji izraz i često se koristi u

medijima posebno o u specijaliziranim časopisima.2  Riječ menadžer u literaturi ima više značenja, a četiri se pojavljuju kao glavna: 1.  poslovođa, 2.  upravitelj, 3.  poduzetnik i 4.  ravnatelj. Istraživanje, uz primjenu specijalne baterije testova provedeno na slučajnom uzorku od 2.000 menadžera u kompaniji Sears, Roebuck &Co, pokazuje da uspješni menadžeri imaju sljedeće osobine: 1.  visok stepen inteligencije 2.  visok stepen socijalnog vodstva i socijalne stabilnosti 3.  visok stepen samopouzdanja 4.  objektivnost u percipiranju sebe i drugih 5.  visok stepen tolerancije na druge 6.  veliki interes za priznanja i ekonomske politike i 7.   jaku usmjerenost na ciljeve.3 

1.1.  Menadžeri kao nosioci aktivnosti upravljanja Kao menadžeri, ljudi izvršavaju menadžerske funkcije planiranja, organiziranja, kadrovskog popunjavanja, vođenja i kontrolisanja. Cilj svih menadžera je isti: stvoriti višak. Menadžer je osoba čije primarne zadaće proizlaze iz procesa menadžmenta, planira i donosi odluke,

1

 Stefanovic Ž. „Uvod u menadžment“, Ekonomski fakultet u Kragujevcu. Kragujevac. 1996.

2

https://sh.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEer   3 https://sh.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEer

 Shulz, D., P.;Schulz, S., E.; Psychology and Indutry Today: An Introduction to Industrial and Organizational Psycology, 4th ed., New York, Machmillan, 1986., str.140.

4

 

 

organizuje rad i poslovanje, zapošljava i vodi ljude te kontrolira resurse. On je također osoba koja ostvaruje ciljeve angažiranjem drugih da izvršavaju zadaće.  Pojedini menadžeri se razlikuju u pogledu odgovornosti kao i po ličnim karakteristikama po znanju i sposobnostima, koje moraju da posjeduju. Razlike izmedju menadžera jesu razlike sa različitim nivoima hijerarhijske strukture upravljanja, kao što podrazum ijeva i širina područja njihove odgovornosti.

Idući od  najvišeg nivoa upravljanja ka najnižem broj menadžera se povećava. Tako da preduzeće ima više menadžera srednjeg nivoa, nego menadžera najvišeg nivoa, a menadžere prvog nivoa više nego menadžera srednjeg nivoa.4 (Slika 1.)

Slika 1. Tri nivoa menadžera 

To podrazumijeva da se moć i složenost upravljačkih aktivnosti smanjuje od najvišeg do

najnižeg nivoa upravljačke l  jjestvice, kao i to da se sužava raspon odgovornosti menadžera.  Koncept menadžerske nadležnosti: 1.  menadžeri rade sa i pomoću ljudi.   2.  menadžeri imaju nadležnost nad alokacijom resursa.   3.  menadžeri imaju nadležnost nad definisanjem ciljeva i odredjivanjem prioriteta.  4.  menadžeri razmišljaju analitički i konceptualnom  5.  menadžeri su medijatori.  4

 Mašić, B., : „Menadžment“, Univerzitet Singidunum, Beograd, 2010. godine.  5

 

 

6.  menadžeri su političari.  7.  menadžeri su diplomate.  8.  menadžeri su simbol.5 

2.  Aktivnosti menadžera  U osobi menadžera objedinjeno je više aktivnosti i zbog toga je vrhunski menadžer onaj koji zna upravljati vremenom (Time management ). ). Neke od važnijih aktivnosti menadžera jesu :   tehničke   



 

finansijske



 

komercijalne



 

računovodstvene 



 

sigurnosne



 





menadžerske    održavanje sastanaka    pisanje izvještaja 

Prioritetne aktivnosti menadžera su : 1.  postavljanje ciljeva 2.  planiranje 3.  delegiranje autoriteta 4.  samorazvoj 5.  kreativnost. 2.1.  Znanja i sposobnosti menadžera  Znanje i sposobnosti menadžera moraju biti povezane i uslovljene.  Potencijalna sposobnost

ne može se razvijati bez inoviranja i neproširivanja znanja. Svaki menadžer treba da ima tri vrste osnovnih znanja,: 6 (Slika 2.) 1. 

tehnička , 2.  humanistička i 3.  konceptualna.

KONCEPTUALNA ZNANJA  omogućavaju menadžerima koordinaciju i integrisanje svih

aktivnosti i interesa preduzeća u jednu c jelinu. Ovakva znanja doprinose apstraktnom

5 6

 http://www.seminarski-diplomski.co.rs/MENAZMENT/Menadzeri.html  http://www.seminarski-diplomski.co.rs/MENAZMENT/Menadzeri.html   Mašić, B., : „Menadžment“, Univerzitet Singidunum, Beograd , 2010. godine.

6

 

 

razmišljanju menadžera, njihovoj sposobnosti dijagnoze problema i sposobnosti analize različitih situacija, kao i sposobnosti menadžera da se izdignu iznad svakodnevnih, trenutnih situacija. Menadžeri sa ovakvim znanjem shvataju preduzeće kao c jelinu, uočavaju odnose koji se uspostavljaju između preduzeća i njihove okoline, sagledavaju m jesto pojedinačnih funkcija  preduzeća kao i odnose između različitih funkcija preduzeća. Na taj način su omogućeni da uoče nove tržišne mogućnosti ili da proc ijene vjerovatnoću ishoda odluke koju donose. Relativni značaj ovih znanja u mnogome zavisi od nivoa menadžera u hijerarhijskoj strukturi upravljanja.

TEHNIČKA ZNANJA su najpotrebnija menadžerima prvog nivoa. Najveći dio svoga vremena provode pomažući zaposlenima na operativnim poslovima u r ješavanju problema na koje nailaze u radu, obučavajući ih kako da što efikasnije obave svoj posao, kontrolišući njihov rad. Nešto manje ova znanja su potrebna menadžerima srednjeg nivoa, a najmanje menadžerima na najvišem nivou.  HUMANISTIČKA ZNANJA (ljudska veština). Ovakva znanja su skoro podjednako potrebna menadžerima na svim nivoima jer oni svoj posao primarno obavljaju uz pomoć drugih ljudi. Najveći značaj imaju za menadžere srednjeg nivoa koji predstavljaju sponu izmedju menadžera na najvišem nivou i operativnog op erativnog menadžera. Od humanistič humanističkih kih znanja najznačajnija je v ještina komuniciranja.

Značaj konceptualnih znanja raste sa rastom odgovornosti menadžera u hijerarhijskoj strukturi upravljanja. Najmanji značaj ova znanja imaju za menadžere najnižeg nivoa.   Primer: Koliki značaj humanističkim znanjima pridaju neka preduzeća može ilustrovati primjer kompanije „Hajat Hoteli“ (Hyatt Hotels), koja je pr ije nekoliko godina smjestila 397 svojih menadžera u 98 svojih hotela, ali ne kao goste, već sa zadatkom da raspremaju sobe, nose prtljag i obavljaju ostale poslove uobičajene u velikim hotelima. Ovakav potez rezultat je stava upravljačkog vrha ove kompanije da će menadžeri bolje razum jeti zaposlene kao ljudska bića i saradnike, ako više nauče o njihovom poslu.  Američki teoretičar menadžmenta H.Mintzberg, kada govori o menadžerskom poslu polazi od menadžerskih uloga. On kritikuje tradicionalni pristup menadžerskim funkcijama i smatra da  je puno puno va važnije žnije usredsrediti se na m menadžerske enadžerske uloge. On navodi d daa me menadžeri nadžeri obavljaju deset različitih, ali međusobno jako povezanih uloga, koje je grupisao u tri osnovne o snovne grupe:7  a)  Interpersonalne uloge – suveren, lider (vodja), veza; b)  Informacione uloge – pratilac, prenosilac, spiker; i

7

 H. Mintzberg, The Nature of Managerial Work(Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 1973).

7

 

 

c) 

Uloge donošenja odluke, odnosno odlučivanja –  preduzetnik, kontrolor problema, alokator resursa, pregovarač. 

Slika 2. Značaj menadžerskih v ještina na različitim hijerarhijskim nivoima 

Za uspješnost menadžera pored dobrog znanja potreban je niz različitih sposobnosti (obično

se stiču obrazovanjem i razvijaju praktičnim iskustvom). Neke sposobnosti nije moguće naučiti, kao npr. potreba za:8 

Upravljanjem ispoljava se kao želja da se utiče na ponašanje drugih ljudi. Oni koji os jećaju zadovoljstvo, zadovoljenjem ove potrebe mogu da budu uspj ešni menadžeri.   ješni menadžeri ostvarenje te Dominacijom se u želji da se utiče na druge ljude.a Usp želje ostvarujuispoljava na superiornom znanju i sposobnostima, ne na autoritetu sa pozicije koju imaju u preduzeću. 

Saosećajnost je sposobnost razumijevanja i savladavanja najčešće neočekivanih emotivnih reakcija drugih ljudi. Menadžeri sa ovom sposobnošću mogu pridobiti ljude za saradnju.  Sve navedene sposobnosti menadžera su povezane i uslovljene, a potrebno je da ih ima svaki menadžer, ukoliko želi da bude usp ješan. Pos jedovanje datih osobina isključivo zavisi od nivoa koji zauzimaju u preduzeću i područja kojim upravljaju. U ostale sposobnosti menadžera spadaju: sposobnost predviđanja budućih događaja, retoričke sposobnosti kojima se 8

 Petković, T., „Menadžment“, Visoka poslovna škola strukovnih studija iz Čačk a, 2010

8

 

 

izražavaju sopstveni stavovi, sposobnost razlikovanja bitnog od nebitnog i analitičke sposobnosti koje podrazumijevaju razdvajanje složenih problema na manje probleme.

3.  Uloga menadžera  Menadžer mora da je svestrana ličnost. Da vlada mnogim vještinama i znanjima i da obavlja različite uloge. Postoji 17 glavnih uloga menadžera i to su:  1.  Koordinator  - Uloga koordinatora podrazumijeva da menadžer radi na povezivanju i koordinaciji svih učesnika u realizaciji određenih poslova i zadataka.  2.  Komunikator  - Uloga komunikatora znači da prima, analizira, selektuje potrebne informacije i distribuira ih onima kojima su neophodne za obavljanje poslova i zadataka. 3.  Lider  - Uloga lidera podrazumijeva da usmjerava ljudske i druge resurse, rj ešava

probleme i konflikte, daje zadatke i naloge u cilju efikasnog vođenja i završetka poslova. 4.  Donosioc odluka  - U toku obavlj anja upravljačkih zadataka kao menadžer, mora

donositi veliki broj odluka. To je jedna od njegovih glavnih dužnosti.   5.  Kreator atmosphere - Pored dobre komunikacije i dobre koordinacije rada, menadžer treba da stvara dobru atmosferu među izvršiocima, kako bi   oni što bolje obavili svoje zadatke. Menadžer treba da zna da motiviše zaposlene, tj. doprinese njihovoj zainteresovanosti da što bolje obave poslove.  6.  Proizvođač  - menadžer proizvodi ideje, zadužen je da se posao izvrši, kontroliše proizvodni proces do konačnog proizvoda.  7.  Preduzetnik - Ovo podrazumijeva da menadžer sklapa poslove, osmišlja nove ideje za nove poslove, proizvode i usluge. 8.  Administrator  - menadžer se bavi papirologijom, precizan je, pedantan i tačan u

administrativnim poslovima. 9.  Reprezent - menadžer predstavlja preduzeće u komunikaciji sa okruženjem.  10. Veza- menadžer je zadužen da uspostavlja veze između različitih sektora unutar

preduzeća.  11. Monitor - menadžer prati okruženje i prikuplja informacije za odluke.  12. Distributer - menadžer distribuira informacije unutar organizacije. 13. Zastupnik - menadžer dijeli informacije izvan preduzeća tj. odnosite se sa javnošću.  14. Inovator - menadžer je zadužen za predlaganje novih r ješenja.  15. Kontrolor poremećaja - menadžer je osoba koja rešava krizne situacije.  16. Alokator resursa - umije da raspolaže ograničenim resursima u preduzeću.  9

 

 

17. Pregovarač - misli se na vještine internog i eksternog pregovaranja.

Razlikujemo tri osnovne uloge menadžera:    1. Interpersonalne uloge – suveren, lider (vodja), veza; 2.  Informacione uloge – pratilac, prenosilac, spiker; i 3.  Uloge donošenja odluke, odnosno odlučivanja –  preduzetnik, kontrolor problema, alokator resursa, pregovarač.9  3.1. 

Interpersonalne uloge

Od svih menadžera očekuje se da izvršavaju dužnosti ceremonijalne i  simboličke prirode. Kad predsjednik koledža predaje diplome na svečanosti promocije ili kad nadglednik tvornice vodi srednjoškolce u obilazak tvornice, on ili ona ima ulogu predstavnika. Svi menadžeri takođ er imaju ulogu vođe. Ova uloga sastoji se od: a)  zapošljavanja, b)  obuke, c)  motiviranja i d)  discipliniranja zaposlenika.

Treća uloga unutar grupe međuljudskih odnosa je uloga saradnje odnosno povezivanja (naročito s ljudima izvana). Mintzberg je opisao ovu aktivnost kao kontaktiranje ljudi izvana koji menadžerima pružaju informacije. Ovo mogu biti pojedinci ili grupe unutar ili izvan organizacije. Menadžer prodaje koji nabavlja informacije od menadžera kontrole kvalitete iz iste kompanije posjeduje unutarnji odnos suradnje. Kad taj menadžer prodaje ima kont akte s drugim izvršnim menadžerima preko udruge za trgovački marketing, on ili ona posjeduje 10

vanjski odnos saradnje.  

3.2. 

Informacione uloge

Svi menadžeri, do određenog stepena, sakupljaju informacije izvan svojih organizacija i institucija. Informacije obično dobivaju čitanjem časopisa i razgovaranjem s drugima kako bi saznali o promjenama u javnom mnijenju, što možda planiraju konkurenti i slično. Mintzberg  je ovo nazvao nazvao ulogom pr primatelja. imatelja. M Menadžeri enadžeri tak također ođer djelu djeluju ju kao vo vodič dič za prijenos informa informacija cija članovima organizacije. Tu igraju ulogu širenja ili distribucije informacija.

 H. Mintzberg, The Nature of Managerial Work (Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 1973)  

9

10

 http://web.efzg.hr/dok//OIM/mdarabos/Uloge%20menad%C5%BEmenta-Mintzberg.pdf  

10

 

 

Kad organizaciju predstavljaju vanjskim subjektima, menadžeri k tom e izvode ulogu glasnogovornika.

3.3. 

Uloge donošenja odluke, odnosno odlučivanja 

Mintzberg je ustanovio četiri uloge koje se tiču izabiranja. U ulozi poduzetnika, menadžeri iniciraju i nadgledaju nove projekte koji će poboljšati učinkovitost rada organizacije. Kao rješavatelji problema, menadžeri poduzimaju aktivnosti ispravljanja kao  odgovor na nepredviđene probleme. Kao osiguravatelji resursa, menadžeri su odgovorni za osiguranje ljudskih, fizičkih i novčanih resursa. Na kraju, kad raspravljaju razna pitanja i kad se pogađaju s drugim odjelima kako bi ostvarili koristi za svoj, menadžeri izvode ulogu pregovarača.11 

11

 H. Mintzberg, The Nature of Managerial Work(Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 1973).   11

 

 

Z A K LJ U Č A K Menadžeri su osobe koje pos jeduju sposobnosti, vj eštine i znanja da bi obavljali poslove uz pomoć i posredstvom drugih ljudi. Menadžer je neko ko radi sa ljudima i uz pomoć drugih

 

ljudi koordinira njihov rad da bi postigao organizacione ciljeve. Riječ menadžer je izraz koji se upotrebljava za označavanje nosilaca menadžmenta u svim organizacijama (profitnog ili neprofitnog tipa).

Da bi menadžeri bili usp ješni trebalo bi da raspolažu sa visokim nivoom znanja, različitim vještinama ali i određenim karakternim osobinama. Najčešće se smatra da menadžeri treba da budu: vrijedni i radni, pametni, energični i ambiciozni, kreativni, pozitivne ličnosti , jake, hrabre i stabilne ličnosti, komunikativni. Lične osobine menadžera su dosta bitne za sam menadžerski posao. One utiču na oblikovanje stavova, vrijednosti, mišljenja, opažanje, dijagnozu problema, pa samim tim određuju i način donošenja odluka i preduzimanja akcija.  Menadžeri imaju prednost na d ostalim profesijama jer imaju zavidan nivo obrazovanja, visoke prihode, imaju ugled i statusni položaj u društvu kao značajna profesionalna društvena grupa koja se bavi upravljanjem. Djelatnost koju obavljaju menadžeri kao društvena grupa izuzetno  je značajna za savremeno društvo.  Menadžeri obavljaju složene aktivnosti menadžment procesa koje se odnose na planiranje, organizovanje, upravljanje, kontrolu; na definisanje organizacione strukture koja može da obezbijedi realizaciju planiranih ciljeva i zadata ka; i na odabir kadrova koji će raditi na izvršavanju planiranih aktivnosti.  Menadžer mora da je svestrana ličnost, da vlada mnogim v ještinama i znanjima, da obavlja različite uloge. Postoji 17 glavnih uloga menadžera i to su: pregovarač, komunikator, lide r, donosioc odluka, kreator atmosfere , proizvođač, preduzetnik, administrator, reprezent , distributer, zastupnik, inovator, kontrolor poremećaja, alokator resursa , koordinator. 

12

 

 

L I T E RA T U R A 1.  Unčanin, R., „Osnove menažmenta“, Visoka poslovna škola strukovnih studija iz Čačka , 2007

2.  Stefanovic Ž. „Uvod u menadžment“, Ekonomski fakultet u Kragujevcu. Kragujevac. 1996. 3.  Shulz, D., P.;Schulz, S., E.; Psychology and Indutry Today: An Introduction to Industrial and Organizational Psycology, 4th ed., New York, Machmillan, 1986 4.  Petković, T., „Menadžment“, Visoka poslovna škola strukovnih studija iz Čačka, 2010 5.  Mašić, B., : „Menadžment“, Univerzitet Singidunum, Beograd, 2010. godine. 6.  H. Mintzberg, The Nature of Managerial Work(Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 1973). 7.  https://sh.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEer  https://sh.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEer  8.  http://www.seminarski-diplomski.co.rs/MENAZMENT/Menadzeri.html  9.  http://web.efzg.hr/dok//OIM/mdarabos/Uloge%20menad%C5%BEmentaMintzberg.pdf  

13