Ainigmata Tou Sympantos 10

περιεχομενα 4 10 16 20 25 28 35 38 44 46 53 58 60

1 2 19 63 Παρακαλούμε όσους άποστέλουν συνεργασίες στο περιοδικό να είναι δακτυλογραφημένες. Χειρόγραφα δέν επιστρέφονται.

Οι απόψεις του περιοδικού δέν ταυτίζονται αναγκαστικά μέ τις απόψεις πού εκφράζονται από τους συνεργάτες του.

αρθρα Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΑ

ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ

ΟΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Edward Ο. Wilson ΣΑΧΑΡΑΣ

Solas Boncompagni

ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟ

ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΟΥ

Antonio Pitassi

ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ

Pierre Espagne

ΘΑΛΑΣΣΟΦΑΝΤΑΣΙΑ

Peter Kolosimo

Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ

LUC. Gianfranceschi ΣΚΥΡΟΥ

Η ΣΕΛΗΝΗ

Εφη Καρποδίνη Δρ. Πέτρος Ροβίθης

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Arthour Clark

ΛΕΜΟΥΡΙΑ

Mara Calabri

ΑΘΑΝΑΣΙΑ

Katerina Serafin

ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΟΣΜΙΚΗ

ΚΕΡΑΙΑ

Διαμαντής Φλωράκης Ellen

Sutton

τμηματα ΦΙΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ" μηνιαίο περιοδικό. Ετος ιδρύσεως 1975. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: Εκδόσεις "ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ" (Γ.Σωτηρόπουλος—Σπ. Άλεβιζόπουλος) Ο.Ε.—Χρήστος Δ. Λάζος. ΓΡΑΦΕΙΑ: Πανεπιστημίου 56, 3ος όροφος ΤΗΛ. 600059. ΕΚΔΟΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Σπύρος Άλεβιζόπουλος, Βούλγαρη 72, Πειραιεύς. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Χρήστος Δ. Λάζος, Δημητρακοπούλου 65-67 Κουκάκι, 'Αθήνα, τηλ. γραφείου 603198. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ: Δανάη Άρνέλλου-Λάζου. ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μάνια Φιλιππίδου, Συνεσίου Κυρήνης 5-7 'Αθήνα, τηλ. 6464845. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ: Ντίνος Γαρουφαλιάς, Γ Σεπτεμβρίου 151, τηλ. 874611. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ: 'Εξωφύλλου 'Ηλίας Καραμπατσάκης Ε.Ε "ILMAK", Ασκληπιού 36, Τηλ. 632984. 'Εσωτερικών: Μιχάλης Σπανός, Βουγλαροκτόνου 26-28, Τηλ. 6433197. ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ: ΜιχάληςΜακέδος, Βουλγαροκτόνου 26-28, Τηλ. 6433197. ΜΟΝΤΑΖ —ΕΚΤΥΠΩΣΗ: "GRAMAK" Ε.Π.Ε. Βουλγαροκτόνου 26-28, Τηλ. 6433197.

Ανθρωπος στή Σελήνη. Τό πανάρχαιο όνειρο του ανθρώπου γίνεται πραγματικότητα. Ενας ν έ ο ς κόσμος μάς περιμένει: το διάστημα πού ίσως και να είναι ή πραγματική μας κοιτίδα.

Μέ χαρά μας διαπιστώνουμε ότι ο αγώνας πού διεξήγε το περιοδικό σχετικά μέ τήν Δημοτική γλώσσα δικαιώθηκε. Όπως και να το κάνουμε είναι ή γλώσσα πού μιλάμε. Αρχίσαμε συντονισμένες προσπάθειες για τήν έγκαιρη λήψη του περιοδικού στις εκτός Αθηνών περιοχές μέ τήν δημιουργία τοπικών κέντρων διαθέσεως του. (σχετικά στην στήλη "Διάθεση Περιοδικού") Εντύπωση προκάλεσε το τεύχος Φεβρουαρίου μέ τήν ποικιλλία και τήν σωστή παρουσίαση θεμάτων άγνωστων στο κοινό (εγκέφαλος—Φυτά— το Επτά). Δέν θά σταματήσουμε εκεί όμως. Στό παρόν τεύχος παρουσιάζουμε μιά έντονα ενδιαφέρουσα σειρά άρθρων μέ γενικό τίτλο: "ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΚΟΣΜΩΝ" αρχίζοντας από τήν Λεμουρία. Τό έθιμο τής δουλείας στα Μυρμήγκια θά ξαφνιάσει ακόμα και τους ειδικούς ή δέ Μετενσάρκωση θά δημιουργήσει και πάλι θόρυβο και άντεγκλίσεις. Μέ χαρά μας παρουσιάζουμε ένα διήγημα του (γνωστού από σχετική κριτική μας) κ. Διαμαντή Φλωράκη, συγγραφέα μυθιστορημάτων και διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας. Καθιερώνουμε μέ τήν ευκαιρία αυτή και τον διαγωνισμό διηγήματος επιστημονικής φαντασίας. Επίσης άναγγέλουμε τήν καθιέρωση ειδικού τμήματος για "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ" (Βλέπετε σε ανακοίνωση). Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ρόλος των ναρκωτικών στους πολιτισμούς τής Κεντρικής Αμερικής (Χημικά κλειδιά υποσυνείδητου) ή Αθανασία ή Θαλασσοφαντασία και όλα τα άλλα. Ειδικά επισημαίνουμε το πανάρχαιο έθιμο του Καρναβαλιού τής Σκύρου, ένα εξαιρετικό θέμα πού παρουσιάζεται από τήν ειδική συνεργάτιδα μας Δίδα Έφη Καρποδίνη. Στό τεύχος αυτό τελειώνει ή έρευνα για τήν Σελήνη. Ό αστρονόμος κ. Π. Ροβίθης θά παρουσιάσει στην συνέχεια τής εργασίας του μιά ενδιαφέρουσα έρευνα για τον Ζωοδότη Ήλιο. Οι νέες θεωρίες για τήν ύλη πού παρουσιάζονται νομίζουμε ότι είναι μιά ωραία απάντηση στους σκεπτικιστές και συντηρητικούς αναγνώστες πού δύσκολα πείθονται για τήν ανάγκη τής ενόρασης! του μέλλοντος. Ίσως το άρθρο του Κλάρκ να τους πείσει ότι το μέλλον φτιάχνεται τώρα από εμάς. Και τώρα είναι πού χρειάζεται να ενώσουμε τήν γόνιμη φαντασία μέ τήν αποδοτική επιστημονική έρευνα. Σχετικά δέ μέ τον άνθρωπο πειραματόζωο το αφήνουμε στην κρίση σας.

Κον ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Δυστυχώς ή ποιητική διασκευή πού κάνατε στο γνωστό ποίημα του "Παγκοσμίου" Καβάφη, δέν μπορεί να δημοσιευθεί. Ή μεταφορά πού σεις ονομάζετε "παρωδία" μάλλον δέν έπρεπε να γίνει. Πάντως, το περιοδικό δέν μπορεί να το δημοσιεύσει λόγω του ότι ξεφεύγει τής δικαιοδοσίας του. 'Ισως μπορούσε να δημοσιευτεί σε κάποιο από τα τόσα λογοτεχνικά περιοδικά πού κυκλοφορούν.

Αγαπητοί Kύριοι, Πριν από 4 μέρες κυκλοφόρησε στην Θεσ/κη το τεύχος του Δεκεμβρίου. Λοιπόν, δέν είναι κατάσταση αυτή. Πολύ πίσω έχει μείνει ή επαρχία, δέν νομίζετε; Αλλά δέν σάς γράφω γι' αυτό. Υπάρχουν άλλοι λόγοι και συγκεκριμένα τρεις. 1 Υπάρχει μιά φοβερή ασυμφωνία και άντίφασις εις δύο άρθρα πού αναφέρονται στα UFO εις τα τεύχη 3 και 7. Στό 3ο τεύχος αναφέρει ο κ. Σιμόπουλος στή σελίδα 19 στην τελευταία παράγραφο τα εξής. "Τό 1965 εις τήν περιοχή του Μίτσιγκαν ενεφανίσθη ένα UFO το όποιο κατόπιν εξετάσεως απεδείχθη ότι ήταν αέρια βάλτων" δίχως να αναφέρει λεπτομερή στοιχεία. Στό 7ο τεύχος ο κ. Μπαλάνος αναφέρει τήν ίδια περίπτωση σάν μιά από τις σημαντικώτερες περιπτώσεις των εμφανίσεων UFO. Και σάς ερωτώ: Ό απλός ερευνητής τι θά πει: Ποιον να πιστέψει. Αν ο κ. Σιμόπουλος σφάλλει σ' αυτό το σημείο ποιος μού εγγυάται ότι δέν σφάλλει και στα υπόλοιπα. Αλλά, για να μή φανώ μονομερής το ίδιο δύναμαι να πώ και για τον κ. Μπαλάνο. Αλλά, και ποία ή θέσις του περιοδικού. Ένα άρθρο αποδεικνύεται εσφαλμένο. Νομίζω όμως ότι πρέπει να δίδεται κάποια προσοχή στα άρθρα και παρακαλώ ύπευθύνως να δοθή μία λύσις στις απορίες μου. Αλλά αρκετά μ' αυτό το θέμα. 2. Θά ήθελα να πώ ορισμένα στοχεία για τους Μάγους (7ο τεύχος). Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, τα λείψανα των τριών Μάγων ευρίσκονται στην Κολωνία εις τον καθεδρικό ναό. Υπάρχει μιά χρυσή λειψανοθήκη πίσω από τήν Αγία Τράπεζα μέ τα οστά τους. Ένα χρυσό αστέρι πάνω από το θόλο του νάρθηκα συμβολίζει το άστρο τής Βηθλεέμ. Ή παράδοση λέει ότι ή Αγία Ελένη βρήκε τα λείψανα και τα μετέφερε στή Κων/πολη. Μετά από αιώνες μετεφέρθησαν στην εκκλησία του Α.Εύστοργίου στο Μιλάνο. Αργότερα ο Ραϋνάνδος φόν Ντάσελ μετέφερε τα λείψανα στην Κολωνία όπου μένουν ως σήμερα. 3. Και λίγα λόγια για το περίφημο άστρο, "ήταν τελικά άστρο ή κομήτης ή ο,τιδήποτε. Τι θέλω να πώ. Ιδού. Στίς 12.2.1884, ο αστρονόμος Νίτσεν, παρατηρεί ένα φωτεινό αντικείμενο κοντά στην Αφροδίτη. Στίς 18 και 20.4.1889 ένα φωτεινό ακίνητο σημείο εμφανίζεται στους δακτυλίους του Κρόνου. Στίς 22.5.1823 ο Γουέμπ παρατηρεί άγνωστα σώματα κοντά στην Αφροδίτη. Και τώρα στο ψητό. Τόν 'Οκτώβριο του 1850 ο Φέργκυσον παρατηρεί ένα UFO έπί 4 συνεχείς

νύχτες. Στίς 22.5.1854 ένα αντικείμενο διαστάσεων πλανήτου εμφανίζεται κοντά στον Ερμή. Στίς 12.9.1857 ο Όρτ, παρατηρεί ένα UFO μέ τις διαστάσεις του Ερμή. Στίς 26.3.1859 ο Λεσκαρμπώ ανακοινώνει εμφάνιση ουρανίου σώματος διαστάσεως πλανήτου. Ο Λέ Βερριέ υποθέτει ότι είναι ο πλανήτης Βουλκάν και προβλέπει εμφάνιση ξανά στίς 22.3.1877. Ακόμα περιμένει. Στίς 29.1.1860 παρατηρείται αντικείμενο διαστάσεων πλανήτου. Στίς 30.5.1867 ο Μπέρν παρατηρεί μέ το τηλεσκόπιο σώματα φαινομενικής διαμέτρου διπλασίας αυτής τής Αφροδίτης. Περιττό να πώ ότι αυτά θά φαίνονταν και μέ γυμνό μάτι. Αρκετά όμως γιατί δέν θά τελειώσουμε ποτέ. Μετά από όλα αυτά, γιατί το άστρο τής Βηθλεέμ να είναι πλανήτης. Νομίζω ότι δέν πρέπει να απορρίψουμε τήν περίπτωση ότι το άστρο πιθανόν να μήν είναι άστρο. Σάς ευχαριστώ και συγγνώμη για τήν φλυαρία μου. Οι περιπτώσεις των "πλανητών" αναφέρονται στο βιβλίο Εισβολείς στο 15ο κεφάλαιο. Μετά τιμής, Καρατζάς Όμηρος.

Αγαπητέ αναγνώστη, το γράμμα σας είναι πολύ ενδιαφέρον. Κατ' αρχήν ή αγανάκτηση σας είναι δικαιολογημένη, αλλά σάς πληροφορούμε ότι δέν φταίμε εμείς. Η διανομή γίνεται από το πρακτορείο το οποίο και καθυστερεί. Γιά να ξεπεράσουμε το πρόβλημα αυτό έχουμε αρχίσει να δημιουργούμε στίς μεγαλύτερες πόλεις τοπικά υποπρακτορεία, στα όποια θά μπορείτε να προμηθεύεστε τα τεύχη, τους τόμους και κάθε βιβλίο τής "Χρυσής Τομής" σύντομα. Στό τεύχος αυτό, αναγράφουμε τα πρώτα υποπρακτορεία Πειραιώς και Θεσ/κης. Ή ασυμφωνία όπως λέτε των δύο άρθρων για το ίδιο συμβάν οφείλεται στην διαφορά απόψεων των συνεργατών μας. Τό άρθρο δέν είναι εσφαλμένο, απλώς ερμηνεύεται διαφορετικά ή δέ θέση του περιοδικού είναι ξεκάθαρη και αφήνει να παρουσιαστούν όλες οι ερμηνείες. Μόνον έτσι θά λάμψει ή αλήθεια. Αυτά πού άναφέρερε για τα οστά των Μάγων μάς είναι άγνωστα, και μάς κάνουν ν' απορούμε, γιατί ένώ μετά από 2.000 χρόνια αμφισβητείται ή ημερομηνία γεννήσεως του Χριστού, είναι περίεργο να υπάρχουν τα οστά των Μάγων, πρόσωπα πού παραμένουν τελείως μυστηριώδη. Όσον αφορά δέ το άστρο τής Βηθλεέμ ήδη δύο αστρονόμοι ήρθαν σε αντίθεση μεταξύ τους. Ό κ. Αλέξανδρος Λαγκαδάς, υποστήριξε ότι δέν υπήρξε ποτέ. Τώρα σχετικά μέ τα υπονοούμενα. Ό τ ι πιθανόν να ήταν το άστρο κάποιος ιπτάμενος δίσκος, ή υπόθεση πηγαίνει μακριά. Γιά ποιο λόγο οι εξωγήινοι να δείχνανε ενδιαφέρον για κάποιο άνθρωπο πού γεννήθηκε στην Βηθλεέμ: Έκτός κι άν ο ίδιος ο Χριστός ήταν εξωγήινος...Όλα αυτά πρέπει να ελέγχονται άμεσα και σχολαστικά. Τό θέμα είναι τεράστιο και πολλά έχουν να ειπωθούν ακόμα. Ευχαριστούμε για όλα.

Δίδα ΠΕΛΛΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: Τό γράμμα σας αναφέρεται σε θέσεις πούχουν αναπτύξει κι άλλοι αναγνώστες (Απαντήσεις αλληλογραφίας μηνός Φεβρουαρίου)

Αγαπητό Περιοδικό. Τό ότι είμαι αναγνώστης των Αινιγμάτων είναι αρκετό για να μή μπλέξω μέ προλόγους, όπως μπράβο, συγχαρητήρια και άλλα πολλά πού αντιπαθώ. Τό να προσπαθήσω να σάς πείσω να άφιερώσετε περισσότερες σελίδες σε θέματα πού προσωπικά μ' ενδιαφέρουν (εξωγήινες υπάρξεις, παραψυχολογία) το β ρ ί σ κ ω λίγο εγωιστικό και δέν σάς προσθέτω αυτό τον πονοκέφαλο, χωρίς όμως να παύω να ελπίζω στο μέλλον. Θά ήθελα όμως να ασχοληθείτε μέ ένα γεγονός πού συνέβη στην 'Ελλάδα πριν από λίγα χρόνια και πού πιθανώς σε τελευταία ανάλυση να μήν παρουσιάζει τίποτα το εξαιρετικό. Τό γεγονός όμως ότι οι αρχές του τόπου έτρεξαν βιαστικά να το καλύψουν (μάλλον να το εξαφανίσουν) μού έχει γεννήσει μερικά ερωτηματικά (και σε πολλούς άλλους υποθέτω). Πρόκειται συγκεκριμένα για το δυστύχημα πού συνέβη στή λεωφόρο Βουλιαγμένης στο ύψος του εργοστασίου Δαρζέντα όπου ή σκιά ενός σκοτωμένου αποτυπώθηκε στην άσφαλτο και οι διάφορες ερμηνείες πού διατυπώθηκαν έμπλεξαν τα πράγματα αντί να τα διαλευκάνουν. Έτυχε να δώ το θέαμα από κοντά, και αργά έστω περιμένω μιά υπεύθυνη απάντηση. Τι λέτε, αξίζει τον κόπο; Νίκος Σκευάκης, Γενναδίου 30, Ήλιούπολις, 'Αθήναι. 'Αγαπητέ αναγνώστη, ομολογουμένως, το φαινόμενο είναι άξιοπαρατήρητο. Δυστυχώς όμως, εκτός από τήν αναφορά του, καμιά επίσημη ανακοίνωση δέν έγινε. Γιά τον λόγο αυτό, μιά υπεύθυνη απάντηση θά καθυστερήσει. Ίσως σύντομα γίνουν γνωστά στοιχεία πού θά μάς εκπλήξουν.

— Αξιότιμοι Κύριοι, Τυχαία τις προάλλες στή βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου είδα το τεύχος 5 του περιοδικού σας. Τό ρούφηξα κυριολεκτικά και τήν άλλη βδομάδα πήρα και το τεύχος 6. Τέτοιο περιοδικό έλειπε από τήν Ελλάδα. Όλα του τα άρθρα είναι συναρπαστικά και ενδιαφέρουν κάθε άνθρωπο πού διερωτάται για τα μυστήρια πού τον περιβάλλουν. Τό επιτελείο των συνεργατών σας είναι άριστο. Μέ χαρά μου είδα στο τεύχος 6 και τον αγαπημένο μου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Ισαάκ Ασήμωφ. Έχω διαβάσει σχεδόν όλα τα μυθιστορήματα στα αγγλικά.

Πάνω σ' αυτό ήθελα να σάς προτείνω να βάλετε σε κάθε τεύχος κι ένα διήγημα επιστημονικής φαντασίας. Τούτο απευθύνεται ειδικά στον κ. Λάζο πού κάνει κριτική βιβλίων S.F στο τεύχος 6. Τό είδος αυτό τής λογοτεχνίας είναι σχεδόν άγνωστο στην Ελλάδα, αντίθετα μέ άλλες χώρες. Πολλοί συγγραφείς χρησιμοποιούν αυτό το λογοτεχνικό είδος ως "εργαλείο" για να εκφράσουν διάφορες προσωπικές τους απόψεις για θέματα κοινωνιολογικά, ψυχολογικά, τεχνοκρατικά, ανθρωπιστικά κλπ. Ευχαριστώ, Γ. Μάντης-Καβάλα Αγαπητέ αναγνώστη, σχετικά μέ τήν πρακτόρευση αναφέρουμε σε προηγούμενη επιστολή σ' αυτή τη σελίδα. Γιά άμεση εξυπηρέτηση γραφτείτε συνδρομητής. Οί απόψεις σας σχετικά μέ τήν επιστημονική φαντασία μάς βρίσκει τελείως σύμφωνους. Δυστυχώς εκδοτικοί οίκοι κυκλοφορούν βιβλία επιστημονικής φαντασίας, αλλά δέν μάς τα στέλνουν για κριτική παρουσίαση. Θά προωθήσουμε το θέμα όσο μπορούμε.

Αξιότιμοι Κύριοι. Δεχθήτε κατ' αρχάς τα συγχαρητήρια μου για τήν προσπάθεια να κάμετε το περιοδικό σας σε κάθε τεύχος καλύτερο. Τό περιοδικό σας έλειπε πολύ μέχρι σήμερα. Βλέπω ότι ή αποστολή του, είναι να καλύψει το μεγάλο κενό μεταξύ των ειδικευμένων και ασχολουμένων επιστημόνων και του κοινού. Διαβάζω όλα τα άρθρα του περιοδικού σας, τα όποια συμβάλλουν πολύ στην πνευματική ανάπτυξη αλλά και πού τέρπουν εγκυκλοπαιδικά. Παρατήρησα όμως ότι όλα τα τεύχη σας ασχολούνται μέ όλα τα θέματα

και γενικά μέ τήν εξωγήινη έρευνα, τήν αρχαιολογία, τήν τηλεπάθεια, τήν παλαιοντολογία κλπ. όμως δέν ασχολούνται για τις πτήσεις των διαφόρων διαστημοπλοίων και για τους πλανήτες. Δηλαδή νομίζω ότι για τους τελευταίους "Απόλλων 14-15-1617" και το Σκάϋλαμπ δέν μπόρεσε να πληροφορηθεί καλά το κοινό. Ύστερα, για τις πτήσεις των διαφόρων "Σογιούζ" των Σάλιουτ κλπ. οι εφημερίδες δέν ανέφεραν καθόλου. Επίσης το περιοδικό σας εκτός για τον πλανήτη " Ά ρ η " του κ. Πέτρου Ροβίθη, δέν ασχολήθηκε μέ κανέναν άλλο πλανήτη του Ηλιακού συστήματος και άν υπάρχει ζωή σε αυτούς, μάλιστα σε κανένα ύστερα από τον Κρόνο. Μέ το κείμενο πού σάς δίνω, νομίζω ότι κάνω τήν αρχή για τα θέματα αυτά. Γιά τον πλανήτη Αφροδίτη, παρουσιάζω τις συνθήκες πού επικρατούν στην επιφάνεια του και αναφέρω τον τρόπο άποικοποιήσης τής Αφροδίτης αλλά και τα διαστημόπλοια τα όποια οδήγησαν τους επιστήμονες να καταλήφουν στα συμπεράσματα γνωριμίας μέ τον πλανήτη. Στό μέλλον θά σάς παρουσιάσω και άλλα κείμενα, σχετικά μέ τους πλανήτες "Ερμής και Δίας και τήν αποστολή του Απόλλων 11 και 14. Φυσικά νομίζω ότι δέν είμαι αστρονόμος για να σάς φέρω φωτογραφίες περί Αφροδίτης αλλά ούτε και γλωσσολόγος για να σάς φέρω ένα κείμενο γραμμένο στην δημοτική γλώσσα πού δέν γνώρισα κατά τις σπουδές μου έπί τής τυρρανικής επταετίας. Περιμένω από σάς να διορθώσετε τα τυχόν λάθη πού θά συναντήσετε και άν μπορέσετε να προσθέσετε μερικές φωτογραφίες από το αρχείο σας. Σέ περίπτωση πού δέν δημοσιευτεί ζητώ διά μέσου του περιοδικού σας να μού γράψετε τους λόγους πού δέν εκδόθηκε. Σάς παρακαλώ όμως να δημοσιεύσετε το όνομα μου στην περίπτωση πού το κείμενο δημοσιευτεί. Μέ μεγάλη εκτίμηση, Γεώργιος Σκούρτας.

Αγαπητέ αναγνώστη, ευχαριστούμε θερμά για τα καλά σας λόγια. Όπως και άλλοτε γράψαμε, ή δημοσιευομένη ύλη σχετίζεται μέ τις προτιμήσεις των αναγνωστών μας. Θέματα Αστροναυτικής και κυρίως τα αποτελέσματα των σχετικών προσπαθειών δίδονται η μέσα στα άρθρα του κ. Π. Ροβίθη ή στή στήλη "ενημέρωση". Βέβαια, θά δημοσιευτούν και ανεξάρτητα άρθρα για τα μεγάλα διαστημικά προγράμματα. Μερικά είναι ήδη έτοιμα και περιμένουν τη σειρά τους για δημοσίευση. Όσον αφορά το άρθρο σας, δέν μπορεί να δημοσιευτεί γιατί τα σχετικά μέ τήν εξερεύνηση των πλανητών θά δημοσιευτούν σ' ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο πού είναι έτοιμο αυτόν τον καιρό. Πέραν αυτού όμως, θέλουμε να εκφράσουμε τη λύπη μας, γιατί το άρθρο σας χρειάζεται αρκετή επεξεργασία ακόμα για να μπορέσει να φτάσει στο τυπογραφείο. Λυπούμεθα επίσης, γιατί εκτός από το όνομα σας, δέν έχουμε κανένα άλλο στοιχείο για να έλθουμε σε επαφή μαζί σας.

η δουλεια στα μυρμηγκια EDWARD Ο. WILSON Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Ο

θεσμός τής δουλείας δέν βρίσκεται αποκλειστικά στις ανθρώπινες κοινωνίες. Υπάρχουν 35 είδη μυρμηγκιών πού ανήκουν σε έξι διαφορετικές ομάδες και πού εξαρτώνται, τουλάχιστον κατά ενα μέρος, από τη δουλειά σκλάβων. Ή τεχνική πού έχουν αναπτύξει στις επιδρομές σε ξένες φωλιές,για να παίρνουν σκλάβους, είναι ολόκληρο σύστημα στρατηγικής, από τα πιό περίπλοκα στον κόσμο των εντόμων. Τα περισσότερα από τα είδη επιδρομέων μυρμηγκιών έχουν συνηθίσει τόσο πολύ, ώστε πεθαίνουν κυριολεκτικά από τήν πείνα, αν τους λείψουν οι σκλάβοι τους. Είναι δηλαδή ένα φαινόμενο αντίστροφης εξέλιξης, πού αρχίζει μέ συμπτωματικές μάχες και επιδρομές ορισμένων μυρμηγκιών, τα όποια, ένώ αρχικά ήσαν κανονικά,γίνονται μόνιμοι πολεμιστές, και καταλήγει σε τέτοιο εκφυλισμό, ώστε τα μέλη της φωλιάς δέν μπορούν ούτε επιδρομές να κατευθύνουν. Ή δουλεία στα μυρμήγκια παρουσιάζει μιά σημαντική διαφορά άπ' τη δουλεία στις ανθρώπινες κοινωνίες: τα σκλαβωμένα μυρμήγκια ανήκουν πάντα σε άλλο είδος μυρμηγκιών πού κανονικά ζουν ελεύθερα και δέν παίρνουν σκλάβους. Άπ' αυτήν τήν άποψη, τα σκλαβωμένα μυρμήγκια θυμίζουν περισσότερο οικιακά ζώα, μέ τη διαφορά ότι οι σκλάβοι δέν έχουν δικαίωμα αναπαραγωγής και δτι βρίσκονται στο ίδιο ή σε ανώτερο επίπεδο κοινωνικής οργάνωσης από τους αφέντες τους. Τα περίφημα άμαζόνια μυρμήγκια του είδους «Πολύεργος» είναι εξαιρετικά δείγματα εξελιγμένων επιδρομέων. Τα μέλη της φωλιάς είναι πολύ ειδικευμένα στον πόλε4

Η ερευνητική ματιά πού ρίχνει ο άνθρωπος στην φύση παρουσιάζει εκπλήξεις αξεπέραστες. ' Ο κόσμος των μυρμηγκιών είναι μιά μοναδική στο είδος της περίπτωση. ' Η δουλεία στην κοινωνία των μυρμηγκιών δέν παραλάζει απ' αυτή των ανθρώπων ούτε στις χαρακτηριστικές της εκδηλώσεις ούτε και στα αποτελέσματα.

μο. Οί δαγκάνες τους, πού έχουν μορφή μικροσκοπικών σπαθιών, είναι ιδανικές για να τρυπούν τα σώματα των άλλων μυρμηγκιών, αλλά ακατάλληλες για τις καθημερινές εργασίες των συνηθισμένων μυρμηγκιών. Πράγματι, όταν οι Πολύεργοι βρίσκονται στή φωλιά τους ή μοναδική τους ασχολία είναι να παρακαλούν τους σκλάβους τους να τους ταΐσουν και να τους καθαρίσουν ή όπως είπε ο εντομολόγος Ούίλλιαμ Μόρτον Ούήλερ, «να τους γυαλίζουν τήν πανοπλία τους». Όταν όμως οι Πολύεργοι ετοι-

μάζουν μιαν επιδρομή, αλλάζουν εντελώς. Όρμούν έξω άπ' τη φωλιά σε πυκνές φάλαγγες και προχωρούν ακάθεκτα προς μιά φωλιά μυρμηγκιών του είδους των σκλάβων. Εξοντώνουν τους φύλακες πού αμύνονται, τρυπώντας τους τα σώματα, και μετά συλλαμβάνουν και μεταφέρουν τα κουκούλια μέ τα έμβρυα των εργατών. Οταν τα νεογνά ξεπεταχτούν άπ' τα κουκούλια δέχονται σάν αδελφούς τα μυρμήγκια πού τα αιχμαλώτισαν. Δέν κάνουν καμιά διάκριση ανάμεσα στους αληθινούς γονείς

ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΑΜΑΖΟΝΙΩΝ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ Σχηματική αναπαράσταση επιδρομής αμαζονιων μυρμηγκιών του είδους "Πολυέργκους Ρουφέσκενς" (ανοιχτού χρώματος) εναντίον κοινότητας του εδους των σκλάβων "Φόρμικα Φούσκα" (σκούρου χρώματος). Τα μυρμήγκια "Φούσκα" κάνουν τη φωληά

τους και τους Πολύεργους. Οι εργάτες ρίχνονται στη δουλειά για τήν οποία τα έχει προορίσει ή φύση, ενώ οι αφέντες επωφελούνται από τήν κατάσταση. Άφού οι σκλάβοι είναι μέλη της εργατικής τάξης δεν έχουν δικαίωμα αναπαραγωγής. Για να διατηρηθεί ο απαραίτητος αριθμός εργατών, τα μυρμήγκια του είδους των επιδρομέων διοργανώνουν περιοδικά συμπληρωματικές επιδρομές. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδη των επιδρομέων ζουν μόνο σε ψυχρά κλίματα. Παρά το γεγονός ότι ή μεγάλη πλειοψηφία των μυρμηγκιών βρίσκεται στους τροπικούς και στις εύκρατες ζώνες, κανένα από τα είδη πού ζουν σ' αυτές τις περιοχές δέν έχει σχέση μέ τη δουλεία. Αντίθετα, στα μυρμήγκια πού ζουν σε ψυχρότερα κλίματα, αυτή ή μορφή παρασιτισμού είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Οί φωλιές των μυρμηγκιών επιδρομέων αφθονούν στα δάση των βορείων περιοχών των Η.Π.Α., αλλά τέτοιες επιδρομές μπορούν να παρατηρηθούν ακόμα και σε μέρη απίθανα, σάν τήν Πανεπιστημιούπολη του Χάρβαρντ. Οί επιδρομείς υπόκεινται σ' ένα νόμο πού συνήθως λέγεται Νόμος του Έμερυ. Τό 1909, ο Κάρλο Έμερυ, ένας Ιταλός εντομολόγος,

ειδικευμένος στή μελέτη των μυρμηγκιών, παρατήρησε ότι τα είδη των παρασιτικών μυρμηγκιών είναι, από γενετική άποψη, σχετικά συγγενή προς τα είδη πού αιχμαλωτίζουν. Αυτή ή σχέση μεταξύ των επιδρομέων και των σκλάβων είναι πολύ χρήσιμη για τη μελέτη της προέλευσης του φαινομένου. Ό Δαρβίνος, πού είχε γοητευτεί από το φαινόμενο τής δουλείας των μυρμηγκιών, υπέθεσε ότι το πρώτο βήμα ήταν απλή ληστεία: τα αρχέγονα είδη άρχιζαν τις επιδρομές σε ξένες φωλιές για να βρουν τροφή, παίρνοντας δηλαδή μαζί τους τα κουκούλια για να μπορούν να τα καταβροχθίσουν μέ τήν ησυχία τους στή φωλιά τους. Αν μερικά νεογνά γλύτωναν αυτήν τήν τύχη για άρκετόν καιρό, κατέληγαν να γίνουν μέλη τής εργατικής τάξης. Σέ περιπτώσεις πού οι αιχμάλωτοι αυτοί αποδείχνονταν πιο χρήσιμοι σάν εργάτες παρά σάν τροφή, οι επιδρομείς κατέληγαν να άφιερωθούν αποκλειστικά στή σύλληψη σκλάβων. Αν και ή υπόθεση του Δαρβίνου είναι ενδιαφέρουσα, βρήκα τελευταία αποδείξεις ότι ή άμυνα τής φωλιάς και όχι ή ανάγκη τροφής ήταν ή αρχική αιτία στην εξέλιξη αυτών των ειδών. Στό Μουσείο

τους σε στεγνό χώμα κάτω από μία πέτρα. Τα ' Αμαζόνια πού κάνουν τήν επίθεση σκοτώνουν όσα "Φούσκα" αντιστέκονται τρυπώντας τα μέ τις δαγκάνες τους πού μοιάζουν μέ σπαθιά. Τα περισσότερα Αμαζόνια μυρμήγκια κουβαλάνε κουκούλια πού περιέχουν τις νύμφες "Φούσκα" για να πάνε

Συγκριτικής Ζωολογίας του Χάρβαρντ, έβαλα μαζί διαφορετικά είδη μυρμηγκιών τής οικογενείας των «Λεπτοθωράκων» πού κανονικά δέν εξαρτώνται από σκλάβους. Όταν τοποθέτησα τις φωλιές τους πιό κοντά άπ' ότι βρίσκονται κανονικά στή φύση, τα μέλη τής μεγαλύτερης φωλιάς έκαναν επίθεση στή μικρότερη και έπαιρναν μαζί τους ή σκότωναν τις βασίλισσες και τους εργάτες. Οί επιδρομείς αιχμαλώτιζαν κουκούλια και τα πήγαιναν κι αυτά στή φωλιά τους. Τότε, τα νεογνά μπορούσαν να γίνουν δεκτά και να εξελιχθούν σε εργάτες. Στίς περιπτώσεις πού αυτοί οι νέοι εργάτες ανήκαν στο ίδιο είδος, τους επέτρεπαν να γίνουν ενεργά μέλη τής φωλιάς. Αν όμως ανήκαν σε διαφορετικά είδος του γένους των «Λεπτοθωράκων», τότε ή εκτέλεση τους ήταν θέμα ωρών. Μ' αυτό το δεδομένο είναι εύκολο να φανταστούμε τήν προέλευση του φαινομένου τής δουλείας, αν παραδεχτούμε ότι το επόμενο βήμα τους θά ήταν να ανέχονται σάν εργάτες, αιχμαλώτους συγγενικών ειδών, αντί να τους σκοτώνουν. Οσο πιο στενή είναι ή συγγενική σχέση ανάμεσα στους επιδρομείς και τους αιχμαλώτους τόσο πιο εύκολα συμβιβάζονται. Έξ άλλου, ένα τέτοιο

στή φωληά τους. Οταν τα μικρά ξεπεταχθούν άπ' τα κουκούλια γίνονται σκλάβοι. Δύο μυρμήγκια "Φούσκα" πού αντιστάθηκαν είναι νεκρά, ένώ άλλα δύο άποτραβήχτηκαν στο βράχο πού είναι πάνω άπ' τη φωληά τους.

αποτέλεσμα συμβαδίζει καν με το Νόμο του Έμερυ. Ένα είδος πού φαίνεται ότι τελευταία μόνο κατέληξε να συλλαμβάνει αιχμαλώτους για να τους κάνει σκλάβους, είναι ο «Λεπτοθώραξ ο Δουλωτικός», ενα σπάνιο μυρμήγκι πού βρίσκεται μόνο σε ορισμένες περιοχές των Πολιτειών Όχάϊο, Μίτσιγκαν και Οντάριο. Ή ανατομία του είδους αυτού είναι πολύ λίγο αλλαγμένη ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επι-

δρομών, πράγμα πού σημαίνει ότι στην εξέλιξη του, το είδος αυτό μόνο τελευταία αφιερώθηκε σ' αυτόν τον τρόπο παρασιτικής ζωής. Σέ πειράματα πού έκανα με μυρμήγκια, στο εργαστήριο, αντιλήφθηκα μέχρι ποιου σημείου έχει φτάσει ο εκφυλισμός στή συμπεριφορά του «Λεπτοθώρακα του Δουλωτικού». Οπως και τα άμαζόνια μυρμήγκια, οι «Δουλωτικοί» είναι πολύ εξελιγμένοι στις επιδρομές και τον πόλεμο. Οταν έβαζα φωλιές

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΦΩΛΗΑΣ ΑΜΑΖΟΝΙΩΝ Σχηματική αναπαράσταση κοινότητας Αμαζονίων όπου οι σκλάβοι "Φόρμικα Φούσκα" (σκούρο χρώμα) εκτελούν όλες τις δουλειές "του σπιτιού". Στό κέντρο πάνω, ένας σκλάβος φέρνει ένα φτερό μύγας στή φωληά για τροφή. Άλλοι σκλάβοι ασχολούνται μέ τα αυγά, τα κουκούλια και τις νύμφες των αφεντικών τους. Τήν εποχή των επιδρομών άν μερικές νύμφες

διαφορετικών «Λεπτοθωράκων» κοντά σε φωλιά «Δουλωτικών», οι τελευταίοι διοργάνωναν εντατικές εξορμήσεις μέχρι να αιχμαλωτίσουν όλα τα κουκούλια του άλλου είδους. Στή δική τους φωλιά, οι «Δουλωτικοί» τεμπέλιαζαν, αφήνοντας σχεδόν όλη τη συνηθισμένη δουλειά στους αιχμαλώτους. Όταν απομάκρυνα για λίγο τους σκλάβους, οι Δουλωτικοί έδειχναν ενα δραματικό ζήλο για εργασία, εκτελώντας σχε-

είναι των εργατών "Φούσκα", τα αφεντικά (ανοιχτό χρώμα) δέν έχουν άλλη λύση παρά να τα περιποιηθούν (πάνω αριστερά). Τα αμαζόνια μυρμήγκια, για να φάνε, είναι υποχρεωμένα να παρακαλάνε τους σκλάβους τους να τα ταίσουν στόμα μέ στόμα (κάτω αριστερά). Αυτά τα είδη μυρμηγκιών βρίσκονται στην Ευρώπη.

δον όλες τις δουλειές πού προηγουμένως έκαναν οι σκλάβοι. Ετσι, οι Δουλωτικοί διατηρούν σε λανθάνουσα κατάσταση μιαν ικανότητα για εργασία, μιαν ικανότητα πού έχει εξαφανιστεί εντελώς σε πιό προηγμένα είδη επιδρομέων. Πάντως, οι Δουλωτικοί πού είχαν μείνει χωρίς σκλάβους δέν έκαναν πολύ σωστά τις δουλειές. Δέν τάιζαν τα μικρά τους σε κανονικά διαστήματα, δέν τα περιποιόντουσαν όπως έπρεπε, κουβαλούσαν άσκοπα εδώ κι εκεί διάφορα υλικά της φωλιάς χωρίς να τα τοποθετούν στή σωστή τους θέση και έχαναν πάρα πολύ καιρό μαζεύοντας και μοιράζοντας μέλι. Τό πιό σημαντικό είναι ότι τα μυρμήγκια πού είχαν μείνει χωρίς σκλάβους, δέν είχαν ενα βασικό χαρακτηριστικό των συνηθισμένων μυρμηγκιών: Δέν μάζευαν νεκρά έντομα ή άλλη στερεή τροφή. Αγνοούσαν μέχρι και τις τροφές πού βρίσκονταν μές στα πόδια τους. Οταν ή φωλιά άρχισε να παρουσιάζει δείγματα λιμοκτονίας και φθοράς τους επέστρεψα μερικούς σκλάβους του είδους «Λεπτοθώραξ Κουρβισπινόσους» (Curvispinosus). Οι εργατικοί σκλάβοι τακτοποίησαν γρήγορα τη φωλιά, ενώ οι επιδρομείς σχεδόν αμέσως ξανάπεσαν στή συνηθισμένη τους τεμπελιά. Δέν είναι όλα τα είδη των επιδρομέων πού χρησιμοποιούν βία για να κατακτήσουν τα θύματα τους. Σχεδόν κατά σύμπτωση ο Φρέντ Ε. Ρέγκνιερ του Πανεπιστημίου Περντιού και εγώ, ανακαλύψαμε ότι μερικά γένη έχουν πιό εκλεπτυσμένη στρατηγική. Ένώ εξετάζαμε τις χημικές ουσίες πού χρησιμοποιούν τα μυρμήγκια για να σημάνουν συναγερμό και να προστατέψουν τις φωλιές τους, ανακαλύψαμε δύο είδη επιδρομέων πού χρησιμοποιούν ουσίες εντελώς διαφορετικές από τα άλλα μυρμήγκια πού είχαμε εξετάσει ως τότε. Αυτά τα μυρμήγκια, ή «Φόρμικα Σουμπίντεγκρα» (Formica Subintegra) και ή «Φόρμικα Περγκαντέι» (Formica Pergandei) παράγουν εντυπωσιακές ποσότητες δεκυλικού, δωδεκυλικού και τετραδεκυλικού άσετάτου (όξικού άλατος). Μιά έρευνα πιό λεπτομερής τής «Φόρμικα Σουμπίντεγκρα» αποκάλυψε ότι εκτοξεύουν αυτές τις ουσίες σε γένη μυρμηγκιών πού αντιστέκονται στις επιδρομές για να μή γίνουν σκλάβοι. Τα οξέα προσελκύουν κι άλλους επιδρομείς, δηλαδή χρησιμεύουν στο να συγκεντρώνονται

Ο ΑΔΕΝΑΣ "ΝΤΥΦΟΥΡ" πού παράγει ορισμένες ουσίες και τις οποίες χρησιμοποιούν τα μυρμήγκια σάν μέσο επικοινωνίας "δια τής οσμής", είναι πολύ μεγαλύτερος στο είδος επιδρομέως "Φόρμικα Σουμπίντεγκρα" (πάνω) παρά στο είδος έπιδρομέως "Φόρμικα Σουμπσερίσεα" (κάτω). Τα "Σουμπσερίσεα" εκτοξεύουν τα οξέα τους για να προειδοποιήσουν τους συντρόφους τους ότι ύπάρχει κάποιος κίνδυνος.

μυρμήγκια αυτού του είδους εκεί πού ξεσπάει ο πόλεμος. Συγχρόνως, τα οξέα πού εκτοξεύτηκαν πανικοβάλλουν τα μυρμήγκια πού αντιστέκονται. Πράγματι,, αυτά τα οξέα είναι ισχυρά και ανθεκτικά υποκατάστατα ουσιών συναγερμού, διότι μιμούνται τις ουσίες και τα χημικά οξέα πού βρίσκονται σε γένη σκλάβων του είδους «Φόρμικα» και πού τα εκτοξεύουν για να σημάνουν συναγερμό όταν κινδυνεύει ή φωλιά τους. Έν τούτοις, τα οξέα των επιδρομέων είναι τόσο πιό ισχυρά, ώστε ή αποτελεσματικότητα τους είναι διαρκείας. Γι' αυτόν το λόγο, ο Ρέγκνιερ και εγώ τα ονομάσαμε «προπαγανδιστικά οξέα». Πιστεύουμε ότι εξηγήσαμε ένα παράξενο γεγονός, πού πρώτος το παρατήρησε ο Πιέρ Ύμπέρ έδώ και 165 χρόνια στην πρωτοποριακή του μελέτη ενός ευρωπαϊκού μυρμηγκιού - επιδρομέα του είδους

«Μύρμηξ ο Αίματόχρους» (Formica Sanguinea). Ό Ύμπέρ είχε παρατηρήσει ότι όταν μιά φωλιά έπεφτε θύμα επιδρομής, τα επιζώντα μέλη της απέφευγαν να παραμείνουν στην ίδια περιοχή, ακόμα κι αν δέν υπήρχαν άλλες κατάλληλες φωλιές. Ό Ύμπέρ σημείωσε ότι «τα μυρμήγκια ποτέ δέν επιστρέφουν στην κυριευμένη πρωτεύουσα τους, ακόμα κι' αν οι κατακτητές έχουν πιά αποτραβηχτεί στή δική τους φωλιά, ίσως διότι αντιλαμβάνονται ότι ποτέ δέν θά είναι ασφαλή εκεί, άφόσον πάντα θά υπόκεινται στις επιθέσεις των μισητών επισκεπτών τους». Ό Ρέγκνιερ και εγώ μπορέσαμε έτσι να βρούμε ενα σημαντικό στοιχείο, σχετικά μέ τήν αρχική οργάνωση των επιδρομέων. Είχαμε κάνει μιαν υπόθεση, βασιζόμενοι στην τεχνική άλλων μυρμηγκιών. Υπάρχουν μυρμήγκια-άνιχνευτές πού κατευθύνουν τους συν-

Στά 1909, ο Ιταλός μυρμηκολόγος Κάρλο Εμερυ είχε παρατηρήσει τη συγγένεια μεταξύ των επιδρομέων και των σκλάβων.Σέ κάθε ζευγάρι μυρμηγκιών τής εικόνας, ο επιδρομέας είναι αριστερά και ο σκλάβος δεξιά. Αυτά τα είδη είναι: α) Πολυέργκους Ρουφέσκενς και Φόρμικά Φούσκα, β) Ροσσομύρμηξ Προφορμικάρουμ και Προφόρμικα Να-

τροφούς- τους σε φωλιές μυρμηγκιών - σκλάβων, αφήνοντας μιά «γραμμή οσμής» απ' το στόχο ως τη φωλιά. Για να εξετάσουμε αυτή την υπόθεση φτιάξαμε ένα εκχύλισμα από σώματα των «Φόρμικα Σουμπίντεγκρα» και «Φόρμικα Ρουμπικούντα» (Formica Rubicunda: Μύρμηξ ο Ξανθόχρους), ενα άλλο είδος μυρμηγκιού που συχνά ετοιμάζει καλά οργανωμένες επιδρομές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Μετά, την ώρα που συνήθως γίνονται οι επιδρομές, τοποθετήσαμε τεχνητές γραμμές οσμής χρησιμοποιώντας ενα λεπτό πινέλο που βουτούσαμε στο εκχύλισμα που είχαμε φτιάξει. Τις γραμμές οσμής τις τοποθετήσαμε ξεκινώντας από την είσοδο τής φωλιάς, σε σημεία που διαλέξαμε στην τύχη, ενα ή δυό μέτρα πιο πέρα. Τα αποτελέσματα ήσαν δραματικά. Πολλοί από τους επιδρομείς όρμησαν έξω, έτρεξαν κατά μήκος τής γραμμής και στο τέλος σταμάτησαν στριφογυρίζοντας εδώ κι εκεί παραξενεμένοι. Όταν τοποθετήσαμε μικρές κοινότητες του είδους των σκλάβων «Φόρμικα Σουμπσερίσεα» (Formica Subsericea) στο τέλος των γραμμών, οι επιδρομείς διοργάνωσαν την επίθεση με τέτοιο τρόπο, που σε πολλά σημεία έμοιαζε με τις επιθέσεις που ετοίμαζαν όταν ακολουθούσαν τις γραμμές που τοποθετούσαν οι ανιχνευτές τους. Ή Μαίρη Τάλμποτ και οι συνάδελφοι της, στο Λίντεν-

σούτουμ, γ) Αρπαγόξενος ο Αμερικανός και Λεπτοθώραξ Κουρβισπινόσους, δ) Λεπτοθώραξ ο Δουλωτικός και Λεπτοθώραξ Κουρβισπινόσους, ε) Στρογγυλόγναθος Άλπίνους και Τετραμόριουμ Καίσπιτουμ και στ) Φόρμικα Σουμπίντεγκρα και Φόρμικα Σουμπσερίσεα.

γουντ Κόλλετζ, μελέτησαν τα είδη των έπιδρομέων «Πολυέργκους Λούσιντους» (Polyergus Lucidus: Πολύεργος ο Διαυγής) και «Άρπαγκόξενους Αμερικάνους» (Harpagoxenus Americanus: Αρπαγόξενος ο Αμερικανός) και κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα: οι επιδρομές διοργανώνονται με βάση τις γραμμές οσμής που τοποθετούν οι ανιχνευτές από τις φωλιές τους μέχρι τις φωλιές που θά γίνουν στόχος τής επιδρομής. Είναι δηλαδή πιθανό, αυτός ο τρόπος επικοινωνίας να είναι πολύ διαδεδομένος ανάμεσα στα είδη μυρμηγκιών που κάνουν επιδρομές για να συλλάβουν σκλάβους. Ή ανάπτυξη του κοινωνικού παρασιτισμού στα μυρμήγκια λειτουργεί σάν τα γρανάζια μιας μηχανής, δηλαδή, τα σπρώχνει όλο και πιό χαμηλά στην παρασιτική τους εξάρτηση απ' τους σκλάβους τους, χωρίς να τους επιτρέπει να ξαναγυρίσουν στην πρωταρχική ελεύθερη και ανεξάρτητη ζωή τους. Ένα παράδειγμα, όπου ή συμπεριφορά των μυρμηγκιών σ' αυτόν τον τομέα έχει εκφυλιστεί σχεδόν εντελώς βρίσκεται σ' ένα είδος του γένους «Στρογγυλόγναθος» (Strongylognathus), που ζει στην Ασία και την Ευρώπη. Τα περισσότερα είδη αύτου του γένους διοργανώνουν βίαιες επιδρομές με το σκοπό να βρουν σκλάβους. Έχουν χαρακτηριστικές δαγκάνες που μοιάζουν με σπαθιά, για να σκοτώνουν τα

άλλα μυρμήγκια. Έν τούτοις, το είδος «Στρογγυλόγναθος ο Τεστακαϊος» (Strongylognathus Testaceus), έχει χάσει τις πολεμικές του συνήθειες. Αν και διατηρεί ακόμα τις χαρακτηριστικές δαγκάνες του γένους του, δέν διοργανώνει επιδρομές για την ανεύρεση σκλάβων. Αντί γι' αυτό, μία βασίλισσα «Τεστακαίος» μετακομίζει στή φωλιά ενός είδους σκλάβων και ζει με τη βασίλισσα αυτού του είδους. Και οι δύο βασίλισσες γεννούν αυγά, αλλά όσα μυρμήγκια γεννιούνται απ' τη βασίλισσα «Τεστακαίος» δέν εργάζονται. Τα μυρμήγκια του είδους των σκλάβων τα ταΐζουν. Δέν ξέρουμε πώς πραγματοποιείται κατ' αρχήν η ένωση δύο βασιλισσών, αλλά το πιό πιθανό είναι ότι ή παρασιτική βασίλισσα απλώς καταφέρνει να υιοθετηθεί απ' τη νέα κοινότητα αμέσως μετά την απόδραση της από τη μητρική της φωλιά. Έτσι, ο Στρογγυλόγναθος ο Τεστακαίος δέν είναι πιά πραγματικός επιδρομέας, αφού έχει γίνει ένα πολύ προηγμένο κοινωνικό παράσιτο που εγκαθίσταται σε ξένες φωλιές. Υπάρχουν, για παράδειγμα, πολλά είδη μυρμηγκιών που φιλοξενούν παράσιτα, όπως σκαθάρια, σφήκες και μύγες, προσφέροντας τους στέγη και τροφή. Μήπως ή δουλεία στα μυρμήγκια προσφέρει κανένα μάθημα στο ανθρώπινο είδος; Μάλλον όχι. Ή δουλεία στους ανθρώπους είναι

ΜΙΚΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ ΣΕ ΓΥΑΛΙΝΟ ΘΑΛΑΜΟ. Αποτελείται από το σπάνιο είδος Λεπτοθώραξ ο Δουλωτικός και το είδος σκλάβων Λεπτοθώραξ Κουρβισπινόσους. Ο Δουλωτικος που βρίσκεται στό Οχάιο Μίτσιγκαν και Οντάριο μόνο πρόσφατα αφιερώθηκε στή "σκλαβοθηρία". Ενας Δουλωτικος φαίνεται καθαρά στό κέντρο τής φωτογραφίας. Από κάτω του φαίνονται τρεις σκλάβοι. Τα λευκά αντικείμενα είναι προνύμφες και των δυο ειδών. Αν αφαιρεθούν απ' την κοινότητα οι σκλάβοι, οι Δουλωτικοί προσπαθούν να εκτελέσουν τις απαραίτητες εργασίες τής φωληάς, αλλά δέν τα καταφέρνουν.

ένας ασταθής κοινωνικός θεσμός, πολύ ενάντιος προς τα ηθικά συστήματα που έχουν αναπτύξει οι περισσότερες ανθρώπινες κοινωνίες. Ή δουλεία στα μυρμήγκια είναι μιά γενετική προσαρμογή ορισμένων ειδών και δέν μπορούμε να πούμε ότι έχει περισσότερη ή λιγότερη επιτυχία από την προσαρμογή των ειδών του αντίθετου στρατοπέδου. Τα μυρμήγκια που συλ-

λαμβάνουν σκλάβους αποτελούν ένα ενδιαφέρον και σαφέστατο παράδειγμα εξέλιξης συμπεριφοράς, αλλά οι αναλογίες που παρουσιάζουν με την ανθρώπινη συμπεριφορά είναι τόσο ελάχιστες που δέν μας επιτρέπουν να τις χρησιμοποιήσουμε για ηθικά ή πολιτικά διδάγματα. Edward Ο. Wilson

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Λόγω τής μεγάλης συροής συνεργασιών προς το περιοδικό από αναγνώστες, αποφασίσαμε την καθιέρωση ειδικού τμήματος με τίτλο "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ". Στίς σελίδες που θά διατεθούν για το τμήμα αυτό θά παρουσιάζονται κάθε μήνα οι καλλίτερες συνεργασίες που θά φτάνουν στα γραφεία. Οι συνεργασίες αυτές θά αποστέλλονται σε δύο αντίγραφα δακτυλογραφημένα, το δέ μέγεθος τους δέν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεπερνά τις 8-10 σελ. δακτυλογραφημένες. Εάν τα κείμενα είναι εύκολο να πλαισιωθούν από φωτογραφίες πρέπει αυτές να αποστέλλονται ή να γράφονται οι πηγές άπ' όπου μπορούν να ληφθούν. Απαραίτητη είναι ή αναγραφή των βιβλιογραφικών σημειώσεων. Κείμενα ανυπόγραφα δέν δημοσιεύοντα, όπως επίσης και κείμενα που δέν έκπληρούν τους παραπάνω όρους. Ή διεύθυνση του περιοδικού πιστεύει ότι έτσι συμβάλει θετικά στην δημιουργία ενός κοινού πόλου έλξης των αναγνωστών δίνοντας τους παράλληλα την δυνατότητα να εκφραστούν. Οι συνεργασίες θά ελέγχονται από την Σύνταξη και τους ειδικούς συνεργάτες του περιοδικού. Οσοι από τους αναγνώστες αποστέλλουν συνεργασίες θά πρέπει στον φάκελλο αποστολής να γράφουν εκτός των άλλων και το εξής: "Γιά την στήλη "Συνεργασιές αναγνωστών" ώστε να μήν μπλέκονται φάκελλοι με την υπόλοιπη αλληλογραφία. Όσα δέ από τα κείμενα αυτά μπορούν να πλαισιωθούν από το περιοδικό με φωτογραφικό υλικό αυτό θά γίνεται. Τα κείμενα θα έχουν σχέση μόνο με τα θέματα που ερευνά το περιοδικό. Καλλιτεχνικού, λογοτεχνικού, πολιτικού ή οποιασδήποτε άλλης μορφής κείμενα δέν θά παρουσιάζεται. Τα κείμενα είτε παρουσιαστούν είτε όχι δέν επιστρέφονται. Θά αναφέρουμε τους λόγους για τους όποιους κάποιο κείμενο θά θεωρείται ακατάλληλο για δημοσίευση. Η στήλη "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ" θά αρχίσει από το τεύχος Απριλίου 1976 Ν.11

ΚΛΕΙΠΕΟΛΟΓΙΑ

οι μυστηριωδεις γραφες

της σαχαρας

Μιά μεγάλη έρημος και ένα τεράστιο ερωτηματικό. Χαμένες πολιτισμικές κοιτίδες που φανερώνουν την έκταση του ανθρωπίνου πολιτισμού σ' ένα κόσμο που σήμερα καλύπτεται από κινούμενη άμμο. Τό ανεξιχνίαστο πρόσωπο τής Σαχάρας δέν άφίνεται εύκολα για εξερεύνηση.

SOLAS BONCOMPAGNI

Α

υτή η τεράστια, και μάλιστα ερημωμένη, έκταση που πάει από τον Νείλο στο Ρίο ντε Ορο και από το Μαρόκο στη Λίμνη Τσάδ, ίσως να είναι ακόμα πολύ πλούσια σε κρυμμένους θησαυρούς, που ή ανακάλυψη τους θα μπορούσε να επιφέρει επανάσταση στις γνώσεις που έχομε για τους αρχαίους αφρικανικούς, ασιατικούς και ευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Πράγματι, πολύ λίγα έχουν ανακαλυφθεί και πολύ περισσότερα μένουν ν' ανακαλυφθούν κατά μήκος των αρχαίων ποταμών με τις έπο-

λιθωμένες κοίτες (ου ί ν τ ι α ν ) και τα κοχύλια, στα τραπεζοειδή οροπέδια ( χ α μ μ ά ν τ α ) , στα βουνά ( γ κ έ μ π ε λ ) , άπ' τίς αμμώδεις εκτάσεις (έ ρ γ κ ) μέχρι τις βραχώδεις περιοχές (ρ έ γ κ). Τό αφιλόξενο κλίμα με την ανυπόφορη ζέστη και ή ξηρασία του εδάφους, είναι οι σπουδαιότεροι λόγοι για τους οποίους καθυστέρησαν οι έρευνες, αν και, άπ' όσα ξέρουμε μέχρι τώρα, μπορούμε να βεβαιώσουμε με σιγουριά ότι, στην προϊστορία, ή Σαχάρα είχε μεγάλο πληθυσμό, διότι άπ' την παλαιολιθική εποχή στην νεολιθική, πα-

Σκηνή κυνηγιού με τοξότες που έχουν ουρά. 10

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς ρουσιάστηκε μιά προοδευτική αποξήρανση, που ξεκίνησε με τη λεγόμενη «φάση των βροχών» για να φτάσει στη «φάση της ξηρασίας». Ετσι εξηγείται γιατί στην πρώτη φάση το κλίμα ήταν εντελώς διαφορετικό άπ' το σημερινό και γιατί στη βόρεια Αφρική δημιουργήθηκαν στα πανάρχαια χρόνια οι καλύτερες προϋποθέσεις για την εγκατάσταση λαών που ερχόντουσαν από άλλες, εντελώς ακατάλληλες για ζωή, περιοχές. Αυτές οι περιοχές πρέπει να βρισκόντουσαν πιο νότια. Ά π ό εκεί οι ξηρασίες θά πρέπει να έδιωξαν τους λαούς εκείνους που κατοικούσαν στή ζώνη των μεγάλων λιμνών της ανατολικής Αφρικής και αυτοί, κατεβαίνοντας τον Ανω Νείλο, κατευθύνθηκαν στην τότε γόνιμη περιοχή τής Σαχάρας (Αιθιοπικό-Σαχαριανή μετανάστευση). Ισως βέβαια να προερχόντουσαν και από το βορρά, δηλαδή άπ' την Ευρώπη, διότι οί περίοδοι των βροχών τής Αφρικής έχουν μιαν αντιστοιχία με τους διαφόρους ευρωπαϊκούς παγετώνες, οι οποίοι σκέπαζαν ολόκληρη την Ευρώπη από το Βόρειο Πόλο μέχρι και την Δορδόνη στή Γαλλία. Είναι λοιπόν φανερό ότι αστάθμητοι κλιματολογικοί παράγοντες επηρέασαν εκείνη την μακρόχρονη περίοδο, που ξεκινάει άπ' την παλαιολιθική εποχή και φτάνει μέχρι τη νεολιθική, προκαλώντας μετακινήσεις, εγκαταστάσεις, επαφές μεταξύ ετερογενών λαών, για τις όποιες σήμερα, είναι

πολύ δύσκολο ν' ανακαλύψουμε στοιχεία, και ίχνη που να μας βοηθοϋν στο να εξακριβώσουμε λεπτομερώς την προέλευση τους. Εντούτοις, είναι δυνατόν, χάρη στους παραλληλισμούς που μπορούν να γίνουν με βάση τις συνεχείς ανακαλύψεις προϊστορικών υπολειμμάτων, να γίνει μιά επαλήθευση αυτών των υποθέσεων. «Οι βορειοαφρικανικές βραχογραφίες», λόγου χάρη, «έχουν στενή σχέση με τις σπηλαιογραφίες της νότιας Γαλλίας και της βόρειας Ισπανίας». Αυτές οι βραχογραφίες που με πολύ κόπο ανακαλύφθηκαν στα βάθη των σπηλαίων αποκαλύπτουν το υψηλό επίπεδο τέχνης όπου είχαν φτάσει οι προϊστορικοί καλλιτέχνες, και με πόση μαεστρία χρησιμοποιούσαν τα λίγα χρώματα που γνώριζαν. Αποκαλύπτουν πώς ο άνθρωπος είχε, άπ' την αρχή, έντονη φαντασία, πώς εκείνοι οι λαοί βρέθηκαν στην ανάγκη να αναπτύξουν μιά κοινωνικότητα, οχι μόνο από την κοινή ανάγκη της επιβίωσης, αλλά και χάρη σ' ένα συμβολισμό άμεσα συνδεδεμένο με ορισμένες τελετουργίες και παραδόσεις. Με λίγα λόγια, όλο εκείνο το παράξενο «φολκλόρ» που μας άφησαν σαν μήνυμα με την πρωτόγονη τέχνη τους. Ή προοδευτική αποξήρανση που σίγουρα έγινε στη διάρκεια της νεολιθικής εποχής, καθώς αποδεικνύει ή απολιθωμένη χλωρίδα της Σαχάρας για την οποία ή μέθοδος του ραδιοάνθρακα δίνει τις χρονολογίες 3.450 - 2.800 π.Χ., προκάλεσε οπωσδήποτε νέα μεταναστευτικά κύματα προς την κεντρική Αφρική, την Ευρώπη και την Αίγυπτο. Αυτό θα εξηγούσε και τη στενή σχέση της σαχαριανής τέχνης της βραχογραφίας με τους πολιτισμούς της Αιγύπτου, των Μυκηνών, κλπ. Για την αποξήρανση της αρχαίας λεκάνης της Σαχάρας, εκτός από τις αλλαγές, του κλίματος, μπορεί να είχε σημαντική επιρροή και μιά πιθανή παρέκκλιση του Νείλου και του Νίγηρα. Αν βέβαια, πρέπει να υποθέσουμε μιά παρέκκλιση εντελώς φυσική, οι αμφιβολίες παραμένουν. Θά μπορούσαμε να μάθουμε ολόκληρη την ιστορία της Αιγύπτου, μόνον άν βρίσκαμε ολόκληρο το ιστορικό έργο του Μανέθωνα. «Οί εντελώς άγνωστες ή σχεδόν άγνωστες περίοδοι αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα της ιστορίας της Αιγύπτου : από τις 30, τουλάχιστον, δυναστείες που αναφέρει ο Μανέθωνας, μόνο έντε-

Βάρκα σε υγρή επιφάνεια. Ντύσιμο, χτένισμα και στολίδια θυμίζουν τις αρχαίες αιγυπτιακές συνήθειες.

κα έχουν αρκετά λεπτομερή περιγραφή». Θά μαθαίναμε με σιγουριά αν ή υπόθεση του γεωμέτρη Λεόν Μαγιού ότι «το μυστικό του Νείλου είναι κλεισμένο μέσα στή Μεγάλη Πυραμίδα» έχει κάποια ιστορική βάση, ή, τότε, αν ο Νείλος, έστω και τεχνητά, άλλαξε ή επέκτεινε την κοίτη του αργά, με το πέρασμα των αιώνων, ώσπου να δημιουργήσει το τεράστιο σημερινό του Δέλτα - που δεν υπήρχε πρώτα - αρδεύοντας και γονιμοποιώντας έτσι την αιγυπτιακή γη. Ό Ηρόδοτος έγραψε : «Μου διηγόντουσαν οι (Αιγύπτιοι) ιερείς ότι ο π ο τ α μ ό ς (Νείλος) έ τ ρ ε χε τότε πολύ κοντά στις αμμώδεις περιοχές των

Η φυλή των προγόνων των Φούλμε (άνω). Σημερινό γυναικείο χτένισμα Φούλμε στή Γουϊνέα (κάτω).

11

Κοπάδι σε κίνηση του οποίου ή προοπτική σε βάθος θυμίζει τις βραχογραφίες της Αλταμίρα.

λόφων προς τη Λιβύη: αλλά ο Μένης, εκατό περίπου σ τ ά δ ι α πιό πάν ω από τη Μ έ μ φ ι δ α , έφραξε το νότιο παρακλάδι του ποταμού και, αφού α π ο ξ ή ρ α ν ε την παλιά του κ ο ί τ η , έβαλε να σ κ ά ψ ο υ ν ενα κ α νάλι και έτσι ο ποταμός άρχισε να τρέχει ανάμεσα στις δύο οροσειρές». Σύμφωνα λοιπόν μ ε αυτή τη μαρτυρία, ή παρέκκλιση φαίνεται ότι έγινε τεχνητά. Ενα άλλο στοιχείο που επιβεβαιώνει την ύπαρξη θάλασσας στή Σαχάρα μέχρι την Ανω Αίγυπτο και το Σουδάν είναι ότι όταν ο Καμβύσης έστειλε έ ν α σ τ ρ α τ ό ενάντια στους Αμμωνες, αυτός ο στρατός

έφυγε από τις Θήβες και, πηγαίνοντας προς την Αιθιοπία, έφτασε σ ε μια « ό α σ η π ο υ α π έ χ ε ι α π ό τ ι ς Θ ή β ε ς ε π τ ά μέρες πορεία μέσα από την έρημο και το όνομα αυτής της π ε ρ ο χ ή ς είν α ι , σ τ α ε λ λ η ν ι κ ά , Νήσ ο ς τ ω ν Μ α κ ά ρ ω ν». Πράγματι στή «θάλασσα τής Σ α χάρας» θα έπρεπε να υπάρχουν πολλά νησιά, κέντρα πολιτισμού με μεγάλο ενδιαφέρον (τα τ ο π ω νύμια, όπως θα δούνε παρακάτω, είναι πολύ χρήσιμα γι' αυτές τις ιστορικές μελέτες). Ό ίδιος ο Ηρόδοτος, τέλος, μας δίνει τη βεβαίωση ότι το Δέλτα του Νείλου είχε δημιουργηθεί πρόσφατα : «Υπήρξε μιά εποχή όπου οι Αιγύπτιοι δέν εί-

χαν κ α θ ό λ ο υ γ ή . Πράγματι, το Δέλτα, όπως βεβαιώνουν οι ίδιοι, δέν ε ί ν α ι π α ρ ά τό προϊόν των προσχώσεων του π ο τ α μ ο ύ : σάν ν α λέμε, γή πρόσφατης εμφάνισης». Και λοιπόν ; Καταλαβαίνουμε περίφημα ότι ή έλλειψη των υδάτων του Νείλου από τη «θάλασσα της Σαχάρας», στή νεολιθίκή εποχή, επιτάχυνε σημαντικά την διαδικασία «άγονοποίησης» που είχε κιόλας αρχίσει στην περιοχή. Γι' αυτό και οι αρχές· του αιγυπτιακού πολιτισμού έχουν στενή σχέση με τη σειρά αυτών των γεγονότων, τα οποία, αν θέλουμε, αποτέλεσαν, καθώς λέει ο Φράνκφορτ, τ ο δ υν α μ ι κ ό των αρχαίων αφρικανικών πολιτισμών. Γι' αυτό καταλαβαίνουμε ακόμα γιατί «ο Τ ο υ νμπη θεωρεί την κάθοδο των προϊστορικών Αιγυπτίων στην έλώδη κοιλάδα του Νείλου σάν α ν τ ί δ ρ α σ η στην αποξήρανση της βόρειας Αφρικής». Ισως ακόμα και ο Νίγηρας, με την προοδευτική υπαναχώρηση των έλωδών υδάτων της εσωτερικής θάλασσας, να χρειάστηκε να βρει άλλη διέξοδο προς τον κόλπο της Γουϊνέας. Έν τούτοις, μέχρι σήμερα, δέν έχουμε καμιά ιστορική μαρτυρία που να επιβεβαιώνει μιά τέτοια υπόθεση. Ή τεράστια «θάλασσα της Σαχάρας» θα έπρεπε να είναι το «κατάλοιπο» ενός απέραντου αφρικάνικου κόλπου που ανοιγόταν στον Ατλαντικό Ωκεανό και που, ξεκινώντας από την οροσειρά του Ατλαντα, έφτανε μέχρι τη σημερινή Αίγυπτο, το Σουδάν, το Τσαντ, και μετά έστριβε δυτικά, όπου οι αρχαίες ακτές θα έπρεπε να φτάνουν μέχρι τους σημερινούς λόφους του Φούτα Τζαλόν, συνεχίζοντας και μέχρι το Νίμπα. Μπροστά σ' αυτόν τον τεράστιο κόλπο θα βρισκόταν ή μυστηριώδης νήσος «Ποσειδωνίς», μέρος μιας πιο μεγάλης γήινης έκτασης, της λεγόμενης Άτλαντίδας, που, μετά

Σκηνή κυνηγιού. Αξιοσημείωτες οι λεπτομέρειες του κυνηγού και τής καμηλοπάδραλης. 12

Αναπαράσταση της τελευταίας περιόδου, τής λεγομένης "ιππικής" τον θρυλικό καταποντισμό της, περιορίστηκε σε λίγα νησιά : Πράσινο Ακρωτήριο, Κανάριες και Αζόρες. Ό μυθικός καταποντισμός τής Άτλαντίδας θα βοήθησε σίγουρα - χάρη σε κάποιο παιγνίδι γεωλογικών μετατροπών - στην ανύψωση εκείνης της αφρικανικής ακτής που, σήμερα, ενώνει το Φοϋτα Τζαλόν με το Μαρόκο, περιορίζοντας έτσι τον κόλπο τής Σαχάρας σε μια μεγάλη εσωτερική θάλασσα με πολλά νησιά σαν το Χόγκαρ, το Τιμπέστι και το Γκέμπελ Άουνάτ. Είναι δύσκολο να πούμε αν υπήρξαν άρχαίες επαφές ανάμεσα στους επιζήσαντες τής τρομερής ατλαντικής τραγωδίας και στους άρχαιοαφρικανικούς πολιτισμούς, διότι δεν μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για έναν πολιτισμό που κυριολεκτικά τον κατάπιε- ή θάλασσα και να βεβαιωθούμε αν ορισμένες τελετές ή ορισμένες παραδόσεις που τελικά μεταδόθηκαν στους μεσανατολικούς πολιτισμούς έχουν κάποια σχέση ή κάτι κοινό μ' εκείνους. Πάντως ή βραχογραφική τέ-

χνη τής Σαχάρας παρουσιάζει συχνά τόση τελειότητα που μας κάνει να αμφιβάλλουμε και ν' αρχίσουμε να πιστεύουμε ότι έφτασε σε κείνο το σημείο χάρη σε κάποια επαφή με ξένους, σίγουρα πολύ πιο προοδευμένους από τους

λαούς που είχαν εγκατασταθεί νωρίτερα εκεί. Ό αρχαιολόγος Φαμπρίτσιο Μόρι ανακάλυψε πάρα πολλές βραχογραφίες στο Άκακο και στο Τασσίλι και αυτές οι ανακαλύψεις του μας επέτρεψαν να γνωρίσουμε έναν ολόκληρο άγνωστο κόσμο στενά συνδεδεμένο με τους «μεσογειακούς» και, φυσικά, με τον αιγυπτιακό. Ηδη από την «προποιμενική» περίοδο, μερικές βραχογραφίες έχουν, αν και πρωτόγονες, μιά δύναμη εκφραστικότητας στην αναπαράσταση ζώων, μιά πανίδα πλούσια σε σκηνές κυνηγιού, όπου οι τοξότες έχουν μιά ουρά κολλημένη στη μέση τους, όπως συνήθιζε να κάνει ο μυθικός Μένης, Ιδρυτής τής πρώτης αιγυπτιακής δυναστείας, και όπως φαίνεται και στην αναπαράσταση του Νάρμερ (εικόνα 1). Καί ακόμα και αυτή ή «βάρκα μαγικοθρησκευτικού χαρακτήρα», που εμφανίζεται πάνω σε μιά «υγρή επιφάνεια», θυμίζει, όχι μόνον τη υπόθεση ότι υπάρχει ή «Θάλασσα τής Σαχάρας», αλλά και τον στενό δεσμό που συνδέει αυτούς τους σαχαριανούς λαούς με τον αιγυπτιακό. Αρκεί να παρατηρήσουμε το ντύσιμο, το αιγυπτιακό στυλ χτενίσματος, ορισμένα διακοσμητικά (όπως το φτερό), και να τα συγκρίνουμε δλα αυτά με «μερικές προδυναστικές αιγυπτιακές ζωγραφικές αναπαραστάσεις σε κεραμικό» (εικόνα 2). Ανθρωποειδές ον ντυμένο ολόκληρο με παράξενη διαστημική στολή και κράνος. Βράχοι του Σεφαρ (ΣαΧάρα). 13

Είναι επίσης αξιοσημείωτο το πώς ορισμένες μαγικοθρησκευτικές τελετές, ίσως μάλιστα πένθιμες, ξαναβρίσκονται στις συνήθειες των μελλοντικών πολιτισμών της ανατολής, και πώς οι σαχαριανοί ήξεραν από τότε τη διαδικασία μουμιοποίησης καθώς αποδεικνύει ένα εύρημα που ανάγεται στα 5.400 χρόνια από σήμερα, και τέλος, το πώς ή χρησιμοποίηση προσωπίδων με αναπαράσταση ζώων θυμίζει, λόγου χάρη, την αιγυπτιακή συνήθεια της μάσκας του Άνούβι. Σέ μερικές βραχογραφίες εμφανίζονται λαοί «όχι μαύροι», που χαρακτηρίζονται από ένα καθαρογραμμένο προφίλ, με μαλλιά μακριά και ίσια, και βαμμένα ανοιχτόχρωμα, που πολλές φορές θυμίζουν ένα τέλειο χρώμα ρόζ, σίγουρα "μεσογειακού" τύπου, ένώ το ίδιο χτένισμα χρησιμοποιούν και σήμερα οι Φούλμπε, φυλή «όχι μαύρη» και των οποίων το όνομα Π έ λ ς σημαίνει άκριβώς κόκκινο. Νά 'ναι αλήθεια οι μυστηριώδεις Φούλμπε απόγονοι κάποιας αρχαίας έπιμειξίας ; Νά 'ναι αυτοί οι πρωταγωνιστές της αρχαίας αιθιοπικο - σαχαριανής μετανάστευσης ή μήπως έφτασαν απ' το βορρά ; Χρησιμοποιούσαν λεπτά σκερπάνια, το «μπούμεραγκ» 14

και, όπως φαίνεται και άπ' τη βραχογραφία, ήταν ήδη ενωμένοι σε φυλή (εικόνα 3). Ή παρουσία βοσκών βαμμένων με πράσινο χρώμα θυμίζει τη σπάνια συνήθεια της χρησιμοποίησης χρωμάτων που γινόταν στις προδυναστικές και πρωτοδυναστικές αιγυπτιακές περιόδους. Έξ άλλου ή παρουσία του συνηθισμένου ήλιου ανάμεσα στα κέρατα ορισμένων βοοειδών στη «βόρειο» περίοδο και ή χρησιμοποίηση του «ουραίου» στή «ποιμενική» περίοδο αποτελούν μέρος χαρακτηριστικών αιγυπτιακών συνηθειών (εικόνα 4). Για ν' αντιληφθούμε το βαθμό καλλιτεχνικής τελειότητας που είχαν επιτύχει αυτοί οι αρχαίοι λαοί της Σαχάρας, άρκεϊ να παρατηρήσουμε την τέλεια τεχνοτροπία τους, που παρουσιάζουν ορισμένες σκηνές κυνηγίου (εικόνα 5) και την αντιστοιχία μιας κίνησης ολοκλήρου κοπαδιού σε προοπτική με τα σχέδια και τις βραχογραφίες που φαίνονται ακόμα στην Αλταμίρα (εικόνα 6) Ή αποξήρανση της Σαχάρας προκάλεσε την αργή παρακμή της τέχνης στις βραχογραφίες της μεταποιμενικής περιόδου, οπόταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά και εντελώς ξαφνικά

Μια από τις εκπληκτικές βροχογρα το άρμα συρόμενο από άλογα (εικόνα 7). Ε ί ν α ι ε π ί σ η ς αξ ι ο σ η μ ε ί ω τ ο το π ώ ς ορ ι σ μ έ ν ε ς συνήθειες, προλήψεις, γραφές και ένας απόκρυφος συμβολισμός των λεγομέμένων δεισιδαιμόνων φυλών σάν τους Φούλμπε, τους Ντάουντα, τους Τ έ μ π ο υ , τούς Γκαρ α μ ά ν τ ι κ α ι ε ι δ ι κ ά αυτών των τελευταίων, που θεωρούνται δισέγ-γονα των α ρ χ α ί ω ν Τουαρέγκι, χάνονται στα βάθη του παρελθόντος, και μας κάνουν να υποθέτουμε μιά αρχέγονη επαφή με υποτιθέμενες ι ε ρ α τ ι κ έ ς τ ά ξ ε ι ς, που θα έπρεπε να αποτελούνται από τους σοφούς των « α τ λ ά ν τ ω ν » και των «Α ι θ ι ό π ω ν ». Τό

φίες του Τασσίλι που έδωσε το όνομα της λεγομένης "αρειανης σύμβολο της σβάστικας που συχνά εμφανίζεται ζωγραφισμένο στο στήθος των Τ ο υ α ρ έ γ κ , κ α ι τ ο «λ ί τ ζ α μ » (βέλο πάνω στο πρόσωπο) με διαφορετικά χρώματα (άσπρο για τους σκλάβους και μαύρο για τους ευγενείς) θα μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά είναι π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α . Πάντα σχετικά μ' αυτή τη φυλή των νομάδων αξίζει να θυμηθούμε την π α ρ ά ξενη συνήθεια ( π ο υ λέγ ε τ α ι «Ά χ ά λ») να συγκεντρώνονται το βράδυ αμέσως μετά τη δύση, για να εκλέξουν κάθε φορά κι από μία σουλτάνα (βασίλισσα) κάτω από τη διεύθυνση της οποίας γιορτάζουν με τραγούδια και χορούς μέχρι αργά τη νύχτα. Α υ τ ό θυμίζει π α ν ά ρ χ α ι ε ς νυχτερινές συνήθειες που παρατηρήθηκαν σε «σ ε λ η ν ι αν ι α κ έ ς τ ε λ ε τ έ ς » κ α ι π ού

υπάρχουν στις αρχαίες κελτικές φυλές. Αλλά έ κείνο που αφορά την κ λ ε ι π ε ολογική έρευναείναικάτι πλούσια ίχνογραφικά σχέδια που ανακαλύφθηκαν π ρ ό σ φ α τ α στο Τασσίλι και αναπαριστάνουν παράξενα ανθρώπ ι ν α ό ν τ α , ή πολύ μικρά ή με γιγάντιο ανάστημα, με κεφάλια τόσο στρογγυλά που, σήμερα, μας κάνουν να σκεφτόμαστε διαστημικά κράνη και κατά συνέπεια κάποια αρχαία αποικία ανθρωποειδών από το Σύμπαν. Σέ μιά μεγάλη ζωγραφιά αυτής τής περιόδου, που έμεινε να λέγεται «άρειανή», εμφανίζεται μιά μεγάλη φιγούρα απρόσωπη, πάνω από τρία μέτρα ψηλή, μπροστά στην οποία υποκλίνονται, σηκώνοντας τα χέρια σε παράκληση κατά την αιγυπτιακή συνήθεια, μερικές ιθα-

γενείς γυναίκες (εικόνα 8), το δέ σύνολο φαίνεται να είναι αφιερωμένο σε κάποια παλιά τελετή γονιμότητας. Αλλά μιά βραχογραφία δ ε ί χ ν ε ι ακόμα π ι ο κ α θ α ρ ά ένα όν ντυμένο ολόκληρο με μιά παράξενη διαστημική στολή που τελειώνει σ' ένα αλλόκοτο κράνος. Οι γνώμες των ερευνητών είναι διχασμένες, αλλά οι λεπτομέρειες τής βραχογραφίας είναι τόσο καθαρές που μας αφήνουν κατάπληκτους, προ πάντων αν σκεφτούμε ότι βρίσκεται εκεί, στους βράχους του Σεφάρ (Σαχάρα), κάπου εφτά χιλιάδες χρόνια και ότι μας είναι γνωστό μόνο από το 1965, δηλαδή, τότε που το ανακάλυψε ο Γάλλος Άνρί Λότ (εικ.9). Solds Boncomhagni 15

ο ανθρωπος πειραματοζωο ANTONIO PITASSI Αν υπάρχουν πράγματι οι εξωγήινοι και μάς παρακολουθούν τότε θαυμάσια θα μπορούσαν να μάς χρησιμοποιούν και για πειραματόζωα. Οι συντηρητικοί θα μάς κοροϊδεύουν ενώ οι οπαδοί των εξωγήινων πιθανόν να ζηλεύουν τον ήρωα τής ιστορίας αυ-

τής.

Η

περίπτωση αυτή, στάθηκε αφορμή μιας μακράς και επιμελημένης επισκόπησης, από το δόκτορα Ορλάντο Φόντες, που είναι ένας από τους σοβαρότερους ερευνητές των φαινομένων των ιπταμένων δίσκων, και διατέλεσε και εκπρόσωπος τής Βραζιλίας για ένα διάστημα στην APRO, τον οργανισμό έρεύνης για τα διαστημικά φαινόμενα, στις ΗΠΑ, και στην υψηλή στρατιωτική διοίκηση τής Βραζιλίας. Ό πρωταγωνιστής τής ιστορίας μας ρωτήθηκε πολλές φορές και με σύγχρονες μεθόδους, και δέν περιέπεσε σε καμιά αντίφαση. Αντιστάθηκε σε όλες τις δελεαστικές παγίδες που του στήθηκαν για να επισημανθεί αν ο άνθρωπος μας ενδιαφερόταν μόνο να γίνει διάσημος ή ν' αποκτήσει χρήματα μ' αυτόν τον τρόπο. Υποβλήθηκε σε πλήρη ιατρική εξέταση, σωματική και ψυχική, και επέδειξε τέλεια ισορροπία. Είχε τη φήμη τίμιου και σοβαρού εργαζομένου άνθρωπου. Όμως το αποτέλεσμα τής κλινικής εξέτασης του ήταν το σπουδαιότερο σημείο για την αληθοφάνεια τής ιστορίας του, και αυτό ήταν που έδωσε ένα τέλος στην περίπτωση του. Ιδού πώς διηγείται ο ίδιος τα γεγονότα : Ονομάζομαι Άντόνιο Βίλλας Μπόας και είμαι ηλικίας 23 ετών. Ζω με την οικογένεια μου σ' ένα αγρόκτημα που έχουμε κοντά στο Σάν Φρανσίσκο ντί Σάλες, στο Μί-

16

Μεταφρ. Κλειώ Κοασίν

νας Τζερέο, σε μικρή απόσταση από τα σύνορα τής πολιτείας του Σάν Πάολο. Εχω δυο αδελφούς και τρεις αδελφές και είμαι ο προτελευταίος των αδελφών. Συνήθως εγώ εργάζομαι τη νύχτα. Είμαι ανύπαντρος και ύγειής. Τή νύχτα τής 15ης Οκτωβρίου 1954 εργαζόμουν μόνος μου με το τρακτέρ μου. Εκανε κρύο και ο ουρανός ήταν καθαρός και γεμάτος άστρα. Κατά τη μία, είδα ξαφνικά στον ουρανό ένα άστρο κόκκινο που έλαμπε τόσο, ώστε να φαίνεται μεγαλύτερο από τα άλλα. Ό μ ω ς δέν ήταν άστρο, γιατί σε λίγο άρχισε να μεγαλώνει πολύ γρήγορα, κατευθυνόμενο προς το μέρος που βρισκόμουν. Κατέβηκε ταχύτατα και, στα 50 σχεδόν μέτρα, σταμάτησε πάνω άπ' το κεφάλι μου, φωτίζοντας το γύρω έδαφος σάν να ήταν μέρα, με ένα φώς άσπρο, τόσο δυνατό ώστε εκμηδενιζόταν το φώς των προβολέων του τρακτέρ μου. Τα είχα χα-

μένα γιατί δέν ήξερα τι να κάνω. Σκέφτηκα να πηδήξω απ' τη μηχανή μου και να φύγω τρέχοντας, όμως ή φρεσκοσκαμμένη γη θα ήταν μεγάλο εμπόδιο στην μετακίνηση μου. Εμεινα λοιπόν σ' αυτή την αγωνία ένα ή δύο λεπτά, ένώ εν τω μεταξύ το φωτεινό αντικείμενο, κατεβαίνοντας σιγά σιγά, βρισκόταν τώρα γύρω στα 15 μέτρα μπροστά μου. Ηταν ένα παράξενο αντικείμενο, σχήματος στρόγγυλου, τυλιγμένο σ' ένα μώβ φώς με ένα μεγάλο προβολέα με κόκκινο φώς μπροστά του. Εμοιαζε με ένα αυγό σε πολύ μακρύ σχήμα, με τρία μεταλλικά ανοίγματα στην πλώρη που έβγαζαν ένα λαμπρό φώς. Στό επάνω μέρος του ήταν ένα είδος θόλου που γύριζε με μεγάλη ταχύτητα, βγάζοντας ένα λαμπρό μώβ φώς. Αυτό το φώς πήρε ένα χρώμα πράσινο όταν το αντικείμενο προσγειώθηκε και ελάττωσε την περιστροφική του κίνηση.

Ο δημοσιογράφος Τζαο Μαρίνς που πρώτος έφερε στο φώς τής δημοσιότητας την παράξενη εμπειρία του Αντώνιο Βιλλας Μπόας.

Πρόσωπο με πρόσωπο μ' ένα παράξενο διαστημικό άνθρωπο.

Με το τρακτέρ δεν μπόρεσα να απομακρυνθώ παρά ελάχιστα μέτρα. Τό μοτέρ έσβησε και οι προβολείς χαμήλωσαν. Προσπάθησα να ξαναβάλω σε κίνηση τη μηχανή, άλλα μάταια. Πήδησα τότε κάτω και άρχισα να τρέχω. Ομως ήδη είχα χάσει πολύτιμα δευτερόλεπτα. Είχα κάνει λίγα βήματα, όταν ένα χέρι με σταμάτησε πιάνοντας το μπράτσο μου. Ό διώκτης μου ήταν κοντου αναστήματος. Εφτανε μόλις στον ώμο μου. Φορούσε ένα είδος στολής και είχε το κεφάλι εντελώς σκεπασμένο με διαστημικό σκάφανδρο. Γύρισα απότομα και ένα σπρώξιμο με έκανε να πέσω στο έδαφος με το πλευρό, σε απόσταση δύο μετρων περίπου. Στό σημείο αυτό ήρθαν δίπλα στον πρώτο άλλοι τρεις παρόμοιοι τύποι και μου έπιτέθηκαν από το πλάι και από μπροστά. Μ' έπιασαν άπ' τα χέρια και τα πόδια και με σήκωσαν. Τό όχημα βρισκόταν σε απόσταση 1 ή 2 μέτρων άπ' τη γη, στηριζόμενο πάνω σ' ένα τρίποδα. Είχε μιά μισάνοιχτη πόρτα και μιά σκάλα από το ίδιο ασημένιο υλικό που ήταν φτιαγμένο όλο το σκάφος. Μεταφέρθηκα μέσα, κι αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο. Άφού μπήκαμε μέσα, βρεθήκαμε σε μιά μικρή τετράγωνη αίθουσα, φωτισμένη έντονα από πολλές φωσφορίζουσες λάμπες, μικρές και τετράγωνες, που ήταν τοποθετημένες στην οροφή. Ή αίθουσα εσωτερικά ήταν εντελώς άδεια. Έν ολω ήταν 5 άτομα και αυτοί με μετέφεραν σ' έναν άλλο χώρο σχήματος οβάλ και πολύ μεγαλύτερο του πρώτου. Εκεί μέσα αισθάνθηκα πολύ καλύτερα ίσως γιατί ή εξωτερική πόρτα είχε κλείσει και δέν είχα πλέον καμιά ελπίδα να διαφύγω. Αυτή ή αίθουσα είχε μιαν ασημένια φωτεινή επένδυση, ενώ ένας κύλινδρος βρισκόταν στη μέση άπ' την οροφή ώς το πάτωμα, χονδρύτερος στα δύο άκρα και λεπτότερος στη μέση σε σχήμα πολύ παράξενο. Κατάλαβα αμέσως οτι έπρεπε να ήταν ο άξονας του οχήματος. Σέ μιαν άκρη υπήρχε ένα τραπέζι με πολλές περιστρεφόμενες καρέκλες, όλα μεταλλικά. Εμεινα όρθιος αρκετά λεπτά, συγκρατούμενος άπ' τα μπράτσα από δύο άτομα, που έν τω μεταξύ άρχισαν να συνομιλούν μεταξύ τους.

Είπα συνομιλία, μά στην πραγματικότητα ήταν ένας ιδιωματισμός γλώσσας που δέν είχα ποτέ ξανακούσει. Ή τ α ν ένας μακρόσυρτος ήχος σαν το θρήνο τών σκυλιών. Δέν ξέρω τίποτα άλλο που να άποδίνει καλύτερα αυτόν τον παράξενο τρόπο συνομιλίας. Οι ήχοι τους ήταν μακρόσυρτοι σιγανοί, σε εναλλασσόμενη "μουσική" κλίμακα και συγχρόνως συνεχώς τρεμουλιαστοί. Οταν τα γρυλίσματα τελείωσαν, φαίνεται ότι συνεννοήθηκαν τί να κάνουν με μένα και άρχισαν και οι πέντε να μου βγάζουν δια της βίας τα ρούχα μου. Αντιστάθηκα, αλλά αυτοί επέμειναν περισσότερο, χρησιμοποιώντας βίαιες χειρονομίες, αλλά προσπαθώντας να μή μου κάνουν κακό.

Στό εσωτερικό του διαστημόπλοιου το αίμα τρέχει χωρίς πόνο.

Βρέθηκα εντελώς γυμνός και γεμάτος φόβο ακόμα. Ενας άπ' τους πέντε με πλησίασε και με ένα είδος σφουγγαριού άρχισε να περνά ένα υγρό πάνω σ' όλο το σώμα μου. Ηταν ένα υγρό ανοιχτόχρωμο αλλά πηχτό και άοσμο, που στέγνωνε πολύ γρήγορα. Οδηγήθηκα στή συνέχεια από τους άλλους τρεις προς μιά πόρτα που ήταν απέναντι από την πόρτα που μπήκαμε, και που άνοιγε προς το εσωτερικό. Παρατήρησα αμέσως μιά φωτεινή επιγραφή στο πάνω μέρος της με ψηφία εντελώς διαφορετικά άπ' τα δικά μας. Ή αίθουσα που μπήκαμε ήταν μικρή και τετράγωνη. Καθώς κοίταζα, ή πόρτα ξανάκλεισε και δέν φαινόταν κάν ότι στο χώρισμα υπήρχε πόρτα. Τό άνοιγμα άπ' το όποιο μπήκα εξαφανίστηκε και ή επιφάνεια φαινόταν εντελώς μονοκόμματη. Μετά άνοιξε πάλι και μπήκανε δύο άτομα, κρατώντας δύο σωλήνες από λάστιχο ή κάτι τέτοιο, κόκκινου χρώματος, μάλλον χονδρούς και μακριούς περίπου ένα μέτρο. Ή άκρη του ενός σωλήνα τοποθετήθηκε μέσα σ' ένα δοχείο διαφανές με λεπτό στήριγμα ενώ την άλλη άκρη, που είχε μιά μυτερή προεξοχή σάν βεντούζα, την κολλήσανε στο πηγούνι μου. Είδα τότε το αίμα μου να μεταγγίζεται στο δοχείο, που γέμισε το μισό. Δέν αισθάνθηκα κανένα πόνο, άλλα είχα την εντύπωση ότι μου στεγνώνανε το δέρμα. Κάνανε το ίδιο και με το δεύτερο σω-

λήνα παίρνοντας αίμα από ένα άλλο σημείο του πηγουνιού μου, αλλά αυτή τη φορά το δοχείο γέμισε μέχρι πάνω. Άφού έγινε αυτό, οι διώκτες μου, αποχώρησαν, αφήνοντας με μόνο, δέν ξέρω για πόση ώρα. Στή μέση του δωματίου είδα ένα μικρό ντιβάνι σκεπασμένο μ' ένα χνουδωτό ύφασμα και όχι τόσο άνετο για να μπορέσει να ξαπλωθεί κανείς. Γιατί δέν ήταν ούτε μακρύ, ούτε κοντό. Κουρασμένος από την πάλη που έκανα και τη συγκίνηση, αισθάνθηκα μιά παράξενη μυρωδιά που μου έφερε ναυτία. Ήταν σάν να άνέπνεα έναν αέρα που μύριζε καμένο ύφασμα. Εξετάζοντας τους τοίχους με προσοχή, είδα μερικούς μεταλλικούς σωλήνες, τρυπητούς, άπ' όπου έβγαινε ένας γκριζωπός καπνός που διαλυόταν στον αέρα. Οταν ή ναυτία μου μεγάλωσε, πήγα σε μιά γωνιά και έκανα εμετό. Μέχρι τότε πολύ λίγα πράγματα είχα καταλάβει για τα όντα που με είχαν αιχμαλωτίσει γιατί όλοι φορούσαν στολές γκρίζες και σκάφανδρα βαρύτερα άπ' την πίσω μεριά του κεφαλιού τους και με μιά μεταλλική μικρή προεξοχή μπροστά, τρίγωνη, που έφτανε ώς τη μύτη τους. Αυτή ή προεξοχή είχε δύο στρογγυλά γυάλινα ανοίγματα, πίσω άπ' τα οποία είδα δύο μάτια πολύ μικρότερα άπ' τα δικά μας, ίσως λόγω των φακών. Πάνω άπ' τα ανοίγματα των ματιών τα σκάφανδρα φάρδαιναν τόσο ώστε να σκεφτεί κανείς ότι τα κεφάλια τους ήταν πολύ μεγαλύτερα άπ' όσο ενός φυσιολογικού ανθρώπου. Απ' τά σκάφανδρα έξέρχονταν τρεις σωλήνες που φτάνανε μέχρι τη μέση της στολής τους, όπου και μπαίνανε μέσα στην στολή. Τα μανίκια τελειώνανε σε γάντια γκρίζου χρώματος με πέντε δάχτυλα. Τα παντελόνια και τα παπούτσια φαίνονταν ενωμένα σάν να σχηματίζανε ένα μονοκόμματο σύνολο. Τα παπούτσια ήταν πολύ μεγάλα και με χονδρές σόλες. Οί στολές δέν είχανε τσέπες, ούτε κουμπιά, αλλά στο ύψος του στήθους ήταν ένα είδος κόκκινης ασπίδας που έδινε φωτεινές ανταύγειες. Ά π ' την ασπίδα ξεκινούσε μιά λωρίδα μεταλλικού υφάσματος, ή μετάλλου και ενωνόταν με μιά φαρδιά ζώνη, χωρίς κανένα συνδετήρα ή κόμπο. Εκτός άπ' τον πρώτο εξωγήινο που με είχε πιάσει και με είχε ρίξει κάτω, όλοι οι άλλοι ήταν σχεδόν στο ύψος μου και, αν εξαιρέσουμε το σκάφανδρο και τίς χονδρές σόλες, πρέπει να ήταν ψηλοί ώς 1,57 μ. 17

"Ερως δια της βίας. Μετά από πολλήν ώρα ή πόρτα άνοιξε πάλι. Οι εκπλήξεις για μένα δέν είχαν τελειώσει. Μπήκε μια γυναίκα χωρίς στολή και χωρίς σκάφανδρο. Ηταν εντελώς γυμνή. Τα μαλλιά της ήταν σχεδόν άσπρα, ίσια και λιγοστά. Κοντού αναστήματος, γύρω στο 1.35 μ., με μάτια γαλανά, ίσια μύτη, τα χαρακτηριστικά του προσώπου της πολύ έντονα, μυτερό πηγούνι και χείλη λεπτά, σχεδόν αδιόρατα. Έν σχέσει με το ύψος της ήταν πολύ καλοφτιαγμένη και οι προθέσεις έγιναν αμέσως αντιληπτές. Ηθελε να κάνει έρωτα μαζί μου. Οσο κι αν προσπαθούσα να σκεφτώ άλλα πράγματα εκείνη τη στιγμή αναγκάστηκα να υποταχτώ στή σαγήνη αυτού του πλάσματος και ενώθηκα μαζί της. Μετά άπ' αυτό μου έδωσαν τα ρούχα μου και με κατέβασαν άπ' το διαστημόπλοιο.

Απομακρύνθηκα γρήγορα. Έ δ ώ τελειώνει ή αφήγηση του Βίλλας Μπόας και αρχίζει μιά σει-

ρά ερωτηματικών : Αυτή ή γυναίκα ανήκε στην ίδια φυλή με τους άλλους που φορούσαν στολή; Και στην περίπτωση αυτή το αέριο που ανέπνευσε ο Βίλλας Μπόας ήταν ένα μίγμα για να μπορέσει ν' αναπνεύσει και αυτή μαζί τ ο υ ; Η αυτή ήταν το αποτέλεσμα μιας διασταύρωσης γήινου με εξωγήινους, ή τέλος ένα πειραματόζωο που δημιουργήθηκε για ένα πείραμα αναπαραγωγής άπ' τον πλανήτη μας. Κατά τον πρωταγωνιστή της απίθανης ιστορίας αυτή ή γυναίκα γρύλλιζε τρεμουλιαστά, ακριβώς όμοια όπως και οι σύντροφοι της. Στήν αφήγηση του Βίλλας Μπόας έξ άλλου υπάρχουν πολλές περίεργες λεπτομέρειες πάνω στο σχήμα και την κατασκευή του διαστημόπλοιου. Ά π ό αυτές, για να μήν πάρουμε πολύ χρόνο, θα σας παραθέσουμε μόνο μερικές. Κατά την απογείωση, το σκάφος υπερυψώθηκε άπ' τη γη μερικά μέτρα, τράβηξε τα τρία στηρίγματα που του χρησίμευσαν για βάσεις, μέχρι που εξαφανίστηκαν. Υψώθηκε καμιά πενηνταριά μέτρα και σταμάτησε για λίγο, υπέρλαμπρο ακόμα. Ό θόλος άρχισε να γυρίζει ιλιγγιωδώς, το χρώμα, μετά από πολλές αποχρώσεις πήρε ένα ζωηρό κόκκινο και χωρίς κανένα βίαιο κραδασμό με μιά μικρή κλίση έφυ-

'Ο δόκτωρ 'Ορλάντο Φόντες ενώ εξετάζει τον πρωταγωνιστή τής ιστορίας. Ή εξέταση έγινε μεγάλη προσοχή και το αποτέλεσμα υπήρξε εκπληκτικό. Πλήρης αυθεντικότητα του περιστατικού. Ανω- Ο αγρότης Αντώνιο Βίλλας Μπάας. Δεξιά- Αναπαράσταση ενός εξωγήινου σύμφωνα με τα λεγόμενα του Βίλλας Μπόας. Αριστερά-Σχέδιο ενός μυστηριώδους και αγνώστου αλφαβήτου ίσως, που ο Αντώνιο είδε ατό εσωτερικό του διαστημοπλοίου. 18

γε σαν βλήμα προς τα δυτικά. Σέ λίγες στιγμές έγινε σαν ένα φωτεινό άστρο στον ουρανό. Συνολικά ο Άντόνιο Βίλλας Μπόας έμεινε στο διαστημόπλοιο γύρω στις τέσσερεις ώρες. Δέν είναι μιά απλή αφήγηση. Μέχρι έδώ αυτή ή ιστορία είναι πολύ διαφορετική από πολλές ιστορίες που μιλάνε για ιπτάμενους δίσκους, προσγειώσεις, συναντήσεις με εξωγήινους κ.λ.π. Ομως είναι πάντα μιά ιστορία χωρίς αποδείξεις που θα την επικυρώσουν. Το μόνο πιστευτό σημείο είναι ο αυστηρός ιατρικός έλεγχος που έγινε στον Βίλλας Μπόας και οι επιστημονικού επιπέδου ερωτήσεις που του έγιναν έν σχέσει με αυτό που του συνέβη. Και άπ' τη μιά πλευρά και άπ' την άλλη, απεδείχθη ότι ο άνθρωπος αυτός βρέθηκε εκτεθειμένος σε ακτινοβολίες όχι βέβαια θανατηφόρες, αρκετές όμως ώστε να του προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές για πολλούς μήνες. Αϋπνία, κούραση, πόνους σ' όλο του το σώμα, κεφαλαλγίες, ανορεξία, κάψιμο στα μάτια και συνεχή δάκρυα. ΔερματιΣυνέχεια στή σελίδα 64

Διεθνής Βιβλιοπαρουσίαση Γιά να ευχαριστήσουμε το πλήθος των αναγνωστών μας αρχίζουμε από αυτό το τεύχος κάθε μήνα να παρουσιάζουμε την διεθνή βιβλιοπαρουσίαση. Ενα απάνθισμα από τα βιβλία που εκδίδονται διεθνώς και είναι συναφή με τα θέματα του περιοδικού μας.

Κάτε Νίσσεν: ENTHULLUNGEN EINER HELLSEHERIN, 224 σελ. 10 είκ. 25 έλβ. φρ. ( Αποκαλύψεις ενός μέντιουμ: εμπειρίες του παρελθόντος, οράματα του μέλλοντος). Ή διάσημη Γερμανίδα μέντιουμ, γνωστή από τον τύπο και την τηλεόραση, μιλάει για τη ζωή της και τς εμπειρίες της. Είχε προβλέψει τον β Παγκόσμιο Πόλεμο και τώρα π.χ. προβλέπει συνταρακτικά γεγονότα που έχουν άμεση σχέση με τους ανθρώπους τής σημερινής εποχής. Εκδοτικός οίκος ROUTLEDGE AND KEGAN, Λονδίνο, (Αγγλικά) Δρ Ουέν Κουάν Τσού/W.Α.Σέρριλλ: ΤΗΕ ASTROLOGY OF I CHING, 550 σελ. περίπου 8 λίρες, ύπό έκδοσιν (Ή 'Αστρολογία τόυ Ί Τσίνγκ).- Μιά άποψη για την εξέλιξη τής γής —σε χρόνο και μέγεθος— βασισμένη στις αλλαγές των 64 έξαγραμμάτων του Ι Τσίνγκ παρουσιάζεται σ' αυτή τη μελέτη των αστρολογικών σχέσεων του Ί Τσίνγκ. 'Εκδοτικός οίκος ARISTON VERLAG, Γενεύη, (Γερμανικά) Δρ. Μίλαν Ρύζλ: ASW TRAINING.240 σελίδες, 28 ελβετικά φράγκα, (Μέθοδος "Ψ" για την ενεργοποίηση τής Έκτης Αίσθήσεως)— Μιά ενδιαφέρουσα εισαγωγή στο θέμα των Υπερφυσικών Ικανοτήτων και και τής Ψυχοκινησίας μαζί με ένα συστηματικό πρόγραμμα ασκήσεων για την ανάπτυξη του ψυχικού δυναμικού. Διατίθενται επίσης: 3 Κασσέτες λόγκ-πλαίη με ομιλίες του συγγραφέα, 48 ελβετικά φράγκα.) Δρ Μίλαν Ρύζλ: JESUS - GROSSTEST MEDIUM ALLER ZEITEN, 228 σελ. 10 εικόνες, 28 ελβετικά φράγκα, (Ιησούς, το μεγαλύτερο μέντιουμ όλων των εποχών: τα θαύματα τής βίβλου σάν παραψυχολογικά φαινόμενα). Έρευνα με μεθόδους υπερφυσικών ικανοτήτων για τη ζωή και το έργο του Ιησού, του Ηλία, του Μωϋσή και του Ά γ . Ι ω ά ν νου του Βαπτιστή, που δίνει μιά εντυπωσιακή άπόδειξη για τις χρήσεις των υπερφυσικών ικανοτήτων στην έρευνα και αποκαλύπτει νέες πλευρές των βιβλικών αναφορών.

Φ.Αανιέρ Γκράχαμ: THE RAINBOW BOOK, 225 σελ. πολλές εικόνες, 4,50 λίρες, ύπό έκδοσιν. (Τό ουράνιο τόξο). - Τό ουράνιο τόξο έχει μαγευτική ομορφιά, με βάση τη σημασία του χρώματος από φυσικής και μεταφυσικής πλευράς, αυτό το βιβλίο ερευνά την έννοια του ουράνιου τόξου για αρχαίους και σύγχρονους ζωγράφους, ποιητές, επιστήμονες και θεολόγους. εγκυκλοπαίδεια του ουράνιου τόξου: μύθος και παράδοση, φυσική και μεταφυσική. Εκδοτικός οίκος ULRICH HUTER, Μόναχο, (Γερμανικά). Τσάρλς Μπέρλιτζ: DAS BERMYDA DRIECK, 225 σελ. 53 είκ. 25 γερμ. μάρκα. (Τό τρίγωνο των Βερμούδων!.- Στό τρίγωνο που σχηματίζουν ή Φλόριντα το Πόρτο Ρίκο και οι βερμούδες, πλοία και αεροπλάνα γίνονται άφαντα, εξαφανίζονται από προσώπου γής Από το 1945 πάνω από χίλια άτομα χάθηκαν σ' αυτή την περιοχή ένώ 100 πλοία και αεροπλάνα εξαφανίστηκαν χωρίς ν' αφήσουν ίχνη. 'Ο συγγραφέας ερευνά δεδομένα, ωκεανογραφικά στοιχεία, θεωρίες για "κενά χρόνου" και μυθολογικές εξιστορήσεις. Πάπους (Δρ. Γ.Ανκώς): DIE KABBALA, 336 σελ. 23 είκ. 12 πίνακες 2 χάρτες, 34,80 γερμ. μάρκα, (Η Κάββαλα).- Επανέκδοση του περίφημου έργου για τον παραδοσιακό εβραϊκό αποκρυφισμό του σχεδόν μυθικού Γάλλου άποκρυφιστού Πάπους Περιέχει την ιστορία τής Κάββαλας, σκοπό, μέθοδο, θεωρία και πρακτική εφαρμογή ανάλυση μυστικιστικών απόψεων, χαρίσματα και ελαττώματα των "72 διανοιών" και μαγικές συνταγές για τον εξορκισμό τους. Πλούσια βιβλιογραφία. Ζάν Μπαπτίστ Ντελακούρ: WEICHE SATAN, 225 σελ. 12 εικόνες, 31 ελβετικά φράγκα, (Ύπαγε οπίσω μου Σατανά).- Μία επιτομή πρακτικών εξορκισμών του Διαβόλου από τους ιστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα με αντικαταβολή του γερμανικού κειμένου και του πρωτότυπου λατινικού "RITUALE RAMANUM" (Ρωμαϊκό Τελετουργικό) με βάση το πρωτότυπο των τελετών εξορκισμού του βατικανού. Άλφρεντ Χέρρινγκ-Άρλμπαχ: ATLANTIS GING UNTER-EUROPA,DU AUCH 268 σελ. 25 έλβ. φρ. (Ή Ατλαντίδα χάθηκεθα χαθεί κι ή Ευρώπη;).- Πού, πότε και γιατί καταποντίστηκε ή Ατλαντίδα, άν και πώς μπορεί να σωθεί ή Ευρώπη από μιά παρόμοια καταστροφή.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ

Τα οράματα τής ζούγκλας του Γιουκάταν, κατά την γνώμη του συγγραφέα αυτού του άρθρου, πιθανόν να οφείλ ται στην χρήση ναρκωτικών. Ίσως να αληθεύει αλλά μάς φαίνεται λίγο ακατανόητο ο λαμπρός πολιτισμός των προκολομβιανών αυτών λαών να δημιουργήθηκε άπο παραισθησιογόνα.

Μ

ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ PIERRE ESPAGNE Μετάφρ.

20

Μαρία Μανέττα

όλις τώρα αρχίζουμε μέσα στα εργαστήρια μας να διεισδύουμε στην περίεργη κατάκτηση των παραισθήσεων που είναι μάρτυρες επίφοβοι ή επιζητούμενοι της βαθιάς ψυχολογίας. Ό συγγραφέας του άρθρου αυτού ετοιμάζει ένα βιβλίο για το πώς επεξεργάζονται και μεταβάλλονται ορισμένοι Άμερικανοϊνδιάνικοι μύθοι. Ξέρει κανείς το ρόλο που παίζει ο σαμανισμός (θρησκεία παλιά της ανατολικής Σιβηρίας) και τις τεχνικές του εκστάσεις, καθώς και το ρόλο των παραισθησιογόνων μυκήτων στις θρησκείες της προκολομβιανής Αμερικής. Γι' αυτό ο συγγραφέας πειραματίστηκε στον εαυτό του με μερικά παραισθησιογόνα και αυτά τα πειράματα του επέτρεψαν να κατανοήσει καλύτερα το βασικό ρόλο που παίζει το υποσυνείδητο στη δημιουργία κοινών μύθων στο σύνολο της ανθρωπότητας. Πρόκειται για μιά περιπέτεια, λιγότερο θεαματική από την κατάκτηση της σελήνης από τον άνθρωπο, αλλά που, στο μέλλον, μπορεί ν' ανατρέψει την ανθρωπότητα. Είναι ή συστηματική εξερεύνηση του σύμπαντος της παραφροσύνης που επιχείρησαν μερικοί σκαπανείς· τα πρώτα αποτελέσματα αυτών των θορυβωδών ταξιδιών αρχίζουν να γίνονται γνωστά, και, ήδη, ή ψυχιατρική επωφελείται από αυτές τις έρευνες. Πρό καιρού μερικοί σκέφτηκαν να μεταβάλλουν τη συμπεριφορά, την ψυχική διάθεση και την ευφυΐα, ακόμα, του ανθρώπου, χρησιμοποιώντας φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Αυτό έγινε μόνον όταν ή επιστημονική έρευνα αντικατέστησε τον εμπειρισμό του παρελθόντος. Αυτό που χθες ακόμα ήταν προσπάθεια των ποιητών ή των περιέργων, να ανακαλύψουν δηλαδή «άλλες αιτίες», εσωτερικές, έγινε τώρα ή ψυχοφαρμακολογία, με άπειρα μέσα, αν και λίγο γνωστά. Μεταξύ των τρόπων εξερεύνησης διανοητικών ασθενειών, ή ανάλυση τών ονείρων που πρότεινε ο Ιωάννης Ντελέ, έπαιρνε κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών μιά σημαντική θέση. Μέ τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, τον τύπο, το κοινό άρχίζει να ακούει να μιλούν για τη μεσκαλίνη, την ψιλοκυβίνη, το LSD 25 ή λυσσεργικόν οξύ. Αυτά τα χημικά στοιχεία βρίσκονται στή βάση της όνειροάνάλυσης. Πρόκειται για φάρμακα που μεταβάλλουν την εγκεφαλική δραστηριότητα, βυθίζοντας το άτομο που τα παίρνει μέσα στο χώρο του φανταστικού. Ά π ό πρώτη όψη το ψυχοθεραπευτικό ενδιαφέρον τέτοιων στοιχείων ίσως να φανεί μικρό. Εντούτοις, φαίνεται ότι βρίσκεται κανείς μπρος σε αληθινά αντίδοτα δηλητηρίων που εξυπηρετούν πολύ τους ψυχιάτρους. Αν χρησιμοποιούμε τον όρο «αντίδοτο δηλητηρίου», είναι γιατί όλο και περισσότερο φαίνεται ότι ή δραστηριότητα του εγκεφάλου είναι συνδεδεμένη με σημαντικά χημικά φαινόμενα στην επιφάνεια των νευρικών κυττάρων και ότι οι χημικές διαταραχές είναι υπεύθυνες για ένα μεγάλο αριθμό παραφροσύνης.

Είναι σπουδαίο, πριν να εξετάσουμε το παρελθόν και το μέλλον των παραισθησιογόνων φαρμάκων, να εξηγήσουμε σύντομα πώς τα χημικά φαινόμενα παρεμβαίνουν μέσα στο μηχανισμό της σκέψης. Κανείς δεν αγνοεί σήμερα ότι ή εγκεφαλική δραστηριότητα είναι κυρίως ηλεκτρική. Σιγά - σιγά ανακαλύπτουν τί είναι ο σύνθετος εγκεφαλικός μεταβολισμός. Ξέρουν με βεβαιότητα ότι ο ενεργητικός μεταβολισμός του εγκεφάλου είναι έργο των υδατανθράκων. Για να χρησιμοποιήσει ο εγκέφαλος όσο το δυνατόν καλύτερα τη γλυκόζη που του φέρνει το αίμα, πρέπει ή οξυγόνωση του εγκεφαλικού ιστού να είναι σημαντική και κανονική. Ή ενέργεια που αποδίδει ή μεταφορά υδατανθράκων στον εγκέφαλο, χρησιμοποιείται για τη γενική λειτουργία του εγκεφάλου, δηλαδή για να εξασφαλιστεί ή συνοπτική μετάδοση και για να γίνονται μερικοί μεταβολισμοί στο εσωτερική του νευρικού κυττάρου, μεταβολισμοί που ίσως να σταματήσουν ή να μεταβληθούν μέτή μεταφορά χημικών ουσιών από το αίμα. Φαίνεται ότι μερικά χημικά σώματα, καταλύτες των μηχανισμών του μεταβολισμού ή ψυχοτρόπα, δέν διασχίζουν αυτό που ονομάζουμε αίματο-έγκεφαλεκό διάφραγμα, ψυχολογικό διάφραγμα μεταξύ των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο και το νευρικό ιστό. Φαίνεται μερικές φορές ότι αυτό το διάφραγμα παύει να είναι αδιαπέραστο. Τότε, ουσίες ξένες προς τον κανονικό εγκέφαλο, διαπερνούν το νευρικό ιστό και, με μεταβολή του μεταβολισμού του νευρικού ίστού, προκαλούν διαταραχές λίγο ή πολύ σοβαρές. Δέν πρόκειται εδώ παρά μόνο για υπόθεση,αλλά ή πείρα απέδειξε ότι ή εισαγωγή μέσα στο φλεβικό σύστημα ορισμένων χημικών ουσιών, προκαλεί, μετά από λίγα λεπτά, μιά σημαντική αλλαγή των εγκεφαλικών ρευμάτων, καθώς δείχνει το σχεδιάγραμμα του έγκεφαλοδιαγράμματος. Δέν έχουμε σκοπό να μελετήσουμε εδώ όλα τα χημικά σύνθετα που παρεμβαίνουν στή λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτό που χρειάζεται να συγκρατήσουμε, είναι ότι μπορεί κανείς να ενεργήσει επί του εγκεφάλου χρησιμοποιώντας χημικά προϊόντα, εισαγόμενα ή λαμβανόμενα από το στόμα. Οταν το αίματο - εγκεφαλικό διάφραγμα διασχίζεται άπ' αυτές τις ουσίες, παρευρίσκεται κανείς σε μιά βαθιά αλλαγή ή σε μιά μεταβολή των εγκεφαλικών λειτουργιών. Συναθροίζουν, υπό το όνομα των «ψυχοτρόπων», τα φάρμακα που επενεργούν στή λειτουργία του εγκεφάλου. Τα πρώτα ψυχοτρόπα που ανακαλύφθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην ψυχοθεραπευτική, υπήρξαν τα ψυχοληπτικά, δηλαδή τα υπνωτικά βαρβιτουρικά όπως το φενομπαρμπιτάλ, ή μή βαρβιτουρικά όπως το χλοράλ, τα ηρεμιστικά όπως τα άντιϊσταμικά, τα άντισπασμωδικά, τα χαλαρωτικά και τα νευροληπτικά. Τα ψυχοληπτικά χρησιμοποιούνται ευρέως από τους πρακτικούς, τόσο για να καταπολεμήσουν τις ψυχοσωματικές διαταραχές όσο και για τη μακρά θεραπεία νευρώσεων, για να μήν αναφέρουμε παρά μόνο αυτές τις δύο περιπτώσεις. Πρό ολίγου, τα μέσα για τη θεραπεία των εγκεφαλικών διαταραχών πλουτίστηκαν μ' έναν άλλο τύπο ψυχοτροπικών φαρμάκων και φαρμάκων κατά της κατάπτωσης. Τα ψυχοτονικά αυξάνουν τη διανοητική απόδοση, και την προσοχή του ατόμου. Τα θυμό - άναληπτικά, ή τα φάρμακα κατά της κατάπτο)σης, ένεργούν αντίστροφα από τα ψυχοτονωτικά, δηλαδή ελαττώνουν τη διανοητική απόδοση. Αν τα θυμό - άνα-

Φυλλάδιο φαρμακευτικού κώδικα της Δρέσδης, χειρόγραφο μαντικό, των Μάγια, έπί χάρτου άμαρυλλίδος, 4ος αιών μ. Χ. Σέ κάθε μέρα και μήνα αυτού του ημερολογίου αντιστοιχεί ένας πολιούχος θεός.

ληπτικά είναι αποτελεσματικά για την καταπολέμηση των καταστάσεων κατάπτωσης, τα ψυχοτονωτικά αυξάνουν την κατάσταση άγχους, όταν βρίσκεται σε λανθάνουσα μορφή στο άτομο. Τέλος υπάρχει μιά τρίτη κατηγορία ψυχοτρόπων, τα ψυχοδυσληπτικά. Είναι εκείνα που ονομάζουν «παραισθησιο21

Τα πρόσωπα των θεών Μάγια ξεφεύγουν από το ανθρώπινο. Απατηλές υπάρξεις, που φαίνονται άτι έχουν ξεφύγει από την "νοερή νύχτα" και που έν τούτοις πλουτίζουν ένα συναφές Πάνθεο, και είναι τα κλειδιά του ορατού και αοράτου Σύμπαντος.

22

γόνα». Γνωστά, εμπειρικά, από πολλούς λαούς στην αρχαιότητα, δέν είναι παρά λίγος καιρός που σοφοί, όπως ο Ρότζερ Χέιμ και ο Ιωάννης Ντελέ, για να αναφέρουμε μόνο τους Γάλλους, επιχείρησαν, συστηματικά, σημαντικές έρευνες με αυτούς τους «δημιουργούς παροξυσμών». Ηδη μερικά απ' αυτά τα φάρμακα πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες στους ψυχοπαθείς, όχι μόνο στή διάγνωση αλλά και στη θεραπεία μερικών ασθενειών, όταν οι ασθενείς εϊχαν χάσει κάθε επαφή με το περιβάλλον τους. Πριν να κάνουμε ένα σύντομο γύρο στον κόσμο των παραισθησιογόνων, ας δούμε ποια είναι τα πιο σπουδαία άπ' αυτά. Ή μεσκαλίνη είναι ένα άλκαλοειδές, που περιέχεται μέσα στο Πεγιότλ, κάκτο της κεντρικής Αμερικής. Ή λήψη του Πεγιότλ, ή του άλκαλοειδούς του, προκαλεί μιαν ευφορία που συνοδεύεται από διαταραχές της αντίληψης, ενώ συγχρόνως δημιουργούνται και παραισθήσεις στην δράση, έγχρωμες, που δέν σταματούν να εκτυλίσσονται μπρος στο άτομο. Ενα από τα πιό παράξενα από τα οφειλόμενα στή μεσκαλίνη φαινόμενα είναι ή μεταβολή των αντιληπτών ήχων σε έγχρωμα οράματα. Φαίνεται ότι ή μεσκαλίνη επιτρέπει την απελευθέρωση, σε άτομα που έχουν προσβληθεί από ψυχασθένεια, σά να είχαν χαμηλώσει τα διαφράγματα τα ανορθωμένα από το υποσυνείδητο και ο άρρωστος μπορεί τότε να εκφράσει ελεύθερα εκείνο που, μέχρι τη στιγμή που πήρε το φάρμακο, ήταν κρυμμένο στο πιό βαθύ μέρος του έαυτοϋ του. Ή ψιλοκυβίνη είναι ένα άλκαλοειδές, προερχόμενο από έναν τροπικό μύκητα. Αυτό το φάρμακο φαίνεται ότι «συντρίβει τα διαφράγματα», μ' έναν έντονο ερεθισμό των ψυχικών εντυπώσεων. Ψυχικές συγκρούσεις, περασμένες και κρυμμένες στο πιό βαθύ μέρος της μνήμης, «επανέρχονται στην επιφάνεια». Και το άτομο ξαναζεί και εκφράζει τα πιό συγκεχυμένα συναισθήματα, χωρίς να υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στή συνείδηση και το υποσυνείδητο. Συγχρόνως, το άτομο ελευθερώνεται και μπορεί ν' αρχίσει, απελευθερωμένο από τα συμπλέγματά του, ένα διάλογο με τον ψυχίατρο. To LSD 25, σύνθετο του λυσσεργικού οξέος, άλκαλοειδές εκχύλισμα του μύκητα της σίκαλης, μύκητα παρασιτικού των σιτηρών, όταν ληφθεί, προξενεί ευφορία ή κατάπτωση, ανάλογα με την προδιάθεση του ατόμου, αλλά ή λήψη του προξενεί επίσης σημαντικές διαταραχές στην αντίληψη και παραισθήσεις, ιδίως αν καταναλίσκεται σε δόσεις πολύ μικρές. Τό αποτέλεσμα διαρκεί αρκετές ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων το άτομο αισθάνεται το σώμα του σε άσχημη κατάσταση. To LSD 25 φαίνεται αποτελεσματικό στή θεραπεία σοβαρών ψυχασθενειών και νευρικών ενοχλήσεων. Πριν πολλούς αιώνες ήδη, τα παραισθησιογόνα είναι γνωστά στους ανθρώπους. Πρέπει ν' ανατρέξουμε μακριά μές στο χρόνο, να διατρέξουμε απέραντες εκτάσεις, για να ακολουθήσουμε τα ίχνη ιερών μυκήτων με εξαιρετικές δυνάμεις. Πρώτοι ίσως, οι κυνηγοί της παλαιολιθικής ανωτέρας εποχής, κατανάλωσαν μύκητες «δηλητηριώδεις». Ενας άπ' αυτούς φυτρώνει παντού στην Εύρασία, είναι ο περίφημος άμανίτης, και περιέχει άλκαλοειδή, συγγενή της ψιλοσίνης. Οι Σιβηρικοί λαοί, τον καταναλίσκουν. Δέν είναι απίθανο, ο άμανίτης να είναι υπεύθυνος για τη σιβηρική θρησκεία, το σαμανισμό. Ή καταληψία στην οποία ένα άτομο περιέρχεται στο σαμανισμό, καθώς περιγράφεται από πολλούς συγγραφείς, φαίνεται πράγματι σαν ένα

φαινόμενο που οφείλεται στη λήψη άλκαλοειδών. Ό Σαμάνος της σιβηρικής αυτής θρησκείας, μέσα σε πραγματικό παροξυσμό, χορεύει, ουρλιάζει και τραγουδά, περνά από κρίσεις γέλιου ή θυμού και κατόπιν βυθίζεται απότομα σε ένα βαθύ λήθαργο, άπ' τον όποιο εξέρχεται αρκετές ώρες αργότερα. Διηγείται τότε ένα μυθικό ταξίδι, κατά τη διάρκεια του οποίου χρειάστηκε να παλαίψει εναντίον δαιμόνων, μάχες τρομακτικές που συνοδεύονται πάντα από το διαμελισμό του σαμάνου, μέλος προς μέλος, μέχρι τη στιγμή που ο ταξιδιώτης θριαμβεύει επί τέλους εναντίον των τεράτων που τον πολιορκούν και επανέρχεται μεταξύ των ανθρώπων, κάτοχος μυστικών, τα όποια του παρέδοσαν οι ηττημένοι δαίμονες. Είναι ή πλήρης περιγραφή της κρίσης που προκαλείται από το μύκητα άμανίτη. Αλλά ας ακολουθήσουμε προσεκτικά την όδό που διέτρεξαν οι Σιβηρικοί λαοί κατά την 8η χιλιετία πριν τον αιώνα μας. Κυνηγοί κατέβηκαν προς τη Νοτιανατολική Ασία, ένώ άλλοι διασχίζοντας το Βερίγγειο πορθμό, πήγαν να κατοικήσουν στην Αμερική. Πρόσφατα, ανακαλύφθηκε ότι οι φυλές της Νέας Γουϊνέας, κατανάλωναν κατά τη διάρκεια εορτών ένα μύκητα, που ονόμαζαν «χόντα» και που προκαλεί βίαιες κρίσεις με οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις. Πιθανόν, κατά το ταξίδι τους διά μέσου της αμερικανικής ηπείρου, οι ταξιδιώτες της παλαιολιθικής εποχής να αναζήτησαν και να βρήκαν μύκητες με ιδιότητες δμοιες με κείνες του άμανίτη τής Σιβηρίας. Ό προκολομβιανός κόσμος μας παραδίνει σιγά - σιγά τα μυστικά του. Ανακάλυψαν μέσα στα όρη τής Γουατεμάλας είδωλα σκαλισμένα στην πέτρα, που παριστάνουν, χωρίς να υπάρχει πιθανή σύγχυση μύκητες. Οί πιο παλιοί χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα π.Χ. Έκεΐ βρίσκεται ή απόδειξη τής αρχαιότητας τών τελετών, κατά τη διάρκεια των οποίων οι Αμερικανοί κατανάλωναν μύκητες. Οί χρονογράφοι, την επομένη τής κατάκτησης, και μεταξύ άλλων και ο Μπερναντίνο ντέ Σαχαγκέν, περιέγραψαν τις τελετές αυτές. Στίς μέρες μας ακόμα, στο Μεξικό και στην Γουατεμάλα, οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούν τις παραισθησιογόνες ψιλοκυβίνες. Πρόκειται για μιά σύνθετη τελετή έκτελουμένη από τους «Κουραντέρος» τους κυρίως εκτελεστές του τυπικοϋ τής τελετής, αλλά και οι συμμετέχοντες καταναλίσκουν το ναρκωτικό. Οί λαοί που μιλούν τη διάλεκτο «ναχουάτλ» ονόμαζαν την ψιλοκυβίνη «τεονανακάτ» δηλαδή «σάρκα του Θεού». Φαίνεται ότι οι αναπαραστάσεις των Θεών τής αρχαίας Αμερικής, των Μάγιας, των Μιξτέκων, ή Άζτέκων, μέσα στα χειρόγραφα τους, όσα διασώθηκαν από τους βανδαλισμούς των κατακτητών Ισπανών, είχαν σχεδιαστεί από ανθρώπους που διατηρούσαν την ανάμνηση μυθικών όντων που τους είχαν παρουσιαστεί, κατά τη διάρκεια των παραισθήσεων τους. Οί ψυχικές διαταραχές, τις όποιες προκαλεί ή ψιλοκυβίνη, ίσως είναι βέβαια δημιουργοί ευφορίας και παράγουν μιά θαυμάσια κατάσταση ηδονής και μάλιστα μιαν εκπληκτική ικανοποίηση, του να έχει κανείς ολοκληρωτικά αποσπαστεί από την πραγματικότητα, ένώ συγχρόνως το. μοναδικό «έγώ» εμφανίζεται σημαντικό. Αλλά συχνά οι διαταραχές προξενούν δυσφορία. Υπάρχει γέννηση ενός φαινομένου διπλής προσωπικότητας. «Είναι δύο» προσωπικότητες, τελείως χωριστές και κάθε μία φαίνεται ότι ενεργεί τελείως ανεξάρτητα. Συγκεχυμένες εικόνες εμφανίζονται, τρομακτικές υπάρξεις, εφιαλτικές

Η εικονογράφηση των Μάγια είναι ασφαλώς από όλες τις προσπάθειες που έκανε ο άνθρωπος για να άναπαραστήσι τους θεούς του, εκείνη όπου διαφαίνεται με την πιό μεγάλη βιαιότητα, ο βασικός ρόλος του υποσυνειδήτου μέσα στον ψυχικό βίο. και διαβολικές, πλανιώνται στο διάστημα, μιλούν, άπαντούν σε ερωτήσεις που τους γίνονται. Φαίνεται ότι «κάτι» ελευθερώνεται με τη χρήση των παραι23

Δεξιά, δυο μύκητες, πολύ σπουδαίοι τής Κεντρικής Αμερικής, ισχυρά παραισθησιογόνοι. Αριστεράν ψιλόκυβος ο Μεξικάνος. Δεξιά, φιλοκυβος ζαποτέκα.

σθησιογόνων φαρμάκων. Οί μυθικές υπάρξεις, τα παράλογα κατασκευάσματα που γεμίζουν το διάστημα γύρω από το «άτομο που έφαγε μύκητες ιερούς», δέν είναι παρά μόνο δημιουργήματα του εγκεφάλου που προβάλλονται προς τα έξω, και γίνονται αισθητά σαν ανεξάρτητα. Ό χρόνος δέν είναι πιά αντιληπτός μέσα στην πραγματικότητα του, αλλά, σαν το άμεσο περιβάλλον, σαν το σώμα του πειραματιστή, υφίσταται βαθιές αλλαγές. Ό κανονικός άνθρωπος υπό την επίδραση του παραισθησιογόνου εξερευνά ένα περιβάλλον εγκεφαλικό, συγγενές με αυτό της παραφροσύνης, αν όχι όμοιο. Αντίθετα, στους ψυχοπαθείς που έχουν τεθεί υπό την ενέργεια παραισθησιογόνων, θα δημιουργηθεί διάσπαση τών επιφυλάξεων. Βίαιη επάνοδος αναμνήσεων που καιρό εμπόδιζαν τον εαυτό τους να ανακαλέσει στη μνήμη τους. Οι αποστερήσεις, οι ζηλοτυπίες, ή ενοχή, τους αποκαλύπτονται καθαρά μέσα σε μια πνευματική και οξεία συνειδητοποίηση της κατάστασης τους. Αυτό μπορεί να επιφέρει μιαν απότομη επιθυμία να ξαναβρούν την ισορροπία. Ή Ιστορία της Δύσης είναι γεμάτη από διηγήσεις συλλογικής παραφροσύνης που οφείλεται στο μύκητα της σίκαλης. Στό Μεσαίωνα ύπηρξε το κακό των φ λ ο γ ε ρ ώ ν η φωτιά του Αγίου Αντωνίου. Υπήρξαν επιδημίες ασθενειών οφειλομένων στο μύκητα της σίκαλης, μέχρι τον 19ο αιώνα. Οί επιστημονικές έρευνες που άρχισαν στα μέσα του περασμένου αιώνα δέν κατέληξαν σε αποτελέσματα, παρά μόνο το 1935, όταν ο Μπάλ Χόφμαν και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν επιτέλους τα πολυάριθμα άλκαλοειδή, τα περιεχόμενα μέσα σ' αυτό το φοβερό παράσιτο των σιτηρών. Τό 1943 ο Χόφμαν, συνδυάζοντας το λυσσεργικό όξύ, εκχύλισμα του μύκητα της σίκαλης, με την διεθυλαμίνη, κατασκεύασε το περίφημο LSD 25, με τα θεαματικά αποτελέσματα : παραισθήσεις, αόριστες αλλά λαμπρά έγχρωμες, τρομακτική επιτάχυνση των κινήσεων, εμφάνιση και μεταβολή φαντασμάτων, που δημιουργούνται με μια ταχύτητα τόσο μεγάλη ώστε είναι αδύνατο να τα προσδιορίσουμε, αντικείμενα αντιληπτά που προκαλούν απατηλές αναπαραστάσεις, φανταστική αίσθηση των αποστάσεων, που επιμηκύνονται ή έπιβραχύνονται, και όλα αυτά συνοδεύονται από μια λαμπρή ευφορία, από μιαν ιλαρότητα ακατάσχετη, από ένα συναίσθημα ατέλειωτης ισχύος. Αλλά, σε όλη τη διάρκεια τής κρίσης που προκαλείται, ή μνήμη, καθώς και ή διαύγεια πνεύματος, παραμένουν. Μόνο ή έννοια χρόνου και τόπου ταράσσονται. Ό κόσμος παραμορφώνεται, φεύγοντας, ενώ ή συνείδηση παραμένει ακέραιη και παρατηρεί την κρίση. Οταν το LSD 25 φαίνεται ότι προκαλεί τη δημιουργία μιας γελοιογραφίας του ατόμου, σαν τα στοιχεία που αποτελούν την προσωπικότητα να είχαν υπέρμετρα μεγεθυνθεί, μπορεί σχεδόν κανείς να θεωρήσει το «ταξίδι με το LSU 25» σά μιά εξερεύνηση τής σχιζοφρένειας. Ά π ό πολλούς αιώνες, οι άνθρωποι προσπαθούν να κατέβουν στον Αδη και να φέρουν, εκτός από τη γνώση, και τη δική τους σωτηρία. Δέν υπάρχει ούτε μιά θρησκεία που να μήν στρέ24

φεται εν μέρει σ' αυτήν την επιθυμία. Αυτός ή αυτοί που επανήλθαν από ένα παρόμοιο ταξίδι έγιναν θεοί, ήρωες, έκπολιτιστές, δοξασμένοι από το μύθο. Καθημερινά Σαμάνοι τής Σιβηρίας ή τής Αμερικής, Κουραντέρος του Μεξικό, διασχίζουν τα σύνορα του υποσυνείδητου. Οί σοφοί, με τη σειρά τους, ζουν την περιπέτεια. Ό ανθρώπινος εγκέφαλος δέν παρέδωσε ακόμα όλα τα μυστικά του, «πρέπει να δούμε τί υπάρχει στο βάθος, πίσω από τα φαινόμενα». Τα παραισθησιογόνα, επιτρέπουν την εξερεύνηση του βάθους, ένώ συγχρόνως είναι και θεραπευτικοί παράγοντες» ικανοί να φέρουν προς εμάς μερικούς ανθρώπους «αποκλεισμένους μέσα στο σκοτάδι τους». Pierre Esbague Αναπαράσταση ενός σαμάνου κατά την διάρκεια που έχει καταληφθεί από τον ιερό φόβο, γλυπτική τσιμσκιανή σε ξύλο, βορειοδυτική ακτή τής Βορείου Αμερικής, χρονολογείται από τον 19ον αιώνα (Μουσείον του Ανθρώπου).

θαλασσοφαντασια Η κατάκτηση των βυθών έχει πάψει προ πολλού να είναι ένα όνειρο για τον άνθρωπο. Εχει γίνει αδυσώπητη ανάγκη. Ο γοητευτικός όσο και άγνωστος κατά 90% αυτός κόσμος μάς γεμίζει με δέος. Θαλασσοφαντασία μελοντική για την κατάκτηση ενός νέου κόσμου.

Η

PETER KOLOSIMO

ταν μιά φορά (ή μπορεί να απλοϊκό, ή ηλίθιο. Ένώ οι επιστήείναι αύριο) ένα τέρας που μονες και οι στρατιωτικοί έξαντο λέγανε Γκάππα και που τλούν κάθε θεμιτό μέσο για να απειλούσε τη Γη. Αυτός είναι ο τί- εξοντώσουν τους δύο ανεπιθύμητους τλος ενός γιαπωνέζικου φίλμ, που προϊστορικούς επισκέπτες τους, δυο πέρασε σχεδόν απαρατήρητο στην παιδιά προτείνουν μιά λύση πολύ λογική. Νά εξομαλύνουν το θυμό Ευρώπη το 1971. Στήν πραγματικότητα τα τέρατα των δυό γονιών, ξαναδίνοντας τους ήταν τρία. Ό μπαμπάς, ή μαμά και πίσω το «παιδί» τους. το μικρό, που από χρόνια βρίσκονταν σε χειμερεία νάρκη μέσα σ' ένα αυ- Φτερά για όλες τις αβύσσους γό, σε μιά σπηλιά ενός νησιού στον Δέν θέλουμε εδώ να κατακρίνουΕιρηνικό Ωκεανό, μέχρις ότου, ή έκρηξη ενός ηφαιστείου σπάει το με τον «Γκάππα» από καλλιτεχνικέλυφος του αύγού του και το έμ- κή ή θεματική άποψη. Τό αναφέβρυο αντικρίζει έτσι το φως του ραμε απλώς σάν παράδειγμα, και ήλιου. Ομως το φως αυτό, το βλέ- σάν ένα από το πιο αγαπητό θέματα πει μέσα άπ' τις σιδερένιες μπάρες της «επιστημονικής φαντασίας» στή ενός κλουβιού, όπου το είχαν κλεί- θάλασσα, αυτό των κοιμισμένων σει το καϋμένο τα μέλη μιας επι- για χιλιετίες τεράτων στους υγρούς στημονικής αποστολής, που το βρή- αβύσσους, που ξυπνούν ύστερα ξακαν και το μετέφεραν έτσι στο Τό- φνικά και σε στιγμές απροσδόκητες, για να απειλήσουν την ανθρωπότηκιο. Ομως ή Ενέργεια τους αυτή ήταν τα. Τα πλάσματα του γιαπωνέζικου πολύ κακή, γιατί οι γονείς εξαγριωμένοι κινούν για την ανεύρεση φίλμ, δέν είναι αποκλειστικά του του παιδιού τους, οδηγημένοι από ωκεανού. Πρόκειται για γιγάντιες κάτι παράξενα τηλεπαθητικά κύματα (που θα μας εξηγήσει ο συγγραφέας), σπέρνοντας τον τρόμο και φοβερές καταστροφές. Ή φυσική διάπλαση και ή αντοχή και των δύο τεράτων είναι τέτοιες, που και ο θρυλικός Κίνγκ Κόνγκ μοιάζει σάν νιανιαρούδι μπροστά τους. Μέ ένα μικρό τους σπρώξιμο, πέφτουν ουρανοξύστες, θωρακισμένα, δεξαμενές λυγίζουν σάν χάρτινες, και πελώριες εγκαταστάσεις εργοστασίων ανατινάζονται και χάνονται μέσα στή φωτιά της Αποκάλυψης. Ομως ο κύριος Γκάππα με την κυρία του μένουν εντελώς αδιάφοροι. Εξελισσόμενος έτσι ο μίτος της συνωμοσίας, φαίνεται πολύ απλός. Φαίνεται ; Είναι πράγματι, και αυτό δέν αφαιρεί άπ' το φιλμ τη γοητεία του, μιά γοητεία επιστη- Οί Γκάππα των προγόνων μας: τέσσαρα μονικής φαντασίας, με ένα ηθικό θαλάσσια τέρατα όπως τα ζωγράφισαν δίδαγμα που δέν είναι καθόλου καλλιτέχνες του Μεσαίωνα.

Μετάφρ. Κλειώ Κοασίν

σαύρες φτερωτές, προορισμένες να ζήσουν και σάν ιπτάμενα όντα στον ανοιχτό αέρα, αλλά και στα βάθη του γλυκού ή του άλμυρού νερού. Παρουσιάζοντας τα έτσι ο σεναριογράφος, υπαινίσσεται — είναι φανερό — μιαν υπόθεση της εξέλιξης και αναφέρεται συνάμα, σε στοιχεία μυθολογικά και αρχαιολογικά, που είναι κοινά σε πολλούς λαούς του πλανήτη μας, βασισμένα πάνω σε μιά προσέγγιση ανάμεσα γης - θάλασσας - ούρανού, φαινομενικά εξηγήσιμα αλλά στήν πραγματικότητα με τέτοια έννοια ώστε να αφήνουν ανικανοποίητους και διστακτικούς και τους σύγχρονους μελετητές. Ή παραδοσιακή εξήγηση βέβαια είναι ή πιο βολική. Αν είναι όμως μόνον αυτή ή σωστή, αυτά είναι συζητήσιμο. Τί θα λέγαμε π.χ. για τα φαεινά σχέδια της κατασκευής μιας υποβρύχιας πόλης ; Επιστημονική φαντασία, θα πούμε οπωσδήποτε. Δέν σκεφθήκαμε ποτέ όμως ότι ίσως και οι προγονοί μας «έκαναν επιστημονική φαντασία», όταν μας περιέγραψαν τους θρυλικούς θεούς των ωκεανών. Δέν θέλουμε να υποστηρίξουμε μ' αυτό, ότι οι αρχαίες περιγραφές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά γράμμα. Επιθυμούμε μόνο να υπογραμμίσουμε πώς τα φανταστικά διηγήματα έπικαλούνται (τις περισσότερες φορές χωρίς να έχουν καμιά πρόθεση) θέματα παλαιότατων μύθων και για μας είναι πολύ δύσκολο να συλλάβουμε τον πυρήνα των τελευταίων. Αν ψάξουμε στο παρελθόν για τους προγόνους του δικού μας «Γκάππα», δέν θα δυσκολευτούμε να τους βρούμε. Ιδού μιά αναπαράσταση σ' ένα ανάγλυφο του 9ου π.Χ. αιώνα που ανακαλύφτηκε στο Νιμρούντ (πρώην πρωτεύουσα τής Άσσυρίας Κάλχου) : Είναι ένα όν με σώμα ανθρώπινο αλλά, από το λαιμό και πάνω, είναι κάτι μεταξύ

πτηνού και ερπετού, με ένα είδος "χαίτης" που μοιάζει με την όστεώδη χαίτη ορισμένων σαυρών που έχουν πλέον εξαφανιστεί, φτερωτό αλλά και δεμένο με το νερό, με το οποίο ραντίζει το ιερό δένδρο, «το δένδρο της ζωής», διαδεδομένο σ' όλο τον κόσμο της αρχαιότητας, της Ασίας, της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ωκεανίας, της Αμερικής. Τα τρία μάτια του τέρατος Στήν Ινδία και στην Ινδονησία, συναντάμε τον Γκαρούντα, τον «θεό - πτηνό» που τον ιππεύει ο Βισνού, ή θεότητα που στη βεδική

Οι έλαμόσαυροι έχουν εντελώς εξαφανισθεί, για την "επίσημη επιστήμη". Υπάρχουν εν τούτοις μερικοί που ισχυρίζονται ότι μερικοί απόγονοι τους ζουν ακόμα.

θρησκεία «μετράει το κοσμικό διάστημα με τρία βήματα». Και αυτή ή θεότητα έχει ένα ράμφος με μυτερά δόντια, μέλη αετού, φτερούγες και στήν αναπαράσταση του μοιάζει πάρα πολύ με το τέρας του Νιμρούντ. Τα ίδια χαρακτηριστικά έχει και ο «Φοίνιξ της Σιμπαμπούε», της θρυλικής νοτιοροδεσιανής νεκρούπολης, το «άλογο» της περίφημης χρυσής πόρπης, που κατασκευάστηκε πολύ πιθανόν τον 5ο π.Χ. αιώνα στο Παντικάπιο τής Μαύρης Θάλασσας, οι γρίφοι τής Κρήτης, που συνοδεύουν τις σαρκοφάγους, τα δελφίνια, τα χταπόδια, οι ηλιακοί δίσκοι ιδού και έδώ το ίδιο σύμπλεγμα στενά δεμένο : γή, θάλασσα και ουρανός. Οί παραλληλισμοί γίνονται στ' αλήθεια φανταστικοί —επιστημονική φαντασία—, όταν σε μιά τοιχογραφία 26

τής Τύρινθας, βλέπουμε τέσσερεις αετολέοντες που προσφέρουν ισάριθμες υδρίες - στάμνες σε μιά θεά άγνωστη, που έχει έναν γύπα στήν πλάτη της, σε μιά σκηνή όπου κυριαρχούν τα σύμβολα του Ηλιου και τής Σελήνης. Ή Συριακή θεότητα Άφλάντ ή Άπαλάντ συναγωνίζεται τον θεό Βισνού, και μεταφέρεται πάνω σε δύο αετολέοντες,, που είναι και τα θρυλικά ζώα των Έτρούσκων επίσης, κάτω από διαφορετικές συχνά συνθήκες, αλλά σχεδόν πάντα ανάλογες. Πολύ εντυπωσιακές είναι επίσης μεταξύ των άλλων και οι σηκωμένες κεφαλές τους πάνω σε μιά υδρία του Κιούζι. Ολα αυτά είναι αποκυήματα φαντασίας και μόνο ; Θά μας επιτρέψετε να αμφιβάλλουμε τη στιγμή κατά την οποία τέτοιες αναπαραστάσεις ανήκουν σε μύθους που οι ρίζες τους φθάνουν πέρα άπ' την Προϊστορία. Οσο παράξενο κι αν φαίνεται,. μπορούμε να βρούμε μιαν «απόδειξη» ακόμα και στις μέρες μας σε μιά μεγάλη σαύρα, μισού μέτρου περίπου, που επιβίωσε και υπάρχει σε πολύ μικρό αριθμό, σε κάποια νησιά στο στενό του Κούκ τής Νέας Ζηλανδίας. Αυτή ή σαύρα «συγκατοικεί» μαζί με ένα θαλάσσιο πτηνό και γεννά αυγά με σκληρότατο κέλυφος, τα όποια χρειάζονται 13 μήνες εκκόλαψης. Νά, λοιπόν, ένας συγγενής του «Γκάππα», με ένα έπί πλέον περίεργο, που θα ξαφνιάσει πολύ τους ουτοπιστικούς συγγραφείς. Είναι το μόνο ερπετό που όπως και οι προγονοί του, έχει τρία μάτια !. .. Οσο για τα χταπόδια, άπ' τα οποία θέλουν να παρουσιάσουν ότι «γεννήθηκε» ο μύθος για τις γοργόνες, τα βλέπουμε εκτός άπ' την Κρήτη και στη Ρώμη επίσης. Στήν «ταβέρνα των ψαράδων» στήν 0στια, υπάρχει ένα μωσαϊκό, όπου το χταπόδι, σύμβολο τής ατυχίας, καρφώνεται από έναν ξιφία. Ομως τα χταπόδια τής αρχαιότητας έχουν διαστάσεις πολύ ανησυχητικές. Αυτό για το οποίο μας μιλάει ο Πλίνιος, ζυγίζει περισσότερο από 700 λίβρες. Ώκεανική κατοικία Είμαστε ακόμα στα πρώτα βήματα τής εξερεύνησης των άβύσσων. Τί μας επιφυλάσσει το μέλλον; Γιά μιαν ακόμα φορά θα πετύχουν το κέντρο του στόχου οι «Ιππότες της ουτοπίας» ; Αυτοί μας μίλησαν για την ανακάλυψη των ερειπίων των μεγάλων βυθι-

σμένων πολιτισμών, κι αν είναι έτσι πράγματι, αυτό θα βοηθήσει βέβαια πολύ στήν αναδιάρθρωση των ιστορικών σελίδων του πλανήτη μας, που στο πλαίσιο των σημερινών μας γνώσεων εκείνες τις θεωρούμε πιά χαμένες. Μας περιγράφουν εν συνεχεία την κατασκευή υποβρυχίων μητροπόλεων προοριζομένων να φιλοξενήσουν ένα μέρος τής ανθρωπότητας που δεν θα έβρισκε πλέον θέση στον ανοιχτό αέρα και που θα διατρεφόταν μαζεύοντας ψάρια και πλαγκτόν, και με τις πηγές αυτές θα πλούτιζαν βέβαια, άφού πάνω στή γή θα ήταν πολύ δύσκολο το θέμα τής διατροφής. «Υπολογίζεται ότι οι θάλασσες μπορούν να μας δώσουν 10 εκατομμύρια τόννους άλατος» μας λέγει ο Γάλλος ερευνητής Φιλίπ Κουνώ, «περισσότερο από 10 δισεκατομμύρια τόννους χρυσού, νίκελ, σιδήρου, ποτασίου, υπό μορφήν σβώλων ή σε κομμάτια μεγέθους πατάτας». Αυτοί οι σβώλοι μπορεί να περιέχουν το 20% μαγνησίου, 15% σιδήρου και 0,5% νίκελ, κοβαλτίου και χαλκού. Τό πεδίον δράσης του ανθρώπου θα επεκτείνεται κατ' αρχή σ' ένα μέρος τής θάλασσας που θα ονομάζεται «ηπειρωτική πλατφόρμα» και που θα βρίσκεται σε απόσταση έως 50 χιλιομέτρων από την ακτή και που θα έχει βάθος 100 μέτρα περίπου. Αυτή ή ζώνη, πλατιά όσο ή Αφρική, θα περιλαμβάνει αφάνταστους θησαυρούς. Πετρέλαιο, (ή Γαλλία άρχισε ήδη την άντληση στ' ανοιχτά του Μπορντώ), σίδηρο, διαμάντια, ορυκτά, μέταλλα κάθε είδους. Αλλα είδη ζωικής και φυτικής ζωής δέχονται ακόμα το ζωογόνο φως του ήλιου, που τους εξασφαλίζει μιά θαυμάσια ανάπτυξη. Σέ λιγότερα από 20 χρόνια, αυτή ή καινούρια ήπειρος θα γνωρίσει και την πρώτη υποβρύχια αποικία ανθρώπων. Πόλεις, εργαστήρια, ιχθυοτροφεία, δρόμους κάτω από τη θάλασσα, τουριστικούς και αθλητικούς σταθμούς. «Κάθε μέρα που περνάει, μπορούμε να πούμε ότι μας προσφέρονται καινούριες πηγές από τη θάλασσα. Ή Άλγίνη που ανακαλύφτηκε πρό δέκα μόλις ετών, είναι σήμερα ένας χημικός θησαυρός για την εποχή μας. Οί σοβιετικοί επιστήμονες, βρήκαν ένα θαυματουργό φάρμακο για τα έντερα, από θαλάσσια πηγή εννοείται, και οι Αμερικανοί το έλαβαν ως βάση για ένα άλλο φάρμακο για τη θεραπεία του γαστρικού έλκους, ενώ στή Γαλλία ο κα-

θηγητής Γκοσσέ, το χρησιμοποίησε για την παρασκευή ενός ισχυρότατου αιμοστατικού, ίκανού να σταματήσει οποιαδήποτε απώλεια αίματος. Και χρησιμοποιείται ακόμα για τη λεύκανση της ζάχαρης, της μπίρας, των κρασιών, για τις διάφορες κόλλες και επίσης για τον χαρτοπολτό στην κατασκευή του χαρτιού, σάν κολλητικό και σταθεροποιητικό του χρώματος των δερμάτων, για την ασφαλτόστρωση των δρόμων, στην κατασκευή των κινηματογραφικών φίλμς και για μια κόλλα εξαιρετικά δυνατή. Ή εκμετάλλευση της θάλασσας, θα επιφέρει αλλαγές στα υλικά, στην τεχνική, στην ίδια τη ζωή των ανθρώπων. Θά μας δώσει γλυκό νερό, που χρειαζόμαστε ολοένα και περισσότερο. Το γαλλικό εργοστάσιο «Maremotore» είναι το πρώτο στον κόσμο που εκμεταλλεύεται τις παλίρροιες για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Και δέν είναι μόνον αυτά : από την "ηπειρωτική πλατφόρμα" ο άνθρωπος θα κατεβεί στις αβύσσους. Ενα από αυτά τα μελλοντικά σχέδια φέρει το πρακτικό όνομα «BOTTOM FIX». Κατασκευαστές είναι μερικοί μηχανικοί της Τζένεραλ Έλέκτρικ των ΗΠΑ που συνεργάζονται με τους ειδικούς του Αμερικάνικου ναυτικού. Το πλάνο της κατασκευής μιας πραγματικής πόλης (της οποίας τα διάφορα κομμάτια μπορούν να ενώνονται μεταξύ τους με μεγάλη ευκολία, όπως σ' ένα παιδικό παιγνίδι) προβλέπει σάν βάθος για την εγκατάσταση τους τα 4.000 μέτρα. Πότε όμως θα πραγματοποιηθεί; Κατά το 197 » Ομο Άκουάτικους (Ό Θαλασσάνθρωπος). Θα μπορέσει άραγε ο άνθρωπος να εξοικειωθεί στή θαλάσσια ζωή ; Ή επιστημονική φαντασία, βιάζεται πολύ και μας δίνει απάντηση καταφατική. "Ομως και με την ίδια την επιστήμη δέν συμβαίνει το ίδιο ; Μας λέγει, ουσιαστικά, ότι θα μπορέσουμε, κάποτε, ν' αναπνέουμε κάτω από το νερό όπως τα ψάρια, να κατεβαίνουμε σε μεγάλα βάθη, και να ξανανεβαίνουμε πολύ γρήγορα, χωρίς να φοβόμαστε κανένα άπ' τα καρδιακά ατυχήματα που συνοδεύουν συνήθως μιά πολύ γρήγορη άποσυμπίεση : φτάνει να μπορούμε να καταναλίσκουμε, αντί καθαρό αέρα, αέρα «συμπυκνωμένο» με οξυγόνο. Ή εντυπωσιακή αυτή ανακάλυψη οφείλεται στον

Ή μεγαλύτερη θαλάσσια χελώνα που βρέθηκε ποτέ.

Όλλανδό γιατρό δρ Κλύστρα, που έχει ήδη στο ενεργητικό του μεγάλες επιτυχίες με τα πειράματα που έκανε σε μαστοφόρα στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ των Ηνωμένων Πολιτειών. Ό γιατρός αυτός κατάφερε να διατηρήσει στή ζωή για μισή ώρα,, ποντικούς που βύθιζε σε νερό ύπεροξυγονωμένο, (όπου κανονικά έπρεπε να πνίγουν μέσα σε μισό λεπτό). Εφτασε σε ανάλογα αποτελέσματα και με σκύλους, για χρονικό διάστημα 45 λεπτών, και συνεχίζει τώρα τις έρευνές του με ένα συνθετικό υγρό, το «φλουοροκαρμόν», που σε φυσική κατάσταση μοιάζει με το νερό, όμως μπορεί ν' αποθηκεύσει μιά ποσότητα οξυγόνου 30 φορές περισσότερη άπ' ότι το κοινό νερό. «Μέ λίγα λόγια» αναφέρει ένας παρατηρητής, «οι υποβρύχιοι κολυμβητές, χάρη σε φιάλες που θα είναι γεμισμένες οχι πλέον με αέριο, αλλά μ' αυτό το υγρό, θα μπορούν ν' αντιμετωπί-

σουν τα μεγαλύτερα δυνατά όρια, χωρίς κανένα απρόοπτο. Μέ το σημερινό σύστημα χρειάζονται 12 ώρες για να ξανανεβεί ένας δύτης στην επιφάνεια αφού έχει παραμείνει επί 2 ώρες σε βάθος 100 μέτρων, για να αποφύγει τα κυκλοφοριακά επεισόδια, που τις περισσότερες φορές είναι θανατηφόρα. Αυτό το πείραμα ανοίγει ευρείες προοπτικές για την υποβρύχια έρευνα». Χωρίς αμφιβολία, ή υπόθεση των φιαλών Κλύστρα, είναι πιο συμπαθητική, από εκείνο το σχέδιο (επιστημονικής φαντασίας μέχρι προ λίγων χρόνων, και επιστημονικό καθαρά σήμερα) που τείνει να κάνει τους ανθρώπους πραγματικούς γυιούς της θάλασσας οι οποίοι για να ξαναγυρίσουν στην ξηρά, θα πρέπει να είναι κλεισμένοι μέσα σε ειδικά, γεμάτα νερό, δοχεία. . . Peter Kolosimo 27

Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ LUC. GIANFRANCESCHI

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Στήν κατ' εξοχή επιστήμη του Αγνώστου όπως είναι ή Παραψυχολογία ότι δέν μπορεί να εξηγήση ή φυσική το αναλαμβάνει ή μεταφυσική. Η μετενσάρκωση είναι ένα φαινόμενο που ή επιστήμη δέν έχει μπορέσει ακόμα να εξερευνήσει. Υφίσταται όμως κατά τα λεγόμενα του συγγραφέα του άρθρου. Τό μέλλον θα δείξει το σωστό δρόμο στον αμφισβητούμενο αυτό τομέα.

Σ

έ ποιόν δέν έτυχε, ενώ βρίσκεται κάπου για πρώτη φορά, να μείνει με την εντύπωση ότι έχει ξαναβρεθεί εκεί ; Ολοι μας ύποκείμεθα σ' αυτό που λέγεται «λανθάνουσα μνήμη» και, ιδιαίτερα, στήν παιδική και εφηβική ηλικία. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία γιόγκα, αυτό το φαινόμενο δέν θα έπρεπε να εγκαταλειφθεί στήν τύχη του, αλλά να μελετηθεί με ενδιαφέρον και, προ πάντων, να αποκρυπτογραφηθεί το αντίστοιχο συμβολικό σύστημα. Ά φ ο ύ εξασκηθούμε στο να σκεφτόμαστε σύμφωνα με τη μέθοδο της πρώτης παιδικής μας ηλικίας (σκέψεις που προέρχονται από οράματα και ίσως και από λέξεις) θα αρκούσε να ηρεμήσουμε σωματικά και πνευματικά, αφήνοντας τη σκέψη μας να περιπλανηθεί μέχρι τα σύνορα αύτού του συστήματος : Δέν θα μας έμενε παρά να εκπλαγούμε βλέποντας τις παράξενες σκηνές που θα μας παρουσιαζόντουσαν σε επεισόδια, σάν σε κινηματογραφικές ταινίες και που αναντίρρητα θα αναγνωρίζαμε σάν να τις είχαμε ζήσει έστω κι αν δέν πρόκειται για Η μεταμόρφωση τής μετενσάρκωσης (Κλ. Ζιρωντόν) 28

Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο.... (Ι. Β. Σπάρκς)

την τωρινή ζωή : Ε ί ν α ι οι αναμνήσεις από τις προηγούμενες υπάρξεις. Δεν πρέπει να συγχέουμε ορισμένες κοινές άλλα ατομικές μας εντυπώσεις με άλλα αντικειμενικά φαινόμενα που δεν χρειάζονται τη δική μας παρουσία για να εξωτερικευτούν, διότι ανήκουν σε άλλο κεφάλαιο και λέγονται « α σ τ ρ ι κ έ ς εικόνες». Στό αστρικό πεδίο, ο κόσμος έχει μιά μνήμη που μοιάζει με τη δική μας και ή οποία καταγράφει όλα όσα συμβαίνουν, σημαντικά ή ασήμαντα. Μέ βάση αυτά τα δεδομένα, παρουσιάζονται σκηνές που, χάρη στην υπερβολική συγκινησιακή υπερένταση των πρωταγωνιστών τους, είναι πολύ πιο έντονες από τις συνηθισμένες και, με τέτοιες συνηθήκες, μπορούμε, να τις αντιλαμβανόμαστε, πάντα, όχι μόνο με τη συνηθισμένη αίσθηση της δράσης αλλά μέχρι και με την αφή. Είναι τα φαντάσματα που κατοικούν στα μέρη όπου συνέβησαν τραγικά γεγονότα, εμφανίσεις (που λένε πώς προκαλούνται άπ' το φόβο) και ακολουθούν πάντα τον ίδιο δρόμο, κάνουν πάντα τις ίδιες χειρονομίες, προφέρουν πάντα τις ίδιες λέξεις. Αυτά τα «φαντάσματα» δέν ανήκουν σ' αυτόν που τα βλέπει, αλλά είναι φαινόμενα που έχουν άμεση σχέση με την τοποθεσία όπου εκτυλίσσονται, και κάνουν προβολή μιας εικόνας ή ενός ήχου στο αστρικό πεδίο. Άς προχωρήσουμε λοιπόν στην ανάλυση αυτού του τόσο συναρπαστικού αλλά και αγνώστου θέματος που λέγεται μετενσάρκωση, μετεμψύχωση, ενσωμάτωση, μετενσωμάτωση, παλιγγενεσία. Άν έχουμε ξαναζήσει προηγουμένως, θέλουμε να μάθουμε πού, πώς και πότε. Καί έτσι εμφανίζεται πάλι ή πρωταρχική και πιό συνταρακτική ερώτηση που έγινε στην ανθρωπότητα ; Ποιοί είμαστε ; Που π ά μ ε ; Ά π ό που ερχόμαστε ; Δέν έχουμε την απαίτηση να λύσουμε το αίνιγμα που εδώ και 6.000 χρόνια παιδεύει το ανθρώπινο γένος, άλλα τουλάχιστον να πραγματοποιήσουμε μιά μελέτη γι' αυτά τα φαινόμενα και τις εμπειρίες. Ό συγγραφέας Πώλ Μερύ και ο ζωγράφος Παλάβι.

Ή θεωρία της μετενσάρκωσης δέν είναι αποδεκτή από την Καθολική Εκκλησία : το 1911 ή Αγία Εδρα καταφέρθηκε εναντίον της, κρίνοντας την ασυμβίβαστη με τα θεοσοφικά και άνθρωποσοφικά δόγματα (τα λάθη της Εκκλησίας στο πέρασμα των αιώνων είναι και μεγάλα και γνωστά, αλλά δέν θα επεκταθούμε σ' αυτά). Ή Εκκλησία μετά από επτακόσια χρόνια, σκέφτεται ακόμα σήμερα όπως σκεφτόταν τότε ο Αγιος Θωμάς και, μεταποιώντας την μεταφυσική - ψυχολογική αρχή, αρνείται την πιθανότητα της μετενσάρκωσης : κάθε ψυχή - άν και απαράλλαχτη από τις άλλες - είναι αποκλειστικά αφιερωμένη στο σώμα το όποιο κατοικεί και του οποίου αποτελεί ουσιώδες μέρος. Αντιθέτως, οι παλαιότερες αντιλήψεις περί ψυχής συμφωνούν και την θεωρούν - όσον άφορα στην ύπαρξή της - ανεξάρτητη από το σώμα. Ά π ό αυτή την άποψη ξεκινάει και ή θεωρία οτι ή ψυχή μπορεί να εγκαταλείψει προσωρινά το σώμα στή διάρκεια του ύπνου και οριστικά μετά το θάνατο του. Μετά το θάνατο, ή ψυχή μπορεί να συνεχίσει την ΰπαρξή της χωρίς σώμα ή μπορεί να ενσαρκωθεί σε κάποιο άλλο σώμα : ζώου, φυτού ή ακόμα και ανόργανης ύλης.

Σύμφωνα με τη θεωρία του καθηγητή Άνισέτο Ντέλ Μάσσα, γνωστού φλωρεντινού δημοσιογράφου και μελετητή των απόκρυφων επιστημών, ή ψυχή μόλις μπορέσει (όχι πριν από 1.000 χρόνια από το θάνατο !) μετενσαρκώνεται, αλλάΑριστερά, το αστρικό σώμα σε κατάσταση αγρυπνίας και δεξιά, το υλικό σώμα σε κατάσταση ύπνου.

σοβαρότητα καθώς και ή αρμοδιότητα του δικηγόρου Λουκίνι είναι αρκετές και δέν πρόκειται για συνταρακτικές ή σκανδαλοθηρικές αποκαλύψεις διότι, ο ίδιος, κάθε άλλο παρά απογοητευμένος, συνεχίζει τη μελέτη του φαινομένου, σίγουρος ότι μερικά πράματα, ή τα πιστεύει κανείς, ή . . . δέν χάνει την ώρα του προσπαθώντας να πείσει τους άπιστους. Έζησε μια εβδομάδα περισσότερο απ' το πτώμα του Γυρνώντας τώρα στις λαϊκές αντιλήψεις για τη μετενσάρκωση, βλέπουμε ότι οι αρχαίες θρησκείες και φιλοσοφίες την χρησιμοποίησαν για να εξηγήσουν (ή να δικαιολογήσουν) άφ' ενός τη σωματική υΣύννεφα στο Ραντικοφάνι - ελαιογραφία - (Παλάβι) πόσταση του ανθρώπου και την προέλευση του, και άφ' ετέρου την ζοντας περίβλημα (ζωϊκό, φυτικό σε σε κώμα, μουρμουρίζοντας :«. . ηθική του υπόσταση και τον προοη ορυκτό) μέχρι να συμπληρώσει το ηφαίστειο, το μαύρο και σιδη- ρισμό του. Στό μεταξύ, ή ψυχή, μεέναν κύκλο. Αλλά αυτός ο μελετη- ρούχο χωριό Ραντικοφάνι... Το τά το θάνατο, περνάει συνεχώς άπ' τητής δεν έξηγεί αν ο κύκλος αυ- Ραντικοφάνι κλαίει μέσα στα σύ- το ένα σώμα στο άλλο, ώσπου να τός αρχίζει ή τελειώνει με την «αν- νεφα...» Σ' αυτό το χωριό δέν γίνει ανεξάρτητη και να έλευθεθρώπινη ζωή», και ποιο στάδιο είχε πάει ποτέ του, άλλα πολλά χρό- ρωθεί οριστικά από τη ύλη. του, όλου φαινομένου αντιπροσω- νια αργότερα, πήγε ο Παλάβι που, Αυτή ή θεωρία πρωτοεμφανίστηπεύουμε εμείς. χωρίς να ξέρει τίποτε άπ' όλα αυτά, κε στην Ινδία και βασίστηκε στο Αντιθέτως, ο δικηγόρος και συγ- ζωγράφισε τα «Σύνεφα στο Ραντι- αξίωμα ότι τα καλά και τα κακά γραφέας Αλμπέρτο Λουκίνι από κοφάνι», σύμφωνα με την περιγρα- που γίνονται στή ζωή ανταμείβοντην Σιέννα της Τοσκάνης, προχω- φή. .. του Πώλ Μερύ. ται ή τιμωρούνται αυτομάτως με ρώντας, από διαφορετικούς δρόΑς φανταστούμε λοιπόν την τις πράξεις του καθενός. Ή αλυσίμους, αναφέρεται σε ένα γεγονός έκπληξη του δικηγόρου Λουκίνι δα, μπορεί να διαρκέσει έναν αόπου θεωρείται "πιθανή περίπτω- όταν, πηγαίνοντας να δει μια ατο- ριστο αριθμό υπάρξεων, και από ση" μετενσάρκωσης. Ο ζωντανός μική έκθεση του Παλάβι στή Φλω- αυτήν βγαίνει κανείς αν αποκτήσει πρωταγωνιστής είναι ο ζωγράφος ρεντία (ήμασταν παρόντες όταν όλες τις αναγκαίες γνώσεις για την Γουλιέλμο Παλαβισίνι, γνωστός με συνέβη), ανακάλυψε το κοινό ση- εύθραυστη φύση που τον περιβάλτο καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Πα- μείο των δύο καλλιτεχνών. λει, ή με το Γιόγκα, που είναι λάβι - ο ζωγράφος της ύπνωσης Ή είδηση είναι από πρώτο ένας συνδυασμός αυστηρών πνευμακαι ο όποιος φαίνεται ότι είχε χέρι, ανέκδοτη και άποκλειστοκή: ή τικών και σωματικών ασκήσεων. ζήσει προηγουμένως σαν Πώλ ΜεΤό Γιόγκα τελειοποιεί τις ύρύ, ο γνωστός Γάλλος λογοτέχνης, περαισθητικές ικανότητες αντίληλιμπρετίστας του Ροσίνι (στην ψης : διορατικότητα στο χρόνο, τηπαρισινή του περίοδο) και του Βέρλεπάθεια, και μεταβίβαση σκέψης, ντι όταν παίχτηκε στην Οπερα, το δισυποστασία ή προέκταση του «άλ1867, ο «Δόν Κάρλος». λου έγώ» έξω και σε απόσταση από Οι υπερφυσικές μεταφυσικές ιτο υλικό σώμα, τηλεκινησία, υλοδιότητες του Πώλ Μερύ είναι γνωποιήσεις και άλλα επιτεύγματα των στές και τις αναφέρει ακόμα και «μεσαζόντων». ο αστρονόμος Φλαμμαριόν που υΟλα αυτά τα φαινόμενα σήμερα πήρξε αυτόπτης μάρτυς ενός κααποτελούν αντικείμενα σοβαρής μεταπληκτικού γεγονότος : Ό Πώλ λέτης στις έδρες Παραψυχολογίας Μερύ μόλις μπήκε σ' ένα παπικό των Πανεπιστημίων όλου του κόμέγαρο της Ρώμης, άρχισε να μισμου, και γίνονται περισσότερο καλάει τέλεια κλασικά λατινικά, ένώ ταληπτά αν λάβουμε υπόψη μας τη δέν τα είχε μάθει ποτέ του ! μεταφυσική σύνθεση του ατόμου Ό κρίκος που συνδέει τον Παπου, κατά το γιόγκα, αποτελείται λάβι με τον Πώλ Μερύ - που ανααπό σώμα, ψυχή και θείο πνεύμα. καλύφθηκε από τον δικηγόρο συγΉ ψυχή είναι ένα διπλότυπο του γραφέα - είναι ένα χωριό της Τοσώματος, ένας «σωσίας» που διεισσκάνης : Το Ραντικοφάνι, στην εδύει στο σώμα και ακτινοβολεί παρχία της Σιέννα. Ό Πώλ Μερύ, Ο μεταφυσικός άνθρωπος γιόγ- γύρω γύρω περί τα 30 εκατοστά, πηγαίνοντας στο Ραντικοφάνι, επε- κα: "οχήματα" και ζωτικά κέντρα δημιουργώντας έτσι το λεγόμενο 30

Τό μυστήριο της ανθρώπινης γνώσης (Ρ. Φλάντ). «φωτοστέφανο» η «περισωματικό φως». Ό «σωσίας» με τη σειρά του αποτελείται άπο πολλούς «σωσίες», σχεδόν αυλούς, που διεισδύει ο ένας στον άλλον, πάλλονται συνεχώς, αλλάζουν χρωματισμό ανάλογα με τις σκέψεις και συγκινήσεις που υπερισχύουν και είναι ζωτικής, ψυχικής και πνευματικής φύσης. Στή διάρκεια του ύπνου, ο «σωσίας» αποχωρίζεται από το υλικό σώμα άλλα διατηρεί μια μαγνητική επαφή μαζί του. Μπορεί να απομακρυνθεί περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με το βαθμό εξέλιξης του ατόμου. Τα όνειρα είναι διάφορα στρώματα αυτομάτων εγκεφαλικών αναπαραστάσεων, αναμνήσεων τωρινών ή παλιών, παραμορφωμένων εντυπώσεων, και ψυχικών άναδιπλασιασμών στην τέταρτη διάσταση. Αντιθέτως, ο θάνατος αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο πρόβλημα της ανθρωπότητας. Τι θα γίνουμε μ ε τ ά , τί θα γίνει το σκεπτόμενο και βουλητικό Ε γ ώ μας ; Σύμφωνα πάντα με τη φιλοσοφία γιόγκα, ο θάνατος είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο. Κάτι που, επιφανειακά, μοιάζει να είναι ένα και μοναδικό άτομο, είναι στην πραγματικότητα - αλλά σ' ένα αόρατο πεδίο - μία συμβίωση παράλληλων οντοτήτων : ή βασική προσωπικότητα που αντιστοιχεί στο Ε γ ώ και οι δευτερεύουσες προσωπικότητες. Δεν πεθαίνουν όλες μαζί και μάλιστα, συνήθως, μία από τις δευτερεύουσες προσωπικότητες ζωογονεί το σώμα στις τελευταίες του στιγμές όταν πλέον ή βασική προσωπικότητα δεν υπάρχει. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ή βασική προσωπικότητα παραμένει για λίγο στο υλικό σώμα και μ' ένα ορισμένο σκοπό. Σάν παρά-

Ο ζωογόνος θάνατος (Β. Βαλεντίν)

δείγμα άλλα και για το αξιοπερίεργο του πράγματος, αξίζει τον κόπο να θυμηθούμε τί συνέβη στον Έουχένιο Γκαρσόν, πρώην πρεσβευτή τής Ουρουγουάης στο Παρίσι, συγγραφέα και φιλόσοφο. Τό γεγονός, που ακόμα συζητιέται στους διεθνείς επιστημονικούς κύκλους, συνέβη τον Ιανουάριο του 1940. Δέκα χρόνια νωρίτερα, όταν ο γιατρός του τον είχε κλινικώς καταδικασμένο, ο Γκαρσόν του είπε : Θά πεθάνω όταν το θελήσω εγώ. Ε φ τ ά μέρες πριν το θάνατο του, από τη μυρωδιά που εξέπεμπε το σώμα του, από την πληθώρα των μικροβίων και την όλη του εμφάνιση, οι καθηγητές Μάριο Σάενς και Ροδρίγκεζ Ραμόνς κοντοστάθηκαν σάν να βρισκόντουσαν

μπροστά σ' ένα πτώμα. Τήν ημέρα που πέθανε, 13 Ιανουαρίου 1940, το σώμα του είχε την εμφάνιση ενός πτώματος θαμμένου πριν μιά βδομάδα. Οί γιατροί που αναφέραμε πιο πάνω είπαν ότι επρόκειτο για «εξαιρετική» περίπτωση που μπορούσε να εξηγηθεί, εν μέρει, μόνο με τη δύναμη τής θέλησης του Έουχένιο Γκαρσόν «ν ά μ ή ν π ε θ ά ν ε ι » . Πέντε λεπτά μόνο πριν εκπνεύσει είπε : Τώρα πεθαίνω ! Ηταν 97 χρονών. Ή θεωρία τής μετενσάρκωσης Είδαμε ότι ή ψυχή που δέν καταφέρνει - μετά από τις διαδοχικές γήινες υπάρξεις, ή την πρακτική του γιόγκα - να ανεξαρτητοποιηθεί 31

σε μιά περίοδο 1.000 ετών, άφού προηγουμένως έπιναν από τα νερά τής Λήθης και ξεχνούσαν τις προηγούμενες υπάρξεις τους, για να συμπληρώσουν την κύκλο των ενσαρκώσεων πάνω στή γη. Ά π ό την αρχαία Ελλάδα, ή θεωρία τής μετενσάρκωσης πέρασε και σε άλλες θρησκείες, αλλά είχε απήχηση μόνο σε ορισμένους συγγραφείς ή σε περιορισμένους κύκλους διανοουμένων : Στόν Ιουδαϊσμό, ο Φίλωνας και οι Καββαλιστές, στόν Ισλαμισμό, οι Δερβίσες και άλλες αιρέσεις, στο Χριστιανισμό, οι Γνωστικιστές, οι Μανιχεϊστές και στο Μεσαίωνα, οι «Καθαροί». Γιά τη μετενσάρκωση, σήμερα, μιλάνε ευνοϊκά οι πνευματιστές και οι μυστηριακές διδασκαλίες, ακολουθώντας μάλλον τις ανατολικές αντιλήψεις παρά τις δυτικές. Ό φιλόσοφος Μαρκοϋζε κάνοντας μιά ψυχανάλυση του πατέρα τής ψυχανάλυσης λέει : «Στίς 6 Μαΐου 1856 γεννήθηκε ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Στίς 17 Φεβρουαρίου είχε πεθάνει ο Χάινριχ Χάινε. Λές και ο ποιητής, τρεις μήνες μετά τον θάνατο του ξαναγεννιόταν. . .» Αλλά, χωρίς να πιστεύει πραγματικά σε μιά περίπτωση μετενσάρκωσης, ο Μαρκούζε ήθελε να υπενθυμίσει ειρωνικά ότι ο Φρόυντ, Γραφικός χαρακτήρας μιας γυ- σε μιά σημαντική συνέντευξη που ναίκας 35 ετών στή διάρκεια έδωσε το 1927 στόν Γερμανοαμερικανό δημοσιογράφο Γ.Σ. Βιέρεκ, ενός πειράματος "επιστροφής είχε παραδεχτεί ότι δέν είχε καμιά τής μνήμης". θρησκευτική πίστη και ότι αδιαΣτό δυτικό κόσμο, βρίσκουμε τη φορούσε για το άν υπήρχε μετά θεωρία τής μετενσάρκωσης (διότι θάνατον ζωή. δέν έχει αποδειχτεί ότι προέρχεται Πάντα σύμφωνα με τον Φρόυντ, από την Ανατολή) στα ορφικά μυ- ο Θεός δέν είναι παρά ή προβολή στήρια, άπ' όπου πέρασε αργότερα τής ανθρώπινης φιλοδοξίας στόν ουστην ελληνική Φιλοσοφία με τον ρανό, ενώ ο Άιντστάιν πίστευε στόν Πυθαγόρα, τον Εμπεδοκλή, τον Θεό που αποκαλύπτεται με την Πλάτωνα και τους νεοπλατωνικούς, αρμονία τής δημιουργίας και όχι με τη διαφορά ότι αντί να ολοκλη- σ' ένα Θεό που ασχολείται με την ρώνεται ο κύκλος - όπως στο βου- τύχη ή τις πράξεις των ανθρώπων. . δισμό - με τον εκμηδενισμό τής Και οι δύο απαρνήθηκαν τη θρηανθρώπινης υπόστασης, τελειώνει σκεία διότι θεώρησαν ότι δέν ήταν με τον απόλυτο θρίαμβο του πνεύ- σε θέση να τους λύσει τα προβλήματος (που θεωρείται αιώνιο) πάνω ματα που τους άπασχολούσαν. στην ύλη όπου ήταν φυλακισμένο Επιστροφή τής μνήμης. και άπ' όπου καταφέρνει τελικά να απελευθερωθεί. Μετά τις ιστορικές διενέξεις ανάΑυτές οι θεωρίες είχαν μιά κά- μεσα στόν κλήρο και την επιστήμη ποια απήχηση στή γλώσσα του αρχικά, και ανάμεσα στους θεολόλαοϋ και ειδικότερα στους ποιητές γους και αστρονόμους αργότερα, Πίνδαρο και Βιργίλιο, σύμφωνα παρακολουθούμε σήμερα την πολυμε τους οποίους, οι ψυχές μετά το συζητημένη συμφωνία απόψεων των θάνατο δέν αποκτούν μιά μόνιμη ανθρώπων του Θεού και των ψυχοθέση ευδαιμονίας στα Ηλύσια Πε- λόγων. Ιερείς και ψυχίατροι έχουν δία, παρά μόνον αν ή ζωή τους υπήρ- τον ίδιο στόχο. Ποιόν ; Μήπως να ξε ακηλίδωτη. Στήν αντίθετη πε- αρνηθούν —για διάφορους λόγους— ρίπτωση, έπρεπε να επιστρέψουν ότι αυτό που μέχρι τώρα λέγαμε

από την ύλη και να τελειοποιηθεί, είναι υποχρεωμένη, να μετενσαρκωθεί σε μια μορφή ζωής πάνω στη γη. Αυτή ή διδασκαλία τελειοποιήθηκε από τον Βούδα, ο όποιος σαν μέσο απολύτρωσης από τον πόνο είχε το απόλυτο σβήσιμο της δίψας για απολαύσεις. Οσο για την ψυχή, αρνιόταν την αέναη ύπαρξή της για κάθε μεμονωμένο άτομο, παραδεχόμενος μιαν αλληλουχία υπάρξεων, μιαν αλυσιδωτή διαδικασία νέων μορφών ύπαρξης, σε τρόπο που οι διαδοχικές ζωές είναι άλλες τόσες φλόγες που ή καθεμιά τους ανάβει από την προηγούμενη.

32

«θεωρία» τής μετενσάρκωσης έχει να παρουσιάσει αποδείξεις ; Ας δούμε λοιπόν μερικές. Τό 1895 το παρισινό περιοδικό «Les Annales des Sciences Psychiques» (Τα Χρονικά των Ψυχικών Επιστημών) δημοσίευσε ενα ενδιαφέρον τεστ σχετικά με την "επιστροφή τής μνήμης" που πραγματοποίησε διά μαγνητισμού ο Άλμπέρ ντέ Ροσά σε μιά κάποια Ευγενία από την Γκρενόμπλ, χήρα,. 35 ετών, με δυο παιδιά, και με την παρουσία του Δρος Μπορνιέ, διευθυντού της Ιατρικής και Θεραπευτικής Σχολής της Γκρενόμπλ. Πιστεύουμε ότι αξίζει τον κόπο να αναδημοσιεύσουμε το γεγονός όπως παρουσιάστηκε τότε : «Μετά από μερικούς οριζόντιους μαγνητισμούς, ή γυναίκα κοιμάται. Η δ η την έχω οδηγήσει μερικά χρόνια πίσω. Δέν μιλάει παρά μόνο όταν τη ρωτάω. «Συνεχίζω τους οριζόντιους μαγνητισμούς και βλέπω ένα δάκρυ στα μάτια τής γυναίκας : Λέει ότι είναι είκοσι χρονών και ότι πριν λίγο καιρό έχασε ένα παιδί. «Συνεχίζοντας τις φάσεις μού έρχεται ή ιδέα να δώ τί επίδραση μπορεί να έχει πάνω της το ένστικτο τής ντροπής. Ο τ α ν τής ανασήκωνα λίγο το φουστάνι, ή γυναίκα το κατέβαζε ζωηρά, λέγοντας : «Μή, όχι τώρα, δέν κάνει στο φώς τής ημέρας». Ή Ευγενία με είχε πάρει για τον άντρα της: Τώρα βρισκόταν στήν ηλικία των 17 έτών, παντρεμένη πριν λίγους μήνες. »Συνεχίζω τη φάση: Τώρα είναι δεκατεσσάρων ετών. Ανασηκώνω πάλι το φουστάνι της και ή Ευγενία αμύνεται σφίγγοντας τα γόνατα. Τήν ρωτάω γιατί φοβάται και απαντάει ότι το μόνο που ξέρει είναι πώς δέν είναι σωστά αυτά τα πράματα με τους νεαρούς. »Τώρα είναι έντεκα χρονών: Πάει στήν εκκλησία να κοινωνήσει Οι σπουδαιότερες αμαρτίες της είναι ότι ίσως δέν υπάκουσε στή γιαγιά της και προ πάντων ότι έκλεψε ένα νόμισμα από την τσέπη του μπαμπά της. Ο τ α ν την ρώτησα αν θα προτιμούσε να πεθάνει παρά να απαρνηθεί τη θρησκεία της, ή Ευγενία δέν απάντησε, αλλά ή έκφραση του προσώπου της έδειχνε καθαρά ότι δέν είχε καμιά όρεξη να υποστεί βασανιστήρια ! »Τώρα είναι εννέα χρονών και σταματάει, να πηγαίνει σχολείο : έχει μάθει πια να διαβάζει, να γράφει και να μετράει. Τήν βάζω να γράψει. Μετά τής ξανασηκώνω το

φουστάνι. Ή Ευγενία μου δίνει ένα χαστούκι λέγοντας : «Αλήτη, παράτα με πιά !» »Τώρα είναι έξι χρονών, πάει σχολείο και μόλις έχει μάθει να γράφει. Τή βάζω να γράψει. »Νά την τώρα τεσσάρων χρονών. Ξέρει να "κλείνει το ματάκι" και να γράφει μερικά φωνήεντα : α, ε, ι, ο, υ. Δέν αντιδρά καθόλου όταν της ανασηκώνω το φόρεμα : Τό ένστικτο της ντροπής δέν έχει ακόμα ξυπνήσει. «Τώρα είναι πολύ πιο μικρή, δέν ξέρει πόσων χρονών είναι, ακόμα δέν μιλάει παρά μόνο ψευδίζει «μπαμπά», «μαμά». » Εμβαθύνοντας ακόμα παραπάνω τον ύπνο της, αντιλαμβάνομαι μιαν αλλαγή προσωπικότητας : Τώρα δέν είναι πιά ζωντανή, αιωρείται σ' ένα μισοσκόταδο, δέν έχει σκέψεις, ούτε ανάγκες, ούτε επικοινωνεί με κανέναν. »Αφού προχωρούμε ακόμα πιο πίσω, βλέπω μια νέα περίοδο : Ή Ευγενία βρίσκεται σε μιά πολύ φτωχική κούνια και την λένε Νινί. Πεθαίνει από βαρύ πυρετό και γύρω της είναι οι γονείς της κλαίγοντας. Τό γεγονός μου το επιβεβαιώνει ή ίδια διότι της πιέζω το μετωπικό σημείο της ένύπνιας μνήμης που φέρνει στην επιφάνεια τις πιο μακρινές αναμνήσεις. »Λίγο πιο πίσω ακόμα στο χρόνο και πάλι αιωρείται στο διάστημα. »Σ' αυτό το σημείο, το πείραμα τελειώνει και γώ αρχίζω να την ξυπνάω με κάθετους μαγνητισμούς. Ά π ' αυτό το σημείο της διαδικασίας και μετά, περνάει σε αντίθετη κατεύθυνση όλες τις προηγούμενες φάσεις, προσθέτοντας, κάθε φορά που της το ζητάω, καινούριες λεπτομέρειες. Μία γνωστή περίπτωση μετενσάρκωσης. Σ' αυτό το σημείο για όσους δέν πιστεύουν στην μετενσάρκωση παραθέτουμε μιαν άλλη περίπτωση, διαφορετική διότι εδώ το γεγονός είναι αναμφισβήτητο, σύγχρονο και ή πρωταγωνίστρια του, που ε ί ν α ι α κ ό μ α ζ ω ν τ α ν ή , «θυμάται» σαφώς ότι έχει ξαναζήσει. Ή Σάντι Ντέβι, γεννήθηκε το 1926 στο Δελχί, στην Ινδία, από εύπορη οικογένεια. Τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής της φαινόταν ένα κοριτσάκι σάν όλα τα άλλα, ζωηρό και σκανταλιάρικο. Αλλά όταν έγινε τριών χρονών, δηλαδή μόλις μπόρεσε να μιλήσει και να σκεφτεί

Το αμφιθέατρο τής αιώνιας σοφίας με την πύλη τής γνώσης. άρχισε να ενδιαφέρεται με πολλή σοβαρότητα για κάποιον φανταστικό σύζυγο και τα παιδιά του. Επειδή όσο περνούσαν οι μήνες αυτή ή έμμονη ιδέα δέν της έφευγε και επειδή ή μικρή δέν ενδιαφερόταν για πράγματα σχετικά με την ηλικία της, οι γονείς της άρχισαν να ανησυχούν. Μιά μέρα, μεταξύ σοβαρού και αστείου, την ρώτησαν : «Και ποιος είναι αυτός ο σύζυγος που αναφέρεις πάντα ;» Ή μικρή Σάντι δεν δίστασε να απαντήσει αμέσως : «Λέγεται Κεντερνάθ και μένει στην Μούττρα, σ' ένα κίτρινο σπίτι με μεγάλες αψιδωτές πόρτες και καγκελλωτά παράθυρα, στή μέση μιας αυλής γεμάτης γιασεμιά. Μαζί του μένουν τα παιδιά μας». Ή πρώτη εντύπωση υπήρξε ότι ή μικρή ήταν τρελή, ώστε αποφάσισαν να την πάνε στον οικογενειακό τους γιατρό τον Δρ Ρέντυ. Ό γιατρός θεώρησε τη μικρή φαντασιόπληκτη και την ιστορία της παραμύθι. Αλλά όταν την ρώτησαν, ή μικρή είχε ακριβείς απαντήσεις : — Λεγόμουνα Λούτζι και πέθανα εδώ και μερικά χρόνια, στή γέννα του τελευταίου μου παιδιού. Ή εγκυμοσύνη ήταν δύσκολη άπ' την αρχή, και όταν έφτασε ή στιγμή του τοκετού, το μωρό παρουσιάστηκε με τα πόδια αντί με το κεφάλι. Εκείνο σώθηκε άλλα εγώ πέθανα. Σ' αυτό το σημείο φάνηκε καθα-

ρά ότι ή μικρή Σαντι δέν μπορούσε να ξέρει ψυχολογικές και φυσιολογικές λεπτομέρειες ενός δύσκολου. τοκετού. Στά επόμενα τέσσερα χρόνια, οι γονείς πήγαιναν τη μικρή άπ' τον ένα γιατρό στον άλλο : Ολοι θεώρησαν το φαινόμενο καταπληκτικό, άλλα αρνήθηκαν να δώσουν σάν εξήγηση την πιο λογική άπ' όλες. Τέλος, όταν ήταν οκτώ χρονών, ένας αδελφός του παππού της,· ο καθηγητής Κίσεν Τσαντ, την πρόσεξε περισσότερο διότι έβλεπε την επιμονή της μικρής και αποφάσισε να μάθει αν ζούσε στή Μούττρα κάποιος Κεντερνάθ που να είχε χάσει τη γυναίκα του που λεγόταν Λούτζι. Ό άνθρωπος αυτός υπήρχε, αλλά δέν πίστεψε ούτε λέξη άπ' όλη την ιστορία και επειδή δέν μπορούσε να συναντήσει ο ίδιος τη μικρή λόγω της μεγάλης απόστασης, ειδοποίησε έναν ξάδελφο του, τον Λάλ, που έμενε στο Δελχί, να πάει να γνωρίσει τη μικρούλα Σάντι και μάλιστα να τη ρωτήσει λεπτομέρειες από τη ζωή της Λούτζι. Ο τ α ν τον είδε ή μικρή, τον αναγνώρισε και τον χαιρέτησε σάν ξάδελφο του συζύγου της, ρωτώντας τον αν είχε νέα από τον Κεντερνάθ και τα παιδιά. Ή συζήτηση που ακολούθησε σχετικά με τη Λούτζι έδιωξε και τις τελευταίες αμφιβολίες και αποφασίστηκε να καλέσουν τον Κεντερνάθ και ένα από τα 33

παιδιά στο Δελχί, στο σπίτι τής Σάντι. Μόλις έφτασε ο γυιός του Κεντερνάθ παρά λίγο να πέσει κάτω άπα τον ενθουσιασμό της κοπελίτσας που, ενώ ήταν πιο μικρή του, προσπαθούσε να τον πάρει αγκαλιά, τον γέμιζε φιλιά, φωνάζοντας τον με χαϊδευτικά παρατσούκλια που ο νεαρός είχε σχεδόν ξεχάσει. Ο σ ο για τον. . . σύζυγο, ή Σάντι του φέρθηκε με τον σεβασμό που ταιριάζει σε μιά υποταγμένη σύζυγο όταν είναι παρόντες ξένοι, αλλά πάντως τον φώναζε με χαϊδευτικά ονόματα που μόνο αυτός και ή Λούτζι ήξεραν. Ε ν ώ ο Κεντερνάθ και ο γυιός του γυρνούσαν σπίτι τους καταφανώς παραξενεμένοι, ή είδηση για το μοναδικό αυτό γεγονός, έφτασε στα αυτιά του Ντές Μπαντού Γκούπτα, προέδρου του πανινδικού δημοσιογραφικού συλλόγου και μέλους της ινδικής Βουλής, ο όποιος συζήτησε την περίπτωση με άλλους δημοσιογράφους, και πολλούς επιστήμονες σε υψηλό επίπεδο, και όλοι μαζί κατέληξαν στην απόφαση ότι το γεγονός έπρεπε να γνωστοποιηθεί στην κοινή γνώμη. Αν ή τ α ν απάτη θα ξεσκεπαζόταν κ α ι αν, α ν τ ι θ έ τ ω ς , ή μ ι κρή Σ ά ν τ ι ήταν α λ ή θ ε ι α ή μετενσάρκωση της Λ ο ύ τ ζ ι , —ή αν είχε κάποια κρυφή ικανότητα να μαθαίνει τόσο ιδιωτικές λεπτομέρειες— ή Ί νδία θα βρισκόταν μπρος σ' έ ν α από τα π ι ο σ υ νταρακτικά φαινόμενα όλων των εποχών. Στό μεταξύ αποφασίστηκε να βάλουν τη μικρή Σάντι να πάει να βρει μόνη της, χωρίς υπόδειξη, το σπίτι όπου έλεγε ότι είχε ζήσει και είχε πεθάνει. Μαζί της πήγαν αϊ γονείς της, ο δημοσιογράφος Γκούπτα, ο δικηγόρος Τάρα Μαθούρ, γνωστοί μελετητές, επιστήμονες και δημοσιογράφοι που είχαν ενδιαφερθεί για την υπόθεση. Ή Σάντι, μόλις έφτασε, άρχισε να μιλάει τη διάλεκτο της Μούττρα —και οχι τα ινδουστανικά— και αναγνώρισε αμέσως τη μητέρα και τα αδέλφια του Κεντερνάθ ανάμεσα στο πλήθος. Δέν χρειάζεται να ποϋμε ότι αναγνώρισε το σπίτι παρ' όλο που ή πρόσοψη του είχε ξαναβαφτεί άσπρη ! Ο τ α ν μπήκε στο σπίτι του συζύγου ή Σάντι φώναξε με τα ονόματα τους τα δύο μεγαλύτερα παιδιά αλλά δέν αναγνώρισε το μικρότερο ή γέννηση του οποίου είχε κοστίσει 34

Οι ιππότες της Αποκαλυψεως (ανέκδοτη αναπαράσταση του Ουμπερτο Περόττο). Η τ α ν ο ένας μετενσάρκωση του άλλου, και όμως ζούσαν συγχρόνως!"

τη ζωή της Λούτζι. Μετά, πήγε στο σπίτι της μητέρας τής Λούτζι, μιας ηλικιωμένης κυρίας, υπερβολικά συγκινημένης άλλα και τρομοκρατημένης, που δέν μπορούσε να καταλάβει πώς μιά μικρούλα ήξερε τόσα πράγματα που μόνο ή νεκρή κόρη της μπορούσε να ξέρει. Ή υπόθεση μπορούσε να θεωρηθεί τελειωμένη με επιτυχία, άφού μάλιστα ο παγκόσμιος τύπος αφιέρωνε στήλες ολόκληρες. Μόνο για τη μικρή Σάντι, ή λύση τής υπόθεσης δέν είχε κανένα όφελος : δέν μπορούσε ν' αναλάβει την ευθύνη μιας μητέρας. . . τριών παιδιών, μεγαλύτερων άπ' αυτήν, και ο λατρευτός της Κεντερνάθ την έβλεπε μάλλον με φόβο παρά με αγάπη. Κατάλαβε λοιπόν ότι το παρελθόν, όσο αγαπητό και να τής ήταν, δέν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί στο παρόν. Μέ πολλή πίκρα προσπάθησε να βγάλει άπ' την καρδιά της την οικογένεια τής Μούττρα και να φτιάξει μιά καινούρια ζωή. Τό 1958, ένας δημοσιογράφος ξανάφερε την υπόθεση στο προσκήνιο και βρήκε την Σάντι δημόσιο υπάλληλο στο Νέο Δελχί. Ό τύπος όλου του κόσμου ξανάγραψε τήν είδηση, αλλά αυτή τη φορά ή Σάντι αρνήθηκε να ανοίξει ένα κεφάλαιο τής ζωής της που θεωρούσε κλεισμένο. Ό καθηγητής Ινδρα Σέν, τής αίρεσης Ώρομπίντο του Ποντισερύ, έχει στην κατοχή του όλα τα ντοκουμέντα για την ανεξήγητη περίπτωση μιας μικρής που γεννήθηκε

το 1926, άλλα που ξέρει ιδιωτικές λεπτομέρειες από τη ζωή τής γυναίκας που έζησε αρκετά χιλιόμετρα μακριά και πέθανε το 1925. Οπωσδήποτε, τα συμπεράσματα τα αφήνουμε για τους αναγνώστες μας. Έμείς αναφέραμε θεωρίες και συμβάντα και θα ήμασταν ευχαριστημένοι άν ξέραμε ότι τουλάχιστον σπείραμε την ελπίδα πώς κάτι από μας παραμένει μετά την καταστροφή τής σάρκας, πράγμα που θα μπορούσε να αποτελέσει την πρώτη απόδειξη μιας κάποιας αθανασίας χωρίς την οποία, ή γήινη ζωή μας θα έμενε για πάντα ένα άχρηστο μα και απάνθρωπο αίνιγμα. Luciano Gianfranceschi

ά 'θελα να σας μεταφέρω σ' έναν κόσμο, που διαιωνίζει στη σημερινή στεγνή, ύλιστική εποχή μας, μέσα από τους θησαυρούς των παραδόσεων του λαϊκού μας πολιτισμού, σκιρτήματα ονείρου, γνήσιας και άχάλαστης δημιουργικής πνοής. Σ' έναν κόσμο αυθεντικό πρότυπο τής τρυφερής και καθάριας Ελλάδας, όπου λες πως κάποια στιγμή σταμάτησε ή διαμάχη του έξω και του μέσα κόσμου και καταλύεται ή μοναξιά κι όλα μπορούν να 'ναι σωστά και «η ζωή μέγα καλό και πρώτο». Είναι ο κόσμος της αποκριάς σ' ένα νησί των Σποράδων, τη Σκύρο.

Οι βόρειες Σποράδες, οι Μαγνητών νήσοι των αρχαίων, είναι σπαρμένες ανάμεσα στην Εύβοια και την Πηλιορίτικη χερσόνησο. Αποτελούν μιά νησοσυστάδα, με πρώτο σε μέγεθος, αλλά και σε ενδιαφέρον, νησί τη Σκύρο, που χαρακτηρίζεται από τεκτονική και γεωλογική ιδιομορφία. Στό βόρειο τμήμα του νησιού βρίσκεται ή πόλις τής Σκύρου. Απλώνεται ακτινωτά κάτω από το Κάστρο, σ' ενα πλέγμα δρόμων, που καταλήγουν σε πλατώματα κι αυλές. Οι δρόμοι είναι στενοί, πετροστρωμένοι. Τα σπίτια κάτασπρα από τον ασβέστη, σάν οπτασίες, αναδύονται

λυτρωμένα μέσα στο αιγιοπελαγίτικο φώς, τέλεια εναρμονισμένα στο φυσικό περιβάλλον, ενα περιβάλλον που έπιδρα με την ιδιοσυστασία του και συμβάλλει στην ψυχική και πνευματική κατάσταση των ανθρώπων. Ή ευαισθησία, ενδεικτική τής λαϊκής σοφίας, κυριαρχεί παντού. Στά γραφικά ανηφορικά δρομάκια, από την αρχή του Τριωδίου με έξαρση στις εβδομάδες τής Κρεοφάγου και τής Τυρινής, οι Σκυριανοί γιορτάζουν το Καρναβάλι τους, που τραβά το ενδιαφέρον, όχι μόνον για την ζωντάνια του και την δημιουργική πνοή 35

αλλά και για τον μυστηριακό του τόνο που ενισχύεται απ' την μυστηριώδη μεταμφίεση των εορταστών. Το θέαμα που παρουσιάζεται στους δρόμους σε κάνει να νομίζεις ότι βρίσκεσαι σ' έναν τόπο κάποιου αλλόκοτου κόσμου και μετεωρίζεσαι ανάμεσα στ' όνειρο και την πραγματικότητα. Ό λαός παρουσιάζει μιά εμμονή στις παραδόσεις τις πανάρχαιες των προγόνων του, από τις όποιες προσπαθεί να μήν αποκολληθεί. Πριν όμως μιλήσουμε για το γιόρτασμα της αποκριάς στη Σκύρο θα 'θελα να σταθοϋμε για λίγο σε μερικές εκδηλώσεις της αποκριάς, που το επίσημο και βυζαντινό όνομά της είναι α π ό κ ρ ε ω . Ή λέξη σημαίνει την αποχή από το κρέας, που ήταν και ή αρχική σημασία τής γιορτής. Ή έννοια φαίνεται και στή λέξη ά π ο κ ρ ι ώ ν ω που σημαίνει παύω να χρησιμοποιώ, να τρώγω κάτι. (Τα σημερινά αστικά καρναβάλια έχουν ιταλική προέλευση, carnavale). Τό βασικό στοιχείο της αποκριάς είναι οι μεταμφιέσεις και οι έντονες εκδηλώσεις των ανθρώπων. Τα είδη των μεταμφιέσεων δείχνουν και οι ονομασίες των μεταμφιεσμένων που συναντάμε σ' όλη την Ελλάδα: Κουδουνάτοι, Γιαννίτσαροι, Κουκουγέροι, Ρογκατσάρια κ.λπ. Τό στοιχείο της μεταμφίεσης είναι πολύ παλιό. Τό χρησιμοποίησαν οι οργανωτές των πρωτόγονων τελετών μαζί με το βάψιμο με κάπνα ή κιμωλία και τη μάσκα, που επέζησαν ώς τα χρόνια μας στα καρναβάλια. Τό συναντάμε ακόμη στα χρόνια πριν απ' τη γέννηση του Χρίστου στα Ανθεστήρια, στα κατ' αγρούς Διονύσια, τίς γιορτές δηλαδή των αρχαίων Ελλήνων που ήταν αφιερωμένες στο θεό Διόνυσο. Τα ανθεστήρια γιορτάζονταν την ίδια εποχή, τέλη Φεβρουαρίου-άρχές Μαρτίου που γιορτάζουμε και μεις τίς απόκριες. Ή γιορτή αυτή άπ' τη μιά ήταν γιορτή της χαράς και του γλεντιού για το ξαναγέννημα της φύσης με το πρωτάνθισμα των δένδρων, κι άπ' την άλλη ήταν γιορτή των νεκρών και των ψυχών. Διαρκούσαν 3 μέρες. Πολλοί τότε, θέλοντας να παραστήσουν τίς ψυχές που σ' αυτές τίς μέρες κυκλοφορούσαν ανάμεσα στους ζωντανούς, μεταμφιέζονταν, συμπεριφέρονταν με έξαλλο τρόπο πηδώντας και χορεύοντας περίεργους χορούς. Συγχρόνως μιά και γι' αυτές τίς 3 μέρες όλοι θεωρούνταν ίσοι και οι κοινωνικές διαφορές 36

είχαν καταργηθεί, έκαναν χοντρά αστεία και πειράγματα με τα πλήθη, τα περίφημα «έξ αμάξης», που αρχικά δέν είχαν κοινωνικό περιεχόμενο, αλλά αργότερα απόχτησαν τέτοιο όταν ή σύγκρουση φτωχών αγροτών και μεγαλοχτηματιών εντάθηκε. Ας ξαναγυρίσουμε όμως στή Σκύρο. Τίς μέρες λοιπόν τίς αποκριάς οι άνθρωποι, χωρισμένοι σε ομίλους από 5 ή 6 πρόσωπα (στοιχείο απόηχος άπ' τους Διονυσιακούς θιάσους) μεταμφιέζονται σε τραγόμορφους κωδωνοφόρους, γυρίζουν στους δρόμους και τραγουδούν διονυσιακά τραγούδια. Φοράνε δηλαδή στο πρόσωπο τους μάσκες από προβιά τράγου, που έχουν 3 τρύπες για τα μάτια και το στόμα ενώ το μισό τους κορμί είναι κι αυτό σκεπασμένο με μαλλιαρή μαύρη κάπα, ίδια με προβιά τράγου (όμοιες παρέες μασκαρεμένες τριγύριζαν και στην αρχαία Αθήνα στα κατ' αγρούς Διονύσια). Γύρω από τη μέση τους κρεμούν πολλά κουδούνια του κοπαδιού, που κάνουν φοβερό θόρυβο καθώς οι μασκαρεμένοι προχωρούν. Φορούν τα παραδοσιακά παπούτσια των σκυριανών χωρικών, τα τροχάδια και τίς τροχαδόκαλτσες, στοιχεία που δείχνουν πώς το γιόρτασμα αυτής της μορφής ξεκίνησε άπ' τους αγρότες και τους χωρικούς, τους ίδιους δηλαδή που γιόρταζαν

και τον θεό Διόνυσο, πριν οι γιορτές του πάρουν επίσημο χαρακτήρα. Οί μασκαρεμένοι προχωρούν με ρυθμικούς βηματισμούς, σά να χορεύουν, κάνοντας μιμικές κινήσεις. Τα πρόσωπα που κυριαρχούν στους μεταμφιεσμένους ομίλους είναι ο «Γέρος» και ή «Κορέλα». Ό «Γέρος» είναι ο κορυφαίος του ομίλου. Στό πρόσωπο του φορά την μάσκα, που αναφέραμε. Στό πάνω μέρος είναι ντυμένος με την μαύρη κάπα που μοιάζει με προβιά τράγου, στή μέση έχει περασμένα 50-80 κουδούνια, ενώ στο κάτω μέρος είναι ντυμένος με το τσοπάνικο πανοβράκι, τίς τροχαδόκαλτσες και τα τροχάδια. Κρατάει το τσοπάνικο στραβοράβδι και προχωράει, κουνώντας έτσι τη μέση του που τα κουδούνια να βγάζουν ήχους δυνατούς, εναλλασσόμενους, που ακολουθούν το ρυθμό των κινήσεων του. Κατά διαστήματα στέκεται και τραγουδά ενα ξεχωριστό αποκριάτικο σκοπό (της Κορέλας) χωρίς όμως να σταματήσει και το κούνημα του κορμιού του, που τώρα είναι διαφορετικό. Τα κουδούνια βγάζουν τότε κι αυτά διαφορετικό ήχο. Τό «Γέρο» συνοδεύει ή «Κορέλα», ένας άλλος νέος δηλαδή ντυμένος με σκυριανή γυναικεία φορεσιά. Τό πρόσωπο του είναι καλυμμένο με την ϊδια μάσκα, φοράει τροχάδια και τροχαδόκαλτσες. Στό χέρι

Η χώρα τής Σκύρου από παλιά γκραβούρα. Διακρίνεται ψηλά το κάστρο με την οχύρωση του και τα σπίτια που απλώνονται στην πλαγιά. Στό κάστρο βρίσκεται και το μοναστήρι του άη-Γιωργη που κτίστηκε στή βυζαντική περίοδο. Πιθανότατα η εκκλησία του άγιου χτίστηκε πάνω στα ερείπια ναού του θεού Βάκχου, όπως μαρτυράει και το έθιμο να προσφέρεται κρασί σαν αγιασμός την ήμερα που γιορτάζει ο άγιος.

Λεπτομέρια τής εμφάνισης του "Γερου" του κορυφαίου δηλαδή του αποκριάτικου ομίλου. Φοράει μάσκα από προβιά τράγου με τρία ανοίγματα για τα μάτια και το στάμα, κρατάει το τσοπάνικο στραβοραβδι, έχει κρεμασμένα στή μέση του 50-80 κουδούνια του κοπαδιού που βγάζουν ήχους φοβερούς όταν ο "Γέρος" περπατά, χορεύει ή στέκεται κουνώντας το κορμί του, στο επάνω δέ μέρος φοράει μαλλιαρή μαύρη κάπα που μοιάζει με προβιά.

κρατάει ενα μαντίλι και το κουνά, χορεύοντας γύρω από το «Γέρο» συνέχεια. Τα καμώματα τους κάνουν τον κόσμο να ξεκαρδίζεται στα γέλια. Τό τρίτο πρόσωπο του ομίλου, ο «Φράγκος», είναι πρόσωπο κωμικό και πρέπει να προστέθηκε στον όμιλο αργότερα. Φοράει μάσκα τυχαία, παντελόνι ευρωπαϊκό, έχει ενα μεγάλο κουδούνι στο πίσω μέρος τής μέσης του και κρατώντας ενα μεγάλο κοχύλι στο χέρι κινείται ασταμάτητα, το φυσά και πειράζει αυτούς που στέκονται στους δρόμους παρακολουθώντας το θέαμα. Τα τρία κύρια πρόσωπα ακολουθούν άλλοι νέοι, οι «Νυφάδες ή Νεφάδες» με πρωτοπαλλήκαρο και προστάτη τους τον «Γιαννίτσαρη». Κρατοϋν πιστόλια και σπαθί και κάνουν πρωτότυπες, σπαρταριστές, θορυβώδεις μάχες στα σοκάκια του νησιού. Ένας κόσμος ολοζώντανος που πάλλεται ολόκληρος κι εκφράζεται με χίλιους τρόπους, ένας κόσμος γεμάτος ευαισθησία, πηγαίο αίσθημα καλλιτεχνικό, αυθορμητισμό και δημιουργική έμπνευση. Χαρακτηριστικά που τα βλέπουμε και στα παιδιά που συμμετέχουν στον εορτασμό, μεταμφιεζόμενα με το δικό τους κι αυτά ξεχωριστό τρόπο. Ό Μ. Φαλτάιτς γράφει στο βιβλίο του για τη Σκύρο πώς «υπάρχει παράδοση αρκετών δεκαετιών τώρα, κάθε χρόνο, την περίοδο των απόκρεω να δίνονται ξεχωριστές παραστάσεις, απαγγελίες σατυρικών ποιημάτων ή πεζών κειμένων. Μ' αυτά παρουσιάζονται από την εύθυμη τούς πλευρά, τα σημαντικά γεγονότα τής χρονιάς, που αφορούν τον κόσμο, την Ελλάδα και κυρίως τη Σκύρο, αλλά και τις ξεχωριστές ομάδες του νησιού, οικογένειες ή και μεμονωμένα άτομα. Οί οργανωτές των λαϊκών αυτών παραστάσεων, προετοιμάζονται 6λο το χρόνο, συγκεντρώνοντας το σχετικό υλικό που το επεξεργάζονται με πολύ κέφι και ικανότητα» Τα κείμενα αυτά όπως και το όλο γιόρτασμα τής αποκριάς άποτελούν αναντικατάστατες πηγές πληροφόρησης, για το λαϊκό μας πολιτισμό και την εθνική μας αυτογνωσία. Συνέχεια στή σελ. 64

Μεταμφιεσμένοι στο κεντρικό δρόμο τής χώρας. Εδώ φαίνεται καθαρά ή περίεργη μυστηριακή εμφάνιση των εορταστών ή μάσκα, ή κάπα, το τσοπάνικο πανοθράκι, τα τροχάδια τα παραδοσιακά δηλαδή παπούτσια των σκυριανών χωρικών, οι τροχαδόκαλτσες και τέλος το πλήθος τα κουδούνια. Η σύγκριση με το χωρικά που φορά την πατροπαράδοτη σκυριανή φορεσιά δίνει όλα τα στοιχεία για τη στενή σχέση που υπάρχει με την παράδοση και τονίζει το γεγονός πώς αυτό το γιόρτασμα τής αποκριάς ξεκίνησε άπ' τους αγρότες και τους βοσκούς.

37

38

Μέ το τελευταίο αυτό άρθρο για την Σελήνη δίνεται μιά ολοκληρωμένη εικόνα της συντρόφου μας. Η κατάκτηση της αποτέλεσε για τον άνθρωπο το πρώτο βήμα για την διερεύνηση του ηλιακού μας συστήματος. Ή περιπέτεια όμως τής σελήνης δεν τελείωσε ακόμα....

Σ

τά δύο προηγούμενα δημοσιεύματα άναφερθήκαμε στα χαρακτηριστικά τής σεληνιακής επιφανείας, όπως μελετήθηκαν με μετρήσεις και φωτογραφίες που πήραμε από τη γή, και σε μερικά συμπεράσματα τής μεγάλης προσπάθειας μελέτης του δορυφόρου μας με αυτόματα διαστημόπλοια και επιτόπια έρευνα. Συνεχίζουμε τώρα, για να ολοκληρώσουμε το θέμα μας στα σημαντικότερα σημεία του, βέβαια και όσο μας επιτρέπουν οι σκοποί του περιοδικού που μάς φιλοξενεί.

Η χημική σύσταση τής Σελήνης αποτέλεσε ένα παλιό πρόβλημα για την Αστρονομία, γιατί συνδέεται άμεσα με τις θεωρίες περί τής δημιουργίας της. Κατά μιά άποψη ή Σελήνη δημιουργήθηκε από τη συσσώρευση υλικών στερεών σε γειτνίαση με τη γή. Αυτό όμως περιπλέκει την κατάσταση άν λάβουμε υπόψη ότι ή μέν γή αποτελείται κατά μάζα από 30% σίδηρο (κατά μέσον όρο) ένώ ή σελήνη μόνο κατά 10-15%. Η διαφορά περιεκτικότητας σε σίδηρο των δύο γειτονικών σωμάτων είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μήν επιτρέπει μιά εύκολη ερμηνεία του φαινομένου. Γιατί άραγε, ο σίδηρος συσσωρεύτηκε στή γή σε τριπλάσιο περίπου ποσοστό από όσο στή Σελήνη; Τα εξωτερικά στρώματα τής σελήνης μελετήθησαν ήδη από τον περασμένο αιώνα,με φυσικές μεθόδους όπου χρησιμοποιήθηκαν παρατηρήσεις από τη γή. Ο μ ω ς οι τρόποι αυτοί έδωσαν κάποιες πληροφορίες μόνο για συγκρίσεις ορισμένων φυσικών ιδιοτήτων των πετρωμάτων τής σελήνης με τις αντίστοιχες ιδιότητες των γήινων στρωμάτων. Μέ τα δεδομένα που είχαμε μέχρι πρό δέκα ετών, το πιθανότερο φαινόταν να αποτελείται το επιφανειακό στρώμα από κιμωλία, άργιλο και άργιλική μάργη σε πορώδη κατάσταση. Πιστευόταν ακόμα, ότι και το εσωτερικό της αποτελείτο από τα ίδια υλικά, έφ' όσον ή μέση πυκνότητα τής σελήνης είναι ίση με την πυκνότητα των επιφανειακών στρωμάτων τής γής και μόνο στο κέντρο του δορυφόρου μας περιμέναμε να υπάρχει ή ποσότητα σιδήρου που προαναφέραμε. Μέ τη νέα εποχή των διαστημικών εγχειρημάτων, οι αστρονόμοι άρχισαν να ενδιαφέρονται όχι μόνο για τη χημική σύσταση των σεληνιακών πετρωμάτων αλλά και για την αντοχή τους. Και τούτο, γιατί γρήγορα έγινε φανερό ότι ήταν ανάγκη να πάνε εκεί Τό εσωτερικό του κρατήρα του Τσιολκόφσκυ. Εντύπωση προκαλεί το κεντρικό βουνό του κρατήρα που μοιάζει σαν νησί όπως υψώνεται στή μαύρη λάβα τής γύρω περιοχής. Φωτογραφία του Άπόλλων-15.

άνθρωποι να εκτελέσουν έπί τόπου παρατηρήσεις και να φέρουν δείγματα πετρωμάτων στή γή, άν βέβαια ήθελαν να λύσουν μερικά από τα προβλήματα που εμπόδιζαν την επιστήμη να προχωρήσει. Τα δείγματα του σεληνιακού εδάφους έπρεπε να μεταφερθούν στή γή γιατί είναι αδύνατο να λυθούν έπί τόπου τα προβλήματα τής χρονολόγησης τους, τής ακριβούς χημικής σύνθεσης και των φυσικών τους ιδιοτήτων. Μέ τη χημική σύσταση πρέπει να συνδέσουμε και μερικά άλλα προβλήματα που αφορούν την αντοχή, άν είναι πράγματι ή όχι πορώδη, το πάχος των επιφανειακών στρωμάτων, τι υπάρχει κάτω άπ' αυτά, άν αντέχουν να σηκώσουν το βάρος των ανθρώπων και των μηχανημάτων που θα έφθαναν εκεί κ.ά. Γιά να δοθεί απάντηση σ' όλα αυτά τα ερωτηματικά έπρεπε να γίνουν ορισμένες προκαταρκτικές έρευνες από αυτόματα διαστημόπλοια. Έτσι, το 1966 πρώτη ή ΕΣΣΔ πέτυχε την ομαλή προσελήνωση του "Luna-9., ενός οχήματος βάρους 99 κιλών. Οί πρώτες φωτογραφίες που μετέδωσε στή γή ο Luna—9 επέτρεψαν στους επιστήμονες να συμπεράνουν ότι έφ' όσον το όχημα δέν είχε τρυπήσει το σεληνιακό έδαφος, θα πρέπει να βρήκε αρκετά ανθεκτικό τόπο που κατά τους τότε υπολογισμούς θα μπορούσε να κρατήσει και τα διαστημόπλοια και τους ανθρώπους, που αργά ή γρήγορα θα έφθαναν στην Σελήνη. Μετα από λίγο, ο Αμερικανικός "SERVAYOR - 1 , ένα βαρύτερο όχημα 270 κιλών με τρία πόδια, απέδειξε πέρα από κάθε αμφιβολία ότι οι μέλλοντες εξερευνητές θα εύρισκαν ένα ασφαλές μέρος για να προσεδαφίσουν το διαστημόπλοιο τους στή σεληνιακή επιφάνεια. 'Ο Servayor-1 κατόρθωσε να κατέβει πολύ ομαλά σε μιά από τις μεγαλύτερες πεδινές εκτάσεις τής Σελήνης, τη γνωστή σάν "Ωκεανός των Καταιγίδων". Μιά εξαιρετικά ευέλικτη τηλεοπτική μηχανή λήψεως, ικανή να στραφεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση κατόπιν έντο-

λής από το κέντρο παρακολούθησης,έξείχε από το όχημα σε ύψος περίπου 1,70 μέτρων από το έδαφος. Η συγκομιδή του ήταν 11.ΟΟΟ περίπου φωτογραφίες που παρουσίαζαν ένα τοπίο απόλυτα έρημο. Ανώμαλοι βράχοι και ογκόλιθοι βρίσκονταν σκορπισμένοι πάνω στή σχεδόν έπίπεδη επιφάνεια τής Σελήνης. Κρατήρες διαφόρων διαμέτρων έχασκαν προς τον ουρανό. Στό βάθος του ορίζοντα, στο κατάμαυρο φόντο του ουρανού φάνταζαν, σάν παράδοξα πλάσματα, οι άσπρες βουνοκορυφές και τα ανώμαλα κυκλικά όρη ενός κρατήρα. Ο όγκος των σκορπισμίνων έδώ κι εκεί βράχων, αποτέλεσε μιά κάποια έκπληξη και άρχισε μιά καινούρια προσπάθεια γιά τήν ερμηνεία του νέου σχηματισμού. Εκείνο που προκάλεσε μιά ευχάριστη διαπίστωση, είναι το γεγονός ότι ή σκόνη τής σεληνιακής επιφάνειας δέν φαινόταν να έχει τόσο πάχος ώστε να προκαλέσει προβλήματα στους μελλοντικούς ταξιδιώτες. Οι φωτογραφίες του σημείου προσεδάφισης έδειξαν ένα αμμώδες υλικό που έδινε την εντύπωση ενός φρεσκοσκαμμένου χωραφιού. Τό υλικό αυτό και ή δομή του επέτρεψαν να συμπεράνουμε ότι είναι ικανό να κρατήσει ένα διαστημόπλοιο και τους αστροναύτες χωρίς τον κίνδυνο να τους χάσουμε από υποχώρηση του έδαφους. Τό 1967 προσεληνώθηκε μ' επιτυχία το δεύτερο αμερικανικό όχημα, το Servayor-3 που έστειλε στή γή 3Ο.ΟΟΟ φωτογραφίες,που επιβεβαίωσαν τις προηγούμενες διαπιστώσεις για τη σεληνιακή επιφάνεια. Τό κυριότερο έργο του Βραχώδης περιοχή στή Σελήνη. Οι αστροναύτες του Απόλλων-14 τους φωτογραφίζουν και μετά θα κόψουν κομάτια για να τα μεταφέρουν στή γή.

Ενας αστροναύτης, ο Γιάγκ, του Απόλλων-16, ερευνά ένα ογκόλιθο, διαμέτρου 8-10 μέτρων. ήταν ή προσπάθεια να σκάψει στή σεληνιακή επιφάνεια μ' ένα ειδικό φτυάρι, ένώ ή όλη εργασία φωτογραφήθηκε. Αυτά τα πειράματα, έδειξαν, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι το έδαφος, τουλάχιστον στο σημείο εκείνο, είναι ικανό να κρατήσει τα σεληνιακά οχήματα των έπηνδρωμένων πτήσεων που θα γίνονταν μετά από λίγο. Τα έτη 1967 και 1968 προσεδαφίστηκαν ομαλά στή Σελήνη αρκετά διαστημόπλοια τύπου Servayor. Α π ό αυτά, τα ύπ' αριθμ. 5, 6 και 7 ήσαν εφοδιασμένα με το λεγόμενο "χρυσό κουτί", μιά συσκευή που είχε την ικανότητα να κάνει χημική ανάλυση των πετρωμάτων και να στέλνει τα αποτελέσματα στή γή. Οι μέσοι όροι των αποτελεσμάτων, δίνονται στον ακόλουθο πίνακα. Άνθραξ 2% Άργίλιο 7% Οξυγόνο 57% Πυρίτιο 20% Νάρτιο 2% Ασβέστιο 6% Μαγνήσιο 3% Λοιπά στοιχεία 3% Δηλαδή ή σύσταση του σεληνιακού εδάφους, στις περιοχές που έγιναν αναλύσεις, μοιάζει με τη σύσταση του γήινου, σε περιοχές με άργιλοαμμώδη σύσταση. Μεταξύ των άλλων πειραμάτων που έκανε το διαστημόπλοιο Servayor-3 έκανε και δύο άλματα 10 και 4 μέτρων από την αρχική του θέση, για να ελεγχθεί άφ' ενός μέν ή ικανότητα μετακίνησης, άφ' ετέρου δέ το βάθος που θα είχαν τα ίχνη του πέλματος του στή σεληνιακή σκόνη. Πέρα από το πρόγραμμα Servayor, από Αμερικανικής πλευράς άρχισε το πρόγραμμα Lunar Orbiter, δηλαδή μιά σειρά διαστημοπλοίων που αφού έγιναν δορυφόροι τής Σελήνης, φωτογράφησαν λεπτομερώς την επιφάνεια της. Παράλληλα, οι Σοβιετικοί έστειλαν για παρόμοια εργασία τα Luna 10 και 12. Μέ τις φωτογραφίες αυτές, καθώς και εκείνες που έφεραν οι αστροναύτες του προγράμματος "Απόλλων" κατασκευάστηκε ο καλύτερος και λεπτομερέστερος χάρτης τής σεληνιακής επιφάνειας. Σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι ή επιφάνεια του δορυφόρου μας είναι καλύτερα και λεπτομερέστερα

γνωστή από την ίδια την επιφάνεια τής γής. Τό φόρου μας είναι καλύτερα και λεπτομερέστερα γνωστή από την ίδια την επιφάνεια τής γής. Τό σοβιετικό διαστημόπλοιο Luna-9 είχε μαζί του μιά συσκευή που θα μπορούσε να μετρά ακτίνες Γ. Οι Σοβιετικοί ερευνητές, που μελέτησαν τις ενδείξεις του οργάνου αυτού, συμπεραίνουν ότι ή ακτινοβολία Γάμμα τής σεληνιακής επιφάνειας είναι σάν εκείνη που στέλνουν οι βασάλτες τής γής. Αυτό επιβεβαίωσε για πρώτη φορά τις μέχρι τότε υποθέσεις που αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο, ότι μεγάλες ποσότητες λάβας καλύπτουν την επιφάνεια τής σελήνης στις περιοχές των θαλασσών της. Στό ίδιο συμπέρασμα οδήγησαν αργότερα και οι επιτόπιες έρευνες που έγιναν με το πρόγραμμα "Απόλλων". Τό αποτέλεσμα αυτό, άν και επιβεβαιώνει μερικές υποθέσεις, είναι αρκετά απογοητευτικό, γιατί σημαίνει ότι μεγάλο μέρος τής σεληνιακής επιφάνειας, καλύπτεται από νεότερη λάβα και επομένως αποκρύπτονται τα πρώτα "ιστορικά γεγονότα" του ηλιακού μας συστήματος. Από τον τρόπο με τον όποιο προσεληνώθηκε ο Servayor-1 διαπιστώθηκε για μιά ακόμη φορά, ότι δέν είναι δυνατόν να υπάρχει ατμόσφαιρα στή σελήνη. Τό γεγονός αυτό ήταν γνωστό με βεβαιότητα πολύ πρό των διαστημικών πτήσεων. Οι Γάλλοι αστρονόμοι Lyit και Dollfies στα 1948 και 195Ο έκαναν λεπτομερή έρευνα του προβλήματος τής ατμοσφαίρας τής Σελήνης, βρήκαν ότι υπάρχει μιά αφάνταστα αραιή ατμόσφαιρα, αραιότερη από το κενό που δημιουργούμε στα εργαστήρια. Εκτείνεται μέχρι ύψους 3.000 μέτρων από την επιφάνεια των θαλασσών και είναι ένα δισεκατομμύριο φορές αραιότερη από τη γήινη ατμόσφαιρα. Απλούστερα, μπορούμε να πούμε ότι δέν υπάρχει ατμόσφαιρα εκεί Υπάρχουν πολλές αποδείξεις που μάς πείθουν γι' αυτό. Δέν θα αναφερθούμε σε καμιά απ' αυτές, άλλ' απλώς θα τονίσουμε ότι ή μάζα τής Σελήνης είναι τόσο μικρή ώστε δέν μπορεί να κρατήσει ατμόσφαιρα. Τό όνειρο εκείνο πώς θα μπορούσαμε να στείλουμε τα απαραίτητα υλικά εκεί ώστε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα θα μείνει μόνο όνειρο. Η Σελήνη δέν μπορεί να συγκρατήσει οποιοδήποτε αέριο και οποιοδήποτε αέριο ελευθερωθεί στην επιφάνεια της διαχέεται στον διαστημικό χώρο. Σέ παλιότερο βιβλίο διατυπώνεται ή γνώμη, ότι ίσως να υπάρχει νερό ύπό μορφή πάγου στο υπέδαφος του δορυφόρου μας. Κι αυτό όμως, πρέπει να αποκλειστεί άν και θα ήταν πολύ επιθυμητό για μελλοντικές εγκαταστάσεις μακροχρόνιας διαβίωσης στή Σελήνη. Τό μεγαλύτερο μέχρι σήμερα άλμα στο διάστημα είναι το εγχείρημα "Απόλλων". Αυτό προέβλεπε την εκτόξευση έντεκα διαστημοπλοίων στή Σελήνη. Ά π ' αυτά τα δύο θα ήσαν δοκιμαστικά και δέν ξέφυγαν από την περιοχή τής γής. θα ήσαν δηλαδή τεχνητοί δορυφόροι με σκοπό τον έλεγχο των διαστημοπλοίων, των συστημάτων που θα χρησιμοποιούντο και τής αντοχής των πληρωμάτων. Δύο άλλα, δοκιμαστικά επίσης, έκαναν το ταξίδι μέχρι τη Σελήνη,

Ο επιστημονικός σταθμός που εγκαταστάθηκε από το πλήρωμα του Αττολλων-14. Διακρίνονται ένα σεισμόμετρο και ένας μετρητής ακτινοβολιών.

Τα ανθρώπινα πόδια αφίνουν τα πρώτα ίχνη πάνω στή σκόνη τής Σελήνης. ' Η κατάκτηση του δορυφόρου μας είναι γεγονός.

Από το βοηθητικό σκάφος "Κολούμπια" του Απόλλων-11 που πετούσε σε τροχιά γύρω από τή Σελήνη ο Κόλλινς πήρε τή φω τογραφία αυτή με τη σεληνάκατο "Αετός" να προβάλεται στή σεληνιακή επιφάνεια και τη Γή στο μαύρο φόντο του ουρανού. και μ ε τ ά θα γύριζαν πίσω, χωρίς να την κατακτήσουν. Τα έξι προσεδαφίστηκαν ομαλά στή σεληνιακή ε π ι φ ά ν ε ι α και αποβίβασαν δύο άσ τ ρ ο ν α ύ τ ε ε ς το καθ' ένα, οι όποιοι μετά την διεξ α γ ω γ ή π ε ι ρ α μ ά τ ω ν και παρατηρήσεων, τ η φ ω τ ο γ ρ ά φ η σ η τ ή ς περιοχής, τ η ν ε γ κ α τ ά σ τ α σ η δ ι α φ ό ρ ω ν συσκευών, και την συλλογή δειγμάτ ω ν σεληνιακών π ε τ ρ ω μ ά τ ω ν ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν στή γ ή . Τέλος, το εγχείρημα Απόλλων-13 μ α τ α ι ώ θηκε γ ι α τ ί κ α τ ά την διάρκεια του ταξιδιού παρουσίασε σοβαρές βλάβες. Οι αστροναύτες σώθηκαν και ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν στή γ ή . 'Η αποστολή τ ω ν διαστημοπλοίων " Α π ό λ λ ω ν " στή Σελήνη και ή ε π ι τ ό π ι α έρευνα κρίθηκε α π α ρ α ί τ η τ η για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί τα αυτόματα και τ η λ ε κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν α μηχανήματα δέν μπορούν να ανταποκριθούν στις έ κ τ α κ τ ε ς ανάγκες που π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι κατά τη διάρκεια αυτ ώ ν των ε γ χ ε ι ρ η μ ά τ ω ν . Π ρ α γ μ α τ ι κ ά , οι συσκευές με τις όποιες είναι εφοδιασμένοι οι τεχνητοί δ ο ρ υ φ ό ρ ο ι και τα α υ τ ό μ α τ α διαστημόπλοια κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν μόνο τις πληροφορίες εκείνες για τις όποιες είναι κατασκευασμένες. Δέν έχουν τη δ υ ν α τ ό τ η τ α να διαπιστώσουν και να αντιδράσουν στο απρόβλεπτο ή στο απροσδόκ η τ ο που θα συναντήσουν. Τό π ρ ώ τ ο διαστημόπλοιο τ ύ π ο υ Α π ό λ λ ω ν που έ φ τ α σ ε και προσεδαφίστηκε ομαλά στή Σελήνη είναι το " Α π ό λ λ ω ν " 11. Μ' αυτό μ ε τ α φ έ ρ θηκαν εκεί οι π ρ ώ τ ο ι αστροναύτες που έ φ θ α σαν στή Σελήνη. Τα ξ η μ ε ρ ώ μ α τ α τής 21ης Ι ο υ λίου 1969 για π ρ ώ τ η φ ο ρ ά ο άνθρωπος πατούσε το πόδι τ ο υ σ' ένα άλλο ουράνιο σώμα. Τό γεγονός α υ τ ό α ν α μ φ ι σ β ή τ η τ α είναι ένα από τα σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ α β ή μ α τ α τής Ι σ τ ο ρ ί α ς , άν και τη σημασία τ ο υ δύσκολα καταλαβαίνουμε. Τό π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ α μ ε όλοι με δέος και θαυμασμό. Η σ ε λ η ν ά κ α τ ο ς " Α ε τ ό ς " με πλήρωμα τους 42

Ά ρ μ σ τ ρ ο γ κ και ' Ωλντριν έ φ τ α σ ε προσεκτικά σε μιά ομαλή περιοχή τής θάλασσας τής Γαλήνης, ένώ το βοηθητικό σκάφος "Κολούμπια" με ε π ι β ά τ η τον Κόλλινς συνέχιζε να κινείται γ ύ ρ ω από τη Σελήνη σε ύ ψ ο ς μόλις 15 χιλιομέτρων. Οταν έγιναν όλες οι απαιτούμενες ετοιμασίες ο Ά ρ μ σ τ ρ ο ν γ κ κατέβηκε τη σκάλα και με προσοχή μεγάλη πάτησε στή Σελήνη κι έκανε τα π ρ ώ τ α β ή μ α τ α . Μ ε τ α φ έ ρ ω τ α πρώτα λόγια τ ο υ α π ό τ η Σελήνη. " Ά ύ τ ό είναι ένα μικρό βήμα για τον ά ν θ ρ ω π ο , αλλά ένα γιγάντιο πήδημα για την α ν θ ρ ω π ό τ η τ α . 'Η επιφάνεια είναι σκεπασμένη από χ ώ μ α λεπτό σάν πούδρα...Τό τ ο π ί ο έχει μιά σκληρή ο μ ο ρ φ ι ά εντελώς δική του...Είναι πολύ ό μ ο ρ φ ο . . . " Τό γεγονός τής κ α τ ά κ τ η σ η ς τής Σελήνης παρ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν περισσότεροι από 500 ε κ α τ ο μ μύρια ά ν θ ρ ω π ο ι από όλο τον Κόσμο. Α σ φ α λώς ήταν το πολυπληθέστερο κοινό που παρακολούθησε ποτέ ένα γεγονός τ α υ τ ό χ ρ ο ν α . Στό τ α ξ ί δ ι τ ο υ ς α υ τ ό , οι Α μ ε ρ ι κ α ν ο ί αστρον α ύ τ ε ς μ ε τ έ φ ε ρ α ν στή Σελήνη όργανα που προο ρ ί ζ ο ν τ α ν για επιστημονικούς σκοπούς. Μ ε τ ά από μιά σύντομη και λιτή τ ε λ ε τ ή ύ ψ ω σ α ν την Α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή σημαία. Κατόπιν άπλωσαν ένα ειδικό φύλλο αλουμινίου που στηριζόταν σε δύο πασσάλους. Στό φύλλο α υ τ ό επιδρούσαν οι κοσμικές ακτινοβολίες και τα σ ώ μ α τ α του ηλιακού α ν έ μ ο υ μέχρις ό τ ο υ το τοποθέτησαν σε μιά α ε ρ ο σ τ ε γ ή θήκη και το πήραν μαζί τους για μελ έ τ η στα γήινα ε ρ γ α σ τ ή ρ ι α . Δύο άλλα όργανα ε γ κ α τ έ σ τ η σ α ν στή σεληνιακή ε π ι φ ά ν ε ι α και τα ά φ η σ α ν εκεί φ ε ύ γ ο ν τ α ς . Τό ένα είναι σεισμογ ρ ά φ ο ς υ π ε ρ ε υ α ί σ θ η τ ο ς που επισημαίνει και μ ε τ α δ ί δ ε ι στή γή δονήσεις που προέρχονται είτε από μ ε τ ε ω ρ ί τ ε ς είτε από άλλα αίτια ενδογενή του δ ο ρ υ φ ό ρ ο υ μας. Τό άλλο ήταν μιά σειρά από κ α θ ρ έ π τ ε ς άκτίνων λέηζερ, για ν' ανακλούν δέσμες φ ω τ ό ς που τις έστελναν από τη γ ή . Σκοπός α υ τ ο ύ του οργάνου είναι να μελετηθεί λ ε π τ ο μ ε ρ έ σ τ ε ρ α ή κίνηση τής Σελήνης. Στό π ρ ώ τ ο τ α ξ ί δ ι τ ο υ ς , ο ι αστροναύτες ασχολήθηκαν με τη φ ω τ ο γ ρ ά φ η σ η του σεληνιακού τοπίου και τη συλλογή δειγμάτων σεληνιακών πετ ρ ω μ ά τ ω ν . Η συγκομιδή τους έ φ τ α σ ε τα 23 κιλά δ ε ί γ μ α τ α από χ ώ μ α , σκόνη και βράχους, που μ ε τ α φ έ ρ θ η κ α ν στα γήινα εργαστήρια και άρχισε ή μελέτη τ ο υ ς . Τα π ρ ώ τ α αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων συμφωνούν μ' εκείνα που έστειλαν τα SERVAYOR και αναφέρουμε στον πίνακα. ' Ο τ α ν τέλειωσαν την αποστολή τ ο υ ς , ή βάση τής σεληνακάτου χρησίμευσε σάν ε ξ έ δ ρ α ε κ τ ο ξ ε ύ σ ε ω ς για την ίδια τη σεληνάκατο π ο υ π έ τ α ξ ε ε ύ κ ο λ α , σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ο πρόγραμμα και συναντήθηκε με το βοηθητικό σκάφος. Ο! τ ρ ε ι ς α σ τ ρ ο ν α ύ τ ε ς έκαναν ακόμα μερικές π ε ρ ι φ ο ρ έ ς γ ύ ρ ω από τη Σελήνη και πήραν α ρ κ ε τ έ ς φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς και α π έ ρ ρ ι ψ α ν τή σελην ά κ α τ ο στή σεληνιακή ε π ι φ ά ν ε ι α . Μετά πήραν το δρόμο του γυρισμού στή γ ή . Η πρόσκρουση τής σ ε λ η ν α κ ά τ ο υ στή σελήνη κ α τ α γ ρ ά φ τ η κ ε πολύ ά ν ε τ α από το σεισμογράφο και τα σήματα ε σ τ ά λ η σ α ν αμέσως στή γ ή . Οί ειδικοί που περίμεναν στο κτίριο λ ή ψ η ς των σημάτων δοκίμα-

σαν μεγάλη έκπληξη όταν εΪδαν ότι το κτύπημα εκείνο επέδρασε ατή σελήνη σάν σε καμπάνα. Οι δονήσεις συνεχίστηκαν να κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ι πάνω από 20 λ ε π τ ά . Αυτό είναι μιά πολύ σοβαρή ένδειξη ότι ολόκληρη ή Σελήνη είναι στερεό σ ώ μ α , χωρίς ε κ τ ε τ α μ έ ν ε ς περιοχές (στό έσωτερικό της) λιωμένης λάβας. Μ ε τ ά το ιστορικό ταξίδι του Α π ό λ λ ω ν 11 α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν τα 12,14,15,16, και 17. Τό Ά π ό λ λων-13 παρουσίασε σοβαρές βλάβες στο βοηθητ ι κ ό σ κ ά φ ο ς τ ο υ και ξαναγύρισε στή γή χωρίς να π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ε ι το σκοπό τ ο υ . Τα τελευτ α ί α ε γ χ ε ι ρ ή μ α τ α ε ί χ α ν σάν βασικό σκοπό τους τη γ ε ω λ ο γ ι κ ή ε ξ έ τ α σ η των περιοχών προσεδάφισης. Τό Άπόλλων-17 χρησιμοποίησε το ειδικό ηλεκτρικό α υ τ ο κ ί ν η τ ο και έτσι μπόρεσε το πλήρ ω μ α τ ο υ να διατρέξει α ρ κ ε τ ά χιλιόμετρα και να εξερευνήσει μακρινούς κρατήρες,λόφους και ρ ω γ μ έ ς . Α ξ ί ζ ε ι να α ν α φ έ ρ ο υ μ ε επίσης το κατ ό ρ θ ω μ α του Α π ό λ λ ω ν - 12 που μπόρεσε να π ρ ο σ ε δ α φ ι σ τ ε ί σε απόσταση μόλις 200 μέτρων από το παλιό α υ τ ό μ α τ ο διαστημόπλοιο "SERVAYOR-3.Oi α σ τ ρ ο ν α ύ τ ε ς πήραν μαζί τους μερ ι κ ά ε ξ α ρ τ ή μ α τ α και ε ξ έ τ α σ α ν έπί τ ό π ο υ τις φ θ ο ρ έ ς που π ρ ο ε κ ά λ ε ο ε στά μέταλλα τ ο υ ή έ ν τ ο ν η ακτινοβολία του κοσμικού διαστήματος. Η α κ ρ ί β ε ι α τ ή ς προσεδάφισης πρέπει να χαρακ τ η ρ ι σ τ ε ί τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν σάν άθλος. Η συνολική π ο σ ό τ η τ α σεληνιακών πετρωμάτ ω ν π ο υ έ φ ε ρ α ν στή γ ή τ α διαστημόπλοια " Α π ό λ λ ω ν " ξεπερνά τα 500 κιλά, ένώ οι φωτ ο γ ρ α φ ί ε ς και οι παρατηρήσεις χρειάζονται ακόμα α ρ κ ε τ ά χρόνια για να μελετηθούν. 'Η ε ξ έ τ α σ η και χρονολόγηση των σεληνιακών πετ ρ ω μ ά τ ω ν έχουν την εκπληκτική ηλικία των 4,5 δ ι σ ε κ α τ ο μ μ υ ρ ί ω ν ετών. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ π α λ ι ό τ ε ρ α από τα α ρ χ α ι ό τ ε ρ α γήινα πε-

τ ρ ώ μ α τ α που α ν α κ α λ ύ φ τ η κ α ν μέχρι σήμερα. Αν και π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι μιά σημαντική δ ι α φ ο ρ ά στους χρόνους α υ τ ο ύ ς , το όλο γεγονός συμφωνεί με τις μέχρι τ ώ ρ α θεωρίες. Πάντως, κατά τους π ρ ώ τ ο υ ς χρόνους τής ζωής του ηλιακού σ υ σ τ ή μ α τ ο ς , όταν δημιουργήθηκαν οι άλλοι πλανήτες και ή γή μαζί, τ ό τ ε θα πρέπει να δημ ι ο υ ρ γ ή θ η κ ε και ή σελήνη, με τη διαφορά ότι πέρασε τα π ρ ώ τ α στάδια τής εξέλιξης της. Κλείνοντας τα ά ρ θ ρ α για τη Σελήνη, που δημ ο σ ι ε ύ τ η κ α ν στα τ ρ ί α τ ε λ ε υ τ α ί α τεύχη του "Αιν ί γ μ α τ α του Σύμπαντος" θα ήθελα να διατυπώσω μερικές σ κ έ ψ ε ι ς , που δέν είναι όλες δικές μου. Μέ άμεσο στόχο την εξερεύνηση τής Σελήνης, ή Α σ τ ρ ο ν α υ τ ι κ ή , έκανε α ρ κ ε τ ά εντυπωσιακά β ή μ α τ α , ώστε σε σύντομο χρόνο να " α ν δ ρ ω θ ε ί " και να μπορεί τ ώ ρ α πιά, ήρεμα να συνεχίζει τη δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α τ η ς . Αν και δέν λύσαμε όλα τα π ρ ο β λ ή μ α τ α τής Σελήνης, επιβεβαιώσαμε κατά τ ρ ό π ο α ν α ν τ ί ρ ρ η τ ο τις μέχρι τ ώ ρ α γνώσεις μας κι α π ο δ ε ί ξ α μ ε για μιά φ ο ρ ά ακόμα τη σοβαρότ η τ α τ ω ν φυσικών μεθόδων ερεύνης. Α κ ό μ α π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο , μάθαμε τόσα πολλά για τον δορυφ ό ρ ο μας, ώστε να μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι ξέρουμε περισσότερα γ ι ' αυτόν παρά για την ίδια τη γή μας. Άν ή Σελήνη έπαιξε σοβαρό ρόλο στην εμφάνιση τής ζωής στίς ηπείρους τής Γής πρίν από 3.000.000.000 χρόνια, στίς μέρες μας έπαιξε άλλο ένα ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου και του πολιτισμού. Γιατί όταν γίνονταν τα διάφορα ταξίδια στή Σελήνη, δέν σημειώνονταν μόνο ένας Συνέχεια στή σελίδα 64 Μιά αρκετά ομαλή περιοχή με μικρούς κρατήρες και ρωγμές. Φωτογραφία του Απόλλων-11.

43

περα απο το αυριο ARTHUR CLARK Πριν από 3.000 εκατομμύρια χρόνια, ή Σελήνη, με την ελκτική της δύναμη, υπήρξε ή αιτία της εμφάνισης της πρώτης μορφής ζωής πάνω στον πλανήτη Γή. Ο π ω ς είναι γνωστό, ή πρώτη μορφή της ζωής πρωτοπαρουσιάστηκε στη θάλασσα. Ή ελκτική δύναμη τής Σελήνης προκάλεσε, όπως ξέρουμε, τιςάμπώτιδες και τις παλίρροιες οι όποιες, με τη σειρά τους, μετακίνησαν τις τεράστιες υδάτινες μάζες των ωκεανών και τις σκόρπισαν πάνω στις απέραντες εκτάσεις τής ξηράς τής τότε παρθένου και έρημης Γης. Σέ πολλά σημεία τής υδρογείου, ή μετακίνηση των υδατίνων μαζών άφησε ακάλυπτα μεγάλα τμήματα του βυθού των ωκεανών, μέσα στους όποιους υπήρχε θαλασσόβια μορφή ζωής. Με την έλλειψη του υγρού στοιχείου και με την παρουσία του ήλιου και των ανέμων, τα περισσότερα από τα υδρόβια εκείνα δντα εξαφανίστηκαν μερικά όμως άπ' αυτά κατώρθωσαν να προσαρμοστούν στο νέο, εχθρικό τους περιβάλλον. Μέ τον τρόπον αυτόν άρχιζε ή κατάκτηση τής ξηράς. Το πότε ακριβώς συνέβη αυτό, είναι κάτι που ποτέ δέν θα μάθουμε. Δέν υπήρχαν τότε ανθρώπινα μάτια η φωτογραφικές μηχανές για να καταγράψουν ένα τόσο αόριστο και ασήμαντο γεγονός. Τώρα, ή Σελήνη βρίσκεται για μιά ακόμη φορά στο προσκήνιο. Κι αυτή τη φορά ή ζωή απάντησε μ' ένα τόσο βροντώδη τρόπο που συντάραξε γή και ουρανό. Ο τ α ν ένας πύραυλος τύπου «Κρόνος-5» ξεκινά με κατεύθυνση το Διάστημα και με ώστική δύναμη 4.000 τόννων, αυτό σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από ένα θρίαμβο τής τεχνολογίας. Ενα τέτοιο γεγονός ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία τής εξέλιξης. Κι αυτός είναι ο λόγος που ή κάθε εκτόξευση προκαλεί τόση συγκίνηση σ' ολόκληρο τον κόσμο. Ό πύραυλος που εκτοξεύεται απηχεί σε ένστικτα πολύ πιο παλιά από τη λογική, το κενό που προορίζεται να γεφυρώσει δέν είναι μόνον αυτό που χωρίζει τον ένα κόσμο από τον άλλον, άλλα και την καρδιά από το μυαλό. Τα όνειρα και ο μόχθος ενός και πλέον εκατομμυρίου ανθρώπων έστειλαν τους πρώτους αστροναύτες στην επιφάνεια τής Σελήνης. Πίσω από τις στρατιές των μηχανικών και άλλων επιστημόνων που εργάστηκαν στο Ακρωτήριο Κέννεντυ, στο Μπαϊκονούρ και στο Πήνεμουντε, βρίσκονται οι γίγαντες του παρελθόντος : ο Νεύτων, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Α ρ χιμήδης Τα ονόματα τους, όπως και άλλων ακόμη σάν τον Γκόνταρντ, τον Τσιαλκόβσκυ, τον Άμούδσεν, τον Σκόττ, τον Μπέρντ, βρίσκονται χαραγμένα πάνω στους χάρτες τής Σελήνης. Εχουν δοθεί στα βουνά και στους κρατήρες που θα αποτελέσουν τα σημεία εκκίνησης για τους εξερευνητές του μέλλοντος. Εχοντας εξασφαλίσει ένα προγεφύρωμα πάνω στον μόνο φυσικό δορυφόρο μας, σ' ένα κόσμο μεγά44

λο σαν την Αφρική, με άγνωστους αλλά ασφαλώς τεράστιους πόρους, κάποια μέρα θα εγκαταστήσουμε μόνιμες βάσεις εκεί. Στήν αρχή, ο σκοπός των βάσεων αυτών θα είναι αποκλειστικά επιστημονικός όπως αυτός των βάσεων τής Ανταρκτικής, όμως με την πάροδο του χρόνου είναι δυνατόν οι βάσεις αυτές να διαμορφωθούν σε κοινότητες. Ο μ ω ς , για τους ανθρώπους, ή μεγαλύτερη αξία τής Σελήνης είναι πώς κάποτε αυτή πιθανόν να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για πιο μακρινούς κόσμους. Έ δ ώ , κοντά στή Μητέρα Γή, θα τελειοποιήσουμε τις μεθόδους και τα μέσα που χρειάζονται για την κατάκτηση του Αρη και του Ερμή, καθώς και των πολλών δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον γίγαντα Δία και τον δακτυλιωτό Κρόνο. Ολοι όσοι εργάστηκαν για το πρόγραμμα "Απόλλων" ονειρεύονται όλες αυτές τις μελλοντικές κατακτήσεις. Ή εργασία όλων αυτών των ανθρώπων που σήμερα μοχθούν, θα αξιοποιηθεί στους αιώνες που θά'ρθουν όταν τα ονόματα τους θ' αναγραφούν σε χάρτες, που ακόμη δέν έχουν διατυπωθεί, αγνώστων και ανεξερεύνητων κόσμων. Κι άν ακόμη ή Σελήνη δέν υπήρχε, το πρόγραμμα «Απόλλων» θα μας ήταν απαραίτητο για την εγκατάσταση των επανδρωμένων "διαστημικών σταθμών" μέσα στήν δεκαετία 1970 - 1980. Οι τηλεπικοινωνιακοί και μετεωρολογιακοί δορυφόροι έχουν αποδείξει πώς πολλά γήινα προβλήματα μπορούν να βρουν τη λύση τους στο Διάστημα. Α π ό χιλιάδες μίλια ψηλά, ηλεκτρονικά μάτια που περιστρέφονται γύρω από την υδρόγειο έχουν ήδη ανακαλύψει νέους πόρους στήν ξηρά και στην θάλασσα. Τήν ύπαρξη αυτών των νέων πόρων δέν θα μπορούσαμε ποτέ να εντοπίσουμε με παρατηρήσεις από τη Γή. Ο μ ω ς δέν θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε ολόκληρη την χρησιμότητα του Διαστήματος αν δέν κατορθώσουμε να ζήσουμε και να εργασθούμε μέσα σ' αυτό. Τεχνητοί δορυφόροι αξίας 50 εκατομμυρίων δολλαρίων πήγαν χαμένοι γιατί ένα μικρό εξάρτημα τους δέν λειτούργησε καλά. Αυτό μας δίδαξε το πολύ ακριβό μάθημα πώς είναι απαραίτητη στο Διάστημα ή παρουσία πληρωμάτων που έργο τους θα είναι ή επισκευή και ή συντήρηση των τεχνητών δορυφόρων. Γιά να το επιτύχουμε αυτό έχουμε ανάγκη φθηνών διαστημοπλοίων που, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τους σημερινούς πυραύλους, θα είναι δυνατόν να εκτοξεύονται πολλές φορές και κατά βούληση. Τέτοιου είδους διαστημικά οχήματα (πιθανόν με την μορφή διαστημοπλοίων με πτέρυγες, όπως των αεροπλάνων, που θα μπορούν να προσγειώνονται σε κανονικά αεροδρόμια), βρίσκονται ήδη ύπό μελέτη. Αυτά τα οχήματα θα αντιπροσωπεύσουν τις πρώτες «Ντακότες» στήν πρώτη περίοδο τής Διαστημικής Ε π ο χής. Κι αυτό, γιατί θα αντιπροσωπεύσουν την απαρχή των διαπλανητικών ταξιδιών..

ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Αυτό το σχέδιο ενός οικισμού στη Σελήνη, του Ροϋ Σκάρφο, ανταποκρίνεται σε πραγματικά επιστημονικά δεδομένα. Οπως δείχνει ή τομή, οι κάτοικοι τής Σελήνης θα ζουν κυρίως κάτω από τα έδαφος—σε γήινη ατμόσφαιρα—μακρυά από τις άκρες θερμοκρασίες και την επικίνδυνη κοσμική ακτινοβολία.

1. Πυρηνικός ενεργειακός σταθμός 2. Ορυχεία και λατομεία 3. Βιομηχανικό συγκρότημα επε-

ξεργασίας πετρωμάτων και παραγωγής υγρού οξυγόνου και μεταλλευμάτων. 4. Διαστημικός σταθμός σε σεληνιακή τροχιά για την μεταφορά ανθρώπων από τη Γή στή Σελήνη και αντίθετα. 5. Λιμάνι στή Σελήνη. Χώρος προσσεληνώσεως κατασκευασμένος από τριμμένα σεληνιακά πετρώματα και συνθετική ύλη. 6. Κινούμενα πεζοδρόμια για την μεταφορά των κατοίκων από το ένα στο άλλο με ταχύτητα πέντε, δέκα και δέκα πέντε μιλίων την ώρα. 7. Καταλύματα και περιοχή ψυχαγωγίας. 8. Πανεπιστήμιο. 9. Κεραία ραδιοφώνου για την με-

λέτη του γαλαξία. 10. Κέντρο επιστημονικών και τεχνολογικών ερευνών. 11. Χώρος για την καλλιέργεια φρούτων, λαχανικών και άλλων τροφών σε απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον 12. Μεταφορά με πτέρυγες, που καθίσταται δυνατή λόγω μικρότερου βαθμού βαρύτητος. 13. Καλλιτεχνική πινακοθήκη που μοιάζει με πάρκο. 14. 'Υπόγεια φώτα. 15. Αστεροσκοπείο με απόλυτη πάντοτε ορατότητα. 16. Οχήματα για την μεταφορά ανθρώπων και μηχανικού εξοπλισμού για έρευνες στην επιφάνεια τής Σελήνης. 45

Αρχίζουμε το πρώτο άρθρο μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας σειράς που αναφέρεται στους χαμένους κόσμους που υπήρχαν παλιά. Μύθοι, παραδόσεις, φαντασία, μυστήριο, επιστημονικές έρευνες, μπλέκονται σε μιά θαυμάσια αναζήτηση των πρώτων που κατοίκησαν την γή και μετέδωσαν τα φώτα του πολιτισμού. Λεμουρία, Μού, Γκοντβάνα, Ατλαντίδα, Νησί του Πάσχα κλπ. είναι πανάρχαιες κοιτίδες γεμάτες γοητεία και μυστήριο. Ξαναζωντανεύουμε για τους αναγνώστες μας τα μεγάλα αινίγματα του παρελθόντος.

o 1904, στή διάρκεια μιας συγκέντρωσης της Βρεταννικής Ακαδημίας Επιστημών, ο Ισίδωρος Τζόφφρεϋ Σαϊντ Ίλαίρ υπογράμμισε ότι, αν θέλαμε να καταχωρήσουμε κάπου τη νήσο Μαδαγασκάρη βασιζόμενοι μόνο σε στοιχεία τής Ζωολογίας, χωρίς να λάβουμε υπόψη τη γεωγραφική της τοποθεσία, θα μπορούσαμε ν' αποδείξουμε ότι αυτή ή γη δέν ανήκει ούτε στην Αφρική ούτε στην Ασία, άλλά ότι είναι εντελώς διαφορετική από τις δύο. Θά μπορούσαμε σχεδόν να πούμε ότι αποτελούσε μέρος μιας άλλης ηπείρου : τής Λεμουρίας. Πολύ πρίν άπό τήνΑτλαντίδα, που καταποντίστηκε στα μεγάλα κύματα του Ατλαντικού, και πριν ακόμα κι από την Μού που διαλύθηκε από τις χιλιάδες ηφαίστεια

T

46

Σύμφωνα με τον Αγγλο Σέλατερ, ή επιφάνεια που σήμερα καλύπτεται από τις Νότιες Θάλασσες αποτελούσε μέρος μιας μακριάς λωρίδας γής στην οποία ανήκαν και τα νησιά Ζόντα και που έφτανε μέχρι τις ανατολικές ακτές τής Αφρικής. Ό Α.Ρ. Ούάλλας, προτείνει αυτή τη θεωρία, βασιζόμενος μόνο στην πανίδα και την χλωρίδα που είναι ακριβώς οι ίδιες, σε χώρες που, σήμερα, βρίσκονται τόσο απομακρυσμένες μεταξύ τους, χωρίς να υπολογίζει κάν ότι ή σύνθεση των γρανιτικών βράχων είναι ή ίδια παρ' όλη την επιφάνεια ύδατος που τους χωρίζει. της περιοχής του Ειρηνικού, αυτή Δημιουργεί, έτσι, μιά δικιά του ή απέραντη ήπειρος είχε φιλοξε- θεωρία και, στο δεύτερο τόμο του νήσει τους πρώτους ανθρώπους. έργου του «Γεωγραφική διανομή Και ίσως δέν κάνουν λάθος οι των ζώων» που εκδόθηκε στο Λονμελετητές και γεωλόγοι διεθνούς δίνο το 1876, δηλώνει ξεκάθαρα φήμης σάν τον Χαίκελ, όταν βε- ότι «στο νότιο ημισφαίριο υπήρβαιώνουν ότι ή Λεμουρία υπήρξε ξαν τρεις μεγάλες μάζες γής που, το αληθινό λίκνο του ανθρώπου. αν και ομοιόμορφες, διατήρησαν Αν υπήρξε δύσκολο να ξανα- πάντα δικά τους χαρακτηριστικά». νέβουμε το ρεύμα του χρόνου για Ή αργή εξέλιξη του πλανήτη μας να εξιχνιάσουμε την ιστορία και στή συνεχή περιστροφή του, ή κίτα κατάλοιπα τής Ατλαντίδος και νηση του, ή κίνηση των θαλασσών τής Μου, ακόμα πιό επίπονο μπο- και των παγετώνων, οι εκρήξεις ρεί να φανεί το έργο μας, αν θελή- των ηφαιστείων, χερσαίων και υποσουμε ν' ανασηκώσουμε το μεγά- βρυχίων, τις έσπρωξαν αργά προς λο πέπλο μυστηρίου που βρίσκεται το Βορρά, και κάθε μία άπ' αυτές ανάμεσα ανάμεσα σε μας και τα έδωσε ζωή στις ηπείρους που, σήμερα, λέγονται Νότιος Αφρική, πρώτα χρόνια τής γης. Αυστραλία και Νότιος "Αμερική, Ή ίδια ή σημερινή διαμόρφωΜέ τη σειρά του, ο καθηγητής ση του πλανήτη μας, μας απομακρύνει από την εικόνα που θα πα- Χ.Φ. Μπλήντφορντ, σε μιά αναρουσίαζε ή γήινη σφαίρα εδώ και φορά του στή Γεωλογική Εταιρεία του Λονδίνου, αναφερόμενος 25.000 χρόνια.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΚΟΣΜΩΝ

Η ΓΗ ΤΩΝ ΓΙΓΑΝΤΩΝ MARA

CALABRI

Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

στη σχέση που έχουν τα ζωικά και φυτικά απολιθώματα που βρέθηκαν στην Αφρική και στην Ινδία, προτείνει τη θεωρία ότι, εκεί όπου σήμερα βρίσκονται τα νερά του Ίνδικού Ώκεανοϋ, υπήρχε μιά γη που ένωνε απ' ευθείας την Αφρική, τη νότια Ινδία και τη χερσόνησο της Μαλάκκας. Χωρίς να υπολογίσουμε ότι, αν εξετάσουμε τη γεωγραφική μορφολογία των νησιωτικών συμπλεγμάτων Αντλας, Λακκαδίβες και Μαλδίβες, μπορούμε εύκολα να παραδεχτούμε οτι αυτά τα κοραλλιογενή νησιά αποτελούσαν μέρος μιας αλυσιδωτής οροσειράς που καταποντίστηκε. Τό «λίκνο του άνθρωπου».

Συγκρίνοντας τους δύο χάρτες της Λεμουρίας που ανακάλυψε ο Σκόττ - Ελλιοτ κοντά σε μιά κοινότητα Θιβετιανών μοναχών, που διατηρεί πολλά κατάλοιπα προϊστορικών πολιτισμών, μπορούμε να παρατηρήσουμε πιό εύκολα την αργή διαδικασία πάνω στην ήπειρο: κομμάτια γής που, σιγά σιγά, καταποντίστηκαν στή θάλασσα ή διαλύθηκαν από εκρήξεις ήφαιστίων. Σήμερα, ελάχιστα ίχνη έχουν απομείνει από το πανάρχαιο «λίκνο

Ο Ατλας, ένας από τους Τιτάνες, που επειδή επαναστάτησε κατά του Δία καταδικάστηκε να κουβαλεί στους ώμους την υδρόγειο σφαίρα. Η περιοχή του Ινδικού Ωκεανού όπου υποτίθεται ότι υπήρχε ή Λεμουρια. (πλάι)

του ανθρώπου»: τα νησιά του Ειρηνικού και του Ίνδικού Ωκεανού, οι ακτές της Κίνας και της Ιαπωνίας, ή Αυστραλία, ή Μαδαγασκάρη. Ακριβώς στή Μαδαγασκάρη ζει ακόμα ένας μικρός πίθηκος με το παράξενο όνομα «Λεμούριος» (ο αίλουροειδής της οικογενείας των Λεμουριδών).

Είναι ένας μικρός πίθηκος, πολύ ζωηρός, σκεπασμένος από πυκνό και μακρύ τρίχωμα, και θεωρείται ότι είναι από τα πρώτα θηλαστικά τής γής. Στά «αρχαία» μάτια του υπάρχει ίσως ακόμα ή ανάμνηση δασών από γιγάντιες φτέρες, ή ανάμνηση τεράστιων δεινοσαύρων και βροντόσαυρων τρομακτικών διαστάσε-

Επεισόδιο απο την Τιτανομαχία. Ανάγλυφο από τη βάση του ιερού της Περγάμου. Ο Δίας νικάει τρεις Γίγαντες. Ο Θεός, ανασηκωμένος, με το στήθος γυμνό, εξαπολύει έναν κεραυνό στον εχθρό που έχει δεξιά του και άλλο δύο γίγαντες είναι πεσμένοι χάμω πληγωμένοι.

Αλλο επεισόδιο της Τιτανομαχίας. Η Αθηνά κρατάει άπ' τα μαλλιά τον Αλκυονέα, έναν ωραίο φτερωτό γίγαντα, ενω ο όφις Εριχθόνιος, πιστός σύντροφος τής θεάς, του δαγκώνει άγρια το στήθος. Η Γαία, πονεμένη από τον θάνατο των παιδιών της, των Γιγάντων, παρακαλεί μάταια την Αθηνά που ετοιμάζεται να δεχθεί ενα στεφάνι από την Θεά Νίκη. Τό ιερό τής Περγάμου χτίστηκε από το βασιληά Εύμένη τον Β (180 π.Χ.) Τό 1930 μεταφέρθηκε στο Μουσείο Περγάμου του Βερολίνου.

ων. Σ' αυτό τον κόσμο όπου ύπερτερουσαν τα μεγάλα ζώα, ο μικρός πίθηκος γνώρισε τον άνθρωπο: ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό του περιβάλλον, ήταν ο κυρίαρχος εκείνης τής γής, ήταν το μοναδικό λογικό πλάσμα, ήταν ένας Γίγαντας. Δεν πρόκειται για φαντασία: αρχαιολογικές ανακαλύψεις με όλα τα στοιχεία τής σοβαρότητας, μελετητές διεθνούς φήμης, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μιας γιγαντιαίας ανθρώπινης φυλής που κατοίκησε τη γη εδώ και 50.000 χρόνια περίπου. Ενας γνωστός Κινέζος παλαιοντολόγος, ο Πει Ούέντ Τσούνγκ, ανακάλυψε στο Γκαργκατζάν, στις Φιλιππίνες, έναν ανθρώπινο σκελετό ύψους πέντε μέτρων, στην Κίνα, άλλους σκελετούς τριάμισυ μέτρων, και έβεβαίωσε ότι ή ηλικία τους ανέρχεται στις 35.000 χρόνια π.Χ. Έξ άλλου, ένας άλλος ερευνητής, ο Γάλλος Λαφενεσέρ, κατά τη διάρκεια ανασκαφών που έκανε στο Μαρόκο, ανακάλυψε εργαλεία και όπλα κυνηγίου πραγματικά τρομακτικών διαστάσεων: ένα δίκοπο τσεκούρι που ζύγιζε οκτώ κιλά. Γιά να χουφτιάσει κάποιος την τεράστια λαβή, θα χρειαζόταν ενα χέρι. που να αντιστοιχούσε σε έναν άνθρωπο με ανάστημα τουλάχιστον 4 μέτρα! Άλλα ίχνη γιγαντιαίων ανθρώπων ανακαλύφθηκαν στή Συρία, στο Πακιστάν, στην Κεϋλάνη και στην Ίάβα. Έξ άλλου και από ιστορικής πλευράς, δέν υπάρχει αρχαίος λαός του οποίου ή ιερή ή βέβηλη μυθολογία να μήν αναφέρει κάποιο λαό γιγάντων. Γιγαντιαία όντα. Στή Βίβλο βρίσκουμε πάμπολλα τέτοια όντα και μάλιστα δέν αναφέρονται σάν να αποτελούν κάποια εξαίρεση, αλλά απλώς σάν μιά διαφορετική φυλή, με ένα ιδιαίτερο, δικό της χαρακτηριστικό που, σ' αυτήν την περίπτωση, αντιπροσωπεύεται από το τεράστιο ανάστημα. Στό Κεφάλαιο 6 τής Γένεσης διαβάζουμε : «Κατ' έκείνας τάς ημέρας ήσαν οι γίγαντες επί τής γής», ενώ άπ' το Βιβλίο 13 των Αριθμών μαθαίνουμε ότι στή Χαναάν ζούσε ένας ολόκληρος πληθυσμός γιγάντων τους οποίους ανακάλυψαν οι κατάσκοποι του Μωϋσή: «Και είδομεν εκεί τους γίγαντας, τους

48

Η δωδεκάγωνη λαξεμένη πέτρα του Κούζκο. Είναι ενα πασίγνωστο δωδεκαγωvo οικοδόμημα απο τεραστίους λαξεμένους ογκολίθους συναρμολογημένους περίφημα μεταξύ τους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό (πάνω) Υπέροχη κεφαλή απο μαρμαροκονια που βρέθηκε σ έναν τάφο στο Παλένκε. Ισως είναι αναπαράσταση προσώπου ενός νέου που αποκεφαλίστηκε στη διάρκεια ανθρωποθυσίας προς τιμήν του νεκρού, (κάτω)

υίούς Άνάκ, του έκ των γιγάντων και εβλέπομεν εαυτούς ώς ακρίδας, και τοιούτους έβλεπον ημάς αυτοί». Και μετά είναι οι Άνακείμ και οι Έμμαίοι τής χώρας του Μωάβ, τους οποίους κατανίκησε ο Ίωσουέ, υπήκοοι του Ωγ, βασιλιά της Βασάν, του οποίου «ή σιδηρά κλίνη σώζεται έν Ταββα των υίών Άμμών εννέα πήχαι (4,7 μ.) το μήκος αυτής και τέσσαρες πήχαι (2 μ.) το πλάτος αυτής». (Δευτερονόμιο, Κεφ. 3). Γιά να μη μιλήσουμε τέλος για τον Γολιάθ, που ούτε αυτός αποτελεί φαινόμενο απομονωμένο αλλά ανήκει στο λαό των Φιλισταίων. Με τη Βίβλο μπορούμε να παραλληλίσουμε τις αρχαίες παραδόσεις Τολτέκας που αναφέρονται στο λαό των «Κιναμετζίν», μιας φυλής πανύψηλων ανθρώπων που κατοικούσαν στη γη τους και οι οποίοι σιγά σιγά εξαφανίστηκαν από τις τρομερές και βάρβαρες μάχες, πρώτα μεταξύ τους και αργότερα με τους άλλους ανθρώπους. Ό Ξέουλα και τα έξι αδέλφια του είναι οι γίγαντες των οποίων την ιστορία μας διηγείται ή μεξικανική μυθολογία. Οί επτά αδελφοί, αφού γλύτωσαν σάν από θαύμα σε έναν άπ' τους τρομερούς κατακλυσμούς που επρόκειτο να προκαλέσουν το τέλος τής Λεμουρίας, θέλησαν να ευχαριστήσουν τον δικό τους Θεό των Υδάτων, τον Τλάλος, αφιερώνοντας του το βουνό πάνω στο οποίο είχαν καταφύγει.

Προς τιμήν του έχτισαν ένα «σακάουλι», ενα οικοδόμημα από γρανίτη σε σχήμα πυραμίδας που θα άγγιζε τον ουρανό, αν οι άλλοι Θεοί, που ζήλεψαν αλλά και θύμωσαν για το θράσος τους, δέν έριχναν μιά πύρινη βροχή στη γή, προκαλώντας έτσι τον θάνατο των οικοδόμων. Πάντως, το κυκλώπειο κτίριο δέν γκρεμίστηκε εντελώς: ή τεράστια βάση του, ύψους 54 μέτρων, μπορεί εύκολα να ταυτιστεί με την τετράγωνη πυραμίδα που ανακαλύφθηκε στην μεξικάνικη πόλη Τσολούα, 13 χιλιόμετρα από την Πουέμπλα. Κυκλώπεια μνημεία Μόνο αν παραδεχτουμε την υπόθεση μιας πρωτόγονης φυλής με γιγαντιαίο ανάστημα μπορούμε να εξηγήσουμε το αίνιγμα που μέχρι σήμερα παρουσιάζουν τα αρχαιότερα μνημεία τής γής : τα μ ε ν ί ρ (μακρουλές πέτρες), τα ν τ ό λ μ ε ν (πέτρινα τραπέζια) και τα κ ρ ο μλ ε χ (ψηλές πέτρες σε κυκλικό σχήμα). Τα μ ε ν ί ρ είναι ακατέργαστοι μονόλιθοι φυτεμένοι κάθετα στη γή, που για πολύν καιρό είχαν θεωρηθεί σάν φαλλικά σύμβολα. Αντιθέτως, τα ν τ ό λ μ ε ν άποτελούνται από μιά τεράστια πέτρα που είναι τοποθετημένη πάνω σε άλλες πέτρες όρθιες μέσα στη γή, 49

Ή "Πόρτα των Σαρακηνών" στο Σένι, παράξενη αλλά και επιβλητική, με την χαρακτηριστική λοξή κόψη των πλαγίων ογκολίθων και τον τεράστιο μονόλιθο από πάνω. Ε ν α "μενιρ" τής Σαρδηνίας με γλυπτές αναπαραστάσεις όπλων.

σε τρόπο που να παρουσιάζουν έμαθαν πολλά πράματα. Ό βασιένα γιγάντιο πρωτόγονο τραπέζι, λιάς τους λεγόταν Ταγκάρο και ενώ τα κ ρ ό μ λ ε χ είναι ένα είχε κατέβει άπ' τον ουρανό. Αλλά σύμπλεγμα από μ ε ν ί ρ που έχουν αργότερα ήρθαν κακοί Γίγαντες τοποθετηθεί σε κυκλικό σχήμα. ανθρωποφάγοι, με αρχηγό τον ΣούΣύμφωνα με τον διάσημο διαστη- κε, που ζητούσαν ανθρωποθυσίες μολόγο Σωρά, τα μενίρ πρέπει και έτσι χρειάστηκε να φτιάξουν να είναι πρωτόγονα αγάλματα των πέτρινα τραπέζια μπροστά στα πρώτων κατοίκων τής γής, τα ντόλ- αγάλματα τους. μεν είναι τα τραπέζια τους και τα Ό Ταγκάρο προσπάθησε να στακρόμλεχ πρέπει να αντιπροσωπεύ- ματήσει τις ωμότητες τους, αλλά ουν την κατοικία των θεών, τον ο Σούκε αντιτάχθηκε προκαλώντας ναό, το ιερό τους. έτσι μιά τρομακτική αιματοχυσία. Έξ άλλου, δέν είναι καθόλου Οί Γίγαντες εξαφανίστηκαν, αλλά απίθανο το ότι τα ντόλμεν μπορεί οι άνθρωποι, που φοβόντουσαν να είχαν και μιαν άλλη χρήση, το θυμό τους και την επιστροφή πιό μακάβρια, δηλαδή, να χρησι- τους, συνέχισαν να στήνουν αγάλμοποιόντουσαν για αιμοσταγείς αν- ματα και να προσφέρουν θυσίες. θρωποθυσίες. Πράγματι, στή Νέα Γουϊνέα ανακαλύφθηκαν μεγαλι- Ή «Πέτρα Πιντάδα» θικά συμπλέγματα, όπου μπροστά Φαίνεται καθαρά ότι οι κάτοικοι σε κάθε μενίρ υπάρχει ενα ντόλμεν, υποδηλώνοντας σχεδόν μιά θεό- τής Λεμουρίας δέν είχαν κανένα λαμπρό πολιτισμό σάν τους γυιούς τητα με το ίερό της. Μιά γνωστή παράδοση των Ιθα- τής Ατλαντίδος και τής Μού, γενών, φαίνεται ότι το επιβεβαιώνει αλλά ότι μάλλον είχαν μεγάλη διότι λέει ότι, στή Γή, υπήρχαν τάση για ωμότητες διότι, όπως στην αρχή καλοί Γίγαντες που είδαμε, δέν υπάρχει μύθος ή ίστοβοήθησαν τους ανθρώπους και τους ρική αναφορά που να μήν ύπο50

γραμμίζει τις αίμοχαρείς βιαιοπραγίες τους. Επίσης, παρατηρείται πάντα μια προοδευτική παρακμή τής φυλής, λές και ή ίδια ή άγρια φύση τους να είχε υπάρξει το πρωταρχικό αίτιο για την εξαφάνιση τους. Τό άλυτο μυστήριο της «Πέδρα Πιντάδα» (Πέτρα ζωγραφισμένη) μπορεί, περισσότερο άπ' οτιδήποτε άλλο, να δώσει μιαν εικόνα των φρικιαστικών τελετών τους. Στήν Άμαζονία, μέσα σ' ενα τεράστιο μεγαλιθικό σύμπλεγμα, υπάρχει στημένος ένας εντυπωσιακός πέτρινος όγκος, σχήματος αύγού, στο κέντρο ενός οροπεδίου, σε μικρή απόσταση από το Ταράμε. Πρόκειται για ένα τεράστιο πέτρινο μνημείο με 100 μ. μήκος, 80 μ. πλάτος και 30 μ. ύψος. Σύμφωνα με μιαν ινδιάνικη παράδοση είναι ή ταφόπετρα ενός ξανθού γίγαντα, βασιλιά ενός λαού που είχε ζήσει στα πανάρχαια χρόνια. Πάνω στήν πέτρα είναι ζωγραφισμένα χιλιάδες σημάδια και γράμματα που θυμίζουν τη γραφή της αρχαίας Αιγύπτου, τη σημιτική και την εβραϊκή. Υπάρχουν επίσης άλογα, καρρότσες και ρόδες, όλα ζωγραφισμένα «προφίλ» σύμφωνα με την αιγυπτιακή τεχνοτροπία. Αυτό και μόνο το γεγονός είναι τρομερά παράξενο γιατί οι Ινδιάνοι, όταν πρωτοέφτασαν οι λευκοί κονκισταδόρες, δεν ήξεραν ούτε από κάρρα ούτε από ρόδες. Στήν μπροστινή πρόσοψη του μνημείου υπάρχουν τέσσερεις σπηλιές λαξεμένες στήν πέτρα και, σχεδόν στήν κορυφή τους, ανοίγεται μιά στοά, που, σήμερα πιά, είναι απροσπέλαστη, ένώ κάτω άπ' τον βράχο υπάρχει ένα πέρασμα που, σίγουρα, θα οδηγούσε σε κά-

ποιον υπόγειο χώρο. Καί αυτός ο διάδρομος είναι βατός μόνο σε απόσταση 30 μέτρων: στο τέλος είναι εντελώς κλεισμένος από πέτρες και χώματα. Ο Γερμανός καθηγητής Χόμετ, που αφιέρωσε όλη του τη ζωή ερευνώντας και αναζητώντας κατάλοιπα των γιγάντων και προσπαθώντας να τους εντοπίσει ακριβώς μέσα στο χρόνο, θέλησε να λύσει το μυστήριο της Πέτρα Πιντάδα κάνοντας λεπτομερείς μελέτες και έρευνες. Ανακάλυψε ότι πίσω από τις πέτρες και τα χώματα που βρισκόντουσαν στις τέσσερεις σπηλιές, υπήρχαν ανθρώπινα κόκκαλα, πράμα που τον έκανε να σκεφτεί ότι οι σπηλιές χρησιμοποιόντουσαν σάν πρωτόγονοι «κοινοί τάφοι». Αλλά όσο προχωρουσε στο εσωτερικό τους, άρχισε να ακούει μιαν εντυπωσιακή ήχώ από φωνές και ήχους μακρινούς. Ένας παράλογος και μυστηριώδης εφιάλτης φαινόταν να ξαναζωντανεύει με ξεκάθαρη φαντασμαγορία ενα άγνωστο παρελθόν. Τρομακτικά οράματα

Ό ίδιος ο Χόμετ, στο βιβλίο του «DIE SUHNE DER SONNE» που εκδόθηκε το 1958, παραδέχεται ότι βρισκόταν σχεδόν σε κατάσταση υπερδιέγερσης και ότι είδε το τρομακτικό δράμα, που αναφέρουμε ακριβώς όπως το περιέγραψε ο ίδιος, για να μήν χαθεί τίποτα

από τη φρικιαστική γοητεία του. «Άντηχούσαν τα μπρούτζινα γκόνγκ, συνοδεύοντας ένα μεγάλο πλήθος που προχωρούσε. Χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά ντυμένοι στ' άσπρα, πλησίαζαν αργά, μεγαλόπρεπα, στήν Πέδρα Πιντάδα, για να σταματήσουν κοντά στήν κεντρική είσοδο. Μιά φωνή από ψηλά, αντήχησε άπ' τον ουρανό, κάνοντας πέντε εξι φορές το γύρο του πλήθους των πιστών, οι όποιοι γονάτισαν ευλαβικά. Πανύψηλοι άντρες, ντυμένοι επίσημα, ξεχώρισαν άπ' το πλήθος και πλησίασαν το γιγαντιαίο πέτρινο μνημείο. Ένας απ' αυτούς στάθηκε μπροστά στο πεντάγωνο ντόλμεν τής κεντρικής εισόδου. Ένας άλλος, με την ακολουθία των βοηθών του, ανέβηκε στή δεύτερη πλατφόρμα, λίγο πιό ψηλά, από την οποία οι παρόντες έβλεπαν μόνο τις εισόδους των τεσσάρων νεκρικών θαλάμων. Ένας τρίτος, με εμφάνιση ακόμα πιό επιβλητική, κι αυτός με τη συνοδεία τής ακολουθίας του, ανέβηκε το μακρύ μονοπάτι, λαξεμένο πάνω στο βράχο κι εξαφανίστηκε από τα βλέμματα των πιστών που είχαν γονατίσει στήν πεδιάδα. »Άνέβηκαν λοιπόν αργά πάνω στις δύο πλατφόρμες, χωρίς αλυσίδες και φρουρούς, τους υποβάσταζαν μόνο δύο «υπηρέτες του θανάτου», δύο άντρες γυμνοί. Τα πρόσωπα τους είχαν την έκφραση ανθρώπων υπνωτισμένων. Ξάπλωσαν πάνω στήν κορυφή του ντόλ-

Τό "Τραπέζι των " Εμπόρων", δείγμα ενός ντόλμεν στα περίχωρα του Καρνάκ, αποτελεί μαρτυρία ενός πολιτισμού που άνθησε πριν από 5.000 χρόνια. Αλλά ποιος μετέφερε και έστησε αυτούς τους τεράστιους ογκόλιθους που, γεωλογικά, δέν ανήκουν σ' αυτή την περιοχή;

51

μεν του οποίου το κόκκινο χρώμα άντανακλούσε τις ακτίνες του ανατέλλοντος ηλίου. Γιά άλλη μιά φορά αντήχησαν επαναληπτικά οι μυστηριώδεις φωνές από ψηλά και οι ιερείς σήκωσαν τα τελετουργικά πέτρινα μαχαίρια, που μόλις είχαν ακονίσει, τα βύθισαν στα στήθια των θυμάτων, ξερίζωσαν τις καρδιές τους και τις άνοιξαν. Μετά, αφού πέταξαν τα κομμάτια στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ανήγγειλαν στους πιστούς τη μοίρα που τους περίμενε τον επόμενο χρόνο». Αύτη ή περιγραφή του οράματος, γραμμένη από έναν επιστήμονα, με όλη την καλή πίστη και με μιά μόρφωση πολύ ανώτερη του συνηθισμένου, μας κάνει να παραδεχτούμε σχεδόν την ύπαρξη της «ψυχομετρίας», μιας ιδιότητας που ανακάλυψε και απέδειξε ο Καθηγητής Μπρουκάναν το 1841. Αυτή ή ιδιότητα δίνει σε ορισμένους ανθρώπους, ιδιαίτερα ευαίσθητους, τη δυνατότητα να όραματιστούν, με βάση ενα οποιοδήποτε αντικείμενο - ακόμα και μιά πέτρατις παρωχημένες εποχές και το περιβάλλον του αντικειμένου αύτου. Ομως αυτή ή Πέδρα Πιντάδα, τόσο πνιγμένη στο αίμα των ανθρωποθυσιών και των ολοκαυτωμάτων, μπορεί ακόμα και τώρα να μας μεταδώσει το μύνημα με τηλεπάθεια ; Είναι δυνατόν αυτή ή φυλή Γιγάντων να υπήρξε τόσο βίαιη, τόσο βάρβαρη, ώστε ν' αφήσει πίσω της τόσο έντονη την ήχώ του τρόμου και της φρίκης ; Ας μήν ξεχνάμε τη φυλή των Τιτάνων, που βρίσκουμε στην ελληνική μυθολογία, της οποίας ο αρχηγός, ο Κρόνος, είχε αναφαίρετο δικαίωμα να καταβροχθίζει τα ίδια του τα παιδιά. Ας μήν

Αναπαράσταση του Στόουνχεντζ (Αγγλία). Το οικοδόμημα άπετελείτο από ένα εξωτερικό περιστύλιο με διάμετρο περίπου 30 μέτρα, που είχε 30 μεγάλους μονόλιθους όρθιους και τεράστιες οριζόντιες πέτρες πάνω τους. Στό εσωτερικό υπήρχε ένα ομόκεντρο περιστύλιο από 40 μικρές "ξένες πέτρες" ή "γαλάζιες πέτρες" και στο κέντρο, άλλο ένα, ελλειπτικό σε σχήμα πετάλου με πέντε μόνο ζευγάρια μονόλιθων γιγαντιαίων διαστάσεων μαζί με τις οριζόντιες πέτρες τους. Στό κέντρο, ένα άλλο πέταλο από 19 "ξένες πέτρες" μαζί με μιά πλαγιαστή πέτρα δημιουργούσε το ιερό. (Γιά το Στόουνχεντζ θα γραφτεί άρθρο σε μελλοντικό τεύχος).

ξεχνάμε τη φυλή των Κυκλώπων, στην οποία ανήκε ο Πολύφημος, και τον όποιο ο Ομηρος περιγράφει μ' όλες τις φρικιαστικές του λεπτομέρειες. Ομως δέν είναι δυνατόν να πιστέψουμε ότι μια φυλή «γεννιέται» βάρβαρη : εμείς προτιμούμε να νομίζουμε ότι κατέληξε να γίνει, μόνο άφού οι γεωλογικές μετατροπές του πλανήτη μας είχαν αρχίσει να διαλύουν την Λεμουρία, υποχρεώνοντας τους γίγαντες να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να μεταναστεύσουν - για να επιζήσουν - σε άλλες χώρες που τους ήταν άγνωστες, να έρθουν σε επαφή με άλλες φυλές διαφορετικές, τόσο στην εμφάνιση όσο και στην κουλτούρα και τις συνήθειες. Τό πιο πιθανό είναι ότι χρειάστηκαν να αγωνιστούν ενάντια στην παρακμή τής ίδιας τους τής

φυλής, ενάντια στα στοιχεία τής φύσης, ή οποία, αν και τους είχε προικίσει με ανάστημα και δυνάμεις γιγάντιες, τους απομάκρυνε και τους αποξένωνε όλο και περισσότερο, δίνοντας τους την εντύπωση ότι είναι δέντρα χωρίς ρίζα, φυτά, υποχρεωμένα να ζουν σε έδαφος ακατάλληλο, σχεδόν εχθρικό. Αυτά τα μ ε ν ί ρ, που εμείς επισκεπτόμαστε τώρα γεμάτοι από ένα αδιόρατο και ασαφές συναίσθημα αγωνίας και που εκείνοι έστησαν στις διάφορες χώρες όπου υποχρεώθηκαν να ζήσουν, υπήρξαν ίσως ένα μέσον, ένας τρόπος να αισθάνονται λιγότερη μοναξιά, να φαντάζονται ότι εκείνος ο πέτρινος λαός μπορούσε να ξαναγίνει, χάρη στή θεία πρόνοια, ο ισχυρός και ενωμένος λαός μιας Λεμουρίας που είχε χαθεί πια για πάντα. Mara Calabri

ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Αγαπητοί αναγνώστες, το περιοδικό στην προσπάθεια του να εξυπηρέτηση καλλίτερα τους αναγνώστες τους εκτός Αθηνών προτίθεται να δημιουργήσει σε κάθε πόλη τής χώρας ένα κεντρικό παράρτημα (κάποιο βιβλιοπωλείο) όπου οι αναγνώστες θα μπορούν άμεσα να προμηθεύονται τα τεύχη, τους τόμους, καθώς και τα βιβλία του εκδοτικού οίκου "ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ". Στήν στήλη αυτή θα δημοσιεύουμε κάθε μήνα τις νέες διευθύνσεις που θα προσθέτονται για τις αντίστοιχες πόλεις. Ετσι οι άναγνώ52

στες μας θα μπορούν να προμηθεύονται τα τεύχη τους από τα εξής βιβλιοπωλεία: ΠΕΙΡΑΙΑ: Γ. Σωτηρόπουλος "Φωλιά του βιβλίου". Κολοκοτρώνη 90, Τηλ.425377 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ε. Γ. Μπαρμπουνάκης, Αριστοτέλους 4, Τηλ. 228682 Οσοι ενδιαφέρονται να αναλάβουν την διάθεση του περιοδικού άς επικοινωνήσουν με τα γραφεία του (με γράμμα ή τηλεφώνημα) στήν Αθήνα, Πανεπιστημίου 56, 3ος όροφ. 19 γρ. ΤΗΛ. 600059

αθανασια KATERINA SERAFIN Μετάφρ. Κλειώ Κοασίν

Σ

τά βάθη της ατέλειωτης βραζιλιανής ζούγκλας, όπου ένας ποταμός που για μάς δέν έχει όνομα και που έκβάλλει στον Αμαζόνιο ποταμό, σε μιά φαναστική πόλη με θαυμάσια παλάτια, ναούς σε σχήμα πυραμίδας, με υπέροχους κήπους, ζει ένας λαός που δέν ξέρει τι θα πει γήρας. Οι άνδρες είναι σε απόλυτη μειοψηφία, γεννιούνται ολιγάριθμοι. Ισως πρόκειται για ένα φυσικό νόμο, ίσως το νερό, ή γή, το κλίμα, ή διατροφή, φέρνουν αυτό το αποτέλεσμα, ίσως και αυτές οι ίδιες ουσίες να κρατούν νέα και αγέραστα τα μέλη τής ευτυχισμένης αυτής κοινωνίας. Οι γυναίκες είναι όλες όμορφες, με δέρμα άσπρο, μαλλιά λίγο κατσαρά, ξανθά μαύρα: ή ράτσα τους δέν έχει τίποτε το κοινό με τους Ι ν δούς, που τις φοβούνται περισσότερο κι άπ' τα αγρίμια και από τα πιό δηλητηριώδη ερπετά, άποδίδοντας ιερές αρετές στις σαγηνευτικές αμαζόνες. Όμως υπάρχουν και μερικοί που σκέπτονται διαφορετικά. Άλλοι βλέπουν σ' αυτές τις τελευταίες απογόνους των Ίνκας που κατέφυγαν σ' αυτή την απρόσιτη περιοχή, πριν το αρχαίο τους βασίλειο πέσει στην αφάνεια και την ερήμωση. Τα άρσενικα μέλη τής φυλής δέν ζουν σε κατάσταση σκλαβιάς, αλλά χρησιμεύουν απλά και πρακτικά στην διαιώνιση του λαού τους. Λογικά, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι με τέτιοα έλλειψη αντιπροσώπων "του ισχυρού φύλου" θα παρατηρείται και κάποιο κουραστικό

κυνηγητό του άνδρα άπ' το άλλο φύλλο βέβαια. Όμως όχι, τα πράγματα δέν είναι ακριβώς έτσι: οι υπέροχες αμαζόνες δέν σκοτίζονται και πολύ για τους συντρόφους τους. Μόνον όταν φτάσουν σε ηλικία που πλησιάζει τα έξηντα, μερικές άπ' αυτές ενδείκνυνται για ζευγάρωμα και τεκνοποίηση.

Τό άπιαστο όνειρο του ανθρώπου, αλλά για πόσο καιρό ακόμα; Η σύντομη ζωή μας θα παραταθεί. Υπάρχουν άνθρωποι 200 χρόνων που φαίνονται πολύ νεώτεροι. Πού οφείλεται; Ενα βιολογικό Αίνιγμα και μιά ελπίδα για μας.

από τους ταξιδιώτες για τις αμαζόνες τής Ν. Αμερικής ή να πάρουμε αυτές τις ιστορίες σάν ορόσημο: χωρίς αμφιβολία υπάρχουν κοινωνίες μητριαρχικού χαρακτήρα στα άδυτα τής βραζιλιανής ζούκΗ "γή των αμαζόνων" σε αεροπορική φωτογραφία, παρμένη άπ' τον καθηγητή Μαρσέλ Ό μ έ τ .

Αμαζόνες στην Βραζιλία. Γίνονται μητέρες στα εξήντα τους; Ακριβώς. Οι λευκές κόρες τής ζούκλας, είναι σε θέση να τεκνοποιήσουν μέχρι το τέλος τής ζωής τους. Και μέχρι αυτό το τέλος, έχουν το παρουσιαστικό που έχει ή δική μας Εύα στα 30 ή 40 χρόνια της. Δέν είναι μόνο ότι ή ύπαρξη τους είναι πολύχρονη. Αλλά δέν γνωρίζει και γήρας! Γιά μάς το φαινόμενο αυτό είναι μοναδικά εξωφρενικό... Όμως δέν υπάρχουν πάρα πολλά είδη ζώων που διατηρούν το παρουσιαστικό που είχαν στην πρώτη πληρότητα τής ωρίμανσης τους, άν όχι την νεανική τους όψη, μέχρι το θάνατο τους; Βιολογικά, άλλωστε, ή εμμηνόπαυση είναι ένα φαινόμενο μοναδικόστό είδος του, γιατί άν περιοριστούμε να παρατηρήσουμε τα μαστοφόρα του ζωικού βασιλείου, θα δούμε ότι όλα τα θηλυκά είναι σε θέση να τεκνοποιούν σε όλη τους τη ζωή. Δέ θέλουμε βέβαια μ' αυτό να επικυρώσουμε όλα όσα αναφέρθηκαν ή αναφέρονται 53

Στά 160 χρόνια του ο σοβιετικός Μισλίμωφ ιππεύει ακόμα. λας, φυλές λευκές, απομεινάρια πολιτισμού που ο χρόνος τους δέν μετριέται. Μπορεί, κάλλιστα, ένα ή περισσότερα περιστατικά να έδωσαν λαβή σε σχόλια και να γεννήθηκε έτσι ή περαιτέρω παράδοση όπως θα έτυχε και για άλλες ιστορίες και θρύλους. Οι μαρτυρίες που έχουμε τώρα οφείλονται απλώς και μόνο σε τυχοδιώκτες (ή επιστημονική αποστολή Μάκ Ντόναλντ π.χ. προσπάθησε να βρει τα ίχνη "τής πόλης των γυναικών" χωρίς όμως να το πετύχει). Μερικοί επιστήμονες, δέχονται υποθετικά την ιστορία και ζητούν γι' αυτήν μιαν εξήγηση. Τις περισσότερες φορές σκεπτόμαστε ότι πρόκειται για υπερβολή ή για φαντασιοπληξία. Όμως είναι βέβαιο ότι υπάρχουν ομάδες ανθρώπων που υπερέχουν των άλλων, εξ αίτιας μιας παράξενης "μακροζωίας" και μιας ξεχωριστής "νεότητας", και σε άλλα μέρη του κόσμου. Άς προσπαθήσουμε καλύτερα να δούμε, να άνακαλύ54

ψουμε πρώτα άπ' όλα, τι μπορεί να είναι αυτό στο όποιο οφείλεται όλη ή διαδικασία του γήρατος. Κατά τα τέλη του περασμένου αιώνα, ο Γάλλοε Άνρύ Καζαλίε, έθεσε επί τάπητος όλα τα στοιχεία, μηχανικά, χημικά, νευρικά τής μολύνσεως, που βλάπτουν στο διάβα των χρόνων τα αιμοφόρα αγγεία μας. Ά π ' τη πλευρά του ο Ρώσος Ι. Μεχνίκωφ (Βραβείο Νόμπελ 1908, για την Ιατρική) υποστηρίζει ότι "το φυσικό γήρας είναι μιά αρμονική μείωση όλων των φυσικών ενεργειών, μετά τα 100 χρόνια" και ότι "το πρόωρο γήρας οφείλεται αντίθετα σε μιά δηλητηρίαση του οργανισμού εσωτερικά και μερικώς εξωτερικά από βλαβερές ουσίες". Κατ' άλλους ειδικούς σοβιετικούς επιστήμονες, αντίθετα, ο μηχανισμός του γήρατος οφείλεται "στή φθορά των συνδετικών ιστών που τρέφουν τον οργανισμό" (Ι,Μπογκομόλετς), "στην αύξηση τής χοληστερόλης, αύξηση που προκαλεί την εξασθένηση των αιμοφόρων αγγείων" (Ν. Άνίκωφ), "στο κεντρικό νευρικό σύστημα" (Ι.Παυλώφ), για τον όποιο το λαϊκό ρητό "ή στεναχώρια γερνάει" πηγαίνει περίφημα. Ενας άλλος έπιστήμωνας τής Σοβιετικής Ένωσης ο Άλεξέι Βερετενίκοφ, γράφει: Η μακροζωία εξαρτάται επίσης και από την κληρονομικότητα και σχετικά μπορούμε να δώσουμε πολλά παραδείγματα. Πόσο μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος φυσιολογικά; Ή επιστήμη δέν είναι ακόμα σε θέση να απαντήσει και να εξηγήσει γιατί μερικά είδη, είτε στο ζωικό κόσμο, είτε στο φυτικό, ζουν περισσότερο. Τα μεξικάνικα κυπαρίσια ζούνε 10 χιλιάδες χρόνια, τα σκουλήκια 3-4 μέρες, οι βάτραχοι 16 χρόνια και οι χελώνες 300. Οι ελέφαντες πεθαίνουν μετά από 120 χρόνια και οι φάλαινες στα 400. Γιατί; Και ή λύση αυτού του προβλήματος θα δώσει και την απάντηση στο ερώτημα. "Τι είναι το γήρας;" Ό Τρετζακώφ, ο γνωστός βιολόγος έλε-

γε: "Γιά το άνθρωπο είναι οπωσδήποτε δυσάρεστο το ότι ο Μότσαρτ και ο Ραφαήλ πέθαναν πριν φτάσουν την ηλικία τής χελώνας". Και οι δυτικοί ειδικοί; Ορισμένοι πιστεύουν ότι το φαινόμενο οφείλεται στο γεγονός ότι τα νευρικά κύτταρα δέν μπορούν ν' ανανεωθούν. Άλλοι το εξαρτούν άπ' την διαδικασία τής ανταλλαγής τής ύλης του πρωτοπλάσματος, άλλοι στην προοδευτική εξασθένηση των αδένων εσωτερικής εκκρίσεως και ιδιαίτερα στην υπόφυση. Ό καθηγητής Χάνς Σέλυε, του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, δήλωσε ότι ή μετανάστευση του ασβεστίου άπ' τα οστά στους μαλακούς ιστούς, δέν είναι όπως πιστευόταν - μιά συνέπεια του γήρατος, αλλά μιά αίτια. Απόδειξε δέ και το βασικό τής θεωρίας του, προκαλώντας άσβεστοποιήσεις στα ζωά του εργαστηρίου και αναφέροντας στή συνέχεια ότι έφ' όσον είναι δυνατόν να προκαλέσουμε έτσι ένα τεχνητό γήρας, δέν πρέπει να είναι πολύ δύσκολο και το αντίθετο, δηλαδή, ή αργοπορία του φαινομένου, χρησιμοποιώντας χημικές ουσίες.

Ο Μισλίμωφ (που πέθανε πριν λίγα χρόνια) ήταν σε θέση να δίνει μαθήματα στον δισέγγονα του.

Πράγματι, ο Καναδός έπιστήμωνας πέτυχε στον τομέα αυτό λαμπρά αποτελέσματα. Είναι αμφίβολο όμως άν έφτασε σε μιαν αποφασιστική φάση. Η επιστήμη προσανατολίζεται μάλλον προς μιά θεωρία που υποστηρίζεται από μιά ομάδα Αμερικανών βιολόγων, που πιστεύουν ότι το γήρας εξαρτάται από πολλούς

Oi ύπεραιωνόβιοι τής σοβιετικής Αμπχαζία. παράγοντες, καθένας από τους όποιους μπορεί να ενεργήσει κατά διαφορετικό τρόπο από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως ακριβώς συμβαίνει μιά γραφομηχανή. Είναι αύ τός που χτυπά πολύ δυνατά με αποτέλεσμα να φθείρει τα πλήκτρα, άλλος αντίθετα χαλάειτό μηχα νισμόολόκληρο τής συσκευής, άλλος το ρουλώ, και υπάρχει τέλος και αυτός που δέν προσέχει και πολύ την καθαριότητα με αποτέλεσμα να υποστεί βλάβη το εσωτερικό μέρος τής μηχανής. Πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι ή κατάπτωση δέν αρχίζει στην ίδια για όλους ηλικία και με τα ίδια ακριβώς συμπτώματα. Από τον Γιλγαμές έως τον Μαθουσάλα. Πολύ πριν αρχίσουν να ερευνούν οι άνθρωποι τις αίτιες του γήρατος, υπήρχε και κυριαρχούσε το όνειρο τής αιώνιας νεότητας. Γραμμένες με κωνοειδείς χαρακτήρες, δώδεκα πινακίδες που βρέθηκαν ανάμεσα στα ερείπια τής βαβυλωνιακής πόλης τής Ούρούκ, διηγούνται την εποποιία του Γιλγαμές, που έτεινε στή μακροζωία. Ενα θαυματουργό φυτό που βρισκόταν στο βυθό τής θάλασσας έδινε στον ήρωα όλη την δύναμη και το σφρίγος των άγουρων χρόνων, αλλά... ένα καταραμένο φίδι, καταβροχθίζει μιά μέρα το θαυματουργό δενδρύλιο και ο Γιλγαμές, αναγκαστικά, ακολούθησε τη μοίρα των όμοιων του... άν και υπάρχουν και μερικοί που επιμένουν ακόμα στο αντίθετο.... Πιό τυχερός πρέπει να στάθηκε ο Μαθουσάλας που κατά το θρύλο έζησε 969 χρόνια, φτάνοντας έτσι ένα ρεκόρ μακροζωίας που ξεπεράστηκε μόνο στον κόσμο τής μυθολογίας. Όταν ή ιστορία γίνεται λιγότερο συνεφιασμένη, οι αριθμοί πέφτουν. Όμως σήμερα συναντάμε διάφορους αν-

θρώπους που άν και δέν μπορούν να υπερηφανευτούν ότι έφτασαν τα χρόνια του παροιμιώδους πατριάρχη, έν τούτοις αισθάνονται ακόμα αρκετά καλά μ' έναν αιώνα πάνω στις πλάτες τους. Ό Βεσπασιανός (9-79 μ.Χ.) ήταν τόσο περίεργος από ορισμένες φήμες, ώστε διέταξε μιαν απογραφή των ύπεραιωνόβιων μεταξύ του ποταμού Πό και των Άππεννίνων ορέων, αλλά απογοητεύτηκε πολύ όταν ανακαλύφτηκαν μόνο 127. Είναι όμως και αυθεντικοί; Εμείς δέν μπορούμε να βάλουμε το χέρι στή φωτιά, πρό πάντων ένθυμούμενοι αυτό που συνέβη στην Βουλγαρία, όπου το 1926, κάπου 1756 πρόσωπα δήλωσαν ότι είχαν ξεπεράσει το όριο του αιώνα. Τό ποσοστό σ' ένα λαό 5 εκατομμυρίων ψυχών ήταν εκπληκτικό, τόσο ώστε να δικαιολογεί πλήρως τη χαρά για τις στατιστικές τής Σόφιας, των διεθνών παραγωγών γιαούρτης, ενός από τα πρώτα προϊόντα τής διατροφής των ύπεραιωνόβιων βουλγάρων αγροτών και βοσκών. Ενας προσεκτικότερος έλεχγος όμως, επέτρεψε να διευκρινιστεί ότι οι πραγματικοί ύπεραιωνόβιοι ήταν μόνο 51. Αυτό δέ λιγοστεύει τις θαυματουργές ιδιότητες τής γιαούρτης, (που χάρη στην ενέργεια του λακτοβακίλλου βουλγάρικους, δυναμώνει την κινητικότητα του εντέρου και αυξάνει αισθητά την απορροφητικότητα του βλεννογόνου του), όμως μου υπαγορεύει να δέχομαι με επιφύλαξη τις εντυπωσιακές ειδήσεις που κάθε το-

σο δίνονται στην δημοσιότητα. Οι γηραιότεροι κάτοικοι τής Γής των οποίων ή ηλικία πραγματικά αποδείχτηκε, ήταν μεταξύ του 1930 και του 40. Ό Νοτιοαμερικανός Έξάου Μάρμαν, που πέθανε το 1935 σε ηλικία 118 ετών και ο καναδός Πιέρ Ζουμπέρ, που πέρασε στην άλλη ζωή μετά το 113ο γενέθλιο του. Και όσο και άν αυτό δυσαρεστήσει τους νοσταλγούς "τής παλιός καλής εποχής", είναι πολύ πιό εύκολο να συναντήσει αυθεντικούς έκατοντάχρονους στην εποχή μας και όχι στις παλιές. Ό έλεγχος έξ άλλου πολυάριθμων απολιθωμάτων, απέδειξε ότι ο μέσος όρος ζωής του προϊστορικού ανθρώπου, κυμαινόταν μεταξύ 20-25 χρόνων. Κατά τον 17ο αιώνα, το ποσοστό για την Ευρώπη ήταν στα 25-26 χρόνια, στον 18ο αιώνα, το όριο ήταν ακόμα τρομερά χαμηλό, στα 35 χρόνια, αλλά ήδη τον 19ο αιώνα ξεπερνούσε τα 42 χρόνια. Σήμερα ένα νεογέννητο έχει την πιθανότητα να χαρείμιά ζωή 70,3 χρόνων άν είναι αγόρι, 75,2 άν είναι κορίτσι. Τό "ασθενές φύλο" όχι μόνο κυριαρχεί στον αγώνα τής μακροβιότητας, αλλά τείνει και μιά χείρα βοηθείας στο "ισχυρό φύλο" βοηθώντας το να καλυτερεύσει τους όρους ζωής, όπου το καταδικάζει ή πρόοδος. Τίποτε καλύτερο, ενάντια στή φθορά τής μοντέρνας ζωής από έναν θαυματουργό χρυσό κρίκο στον παράμεσο δάκτυλο: οι στατιστικές όλου του κόσμου πράγμα55

Η γηραιότερη μουσική μπάντα, του κόσμου. Εργάζεται ακόμα στην Γεωργία (Σοβ. Ένωση) και όλοι οι μουσικοί μαζί που είναι εδώ στήην φωτογραφία μετράνε τουλάχιστον 600 χρόνια.

τι συμφωνούν και μάς λένε ότι ο ουρανός περιμένει πολύ αργότερα τους παντρεμένους άπ' τους εργένηδες. Ξαναμικραίνει στα 160 χρόνια. "Μια γυναίκα 160 χρονών στην κούνια! Όταν διάβασα την απίστευτη αυτή είδηση έμεινα κατάπληκτος. Αν ήταν αληθινή, τότε αυτή ή γυναίκα έπρεπε να ήταν ή γηραιότερη ζωντανή κάτοικος του Νταγκεστάν..." Έτσι έγραφε ο επιστήμων Αλεξάντερ Γκρας, στο σοβιετικό περιοδικό "Νταγκεστάνκαγια Πράβδα" και μάς διηγείται πώς στή συνέχεια τής αποστολής που έγινε άπ' τον γεροντολόγο Ραμαζάν Άλίκισι, ταξίδεψε διασχίζοντας το Νταγκεστάν, (που είναι ή αυτόνομη δημοκρατία μεταξύ Κάσιου και Καυκάσου), αναζητώντας τούς "αιώνιους νέους" που φαίνεται να είναι πολλοί σ' αυτή την περιοχή. "Αρχίσαμε άπ' τον Άμπουταλίμπ Γκαφούρωβ", μας λέγει ο Γκρας, "ένα γνωστό ποιητή, ύπερεβδομηντάρη, στο Μάκ-Νάχ-Κάλα, την πρωτεύουσα, όμως δέν τον βρήκαμε: ή γυναίκα του μάς είπε ότι είχε πάει να πιει μιά μπύρα στην άλλη άκρη τής πόλης και ότι όλο και κάπου πήγαινε πάντα. Φθάσαμε ύστερα στο σπίτι του Κάρα Καράγιεφ, που μάς τον περιέγραφαν σάν ένα νεαρό 77 56

χρόνων, όμως δέν τον βρήκαμε ούτε αυτόν. Είχε πάει να κάνει λίγο κολύμπι στην Κασπία! Φτάσαμε έν συνεχεία σ' ένα χωριό, το Λεβασί. Δύο άνθρωποι που κάθισαν δίπλα μου κούνησαν στενοχωρημένοι το κεφάλι τους γιατί ο Χαμπίμπ, ένας ταχυδρόμος 93 ετών, δέν θα μπορούσε να πάρει μέρος σ' ένα διαγωνισμό του χωριού, του όποιου πέρυσι ήταν ο νικητής, γιατί βρισκόταν στο ταξίδι του μέλιτος! Απ' το Λεβασί, πήγαμε στο Κάκα-Μαχί, όπου μιά παράδοση λέγει ότι οι θεοί αφαίρεσαν το ένα τρίτο τής ζωής σε μιά γυναίκα, γιατί με μέσα απατηλά προσεπάθησε να σαγηνεύσει έναν άνδρα. Όμως φαίνεται ότι ή τιμωρία αυτή ήταν μόνο μία, γιατί στο Κάκα-Μαχί συναντήσαμε πάρα πολλές γυναίκες που άγγιζαν τον αιώνα και τον ξεπερνούσαν. Μερικές μέρες αργότερα πήγαμε στο χωριό που έγραφε ή εφημερίδα όπου θα συναντούσαμε την έκατονταεξηντάχρονη μέσα στην κούνια της. Και την είδαμε πράγματι έτσι, πάνω σ' ένα στρωματάκι και είχε ύψος 91 πόντους και μισό. Δέν είδαμε κανένα σύμπτωμα πόνου μέσα στα μάτια της: οπωσδήποτε ήξερε ότι επρόκειτο να πεθάνει, όμως δέν αισθανόταν κανένα φόβο. Μερικοί γέροι μάς είπαν ότι όταν ή Τσούρμπα έφτασε τα 140 χρόνια, άρχισε να μικραίνει σωματικά, όμως κανένας δέν την άκουσε να παραπονιέται για την υγεία της, απλώς είχε αρχίσει να στεγνώνει και να ξεραίνεται όπως ένα γέρικο δένδρο. "Κατά την άποψη του καθηγητή Ραμαζάν Αλίκισι, ή ηλικία αυτής τής γυναίκας είναι ή αυθεντική φυσιολογική ηλικία του τελευταίου σταδίου τής ζωής του άνθρωπου. Τό γήρας έρχεται, για τούς υγιείς ανθρώπους, σιγά, ανώδυνα, ο οργανισμός παύει σταδιακά να λειτουργεί και συγχρόνως το ένστικτο τής αυτοσυντήρησης εξασθενεί. Τέλος έρχεται ο θάνατος καλο-

δεχούμενος όπως ο ύπνος." Χωρίς αμφιβολία, ή διήγηση του καθηγητή Γκρας, προσκρούει σ' ένα όριο απίστευτο, αλλά εκτός του ότι αυτό αναφέρθηκε τον Αύγουστο του 1968, άπ' το μηνιαίο σοβιετικό περιοδικό "Σπούτνικ", μιά πολύ σοβαρή δημοσίευση που δόθηκε σ' όλο τον κόσμο, δίνει το παγκόσμιο ρεκόρ στην Σοβιετική Ένωση για τους 21.700 αιωνόβιους και ύπεραιωνόθιους. Αυτοί οι άνθρωποι, παρατηρεί ο καθηγητής Βερετενίκωφ, "ζουν και είναι πολύ ενεργητικοί τύποι, σε διάφορες κλιματικές ζώνες, στα βουνά και στις στέππες, στις πόλεις και τα χωριά. Στά Ουράλια όρη, στή Γιακουτία, στή Σιβηρία, στην χερσόνησο του Τσιοντισί, στις ζώνες κοντά στον ισημερινό τής Ρωσίας, ζουν πολλοί μακρόβιοι άνθρωποι. Ίσως όμως οι περισσότεροι να βρίσκονται στον Καύκασο, στο Αζερμπαϊτζάν, στή Γεωργία και την Αρμενία και πρό πάντων στις επαρχίες όπου ζουν περίπου 5.800 άνθρωποι των όποιων ή ηλικία είναι γύρω στα 100 χρόνια και κάτι περισσότερο". Σέ τι να οφείλεται ή μακροβιότητα αυτών των ανθρώπων; Πώς θα μπορούσε άραγε να δοθεί ή συνταγή σ' ολόκληρη την ανθρωπότητα. Αυτά είναι τα ερωτήματα που απασχολούν τους επιστήμονες και τους προτρέπουν σε κοπιαστικές έρευνες. Και όχι μόνο σήμερα, αλλά από πάντοτε. Τό έλιξήριο των βρυκολάκων Ά π ό του πάπυρους ανακαλύπτουμε τα ίχνη των πιό παλιών ερευνών του ίδιου πάντοτε σκοπού, που ζητούσαν και τότε να παρατείνουν τη ζωή "αντικαθιστώντας το παλιό αίμα, με αίμα νέο..." Αργότερα, ο Όβίδιος μάς αναφέρει μιαν ανάλογη μυστηριώδη θεραπεία, στην όποια ή Μήδεια είχε υποβάλει τον πατέρα του ελευθερωτή και συζύγου της Ιάσωνα.

Και ταυτόχρονα οι Κινέζοι προσπαθούν να διατηρήσουν την νεότητα τους πίνοντας αίμα τίγρεων, ένώ οι Αιγύπτιοι έπιναν το αίμα μικρών αγοριών και κοριτσιών. Στό Μεσαίωνα ή συμβουλή ήταν "να πιουν αίμα ζώων που δέν είχαν γεννηθεί ακόμα" και ήταν γνωστές και άλλες διάφορες μέθοδοι θεραπείας με αίμα, όμως όλα αυτά θα περάσουν έν τέλει στην ιστορία σάν πρόδρομοι, σάν τα πρώτα άτολμα βήματα τής ιατρικής, προς τον δρόμο των πολύτιμων μεταγγίσεων. Και άλλοι δρόμοι όμως, δυστυχώς όχι ευχάριστοι, θ' ανοίξουν σε πολλές ευρωπαϊκές περιοχές. Και ο φοβερότερος όλων είναι αυτός που μάς οδηγεί στους βρυκόλακες (βαμπίρ). Ή δ η πριν δύο χιλιάδες χρόνια, κυκλοφορούσε ή ιστορία ενός νέου, του Μένιππου που είχε ερωτευθεί μιά ωραιότατη νέα άπ' τη χώρα των Φοινίκων, ή όποια τον είχε φέρει στο χείλος του τάφου πριν ξεσκεπαστεί ή δραστηριότητα της και έκδιωχθεί άπ' την Κόρινθο. Ή νέα αυτή παραδέχτηκε ότι ήταν βρυκόλακας, γράφει ο Φιλόστρατος, "και ότι προτιμούσε τα νέα και ωραία κορμιά γιατί το αίμα τους ήταν καθαρό και δυνατό". Στήν Ελλάδα τα βαμπίρ ονομάζονταν βρυκόλακες, στήν Πορτογαλία Μπρούξσα, στή Ρουμανία Νορφεράτ, στή Γερμανία και την Αυστρία Άλπε, στήν Πολωνία Ούπίρ. Ομως αυτά παροουσιάζονται και σ' άλλες περιοχές, ενωμένα άπ' τον ίδιο πόθο, να ζήσουν, να ζήσουν με κάθε ευκαιρία. Αλλά πιό φοβερή αντιπρόσωπος αυτής τής ορδής των τεράτων, πρέπει να ήταν ή Ούγγαρέζα κόμησα Έλισσάβετ Μπάθορυ, τής όποιας ή τρέλλα κόστισε τη ζωή 600 ατόμων. Ή οικογένεια Μπάθορυ μετρούσε στα μέλη της πολλούς τρελλούς, αλλά ή γυναίκα για την όποια μιλάμε τους ξεπέρασε όλους. Όταν ο άνδρας της, Φερε-

νέζ Ναντάσντυ, σκοτώθηκε σε μιά μάχη, ή Ελισάβετ βρέθηκε μόνη στον πύργο του Ξέθε, μαζί με τον υπηρέτη Γιοχάνες Ούζβάρυ και την γκουβερνάντα Ιλόνα Ούό. Τότε την κυρίευσε ο φόβος των γηρατειών και τής απώλειας τής ομορφιάς της για την όποια φημιζόταν. Και έκανε πολλά για να διατηρηθεί πίνοντας αίμα νέων ή παίρνοντας το λουτρό της μέσα σε αίμα, ελπίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό, θα κέρδιζε άν όχι την αθανασία, τουλάχιστον μιά μακρά νεότητα. Στά γύρω του πύργου του Ζέθε, άρχισαν να εξαφανίζονται οι νέες κοπέλες. Τις απήγαγε ο Ούζβάρυ ή τις τραβούσε σε διαβολικές παγίδες ή Ούό και τις δυστυχισμένες αυτές κοπέλες τις έπνιγε ή τις σκότωνε ή ίδια ή Ελισάβετ Μπάθορυ. Όταν ανακαλύφτηκε τέλος ή δράση τής δολοφόνου, το 1610, οι φύλακες του βασιλιά βρήκαν μέσα στον πύργο 22 κοπέλλες δεμένες με άλυσσίδες αλλά ζωντανές ακόμα, και άλλων 8 βρέθηκαν τα πτώματα. Ή κόμησσα είχε αποφασίσει να ετοιμάσει ένα μεγάλο λουτρό αίματος όπου θα έμπαινε ολόκληρη. Ό θρυλικός ρουμάνος κόμης Νοσφεράτους (που θεωρείται και ο αρχηγός όλης αυτής τής κατηγορίας) φαίνεται ότι ξεπεράσε την ωραία κυρία. Αφού προηγουμένως είχε σκοτώσει εκατοντάδες ανθρώπους και αίσθανόμενος, παρά τη "μεγάλη θεραπεία", στα πρόθυρα του θανάτου, ζήτησε και τον έθαψαν στο υπόγειο του πύργου του, όπου έμενε κρυμμένος κατά τη διάρκεια τής ημέρας, σάν κανονικός πεθαμένος και άπ' όπου έβγαινε τη νύχτα, για να παραστεί σε δεξιώσεις που διοργάνωσε ο ίδιος και για να δαγκώνει, για θεραπευτικούς σκοπούς, κατά τη διάρκεια των συμπαθητικών εορτών του δύο ή τρεις από τις ωραιότερες και πιό ελκυστικές κυρίες. Πρέπει να περιμένουμε ώς το 1889 για να δούμε βαλμένες

σε επιστημονικό επίπεδο τις προσπάθειες για την παράταση και διατήρηση τής ανθρωπινής ύπαρξης, όσο περισσότερο γινόταν: Τό χρόνο αυτό, ο καθηγητής Μπράουν Σέκαρντ άρχισε θεραπείες με ενέσεις σεξουαλικής ορμόνης. Τό πείραμα του στήν αρχή στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία, αλλά γρήγορα αποδείχτηκε μιά μεγάλη αποτυχία, γιατί μετά από ένα εντυπωσιακό ξανάνιωμα και μιά επιστροφή τής δύναμης, ακολουθούσε μιά μεγάλη κατάπτωση. Λίγα χρόνια αργότερα πολλοί επιστήμονες ξανάρχισαν πάλι τα πειράματα του Μπράουν Σέκαρντ, με αποτελέσματα όμως εντελώς αρνητικά. Μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων βγαίνει στο προσκήνιο ο Γάλλο ρώσος επιστήμων Σέργιος Βορονώφ, πρόδρομος τής θεωρίας κατά την όποια τα μοσχεύματα αδένων πιθήκων στον άνθρωπο μπορούσαν να καταπολεμήσουν με επιτυχία τα γηρατειά.

Η θαλάσσια χελώνα θεωρείται ένα από τα πιό ύπεραιωνόβια ζώα. Ηταν γνωστή σαν το "Φίδι του Ωκεανού".

57

ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ Διαμαντής Φλωράκης Μέ χαρά παρουσιάζουμε ένα διήγημα του ήδη γνωστού από τις στήλες των "ΑΙΝΙΓΜΑΤΩΝ" κ. Διαμαντή Φλωράκη. Πιστεύουμε ότι έτσι δίνουμε την δυνατότητα για μιά μελλοντική εξέλιξη στο διήγημα επιστημονικής φαντασίας. (Βλέπετε και σε προκήρυξη διαγωνισμού). 'Ημουνα ακόμα κάτω από την ευχάριστη επίδραση του ονείρου, σαν χτύπησε μαλακά ή πόρτα. Σφυρίζοντας και με βήμα γρήγορο πήγα να την ανοίξω. Ε ί σ τ ε ο 2801/3/2;" με ρώτησε το ρομπότ έχοντας πρόσωπο ανέκφραστο. Ε ί μ α ι " του είπα. "Σάς συλλαμβάνω. Πρέπει να μ' ακολουθήσετε" μού είπε το ίδιο ανέκφραστα. "Γιά ποιο λόγο;" ρώτησα, με τη μισή ευθυμία μου χαμένη. "Θά σάς εξηγήσουν στ' ανακριτικό γραφείο". Δεν μού είχε συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο, γι' αυτό το πράγμα δεν το ζύγισα σωστά. Τό ανακριτικό γραφείο, ήταν ένα δωμάτιο 3 χ 4 μ'ωραία χρώματα στούς τοίχους και με μιά άσπρη πολυθρόνα στο μέσο του. "Καθήστε" μού είπε το ρομπότ. Κάθισα. Ό μηχανικός ανακριτής, υπέθεσα, ότι θα πρέπει να ήταν ακριβώς απέναντι μου. Είχα διακρίνει ένα μικρό μεταλλικό αντικείμενο, εκεί. Τήν μισή από την ευθυμία μου την είχα κρατήσει. Αλλωστε δεν είχε περάσει πιό πολύ από 1/2 ώρα από την στιγμή που είχα ξυπνήσει. Ή φωνή βγήκε από το μεταλλικό αντικείμενο του τοίχου. Ρωτούσε: "Αριθμός μητρώου;" "2801/3/2" απάντησα ένώ σηκωνόμουν. 'Τόπος διαμονής;" συνέχισε ή φωνή. Πολιτεία: 8. Περιφέρεια: 3. Τομέας: 2. 'Τόπος γεννήσεως;" Πλανήτης: 1. Πολιτεία: 17. "Χρόνων;" "38" Ειδικότητα; "Σεναριογράφος ονείρων" Ή μηχανή σταμάτησε τις ερωτήσεις. Ένας ανεπαίσθητος θόρυβος που άκουγα, μαρτυρούσε ότι επεξεργαζόταν τα στοιχεία. "Μπορείτε να καθήσετε" ξαναμίλησε αργότερα. Ή φωνή του ηλεκτρονικού ανακριτή, μού φάνηκε σάν να έκρυβε μιά αόριστη απειλή. Κάθισα. 'Η ευθυμία τής επήρειας του ονείρου, είχε τώρα τελείως χαθεί. Πάντως φόβο δεν ένοιωθα. Μόνο απορία. Έπρεπε να είχε γίνει κάποιο λάθος. "Ξέρετε το λόγο τής σύλληψης σας;" ρώτησε πάλι ή φωνή. ' Ο χ ι " απάντησα σταθερά. "Κατηγορείστε για παράβαση του άθρου 42.1117" "Τού 42.117;" ψέλλισα και για πρώτη φορά με πλησίασε ο φόβος. "Ναι, του άθρου 42.117. Και σύμφωνα με το δίκαιο των Ενωμένων Πλανητών του Γαλαξία μας, πρέπει ν' αφηγηθείτε το περιστατικό που πάνω του στηρίζεται ή κατηγορία." "Μά.. μά δεν θυμάμαι κανένα τέτοιο περιστατικό" απάντησα με την ανάσα του φόβου πιό κοντά μου. "Θά περιμένω 3' λεπτά" απείλησε ο ανακριτής. Ειλικρινά δεν θυμόμουν τίποτα. Ούτε μιά ασήμαντη παράβαση των νόμων του Γαλαξία. Και ή μηχανή μού ζητούσε ν' αφηγηθώ μιά πράξη μου που είχε παραβεί το άθρο 42117. Τό πιό σημαντικό άθρο δηλαδή.

58

ΔΙΗΓΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ Ήταν δυνατό να είχα κάνει έγκλημα χωρίς να το ξέρω; Είχαν κάνει λάθος. Χαμογέλασα. "Είμαι ο 2801/3/2, σεναριογράφος ονείρων" φώναξα. 'Τό ξέρω. Έχεις ακόμα 1 λεπτό" είπε ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Παρατήρησα ότι αυτή τη φορά μού είχε μιλήσει στον ενικό. Πάγωσα. Τα πράγματα ήταν σοβαρά. Μού έμεναν λίγα δευτερόλεπτα για να θυμηθώ κάτι που δεν είχα κάνει. Αρχισα να φέρνω σκόρπιες εικόνες του παρελθόντος μου, όσο μπορούσα πιό γρήγορα, στο μυαλό μου. Τίποτα. 'Οτι θυμόμουν ήταν ασήμαντες καθημερινές ενέργειες. Ό χρόνος έτρεξε, μέχρι που εξάντλησε την προθεσμία που είχα. " Σ ' ακούω" τρύπησε τ' αυτιά μου ή φωνή. "Δέν μπόρεσα να θυμηθώ κάτι" είπα ξεψυχισμένα. "Λές ψέμματα" " Ό χ ι . 'Οχι" ψέλλισα. "Λές" έπανέθαλε κατηγορηματικά. "Παρακαλώ, βοηθείστε με να θυμηθώ. Μήπως σε κάποιο από τα σενάρια των ονείρων που έγραφα, παρά την θέληση μου, διέπραξα το σοβαρό αδίκημα;" " Ό χ ι . Ξέρεις καλά ότι ή προδοσία σου έγινε μ' άλλο τρόπο". "Δέν ξέρω. Δέν θυμάμαι. Πρέπει να με πιστέψετε" φώναξα όλος οργή. Ή φωνή σταμάτησε. Τα μεγέθους μορίου τρανζίστορς του ηλεκτρονικού ανακριτή, πρέπει να σκεφτόντουσαν. Αρχισα να νιώθω αισιοδοξία. Ισως είχε επισημάνει το λάθος που με είχε φέρει στή θέση του κατηγορουμένου. Αυτές οι μηχανές δέν έκαναν ποτέ ανεπανόρθωτα λάθη. Σέ λίγο θα ήμουνα ελεύθερος. Θυμήθηκα το σενάριο που είχα αρχίσει. Μού έμεναν μόνο 3 μέρες για να το τελειώσω. Χρόνος λίγος. Σάν γύριζα πίσω, θα έπρεπε να βιαστώ. Μέ περίμενε πολύ δουλειά. Κύταξα ανυπόμονα προς την μεριά του ανακριτή μου. Αργούσε. Οι παλάμες των χεριών μου, είχαν αρχίσει να ιδρώνουν. Άπό στγμή σε στιγμή, θα μού έλεγε πώς ήμουνα ελεύθερος. Όμως αργούσε. Ό χρόνος έμοιαζε σά να προσπαθούσε να διασχίσει ένα βάλτο, που τελικά τον άκινοτοποίησε. Νόμιζα ότι το ανακριτικό γραφείο κι' έγώ, είμαστε το περιεχόμενο κάποιου ζωγραφικού πίνακα. Απότομα κατάλαβα ότι ο χώρος είχε γεμίσει από το γκρίζο χρώμα του σούρουπου. Ανατρίχιασα. Ή νύχτα ήταν κοντά. Ό χρόνος του νέου ονείρου, πλησίαζε. Κι έγώ ήμουνα χτισμένος σε μιά ανακριτική πολυθρόνα με μιά βαρεία κατηγορία που μού πίεζε το στήθος. Θά ήταν φοβερό να περνούσα τη νύχτα κλεισμένος εδώ, χωρίς την όνειροσυσκευή μου. Έκτος αν στο μεταξύ ή μηχανή μ' ελευθέρωνε. Ή, στην χειρότερη περίπτωση, έδινε εντολή να μού φέρουν εδώ μιά όνειροσυσκευή. Ή "κόπωση της ύπαρξης" μ' είχε σφίξει. Σκοτείνιαζε. Ό αυτόματος φωτοδότης θ' άναβε σε λίγο. Άναψε. Ό ηλεκτρονικός ανακριτής σιωπούσε ακόμη. Αναρωτήθηκα: "Πόσες νύχτες μπορεί ν' αντέξει ένας άνθρωπος χωρίς την όνειροσυσκευή του, την κόπωση τής ύπαρξης; 18; 20 μέρες;" Ξαφνικά ακούω την μεταλλική φωνή: '7801/3/2..."

'Μάλιστα" λέω όλος σιγουριά πώς το μαρτύριο μου τέλειωνε. "Εξακριβώθηκε ότι..." " Ό τ ι είμαι αθώος. Τό περίμενα." βιάστηκα να πώ. "Επιβαρύνεις τή θέση σου μέ τό νά μέ διακόπτεις. Επαναλαμβάνω. "Εξακριβώθηκε ότι πράγματι δέν θυμάσαι το έγκλημα σου. Τό έβγαλε από το συνειδητό σου, ή ενοχή που γέννησε ή πράξη σου. Προσπάθησε να το επαναφέρεις στή μνήμη σου. Μέχρι τότε θα μείνεις έδώ." "Χωρίς όνειροσυσκευή;" ρώτησα έντρομος. " Αν και ή στέρηση τής συσκευής θα σε βοηθούσε να θυμηθείς το έγκλημα σου, θα έχεις γρήγορα ότι ζήτησες" "Ευχαριστώ" είπα όλος ευγνωμοσύνη. Πλησίασα το σημείο "παροχής τροφής" του δωματίου. Θά έπερνα σταγόνες αστακού. "Ενοιωθα πείνα. Σάν τέλειωσα άνοιξε ή πόρτα και μπήκε ένα ρομπότ, που κρατούσε μιά όνειροσυσκευή. Μού την έδωσε. Δίνω στην πολυθρόνα σχήμα και θέση κρεβατιού και ξαπλώνω. Ή κόπωση τής ύπαρξης, με κάνει να αισθάνομαι σά να φοράω στολή από μολύβι. Περνάω στο κεφάλι μου τη συσκευή. Σ' ένα λεπτό, μαζί με δισεκατομμύρια όντα του Γαλαξία θα έβλεπα το ίδιο 12ωρο ηδονικό όνειρο, παίρνοντας δύναμη για το επόμενο. Τό "όνειροπρόγραμμα", θυμόμουν καλά, ότι για σήμερα, είχε αναφέρει την μετάδοση του ονείρου που είχε γράψει ο συνάδελφος 2907/4/7. Φοβερό ταλέντο. Τόσο φοβερό, που κάποτε του είχαν χαρίσει την ποινή για παράβαση του άρθρου 42117. Τ' όνειρο άρχιζε. Πήδησα μέσα του. Ξυπνάω την καθορισμένη ώρα (12 ώρες πριν το νέο όνειρο). Παραξενεύομαι από το περιβάλλον, μέχρι που θυμάμαι. Τό υπόλοιπο τής ευεξίας του ονείρου, κατασπαράζεται από την συνειδητοποίηση τής κατηγορίας που με βαραίνει. Δέν είμαι πιά σίγουρος ότι θα ανακαλύψουν το λάθος τους. Δέν πιστεύω κάν ότι έχουν κάνει λάθος. Ό τ ι είπε ή μηχανή πρέπει να είναι αλήθεια. Κι άς μή θυμάμαι τίποτα. Σίγουρα έχω κάνει κάποιο έγκλημα. Φυσικά δέν νοιάζομαι για το έγκλημα. Μόνο την ποινή που θα μού επιβάλλουν λογαριάζω. Πρέπει να θυμηθώ. Αν αυτό δέν γίνει, τότε ή ποινή μου θα είναι αυστηρότερη. Πηγαίνω στο σημείο παροχής τροφής. Πίνω λίγες σταγόνες διπλά συμπυκνομένου καφέ. Μετά αρχίζω να ψάχνω στο παρελθόν μου. Ψάχνω άτσαλα, χωρίς σύστημα. Γρήγορα καταλαβαίνω ότι έτσι μόνο τυχαία θα έβρισκα κάτι. Σταματώ. Αποφασίζω να ψάχνω με κάποιο σύστημα. Ν' αρχίζω δηλαδή από την στιγμή τής σύλληψης μου και να πηγαίνω, χτενίζοντας την περιοχή του παρελθόντος μου, προς τα πίσω. Αρχίζω. Ψάχνω μέχρι εκεί που οι μέρες έχουν συγκεκριμένη υπόσταση ημερομηνίας. Μετά ακολουθώ αντίστροφη φορά: από το τότε στο τώρα. Δέν ανακαλύπτω κάτι. Ούτε μιά απλή παράβαση. Δέν υπάρχει έγκλημα; Υπάρχει, αλλά δέν μπορώ να το θυμηθώ. Ή μηχανή έχει δίκηο. Είμαι σίγουρος. Αν και δέν πιστεύω ότι το έγκλημα μου έγινε πριν καιρό, ψάχνω όσο μπορώ πιό παλιά. Και πάλι τίποτα. Στό τέλος συμπεραίνω ότι ή παράβαση του άρθρου 42.117, πρέπει να έγινε σ' ένα κενό τής μνήμης μου. Αρχίζω. Ψάχνω μέχρι εκεί που οι μέρες έχουν συγκεκριμένη υπόσταση ημερομηνίας. Μετά ακολουθώ αντίστροφη φορά: από το τότε στο τώρα. Δέν ανακαλύπτω κάτι. Ούτε μιά απλή παράβαση. Δέν υπάρχει έγκλημα; Υπάρχει, αλλά δέν μπορώ νά τό θυμηθώ. Ή μηχανή έχει δίκηο. Είμαι σίγουρος. Άν και δέν πιστεύω ότι το έγκλημα μου έγινε πριν καιρό, ψάχνω όσο μπορώ πιό παλιά. Και πάλι τίποτα. Στό τέλος συμπε-

ραίνω ότι ή παράβαση του άρθρου 42.117, πρέπει να έγινε σ' ένα κενό τής μνήμης μου. Σταματώ την αναζήτηση. Κρίμα που δέν είμαι ένας πολύ καλός σεναριογράφος ονείρων. Άν είμουν θα γλύτωνα την ποινή. Μέ πιάνει τρέμουλο φόβου. Τα χέρια μου χοροπηδάνε χωρίς να μπορώ νά τά σταματήσω. Θά μού στερήσουν την όνειροσυσκευή . Και τότε πώς θα σηκώνω το βάρος τής ύπαρξης μου; Πώς; Θά έπρεπε όσες μέρες κρατούσε ή ποινή μου, να στέκω αντίκρυ από την έσχατη ουσία, την αλήθεια των πραγμάτων, την σκοπιμότητα τής ύπαρξης. Φοβερό! Ακατανόητο! Αδύνατο! Θ' αυτοκτονούσα! Θά το έκανα αυτό κι άς έχανα όλα τα επόμενα όνειρα, μετά το τέλος τής ποινής μου. Απόγευμα ήταν σάν μίλησε ξανά ή μηχανή: " 2801, θυμήθηκες λοιπόν;" " Ό χ ι " κατόρθωσα να πώ. "Κρίμα" μού είπε. "Κρίμα" συμφώνησα με το κεφάλι κατεβασμένο. Περίμενα το χτύπημα από στιγμή σε στιγμή. "Ή προθεσμία που είχες να θυμηθείς, τέλειωσε. Αυτό σημαίνει ότι ή ποινή σου θα είναι διπλάσια εκείνης που θα σού επιβαλλόταν, άν είχες θυμηθεί" "Διπλάσια" είπα μουρμουριστά, όμοια σά να έλεγα άπειροΧ2 "Και τώρα άς βοηθήσουμε τη μνήμη σου", λέει ή μεταλλική φωνή. "Θά γίνει ή προβολή του γεγονότος", συμπληρώνει. Από τον τοίχο παρουσιάζεται μιά μικρή οθόνη στερεοσκοπικής τηλεόρασης. Ή προβολή αρχίζει: Βλέπω τον εαυτό μου. Είμαι καθισμένος σ' ένα βράχο κοντά στή θάλασσα.Τό τοπίο και ή σκηνή μού είναι γνώριμες. Πρέπει να ήμουνα εκεί πριν 3-4 μέρες. Ή οθόνη προβάλλει τώρα σε φυσικά χρώματα, το δίσκο του ήλιου που βυθίζεται στή θάλασσα. Μοιάζει με διάπυρη σφαίρα που σβήνει σ' ένα πρασσινογάλαζο υδάτινο τοπίο. Κάτι θαλασσοπούλια που δέν φένονται άνακατέβουν τη φωνή τους με την υπόκρουση των μικρών κυμάτων που σκάνε ρυθμικά στο βράχο, πετυχαίνοντας ένα μουσικό συνδιασμό που μ' άρεσε. Τό έγκλημα μου πρέπει να έγινε λίγο μετά από την στιγμή εκείνη, υποθέτω. Ή οθόνη δείχνει τώρα σε γκρό-πλάν τα μάτια μου. Απίστευτο: είναι δακρυσμένα! Ακατανόητο: έχουν λάμψη καλωσύνης!! Τό τερατούργημα των ενεργειών μου ολοκληρώθηκε έτσι: έσκυψα, έκοψα ένα αγριολούλουδο που υπήρχε σε μιά σχισμή του βράχου, το μύρισα και μετά ξέσπασα σε λυγμούς!!! Σέ μιά στιγμή άσύνειδη είχα διαπράξει ένα έγκλημα που θα μού κόστιζε την στέρηση τής όνειροσυοχευής μου. Σίγουρα ήμουνα πολύ άτυχος. Ό πιό άτυχος σ' όλο το Γαλαξία. "2801. Από τη συναισθηματική κατάσταση που βρέθηκες, μέχρι το έσχατο έγκλημα: την αγάπη, δέν μένουν παρά λίγα χιλιοστά. Αν αυτά τα χιλιοστά καλυφθούν τότε Ενώ όλοι ξέρουμε ποια είναι ή βαθύτερη ουσία τής ύπαρξης, έσύ παρουσίασες μιά συναισθηματική κατάσταση απαράδεκτη. Καταδικάζεσαι σε 30 μερών στέρηση τής όνειροσυσκευής σου". "30 μέρες; Έλεος!" φώναξα. Ή φωνή σταμάτησε. Σέ λίγες ώρες θα περνούσα την πρώτη μου νύχτα χωρίς τα όνειρα ευτυχίας. Χωρίς τη δυνατότητα να υπάρχω μέχρι το επόμενο όνειρο. Μ' όλη την κόπωση τής ύπαρξης ριγμένη πάνω μου. Μέ τα μάτια μου ορθάνοιχτα απέναντι στή φοβερή αλήθεια τής δημιουργίας. Αδύνατο να διασχίσω το "πραγματικό" ώς τ' άλλο όνειρο. Άπό την παροχή τροφής, θα έπαιρνα και πάλι ένα ωραίο δείπνο σταγόνων αστακού. Μέ δηλητήριο αυτή τη φορά.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ διηγήματος επιστημονικής φαντασίας. Γιά μιά ουσιαστική προσέγγιση του Ελλ. αναγνωστικού κοινού με το διήγημα επιστημονικής φαντασίας θα δεχόμαστε και θα παρουσιάζουμε κάθε μήνα το καλίτερο από τα διηγήματα που θα μάς στέλνουν οι αναγνώστες μας. Περισσότερες λεπτομέρειες για τους όρους του διαγωνισμού θα αναφέρουμε στο επόμενο τεύχος.

59

ο ΜΥΣΤΙΚΌΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ

τα φυτα κοσμικη κεραια Ellen Sutton Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Πεδία ισχύος και Φωτοστέφανο Οι μηχανικοί, αντίθετα από τους άλλους επιστήμονες, ενδιαφέρονται λιγότερο για την αιτία και τον τρόπο λειτουργίας ενός πράγματος και περισσότερο για το άν πράγματι λειτουργεί. Ό Τζόζεφ Μολίτοριτς ήταν ένας, Ούγγρος πρόσφυγας, μηχανικός, που σκέφτηκε να εφαρμόσει ηλεκτρικά πεδία ισχύος σε γεωργικά προβλήματα. Διοχέτευσε ρεύμα σ' ένα χωράφι εσπεριδοειδών και έτσι επιτάχυνε την ανάπτυξη τους, αύξησε το χυμό τους και έκανε τα δέντρα, να ρίχνουν τα ώριμα φρούτα τους χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης εργασίας. Κάποιος Δρ Ουάιτ ανακάλυψε ότι όταν κρεμούσε άπ' τα δέντρα γυαλιστερά κομμάτια μετάλλου, σαν το σίδερο και τον τσίγκο, διευκόλυνε την ανάπτυξη τους και τα φρούτα ωρίμαζαν γρηγορότερα. Οι σοβιετικοί υποβάλλουν σπόρους σε ηλεκτρική ενέργεια και οι συγκομιδές ανεβαίνουν κατά 10 - 20%. Οι επιστημονικές έρευνες στή Βρεταννία, Ρωσία, Καναδά και Η.Π.Α. έδειξαν ότι τα φυτά είναι ευαίσθητα στα μαγνητικά πεδία. Οί ντομάτες ωριμάζουν γρηγορότερα, κοντά στο νότιοπόλο ενός μαγνήτη παρά στο βόρειο. Οι ρίζες των σπόρων ακολουθούν μια γραμμή από βορρά προς νότο παράλληλα με την οριζόντια ισχύ του γήινου μαγνητικού πεδίου. Γιατί; Τό «φωτοστέφανο» που υπάρχει γύρω από κάθε ζωντανό οργανισμό (που μόνο λίγοι άνθρωποι με ορισμένα ψυχικά χαρίσματα μπορούν να δουν και που ο Ρώσος Σ. Ντ. Κίρλιαν με τη γυναίκα του μπόρεσε να φωτογραφήσει το 1950) είναι ένα άλλο πεδίο ισχύος. Ο τ α ν έδωσαν στο ζεύγος Κίρλιαν δύο — φαινομενικά — ίδια φύλλα για να τα φωτογραφήσουν, αλλά στο ένα από τα δύο δέν μπόρεσαν να εμφανίσουν ένα καθαρό φωτοστέφανο, τους είπαν ότι το φύλλο ήταν από ένα άρρωστο φυτό. Ή ασθένεια ενυπήρχε στο ενεργειακό πεδίο του φυτού προτου εμφανιστεί στον φυσικό οργανισμό του. Οί φωτογραφίες του Κίρλιαν δείχνουν άσπρες, μπλε, κόκκινες και κίτρινες λάμψεις να βγαίνουν από 60

Παρουσιάζουμε το τελευταίο μέρος για τα φυτά. Στό μέλλον ή συνεργάτιδα μας θα αναφερθεί σε έξ ίσου σημαντικά θέματα αναλύοντας τα καλύτερα βιβλία που έχουν σχέση με τον αινιγματικό μας κόσμο.

τα φύλλα. Ακτίνες ενεργείας και πύρινοι στρόβιλοι φωτός φαίνεται να εκτοξεύονται από τα φυτά στο διάστημα. Αυτό το φωτοστέφανο υπάρχει σε κάθε είδους ύλη. Ακόμα κι ένα νόμισμα δύο καπικιών έδειξε ένα δακτύλιο από αδύναμο φώς, αλλά ένα ανθρώπινο δάκτυλο δείχνει μιαν έντονη ενέργεια να εκτοξεύεται άπ' την περίμετρο του σάν ηφαίστειο σε μινιατούρα. Οί Ανατολικές και Θεοσοφικές Διδασκαλίες πιστεύουν στην ύπαρξη ενός «άστρικού σώματος» που είναι πιστό αντίγραφο του φυσικοϋ σώματος. Πιστεύεται ότι πρόκειται για μιά μαγνητική περιοχή, ένα κανάλι απ' όπου διοχετεύονται οι κοσμικές δυνάμεις και επικοινωνούν με το φυσικό σώμα. Εδώ και πολλές δεκαετίες, οι επιστήμονες προσπάθησαν να κάνουν ορατό αυτό το «αστρικό» ή «αιθέριο σώμα» ή βιόπλασμα. Οί σοβιετικοί επιστήμονες λένε ότι το βιόπλασμα είναι συγκεντρωμένο σε εκατοντάδες σημεία, του ανθρωπίνου σώματος, τα οποία άντιστοιχούν ακριβώς στα σημεία που χρησιμοποιεί ή άρχαία κινέζικη μέθοδος της βελονοθεραπείας. Αν και ξέρουμε πολύ λίγα γι' αυτό το βιόπλασμα, ένας Ρώσος επιστήμονας απέδειξε ότι αντιδρά α ύτ ο σ τ ι γ μ ε ί στις αλλαγές που συμβαίνουν στον ήλιο, παρ' όλον ότι οι κοσμικές ακτίνες φωτός που εκπέμπει ο ήλιος χρειάζονται δύο μέρες για να φτάσουν στή γη. Οί παραψυχολόγοι βλέπουν τον άνθρωπο σάν μέρος αναπόσπαστο της ζωής στο σύμπαν, που συνδέεται μαζί του με το βιοπλασματικό του σώμα. Παρουσιάζει εσωτερικές αντιδράσεις στίς αλλαγές που προξενούνται στους πλανήτες καθώς και στην ψυχική, διάθεση ή στίς ασθένειες των άλλων, στή σκέψη, στο φώς, στο χρώμα, στίς παλίρροιες, στον καιρό και στό θόρυβο, που επηρεάζουν την ενέργεια του και κατ' επέκταση και το φυσικό του σώμα. Πιστεύουν ότι, αφού όλα τα ζωντανά πλάσματα έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους, ο άνθρωπος, με το βιοπλασματιχό του σώμα μπορεί να έχει κατ' ευθείαν επαφή με ένα ζωντανό φυτό. Ό Έλληνοαμερικανός Δρ Πιερράκος ανέφερε στό Δεύτερο Συνέδριο Κίρλιαν στή Νέα Υόρκη, το 1973, ότι βλέπει τα φωτοστέφανα γύρω άπ' τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους και δήλωοε. δημοσία, ότι αυτό τον βοηθά να κάνει τις διαγνώσεις του. Βλέπει τρία στρώματα γύρω άπ' το σώμα των περισσότερων ασθενών του, ένα στενό σκούρο στρώμα κοντά στην επιδερμίδα, ένα φαρδύτερο σκούρο μπλε, σε ωοειδές σχήμα, γύρω άπ' το σώμα και ένα γαλάζιο φωτοστέφανο, σάν να ακτινοβολεί ενέργεια, που εκτείνεται σε μερικά μέτρα άπ' το σώμα του ανθρώπου, άν είναι υγιής. Τα φυτά έχουν παρεμφερή πεδία ισχύος τα όποία επηρεάζονται άπ' την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ό Δρ Πιερράκος παρατήρησε ένα χρυσάνθεμο να αποτραβιέται μέσα στο φωτοστέφανο του και να αλλάζει χρώμα τη στιγμή που ένας διανοητικά ανάπηρος του φώναζε ένάμισυ μέτρο μακριά. Έάν βάλουμε φυτά σε ένα μέτρο απόσταση από ασθενείς που φωνάζουν,

περισσότερο από δύο ώρες την ήμερα, τα κάτω φύλλα τους θ' αρχίσουν να πέφτουν και το φυτό θα μαραθεί και θα πεθάνει σε 72 ώρες. Ό Δρ Πιερράκος ανέφερε επίσης ότι οι παλμικές δονήσεις του πεδίου ισχύος είναι λιγότερες στους ηλικιωμένους παρά στα παιδιά, λιγότερες στον ύπνο παρά στο ξύπνιο και ότι ή κατεύθυνση της ροής είναι δύο διασταυρούμενες ορθές γωνίες, που είναι το σύμβολο της «σβάστικας», μιας σανσκριτικής λέξης που θα πει «ευημερία». Στίς αρχές του αιώνα μας, ο Αμερικανός Δρ Αλμπερτ Αμπραμς, που είχε σπουδάσει ιατρική στή Χαϊδελβέργη, μετά από πολλά πειράματα, αντελήφθη ότι οι ακτινοβολίες των μορίων της κινίνης ακύρωναν α κ ρ ι β ώ ς τις ακτινοβολίες των μορίων που προξενούν τον έλώδη πυρετό, και ότι τα αποτελέσματα της κινίνης επί της ελονοσίας οφείλονταν σε κάποιον άγνωστο νόμο του ηλεκτρισμού που άξιζε να μελετηθεί. Ο τ α ν πέθανε ο Αμπραμς το 1924, οι επιστήμονες ιατροί στην Αμερική και την Αγγλία ήσαν ακόμα εναντίον του: Μισόν αιώνα αργότερα, ο Σ . Π . Απτον, πολιτικός μηχανικός στο Πρίνσετον, έφτασε στίς βαμβακοφυτείες της Αριζόνας μ' ένα φίλο του και ξεφόρτωσε διάφορα μηχανήματα και ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Μιά αεροφωτογραφία της φυτείας τοποθετήθηκε πάνω στο συλλέκτη, στή βάση ενός ραδιενεργού άντηχητήρα μαζί με τη διάλυση που θα σκότωνε τα έντομα της βαμβακοφυτείας. Άφού ετοιμάστηκαν όλα, ή φωτογραφία και ή διάλυση υποβλήθηκαν στην ακτινοβολία. Ή θεωρία στην οποία βασιζόταν το πείραμα ήταν ότι ή πυρηνική επένδυση της φωτογραφίας θα «άντηχούσε» στην ίδια συχνότητα με τα αντικείμενα που έδειχνε ή φωτογραφία. Ό σκοπός τους ήταν να καθαρίσουν τη φυτεία από τα έντομα χωρίς να χρησιμοποιήσουν χημικά εντομοκτόνα. Ό Άπτον και ο Κνούθ επανέλαβαν την διαδικασία με τις φωτογραφίες για τα 1.620 στρέμματα που διέθετε ή Ε τ α ι ρία Κορτάρο, γνωρίζοντας ότι αν ή τρελή αυτή μέθοδος έδινε αποτελέσματα θα γλύτωναν 30.000 δολάρια το χρόνο από τα εντομοκτόνα. Τό φθινόπωρο, ή συγκομιδή τους ήταν 25% μεγαλύτερη από τον μέσον δρο της Πολιτείας, ένώ το βαμβάκι έμοιαζε να έχει 20% περισσότερους σπόρους. Ενας φίλος του Απτον, ο Αρμστρονγκ, δοκίμασε τη μέθοδο στην Πενσυλβανία σ' ένα σιτοβολώνα για να εξολοθρέψει τα σκαθάρια. Πήρε μιά αεροφωτογραφία και τοποθέτησε μία γωνία της μαζί με το δηλητήριο για τα σκαθάρια πάνω στο συλλέκτη ενός άπ' τα μηχανήματα του Απτον. Υστερα από αρκετές «θεραπείες» των 5 - 1 0 λεπτών, κατά τις όποιες ή φωτογραφία υποβαλλόταν στην ακτινοβολία, μιά προσεκτική καταμέτρηση στο σιτοβολώνα απέδειξε ότι 80 - 90% των σκαθαριών είχαν πεθάνει στην περιοχή, της οποίας ή φωτογραφία είχε άκτινοβοληθεϊ. Η υπόλοιπη περιοχή του σιτοβολώνα ήταν γεμάτη σκαθάρια. Ό Απτον, ο Κνούθ και ο Αρμστρονγκ έκαναν μιαν εταιρία, την Ukaco, προσφέροντας συμβόλαια στους αγρότες μόνο αν θα είχαν επιτυχία. Τελικά, όλοι οι αγρότες τους πλήρωσαν το ένα δολάριο για κάθε 4 στρέμματα που είχαν ζητήσει και που είναι κλάσμα της κανονικής τιμής που πληρώνεται για την εξολόθρευση των εντόμων. Ή επιτυχία της Ukaco δημιούργησε προβλήματα στους παραγωγούς των εντομοκτόνων, που τους κατάγγειλαν για

απάτη. Τό γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν καλώδια υψηλής τάσης, ραντάρ, μετασχηματιστές κ.ά., που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνα ή να φέρουν αρνητικά αποτελέσματα, υποστηρίχθηκε στην καταγγελία και ή αίτηση που έκαναν για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας απορρίφθηκε. Ή Ukaco αναγκάστηκε να κλείσει. Ακτίνες θανάτου, βοήθεια ζωής Ή ιδέα της εργασίας αύτης συνέχιζε να γοητεύει, άλλους ερευνητές, ώσπου ο ραδιομηχανικός Τ.Γ. Ίερόνυμους κατοχύρωσε την εφεύρεση ενός μηχανήματος για την «Ανακάλυψη Αναθυμιάσεων Υλικών και Μέτρηση των Ο γ κ ω ν τους». Μέ τον ραδιοηχητικό πομπό του υπέβαλε σε δοκιμασία τρία κοτσάνια σταριού, στο καθένα από τα όποια υπήρχε ένα σκουλήκι, έπί 10 λεπτά την ώρα. Μετά από τρεις μέρες, δύο από τα σκουλήκια και την τέταρτη μέρα και το τρίτο σκουλήκι, είχαν μεταβληθεί σε σταγόνες υγρασίας πάνω στο σιτάρι. Ό φόβος που τον έπιασε όταν είδε την τρομερή δύναμη του μηχανήματος του έκανε τον Ίερόνυμους να ορκιστεί ότι δέν θα απεκάλυπτε τον τρόπο κατασκευής ή λειτουργίας του, ώστε να μη χρησιμοποιηθεί ποτέ για άλλους σκοπούς. Ό Ίερόνυμους δέν χρησιμοποίησε τον «μετρητή άπωλεσθείσης ενεργείας» μόνο για να εξετάσει τις φυσιολογικές ανάγκες των αστροναυτών στο ταξίδι τους γύρω άπ' τη σελήνη, αλλά έκανε και πειράματα με φυτά σάν να επρόκειτο για ανθρώπινα όντα. Ανακάλυψε ότι τρία δέντρα — ένα μάνγκο, μιά ιτιά κι ένα πεύκο — είχαν όργανα που αντιστοιχούσαν σε πνεύμονες, θυμοειδείς και μυξώδεις αδένες, άδρεναλοειδείς και θυρεοειδείς αδένες, στομάχια, κώλα, ωοθήκες και νευρικά συστήματα. Τροφοδοτώντας το μηχάνημα του με στοιχεία του Πλανήτη Αφροδίτη ανακάλυψε ότι έχουν μία δομή παρεμφερή με αυτήν που έχουν τα φυτά της γης, με τη διαφορά ότι τα της Αφροδίτης έχουν διπλή ζωτικότητα από τα φυτά της γης. Ισως μάλιστα, τα φυτά της Αφροδίτης να υπάρχουν μόνο με την έννοια του άστρικού ή βιοπλασματικού σώματος. Ό Ίερόνυμους ακόμα φοβάται να μοιραστεί την εφεύρεση του με άλλους, αλλά «αν μιά ομάδα υπεύθυνων ανθρώπων μας βοηθήσει να προχωρήσουμε σε Ο Κλήβ Μπάξτερ κάνει μιά τομή στο χέρι του με το νυστέρι: το φυτό συμετέχει στον φυσικό πόνο του που καταγράφεται στον ανιχνευτή τής αλήθειας.

61

μια σωστή και σε μεγάλη κλίμακα έρευνα σχετικά με την απώλεια της ενεργείας, για το καλό της ανθρωπότητας, μετά χαράς θα συνεργαστώ μαζί τους και θα τους ανακοινώσω όσα ξέρω». Μεταβίβαση σκέψης για τροφή Ανεξάρτητα και έν άγνοια των εργασιών της Ukaco, ο άγγλος οστεολόγος Ντέ Λα Ουάρρ και ή γυναίκα του κατασκεύασαν θαλάμους ακτινοβολίας, με τους οποίους θεράπευσαν αρρωστημένα ή υποανάπτυκτα φυτά κατευθύνοντας την ακτινοβολία πάνω τους. Ανακάλυψαν έτσι ότι υπάρχει μιά σχέση ανάμεσα σε ένα φυτό και σ' ένα φύλλο που κόπηκε άπ' αυτό ή ακόμα και σε μιά σταγόνα χυμού του φυτού. Κάθε μόριο φαίνεται ικανό να παράγει ένα χαρακτηριστικό απειροελάχιστο ηλεκτρικό ρεύμα. Μιά συλλογή ολόκληρη από τέτοια μόρια δημιουργεί μιά γενική εικόνα του αντικειμένου που φωτογραφίζεται και μπορεί έτσι να χρησιμοποιηθεί σαν μεσάζων. Δηλαδή, με μιά φωτογραφία του φυτού μέσα στο κύκλωμα της ακτινοβολίας του μηχανήματος, είναι δυνατό να επηρεαστεί το αληθινό φυτό από απόσταση. Τα αποτελέσματα τής έρευνας των Ντέ Λα Ούάρρ ήσαν εκπληκτικά. Υποβάλλοντας σε δοκιμασία τα λαχανικά του κήπου τους (μπιζέλια και μπρόκολα) ή παραγωγή τους ήταν 8 1 % περισσότερη από τα λαχανικά που δέν υποβλήθηκαν στη δοκιμασία. Μετά, δοκίμασαν να προσθέσουν στο χώμα ένα είδος άδρανούς πυριτικού άλατος που υπέβαλαν στην ακτινοβολία για να δουν άν επηρέαζε την ανάπτυξη των φυτών. Το αποτέλεσμα ήταν 270% αύξηση! Οί επιτυχίες τους τράβηξαν την προσοχή μιας μεγάλης επιχείρησης, που ειδικευόταν στα φυτά αλλά που ή παραγωγή της δέν αυξανόταν καθόλου. Οί Ντέ Λα Ούάρρ ζήτησαν να τους επισκεφθούν. Είπαν στους βοηθούς τους ποια λουλούδια έπρεπε να δεχθούν το πυριτικό άλας αλλά δέν τους είπαν ότι δέν το είχαν υποβάλλει στην ακτινοβολία. Έν τούτοις, τα φυτά τα όποια οι βοηθοί ν ό μ ι ζ α ν ότι είχαν δεχτεί πυριτικό άλας με ακτινοβολία, μεγάλωσαν γρηγορότερα από τα άλλα. Ή ανθρώπινη σκέψη λειτουργούσε σάν τροφή, διότι οι βοηθοί είχαν την εντύπωση ότι τα φυτά αυτά είχαν διατραφεί με πυριτικό άλας που υποβλήθηκε σε ακτινοβολία ένώ δέν ήταν αλήθεια. Οι Ντέ Λά Ούάρρ βρέθηκαν αντιμέτωποι με μιά καινούρια πραγματικότητα: Ό ανθρώπινος νους επηρέαζε την δημιουργία κυττάρων. Πνεύμα εναντίον Υλης Τό επιστημονικό κατεστημένο γέλασε μαζί τους και ή Εκκλησία τους περιφρόνησε. Αλλοι, με λιγότερους περιορισμούς αντιλήφθηκαν ότι ολόκληρο το ηλεκτρικό μηχάνημα δέν ήταν παρά ένας εκπρόσωπος της αληθινής σχέσης και ότι, στην πραγματικότητα, δέν χρειαζόταν για να έπιτευχθούν τα ίδια αποτελέσματα. Μία Τσεχοσλοβάκα ιατρός, ή Φράνσες Φάρελλυ, κάνει τη διάγνωση της άρρώστειας των πελατών της χωρίς καμιά εξωτερική βοήθεια, χωρίς εργαλεία, χωρίς φωτογραφίες, χωρίς δείγματα, χωρίς μιά σταγόνα αίμα. Βρίσκει αντικείμενα χαμένα σε περιοχές που της είναι άγνωστες. Βρίσκει την προέλευση και την ηλικία μιας πέτρας που δέν έχει ξαναδεί ποτέ (επρόκειτο για έναν μετεωρίτη ηλικίας 3.200.000 ετών). Και ολα αυτά με μιαν απλή αύτο62

συγκέντρωση και ταύτιση του εαυτού της με το αντικείμενο που την ενδιαφέρει. Πραγματική περίπτωση όπου το πνεύμα υπερνικά την ύλη! Τέλος, υπάρχει ο νεαρός Ισραηλινός Γιούρι Γκέλλερ ο όποιος με όλες τις συνθήκες αυστηρής επιτήρησης, μπορεί να βρει ποιο από δέκα πανομοιότυπα μεταλλικά κουτιά, σφραγισμένα, περιέχει μιά σιδερένια μπάλα ή νερό, χωρίς κάν ν' αγγίξει τα κουτιά. Μπορεί να μετακινήσει στερεά αντικείμενα από απόσταση χωρίς να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε ενέργεια γνωστή σε επιστήμονες, μπορεί να λυγίσει σκληρά μετάλλινα αντικείμενα από απόσταση, όπως εκείνο το μεξικάνικο νόμισμα από καθαρό ασήμι, σάν να ήταν από πλαστικό μές στα χέρια του. Μπορεί να επισκευάσει χαλασμένα ρολόγια και να τα κάνει να δουλεύουν χωρίς κάν να τα ανοίξει. Μπορεί να θρυμματίσει ολόκληρη συλλογή από κατσαβίδια ρολογάδων που είναι κατασκευασμένα από ειδικό ατσάλι. Μπορεί να κάνει αντικείμενα να εξαφανιστούν από τη θέση τους και να εμφανιστούν αλλού και μπορεί, όποτε θέλει, να επηρεάσει μαγνητοφωνημένες ή μαγνητοσκοπημένες ταινίες σάν αυτές που χρησιμοποιούνται στην τηλεόραση. Μπορεί επίσης, σάν θαυματοποιός, να επηρεάσει τον ζωντανό κόσμο. Εβαλε τα χέρια του πάνω σε ένα μπουμπούκι, για λίγο παραπάνω από 15 δευτερόλεπτα. Ο τ α ν άνοιξε τα χέρια του, το τριαντάφυλλο είχε φτάσει στην πλήρη άνθιση του. Καθώς έγραψε ο Σέρβος εφευρέτης Νικόλα Τέσλα: «Τήν ήμερα που ή επιστήμη θ' αρχίσει να μελετάει τα μή φυσικά φαινόμενα, θα παρουσιάσει, σε μιά δεκαετία, περισσότερη πρόοδο άπ' όση έδειξε σ' όλους τους αιώνες της ύπαρξής της». Ισως να έφτασε αυτή ή δεκαετία. Ellen Suttou

Ή αμείλικτη λογική των υπολογιστών

Τό αμερικανικό περiοδικό ELECTRONICS WEEKLY δημοσίεψε τελευταία την εξής ιστορία: Ένας βιομήχανος, ειδικευμένος στην ηλεκτρονική φοβάται τα αεροπορικά ταξίδια. Πόσες φορές δέν συμβαίνει ένας επιβάτης να βάζει μιά μπόμπα μέσα στο αεροσκάφος; Ό βιομήχανος θέλει να μάθει ακριβώς τι κινδύνους διατρέχει και κάνει την ερώτηση σ' έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή: Μία πιθανότητα στο εκατομμύριο. "Και πώς μπορούμε να ελαττώσουμε ακόμα αυτή την πιθανότητα;" ρωτάει ο βιομήχανος. Ή μηχανή υπολογίζει ότι οι πιθανότητες θα ελαττωθούν σε μιά στα χίλια δισεκατομμύρια άν υποθέσουμε ότι δύο επιβάτες βάζουν από μιά μπόμπα ο καθένας. Τότε, ο βιομήχανος που πιστεύει τυφλά στους υπολογιστές λέει; " Α φ ο ύ είναι έτσι, είναι απλό! θα κουβαλάω πάντα μιά μπόμπα μαζί μου!"

Ή "σκοπιά" του διαστήματος

Ό Έξπλόρερ 23 επέτρεψε να υπολογισθούν με περισσότερη ακρίβεια οι κίνδυνοι σύγκρουσης με μικρομετεωρίτες έξω άπ' τη γήινη ατμόσφαιρα: μιά ατσάλινη πλάκα με πάχος ένα τεσσαρακοστό του χιλιοστού και επιφάνεια ένα τετραγωνικό μέτρο μπορεί να τρυπηθεί κατά μέσον όρο, μιά φορά το χρόνο. Άν σκεφτούμε ότι τα τοιχώματα των διαστημοπλοίων έχουν πολύ μεγαλύτερο πάχος, οι κίνδυνοι είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Αλλά για τον αστροναύτη που βγαίνει από την καμπίνα του, αυτοί οι κίνδυνοι είναι πραγματικοί: μιά απειροελάχιστη τρυπούλα στο σκάφανδρο σημαίνει σίγουρο θάνατο, ένα θάνατο που κανένα ανθρώπινο όν δέν γνώρισε ακόμα, αλλά που θα είναι το αποτέλεσμα ενός ατυχήματος στο διάστημα: θάνατος με την έκρηξη ολόκληρου του σώματος στο κενό. Μέ βάση τις πιθανότητες που δίνει ή ΝΑΣΑ, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι, ένας αστροναύτης που κάνει το γύρο τής Γής σε εκατό λεπτά και του όποιου το σώμα παρουσιάζει μιαν επιφάνεια ενός περίπου τετραγωνικού μέτρου, έχει μία πιθανότητα στις 52.000 να

πέση θύμα "τροχαίου" δυστυχήματος. Γιά τους ανθρώπους λοιπόν που θα εργάζονται αρκετές ώρες έξω από το διαστημόπλοιο, οι Αμερικανοί μελετούν μιά κάψουλα, έλαφρή αλλά στερεή, δηλαδή, ένα κύλινδρο ανοιχτό από τη μιά μεριά, μέσα στον όποιο θα προστατεύεται ο αστροναύτης βγάζοντας μόνο τα χέρια του. Έξ άλλου, αυτός ο κύλινδρος θα έχει κι άλλο σκοπό: θα χρησιμεύει για "βαλιτσάκι" του εργάτη του διαστήματος. Διότι, άν ζητήσουμε άπ' τον αστροναύτη να κάνει μιά περίπλοκη δουλειά, δέν μπορούμε να τον φορτώσουμε με όλα τα εργαλεία που θα του χρειαστούν και με τους πυραύλους αερίου που του χρησιμεύουν για τις μετακινήσεις του. Ό λ α αυτά, εργαλεία και πύραυλοι, θα βρίσκονται μέσα στον κύλινδρο που, έτσι, γίνεται αυτόνομος. Μήκος 2,60 μ., διάμετρος 1 μέτρο, βάρος 250 κιλά, αυτονομία 300 μ., αυτά είναι τα χαρακτηριστικά αυτής τής "σκοπιάς" του διαστήματος. Μιά αντλία παράγει δική της ενέργεια

Η χρησιμοποίηση υγρού μετάλλου (σόδιο ή μίγμα σοδίου-ποτασίου) σάν υγρό θερμαγωγό στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, παρουσιάζει πολλά προβλήματα. Και ειδικότερα για τις αντλίες που πρέπει να εξασφαλίσουν την κυκλοφορία ενός υγρού "όχι σάν τα άλλα". Ή North Amerikcan Aviation (βορειοαμερικανική Αεροπορία) που έχει πάνω από 10 χρόνια πείρα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, δοκίμασε στο Κέντρο της Atomics International, κοντά στο Λός Άντζελες, μιαν αντλία εντελώς επαναστατική. Πράγματι αυτή ή αντλία παράγει το ρεύμα που χρειάζεται για να λειτουργήσει! Άς ξεδυαλυνουμε αμέσως το μυστήριο: Πρόκειται για μιά πάρα πολύ έξυπνη χρησιμοποίηση και εφαρμογή τής αρχής τής μετατροπής τής θερμότητας σε ηλεκτρισμό. Επειδή το υγροποιημένο μέταλλο είναι πολύ ζεστό (όχι διότι βρίσκεται σε υγρή κατάσταση, αφού το σόδιο υγροποιείται στους 97 βαθμούς, αλλά διότι έχει απορροφήσει θερμίδες από την πυρηνική μάζα) μπορούμε να αποκτήσουμε ηλεκτρικό ρεύμα άπ' αυτή τη θερμότητα.

63

ο ανθρωπος πειραματοζωο κές κακώσεις, λόγω μικρών χτυπημάτων, κίτρινους λεκέδες που εξαφανίστηκαν μετά είκοσι μέρες. Τα τραύματα που έμειναν για μερικούς μήνες είχαν την εμφάνιση μικρών κόκκινων και σκληρών σβώλων, οδυνηρότατων στο άγγιγμα, με μια μικρή τρυπίτσα στο κέντρο άπ' όπου έτρεχε ενα κίτρινο υγρό. Μεγάλες επιφάνειες του δέρματος του παρουσίαζαν ενα χρώμα μώβ, επί πλέον για πολλούς μήνες ήταν ορατές δύο μικρές έγχρωμες κηλίδες, μια σε κάθε πλευρά του πηγουνιού του και σχήματος σχεδόν στρόγγυλου. Το δέρμα του πηγουνιού φαινόταν σάν καινούριο ή σάν ατροφικό. Αληθινό ή όχι, καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματα του. Ο σ ο κι αν υποθέσουμε ότι ο Άντόνιο Βίλλας Μπόας επινόησε μιά όμως διόλου εξωφρενική ιστορία, όμως άντεξε σε όλες τις σκληρές ή επιστημονικές ερωτήσεις και σε όλα τα είδη καταπίεσης (εκτός της βίας) για να ομολογήσει. Πρέπει να υποτεθεί επίσης ότι είχε προπαρασκευαστεί για να απαντήσει σε ερωτήσεις επιστημονικού περιεχομένου, ώστε να είναι σε πλήρη αρμονία με την εικόνα που ήθελε να παρουσιάσει και ότι είχε βρει μιά μέθοδο αυτοτραυματισμού του. Παρ'

όλα αυτά ή ιστορία του, άπ' όλες αυτές που μιλάνε για άμεση επαφή με εξωγήινους, φαίνεται ή πιο πιθανή. Γιά πολλούς δεν θα είναι καθόλου πιστευτή. Ο μ ω ς που τελειώνει ή φαντασία και που αρχίζει ή αλήθεια ;

το

καρναβαλι της σκυρου Οί αποκριές τελειώνουν την Καθαρή Δευτέρα. Οί ομάδες των μεταμφιεσμένων θ' ανέβουν στο μοναστήρι του Αη - Γιώργη (προστάτη του νησιού), θα προσκυνήσουν την εικόνα, θα χτυπήσουν την καμπάνα πανηγυρικά κι έπειτα θα γυρίσουν σπίτι τους, θα βγάλουν τα ρούχα του μασκαρέματος και θα καθίσουν στο οικογενειακό τραπέζι. Το ξεφάντωμα τελειώνει. Οί άνθρωποι εγκαταλείπουν τον κόσμο τής χαράς για να ξαναγυρίσουν στο σήμερα και στην αβεβαιότητα του αύριο. Μέσα όμως άπ' αυτή την μορφή τής παράδοσης, που διασώζουν τροφοδοτώντας την συνεχώς, και όπου χρειάζεται αναπλάθοντας την, κατορθώνουν να διατηρήσουν την συμφιλίωση με τον εαυτό τους και με το περιβάλλον τους.

Πολλοί αναγνώστες μας θα πρέπει να θυμούνται το θόρυβο που έγινε γύρω από τον Βορονώφ, παρουσιαζόμενο πολλές φορές και ώς ευεργέτη τής ανθρωπότητας, έναν καθηγητή επιστημονικής φαντασίας (άν και τότε ο όρος αυτός δέν είχε γίνει ακόμα γνωστός) ή ένα τσαρλατάνο. Στήν πραγματικότητα όμως ο Βορονώφ δέν άξιζε ούτε τον ένα ούτε τον άλλο τίτλο. Ήταν απλώς ένας ερευνητής του οποίου το πείραμα έδωσε αποτελέσματα αβέβαια και αντιφατικά. Μετά τον Βορονώφ, ήρθε ή σειρά του Βιρχώφ και τής επαναστατικής θεωρίας του: αυτός πρότεινε μιά θεραπεία που αφορούσε τους νέους Ή θεραπεία συνίστατο στον εμβολιασμό των νέων ανθρώπων, που, με τον τρόπο αυτό, θα αποκτούσαν ανοσία στο γήρας και θα προστατεύονταν επίσης από πολλές ασθένειες. Ή παγκόσμια κοινή γνώμη όμως, ταράχτηκε πολύ περισσότερο άπ' τις έρευνες του μεγάλου Γάλλου Αλέξη Καρρέλ (Βραβείο Νόμπελ, εφευρέτης τής τεχνικής καρδιάς) που πέθανε πριν οι έρευνες του- φτάσουν σε τελικά αποτελέσματα.

θρίαμβος τής επιστήμης και τής τεχνικής, αλλά άνοιγε καινούργιο κεφάλαιο, τής ιστορίας. Τό νέο βήμα του ανθρώπου είναι αρκετά δυναμικό, γιατί για να γίνει αυτό το βήμα τέθηκαν σε επιφυλακή πολλές γνώσεις και πολλοί τομείς τής τεχνικής. Τό όνειρο για αποικισμό τής Σελήνης δέν μπορεί βέβαια να πραγματοποιηθεί, γιατί ή εκεί ζωή, άν κάποτε ανθίσει, δέν μπορεί να είναι ελεύθερη στή σεληνιακή επιφάνεια αλλά περιορισμένη σε χώρους κατάλληλα διασκευασμένους και οπωσδήποτε υπόγειους. Τέτοιες βάσεις θα πρέπει να γίνουν στα επόμενα χρόνια, με σκοπό την προετοιμασία των ταξιδιών για τον Αρη, τον Ερμή και ίσως προς τους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου.

Υπενθυμίζουμε ότι είχε κατορθώσει να διατηρήσει στή ζωή έπί 27 χρόνια ένα μέρος τής καρδιάς ενός κοτόπουλου. Καί το όργανο αυτό θα εξακολουθούσε να χτυπά ακόμα μέχρι σήμερα, άν ένας βοηθός τής επιστήμονα δέν είχε ξεχάσει να τροφοδοτήσει την καρδιά με την απαραίτητη θρεπτική ουσία. Στά άχνάρια του Καρρέλ εργάστηκε και αυτός που σήμερα θεωρείται ο μεγαλύτερος "διανεμητής νεότητας" ο καθηγητής Πώλ Νίχανς, ο πατέρας τής "κυτταρικής θεραπείας". Καί όπως θα δούμε, έκανε θαύματα.

Άς ελπίσουμε ότι όλη αυτή ή τεράστια ανάπτυξη θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς.

Τό δεύτερο μέρος στο επόμενο.

ΣΕΛΗΝΗ

64

αθανασια