Abdullah Uçman & Handan İnci - Bir Gül Bu Karanlıklarda - Tanpınar Üzerine Yazılar

“Bir Gül Bu Karanlıklarda”

Tanpınar Üzerine Yazılar •«

H a z ır la y a n la r

Abdullah Uçman Handan İnci

I

Y A Y i N e v i

I

ISBN 9786050000054 İkinci Baskı İstanbul - 2008

İÇİNDEKİLER

İkinci Baskı Hakkında Birkaç S ö z ............................................................................. [X Kitap Ü zerine Birkaç S ö z .......................................................... .............................. .. . XI Ömer Faruk Akün, "Ahm et Hamdi Tanpınar" ................... ; ..............................1 Nurullah Ataç, "Şiire Dair" .........................................................................................17 . Cahit Tanyol, "A hm et Hamdi Tanpınar H akkında" .......................................... 21 Kenan Akyüz, "A bdullah Efendinin Rüyaları" ....................................................28 Halide Edib Adıvar, "Beş Şehir" ................................................................................36 H.Vehbi Eralp, "A hm et Hamdi Tanpınaı'm 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi" 39 Cahit Tanyol, "A hm et Ham di Tanpınaı'a ve Huzur Romanına D a i r " ......... 42 Cevdet Perin, " H u z u r " .................................................................................................. 46 İbrahim Zeki Burdurlu, "A hm et Hamdi Tanpmar ve Şiiri" ........................^. 48 Vehbi liralp, "H am di Tanpınaı'ın Romanı: H uzur" ............................................. 53 Abdülhak Şinasi Hisar, "A hm et Hamdi Tanpınar: Yaz Y a ğ m u ru "................ 56 A saf Hcilet Çelebi, "XIX. Asu- Türk Edebiyatı Tarihi" ................................. .. 58 M ehm et Kaplan, "B ir Gül Bu Karanlıklarda" ...................................................... 62 R kret Adil, "Şair ve Ç e v re s i"........................................................ .............................. 69 Suut Kem al Yetkin, "B ir Şiir Dünyası" ................................................................... 72 Necati Cumalı, "Tanpınaı^ın Şiirleri" ...................................................................... 77 Fikret Ürgüp, "Şair" ................................... .................... ............................................ .8 4 Oktay Akbal, "Kara A t la r " ........................................................................................... 87 Ahmet Muhip Dıranas, "T a n p ın a r"............................ .............................................. 89 Nuri İyem, "T a n p ın a r "....... ...........................................................................................91 Melih Cevdet Anday, "A hm et Hamdi Tanpınar" .............. ................................ 93 Ahmet Muhip Dıranas, "Yine Tanpınar" ............................................................... 96 Nuri İyem, "H am di H o c a " ........................................................................................... 98 Hüsamettin Bozok, "Bir Kitabın Hikâyesi" ........................................................... 100 Halide Nusret Zorluttına, "Bir Yıldız Daha" ........................................................ 105 Hilmi Ziya Ülken, "A hm et Hamdi T a n p ın a r "................................. .....................107 Mehmet Kaplan, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" ................................................. 109

Tahsin Yücel, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" ........................................................ 112 Hikmet Dizdaroğlu, "Edebiyat Tarihçisi Ahmet Mamdi T a n p ın a r " .............. 116 Birol Emil, "A hm et Hamdi Tanpmar" ....................................................................121 Fikret Ürgüp, "Tanpmar'da Abes Duygusu" ........................................................ 127 Ahmet Kutsi Tecer, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" .............................................129 Sabahattin Eyuboğlu, "Tanpınaı^da Zam an" ........................................................ 132 Memet Fuat, "H aftanın Kitabı: Yahya K e m a l" ......................................................136 Nuri İyem, "Tanpmar'ı A n ış " ...................................................................................... 138 Munis Faik Ozansoy, "Tanpınar'ı H a tırla y ış"........................................................ 141 Ahmet Kutsi Tecer, "Taııpınar'm S e lâ m ı" ......... ..................................................... 144 Tahir Alangu, "Ahmet Hamdi Tanpınar: Eserleri Üzerinde D üşünceler" . . 147 Adalet Cim coz, "A hm et Hamdi Tanpınar" ...........................................................161 Hilmi Ziya Ülken, "Düşünür Bir Şairin Edebiyat T a r ih i" .................................164 Mehmed Çavuşoğlu, "Beş Şehir'i Okurken" ................................... .....................170 Mehmet Kaplan, "Ahm et Hamdi Tanpınar ve Güzel Eserin Üç Temeli" . . 174 Fethi Naci, "H uzur" ....................................................................................................... 177 Selâhatlin Hilâv, "Tanpmar Üzerine Notlar" ........................................................ 187 Hilmi Yavuz, "Ahm el Hamdi Tanpınar ve M a rk s iz m "..................................... 201 Selâhatlin Hilâv, "Kuruntuya Dayanan Eleştirm e" .......................................... 211 Selim İleri, "Sahnenin D ışın d a k ile r".........................................................................221 Hilmi Yavuz, "A hm et Hamdi Tanpınaı'ın Estetiği Üzerine" ..........................225 Fethi Naci, "Sahnenin D ışın d a k ile r".........................................................................229 Gülten Akın, "A hm et Hamdi T a n p ın a r"..................................................................239 Rauf Mutluay, "M ahur Beste" .................................................................................... 246 Cemal Süreya, "Tanpınar'ın Ş i i r i " ............................................................................. 248 Atillâ Ö zkınm h, "Olağanüstü Bir Öğretici, Şair, Hikayeci ve Rom ancı" . . . 250 Şükran Kurdakul, "A hm et Hamdi Tanpınar'ın Şiiri" ........................................253 Oğuz Demiralp, "M ahur Beste'nin B itm em işliğ i"...............................................257 Berna Moran, "Saatleri Ayarlama E n stitü s ü "........................................................ 262 Berna Moran, "Bir Huzursuzluğun Romanı: Huzur" ........................................279 Suut Kemal Yetkin, "Ataç ve Tanpınar ile Tanışmam" ..................................... 297 Haldun Taner, "Ahm et Hamdi Tanpınar'ın En Bereketli Yıllan Narmanlı Yurdu'ndaki Bekâr Odasında G eçti" .............................................302 Gürsel Aytaç, "A hm et Hamdi Tanpınar'ın Çağ ve Toplum Hicvi; Saatleri Ayarlama Enstitüsü" ................................................................................306 Konur Ertop, "Ahm et Hamdi Tanpınar: Romancı Kişiliği ve Geçmişle H e sa p la şm a sı"........................................................................................................... 318 Sevim Kantarcıoğlu, "H uzuı'da Aydın Tipi" ........................................................ 325 M ehm et Kaplan, "Tanpınar^ın M irası" ....................................................................341 İnci Enginün, "Sahnenin D ışın d a k iler"....................................................................345 Haldun Taner, "N e İçindeyim Zamanın, Ne De Büsbütün D ış ın d a " ............351 Zeynep Kerman, "Tanpınaı'ın Mektuplarının Peşinde" ................................... 355 Samim Kocagöz, "Ahm et Hamdi Tanpınar H o c a m " .......................................... 359

Cemal Kurnaz, "Tanpınar ve T ü r k ü le r " ................................................................. 362 Melih Cevdel Anday, "N e İçindeyim Zamanın" ................................................. 368 Turan Alptekin, "Hocam , Ustam; Ahmet Hamdi Tanpmar" . .......................... 372 Enis Batur, "Tanpm aı'm Durmuş S a a t i " ..................................................................376 Ali Günvar, "Şiirde Yanm Kalmanm G ö rk e m i"....................................................378 Orhan Pamuk, "Tanpnıaı'm Bitmemiş Romanı: Aydaki K adm " ...................382 Nurdan Gürbilek, "Tanpma/da G ö rü n m e y e n "....................................................385 Adalet Ağaoğlu, "Tanpınar'da Kent Sim gesi" ......................................................395 Birol Emil, "A hm et Hamdi Tanpınar'ın Şiirine Dair" ........................................397 M ehmet Kaplan, "H am di Bey'i Nasıl Tanıdım" ..................... ............................403 Fatih Özgüven, "Ahm et Hamdi Tanpınaı'da Erkekler ve Kadınlar Sahnenin Üzerinde" ................................................................................................407 Enis Batur, "Tanpınar İçin Portre D e n e m e s i"..................................... .................. 412 M. Orhan Okay, "A hm et Hamdi Tanpınar: Bir Monografi D enem esi" . . . . 415 Orhan Pamuk, "A hm et Hamdi Tanpınar ve Türk M o d e rn iz m i"...................434 Ahmet Oktay, "Tanpınar: Bir Tereddüdün A d a m ı" .............................................449 Süha Oğuzertem, "H asta Saatler, Bozuk Sıhhatler: Enstitü Sorununa Babasız Bir Yaklaşım" ........................................................................................... 460 Selim İleri, "Tanpınaı'la Z a m a n " ................................................................................478 Erol Köroğlu, "A hm et Hamdi Tanpınar'ın Zaman A n la y ış ı" ..................... 485 Füsun Akatlı, "Tanpınar ve Aydaki K a d ın " ...........................................................508 Beşir Ayvazoğlu, "A hm et Hamdi Tanpınar" ........................................................ 512 Şerif Aktaş, "M illî Romantik Duyuş Tarzı ve Türk Edebiyatı - VI: Alımet Hamdi Tanpınar" ...................................................................................... 516 M. Kayahan Özgül, "Neredesin T an p în ar?"................................... .................. .... 527 VVaUer Feldman, "A hm et Hamdi Tanpınar^ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nde Zam an, Bellek ve Özyaşam öyküsü" ..................................... 536 Mehmet Can Doğan, "Tesadüf ve Kader Arasında Zihinsel Bir Kaza" . . . . 557 Canan Yücel Eronat, "D ost Ahmet Hamdi T a n p ın a r"........................................566 Ferit Edgü, "Tanpınar ve Uiysses" ........................................................ .................569 M îna Urgan, "Kadın Dırdırı Dinlememek İçin Bekâr Kaldım " ..................... 571 Oğuz Demiralp, "Aydaki A dam " ............................................................................. 573 Ekrem Işın, "O sm anlı İlmiye Sınıfının Romanı: Mahur B e s t e " ....................... 581 Tahir Abacı, "Aydaki K a d ın " ...................................................................................... 593 Haşan Bülent Kahraman, "Yitirilmemiş Zamanın Ardında: Ahmet Hamdi Tanpınar ve M uhafakâr Modernliğin Estetik Düzlem i" ............................ 600 M. Orhan Okay, "Tanpınar'm Hikâyeleri Üzerine N otlar" ...............................634 Mustafa Kurt, "Tan/pınar Şiirlerdin İ z in d e " ...........................................................641 Jale Parla, "Taksim Kabul Elm iş Zamanın Aynası Roman: M ahur Beste" . . 650 Mustafa Armağan, "Tanpınar'ın Tılsımlı Aynasında Ş e h ir le r " ........................665 Semih Gümüş, "Sahnenin Dışm dakiler" ............................................................... 672 Ahmed Güner Sayar, "Tanpınar^da Ülgener Etkisi Var m ı?" ..........................679

Fatma Tüysüzoğlu - Tolga Beklaş, "Ferahfeza Mûcizesi: H uzur" .................690 Berkiz Berksoy, "Bir Entelektüel Olarak T a n p ın a r".............................................704 Baki Asiltürk, "Parçalıhktan Bütünselliğe Bir İdealar T a b lo s u " ..................... 724 Emre Ayvaz, "Sonradan Gelenin T a n ık lığ ı" ...........................................................731 Doğan Hızlan, "Kendini Anlatan Edebiyat" ........................................................ 749 A. Ömer Türkeş, "M odern Muhafazakâr; Ahmet Hamdi T a n p m a r"............777 Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerine Kitaplar B ib liy og rafy ası...............................783 Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerine Yazılar Bibliyografyası (A lfabetik)............785 Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerine Yazılar Bibliyografyası (Kronolojik) . . . . 831

ikinci Baskı Hakkında Birkaç Söz

Cum huriyet sonrası Türk edebiyatının en dikkate değer yazarlarından biri olan Ahmet Ham di Tanpınaı'ın eserlerinin 2000'li yıllardan itibaren Yapı Kredi Yayınlan tarafından yayımlanmaya başlanmasıyla/onun edebî ve estetik anlayı­ şı ile düşünceleri bağlamm da yeni değerlendirmeler yapılmış, ilgi çekici incele­ meler hazırlanmış, anma toplantıları düzenlenmiş, bazı dergiler özel sayılar ha­ zırlamış, eserleriyle Türk edebiyatında yapmak istediği şeyler tartışılmış, kısaca Tanpınar etrafında daha geniş bir çevrede yeniden bir ilgi uyanmıştı. Bir bakım a Tanpınar etrafında nyanan bu ilgiyi devam ettirmek düşüncesiy­ le biz de Tanpına/ın doğumunun lOO.’yıIına rastlayan 2001 yılında, onun hak­ kında 1932-2001 yılları arasında yayımlanmış 75 yazarın 100 yazısını bir araya getirerek elinizdeki hacimli kitabı hazırlamıştık. 2002 yılı başlarında yayımlanan bu kitap değişik çevrelerce büyük bir ilgi gördü ve tahminimizden daha kısa za­ manda kitabm baskısı tükendi. Kitabın yayım lanışından sonraki günlerde bir yandan çeşitli yayın organla­ rında Tanpınafla ilgili yeni değerlendirmeler yapıhrken, bir yandan da arka ar­ kaya kitap halinde dikkate değer çalışmalar çıktı. Erdoğan Erbay'ın Tanpmar’nı Hj/2Mi unda'sını (Erzurum 2002), Ali İhsan Kolcu'nun Zamana Düşen Çtğhk'ı (An­ kara 2002), Sevim Kantarcıoğlu'nun Yapıbozumcu ve Semiotik Yakhşvnlar Işığmda Tanpınar Hiknyelen (Ankara 2004), Halûk Sunat'ın Boşluğa Açılan Kapı'sı (İstanbul 2004), Yunus Balcı'nın Ahm et Hamdi Tanpmar'm Şiirinde Trajik Durum'u (Denizh 2004), Nesrin Tağızade Karaca'nın Ahmet Hamdi Tanpınar ve M ûsikîsi (Ankara 2005), Mehmet Törenek'in Başka Hayatlar Peşinde-Tanpınar'm Romanları Üzerine Bir tnceleme'si (Erzurum 2006), Bahriye Çeri'nin Ahmet Haindi Tanpınar ve Eski Edebiyatımız H akkm daki Görüşleri (Paris 2007) ve nihayet Zeynep Bayramoğlu'nun Huzursuz Huzur ve Tekinsiz Saatler (İstanbul 2007) adlarını taşıyan incelemeleri ta­ kip etti. Bunlardan başka 2002 yıhnda Marmara Üniversitesi'nde düzenlenen sempozyumun bildirileri Düğümünün 100. Yılında Ahmet Ham di Tanpınar (haz.

X • T aııp m ar Ü zerine Yazılar

Sema Uğurcan, İstanbul 2003) adıyla yayımlanırken, Topluvıbilim dergisi (sayı 20, Ağustos 2006) bir Ahmel Hamdi Tanpınar özel sayısı hazırladı, daha önce Ahmet Hamdi Tanpınar özel sayısı çıkaran Hece (sayı 61, Ocak 2002) dergisinin ayııı sayısı yeni bazı yazıların ilâvesiyle Ekim 2006'da ikinci defa yayımlandı. Bu arada A. H. Tanpınaı'm talebelerinden Gözde Sağnak (Halazaoğlu), Ali Karamanlıoğlu ve Mehmed Çavuşoğlu'nun ders notları Edebiyat Dersleri (İstanbul 2004), Güler Güven'in notlan Tanpınar'dan Yeni Ders N otlan (İstanbul 2004) adla­ rıyla yayımlanırken, Tanpınaı'ın dev eseri XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi'nin (İs­ tanbul 2006) de düzeltilmiş yeni baskısı yapıldı. Ayrıca Tanpınar'ın diğer eserle­ rinin Dergâh Yayınlan tarafından yeni baskıları gerçekleştirildi. Bütün bu yayın faaliyetleri etrafında başta Doğan Hızlan, Hilmi Yavuz ve Selim İleri'nin yazıla­ rı olmak üzere çeşitli tanıtma yazıları ve televizyon program larıyla Tanpınar gündemde kalmaya devam etti. Kitabın elinizdeki yeni baskısı hazırlanırken, önceki baskıda gözümüzden kaçan birtakım tashih hataları düzeltilmiş, ayrıca 2002-2007 arasında yayımla­ nan 10 yazı daha ilâve edilmiştir. İlk baskıda olduğu gibi seçilen yazıların arka­ sına, Kasım 2007'ye kadar yayımlanmış yazılar da eklenerek, alfabetik ve krono­ lojik sırayla iki bibliyografya konulmuştur. Metinler gibi bibliyografya da göz­ den geçirilmiş, daha önce görmediğimiz bazı yazılarla 2002-2007 arasında ya­ yımlanan kitap ve m akaleler ilâve edilerek bibliyografya güncelleştirilnıişür. Şubat 2002'de Kitabevi Yayınlan tarafından basılan, kısa sürede tükenen ve uzun zamandır aranan kitabın yeni baskısı çeşitli sebeplerle bir süre gecikti ve bugünlere kaldı. Kitabın bu yeni baskısının da Tanpınar'a duyulan ilgiyi devam ettireceğini ümit eder, bu baskıyı gerçekleştiren 3I-’ Yayınevi'ne teşekkürlerimizi sunarız. Abdullah UÇMAN-Handan İNCÎ

Kitap Üzerine Birkaç Söz

ü lkem iz edebiyat ve kültür dünyasında son otuz yıl içinde eserleri ve fikir­ leri üzerinde en çok konuşulan kişilerden biri olan Ahm et H am di Tanpmar, her şeyden önce çok yönlü bir sanatkâr ve düşünce adamıdır. Sırayla Şiirler (1961), Abdullah Efendi'nin Rüyalart (1943), Yaz Yağmuru (1955), H uzur (1949), M ahur Bes­ te (tefrika 1944, kitap 1975), Sahnenin Dışındakiler (tefrika 1950, kitap 1973), Saat­ leri Ayarlama Enstitüsü (1961), Aydaki Kadın (1987), 29 uncu Asır Türk Edebiyatı Ta­ rihi (1949), Beş Şehir (1946), Yahya Kemal (1962), Edebiyat Üzerine M akaleler (1969), Yaşadığım Gibi (1970) ve Tanpınar'ın Mektupları (1974) adlarını taşıyan şiir, hikâ­ ye, roman, deneme, inceleme, edebiyat tarihi ve mektup türündeki eserleri bize onun bu çok yönlü kişiliği hakkında bir fikir verebilir. Bunlardan başka o, 19331939 yılları arasında ve 1949'da Güzel Sanatlar Akadem isi'nde estetik ve mito­ loji dersleri vermiş, Tanzimatçın ilânının 100. yıldönüm ü dolayısıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm ü'nde kurulan Son Çağ Türk Edebiyatı Kürsüsü'nde de ölümüne kadar hocalık yapmıştır. Şiir, hikâye, roman, deneme, edebî tenkit ve edebiyat tarihi alanında eserler kaleme alan ve bu eserleriyle Türk edebiyat ve kültür tarihinde kendisine m üs­ tesna bir yer edinen Tanpınar'ın eserlerinde tarih, edebiyat, şiir, musiki, estetik, yer yer felsefe, plastik sanatlar ve psikolojinin adeta iç içe girmiş karm aşık bir yapı arzettiği kolayca farkedilir. 1901 yılında dünyaya gelen A.H. Tanpmar, gençlik yıllarında önce Ahmet H aşim 'in şiirleriyle karşılaşmış, daha sonra hayatı boyunca üstad kabul edeceği Yahya Kem al'i tanımış ve özellikle onun telkinleriyle Paul Valery ile Marcel Proust'u keşfetmiştir. Bu dört edebiyatçmın dördünün de, edebiyatta güzellik duy­ gusu ile m ükem m eliyete ön planda yer verdikleri öteden beri bilinmektedir. Tanpmar, bu dört edebî şahsiyetin terbiye ve disiplini altında özellikle şiiri ha­ yatının vazgeçilm ez b ir meselesi haline getirmiş, ama asıl söylemek istedikleri­ ni şiir estetiği doğrultusunda kalerhe aldığı deneme, hikâye ve romanlarında or­ taya koymuştur.

X II • T an p m ar Ü zerine Yiizılar

Şiire oldukça erken yaşta başlayan ve ilk şiirlerini henüz Dârülfünun'da okurken 20'li yıllarda yayımlamaya başlayan Tanpmar'm, nesir türündeki escrlorini ise belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra yayımladığını görürüz. Abdullah Efendi'nin Rüyalan'm yayımladığmda 42, Beş Ş e h ifi yayımladığında 45, Huzur yayımlandığında 48, Yaz Yağmuru yayımlandığında 52, Saalleri Ayarlama Enstitü­ sü yayımlandığında ise 61 yaşındadır. Dikkatle baktığımızda Tanpınaı^ın kırk yaşın olgunluğuna ulaştıktan sonra yayımlamaya başladığı bu eserlerinde derin bir kültüre ve çok yönlü bir sanatkâr kişiliğe sahip olduğu derhal farkedilir. Tanpınaı'ın eserleriyle ilk defa karşılaşanların şikâyet etlikleri "anlaşılm azlık" veya "güç anlaşüırlık" meselesine ise Mehmet Kaplan şu sözlerle bir açıklık getirir; "Eroine alıştırılan bir eroinman gibi kolay, hafif, sudan yazılara alıştırılm ış oku­ yucu kitlesi için bu eserlerin okunması ve anlaşılması elbette oldukça güçtür" (.Yaz Yağmurtt’nn önsöz, İstanbul 1972, s. 7-8). "Evin Sahibi" hikâyesinde, saadet ve felâket gibi her türlü olaya son derece rahat bir şekilde bakan insanların arasında yaşayamayan hikâye kahramanı: "Ben, bütün bir masalı olan adam dım !" der. Aslında Tanpmar da bir masalı, hem de büyük bir masalı olan adamdır ve bu sözler bir bakım a onun hayat karşısın­ da almış olduğu tavrı da bir yönüyle açıklamakladır. Şiir, hikâye ve roman dışmda resim ve heykel sanatlarından çok iyi anlayan, tarih, psikoloji ve felsefeye büyük ilgi duyan, divan şiirini, klasik Türk ve batı musikisini çok iyi bilen, geniş bir kültüre ve estetik zevke sahip bulunan, fakat yaşadığı günlerde çoğu aydının gözünde "Bursa'da Zam an" şairi olmaktan pek de öteye geçemeyen Tanpınaı^ın, üzerinde asıl durulması gereken yanlarından biri de, onun, yaşadığı devrin bir takım sosyal m eselelerine çağdaşlarından ol­ dukça farklı gözle bakan bir düşünce adamı olmasıdır. Bir düşünce adamı olarak Tanpmar"ın önemi, Türk kültürünün geçmişi hak­ kında ileri sürdüğü görüşlerin orijinalliği kadar, bunların, ortaya çıktığı döne­ min şartları bakımından da son derece dikkati çekici olmasından gelmektedir. Tanpmar, gerek Beş Şehir, gerekse ölümünden sonra yayımlanan Yaşadığım Gibı'deki yazılarında Türk kültürünün tarihî gelişme çizgisinden uzaklaştırıldığı, Türk toplumunun geleceğini belirleyecek hayat tarzının ancak "geçm iş" ten kop­ makla mümkün olabileceği görüşünün geçerli olduğu bir dönemde, bu kopu­ şun ortaya çıkardığı ve çıkarabileceği çeşitli meselelere rahatça, ama başkaları gibi kavga etmeden yaklaşabilm e yürekliliğini de göstermiş bir aydındır. XIX. yüzyıldan sonra toplum hayatımızın hemen her alanında ortaya çıkan ve biçim değiştirerek günümüze kadar uzanan batılılaşma süreci ya da doğu-batı çalışması içinde yüz elli yıldır yaşanan maddî-m anevî değerler kargaşası ve kültür buhranı, Tanpınar^ın romanlarının konusunu oluşturan başlıca meseleler­ dir. Aslında Tanpınar'ı günümüz aydını için ilgi çekici yapan şeylerden biri de,

Kitap Üzerine Birkaç Söz

ü lkem iz edebiyat ve kültür dünyasında son otuz yıl içinde eserleri ve fikir­ leri üzerinde en çok konuşulan kişilerden biri olan Ahm et Ham di Tanpınar, her şeyden önce çok yönlü bir sanatkâr ve düşünce adamıdır. Sırayla Şiirler (1961), Abdullah Efendi'nin Rüyalart (1943), Yaz Yağmuru (1955), H uzur (1949), M ahur Bes­ te (tefrika 1944, kitap 1975), Sahnenin Dışındakiler (tefrika 1950, kitap 1973), Saat­ leri Ayarlama Enstitüsü (1961), Aydaki Kadın (1987), 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Ta­ rihi (1949), Beş Şehir (1946), Yahya Kemal (1962), Edebiyat Üzerine M akaleler (1969), Yaşadığım Gibi (1970) ve Tanpınar'ın Mektupları (1974) adlarını taşıyan şiir, hikâ­ ye, roman, deneme, inceleme, edebiyat tarihi ve mektup türündeki eserleri bize onun bu çok yönlü kişiliği hakkında bir fikir verebilir. Bunlardan başka o, 19331939 yılları arasında ve 1949'da Güzel Sanallar Akadem isi'nde estetik ve mito­ loji dersleri verm iş, Tanzimatçın ilânının 100. yıldönümü dolayısıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm ü'nde kurulan Son Çağ Türk Edebiyatı Kürsüsü'nde de ölümüne kadar hocalık yapmıştır. Şiir, hikâye, roman, deneme, edebî tenkit ve edebiyat tarihi alanında eserler kalem e alan ve bu eserleriyle Türk edebiyat ve kültür tarihinde kendisine müstesr^a bir yer edinen Tanpınar'ın eserlerinde tarih, edebiyat, şiir, musiki, estetik, yer yer felsefe, plastik sanatlar ve psikolojinin adeta iç içe girmiş karmaşık bir yapı arzettiği kolayca farkedilir. 1901 yılında dünyaya gelen A.H. Tanpınar, gençlik yıllarında Önce Ahmet H aşim 'in şiirleriyle karşılaşmış, daha sonra hayatı boyunca üstad kabul edeceği Yahya Kem al'i tanımış ve özellikle onun telkinleriyle Paul Valery ile Marcel Proust'u keşfetmiştir. Bu dört edebiyatçmın dördünün de, edebiyatta güzellik duy­ gusu ile m ükem m eliyete ön planda yer verdikleri öteden beri bilinmektedir. Tanpınar, bu dört edebî şahsiyetin terbiye ve disiplini altında özellikle şiiri ha­ yatının vazgeçilm ez bir m eselesi haline getirmiş, ama asıl söylemek istedikleri­ ni şiir estetiği doğrultusunda kaleme aldığı deneme, hikâye ve romanlarında or­ taya koymuştur.

X II • T an p m ar Ü zerine Yiizılar

Şiire oldukça erken yaşta başlayan ve ilk şiirlerini henüz Dârülfünun'da okurken 20'li yıllarda yayımlamaya başlayan Tanpmar'm, nesir türündeki escrlorini ise belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra yayımladığını görürüz. Abdullah Efendi'nin Rüyalan'm yayımladığmda 42, Beş Ş e h ifi yayımladığında 45, Huzur yayımlandığında 48, Yaz Yağmuru yayımlandığında 52, Saalleri Ayarlama Enstitü­ sü yayımlandığında ise 61 yaşındadır. Dikkatle baktığımızda Tanpınaı^ın kırk yaşın olgunluğuna ulaştıktan sonra yayımlamaya başladığı bu eserlerinde derin bir kültüre ve çok yönlü bir sanatkâr kişiliğe sahip olduğu derhal farkedilir. Tanpınaı'ın eserleriyle ilk defa karşılaşanların şikâyet etlikleri "anlaşılm azlık" veya "güç anlaşüırlık" meselesine ise Mehmet Kaplan şu sözlerle bir açıklık getirir; "Eroine alıştırılan bir eroinman gibi kolay, hafif, sudan yazılara alıştırılm ış oku­ yucu kitlesi için bu eserlerin okunması ve anlaşılması elbette oldukça güçtür" (.Yaz Yağmurtt’nn önsöz, İstanbul 1972, s. 7-8). "Evin Sahibi" hikâyesinde, saadet ve felâket gibi her türlü olaya son derece rahat bir şekilde bakan insanların arasında yaşayamayan hikâye kahramanı: "Ben, bütün bir masalı olan adam dım !" der. Aslında Tanpmar da bir masalı, hem de büyük bir masalı olan adamdır ve bu sözler bir bakım a onun hayat karşısın­ da almış olduğu tavrı da bir yönüyle açıklamakladır. Şiir, hikâye ve roman dışmda resim ve heykel sanatlarından çok iyi anlayan, tarih, psikoloji ve felsefeye büyük ilgi duyan, divan şiirini, klasik Türk ve batı musikisini çok iyi bilen, geniş bir kültüre ve estetik zevke sahip bulunan, fakat yaşadığı günlerde çoğu aydının gözünde "Bursa'da Zam an" şairi olmaktan pek de öteye geçemeyen Tanpınaı^ın, üzerinde asıl durulması gereken yanlarından biri de, onun, yaşadığı devrin bir takım sosyal m eselelerine çağdaşlarından ol­ dukça farklı gözle bakan bir düşünce adamı olmasıdır. Bir düşünce adamı olarak Tanpmar"ın önemi, Türk kültürünün geçmişi hak­ kında ileri sürdüğü görüşlerin orijinalliği kadar, bunların, ortaya çıktığı döne­ min şartları bakımından da son derece dikkati çekici olmasından gelmektedir. Tanpmar, gerek Beş Şehir, gerekse ölümünden sonra yayımlanan Yaşadığım Gibı'deki yazılarında Türk kültürünün tarihî gelişme çizgisinden uzaklaştırıldığı, Türk toplumunun geleceğini belirleyecek hayat tarzının ancak "geçm iş" ten kop­ makla mümkün olabileceği görüşünün geçerli olduğu bir dönemde, bu kopu­ şun ortaya çıkardığı ve çıkarabileceği çeşitli meselelere rahatça, ama başkaları gibi kavga etmeden yaklaşabilm e yürekliliğini de göstermiş bir aydındır. XIX. yüzyıldan sonra toplum hayatımızın hemen her alanında ortaya çıkan ve biçim değiştirerek günümüze kadar uzanan batılılaşma süreci ya da doğu-batı çalışması içinde yüz elli yıldır yaşanan maddî-m anevî değerler kargaşası ve kültür buhranı, Tanpınar^ın romanlarının konusunu oluşturan başlıca meseleler­ dir. Aslında Tanpınar'ı günümüz aydını için ilgi çekici yapan şeylerden biri de,

K itap Ü zerine B irkaç Söz • X III

onun, son dönem de yetişen birçok düşünce adamından farklı biçimde, ele aldı­ ğı meselelere teklif ettiği çözüm yollarından kaynaklanır. O, Tanzimat'ı takip eden yıllarda çeşitli şekillerde batılılaşmanın darbeleriyle yaralanan Osmanlı toplumıınun m addî ve m anevî planda çöküşüne, asırlardır varlığını sürdüren kültürün bir anda ortadan kaldırılmasına karşı çareler ararken, Tanzimat'tan bu yana teklif edilen ve genel anlamda kabul gören reçetelere de pek rağbet etmez. Deneme tarzındaki yazılarını ve rom anlannı bu gözle okursak, mâzi hayranlığı gibi görünen duygunun arka planında onu, toplumumuzun içine düşmüş oldu­ ğu buhranı derinden yaşayan, bu mesele üzerinde ciddi olarak kafa yoran ve birçoklarından farklı biçim de ele alan tarafıyla karşılaşırız. Tanpınaı^a göre toplum un hem en her tabakasında kendisini gösteren kül­ tür ikiliğinin ortadan kaldırılm ası, ancak ona yeni bir yaşam a tarzı ve değer sistem inin getirilm esiyle m üm kün görünmektedir. Ancak bu da, sadece fikir planında veya insanların m anevî dünyasında gerçekleşebilecek b ir şey değil­ dir. Tanpınar, m em lekette, belli b ir program dahilinde yeni çalışm a şartlarının ve bunlardan doğacak yeni yaşam a şeklinin m evcut ikilik ve çatışmayı orta­ dan kaldırabileceğine inanır. Çeşitli eserlerinde Türk toplum unda yüz elli yıl­ dır yaşanan parçalanm ışlığın üzerinde ısrarla duran Tanpınar, doğu ile batı arasındaki farklılığın tem ellerine de inm eye çalışm ış, hattâ hayatının son yıl­ larında batılılaşm a ye m edeniyet konusunda Doğu-Batt adıyla m üstakil bir eser yazm ayı b ile tasarlam ıştır. Tanpınar, bazılarının zannettikleri gibi, memlekette yeni bir hayat tarzının sadece geçm işe ve geçmişin m anevî değerlerine dönüşle değil, m anevî dünya­ nın ve geleneksel kültürün eski ve yeni bir takım unsurları da içine alabilecek bir senteze kavuşturulm asıyla kurulabileceği görüşündedir. Bu, Tanpınar'ın ge­ rek denemelerinde, gerekse romanlarında değişik şekillerde ifade etliği farklı bir yaklaşım tarzıdır. Bu yüzden o, eskiyi bozan ve köksüz yenilikler getirmeye yö­ nelik faaliyetleri de zaman zaman eleştirmekten kaçınmaz. Onun gözünde "es­ ki" ve "eskiden kalanlar", hayatiyetini kaybetmiş ölü varlıklar değil, tam aksine canlı unsurlardır. Huztır'nn kahramanı M üm taz'a "Ben bir çöküşün esteti deği­ lim. Belki bu çöküşte yaşayan şeyler araştırıyorum. Onları değerlendiriyorum ." dedirten Tanpınar, kendisiyle yapılan bir konuşmada da: "Teklif ettiğim şey ne türbedarlık, ne die mâzi hırdavatçıhğıdır. Bu toprağın macerasını ve kendi mace­ ramızı bilmek, onun içinden büyümek, onun içinden tabii şekilde yetişmek ve garplı anlayışla, garplı ustaları severek eser vermektir." (Mustafa Baydar, Edebiyatçtlartmtz Ne Diyorlar, İstan bu l 1960, s. 195) der. Tanpınar, M ehm et Kaplan'a gönderdiği 1953 tarihli bir mektubunda da ma­ ziyi, "inkârı m ümkün olmayan bir realite" olarak değerlendirmektedir: "Şim di bir realite var: M aalesef m âzi bir sistem! Sen ve ben, onun zihniyetini değil, hak­ larını ve şiirini, bugünkü hayata manevî destek olabilecek taraflarmı ayıklayabi­

X IV • Tunpınvır Üzerine Yazılnr

liyoruz. Ve diyoruz ki, şu hadlerde kalmak şartıyla maziyi bugünle birleştirelim, devamı kuralım! Bir inkârda yaşamayalım!" Her fâni gibi A.M.Tanpınar da 24 Ocak 1962 tarihinde, bu "güzel dünyaya" veda eder. Tanpınar öldüğü zaman. Sahnenin Dışındakiler, M ahur Beste ve Aydaki Kadın romanlarıyla Yaşadığım Gibi ve Edebii/at Üzerine M akaleler dışındaki diğer eserleri kitap halinde yayımlanmıştı. Başka bir şekilde söylersek, Tanpınar, Türk toplumuna iletmek istediği düşüncelerini eserleri ile sunmuş bulunuyordu. Tanpına/ın ölümünün hemen arkasından, yıllarca hocalık yaptığı İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü tarafından bir nevi vefa borcu olarak hazırlanıp onun hâhrasına ithaf edilen Türk Dili ve Edebi­ yatı Dergisi'nin XII. cildinde yer alan Ömer Faruk Akün'ün hocası hakkındaki derli toplu ilk biyografi ve bibliyografya çalışması, Mehm et Kaplan'ın Huzur ro­ manı üzerine yaptığı oldukça geniş kapsamlı tahlil denemesi, bundan bir yıl sonra yayım lanan Tanpına/tn Şiir Dünyası adlı modern psikolojik yöntemlerle yazılmış kitabı ve Saatleri Ayarlama Enstitüsü hakkındaki bir makalesi ile bir kı­ sım küçük değerlendirmeler; bir kısmı ölüm ü üzerine çoğu dost, arkadaş ve ta­ lebeleri tarafından kaleme alınan hâtıra türündeki yazılar dışında, uzun süre, onun Türk toplumuna sunmak istediği mesajı bütünüyle kavrayıcı mahiyette kapsamlı herhangi bir değerlendirmeye rastlayamayız. Tanpınar'm, ölümünden kısa bir süre önce, hayatının bir nevi muhasebesini yaptığı ve günlük şeklinde kaydettiği hâtıralarında, onun, aynı nesle mensup dost ve arkadaşları kadar devrin önde gelen aydınları ve edebiyatçıları tarafın­ dan da önemsenm ediğinden ve ciddiye alınmadığından acı acı şikâyet ettiğini görürüz. İşte hâtıra defterindeki şu satırlar ne kadar düşündürücüdür: "N e yaptım! Beş Şehir'le, okunmayan, hissedilmeyen Beş Şehir'lel Büyük ve küçük hikâyeler, romanla Türk edebiyatının bütün bir tarafıyım!. Bu eserlerden memnun muyum? Orası başka. Fakat Abdullah Efendi'nin Rüyaları, bilhassa bi­ rinci hikâye böyle tenkitsiz mi geçecekti? Huzur ki okuyanların hepsi sevdiler, üç makale ile. Yaz Yağmuru hiç bir akissiz mi geçecekti?. Bunların Türkiye'ye ge­ tirdiği hiçbir şey yok muydu! Türkiye'ye ve Türkçe'ye. Ya şiirlerim? Hâlâ hiç kimse "D eniz" manzumesinden bahsetmedi. "D eniz" m anzumesi ki Türkçe'nin beş on manzum esinden biridir. Buna eminim. Buna makalelerimi de ilâve edin. Hayır, ben adımı, küçük şöhretimi hak ettim. (...) Fakat niçin bu kadar haksızlık? Bu işle eksiğim nedir? İşin öbür tarafı hâlâ kendimle cenkleşmem, hâlâ kendimi olmuş addetm e­ mem! Belki de kendi kendimi mahveden benim. Hakkımdaki sükût suikastının bir sebebi de benim. Edebiyatçılarla düşüp kalkamıyorum. 20 ile 35 yaş arasın­ da olanlara çok yakındım, şimdi çok uzağım. Aramızda bütün bir kültür ayrılı­ ğı var. Mesafe. Bu genişlik ve ayrılık benimle beğendiğim garplıların arasında-

Kitap Ü zerine B irkaç Söz ♦ X V

kine hemen hem en yaklaşıyor. Edebiyatı memleketin bugünkü vaziyetinde bu kadar ciddiye almamahydım. Türkiye'de her şey politika mücadelesi. Ben ise eserim de Türk politikasını, hakiki Türk politikasmı görüyorum. Sağ taraf beni kâfi derecede kendilerinden, kâfi derecede inhisarcı, kâfi derecede cahil görmüyor. Sol bana düşman. Benim kültür seviyem de olanlar ise frenklerde benden iyisini buluyorlar. Bütün bunlar Yahya Kem al'in gazele hicretini çok iyi anlatıyor. (...) H akikat bu ki ben Türkçe'de yeniyim. Fakat dünyada yeni değilim. Dünya ki sanatı bir çıkm aza soktu. Başka türlü şeyler istiyor. Sağcılar yalnız Türkiye, gözü kapalı, ezberde kalmış ve geçmiş bir Türk tarilıi, yalnız iç politika ve pro­ paganda diyor. Sol, Türkiye yoktur ve olmasına da lüzum yoktur diyor; yahut benzerini söylüyor. (...) Ben ise dünya içinde, ileriye açık, mazi ile hesabını gö­ ren bir Türkiye'nin peşindeyim. İşte m emleket içindeki vaziyetim . (...) Türkçe'yi, hece veznini, Türk duyuşunun biraz daha, olduğundan, bugün­ künden daha çok ilerisine götürmekten henüz ümidimi kesmiş değilim. Daha yapacağım iş var. Buna eminim. Varsın sussunlar, varsın okumasınlar, varsın be­ ğenmesinler, hay adarına getirdiğim şeyin farkında olmadan, sathından beni ta­ nısınlar, Bursa şiirim le iktifa etsinler, gazeteler bana boykot yapsın! Ben yine işi­ m e devam edeceğim . Kendime göre bir Türkçe yapacağım. M uayyen.bir edebi­ yatın örneğini vereceğim ." (İnci Enginün, "Tanpınaı'ın Bilinm eyen Hâtıraları-IV, Dergâh, sayı 65, Temmuz 1995, s. 9). Ölüm ünden kısa bir süre önce hâtıra defterine bu sabrlan yazan Tanpınar, hiç de haksız değildir, çünkü o en yakın arkadaşlarının gözünde sıradan bir "şa­ ir" den başka biri değildir. Tanpınar şikâyetlerinde hakhdır, çünkü o okunmak, anlaşılmak, hele tartışılmak bir yana, bir iki istisna dışında, en yakın dost ve ar­ kadaşları tarafından bile ciddiye alınmamış, hattâ kahğına kıyafetine pek dikkat etmediği için yine en yakın dostlarından Nurullah Ataç tarafından "K ırtipil" lâ­ kabı takılmış, birtakım fantezileri olan sıradan biridir. Bugün o günlere geri dönüp baktığımızda, Beşir Ayvazoğlu'nun tesbitine katılmamak m ümkün değil! Tanpınar hayatta iken en yakın dost ve arkadaş çev­ resini m eydana getiren Hasan-Âli Yücel'den Ahmet Kutsi Tecer'e, Nurullah Ataç'tan Sabahattin Eyüboğlu'na, M azhar Şevket İpşiroğlu'ndan Adalet Cimcoz'a kadar pek çok kişi onun düşüncelerini "bir çeşit aydın fantezisi olarak de­ ğerlendirmiş ve pek de tehlikeli görmemişlerdir. Çünkü o bir kavga adamı de­ ğildir." (Stretkr ve Suretler, s. 41). Tanpmaı'ın, ölüm ünden ancak on yıla yakın bir zaman geçtikten sonra, ya­ ni aşağı yukarı 70'li yıllarda yeniden okunmaya başlandığını ve dünya görüşü bakımından ona uzak sayılabilecek çevrelerde bile fikirlerinin tartışıldığını gö­ rüyoruz. Tanpm ai'ın yeniden okunması ve Türk aydınlarının gündemine gel­

X V I • Tsınpınar Ü zerine Yazılar

mesi konusunda, başta Mehmet Kaplan'ın hin^met ve gayretleriyle öncelikle Edebiyat Üzerine M akaleler (haz. Zeynep K erm ar, İstanbul 1969) ile Yaşadığım Gibi'nin (haz. Birol Emil, İstanbul 1970) ilk defa. Beş Şehir (3.b., 1000 Temel Kser se­ risi, İstanbul 1969) ile Huzur'un (2.b., 1001 Temel Eser serisi, İstanbul 1972) da yeniden yayımlanmaları kadar, Selâhattin Hilâv ile Hilmi Yavuz arasmda doğru­ dan doğruya Tanpınar münasebetiyle başlayan ve 4-5 ay kadar süren oldukça ge­ niş boyutlu tartışmanm da önemli ölçüde payı bulunduğunu belirtmek gerekir. Aslında Tanpmar'ın, ölümü üzerinden on yıl geçtikten sonra, yani 70'li yıl­ larda gündeme gelmesi ve âdeta yeniden keşfedilmesi pek de öyle rastlantıya benzer bir şey değildir. Çünkü artık bu yıllarda "devrin havası" değişmeye baş­ lamıştır. Bu durum, başka sebeplerle birlikte, artık bu yıllarda, Tanpınaf ın çok yakından tanıdığı, içinde yaşadığı, eser verdiği ve değişik yöntem lerle üstü ka­ palı bir biçim de de olsa zaman zaman eleştirmekten geri durmadığı, meselâ ma­ ziyi bütünüyle inkâr etmek gibi devrin geçerli olan bazı anlayışlarının belki bir bakıma geçerliğini kaybetmeye başlamasıyla açıklanabilir. Dünya görüşleri bir­ birinden çok farklı da olsa, 70'li yıllardan sonra başta Kemal Tahir ve ATUT'çü1er olmak üzere Türk tarihinin Osmanlı dönemini değişik bakış açılarıyla ele alan, kültürümüzün çeşitli meselelerini Cumhuriyet aydınlarından farklı bir gözle değerlendiren Cemil Meriç, M ehm et Kaplan, Sabri Ülgener, Şerif Mardin, Atlilâ İlhan ve Erol Güngör gibi Türk aydınlarının bu konular üzerinde fikirler beyan etmeleri, devrin gazete ve dergilerinde zaman zaman bunların tartışılma­ sı, artık, Türk aydınının, Türkiye'nin gündemindeki siyasî, sosyal ve kültürel problemlere önceki dönem aydınlarından daha değişik bir tarzda yaklaştığını ve yeni çözüm yolları aradığını göstermektedir. İşte Tanpınaı'm, Türkiye'nin siyasî ve ideolojik bakımdan büyük çalkantılar geçirdiği 70'li yıllardan sonra, Türk tarih ve kültürünü alışılmışın dışında, daha farklı bir şekilde ve doğru olarak öğrenmek isteyen kesimlerce ilgiyle okunması­ nın, düşünceleri üzerinde yeni değerlendirmeler yapılmasının, hattâ ileri sürdüğü tekliflerin bazı çevrelerde tartışılmasının sebebini, onun büyük bir kültür biriki­ miyle birlikte, meselelere alışılmışın dışında yaklaşmış olmasında aramak gerekir. 80'li yıllarda Dergâh Yayınlan'nın, geçtiğimiz yıl da Yapı Kredi Yayınları'nın Tanpmar'ın eserlerinin yeni baskılarını yapmasıyla birlikte Tanpmar yeniden okunmaya, fikirleri üzerinde yeni değerlendirmeler yapılmaya ve tartışılmaya başlanmış, böylece yeniden Türk okuyucusunun gündemine gelmiştir. İşte bu­ nun için Tanpmar gibi kültür ve edebiyatımızın son yüzyılda yetiştirdiği müs­ tesna şahsiyetlerden birinin 100. doğum yılı vesilesiyle kültür ve edebiyatla ilgi­ li devlet kum m larm dan birinin ona sahip çıkması ve geniş çapta toplantılar dü­ zenlemesi gerekirdi. Ancak, özellikle kültür alanında daha önce kaçırılan pek çok fırsat gibi bu fırsat da kaçırıldı ve koskoca bir yıl boyunca biri İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Dairesi (22-29 Aralık 2001), biri Türkiye Yazar­

K itap Ü zerine B irkaç S ik • X V II

lar Birliği (27 Ekim -4 Kasım 2001), diğer ikisi de Fatih Üniversitesi (17 M ari 2001) ile M arm ara Üniversitesi (25 Aralık 2001) tarafından olmak üzere belirli sayıda insanın haberdar olduğu dört anma toplantısı ile Üçüncü Öyküler (Kış-Bahar 2001) ve Hece (Ocak 2002) dergilerinin özel sayıları dışında Tanpınar'la ilgi­ li hemen hemen hiçbir şey yapılmadı. Doğumunun 100. yılı dolayısıyla, Tanpınar'a duyulan ilgiyi devam ettirmek ve onu gündemde tutmak amacıyla biz de bir katkıda bulunm ak istedik ve or­ taya bu kitap çıktı. Bu kitabı hazırlamaktaki asıl gayemiz, Ahm et Mamdi Tanpınar üzerine yazılmış yazıları bir araya getirmek ve böylece yaşadığı yıllarda haketliği ilgiyi göremeyen, ancak belirli bir tarihten itibaren günümüze kadar git­ tikçe artan bir ilgiyle okunan yazar hakkmdaki farklı değerlendirm eleri ortaya koymaktır. Bunun için önce Tanpınar için yazılmış yazılardan oluşan bir bibli­ yografya düzenlenmiş ve elde edilen malzemeden toplam 75 yazarın 100 yazısı seçilmiştir. 1932-2001 yılları arasında yayımlanan bu yazılardan seçm e yapılır­ ken şair, romancı, hikayeci, denemeci, edebiyat tarihçisi, düşünce adamı ve ho­ calık gibi çeşitli vasıflan olan Tanpınar'ın bu cephelerini değişik bakış açıların­ dan yansıtmaya özen gösterilmiştir. Tanpınar hayattayken onunla ve eserleriyle ilgili toplam 40 kadar yazı yazıldığı halde bu sayının 1970'ten sonra birdenbire artmaya başladığı, özellikle Yapı Kredi Yayınlan'nm baskılarıyla birlikte sadece 2000 yıh içinde bu rakamın 50'nin üzerine çıktığı görülmektedir. Zaman içinde Tanpınar adı etrafında yoğunlaşan ilginin dönemeçlerini gösterm ek amacıyla da, seçilen m etinler kronolojik olarak sıralanmışhr. Ancak bunlar arasında Ömer l'aruk Akün'ün 1962 yıhnda yayımlanan araştırması, Tanpınar hakkında ilk ve en kapsamlı biyografi ve bibliyografya çalışması olduğundan en başa alınmış, Selâhattin Hilâv ile Hilmi Yavuz arasında geçen tartışmaya ait metinlerde de kronolojik küçük bir kaydırma yapılmıştır. Görüleceği gibi, yetm iş yıl içinde Tanpınar ve eserleri hakkında aşağı yuka­ rı üç ayrı nesle mensup 250 dolayında yazar tarafından 450'den fazla yazı yazıl­ mış, farklı değerlendirmeler ve değişik yorumlar yapılmıştır. Tabiatı gereği bu tür çahşmalar özneldir ve başkaları pekala başka yazılardan oluşan buna benzer kitaplar hazırlayabilir. Bu kitaba esasen 25-30 yazı daha alm ak istiyorduk, ancak hacmin büyüm esiyle birlikte maliyetinin artması ve bunun kitabın üzerine ko­ nacak fiyata da yansıyacak olması, bizi biraz da 100. yıhn anlamına uygun bir şekilde 100 yazıyla sınırlandırmaya götürdü. Çalışmanın esasını oluşturan bibliyografya hazırlanırken her ne kadar ek­ siksiz bir liste ortaya koymak amaçlanmışsa da, elverişsiz şartlar yüzünden ula­ şılamayan dergi ve gazele koleksiyonları ve nihayet bibliyografya çalışmaları­ nın "m ükem m ellik" iddiası taşımaktaki sakıncaları göz Önüne alınarak, bunun, "Tanpınar Üzerine Yazılar İçin Bir Bibliyografya D enem esi" şeklinde sunulması tercih edilmiştir. Bibliyografyayı hazırlarken diğer bir tercihimiz de, çeşitli üni­

X V III • Tanpm ar Ü zerine Yazılar

versitelerde yapılan tezler, bilimsel iddiası olmayan edebiyat tarihleri, antoloji­ ler, ansiklopedi maddeleri, edebiyat sözlükleri, ders kitapları, anket ve röportaj­ larla haber türündeki yazıları dışarıda bırakmak, sadece Tanpınar'ı belirli bir yö­ nüyle ele alan makale ve inceleme düzeyindeki yazılara yer vermek oldu. Bibli­ yografyada kullanım kolaylığı düşünülerek hem alfabetik hem de kronolojik olarak iki ayrı düzenleme yapılmış, Tanpınar üzerine yayımlanmış kitaplar ise ayrı bir bölüm de sıralanmıştır. Bibliyografyada yer alan bazı yazılar daha sonra çeşitli kitapların içinde tekrar yayımlanmıştır. Bu tür yazılardan tesbit edilebi­ lenler belirtilm iş, birkaç yazı ise daha önce yayımlandığı gazete veya dergiye ulaşılamadığı için kitapta yer aldığı tarihle kaydedilm iştir Burada son olarak, toplanan yazılar kitap haline gelinceye kadar çeşitli saf­ halarda değişik şekillerde yardımlarını gördüğümüz ve burada isimlerini tek tek sayam ayacağım ız saygıdeğer hocalarımıza, meslektaşlarımıza, arkadaşları­ mıza ve yazılarının böyle bir kitapta yer almasına büyük bir hoşgörüyle izin ve­ ren Tanpınar dostu değerli yazarlarla araştırmacılara şükranlarımızı sunarken bu hacimli kitabı oluşturan klasörü kendisine götürdüğümüzde en küçük bir te­ reddüt dahi göstermeden yazılan doğruca dizilmeye gönderen Kitabevi Yayınla­ rı sahibi saym Mehmet Varış'a da en içlen duygularla teşekkürü bir borç biliriz. Abdullah UÇMAN - Handan İNCİ

AHMED HAMDI TANPINAR Ömer l-aruk Akün

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yeni Türk Edebiyatı profesörü Ahmed Hamdi Tanpınar'm beklenmedik bir zamanda ölümü ile Türk edebiyat ve kültürü çok cepheli bir ziyaa uğramış bulunuyor. Şiir dünyamızın büyük şöhret­ leri ve çeşitli nesilleri arasında ayrı bir estetiğe sahip olmuş ve bunu muhafaza etmesini bilm iş bir şairi, Türk edebiyatının çok orijinal ve büyük bir nesir üsta­ dını, Türk romanına yeni muhteva ve kıymetler kazandırm ış olgun bir roman­ cıyı, Beş Şehir'in müellifi olarak bir millî tarih ve kültür estetini, nihayet Türk edebiyatının batılılaşm a devresinin yepyeni görüşler, çok değişik tefsir ve ölçü­ lerle tarihini yazm ış bir edebiyat tarihçisini kaybettik. Onun, kültür ve edebiyatımızda değeri bundan sonra geniş bir perspektif imkânı içinde, daha iyi anlaşılacak m ümtaz şahsiyeti üzerinde bir çok tedkikler meydana getirileceği şüphesizdir. Eikir ve san'at hayatımızın karışık, hakikî öl­ çülerini bulamam ış olduğu bugünkü devresinde, edebiyat ve fikir işinin her şeyden önce bir seviye meselesi olduğunu gösteren, mevcud bağlann çok gev­ şediği, hattâ bile bile koparılmağa çalışıldığı millî kültür ve tarihimizi, bah me­ deniyetinin zevk ve terbiyesini benimsemiş bir zihniyetle sevmeyi ve değerlen­ dirmeyi öğreten eser ve - m illî ile avrupaînin orijinal bir terkibi olan - şahsiyeti­ nin, Türk edebiyatı ve kültürü üzerindeki tesirlerinin gelişmesine muvazi ola­ rak, çeşitli bakım lardan pek alâka çekici bir araştırma konusu teşkil edeceği şim­ diden söylenebihr. Bu sahifelerde, ilerdeki araştırmaları kolaylaştıracak bir zemin olmak üzere ana hatları ile hâl tercümesini ve yazılarının mümkün olduğu kadar geniş bir bibliyografyasını verm eğe çalışırken, Tanpınar'm aziz hatırasını hürmetle anıyo­ ruz.

2 • " n ı n p ı n i i r Ü z e ı i n t ’ Y ii:-:ılar

Hayatı* Ahmed Hamdi Tanpinar, 23 Haziran 1901 tarihinde İstanbul'da Şelı/âdebaşı'nda dünyaya geldi. ^İmparatorluk Türkiye'sinin çeşitli livâlarnıda yıllarca ka­ dılıklarda bulunduktaıı sonra, Antalya kadısı iken mütekaid olup 1935 yılında vefal eden^ H üseyin Fikri lîfendi'nin oğludur. Baba tarafı "M ızrakçıoğullan" nâ­ mı ile an)lan ailesi, babasmın dedesinin müftü oluşu dolayısıyla sonraları "Müftüzâdeler" ismi ile do tanınmıştır. Annesi, Trabzon'da "Kansızzâdeler" diye ta­ nınan bir aileye mensub olup bahriye yüzbaşılarından Ahmcd Bey'in kızı Nesi­ me Bahriye I lanım'dır. Tanpinar'ın çocukluk yılları, babasının vazifesi icabı, İs­ tanbul ile imparatorluk topraklarının kaza ve şehirlerinin birinden diğerine do­ laşmakla geçti. İstanbul'da kalışları ancak iki memuriyet arasında nıümkün ola­ biliyordu. Daha üç yaşında iken P.rgani - M adeni'nde idi. 1908-1909 yılları ara-

13li lıâl te rc ü m e sin e , şa lisi n ıü n ascb cH eriın izin sa ğ la d ığ ı m ü şa h ed e v e m alû m n l, bİ7.7,at k e n d isin ­ d en ö ğ re n d ik le rim iz ve k a rd eşle rin d en a ld ığ ım ız b ilg ile r ile 1961 y ılın d a A n ta ly a lisesin d en b ir kız iiğ re n cin in , h a y a l v e sa n a h h a k k ın d a so rd ıık la rn ia c e v a b o la ra k y a z d ığ ı m ek tu b , K e rk ü k ha(ıra ların ı a n la ltığ ı b a sılm a m ış b ir y azısı v e Y aşar N ab i N a y ır'ın a n k e tin e g ö n d e rd iğ i m ek tu b (A hm cI H aıııd i T aıifiıııar ımlnti}/or) V arlık nr. 377, 1 A ra lık 1951, s. 5-7; bu c e v a b ay rıca, ay n ı nıecn ıu an ın y a y ın la rın d a n "Edcbiı/ntçıim 'iıııız Koıııı^ınjür" ad lı a n k e t k ita b ın d a da yor a lm ıştır (İstiinbul, 1953, s. 55-68) - esa s o lm u ştu r. A yrıca G ü zel S a n a tlar Akadum i.si ve E d e b iy a t F a k ü ltesi id a ­ re le rin d e m ev c ııd d o sy a k a y ıd la rın a da b aş v u ru lm u ştu r. Bir d e Tnııpınaı^ın h ayatı h akkın d a şim d iy e k a d a r y a z ılm ış y a z ıla r için d e , n isb eten en iyi b ilg i v eren b ir y.nzı o la ra k şu m ak aley i z ik ­ re d elim : M . B e h ç e t Yazar, A h m d HnııuU Tanpiımr, Y ed ig ü n , c. X V II, nr. 430, 2 H aziran 1941, s. 14. Z am a n z a m a n şa h sın a ta a llû k ed o n b azı b ilg ileri ih liv a e tm e leri ve b ilh a ssa , b aşta ed eb iy at o l­ m ak ü zere ç e şitli k o n ııla rd a k i g ö rü ş ve fik irlerin i toplu b ir ş e k ild e v e rm eleri b a k ım ın d a n , k e n d i­ si ile y a p ılm ış m u h te lif m ü la k a t v e a n k etlerd en b ir kısm ın ı b u ra d a g ö ste rm e ğ i fay d alı b u lu y o ­ ruz: Ş a h a p S ıtk ı, A ltıııet Iln n ıd i Vtııpmnriıı k oıııışh ıııı. V arlık, nr. 139, 2 Ş u b a t 1947; s. 4 -5 ; Y ıld ırım K es­ kin, Almıt'I H a in d i Ta)ip)))arla bir k on ıışıııa. V arlık, nr. 3 6 5 ,1 A ra lık 195Ü, s. 4 ; S u a t U zcr, A lıııu’l Hnııı d iT m ıp u ın r(ti}/o ıl;i, tîis a r , A n k a ra nr. 3 7 ,1 M a y ıs 1953, s. 10-11; M u stafa Bnydar, A l m d H n ıııdiT aııf’jjjdi- nırlnlr}/or. V arlık , nr. 4 2 1 ,1 A ğ u sto s UJS."!, s. 6 -7 ;S e lm a Y azoğlu , Ediplı’n ıtıiz lc k oıııifiım lm : A h ­ m et Hnıırdi Tnııpımır, 20. A sır, nr. 182, 9 Ş u b a t 1956, s. 9 v e 15; N erim a n M . Ö z tü rk m e n , PıvfcM rlcn m iz km ııifjıt/or Tnıızimnl ı'dcbiı/nlı l'iv/c.tüni şnir A lım ci H ain d i Tnnpnjnr, Yeni İstan b u l g a z e tesi, nr. 22 88 , 3 0 M a rt 1956. M u sta fa Haydar, 1957'(h‘ D iıjoı lnr ki: A . H. T/rıipnmr, 1-layat, nr. -42,1957, s. 2223; O lc a y to , Şnir A h ııc l Ilıım d i Taııpııınr, Y elp aze, nr. 30 4, 9 N isan 1958, s . 14-15 v e 33 . (B u rniilâkat, A lııııd H ntııdi Tnııpıımr d iy o r k i ism i ile H afta, nr. 2 9 ,1 5 T em m u z 1959, s. 9 v e 2 5 d e te k ra r n eş­ ro lu n m u ştu r). B e h ç e t K e m a l Ç a ğ la r, A h m et Ih ım d i Tcıııptııai'hı bir sant, 20. A sır, c. X II, nr. 300, 15 M a y ıs 1958, s. 22. K e n d isi, İb n ü lem in M a h m ııd K e m a l'e g ö n d e rd iğ i y a z ıd a (Son A sır T ü rk Ş airleri, c ü z 12, İstan b u l, 1942, s. 2 4 1 5 ) d o ğ u m tarihin i 1 3 1 7 - 1899 su re tin d e k a y d etm iş ise d e, b u n d a 1 3 1 7 'n in ru m î y eri­ ne liicrî o la ra k a lın m a sın d a n ileri g elen b ir he.sab h atası o ld u ğ u a n la ş ılm a k la d ır B u nu n d ışın d a d o ğ u m u n u h er y e rd e d a im a 1901 y ılın d a gösterir. Y alnız b ir m ü lak atta d o ğ u m laTihind en 1899 o la ra k b a h sed iy o r. (A hıııet H nnıdi 'HııtpıiMr di]/ov ki. H afta, nr. 2 9 ,1 5 'l'eınm uz 19 5 9 , s. 9). S ad ed d in N ü z h e l'in , T ü rk Ş airleri, 1 ,1 9 3 6 s. 2 8 5 'te d o ğ u m u için 1319 tarihi v e rilir ki, bu h icrî y ıl o lu p 1901 'e tek a b ü l etm e k te d ir. 21 A ralık 1935.

Ahm eci H a m Ji T nn p ın ar • 3

sında Sinop'ta bulundu. Oradan sonra iki yıl da Siirt'te kaldı. 1914 Temmuz'u başlarında, 13 yaşına bastığı sırada yeni bir tayin üzerine yine ailece Kerkük'e gidildi. Babası bura kadılığından başka, m utasarrıf vekilliği vazifesini de ifa ey­ lemekte idi. Tanpınar, hayalının ilk büyük ve derin acısını burada idrâk etti: Annesi, bir yolculuk esnasında hastalanıp M usul'da tifüsten ölür.^ Kerkük'te geçirdikleri iki senenin sonunda babası, Antalya kadılığına tayin olundu. Ahmed Ham di 1916 yılının m artı ile birinci teşrini arasındaki hayat saflıasını, şah­ siyetinin uyanm asına tesir eden, kesif yaşanmış bir devre olarak tavsif etmek­ tedir."* Annesinin hastahğı ve ölümü acısının doldurduğu bu devre, kendisi için insan talii ile ilk karşılaşış olmuştu. Annesinin kaybı, onun hissî hayatı üzerin­ de devamlı ve derin bir iz bırakan bir hadise teşkil eder. Şiirinde, bunun açık veya kapalı şekillerde çeşitli tezahürleri görülecektir. O esnada kendisi de za­ man zam an tekrarlayan bir hummaya tutulmuştu. 1916 birinciteşrininde Antal­ ya'ya geldiler. Bu dolaşm alar yüzünden tahsil hayatı değişik ve birbirinden farklı muhit ve mekteblerde geçti. İlk tahsiline İstanbul'da Ravza-i M aarif ibtidaî m ektebinde başlayarak Sinop ve Siirt rüşdiyelerinde okudu. Siirt'te, daha sonra, bir yıl ka­ dar da Dom inicainleı'in idare ettikleri Fransız mektebine devam etti. Lise tahsiHni, Vefa, Kerkük ve Antalya sultanîlerinde yaptı. Küçük yaştan itibaren, birbirinden çok farklı m uhitlerle karşılaşması ve bun­ ların birinden diğeri arasında geçen uzun yolculuklar, onun m uhaj^ilesi ve şah­ siyeti üzerinde mühim ve derin tesirler bırakmıştır. Kendisi bu konuda şöyle de­ mektedir: "H erhalde babamın Anadolu m em uriyetleri dolayısıyla bir yerde oturmamamız, o zamanların uzun süren yolculukları, gittiğimiz, uzak impara­ torluk memleketlerindeki değişik iklim ve yaşama şekilleri, ânî ayrılışların hüz­ nü, dönüşlerin saadeti, daha çocuk yaşlarda iken hayatıma dikkat etmeme, hiç olmazsa onu bir sergüzeşt gibi görmeme sebeb olmuştur, sanırım.''^ "Benim şartlarım beni edebiyata götürdü"^ diyen Ahmed H am di'de okuma zevki pek erken bir çağda başlamıştı. Cevdet Paşa'nm Kısas-ı Enbiya'si, Nâmık Kemal'in C ez m îv e Celctleddin Harzemşah'ı ilk okuduğu kitaplar olur. 1914 - 1916 yıllarında Kerkük'te tam manasıyla okuma devresine girmişti. Bu yıllar içinde OsmanlI müverrihlerinden ne kadar matbu eser varsa, hemen hemen hepsini okumuştu. Fakat orada bu okuma iştihasını karşılayacak kadar kitap bulamıyor-

K e n d isi b u n u n tn rih ini 1 9 1 6 o la ra k g ö steriy o r. (E d eh iy atçıln rm ıız K oıııışııı/or, s . 5 6 ; K erk ü k hntırntnn ) . A ile sin d e n «ildiğim iz b ir k a y d a g ö re ise, an n e sin in ö lü m ü 1 5 N isa n 1331 (2 8 N isa n 1915) tari­ h in d ed ir. 4

E d eb iy a tçıla rım ız K on u şııifor, s . 5 6 -5 7 .

5

a .e ., s. 55 .

®

Edebiyatçılarım ız Koııııştıyor, s. 55.

4 • T nn p m ar Ü zerine Y an lar

du. Kendisi, "bu kitap yokluğu erginlik çağlarıının hakikî azabıdır" der/ Yerli dostları onun bu hararetli okuma arzusunu ellerinden geldiği kadar tatmine ça­ lışıyorlardı. Orada eline geçen "Nevsâl-i m illî"den Hâşim'i ve Yakub Kadri'yi ta­ nıdığını, Süleyman Nazif'in bir yazısından da Yahya Kem al'in adını ilk defa öğ­ rendiğini söylen^ Bu kitap ile ilgili hatırasını anlatırken ilâve etliği şu satırlar, Tanpınar'm şahsiyetinin teşekkülünü anlamak bakımından çok dikkate değer: "Bir de Ahmed Rasim 'in eski İstanbul mahallesinin gecesini anlatan bir yazısmı hatırhyorum.9 İstanbul'dan o kadar uzakta bu yazı bana, o yaşta hayatımın üze­ rine dönmeği ö ğ re tti".A n n e s in in öldüğü M usul'da Ahmed H aşim 'in bazı şiir­ lerini ve bu arada "Şiir-i kam er"leri görmüştü; "M usul'da 1916'da bir tesadüfle H âşim'in bir kaç şiirini; bilhassa "Şiir-i kam er"leri okumuş ve onun garib, akıcı maddesiz hüznü içime çökmüştü."^’ Sonraki yıllarda bu Hâşim tesiri, Tanpına/ın neşr edilm iş ilk şiiri olan "M usul akşam ları"nda ve ölen annesi ile ilgili şi­ irlerinde bir talih benzerliği ile birlikte kendisini gösterecektir Kerkük yılları ay­ rıca, onun fransızcayı elde etmeğe uğraştığı bir çağ olun Ahmed Hamdi, A ntalya'da kitap ihtiyacına daha iyi cevab veren bir muhit bulmuştu. Burada kira ile kitap veren bir kütübhaneden başka, kitap meraklısı bir komşusu vardı. Orada kaldığı müddet zarfında Servet-i Fünun külliyatını ve pek çok tercüme romanı, kendi tabiri ile, hatmeder. İstanbul'da çıkan mecmuala­ rın çoğunu görebiliyordu. Evvelce okumaları daha çok, bulabildiği eski eserlere inhisar ederken, A ntalya'da artık böylece yeni edebiyatı takib etmek imkânını kazanır. Mecm ualar içinde bilhassa "Yeni M ecmua" alâkasını çekmişti. Ziya Gökalp'ın, kendisini iyiden iyiye cezbeden yazılarını ısrarlı bir şekilde anlamağa çalışıyor, Yahya Kem al'in orada çıkan gazellerini ezberliyordu. Bu şehirde tanış­ tığı Avni Başman'ın da yeni edebiyatı tanımasında yardımı olur. Kendisi, lisede hocası olan "A ntalya Livası Tarihi" müellifi Süleyman Fikri Bey'den çok şey öğ­ rendiğini söylerdi.

^ ®

K erk ü k İM tıralan. K erkü k lıntırninrı. O n u n b u h u su sta k i sö z lerin d e b ir z ııh u l g ö rü y o ru z . Ç ü n k ü "N e v s â l-i n ıillî"cle H a ş in ı'c a il h erh a n g i b ir y a z ı veya şiir b u lu n m a m a k ta d ır. B u n u , H a şim 'in im z a sın ı g ö rd ü ğ ü bir b aşka m ec m u a ile k a rıştırd ığ ı an laşılıy o r. Y ahya K e m a l'in de ism in i, S ü le y m a n N a z ifin m a k a le­ sin d en d e ğ il, d o ğ ru d a n d o ğ ru y a o n u n kend i im zası ile N ig â r H a n ım h a k k ın d a y a z d ığ ı y a z ısın ­ d a n tan ım ış o la ca k tır, (bk. N ev sâ l-i m illî, İstan b u l 1330, s. 4). S ü le y m a n N a z ifin b u ra d a k i yazısı, A b d ü lh a k H â m id 'c M u su l'd a n g ö n d e rilm iş b ir m ek tu b o lu p , iç in d e Y ahya K e m a l'in h iç ism i g e ç ­ m ez. (bk. s . 2 7 9 -2 8 1 ) Y a k u b K a d ri'n in b u k ita b d a k i y a z ısm ın a d ı "Siyah saçlı yabn n cı ile h c n a k g ö z ­ lü ifo ıç kızın liözleri" d ir. (s. 118-128). A yrıca h a k k ın d a , S ü le y m a n S a ib im zalı b ir tan ıtm a y azısı v ar­ dır, (s. 216). Bu, A h m ed R a sim 'in ''Sokaklarda g eceler" adlı yazısıdır. (N ev sâl-i m illî, K erkü k liatıraları

L:rld ıiya tçıla n ıııız K o ıııışıııjo r, s. 5 6 .

2 6 8 - 272).

A h ın ed Miimcli Tncıpınar • 5

Lise tahsilini orda tamamlayan Ahmed Mamdi, bir leylî mektebde yüksek tahsilini yapmak düşüncesi ile 1918 yılı ağustosunda Antalya'dan İstanbul'a gel­ di. Leylî tahsil imkânını verecek bir mektebe yerleşene kadar bir müddet Râmi ve Kasımpaşa taraflarındaki akrabalarında kaldıktan sonra Baytar M ektebi'ne kaydoldu. Burada bir yıl kadar geçirip 1919'da Edebiyat Fakültesi'ne girdi. İlkin tarih, daha sonra felsefe bölüm üne devam etmek istedi ise de, Yahya Kemal'in edebiyat bölüm ünde hoca olduğunu öğrenince orayı seçti. Tahsili, işgal altmdaki İstanbul'da, m ağlûbiyetin ve mütareke devrinin acılan, millî mücadelenin he­ yecan ve ümitleri ile karışan havası içinde geçli. Tanpınar, "form asyonum bu yıl­ lar ve bu hâdiselerle oldu" der .^2 Yahya Kem al'in talebesi ve bir müddet sonra dostu olmak, Ahmed Hamdi'nin edebî ve fikrî gelişm esinde bir devir açar. Şiirin ve m illî kültürün esas kıy­ metlerini o, Yahya Kem al ile tanıdı. Liseden yeni gelmiş genç bir edebiyat heves­ lisi olarak, onunla karşılaşmanın üzerindeki ilk tesirlerini kendisi şöyle anlatı­ yor: "Yahya Kem al'in derslerini dinledikçe, içimdeki karışık dünya nizamını buldu. Yavaş yavaş hislerin dünyasından, fikirlerin dünyasına girdim. Yukarıda da anlattığım gibi, büsbütün boş değildim. Ayrıca yaratmağa hevesliydim. Fa­ kat işe nereden başlayacağımı bilmiyordum. Yahya Kem al'in bana ilk öğrettiği şey, galiba kendim e mühlet vermek oldu".^^ Fakültede Garb edebiyatı dersini veren Yahya Kemal, Fransız şiiri yanısıra talebesine eski şiirin zevkini tattırma­ sını bilen bir hoca idi. Tanpınar, Divan şiirinin büyük üstadlanndan Bakî, N efî, Nailî, Nedim ve Şeyh Galib'i onun rehberliğinde tanıdı ve sevdi. Edebiyatla uğraşan fakülte arkadaşları ile Yalıya Kemal'in etrafında bir grup teşkil etmişlerdi. Yahya Kemal ile münasebetleri yalnız fakültede kalmıyor, hu­ susî sohbetlerde, kahvehanelerde, bilhassa Sultanahmet kahvelerinde ve onun İstanbul'un tarihî köşelerinde yaptığı gezintilerde devam e d iy o r d u ."Y a h y a Kemal, bize bu sohbet ve derslerde uzun tefekkürünün meyvası olan çok dina­ mik ve realite ile gerek aktüel, gerek tarihî manalarmda temas halinde bulunan bir milliyet anlayışı getiriyordu. Bu milliyetçilik hızını tarihten alıyordu"’^ di­ yen Ahmed Hamdi, onun kendisi üzerindeki büyük tesirini : "Yahya Kemal'in üzerimdeki asıl tesiri şiirlerindeki mükemmeliyet fikri ile, dil güzelliğidir... M il­ let ve tarih hakkındaki fikirlerimde bu büyük adamın mutlak denecek tesiri var­ dır. Beş Şehir adlı kitabım onun açtığı düşünce y o lu n d a d ır".s u re tin d e ifade'

Edcbiyalçtlanmız Koıııışmjor, s. 60.

a.e., s. 60. İstn ııbııl'ım fe th i v c M iiln rckc g e n ç le ri. C u m h u riy e t, nr. 64 4 7, 26 T em m u z 1942. A y m ynzı. A ntn bja ttıekhılm .

6 • Tanpınar İJzerinc Ynjılnr

eder. Başka bir yerde de: "Yahya Kemal'den tarih zevkini ve bir muharriri tek­ mil okumak disiplinini aldım " demeki-edir.^7 Yahya Kemal, 1921 yılı nisanında Dergâh mecmuasını çıkarmağa başlayınca etrafındaki gençlerin, bu arada Ahmed Hamdi'nin de yazılarına m ecmuada yer verdi. 1920'de Celâl Sâhi/in bir şiir ve hikâye mecmuası şeklinde neşrettiği seri­ den "A ltıncı K itab"daki "MtısuJ akşamları" adlı manzumesinden sonra; onun ilk şiirleri bu m ecmuada çıkmıştır. Kendisi, "Dergâh'ın çıkması, o zamanki hayatı­ mın en mühim hadiselerinden biri oldu" diyor.*** Buraya sadece şiir yazıyordu. Fakülte ve Dergâh yılları onun, çoğu sonuna kadar devam edecek bazı dost­ luklarının kurulduğu bir devredir. Fakülteden Haşan Âli Yücel, (-lalil Vedat Fırallı, Mustafa Nihad Özön, Necmeddin Halil Onan, Rıfkı M elûl M eriç ve Mükrimin Halil Yinanç ile olan arkadaş çevresi, az sonra Dergâh'da Ali M ümtaz Arolat. Haşan Rasim Us, Hüseyin Avni Şanda, Nurullah Ataç ve Ahmed Kutsi Tecer ile genişler.’^ Dergâh'da iken Ahmed Haşim ve Yakub Kadri'yi de tanımıştı.^n Ahmed Hamdi, Şeyhî'nin "Husrev u Şîriıı"^’ mesnevisi hakkında hazırladı­ ğı bir tez ile 1923 yılında Edebiyat Fakültesinden mezun oldu. Aynı yıl Erzurum lisesinde edebiyat hocalığına başladı. Orada bir buçuk sene kadar kaldıktan son­ ra Konya lisesine tayin olundu. 1927'de vazifesi Ankara lisesine nakledildi. Bilâ­ hare, Gazi Terbiye Enstitüsü edebiyat hocalığına getirilerek 1930-1932 yıllan ara­ sında burada çalıştı. Aynı zamanda Ankara kız ve erkek liselerinde de ders ve­ riyordu. 1932'de İstanbul’a nakil ile Kadıköy lisesi edebiyat hocalığını yaptı. Ah­ med Haşim 'in ölümü üzerine Güzel Sanatlar Akademisi'nde boş kalan sanat ta­ rihi hocalığına 19 Ekim 1933'de ilkin ek görevle getirildi, sonra 13 Şubat 1934'de aslî olarak tayin edildi. Buna pek az sonra, 25 Şubat 1934'te Akademinin estetik ve mitoloji hocalığı da ilâve olundu. Buradaki dersleri yanısıra, bir müddet Bağlarbaşı Amerikan Kolejinde Türk edebiyatı dersi okutur. Bütün bu zaman içinde Ahmed Ham di'nin fikrî ve edebî şahsiyeti ciddî de­ ğişmeler geçirir, yeni bir takım tesirlerle karşılaşır. Kendisini gittikçe garb edebi­ yatına veren Ahmed Hamdi, tahsil hayatının sonlarında Baudelaire'in eseri ile

N erim a n , M . Ö z tü rk m e n , P ro fesö rlerim iz koıııışııı/ur : Tnııziiıiat ctlcbit/nlı prüfı:sörii şair A lııııel MnnıHi Tnıifiııiar, Yeni İsta n b u l, nr. 2 2 8 8 , 3 0 M a rl 1956. Edel’iijn içıin n m ız K oıııışııy or, s . 61. İst(inl)}il'ıııı fe th i v e M ü ta rek e g eııçlcı i vı? F.(lrhi\/atçılanıııi7 koıınşınjor. s. 62. Bu y ılla ra a il b ü tiin ta f­ silât, son eseri olnn “Yalıya K em n l", İsta n b u l, 1962, s. 5 - 37 'd e y e r alm ış b u lu n m ak tad ır. A h m ed H a şim ile m ü n a seb etleri h a k k ın d a b ilg i için bk. A h m ed H a m d i, A h m et H aşitn'c ait hatıra­ lar, Yeni T ü rk , nr. 10, T em m u z 1933, s. 867-872. "H u sre v u Ş irin " a d ın ı taşıyan bu çalışm a. [İstan b u l, 1339] T ü rk iy a t E n stitü s ü 'n d e m a h fu z tez k o le k siy o n u n d a 4 n u m a ra ile kayıdlıd ır. A n ta ly a m cklııh ıı.

A hnıed Hamdi T anp ınn r • 7

sıkı bir şekilde temasa başlamış, onun peşinden Verlaine, M allarm e'yi iyice tanı­ mıştı. Bir ara, okumalarında Anatole France bir hayli yer işgal ettikten sonra, zevki Faust'u ile Goethe'ye, Hoffmann, Dostoyevski, Edgar Allan Poe ve Gerard de N erval'e açılır. Daha sonra Valery, Gide ve Marcel Prousl daima okuduğu ve en çok sevdiği muharrirler olur. Dergâh'dan sonra -arada "M illî M ecm ua"da çı­ kan bir şiiri (1926) istisna edilirse - hocalığının ilk dört senesinde bir susma dev­ resine giren şâir, Ankara'ya nakli ile 1927'de, Hayat mecmuasında şiirlerini tek­ rar neşre başlar. Dergâh'da ilk hamlede on bir şiir birden neşretmesine mukabil, buraya verdiği m anzumelerin sayısı daha azdır. Bu yeni şiirlerinde dil zevkinin tekâmülü, Baudelaire tesiri gibi hususlar bir tarafa bırakılırsa, henüz bir büyük değişme yoktur. Yalnız bunlar içinde "Aynalar" ve "Sabah" adlı manzurhelerine, şiirinin ileriki gelişmesinin ilk işaretleri gibi bakılabilir. Kendisinin de söyle­ diği gibi şiirinin asıl estetiği Valery'yi tanıdıktan sonra teşekkül eder. Valery ile ilk teması, onun 1926 sıralarında Konya'da iken eline geçen "Variete I"i ile olmuştu.22 Ahmed Kudsi Teceı'in 1930-1932 yıllan arasında Ankara'da neşrettiği "G örüş" mecm uasında çıkan şiirleri, kendisindeki bu değişmeyi aksettirmekte­ dir. Bizzat ifade ettiği üzere,23 rüya, mûsiki ve şuurlu çalışma fikri etrafında top­ lanabilecek olan bu estetik, onu bu yıllardan başlayarak zamanının diğer Türk şairlerinden ayırır ve kendisine çok başka bir hüviyet temin eder. Şiirde asıl şah­ siyetinin teşekkülü bu tarihten itibarendir. 1933'ten başlayıp 1939 sonuna kadar geçen zaman içinde sırasıyla Varlık, Kültür Haftası, Ağaç, Oluş mecmualarında neşrettiği şiirler onun gittikçe çok hususî bir şâir olarak ismini y a p a r .2 4

23 A ynı ynzı. 2'* B u n a m u v a z i o la ra k , a n to lo jile rd e m u h te lif şiirleri y e r a lm ağ a, h a y a tı v e s a n 'a tı h a k k ın d a m ü ta ­ laalar, m ü sta k il y a z ıla r m ey d a n a k o n u lm a ğ a bpşlar: F erid u n F â z ıl T ü lb e n tç i, B ü y ü k H nrpteiı S on rakiler - Ş iir A n to lo jisi 191S -1 9 3 5 , A n k a ra , 1935, s. 3234: (N e iç in d e y im z a m a n ın - S fe n k s - Bir gü l b u k a ra n lık la rd a ); M . B e h ç e t Y azar, G en ç Şnirlerim iz v e E serleri, İsta n b u l, 19 3 6 , s. 2 1 ,2 9 ,9 7 ; (N e için d e y im z a m a n ın ); S a d ed d in N ü z h e t E rg im , T ü rk Şa­ irleri 1, İsta n b u l, nr. 1 8 ,1 5 B irin ci teşrin 1936, s. 2 8 5 -2 8 7 : (S abah - N e için d e y im z a m a n ın - B ir gü l bil k a ra n lık la rd a - Y avaş y a v a ş a y d ın la n a n [= S f e n k s )- Y ılan - D a v e t - H a tırla m a - U y an m a Ö m rü n ç e n b e ri); A. K a ra h a n , A h m ed H ain d i Tnııpmnr, Ş iir tela kk isi v e şiirler i, G e n ç lik , nr. 5 , 1 6 T em ­ m u z 1938, s. 5 - 6; B. K . Ç a ğ la r - O . B n ria n - H . Y. Ş e h su v a ro ğ lu , M ü ta rek ed e» S on rakiler, 191S-193S; Ş iir A jıto h jis i, İsta n b u l, Y ü cel k ita p la rı, 1939, s. 4 3 -4 7 ; (H a tırla m a - U y a n m a - N e iç in d e y im z a ­ m a n ın - D av o t - G ü l I= B ir gü l b u karanlıklardan] - Y ıla n - A yna - S fe n k s); C a h it T an y o l, A h m ed H ain d i T aiıp ın ar h a kk ın d a. A ra m a k , İzm ir, nr. 5 , A ğ u sto s 1 9 3 9 , s. 6-11. Baki S u h a E d ib o ğ lu , T ü rk Şi~ irin den Ö rn ekler 1 9 2 0 - 1 9 4 4 , A n k a ra , 1944, s. 1 1 7 - 1 2 3 ; (B u rsa 'd a z a m a n - F ırtın a - Bu ak şam - Ş i­ ir - G e ç m iş y a z - H a tırla m a - B ird en b ire - G ü l - A yn a); M . B e h ç e t Y azar, A h m e t H nnıdi Tanpınar, Y ed ig ü n , X V II, nr. 4 3 0 , 2 H a z ira n 1 9 4 1 , s. 14; İb n ü lem in M a h m u d K e m al İn al, Son A sır T ü rk Ş air­ leri, cü z 12, İsta n b u l, 19 4 2 , s. 2 1 4 5 - 21 4 7 : (B u rsa 'd a h ü ly â sa a tle ri - B ü tü n y a z ); Y aşar N âb i, Yeni T ü rk Ş iiri A n to lo jisi, İsta n b u l 19 4 7 , s. 12-18: (N e iç in d e y im z a m a n ın - S fe n k s - B a h a r -Y a ğ m u r •- B ü ­ tü n y a z -B u rs a 'd a z a m a n - H e r şey y erli y e rin d e - B ü lb ü l): L irik Şiirler, İsta n b u l, Y ap ı v e K redi

8 • T nnpiıiar Ü zerine YıımİBr

Kendisinde mûsikiye karşj büyük bir alâkanın doğması, bu Ankara yılları­ nın, onun sanalı bakımından en kayda değer vâkıalarmdan biridir. Baudelaire'in kendisini garb mûsikisine götürdüğünü söyleyen şâir, mûsiki ile yakından lemasın üzerinde meydana getirdiği lesiri bizzal ifade eder; "l-'akat hayatımda asıl çalışma devresi, garb mûsikisini tatmağa başladığım zaman açıldı. Gazi Terbiye Hnstitüsü'nde iki sene bir kaç yüz plağın içinde yaşadım. Sonra bizim musikişi­ naslan tanıdım. H er eserimin başında - en küçük şiirimin bile - garbdan veya bizden bir mûsiki eseri vardır. Belki de beni şahsiyetimin asıl idrâkine, ancak eriştiğimiz zaman varlığını öğrendiğimiz noktalara götüren mûsikidir. Kompo­ zisyon için örneğim mûsiki olmuştur" Güzel Sanatlar Akadem isi'ndeki hocalığı da, Ahmed llam d i'y e plastik sa­ natların estetiği ve m eseleleriyle çok yakından meşgûl olma imkânını hazırlar. Onda resme karşı daha önce Baudelaire ve Valery yolu ile uyanmış bir alâka meveud ise de, bunu kesifleştiren ve süratle inkişaf ettiren, asıl Akademi muhi­ ti ve oradaki sanatkârlar ile kurduğu dostluklar olmuştur. Bu suretle, resim ve diğer plastik sanallar onun düşünce konulan içine girer, bundan sonra resim, bilhassa resim sergileri hakkında yazılan başlar. Bu devrenin, ileride görüşlerinin nasıl gelişip değişliğini göstermesi bakı­ mından kaydedilmesi gereken bir tarafı da onun eski edebiyat ve şark kültürü karşısındaki tavrıdır. Ahmed llam d i, 1930 yılı Ağustosunda Ankara'da topla­ nan "Türkçe ve Edebiyat muallimleri kongresi"nde, divan edebiyatının lise programlarından kaldırılarak, edebiyat tarihi tedrisatının Tanzimat'tan sonraki devreye inhisar etmesi gerektiğini ileri sürüyordu. Çok şiddetli bir tepki ile kar­ şılanan bu düşünceler, kendisinin ve bazı arkadaşlarının maziyi inkâr etmekle itham edilmesine sebep olur. Divan edebiyatını, bugün yaşayan hiç bir tarafı kalmayan bir zihniyetin beşerî kıymeti meşkûk bir mahsûlü addeden Ahmed Mamdi, maziyi inkâr etmediğini, aneak edebiyatımızın, bizi değiştiren ve eskide hiç kökü bulunm ayan bugünkü yeni kıymet ve meseleleri getiren garbia tema-

B n n k ası M â lıra sı, 1951, s. 2 1 -2 6 : (R a k s - U y a n m a - D efn ed a h [= F ırtın a] - H a tırla m a - B ü tü n y a z N e iç in d e y im z a m a n ın ); K e n a n A kyü^ , Batı Tc$iri>ıdı: T ü rk Ş iiri A ııfo lo jis i, A n k a ra , 1953, s. 718-721, 2. b a sk ı, yVnkara, 1958, s. 8 3 5 -8 3 9 : (Y ağm u r - H er şey y e rli y e rin d e - B u rsa 'd a z a m a n - N e için d e­ y im z a m a n ın ); H ü se y in K a ra k a n , Şiirim izin C ııın in ıriyeti, İsta n b u l, 1958, s. 131 - 1 4 4 : (H er şey y e r­ li y e rin d e - R a k s - B ir g ü l bu k a ra n lık la rd a - B u rsa 'd a M m a n - Z a m a n k ın n tıla rı - Ü st ü ste); Ü . l'ekin alp , O k ııifu c ııh n ıı H ıızırindığı Ycıri T ü rk Şiiri A n tolojisi II, İsta n b u l, Y ed itep e y a y n ıla rı, 1958, s. 107-114: (B u rs a 'd a z a m a n -Y a ğ m u r -S fen k s- N e için d e y im z a m a n n ı - Ü st ü ste); A li P ü sk ü llü o ğ lu, Ş iiriiıiiziiı D ört Alııuc'iii, İsta n b u l, 1959, s. 14 - 30: (N e iç in d e y im za m a n m - R a k s - M av i m av iy ­ di g ö k y ü z ü - S a y ık la m a - Ş iir - B ir g ü l bu k a ra n lık la rd a -S fe n k s - Bir gü n İc a d iy e 'd e - B ü tü n yaz - B a h a r - Y a ğ m u r - D e fn e d a lı - E y k a rta l b ak ışlı - Y arasa - B u rsa 'd a z a m a n - H atırla m a - Bü lb ü l E şik ); B. de S ia v es, N oa g ru ııd s ccrivnins - A h m et H m n di Tnııpm ar, L e Jo u rn a l d 'O rie n t, nr. 2 7 7 0 ,1 9 N o v e n ıb re 1961

N o v e m b re 1961.

Ecicbiyatçılanmız Konıışııı/or, s. 63.

A hıııed H « m Ji Tiinpınıır • 9

sın başladığı devre olarak değerlendirdiği Tanzimat'tan sonraki saflıası ile geniş bir surette okutulmasını, daha evvelki devrin ise Türk dilinin geçirdiği tekâmül merhalelerini gösteren bir giriş şeklinde gösterilmesi lâzım geldiğini söylüyordu.2û Bunlar, onun "1932'ye kadar çok cezrî bir garbçı idim. Şarkı tamamıyla reddediyordum " dediği devrenin görüşleridir Bu yıllarda Tanpınar, Yahya Ke­ m al'in muhitinden uzakta idi. Kendisi fakülteden mezun olduktan sonra İstan­ bul'dan ayrılmış, Yahya Kemal de Avrupa'daki elçilikleri dolayısıyla memleket­ ten uzaklaşmıştı. Ahmed Hamdi sonraları, fazla gecikmeden, divan şiiri hakkındaki görüşlerini esaslı bir şekilde değiştirir ve bilâkis onda bugün istifade edil­ mesi gereken bir çok değerler b u lu r .2 7 Eskiye karşı kendisinde meydana gelen 26 Bu h u su sta ciaha fazla tafsilat için hk. A h m et K u tsi Tecer, K ro n ik - E ski v e Yeni E d ebiy at, G ö rü ş m e c m u a sı, A n k a ra , nr. 2, E y lü l 1930, s. 9 6-107. Bu d e ğ işm e y i en g ü z el b ir şek ild e g ö stere n y a z ıla n için d e, b ilh a ssa “E sk i şiir" v e "E ski şairleri o ku rk en " (T asvir-i Efkâr, nr. 47 9 5 , 2 4 A ğ u sto s 1941) ad lı m ak a lelerin i z ik re d e lim . B u ra d a sa d ece b irin cisin d e n b a z ı p a rç a la r v e rm e k le y e tin e ce ğ iz : "E s k i şiirim iz b ir e ste tiğ in e m rin d e o la n b ir ü s­ lû p tu . H e r ü slû p gib i o n u n sık ı k a id eleri, k o la y lık la rı v e g ü çlü k le ri, te h lik e v e em n iy e tle ri, u zak v e y a k m h ed e fleri vardı. Ve y in e h e r ü slû p ta o ld u ğ u g ib i, a rk a sın d a d a y a n d ığ ı b ir h a y a t a n la y ı­ şı v e b ir z e v k vard ı. C e m iy e tim iz b u h a y a t te lâ k k isin in v e b u zev k in y a v a ş y a v a ş p a rça la n ışın ı, in h ilâ lin i v e o n d a n ev v el d e o ld u k ça u z u n sü fen b ir te red d isin i g ö rd ü . F a k a t hu iflâs esk i ş iiri­ m iz in a le y h in d e o lm a d ı. V â k ıa m azi ile h e r an y a p m a k ta o ld u ğ u m u z g e n iş m u h a se b e d e b u ş i­ irin d e m ü h im b ir ta ra fın ı a th k ; fa k a t e lim iz d e z a m a n ın ç etin im tih a n ın ı v e rm iş b ir ço k ese rler k a ld ı. İş te esk i ş iir h a k k ın d a h ü k ü m v e rm e k lâ z ım g e ld iğ i z a m an asıl d ü şü n ü lm e si lâ z ım g e le n b u a ttık la rım ız d e ğ il, d e ğ işe n b ir z ev k v e a n la y ışa , d ild e k i b ü tü n b ir tasfiy e v e te k â m ü le rağ m en h âla b iz e k e n d ile rin i b ir m ü k e m m e liy e t ö rn eğ i gib i k ab u l ettiren m ısra la r v e b ey itlerd ir. E sk i ş â ir le r in 'e n b ü y ü k m ez iy e tle ri şiirin d ild e n çık tığ ın ı, o n u n m u c iz e li b ir im k â n ı old u ğ u n u b ilm e le ri, h e y e ca n la rın ı sö z ü n m an asın a d eğ il m ısra ın s e sin e v e b ir m ısrn a sık ıştırd ık la rı o lıarik u lâ d e h a rek ete e m a n et e tm e le riy d i". "E s k i şiiri b e h e m a h a l ith a m e tm e k iste y e n le r b u g ü z ellik leri d e ğ il, sa d e ce b u te rk ib in için e giren k e lim e le ri v e o n la rın y a b a n c ılığ ın ı g ö rü y o rla r. Bu so n o rite y i, b u yay ç e k işin i, b u b ir ra k k a se gibi ken d i ü stü n e h e r an yeni b ir ilh am la k ıv rıla n h arek eti v e b ir a k şa m a açılan m e rm e r k e m e rler g i­ b i b ü tü n b u ü slû p a ra sın d a n sey red ile n ru h p ey z a jın ı h esa b a k a tm a k istem iy orlar. H a k ik a t şu ki esk i şâ irle r d ile ta s a rru f etm e sin i b iz d en iyi b iliy o rla rd ı. B ir g ü n , e p e y c e z a m a n d ır e d e b iy a tım ız ı g ü n ü g ü n ü n e id are e d en ye n ilik a şk ın d a n v a z g e ç ip de asıl şiire d ö n d ü ğ ü m ü z z a ­ m an b u b ilg in in d e recesin i ve. o n d a n a la b ile ce ğ im iz d e rsin b ü y ü k lü ğ ü n ü a n la y a ca ğ ız . E sk i şiirim iz iç in y a p ıla n ith a m la rd a n b iri d e o n u n b eşe rî o lm a m a sıd ır. B u n u sö y le y e n le r b u ke­ lim e n in g e n iş m a n â s ın d a g ü z e lliğ in tu ttu ğ u istisn a î m ev k ii h a tırla m a k iste m e y en lerd ir. E sk i şi­ irim iz d e g a rb ın a n la d ığ ı m â n â d a p sik o lo jik v a z iy etlerd en , d e ru n î m ü c a d e le le rd e n , in san ı taliin k o rk u n ç ira d e siy le k a r şıla ştıra n terk ip lerd en d o ğ m u ş b ir b e şe rî yok tu r. F a k a t o n lard a sa d e ce in ­ sa n lığ a h a s b ir m e z iy e t o la n g ü z e lliğ in eld e e d ilm iş o lm a sın d a n g elen b ir b e şe rî v a rd ır ki sa n a t­ ta asıl iste n e n d c o du r. M ü teb a k isi h a y a tın ken d i b u la n ık a k ışın d a h er g ü n y ığ ın y ığ ın ö n ü m ü z e d ö k tü ğ ü şey lerd ir. U n u tm a m a lı ki h er d e v rin b e şe rîsi k e n d in e göredir. M u tla k b ir in san ta sa v v u r e d e m iy e c e ğ im iz g ib i, o n u n h e r z a m a n v e m ek â n iç in m u tla k b ir ifa d esin i d e iste y em iy eceğ iz i Eski şâ irle rim iz gü ­ z e l o lm a k h a y siy e tiy le b e şe rî o la n e se rler vü cu d a getird iler. B ir tarafta o lan e k sik lik lerin i ö b ü r ta­ ra fta k i e m s a ls iz fa ik ıy e tle riy le tam am lad ılar. B iz e d ü şen şey, u m u m î m ü lâ h a z a la rı b ir tarafa b ıra k ıp altı a sır sü ren b ir te crü b en in b u asil m ah ­ su lle rin d e n a la b ile ce ğ im iz i a lm a k tır." (E ski şiir. O lu ş, nr. 1 8 ,3 0 N isan 1939, s. 2 78 - 279).

10 • T .ın p ın ar Ü zerine Yazılar

değişmeyi şöyle ifade ediyor: "1932'den sonra kendim için tefsir etliğim bir Şark'ta yaşadım. Asıl yaşama iklimimizin böylesi bir iklim olacağına inanıyo­ rum. Beş Şehir ve Huzur bu terkibin araştırmalarıdır. Yazacağım öbür eserlerin de çekirdeği büdur".2s Görüş mecm uasında o yılların ortaya çıkardığı çok mühim bir değişme de, Ahmed H am di'de nesrin başlamasıdır. O zamana kadar, onun edebî çalışmala­ rında nesrin bir yeri olmamıştı. Görüş mecmuasındaki makalelerinden itibaren nesir, Ahmcd H am di'nin şiiri yanında süratle gelişecek, hattâ çok zaman onu gölgeleyen bir zenginlik gösterecektir. Nesrinin, ifadede harcıâlemi aşmak, çok yer verdiği imajı bir süs vasıtası olarak değil, nüansı ve bir tesiri sağlayan bir un­ sur halinde kullanmak, birbirini takib eden cümlelerin önceden tahmin olunabi­ lecek şekillerin dışında; hemen, daima beklenmedik bir surette gelmesi, çok zen­ gin ve m üşahhas bir lûgata dayanması gibi esas kıymetleri; daha bu ilk yazılar­ dan kendilerini belli ederler. 1936 yılında neşrolunmağa başlanan "Geçmiş zaman elbiseleri", onun sanatın­ da yeni,bir cephenin: hikâyeciliğin doğduğunu haber verir. Neşri âdeta bir hâ­ dise gibi karşılanan hikâyesi "Abdullah Efcndi'nin R liyaları'm kendi söylediğine göre, daha 1935'de yazmıştı.29 Sonraki yıllarda bunlara ilâve olunan hikâyeleri, ona yeni Türk hikâyeciliğinde hususî bir yer açar. 1936 yılından itibaren, o zamana kadar yalnız edebiyat ve kültür mecmuala­ rında çıkan yazılarına, büyük gazetelerin sütunlarını verdiğini görürüz. Onun adını daha geniş bir okuyucu zümresine tanıtan bu yazılar, 1938'den bu yana bilhassa Cum huriyet gazetesinde yer alır. Burada çıkan "Tercüme m eselesi" ad­ lı makalesinin bir kaç mecmua tarafından birden iktibas edilmesi,^'' yazılarının uyandırdığı alâka hakkında bir fikir verebilir. 1937'de Tevfik l'ikret'in san'atı ve edebî şahsiyeti hakkında uzunca bir mu­ kaddime ile neşrettiği "Tevfik Fikret Antolojisi" kitap şeklinde neşrolunan ilk ya­ zısı oldu. 1938 yılında ciğerlerinden geçirdiği, kendisini uzun bir müddet prevantor­ yumda yatıran bir rahatsızlığı, hayatına tesir eden ârızalardan biri olarak bura­ da işaret etmeliyiz. Bu, çeşitli komplikasyonları ile hayalının sonuna kadar onu zaman zaman meşgûl edecektir. Pek çok ilâcın âşinâsı olmuştu. Masasının üze­ rinde, kitap etajerlerinde yer alan bir sürü ilâç şişesi ve kutusu; evinin tabiî de­ korunu teşkil eden unsurlardan biri halinde idi. Doktorlardan çok zengin bir

28 V arlık, nr. 3 7 7 ,1 A ra lık 1951, s. 7; E d ebiy alçtln n ııu z K on uşuıjor, s. 6'1'de "K e n d im için tefsir e ltiğ im " ib aresi a tlan m ıştır. M . Baydar, A h m et H a in d i T a a p ıııa r nıılnlıı/or. V arlık , nr. 4 2 1 ,1 A ğ u sto s 1955 s. 6. 30 M sl. K a lem , nr. 1 3 , 1 H a z ira n 1939, s. 11-12; V arlık, nr. 1 4 2 ,1 H az ira n 1 9 3 9 s. 3 3 5 - 336.

A hm ed Hamdi Tonpınnr • 11

dost çevresi vardı. Hayatı, çoğu edebiyatı ve edebî şöhretleri seven bir doktor muhili içinde geçti. 1938'in Ekinn ayında İsmail Habib Sevük ile arasında cereyan ve gazele sülunlânna akseden bir münakaşa hadisesini vardır ki, bu onun isminin daha da , tanınıp akvüelleşmesine tesir eder. 1939 yıhnda Tanzimat'ın 100 üncü yıldönümü kutlanırken. M aarif Vekâle­ tince, Edebiyat Fakültesinde, Türk edebiyatının Tanzimat ile girdiği devreyi müstakilen tetkik ve tedris edecek bir kürsünün ihdası düşünülmekteydi. Dev­ rin m aarif vekili Haşan Âli Yücel tarafından 15 Kasım 1939'da İstanbul Üniver­ sitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Edebiyah profesörlüğüne tayin olundu.^^ Bu kürsüyü teşkil ve Tanzimat'tan sonraki Türk edebiyatı tarihini yazmakla görevlendirilmişti. Tanpmar, edebiyat tarihini yaz­ mak için geniş bir hazırlığa girişti. İşe önce Cevdet Paşa'nm tarihini ciddî bir şe­ kilde okumakla başladı. Metod meselesi için Thibaudet'yi tekrar tekrar okuyor­ du. Gerekli malzemenin araştırılmasında ve o zamana kadar istifade edilmemiş bazı eserlerin tesbitinde, Fuad Köprülü'nün fakülteden ayrılmasından sonra asistanı olan Mehmed Kaplan'ın kendisine çok yardımı oluyordu. Mükrimin Halil ile Türk tarihinin ve kültürünün m eseleleri üzerinde saatlerce süren mü­ nakaşa ve sohbetler yapıyordu. Bu çalışma havası içinde, XIX uncu asır Türk edebiyatının şahsiyet, eser ve vesikaları üzerindeki vukufu ile şöhret yapmış olan Ibnülemhı M ahm ud Kem al ile yakmdan bir m ünasebet kurmuştu. Onun "Büyük bir muasır: İbnülemin Mahmud Kem al" adlı yazısı^^ bu münasebetlerin bir mahsûlüdür. İbnülemin, Tanpınar'da Ş £ lh id olduğu araştırıcılık meziyetini takdirle ifade etmektedir: "Şair l lamdi, okuduğunu ve okuttuğunu eyi anlayan­ lardan ve edebiyat tarihini okutanların en vâkıflarındandır. Yazmak istediği bir maddenin en dakik noktalarını, en karanlık köşelerini araştınyor. Başkaları gibi "dum anı doğru çıksun yeter" demeyor. Ziyaretime geldikçe sorduğu meseleleri pek ince elediğini görerek takdir ediyorum. Âkif Paşa'nm Şeyh M üştak'a yazdı­ ğı merhum Ebuzziyâ'nın söylediği meşhur mektup hakkında bir gün bana - es­ ki tabir ile - o kadar "m ûşikâfâne" sualler irad etti ki emsali muallim ve müteallimlerin hiç biri bu dürlü islizahda bulunmadı. Elbette bihrsiniz ki sormak için bilmek lâzımdır. Bilmeyen ne sorabilir? .3'*

M sl. bk. C u m h u riy e t, 5 2 0 5 , 7 İk in cite şrin 1938; E d ebiy a i lu ü im kaşası - İk i ed ih , n]ıp y ü rü y en d ed ik o ­ du y u izah ed iy or, C u m h u riy e l, nr. 5 2 0 6 ,8 İk in citeşrin 19 3 8; E d ebiy a t â lem in d e son h a rek et, H nber, nr. 24 20 , 8 İk in cite şrin 19 3 8 . 32 Yeni v a z ifesi y a n ın d a G ü z e l S a n a tla r A k a d em isin d ek i h o ca lığ ı d e v a m ed er. 33 Tnsvir-i Efkâr, nr. 4 6 9 9 , 3 M o y ıs 1941. 3'* İb iıü le m iiv Son Asn- T ü rk şairleri, cü z 12, İsta n b u l 1542, s. 2 1 4 5 - 2145.

12 • Tanpınar Ü zerine Yazıliir

Tanpınar, hazırladığı Tanzimal'dan zamanımıza kadar edcbiyal tarihini o zamanlar üç ayrı fasikül olacak şekilde tasarlamıştı. İslâm ansiklopedisine yaz­ dığı maddeler ile N amık Kem al'e dair yazılan bu çalışmanın ilk serpintileridir. Namık Kemal hakkında geniş bir mukaddime ile 1942'de neşrettiği "Namık Ke­ mal Antolojisi", ismini taşıyan ikinci kitap oldu. Bu İlmî çalışm alar yanında sanat ve edebiyat faaliyetini aksatmamağa dik­ kat eden Ahmed Mamdi, bir tarafdan da edebî eserlerini ortaya koyuyordu. 1941 yılı içinde neşirleri çok büyük bir alâka ile karşılanan "Bıırsndn hiilyn snatleri" ad­ lı şiiri, “Abdullah Efendinin rüyaları" hikâyesi ve peşinden Beş Şehir'i doğuracak olan "Bursada zaman ve hiilyn saatleri" başlıklı nesri, onun edebî şöhretini birden üstüste genişleten yazılar oldu. Bu sıralarda "Eşik", "Viran çeşm e", “Adam " gi­ bi şiirler üzerinde çalışan şâir, o zamana kadar çıkmış olan m akalelerini "M ü­ cevherlerin Sırrı" adlı bir kitabda toplamak istiyordu. Kabul ve takdir edilen meziyetlerine mukabil, henüz sanatını verecek bir kitaba sahip olmaması bu yıl­ larda kendine yöneltilen başlıca tarizlerden birini teşkil eder. Nitekim, 1938 yı­ lında İsmail l labib ile arasında geçen hâdisede böyle bir meselenin de payı vardır. Tanpınar, 1942 yılı ara seçimlerinde Maraş milletvekili seçilerek fakülteden ayrıldı. 1943 yılındaki seçim ile altıncı devrede de milletvekilliğini muhafaza et­ ti. Bu devrede sanatla daha fazla uğraşmak imkânına kavuşan muharrir, muhte­ lif edebî eserler meydana getirir. Hikâyelerini "Abdullah Efendinin Rıiynlan" adı altında toplayarak edebî sahada ilk kitabını neşreder (1942). Uzun zamandan beri üzerinde uğraşmakta olduğu "Mahur Beste" adlı ilk romanını da Ülkü mec­ muasında tefrika halinde neşre başlar (1944). Milletvekilliği süresince hemen sa­ dece Ülkü ve İstanbul mecmualarına yazıyordu. Bilhassa Ülkü mecmuasına baş­ yazı, m akale ve şiir olmak üzere pek çok yazı verir. "Bursada zaman ve hülya saatlcri"ni takib eden; "A nkara" (1942), "Erzurum " (1944), "İstanbul" (1945) ya­ zılarına "K onya"nın ilâvesiyle meydana gelen "Beş Şeiıir''i kitap olarak çıkarır (1945). Bu eser, onun zamanımızda Türk edebiyatının en büyük nesir üstadı ol­ duğunu gösterm ekte idi. Edebiyat tarihi kitabı için çalışmalarına mebusluğu devresinde de devam et­ ti. "Cevdet Paşa hakkında düşünceler" adlı makale serisi (1944), "1789 - 1807 arasında garplılaşma hareketlerim iz" makalesi (1945) ile İslâm Ansiklopedisin­ deki "Recâizade Ekrem " maddesi bu çalışmadan birer parça teşkil eder. 1946 yılı büyük seçim lerinde Cumhuriyet Halk Partisi tarafından aday gös­ terilmeyince, kendisine bu yılın sonlarmda Millî Eğitim Bakanlığı müfettişliği vazifesi verildi. Daha sonra 23 Aralık 1948'dc yeniden Güzel Sanatlar Akademi­ si estetik hocalığına tayin olundu. Bir sene sonra da, 29 Aralık 1949 tarihli karar­ name ile tekrar Edebiyat Fakültesi Yeni Türk Edebiyatı profesörlüğüne getirildi. Tanpınar, fakülteye döndüğü zaman edebiyat ve kültür hayatımızdaki mev­ kiini sağlamlaştıran iki mühim eser neşretmiş bulunuyordu. Bunların biri, ilkin

A lım ed Haindi Tsınpınür • 13

1948 yıhnda Cum hııriyet gazetesinde tefrika edilen "M uzur" adlı romanı, diğe­ ri Edebiyat Fakültesi neşriyatı arasında çıkmış olan "Ondokuzuncu Astr Türk Ede­ biyatı Tariki"dİT. 1949 yılı sonunda, üzerinde geniş ölçüde değiştirm eler yaparak kitap halinde basılan "Huzur" romanı, onu bir lâhzada büyük Türk romancıları­ nın safına sokm uş, bilhassa şuur altı âlemini, mazi ile münasebet ve millî kültür meselesini ele alması bakımından romancılığımızda kendisine hususî bir mevki verm işti. Edebiyat Fakültesinde ilk hocalığa başlayışından beri fasılalarla üze­ rinde çalıştığı edebiyat tarihinin ilk cildi 1949 yılı nisan başında neşir âlemine çıktığı zam an, geniş bir hayranlık ve takdir ile karşılandı. Tanzimat'tan sonraki Türk edebiyatını, kendinden evvel yazılanlarda görülmedik bir şekilde yepyeni bir görüş ve zevk, değişik bir plan ve malzeme ile işleyen ve aynı zamanda bu sahada ilk akadem ik eser olmak vasfını taşıyan bu kitabın meziyetleri, hakkın­ da bir çok takdir yazısının yazılmasına vesile oldu. Kitabın neşrinden sonra, sa­ nat için o kadar özlediği nisbî bir serbestleme devresine giren Tanpınar, yazı fa­ aliyetini dört yıla yakın bir zaman daha ziyade hikâye, şiir, roman ile gazele ve edebî mecm ualardaki makaleler sahasına intikal ettirir. Ahmed Hamdi, fakülte­ ye ikinci gelişinde İngilizce öğrenmeğe başlamış, iki-üç sene sonra bu dildeki edebî ve fikrî eserleri rahatça takib edebilecek bir seviyeye erişmişti. 1950 yılın­ da üçüncü romanı olan "Sahnenin Dışındakiler" adlı eserini tefrika suretinde neş­ reder. Ahmed H am di'nin bu devrede hayatının mühim bir hadisesi Avrupa'ya gi­ dişidir. Edebiyat 1-akültesi kendisini 1953 yılı ilk baharında altı ay kalmak üzere Avrupa'ya gönderdi. O zamana kadar yalnız kitaplardan tanıdığı Avrupa'yı ilk defa görüyordu.35 Bu seyahatinde esas Paris olmak üzere Belçika, Hollanda, İn­ giltere, İspanya ve İtalya'yı gezdi. Bu ve daha sonraki Avrupa seyahat intibala­ rı, yazılarını besleyen yeni bir menba olur. Çoğu yayınlanm am ış olan seyahat yazılarını m üstakil bir eser halinde neşretmeği düşünüyordu. 1954 ilkbaharında ilk cildin ikinci basımını yapmak üzere edebiyat tarihini tekrar ele aldı. İki sene süren devamlı bir çalışma sonunda 1956 yazında eser, çok daha genişlemiş ve mükemmelleşmiş olarak ortaya çıktı. Kitabın ikinci bas­ kısı da, ilk neşrinde olduğu kadar hararetli bir alâka ile karşılandı. Eserin başın­ daki, onun eski Türk edebiyatına dair orijinal görüşlerini.tespit eden geniş bir giriş kısmı, bu yeni baskının getirdiği kazançların en mühimi oldu. Müellif, 1930 da Ankara'daki edebiyat muallimleri kongresinden bu yana eski Türk edebiya­ tı üzerinde, zenginleşen bir kültür ve daha yerine oturmuş ölçülerle çeyrek asra

3 0 M n rt 1 9 5 3 'te İs ta n b u l'd a n P a ris 'e h a rek et etti. A v ru p ad ak i dolnşriic-ılc-ırmın tarih leri şu n la rd ır: 6-1 3 'le m m u z B e lçik a v e H o lla n d a , 2 5 T em m u z - 8 A ğ u sto s İn g iltere , 15 - 2 9 E y lü l İsp a n y a , 3 E k im -6 K a s ım 1 9 5 3 İta ly a . İsta n b u l'a 6 K a sım 1 9 5 3 'te d ö n d ü . T an p ın ar, A v ru p a 'y a y a p tığ ı se y a ­ h a tlerin h e p sin d e g e re k g id iş v e g e rek d ö n ü şte o lsu n d a im a u ç a k y o lc u lu ğ ü n u tercih etti.

14 • Hınpınar Ü'zeriııe Ynzıhır

yakın bir m üddet içinde zihninde yoğurup geliştirdiği düşünceleri burada son şekli ile ifade ediyordu. Bu girişi yazmak için, belki esas kitabın telifi için oku­ duğundan daha fazla eser karıştırmış, aydınlanmak istediği muhtelif meselelerde bazı mütehassıslar, bilhassa Şarkiyat mütehassısları ile devamlı surette görüş­ müştü. Böyle bir hazırlıktan sonradır ki onu, ancak asıl edebiyat tarihi kısmının baskısı bittikten sonra kalem e aldı. Yeni baskıdan bahseden Avrupah bir araştı­ rıcı, eserin batı dillerinden birine çevrilmesi arzusuna tercüman olmaktadır.S'' Tanpınar, arada dördüncü romanı "Smlleri Ayarlanın Ensli{üsii"nü^'^ tefrika halinde vermiş (1954), "Yaz Ynğnııını" adı ile ikinci hikâye kitabını bastırmıştı (1955). 1955 Şubatında Tilmoloji kongresine âzâ olarak f-’aris'e ikinci defa gitti ve orada üç hafta kaldı (11 Şubat 1 9 5 5 - 4 Mart 1955). Dostu 1 lasan Âli Yücel'in idare ettiği İş Bankası Kültür Yayınları için 1957 yıhnda "Beş Şehir"in çok değiştirilmiş yeni bir baskısı ile, en beğendiği makalele­ rini bir araya toplayacak bir kitap hazırlamağa başladı. Avrupa'daki seyahat intibalanna ait, bir kısmı hiç bir yerde basılmamış yazılarını da ilâve ettiği bu ki­ taba "Yaşadığım Gibi" adını koymuştu. Ne yazık ki, eser, banka tarafından şim­ diye kadar bir türlü bastınlamamıştır.* "Beş Şehir"in 1960 yılında çıkabilen ikin­ ci baskısı, Tanpmaı'ın bir eseri üzerinde durup zamanla onu daha mükemmel hale getirmeğe ne derece ehemmiyet verdiğini gösterme.si bakım ından da ayrı­ ca dikkate değer.-’’''* 1956 yılı yazı başında bir de bir senaryo tamamlayıp çevrile­ cek filmi için stüdyoya teslim etmişti. 28 Ağustos - 4 Eylül 1957 arasında topla­ nan XXIV üncü Müsteşrikler kongresine bir tebliğ^’’ ile iştirak ederek M ünich'e kısa bir seyahat yaptı. Bu arada Viyana'yı da gördü. 1959 yılında, edebiyat tarihinin yazacağı ikinci cildinin batı edebiyatı ile il­ gili m alzemesini ve Türkiye'nin batıhlaşma harekeli tarihinin kaynaklarını tet­ kik etmek üzere Rockfeller Foundation'u hesabına bir yıl müddetle Avrupa'da kalma imkânını temin etti. O yılın martında şiddetlenen ve mahiyeti teşhis edi-

•■'6 A . [ ietze, " O r ie n s " X , nr. 2 ,1 9 5 7 , s. 305. E ser h a k k ın d a m ü e llifin v e rd iğ i b ilg ile r için bk. (A h m et J-Inıııcti ı/cı;/ cfc ritü n ıılatıyor. Yeni İstan b u l g a z e te si, nr. 1 6 4 6 ,1 9 H a z ira n 1959). [E serin dalın so n ra b aşkn y a y ın m iic ssc se le rin c e b a sılm ası g e rç ek leştirild i; Y aşadığım G ibi, (H a z ır­ layan : Birol E m il) İ.çlanbııl, A h m e t Snil M a lb a a sı, 1970. "T ü r k iy e K ü ltü r R n stiliisii Y ayın ları: 3 ". 2. b ask ı, İsta n b u l, E m ek M a tb a a c ılık , 1 9 9 6 "D e rg â h Y a y m la n . Ç ağ d aş '1 ü rk D ü şü n cesi t)iz isi: 3 ". D iğ er m a k a leleri d e şu k ita p ta to p lan d ı: E dcbiı/al Ü zerin e M a k a k la r , (I-Iazırlayaıı: Z e y n e p K erm an ), İsta n b u l, M illî E ğ itim B a sım ev i, 1969. "Ç a ğ d a ş T ü rk Y azarları, M a k a le S e risi: 1 "I. 3** Yeni b ir n eşrin i y a p a rk e n ese rleri ü z e rin d e n asıl te k ra r te k ra r u ğ ra ştığ ın ı, o n u n şu ifad eleri d e ço k iyi o rta y a k o y a r: " B e ş Şehir'Mn ik in ci b a sk ısın ı da y a p m a k istiy o ru m . A rtık a n la d ım ki, b e ­ n im h erh a n g i b ir k ita b ı ik in ci d efa b a stırm a m , o n u y e n id e n y a z m a k g ib i bir ş e y ". (S. Y azoğlu, E d ip lerim iz le /:ı>ıııifnın/nr.' A lun ct H ain d i Tnııpıııar, 20. A sır, nr. 182, 9 Ş u b a t 19 5 6 , s. 1.5. " L v a i d 'in terp retatiaıj des iınaf;es d e la vİL'ille p o esie aııtcureufic".

A hm ed Ham di T a n p ın a r • 15

lemeyen bir göğüs rahatsızlığı yüzünden üst üste iki defa Cerrahpaşa hastahanesinde yatmak m ecburiyetinde kaldı. İki ay kadar yattığı hasta yatağında ken­ disine kuvvet veren şey, bu Avrupa'ya gidiş sevinci olmuştu. Hastahaneden en başta sigara olmak üzere çeşitli takyidler ile çıkarak, Haziran sonunda Avru­ pa'ya hareket etti.^o Bu seyahatinde esas yine Paris olmak şartıyla Fransa'nm çe­ şitli bölgeleri ile, İngiltere, İsviçre ve Portekiz'i dolaştı. Son Avrupa dönüşünde Ahmed Hamdi hummalı bir yazı faaliyetine girişti. Yahya Kem al'in ölümü ile çok sarsılan Tanpınar, çoğu kendi neslinden olan dostlarının bir bir gelen ölümleri ile etrafının gittikçe boşaldığını hissediyordu. Haşan Âli Yücel'in ölümünden sonra, dostlarına belli etmemeğe çalıştığı bir ölüm endişesi kendisini sarm ağa başlamıştı. Zamanı kalm adığını hissetmiş gibi, süratle dört beş koldan eserlerini verm eğe çalışıyordu. İlkin şurada burada da­ ğınık bulunan şiirlerini yeniden gözden geçirip 1961 Şubatında kitap halinde topladı.41 Edebiyat tarihinin ikinci cildinin telifine hazırlık olarak derslerini Tevfik Fikret ile Servet-i Fünun romanı üzerinde teksif etmişti. 1960 - 1961 ders yı­ lında Tevfik Fikret ve Hâlid Ziya ile bilhassa meşgûl olarak notlarını parça par­ ça tesbit ediyordu. Kitap halinde neşri için bir yandan "Saatleri Ayarlama Ensti­ tüsü" romanı ile uğraşırken, diğer taraftan Yahya Kemal hakkında bir eser yazı­ yor, büyük ve serbest vezindeki şiirlerinin neşrine hazırlanıyor, edebiyat tarihi­ nin ikinci cildi için ara nesilden, bütün eserlerini kütüphanelerden evine topla­ dığı Beşir Fuad ve N âbizâde N âzım 'ı tetkik ediyor, edebiyat ve kültür meselele­ ri hakkında radyo konuşm aları kaleme alıyordu. Son Avrupa seyahatinden ön­ ce başladığı "Karşı Karşıya” ismindeki romanı, bitirm ek istediği eserlerin başın­ da idi. "Aydaki Kadın” adlı büyük hikâyesini de bir roman haline koyarak yeni­ den işliyordu. "Mağara" ismini verdiği üçüncü bir hikâye kitabı vardı. Eldeki ya­ zılarından biraz serbestleyince, batılılaşma ve medeniyet meselesini işleyen "Doğu ve Batı" isimli bir etüde başlayacaktı. Fakültede talebelik çağından beri arkadaşı olan Profesör Mükrimin Halil'in 1961 yılının son ayında vuku bulan ölümü, onu sarsan darbelerden biri daha ol­ du. Kendisini zam an zaman rahatsız eden bronşit yüzünden Ocak ayında ders­ lerinin bir kısmına gelememişti. Derslerine tekrar başladığı bir sırada, 23 Ocak'ta toplanan fakülte kurulunda kendisinde bir fenabk hissederek, gittiği bir doktor arkadaşının m uayenehanesinden Haseki hastahanesine kaldırıldı. Bir enfarktüs

“*0 İsta n b u l'd a n h a rek eti 2 6 H a z ira n 19 5 9 , d ö n ü şü 8 H a z ira n 1 9 6 0 tarih in d ed ir. 2 8 T em m u z - 28 A ğ u sto s 1959 a ra sm d a İn g ilte re 'd e , 1930 Ş u b a tm d a İsv iç re 'd e , 1 5-26 M a y ıs 1 9 6 0 a ra sın d a d a P or­ te k iz 'd e b u lu n d u . “i l

Ş iir k ita b ın ı n eşre tm eğ e d a h a P a ris 'te İken k a ra r v e rm işti. A d m ı ö n ce , "N e İçin d ey im Z am an ın " o la ra k d ü ş ü n m ü ş v e e s e r b u isim ile ilâ n o lu n m u ştu . (B k. Y ed i T ep e, nr. 26 , 1-3 0 H a z ira n 1960, ard k a p a k ta k i ilân, nr. 9 6 ) K ita b ın n asıl n e şro lu n d u ğ u h a k k ın d a b ilg i için İB ir k itabın h ik â y esi. Y e­ d i T epe, nr. 5 6 ,1 - 1 5 Ş u b a t 1962, s. 9 -10).

16 • T anp ınn r Ü rerin e Yazılar

geçirmekte olduğu anlaşılmıştı. O gecenin sabahına doğru saat 4 sıralarında tek­ rarlayan ikinci bir enfarktüs krizi ile hayata gözlerini yumdu; 24 Ocak 1962, Çar­ şamba. Ertesi Perşembe günü, avlusunda her smıftan muazzam bir dost kalabalığınm kaynaştığı Süleymaniye camiinde cenaze namazı kılınarak, Universite'de yapılan merasimi müteakib, Rumeli H isan'nda hocası ve dostu Yahya Kem al'in başı ucundaki mezara tevdi edildi.'*^ Bütün benliği ile sevdiği ve bağlı olduğu İs­ tanbul o gün ışık ve güneş içinde idi.

İlerid e hal te rc e m e siiıd e n b a h se d e ce k bazı te tk ik çilerin h erh a n g i b ir h ata y a d ü şm eleri ih tim ali ile. C u m h u riy e t g a z e te sin d e (nr. 134 6 4 , 2 6 O ca k 1 962) o m m E d irn e k a p ı m ez a rlığ ın a d e fn e d ild i­ ğ in i b ild iren h a b e rin h a k ik a tle h iç b ir a lâ k a sı o lm a d ığ ın ı b ilh a ssa b e lirtm e k lü z û n ıu n u h issed i­ yoruz.

ŞİİRE DAİR - Ahmet Hamdi'ye Nurullah Ataç Azizim, 6 Teşrinisani tarihli MiUiı/et'te "A hm et Kutsi'nir» Şiirleri" isimli, fakat ismine rağmen o şiirden ziyade, hiç olmasa onlar kadar benim onlardaki güzelliği niçin anlayamadığımdan bahseden yazını okudum. Sözüne: "A hm et Kutsi'de benim en çok sevdiğim taraf, şiire tadakküm eden zihnî çalışm adır" diye başlamış olman bende büyük bir tecessüs uyandırdı. "A caba dedim, Ahm et Kutsi'de M allarm e'yi, Valery'i andıran bir taraf var da ben mi göremedim? "Şiire takaddüm eden zihnî çalışm a" adeta onlarda biri için söylenmişe benzem iyor mu? Ahmet Hamdi de o şairleri bilir, sever ve şimdi bi­ zi dostumuzun onlar gibi bir sanatkâr olduğuna inandırmak isteyecek..." Böyle bir hevesin yokmuş; 6 güzel cümleyi Ahm et Kutsi'nin şiirlerini mısra mısra, hattâ kıt'a kıt'a değil, bütün olarak tasavvur ettiğini söylemek için harcayıvermişsin. N e yalan söyleyeyim, bir manzumede parça ile kül arasındaki far­ kı anlayamıyorum. Daha doğrusu artık anlayamıyorum. Çünkü bende de, senin kullandığın bir tabirle, o "eski mısra zevki" varken bir manzumenin sadece bir veya birkaç beyti, hattâ m ısraı beni tehyice kâfi gelirdi. O zevki kaybettiğimden, -daha sam imi olayım- ondan kurhalduğumdan beri eski edebiyatımızın çürük­ lüğünü, yokluğunu da daha iyi anladım. Fakat cüzlerle iktifa etmemek, onların keyfiyeti hususunda m üsam ahakâr olmamızı mı icap ettirir? Biliyoruz ki, birçok misalleri ile gördük ki hepsi de teker teker alınınca güzel bulunabilecek mısra­ larla, çirkin manzum eler vücuda getirHebiliyor. Şiir, küldedir; küllün cüzlere verdiği edaya o cüzlerin tâbi olmasındadır; cüzlerin başlı başlarına birer varhk olmaya haklan yoktur ve hepsi de küllün güzelliğini inşaya hizmet edecektir. Bu, şiirin -ve bütün sanatın- mimarca (architectural) bir tasavvurdur. Fenelon'un mimari için söylediği bir sözü hatırladım; ondan sana da kaç defa bahsettim: "M im aride hiçbir şey süs için konulmaz; her parça lüzumu olduğu için konulur, fakat o surette konulur ki bir süs gibi gözükür."

18 • T iin p ın ar Ü zerine Yazılar

Ahmet Kutsi'nin manzumelerinde, senin şehadetine rağmen dahi, böyle bir endişe göremiyorum. Meselâ pek beğendiğin "L ah it" manzumesinden bir parça alıyorum; Ne baharın ıtn ve ayın sihri Ne yazın hülyas) ve günün şi'ri l'ânî mevsimlerin artık hiç biri Uğramaz Örtülmüş kirpiklerine. Bu satırlar, artık senin de, benim de sevmediğimiz mısracıhk değil de nedir? Hele ilk iki baygın mısraın "tenâzur"u, küllü lüzumsuz güzelliklere, süse feda etmek değil midir? Ahmet Kutsi, senin söylediğin gibi, şiiri zihnî bir çalışmadan sonra inşa edenlerden, cüzlerin her birini küllü düşünerek yoğuranlardan olsay­ dı, lahdi tasvir için bu kadar tafsilâttan kaçması lâzım gelmez miydi? Hem benim küllü değil, cüzleri göstererek hüküm vermeğe kalktığımı nere­ den çıkarıyorsun? "M ünferit m ısralar" zikretmişim. Kıt'alar, hattâ tam manzu­ meler de gösterdim. Hem yalnız "m ünferit m ısralar" da göstersem olurdu. Cüz­ lerin çirkinliği, külle tesir etmez mi?. Umumi harpten evveldi; o zamanlar yal­ nız fennî olmayan Je sais tout'du garip bir resim görmüştüm: Yüzünün, vücudu­ nun her azası, o azada aranan güzelliğin son haddine varmış bir kadın iri göz­ ler, ufacık ağız, ince bir bel... Bütün bunlar gayet tuhaf, gayet çirkin bir ucube meydana getirmişti. Fakat gerek vücudunun, gerek yüzünün her azası çirkin ol­ masına rağmen güzel bir kadın tasavvur olunamaz. Hattâ o azadan her hangi bi­ rinin çirkinliği, artık o kadına güzel, tamamıyla güzel denm esine mani olmaz mı? O kadın, olsa olsa, maatteessüf türkçesi bulunmayan bir tabirle, "jolie" olur Acaba Ahmet Kutsi'nin şiirlerinde gördüğün güzellik de, bu "jolie"lik olmasın?. Benim gösterdiğim m ısralann çirkinliğini, tuhaflığını birer birer tevile, mü­ dafaaya kalkışmadan evvel, iddialarımın bir "elçabubukluğu"ndan başka bir şey olmadığını söylüyorsun. Fakat, dostum, bu "elçabukluğu"nun nerede oldu­ ğunu -hiç olmazsa bana- bir türlü gösteremiyorsun. Meselâ: "Geceler om mçiin ha­ vuzda kandil" mısraı, ben onu yanındaki mısralardan ayırdığım için tuhaf gözüküyormuş. İşte bütün kıt'a; anlaşılması için ismi de alıyorum: KA PLICADA İH TİYA R A RSLA N Burkulmuş, hummadan erimiş bir dil, Yıllardır dökülen sular ağzından. Geceler onıtnçün havuzda kandil. Yaratır bin türlü oyun nazından.

Ş iire D air • 19

Ben, böyleşini daha lnhaf buluyorum, hem üçüncü mısram mânâsını da yi­ ne anlamıyorum. Belki bunda da Ahmet Kutsi, vezin ve kafiye zaruretiyle, bir­ takım, "bin türlü" takdim ve tehire başvurmuş ve ne dem ek islediği onun için anlaşılmıyordum Herhalde hiçbir mânâsı yok ve bazı manasız, fakat savt terkip­ leri ile güzel olan mısralar gibi ahenktar da değil. "Rüzgârdjr zm fınetscm ben nefesini" mısraının bir zerrecik güzelliğini de mah-^ veden o lüzum suz "b e n " kelimesini müdafaa için söylediklerine bayıldım: "...burada ben kelim esi mnna itibariyle bir basamak teşkil ettiği için ve üçüncü mısraa o "ben"den aldığımız hızla geçtiğimiz için tam yerindedir." I-Iamdi, intikam ım ı alacağım: Buna "elçabukluğu" da değil, "ağız kalabalı­ ğı" derler. Şiir, kendiliğinden mevzun olan, mevzun olması için mânâsına az çok yabancı, onu tağyir edebilecek hiçbir lafza ihtiyaç gösteremeyen sözdür. "R ü z­ gârdır zannetsem nefesini" mevzun olmamış; vezni tamamlamak, ritm e erişmek için bir hece ilâvesi lâzım gelmiş ve bu hece lüzumsuz olduğu için, yani senin tabirinle "ritm e bir basam ak teşkil etsin" diye konulduğu için güzelliği bozuyor; üçüncü mısraa geçmek için ondan lıız almak lâzım geliyorsa (zaten bu hız alma­ yı bir türlü anlayamadım) o üçüncü mısra da, o hızı veremeyen (anlar gibi olu­ yorum) evvelki m ısralar da lüzumsuzdur. Sana kalsa, manzumenin "charm e'm ının büyük bir kısmını yaptığı aşikâr­ dır" dediğin o "b e n " kekemeliği insanı, tıpkı "Sivrisinekler" manzumesi gibi "esir tabakalarında kaybedecek"... Mamdi, vaktin varsa şu "b e n " kelimesinin bir "m etaphisique"ini yaz. Ben anlam ıyorum amma bütün bunların elbette bir manası vardır; madem ki sen söylüyorsun, "sa f şiir" ile Vildrac'ın sana anlattığım manzumesindeki "m acera"nın da bir m ünasebeti vardır. Küllü düşünüp onun güzelliğini nazmın en müstebit şekilleri içinde tahakkuk ettirmeğe çalışmak gibi tamamıyla "valerien" bir tasavvurla baştansavm a ve kıtıklı mısralar yazmak da - yine madem ki sen söylüyorsun - elbette birbirinin neticesidir. Haklı olduğun bir nokta var: Benim "beğendiğim şiirleri kötü şöhretli Frenk şairlerine benzetm ek huyum u" haklı olarak başıma kakıyorsun. Ahm et Kutsi'nin, eh iyi zam anlarında Albert Sam ain'e yani Baudelaire ve Verlaine'den al­ kolsüz şaraba benzer bir usare çıkartmış bir şaire, ekser zam anlarında da Sully Prudhomme ve Josephin Soulary'ye benzediği, en güzel m anzumesi olan "N erdesin"in "M onreve ve fam ilier"den ziyade şu meşhur "Sönnet d'A vers"i hatır­ lattığı yalan değil. (Oh! Huyumu yaptım, içim rahatladı!) Fakat bunları yazm a­ ğa ne lüzum var? Her Türk karii bilm eğe m ecbur değildir ya! Hattâ bilmemesi çok daha iyidir. Beğenmediğim Türk şairlerinden bahsederken onlara benzet­ mek değil, onlardan bahsetmek zarureti hasıl olursa beğenm ediğim şairlerimize

2 0 • T anpııiiir Ü rerin e Y azıh r

benzetmek lâzım gelir. Öyle amma bu huy bana, beğenmediğim şairleri zihnim­ de tasnif edebilm em için lâzımdır. Maamafih kendimi tashihe çahşacağım. Şimdi ciddi bir m eseleye gelelim. Ahmet Kutsi'nin şiirlerindeki "ritm in sı­ caklığını duymak için biraz kabuklarımı kırmam, biraz halk edebiyalına taş­ mam lâzımgeldiğini söylüyor ve yazını şöyle bitiriyorsun: "O zaim n Ahmet Kutsi'de kusur olarak bulduğu bazı şeylerin sırrını anlayacakin. Aksi takdirde, hakikatte küçük bir harika olan Anneler manzumesi onun için ilelebet bir kuyu suyu gibi tatsız kalır." Bu satırları hayretle okudum; herhangi bir kimsenin bunu söylemesini tabii bulur, hattâ söylem ezse muzdarip olurdum. Fakat ben... Seni do, benim gibi, bü­ tün şiiri halk edebiyatında bulanlara, şehirde subaşı manisi ve koşması yazanla­ ra, romantizmin bu en tuhaf şekline yabancı sanıyordum. Halk edebiyatı, köy­ lünün edebiyatı olduğu için güzeldir. Dünyada en taklit cdiImeyecek şeylerden biri onun güzelliği, onun acemiliğidir. Adana'lı Âdile: Feleğin kem işleri, Kem olur kem işleri... Felek! Vurdun ağlattın, Zorulan giilmiişleri. Derken bunda şehir çocuğunun bir türlü inemeyeceği bir acem ilik içinde bir güzellik vardır. Bir parça ustalık, bunların kudretini mahveder. Malk şiirleri, ma­ nileri, koşmaları hemen hemen asla yavan değildir; halbuki şehir çocuğu, onla­ rı taklide kalkınca m uhakkak yavan oluyor. Halk edebiyatını en büyükler bile taklit edemiyor. Şehrin, şehir kafasının kendine mahsus güzellikleri vardır. Şehir çocuğu, şi­ irinde, onları bulup çıkarmağa mecburdur. Böyle şiirlerin de güzelliği, ustalık içinde de inkişaf edebileceği için öbürününkinden de büyük bir güzelliği vardır. Ondan neye kaçmalı? Şehre niçin hıyanet etmeli? I-lem bunca senedir şehirli şairlerimizin bir çoğu köy şiirleri yazıp duruyor­ lar. İnsaf et! İçlerinde iyisi çıktı mı? En ziyade muvaffakiyetle yazılmış olanın ha­ kiki bir köy şiirine nisbeti, şu meşhur "Palandöken dağında kavalımın sesi var" soğukluğunun hakiki bir köy şarkısma nisbeti kadar değil midir?. 1 lamdi, sen kabuklarını kırdığın zaman o sevdiğin Anneler manzumesinin ne kadar yavan bir taklit olduğunu görcceksin. Zaten bunları bilirsin ya! Görüşürüz, dostum. (Milliyet, 15 Kasım 1932).

AHMED HAMDİ TANPINAR HAKKINDA Cahit Tanyol

Türk edebiyatı, Avrupai manâda, şuurlu bir şiir anlayışını, mühim mikyasta iki şahsa borçludur: Alımet Hâşim, Yahya K em âl. Adlarma henüz edebî bir devir izafe edilmeyen bu iki büyük sanatkâr, ken­ dilerinden evvel gelen nesillere, hakikî şiir örneklerini vermek ve okuyucuyu al­ datmamak bakım ından, üstün bir kıymete hak kazanmışlardır. Hâşim ve Yahya Kem al’den evvel gelen devrin san'atkârları, bir taklit istihalesinin içinde yuvar­ lanarak, nâkıs ve natam am kıymetler olarak mütalâa edilebilir. Bu iki büyük şahsiyeti, bugüne kadar, devrinin moda kıymetleri hududunu aşamayan kök­ süz m uhtelif nesiller takibetmiş, ün almış ve nihayet kendilerinden evvel ihti­ yarlayan eserleriyle edebiyat tarihlerinde yalnız b ir "isim şöhreti"nin siyanetine sığınmak tesellisiyle iktifa etmişlerdir. Bu arada aynı çağa mensup olmakla beraber, düşünüşlerindeki sıhhat bakı­ mından, Yahya Kemal ve H âşim 'den bugüne atlayan, kabuğuna çekilmiş, mün­ zevi ve gösterişten müstağni, edebiyat tarihlerinde adlarına rastlanmayan, fakat edebiyat tarihi yazdıracakları mulıakkak olan bazı isimler vardır ki, bunlardan biri Ahm et Ham di Tanpına/dır. Ahmet Hamdi hayat ve eserlerinde yekdiğerine zıt olan Hâşim ve Yahya Ke­ mal gibi iki büyük san'atkârı birleştirmekle kalmamış, onları daha ileri götüre­ rek, bizi yepyeni ve garip bir tahassüs âleminden haberdar etmiştir. Onun son yıllardaki yazılarına dikkat edilince, Hâşim ve Yahya Kem al'e göstermiş olduğu hürmet ve hayranlıkla, şükrana benzer bir kadirşinaslığın faziletini de sezmek mümkündür. Ahmet Ham di bugünkü olgunluğuna erişebilmek için hayatını ve gençliği­ nin en mesut hülyalarını titiz bir sanat çilesine vakfetmiş ve bir rahip feragatile, içtimai davalarda ruhu tehyiç eden ihtiraslara kapısını kapamıştır. O da Ahmet

22 • T a n p ın a r Ü zerine Yaüilar

Hâşim gibi şiirin haysiyetim gölgeleyen siyasî cereyanlara kalemini âlet etmek­ ten çekinmiştir. Bu bakımdan hayatı, Türk sanatının müstakbel nesillerine, mu­ vaffakiyetin, tahammül, feragat ve sabırda olduğunu öğretenlerden biri olarak gösterilecektir. Ahmet Hamdi sanat hayatına bir fırtına gibi giren ve "ilk darbesi üstad dar­ besi" olanlardan değildir. Şiirleri kel ve çıplak tepelerin gösterişsizliğine sığınan esrarlı mağaralara benzer; tılsımını bilmeden kapılarını size açmaz. Dergâh mecmuasıyla yazı hayalına atılan Ahmet Mamdi, ancak son seneler­ de kendi estetiğinin örneklerini vermeye muvaffak olmuştur. Uzun yıllar o. Şark ve Garp'tan en büyük sanat eserleriyle ruhunu beslemiş, her dehanın ziyafetin­ den kâm almış, her pınar başında yeni bir şarkının kıyısına eriştikten sonra ni­ hayet bugün kendi şiir âleminin hudutlarını lesbite muvaffak olmuştur. Onca şi­ ir, kelimelerin içindeki esrarın, ruhun karanlık aynasına tutulmasından doğan bir mucizedir. Ahm el Mamdi kelimelere vermiş olduğu kıymet itibariyle bir "N om inaliste" filozof kadar mutaassıptır. Onun için esas olan şey tabiattan faz­ la kelimedir. Ve hattâ insana öyle gelir ki, kelimeler tabiat ve eşyadan evvel ya­ ratılmış ve mevcudat kelimelerdeki gizli âlemlerin keşfine bir vesile olmaktan ve tabiat insan ruhu ile kelime arasında bir mutavassıt rol oynamaktan ileri ge­ çemez. Kemal; tabiatta değil, kelimededir. Bundan ötürü bir fotoğraf adesesinde tesbit edilen camit ve ölü şekillerin ötesinde, bir sanat olacağını idrak edeme­ yenlerin ve "sanat tabiatı taklit eder" diyenlerin fikirlerine Ahmet 1 lamdi o ka­ dar yabancıdır ki, böyle bir fikre karşı "tabiat sanatı taklit eder" cevabını verme­ si pek muhtemeldir. Onun yazılarında eşyayı tecrit etmek ve mümkün olduğu kadar ona dil olan kelimeyi, bizim dünyamızın renklerinden ve seslerinden uzaklaştırmak ve keli­ menin nizam âlemini ruhumuzun sisli cazibesinde bir sihre kavuşturmak cehdi göze çarpar. Çünkü onca en mükemmel tabiat kelimelerin içinde uyuklamakta­ dır. Kelimeler, ruhun "vahy"inde aydınlanan ve canlanan bir mucizeye dil ol­ mak heyecanıyla uçuşurlar. Onun bu kelime dininin havariliğini, şahsî sohbet­ lerinde dahi bulmak mümkündür. Esprit yapmak ruhun kelimelerde bir oyu­ nundan başka nedir? Ahmet Ham di'de ise bu bir tabiatı saniye hükmündedir. Zaten onun dünyasını idrak edebilmek için bir parça onu tanımak v'e yazılarına bir kilit vazifesini gören konuşmasını dinlemek lâzım. Böyle bir düşünüş şekli onun şiirlerine, ihsas ve idrakimizin yadırgadığı ha­ rikulade bir dünyanın hendesesini işler. Ahmet I lam dî'nin eserlerinde tesadüf edilen bazı "paysage"lar dahi bizim iklimimizle münasebeti olmayan ve bizim dilimizle pek konuşmayan şeffaf, mütelevvin ve ürkek renklerle aydınlatılmış, başka bir dünya anlayışının habercisidir:

A h m cr Hanıcli T an p m ar H akkında • 2 3

Bu akşam, bu tenha saati, ömrün; Uzak servilerin arkasında gün... Bu güneş döşenmiş bahar bahçesi, Suyun uzaklaşan yaklaşan sesi. Ve yanık türküsü dalda bülbülün Ateşten çemberi içinde gülün. Ahmet H âşim 'de tabiat, nisbeten yumuşak ve duygularımıza dost bir heye­ can içinde görünür. Onda dünyayı kâfi derecede güzel bulmamaktan mütevellit bir endişe vardır. Ahmet Hamdi ise bu dünyaya, kendilerini daha iyi dinlemek için boş yollarm ıssızhğma sığman kimselerin lâkaydisiyle bakar; ve bize tesa­ düfen kapımızın önünden geçen bir seyyah kadar dahi ehemmiyet vermez. Adının hâlâ mahdut bir zümre tarafından bilinmesinin sebebi, şöhrete karşı göster­ diği istiğna ile beraber, yazılarındaki çetin kapalılıktan ileri gelmektedir. Ve esa­ sen Ahmet Ham di hiçbir zaman "populaire" olamayacaktır. Onun şiirleri halk ve herşeyden dem vuran ukalâ münevverler için daima yabancı bir seyyarede, başka şartlar, başka uzvi yaratılışlara tâbi mahlûklarm dili kadar karanlık ve an­ laşılmaz kalacaktır. Çünkü bir sanat eserinde his unsuru ne kadar iptidai ve har­ cıâlem ise, o kadar da geniş bir okuyucu kitlesine hitap eder. Bu nevi his unsu­ ru azaldıkça sanat eserinin bizim le müşterek bağlıhğı da azahr ve ancak "elite" bir zümrenin zevklerine cevap vermekle iktifa eder. Ahmet H am di'de ise hisler, iradi olarak hapsedilmiş ve iptidaî unsurlarından sıyrılarak bir zekâ irtifâına tahavvüJ etmiştir. Yazılarının tecritçi hususiyeti ve kelimelere olan dindar bağlılı­ ğı, ihsaslara vermiş olduğu böyle b ir istikametten ileri gelmektedir. "Im age"a te­ mayülünde de onun bu hususiyetinin rolü mühimdir. Bundan ötürü, duygula­ rında, alışık olmadığımız acayip bir güzellik, anlamadığımız bir büyü, idrak edemediğimiz bir hendese göze çarpar. Ahmet H am di'nin dünyası bulanık bir "kaos" hali arzetmez; ölçü hakimdir ve bir parça Eflatun'un "id ee"ler âleminden müştakhr. Onun tecritçi zekâsı hiç­ bir yorgunluk hissettirm eden bizi, esrarlı merdivenlerden kendi âleminin kıyı­ larına çeker ve biz artık orada sıklet meflıumu bilinmeyen ve câzibe kanununun tesirinden âzâde bir hayata kavuştuğumuzu hissederiz ve boşluklarda rahat, sa­ kin yürüyebiliriz; hle içimleyim zamanın Ne de biisbülün dışmda Yekpare geniş bir ânın Parçalanmaz akışında

2 4 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

Bir donuk rüya rengile Uyuşmuş gibi her şekil, Rüzgârındaki yaprak bile Benim kadar hafif değil. Şair kendi sükûn ikliminin boşluğunda muradına erm iş bir derviş gururuy­ la yaşamakta: Başım sükûtu öğüten Uçsuz, bucaksız değirmen, İçim muradma ermiş Abasız, postsuz bir derviş. Arlık mesafeler bölünmüş, zaman erimiş ve çağ bir "an "m içinde sallanmak­ tadır. Şairi, hendesî zekâsının istinatsız dünyasında boşluğa yaslanmış bulutlar­ dan daha m es'ul bir sükûnet içinde temaşa edebiliriz. Ve görürüz ki, şair kendi yaratmış olduğu âlemden ayrı bir varlık değildir. Kökü bende bir sarmaşık .Olmuş dünya, sezmekteyim. M avi, masmavi bir tştk Ortasında yüzmekteyim. Şu mısralar, karanlık ülkelere fecri taşıyan mavi bir kartalın kanadında Finleı'in Kalavala destanına yollar çizmekle: Çelik gagasında fecri taşıyan M avi kartal ben'im... pençelerimde, Asılmış bir zümrüt gibidir hayat... A rlık her mısra bizi zaman dışında başka bir mesafeye, başka bir diyara fır­ latmaya kâfi gelmekte. Kendimizi kâh l’aust'un Yavaş yavaş aydmlanan Bir denizaltı alemi, Yosunlu bir karanlıktan Çekiyor kendine beni. Bir mezar sessizliğinde Uyanıyor birer, birer. Ürkek, bulanık vehminde Zamanı bölen şekiller.

A h m et Hamcli T an p ın n r Hnkktncla • 25

Ey sükutun bir nefeste Yaktığı billur avize! Bu esrarlı müselleste Gökler yakınlaşır bize. Aydınlanan hendesesi, Sonsuzluk bahçendir senin! Dinleyin geliyor sesi A nlarla böceklerin... Bilirim kimse içemez Üstüste aynı membadan Bir veda gizler her nefes Vurulmuş kıyılardan Şair beldesinde yapayalnız yaşamakta ve kendi kendine kâfi gelmektedir. Yalnız arasıra ikliminin sükûna dil olan ufuklarmda bazen geçmiş ilâhlarm ayak izlerini hissetmekteyiz. M eselâ şu mısralarda sanki, İran mabetlerinin loş karanlığma gömülen m eşhur bir fırtmanm akisleri gibi, şer mabudu Ehrimen homur­ danmaktadır: Fırtına, sonsuzluk, esrarlı bitiş... Karanlık dağıtıyor meyvalarını Yemyeşil bir ağaç sarsıyor geniş Kollarında ufkun dört duvarını. Boğuşan devler var uzak bir yerde. Kanlı hiddetidir bu ses onların, Yarın bir gül açar boş bahçelerde Belki son çığlığı boğulanların.

Ahmet Ham di Tanpmaı'da, bizim şairlerimizden tutunuz da garbın büyük san'atkârlanna kadar hepsinden bir takım mayalar var. Fakat bunların hiçbiri­ sinde onu, okumuş olduğu eserlerin tesiri altında, bir taklit adiliğine düşmüş göremeyiz. Ve hattâ bazen mısralarda gördüğümüz iştirak dahi şaire olan itima­ dımızı sarsmaya kâfi değildir. Meselâ onun şaheserlerinden biri olan "H atırla­ ma" da Paul Valery'nin "L e bois am ical"inden izler, hattâ aynen mısra bulmak mümkündür:

26 • Tiinpınar Üzerine Ynzıliir

Ömrün gccesinde sükûn aydınlık Boşanan bir seldi avuçlarından, Bir masal ıncyvasi gibi paylaştık Mehtabı kırılmış dal uçlarından. "L e bois am ical"de ise: N ohs marchions Comme des fiances Seul, dans da nuil verke prairies: Noue partugion Cc fruit de fecrine La lune aınicale aux insesses. Her iki kıt'anın üçüncü mısraları manâ ilibariyle yekdiğerine ne kadar ya­ kın. Fakat buna rağmen Valery ne kadar Hamdi'den ayrı ise bu iki şiir de o ka­ dar yekdiğerinden uzaktır. Belki Ahmet Mamdi'nin bu şiiri yazmasında "L e bo­ is am ical" bir rol oynamış olabilir. Fakat bizim şairimizin "l lalırlam a"sını hiçbir suretle ondan geri bulmuyoruz. İhtimal bu, hatırlama işi de, Ahmet Hamdi'nin Valery ile fazla düşüp kalkmasıiıdan ileri gelmiştir. Ve onun asıl kudretini de okuduğu eserlerin tesirinden sıyrılmaktaki muvaffakiyetinde bulabiliriz. Bununla beraber, Ahmet Hamdi'nin neşredihniş bazı şiirlerinde yavan, ken­ disinin de nefret ettiği klişe mısralar varsa da bunu son yazılarında bulmak mümkün değildir. Meselâ şu mısraların Mamdi estetiğiyle hiçbir alâkası yoktur: Seni ufuklar gel diye çağırır. Ellerinde çiçek ve haykırarak. Seni gür sesile hayat çağırır. Beni de çiğneyip geçtiğin toprak gibi... l'akat bunlar san'atkârın tekâmül devresine ait olduğu için şahsiyetini bul­ muş şairle aralarındaki akrabalık, bir hatıradan fazla bir kıymeti haiz değildir. * s(- * Ahmet Mamdi "şiir, zekânın ısrarından başka bir şey değildir" diyen Baudelaire ile aynı bedii içtihada sahiptir, lisasen yazılarındaki keskin ve çetin çehre, onun aynı zamanda kuvvetli bir münekkit olduğunu göstermeye kâfidir. O, ya­ zılarını, hiçbir hodkâm endişeye tâbi olmaksızın, yabancı bir gözle tenkit süzge­ cinden geçirecek kadar feragat sahibidir. Her şaheserin tekevvününde birinci planı tenkit ruhunun işgal ettiğine inananlardandır. Ahm et H am di'nin muhay­ yileye, Oscar VVilde'in duyguya vermiş olduğu ehemmiyel nazarı itibara alın­ mazsa İngiliz muharririnin:

A h m et Hamdi T an p ın ar Hvıkkmdii • 27

"L'im agination imite: C 'est l'esprit critique qui cree"* cümlesi onun da bu husustaki fikrine tercüman olabilir. Ahm et H amdi'nin tenkitlerini sohbetlerinden süzülen bir istihza aydınlatır. Ruhu avlam ak hususun­ da Hamdi kadar m ahir san'atkâr pek azdır. Ahm et H am di'nin şahsiyeti, eserlerinden çok üstündür. Hattâ onun tenkit­ leri, şifahi konuşmalarınm, derslerinin sönük bir kopyesi olarak kabul edilebilir. Şifahi tenkidin diğer tenkit nevilerinden ehemmiyetli oluşunu ve üstünlüğünü iddia edişinde ihtimal, kendisindeki bu ruh haletinin tesiri vardır. Bazen bir tek cümle ile bir san'atkânn hususiyetlerini gözümüzün önüne bütün çıplaklığıyla serebilmenin sırrına vakıftır. O, dünya ile dünyadakilerle alay etmek için gönderilmiş hususi bir Mefisto'ya benzer. Herşeyle ve hattâ ken­ disiyle dahi alay etmekten çekinmez. Fakat bu müstehzi ruhun, Cenab'ın filozof M azlûm 'u ile hiçbir alâkası yoktur. Cenab'ın istihzası, üslûbu gibi ne kadar cici­ li bicili ise, Ahmet Ham di'ninki, o kadar çıplak ve "spontane"dir. Ayrıca Ce­ nap'ta, istihzasından m ağrur bir safdillik göze çarptığı halde, Ahm et Hamdi'nin istihzası, dünyadakileri ahmak ve değersiz bulmaktan ileri gelmekte ve insanı perişan, m ustarip bir mahlûk olarak yaratan Tann'ya karşı bir aksülamel şeklin­ de tezahür etmektedir. Ahmet Ham di ıstıraplarını bir günah gibi hayatından, eserlerinden silmeye çalışmış ve onları bir istihza ile maskelemesini bilmiştir. Onun mısralarında mü­ şahede ettiğimiz çetin ölçünün yevm î hayatta tatbikatçısı, bu istihzadır. Onda: "Jaim e la m ajeste des soufrances humaines"*'^ diyen Alfred de Vigny ile ruhî bir akrabalık da bulmak mümkündür. Bir gün, estetiğini pek sevmediği bu Fransız şairinin "Kurdun Ö lüm ü" adlı şiirini okurken dudaklarının kenarında Baudelaire'in zalim istihzalarından bir Tayfın gezindiğini hâlâ ürpererek hatırlarım. Son olarak Ahm et Hamdi Tanpınar'a iğrenç ve soyları bir hayat mücadelesi ortasında; sihrini yavaş yavaş kaybeden dünyamıza, görünmez beldelerin ümit­ lerini getiren, nurdan mısralarını artık bir kitapta görmeyi arzu ettiğimizi söyle­ mek isteriz. (Aramak, sayı 5, Ağustos 1939, s. 6-11).

M u h a y y ile la k lit ed er, y a ra ta n te n k it ru h u d u r B e n b eşe ri ıstıra p la rın h a şm e tin i sev erim .

ABDULLAH EFENDİNİN RÜYALARI Kenan Akyüz

Son asır edebiyatım ızın, romanesk nev'in sınırları içinde, büyük bir düşkün­ lükle işlediği çeşitlerden biri şüphesiz ki romandır. Romanın - birçok bakımlar­ dan - küçültülmüş bir şekli gibi görünmekle beraber kendisine göre bir takım özellikler, incelikler, güçlükler taşıyan hikâye daima ikinci planda kalmıştır. Hi­ kâyenin, romana nisbetle, uğradığı bu rağbetsizlik nedendir. Bir edebî çeşidin rağbet görüp görmemesi, onun doyurucu olup olmaması ile ölçülebilir. Bu doyuruculuğu da iki bakımdan düşünmek mümkündür: Sanatçı ve okuyucu. Her edebî çeşit, nihayet, bir ifade şeklidir. Bir sanat adamının herhangi bir edebî çeşidi seçm esinde; onda bulduğu ifade im kânlarının, işlemek istediği ko­ nudaki özelliğin ve nihayet kendi iç yapısının etkileri vardır. Bazı sanatçılar, ba­ zı edebî çeşitleri pek basit ve yavan bulurlar. Belki bir romancı için şiir yazmak, lükse bağlanmak veya iğne ile kuyu kazmak gibi verimsiz bir uğraşmadır ve belki de bir şair için roman yazmak tahammül edilmez bir hamallıktır... Okuyucunun edebî çeşitleri tercih edişinde, onların taşıdıkları özelliklerden ziyade, kendi iç yapısının etkisi göze çarpar. Ömründe hiç şiir veya roman oku­ mayacak kadar herhangi bir çeşide karşı ilgisizlik, hattâ, tiksinti duyanlar var­ dır. Fakat şüphesiz ki olgun bir okuyucunun bir edebî eserde arayacağı şey ese­ rin, ait olduğu çeşitten ziyade, taşıdığı değerdir. Hakiki bir okuyucu için, çeşit nihayet bir kalıptır. Eser değerli olduktan sonra, hangi çeşitten olursa olsun, mu­ hakkak ki okuyucunun rağbetini kazanacaktır. O halde, bir asırdan beri gelişen Türk romanının yanında Türk hikâyeciliğinin de pek cılız kalmasındaki sebebi okuyucuda değil, sanatçıda arayacağız. Romana nisbetle hikâyenin mütevazı ve gösterişsiz durumu, onun göze çarpmamasına, değerinin anlaşılmamasma, basit ve hor görünm esine sebep ol­ muştur. Bazı sanatçılarımız onu romanları arasında bir "garnitür" olarak kullan­ mayı tercih etmişlerdir. Birçok sanatçılarımıza göre de hikâye, romana çıkmak

A bdullah E fen din in Rüyiiları • 29

İçin kullanılan, sonra ahlan bir merdivendir. Romancı, hikâyenin derinliği ölçü­ lü sularmda yüze yüze kollarmı, bacaklarmı alıştırdıktan, romanın denizine gir­ mek için kendisinde yeter bir meleke ve cesaret bulduktan sonra onu derhal bı­ rakmaktadır. Halbuki ne roman bir deniz, ne de hikâye bir yüzm e havuzudur... Hikâye, muhakkak ki, kadrosu itibariyle büyük konu ve davaları bir bütün halinde içine alabilecek bir genişlikte değildir. Onları ancak parça halinde birer yönleriyle yaşatabilir. Fakat bu yaşatmayı romana nisbetle çok daha keskin çiz­ gilerle yaptığı romandaki yaygınlaşmış, hafiflemiş etkileri çok daha kesif, koyu hale getirdiği, romana nispetle çok kısa bir müddet zarfında bizi âni ve çok kuv­ vetli darbelerle sarstığı düşünülürse, hikâyenin anlamı, önem i daha iyi anlaşıl­ mış olur. Romanın gaye ve hikâyenin vasıta olduğu veya hikâye ile aynı şey bulımduğu romanın hacim bakımından genişliği düşünülerek hikâyenin onun ya­ nında çok basit ve yavan kalacağı gibi sakat telâkkiler devam ettikçe hikâyecili­ ğimizin gelişmesine imkân olmayacaktır.

Ahmet Hamdi Tanpmar'ın geçen yılm sonlarına doğru çıkmış olan Abdullah Efendinin Rüyaları adlı kitabı, hikâyeciliğimizin geleceği hakkında bize bazı ümitler vermektedir. Fikir piyasamızın bugünkü düşük durumu içinde yeter bir ilgi uyandıramadan gelip geçen bu eser, beş hikâyeden ve yüz elli yedi sahifeden ibaret. Kitaba kendi adını verdiren birinci hikâyeden sonra. Geçmiş Zaman Elbiseleri, Bir Yol, Erzurumlu Tahsin ve Evin Sahibi adlı parçalar geliyor. İlk olarak şunu söylem ek isterim ki, bütün parçalar sanatçının ruh temayül­ lerinden örülmüş ağır bir baskı altında aynı kalın çizgilerle devam etmektedir. Bu baskı o kadar kuvvetlidir ki eserde âdetâ bir "su lta" halini almış ve sanatçı­ nın kendi kendisini kontrol hak ve salâhiyetini bile ortadan kaldırmış gibidir; eserin devammca, sanatın isteğinden ziyade, şahsiyetin isteği hakim gibi görü­ nüyor. Kitapta bu hâkimlikten yapılmış bir "atm osfer" içindeyiz. Sanat kuralla­ rı ile sanatçının eserdeki hâkimUk derecelerini, sırasına göre karşılıklı olarak yapmak zorunda kaldıkları fedakârlıkları burada ayrıca inceleyecek değilim, ancak, şimdilik, sanatçının sanat adına şahsiyetinden lüzumlu ve ölçülü olarak yapacağı her fedakârlığın eseri için bir kazanç olacağını belirtmekle yetinece­ ğim.. Bütün parçalarda, vak'anın aynı karakteri taşıdığını görüyoruz: Kahraman­ lar vak'anın başında, hep iyi bir durumdadırlar, sonra bu durum yavaş yavaş bozulmaya başlar ve sonunda her şey artık bir daha yapılamayacak şekilde yıkılıverir... Vakaların bu müşterek ve basit kuruluşu şüphesiz ki, okuyucunun gözün­ den kaçmaz ve okuyucu ilk okuduğu üç parçada da vak'alann aynı şekilde sıra­ lanışı ile karşılaştıktan sonra yavaş yavaş yorulur, sonraki parçalara başlarken

3 0 • T nııp ın ar Üzeı ine Yazılor

gene aynı durumla karşılaşmak ihtimali kendisini rahatsız eder.. En ummadığı­ mız parçalarda bile bu kuruluş hâkimdir. Meselâ, Geçmiş Zaman Elbiseleri'nde muharrir bizi çok ferah, çok neşeli bir vak'aya hazırlar gibi davrandığı, bizi bu­ na âdeta inandırmaya başladığı halde, bir seraba kapıldığımızı anlamakta gecik­ miyoruz. Hikâyelerin bitirilişi bakımından göze çarpan bir cihet, beş hikâyeden ikisin­ deki benzerliktir: "B ir Yol" ve "Evin Sahibi" hikâyeleri, kahramanlarının, sabit fikirlerine olan köleliklerini anlatan sözleriyle sona ermekledirler: "... Evet, pekâlâ biliyorum ki bir gün her şeyi bırakıp bu küçük yola dalar­ sam onun bittiği yerde bütün saadet ve hasretlerimi, eski yaşamış rüyalarımı bu­ lacağım, temiz, yepyeni, mesut bir adam olacağım ." (Bir Yol, s. 87). "... Doktorlann başlarını sallayışındaki mânaya bakılacak olursa, hastalığım çok ağır. Fakat ben biliyorum ki bununla ölmeyeceğim. Beni bekleyen bir başka ölüm var. Bu satırları yazarken bile onu bekliyorum, onun siyah müselles başı­ nın aralıktan görünmesini, akar sular gibi kıvrak vücudunun boynumun etrafın­ da dolanmasını bekliyorum. Ve biliyorum ki bir gün o gelecek, bu ağır, kasvetli, her an hâtıraların hücumu ile delik deşik maceraya, bu karanlık hikâyeye siyah, kaypak külçesiyle bir son çekecek..." (Evin Sahibi, s. 157). Bazı parçalarda vak'anın akışını durduran, onu âdetâ ortasından ikiye bö­ len, tecessüsümüzü, merakımızı başka istikametlere çeken/hattâ bazan ortadan tamamıyla kaldıran bir, iki aksaklığa da rastlam aktayız. Bunlar muharririn, vak'ayı yakından ilgilendirmeyen meseleler veya şahsiyetler hakkındaki düşün­ celerinden, bir de tasvirlerden doğmaktadır. Meselâ: Erzurumlu Tahsin parça­ sında "Toprak, mehtap, zelzele, gece ve şehir, ölüm ve hayal" hakkındaki dü­ şünce ve tasvirlerle, "Evin Sahibi" parçasında musiki meraklısı Hayrettin Bey hakkında verilen izahlar bu çeşitlerdir. Şimdi, hepsinden önemli bir noktaya geldik: Vak'aların, okuyucu tarafından lâyıkıyla yaşanabilmeleri için, zaruri olan "atm osfer" içine alınabilmeleri... Şüp­ hesiz ki bu, sırf sanatçının kabiliyetine dayanan en güç iştir ve kompozisyonun en önemli tarafıdır. Bunu başarı ile sağlayabilen bir sanatçı, sanat düğümlerinin en çetinlerinden birini çözmüş demektir. Çünkü bu atmosfer sağlamlanamazsa eşya, olaylar ve şahıslar boşlukta kalır, eserin içine yerleşemezler, mahiyet ve şe­ killeri âdetâ silinivcrir. Ahmet 1lamdi'nin vak'aları en iyi şekilde belirtebilecek bir hava yaratmakta doğrusu hayret ve takdire değer bir ustalık kertesine eriş­ miş olduğunu görm ek şüphesiz memnunluk vericidir. Her hikâyede bu atmos­ fer kuvvetini - ki şimdiye kadar yazılan eserlerimizde pek az düşünüldüğünü sanıyorum - tatmaya başladığım anlardan itibaren, sırf etkisinin kuvvetindeki tedai ile olacak, M acbetb'ieki cinayet gecesi gözlerimin önüne zaman zaman gel­ di. Bu cinayetin işlendiği gece öyle bir gecedir ki, ve o gecede öyle bir an gelir,

A bd u llalı Efendinin Rüyaları • 31

Öyle anlatılm az derecede esrarlı, sıkıcı, bunaltıcı bir hava eser ki, o anda, o hava içinde artık bir felâketten başka hiç bir şey ummamıza imkân kalmamıştır. Vak'anın ve onunla beraber okuyucunun böyle bir hava içinde alınabilmesi, hiç şüp­ he yok ki, bir sanat kabiliyetinin en değerli yönlerinden biridir. Vak'aların karakterinde gördüğümüz birlik, kahramanların karakterlerinde­ ki birlikten doğmaktadır. Bunlar öyle tiplerdir ki onların başından ancak bu şe­ kilde vak'alar geçebilir. Hep aynı yapıdadırlar: Ruhça sağlıkları bozuk, aramız­ da normal gibi yaşayan, fakat zaman zaman geçirdikleri buhranlarla bize asıl varlıklarından haber veren, "zararsız deliler" dediğimiz bir lakım zavallılar... Bunlar tabiatın gadrine uğramış, ruh mekanizmaları çürük olarak doğmuşlardır. Doğuşta bir nüve halinde olan bu çürüklük, zamanla, olaylarla yavaş yavaş ge­ lişir, nihayet b ir ömrün hâkim unsuru haline gelir. Bu gelişmeyi hazırlamak, be­ lirtmek yolunda m uharririn gösterdiği ince ustalık dikkate değer. Birinci hikâyenin kahramanı Abdullah, m ükemm el bir "obsede"dir. Bu ha­ linden kurti-ümak için harcadığı gayret hep boşa gider. Öteki hikâyelerin kahra­ manları da, sabit fikir belirtileri gösteren isteriklerdir. Ancak, bu anormal tipleri ele almakla muharrir onları eserine gaye yapmak isteğinde değildir. Ruhi hayatımızın derinliklerine inmek, şuuraltının karanlık­ larını yırtabilm ek için onları bir vasıta olarak kullanıyor. Bu tipler, onun elinde, çok istidatlı birer "m edyom " halindedirler. Sanatçı onları gözlerindeki esrarlı bakışlarla derin, fakat aydınlık bir uykuya atmakta, bu uykunun aynasında iç dünyalarının en girift, en çetrefil yönlerini büyük bir açıklıkla bize göstennektedir. Demek oluyor ki, hikâyelerin kuruluşundaki hareket noktasını burada ara­ yacağız: Vak'alar nasıl kahramanlara uygun olarak düzenlenm işlerse, kahra­ manlar da aydınlatılmak istenilen ruh hallerine uygun olarak seçilmişlerdir. Bütün parçalarda bize bol bol anlatılmak,istenen şeyler, kendi aramızda ko­ nuşurken: "N edense.... Bilinmez nasıl bir hisle... Anlaşılmaz bir sebeple... İçin­ den iten ve m ahiyetini kendisinin de kavrayamadığı bir kuvvetle..." diye tam bir açıklamasını yapamadan anlattığımız, kökleri iç âlemimizin karanlıklarında bu­ lunan olaylardır. Günlük hayatımızda ikinci plânda gibi duran şuuraltının, ger­ çekte, birçok hareketlerimizin ön planında bulunduğu muhakkaktır. Şuurumu­ zun ipleri onun parmaklarındadır. Bu itibarla bu parmakların sahibini tanımak sadece bir fantezi veya tecessüs meselesi değil, günlük hayatımızın mekanizma­ sını kavramak bakım ından, pratik bir zarurettir. İnsan rulıunun karanlık tarafla­ rının aydınlanması, hiç şüphesiz, ferdi, dolayısıyla sosyal lıayatm daha düzenli bir şekil alm asında esaslı bir âmil olacaktır. İç âlemin önemini kavrayan garp romanı, ondokuzuncu asrın sonlarında bu istikam ete yönelmiş, günden güne büyük gelişmeler kaydetmiştir. Bizim hikâ­ yelerimizde, romanlarımızda psikoloji, esaslı olarak, Servet-i fünun devrinde

3 2 • Tanpiııvir Ü zerine Yazılar

başlar, fakat fazla bir gelişme göstermez. Daha sonraları Yakup f sezgi gücüyle türkülerin ardındaki şüriyeti yakalayarak bize yo­ rumlar, her gözün görem ediği incelikleri, güzellikleri gösterir. Böylece, her za­ man dinlediğimiz türküler bir başka mânâ kazanır: Meselâ, şu satırlarda oldu­ ğu gibi: "Suyun olduğu her yerde, muhakkak çiçeklerin yarım kalmış türküsünü, saçlarının dağınık rüyasını bir edebiyete götüren bir Ophelia vardır. Bu suyun ve aydınhğm ölüm rüyasıdır. Bunun için bir Shakespeare'i beklemeye lüzum yoktur. Shakespeare olsa olsa bu rüyayı bize çözmüştür. Aydınlıkta kabaran her suda bu masal mevcuttur. Nitekim her kıyı şehrinde -nehir veya deniz- daima suyun götürdüğü bir güzel vardır. Eski İstanbul türküsünü hatırlamak lâzım mı?

Güveyi sarayda sarığm düzeltir Gelin gelecek diye yolun gözetir Gelinin saçlarım dalga düzeltir

Huzur, s. 30 - 31 . 12 Aynı e., s - 299.

3 6 6 • ’l anpınitr Ü zerine Yazılar

Böyle saçları dalgalarla düzeltilen, kendi zamanınnız ve rüyalanmızdır. Biz onun çiçekli bir dal gibi suda akışına o kadar alışmışızdır ki, kış günlerinin ka­ palı havası bize onu iade ettiği zaman, kendiliğinden en koyu bir iç âlem dram ı­ na düşeriz, yahut da boşluğun ta kendisine.''’^ "Yayla Türküsü"nün O'nda uyandırdığı çağrışım ve duygu zenginliği, hiç şüphesiz ki his dünyası ve muhtevasının çeşitliliği ile ilgilidir:

"Yaz gelende çıkam yayla başına Kurban olatn toprağına taşma Zâlim felek ağu kattı nşnna Ağam, nerden aşar yolu yaylanın? diye başlayan bu acaip, kudretli ıstırap, hangi ümitsiz gurbetten doğmuştur? Hangi zindanda havasızlıktan boğulduktan sonra, ruh birden bire bu geniş, bu hür havaya kavuşur; bu çimen, taze sağılmış süt, koyun sürüsü, kır çiçeği koku­ sunu, bu dalga dalga-büyük dağlar rüzgârını nereden bulmuştur? Sıla hasreti bu kadar geniş bir bayrağı pek az açmıştır. Ses bir kartal gibi süzülüp yükseldikçe ruhumuzu da beraberinde sürüklüyor. Yolda sevdiklerini eke eke, kendini 5uşehri'nde veya Sivas'ta bulmuş hangi bîçare, sadece hatırlamanın kuvvetiyle bu yüksekliklere erişti?''’'^ Tanpınar'ın kaleminde "Yıldız Türküsü" de kozmografya-tahh m ünasebe­ tinden doğan esrarlı hurafeler arasmda yorum kazanır: "Bu türküde insan sesi yıldız panitılarıyla, onlann bu iklimde her şeye sindir­ dikleri talih sezişiyle, bir nev'i hurâfeyi andıran bir korkuyla dolup boşalır Sonu­ na doğru çeşit çeşit renkler her yanınızı esrarlı bir şafak ışığıyla sararlar. Bir billûr prizmada önırüıt rüyasını seyredersiniz. Sözlerinde sert, hoyraL Tanrı çehresiyle geçen Kervankıran'a rağmen bu türküde hiç bir büyüklük kaygısı yoktur. Daha ziyade, penceresinden ayı ilk defa gören bir çocuğun mırıldandığı gibi, yan du­ aya, yan türküye benzer, l'akat, belki de bunun için bizi sırrın tâ ortasına a ta r ."i5 Tanpınar, "Odasına varılmıyor köpekten" sözleriyle başlayan "hayâsız oyun havası"nı dinlerken sözün ve nağmenin ardındaki asıl hikâyeyi keşfe çalışır: "Bu türkünün havası ve ritmi kadar ten hazlannı zâlim ce tefsir eden başka eserimizi tanımadım. Sanki bütün ömrünü en temiz ve saf dualarla hep başı sec­ dede geçirdikten sonra nasılsa bir kere günah işleyen ve artık bir daha onu unu­ tup hidâyet yolunu bulamayan ve en keskin pişmanlıklar içinde hep onu düşü-

Ya^nritğını Gibi, s. 122. Beş ŞcUiv, s. 55. ^5 A ıjm c.,s.58-59.

T a n p ın a r ve T ürk ü ler • 3 6 7

nen ve hatırlayan bir lânetli velî tarafından uydurulmuştur. O kadar ten kokar ve yıkıcı günahın arasından o kadar büsbütün başka şeylere, artık hiç erişeme­ yeceği şeylere kanat açar."'* Tanpınar'ın söz konusu ettiği türküler bunlardan ibaret değildir. Meselâ, "Gezi bağlarında bir top gülüm var" türküsünü "h iç farkedilm eden yutulan bir avuç zehir"e benzetir.^^ Alâiyeli Ahmet'in söylediği türkülerin insanda değişik ilişler uyandırdığmı belirtir. Onları dinlerken olduğunuz yerde hiç görmediği­ niz insanlara dost olur, bilm ediğiniz ölülerin başında beklerdiniz. Bilmediğiniz gidenlere ağlardınız."^8 Süleym an Bey'in türkülerini dinlerken insan kendini büyük dağ başlarında rüzgârların elinde hırpalanırken görm ek ister.ı^ Onun türkülerinden biri de "Tuna'nın Evleri"dir.2i>

Huzur i-omanında "Bulut gelir pâre pâre" diye başlayan Rumeli türküsünün tamamı yer alır. Roman kahramanlarının bu türkü hakkındaki duygu ve düşün­ celerine yer verilir.^’ Bunlardan başka yazarın -canlandırm a kudretine hayran olduğu- Sarı GeHn ile Ey Gâziler ve Yemen Türküsü de söz konusu edilen türküler arasında sayıla­ bilir. Son olarak Onun "m ahallî klâsik" diye vasıflandırdığı Billur Piyâle'den-de bahsetmek lâzımdır: "Bin türlü acemiliği, saflığı içinde, bu küçük parça baştan aşağı incelik, zevk, lezzettir. Gerçekten billur bir kadeh. Belki büyük bir geleneğin son tezgâhında yapıldığı için küçük b ir çatlaklığı, tadını artıran bir donukluğu var. Fakat, mese­ lâ Bihzâd'ın elinden çıkmış bir minyatür kopyası gibi bütün bir tarz, bütün bir edadır. Asıl güzel tarafı, bu küçük billurdan bütün zevki, hayatı, düşünceyi, za­ man telâkkisini fışkırtan bestedir."^^ Sonuç olarak, Tanpınaı'ın söz ve nağme olarak ele alıp yorumladığı türkü­ lerde sanatkâr duyarlılığı ile şiiriyeti yakaladığı; onlarm karakteristik yanı ve mahiyeti hakkında düşündüğü; bilhassa arka plândaki hikâyeye intikal ederek A nadolu'nun iç romanına ulaştığı söylenebilir. O, bu hususları makale ve dene­ m elerinde işlediği gibi, romanlarında da kahramanlarının ve vak'anın yapısına uygun olarak fonksiyonel şekilde kullanmıştır.

(Millî Kültür, sayı 44, Mart 1984, s. 44-47).

Aifiıt e., s. 104-105. s. 104. A hm et H am di Tanpınar, Sahnenin Dışındakiler, İstanbul 1972, N akışlar Yayınevi, s. 239. 19

e., s. 49.

20 Aynı e., s. 50. Ayrıca bkz. Yaşadığım Gibi, s. 47. 21 Huzur, s. 275-276. 22 Beş Şehir, s. 58.

NE İÇİNDEYİM ZAMANIN... Melih Cevdet Anday

Ahm et Hamdi Tanpmaı'ın 25. Ölüm yıldönümü dolayısıyla geçen hafta Çar­ şamba akşamı televizyonda dramatik bir belgesel vardı, yazık ki izleyemedim. Belki de iyi oldu izleyemeyişim, çünkü filmin hem dramatik hem belgesel oldu­ ğunun söylenm esi biraz aklım ı karıştırdı. Tanpınar'ın gençliğini Hakan Dikmen, daha sonraki yıllarını ise Selim Naşit canlandırıyor diye yazılı idi gazetede. Na­ sıl olur, sanatçımızın yüzü, sesi, boyu bosu daha belleklerden silinmiş değil ki! Kimi gün onunla karşı karşıya olduğumu kurarım da, bütün kişiliği ile geliverir gözlerimin önüne; öz niteliğinin, ırasının gücündendir bu. Ya televizyondaki oyuncularımız bu imgeyi bozar, dağıtırlarsa? Belleklerde yalnızca adı kalm ış ta­ rihsel kişiler için bu tür bir canlandırma rahatsız edici olmayabilir, ama Tanpınar için güç, çok güç! Kimse kendisini ona benzetemez, çünkü kim seye benze­ mezdi o. Ahm et Hamdi Tanpınar, değeri öldükten sonra anlaşılmış ozanlarımızdan, yazarlarımızdan biridir. Bu söz ya da buna benzer sözler eskiden bütün sanatçı­ lar için bol keseden kullanılırdı ve elbet yanlış olurdu böyle denmesi. Çünkü de­ ğeri öldükten sonra anlaşılmış sanatçı, ozan, yazar, yalnız bizde değil, dünyanın neresine gitseniz, azdır. Ama bunun tersi, demek öldükten sonra unutulma ör­ nekleri boldur. Sözgelişi Abdülhak Hâmid bunlardan biri ve en ünlüsüdür. Onu bugün hiç kim se okumuyor artık, bir adı kaldı ortada. Yanlış anlaşılmasın, Ah­ met Hamdi Tanpınar yaşarken sevilmezdi, sevilmiyordu demek istemedim; tam tersine, dostlarının, arkadaşlarının, öğrencilerinin saygısını, sevgisini kazanmış­ tı, konuşm aları can kulağı ile dinlenirdi, edebiyat, edebiyatımız üstüne yazdık­ ları dikkatle okunurdu. Bu arada XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi adlı büyük yapı­ tı hayranlık uyandırmıştır. Hele dostluğu, arkadaşlığı söz konusu olursa, ona gösterilen saygı ve sevgi daha çok artar. En azından benim için böyledir bu. Şim­ di düşünüyorum da, tanıdıklarım içinde en çok sevdiklerimden biri imiş Ahmet Hamdi Tanpınar. Düşüncelerini yaşayan, bizde ender görülmüş kişilerdendi.

Ne İçindeyim Zamanın... • 369

Onun için "Ö ldükten sonra değeri anlaşılmış sanatçılarımızdan" sözünü ne­ den kullandım öyleyse? Çok açık, şiirlerini, romanlarını düşünerek kullandım. Hele romanları, bir süre sonra genç yazarlarımızca çok tutuldu, hatta göklere çı­ karıldı; dahası onlarda ilerici, solcu bir yaklaşım bulunduğu bile söylendi. Böy­ le midir, değil midir, kesin bir şey söyleyemeyeceğim. Okuduğum ca, Tanpınaf'ın romanlarında roman yazma tekniğine ilişkin bir yenilik, bir kaygı bulamamışımdır; alışılmış, romana benzer, edebiyata benzer bir anlatımı vardır. Ama Tanpınaı^ın romanları için gösterilen bu ilgi, nedense şiirlerine karşı uyanmadı, onun şiirlerini yeniden değerlendirmeye kalkan olmadı hiç. Gerçi kimse için olmaz bizde bu. Alışılan kanılar, yargılar sürdürülür; dahası ölenin yazdıkları bir daha açılmaz. Ama Tanpınaı'ın romanları için böyle olmadı de­ mek istiyorum. Bunların içinde en beğenilen Huzur adlı romaıudır. Am a Saatle­ ri Ayarlama Enstitüsü'nü ya da Mahur Beste’yi ondan daha çok sevenler olduğu­ nu bilirim. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi adb yapıtı ise romanlarından da şiirle­ rinden de çok beğenildi, üstün bulundu, övüldü. Şuraya değin söylediklerim, Alım et Hamdi Tanpınaı'm kültürel kimliğine ilişkin bir im ge uyandırm ıştır sanırım. Edebiyatımızı, özellikle geçen yüzyılki edebiyatımızı çok iyi bilen, karşılaştırmalı düşünebilen, düşüncelerin yaşantılar­ dan doğduğuna inandığı için yaşarcasına düşünen, romanlarında birey-çevre ilişkisine dikkati çeken bir romancı, şiirimizi hececilerin duyarlığından kurtar­ mada payı olan bir ozan. Kameramızı bu has adama biraz daha yaklaştıralım: birkaç yıl Narm anlı H an'da oturmuştu. Beyoğlu'nda karşılaştığım ız bir gün ko­ luma girip beni evine götürdü. Büyük odanın tam orta yerini kaplayan büyük 'masası kifapla, kâğıtlarla karma karışık dolu idi. Bu karışıklık içinden bir kâğıt bulup çekerek bana yarım kalmış bir şiirini okudu. "Yarım kalmış şiirler okun­ maz, bilirim ama ikirriiz de eczacıyız" dedi. Böyle hep yarım kalmış şiirleri var­ dı, düşüncesinde hep onlarla meşgulmüş izlenimini uyandırırdı, şiirle, roman konularıyla yaşardı. O yıllar, gençlik yılları, Tanpınar hangi ozanlarımızın etkisinde kalmış olabi­ lirdi? Düşünecek ne var, elbette Yahya Kem al'in ve Ahm et Haşim 'in. Ama Yah­ ya Kemal, üniversiteden hocası olduğu için onun etkisi daha büyüktü üzerinde. Geçmişimizle, tarihimizle, geçmiş sanatlarımızla ilişkili bir etki idi bu. Ancak Tanpınar buna önem li ölçüde Batı uygarlığının etkilerini katıyordu. Ö yle ki, ko­ nuşmalarında da, yazılarında da geçm iş sanatımızm ünlü kişileri ile, batı sanat­ çılarının adlan yan yana geçer, diyelim Itrî, Bach ile anılır, Levnî, Donatello ile. Ama bunlar arasında benzerlik kurulmaz elbet, kurulamaz da ondan, uygarlık­ lar arası koşutluklara önem verir. Yahya Kem al'in aradığını yaşamak ister şibidir Ahm et Hamdi Tanpınar. Böylesi bir etki ve etkilenme aranacak bir şeydir el­ bet. Çünkü Yalıya Kem al'in ancak temelde kullandığı Batı, yüzeye çıkmış olur böylece.

370 » 'ran p ınaı Ü zerine Yazılaı-

Ahm et Hamdı Tanpmar'ın edebiyatımızdaki yeri kendine özgüdür diyebili­ riz. l^oslum Şükran Kurdakul'un Şairler ve Yazarlar Sözlüğü adlı ansiklopedik yapılmda Ahmet Hamdi Tanpınar'a ayrılmış bölümü okurken, orada biz sözümle karşılaştım, nerede yazm ışım bulamıyorum. Demişim ki Tanpınar için, "...bir akarsuyun hızından ayrı düşerek, nasılsa bir çalıhğa bir taşa takılıp kalmış ora­ cıkta tek başına direnen pırıl pırıl ama gözlerden uzak bir çiçeğe benzer." Ger­ çekten de Tanpınaı'ı edebiyatımızdaki, şiirimizdeki akımlardan birine kolay ko­ lay yeri eş tirem eyiz; aldığı etkiler de onun özgünlüğünü bozmaz. Diyelim "z a ­ m an" Yahya Kem al'de "ölüm "dür, ölümün benzeridir; ama Ahmet Hamdi Tanpınar'da bir "tem a" olur çıkar.

Ne içindeyim zamanın Ne de büsbütün dışında Yekpare geniş bir ânın Parçalanmaz akışında Tanpınaı'ın "zam an "a yabancılaşması, onu egemen tanımasından kaynakla­ nıyor, gerçekte "zam an" farkında olmadan yaşanır ancak. Tanpınar da Necip Fa­ zıl Kısakürek de "zam an "ı kabul etmişlerdir, bütün sıkıntıları da buradan kay­ naklanır, yadsıyam adıklan için ne yapacaklarını bilemezler onu.

Nedir zaman nedir Bir su mu, bir kuş mu? Nedir zaman nedir İniş mi, yokuş mu? (N. F. Kısakürek) "D eniz Ufkunda" adlı şiirde Ahmet Haşim renklerini bulanlar olmuştu.

Deniz ufkunda batan güneş Ve keskin çığlığı kuşların Rabbim bu uğultu, bu ateş Ve bu ümitsiz uçuşların Doldurduğu akşam havası Akşamın mercan dallar gibi Suda olgunlaşan rüyası. Eski bir dedikodudur.

Durgun suya bir bak göreceksin Mehtap iri güller ve senin en güzel aksin

Ne İçindeyim Zamanın... • 371

dizelerinde, Yahya Kem al'in Ahm el Haşim'den, onun

Durgun suya baktım ve dedim ah ölebilsem Madem ki yok ağlayacak mevtime kimsem dizelerinden esinlendiğini söyleyenlere karşı, hiç unutmam, Nurullah Alaç, "O zanm biri durgun suya bakh diye başka hiçbir ozan bakm ayacak mı artık?" diye yazmıştı. Doğrudur, ancak gücünü önceliğinden alan öyle söyleyiş mühür­ leri vardır ki, kendilerini unutturmazlar, kırmızı, kızıl, mercan, yakut da böyledir. Ahmet H aşim 'i ansıtır o an. Ama ne var bunda! H aşim 'le başlayan bir renk gelenekselleşm iş ise, bundan şiirimiz kazançlı çıkmış demektir. Bir görünümün sürüp gitmesi im ge hâzinem izi zenginleştirir. Doğrusu ben.

Gel uzan sevgilim benimle yere dizesi ile,

Başbaşa uzandık günlerce tslak Çimenlerinde yaz bahçelerinin dizeleri arasında hiçbir benzerlik bulamıyorum. Yoksa "Erenköy'de Bahar" şiiri dururken artık o güzel "Bütün Yaz" şiirini okuyam ayacak mıyız? '

Ne güzel geçti bütün yaz Geceler küçük bahçede... Sen zambaklar kadar beyaz Ve ürkek bir düşüncede. Sanki mehtaplı gecede Hülyan, eşiği aşılmaz Bir saray olmuştu bize; Hapsolınuş gibiydim bense, Bir çözülmez bilmecede. Ne güzel geçti bütün yaz. Geceler küçük bahçede. (Cumlmriycl, 6 Şubat 1987).

HOCAM, USTAM: AHMET HAMDI TANPINAR Turan Alptekin

"Büyükannemin melankolisi vardı. Bahtiynrdı, amn nostaljisi vardı. Halk edebiya­ tım, iyi bilirdi. Evimizde masal hâkimdi. Bir kadın vardı; hem çok güzel lürkii söylerdi, hem çok güzel masal anlatırdı." Tanpmar, edebiyat araştırm alannda öne çıkarılan anlamıyla bir halk edebi­ yatına, Baki Süha'nın da behrttiği gibi, ilgisiz görünüyordu. Fakat şehirli yaşa­ yışa ait halk kültürünü iyi tanıyordu. Beş Şehir bunun tanığıdır. Ablası Nigâr H a­ nımın anlattığı masalları da aile içinde not ettirmişti. Kendi el yazısı ile eklediği dikkatleri, bu masalların. Batılı örneklerle karşılaşürmah bir yayınını düşündü­ ğü göstermektedir. Bu hikâyelerin bulunduğu - eski yazı ile yazılmış - defteri bana gösterirken kardeşi Kenan Tanpmar, Hamdi Beyin Tntinâme'yi de çok sevdiğini, hatla ciddi bir yaymını düşündüğünü söylemişti. Pertev Boratav, o güzel baskıh Türk Masalları'r\ı Fransa'dan gönderdiğinde, kitaba ne kadar sevgi ile baktığını biliyorum. Bu yalnız. Necip l-azıl'm gazete­ sinde Tanpmaı^ı töhmetlemek için kullanılan, o yıllarda üniversitede bir baskı yaratılmak isteniyordu, bir dostluğun ilgisi değildi. Zaten N arm anh'da, herkesin evine serbestçe girip çıktığı, Tanpına/ın, her zaman bir yığın dostluğu ve ilişkisi olmuştur. İyi ki Haldun Taner, bu Narmanlı yıllarını yazdı. - Belki de yakında yok olup gidecek. N arm anlı'daki eve benim ilk gidişimde kendisi daha gelmemişti. Dolabı aç­ tık, biraz vermutla elma bulduk. Yolda giderken Kenan Hoca anlatıyordu: "Bir gün Cahit Sıtkı ile dönüş paramız kalmayınca yine ağabeyime gelm iştik." Ve birçok sanatçı dostlar.

Hocnm , U stam : A h m et Hamcli T an p m ar • 3 73

Serbest nazımla yazdığı "A ltın güzeldir" bu yıllarda, Adnan Benk'in yönet­ tiği Küçük Dergi'de, "Son Yağm a", Mesih Akyiğit'in çıkardığı MiUt Mecmua'da yayınlandı. Fakat serbest nazma sanıyorum, Tanpmar yabancılık duyuyordu. Gençleri beğeniyordu, onlara karşı değildi, Orhan Veli'yi, Melih Cevdet'i, Oktay Rifat'ı elbette seviyordu. Başaran ve Özdemir Asaf gibi daha genç şairleri sanırım bi­ rincisini imajları, İkincisini zihinsel yanı dolayısıyla değerlendirmelerinde çok dikkatli davrandığı derslerinde bile söz konusu edecek kadar ilgiyle izliyordu. Ancak, serbest nazm a, kendi şiirinde şüphe ile bakıyordu. O, veznin ve şeklin şairi idi; gençler de onu bu şiir çizgisinde beğeniyorlardı. Rıfat İlgaz'ın Tanpınaf a ithaf ettiği;

"Bu ümitsiz kış akşamlartnda madem ki /Iltk sabahların tahayyülüı/le susmaktasın j Vaktiyle hülyanı dizdiğin ince dalların / Alevrinde ısın" mısralarını unutabilir misiniz? Ahmet Hamdi Tanpınaı'ı ilk olarak bu şiir yıllarında dinledim, O zaman Fındıkh'da bulunan Edebiyat Fakültesi'nin giriş katmdaki soldaki anfide. Ede­ biyat Fakültesi ve Güzel Sanatlar Akademisi öğrencileri ve biraz da bu branşlar­ daki seçkin güzellikler dolayısıyla Teknik Üniversite ile öbür fakültelerden ge­ len gençler, çoğu ayakta, Tanpmar'ın yumuşak-kısık sesini dinliyorlardı. Hoca da kürsüde ayakta konuşuyordu. Fakülteye girdikten sonra da, sert ve zaman zaman sinirli görünüşlü elinde geniş kenarlı gri fötrü ile acele hareketli, koridorda görünmesi ile kaybolması bir olan, belki de henüz milletvekilliğinin havası üzerinde, bana çok esrarengiz ge­ len hocanın, daha çok artist yanının peşinde, üst sınıf öğrencilere ait birkaç der­ sine daha katıldım. Bu derslerde katı çizgileri yumuşatan birleştirici ve ruhları bir potada eritip sonra yeniden şekillendiren bir konuşmanın sırrını gördüm. Yoksa - Tank Buğra'nın da yıllar önce bir bayram karşılaşmamızda söylediği gibi - Tanpmar, ön­ ceden hazırlanm ış düzenli konuşmaların adamı değildi. Bazı günler kendini toparlayam adığı için, bazı günler de direktif verici kesin ifadelerden kaçınma en­ dişesiyle cümlelerini tam am lam adığı anlar bile oluyordu ve hep kendini silmek ister gibi sessizce konuşmaya çalışıyordu. O sıralarda öğrenci arasındaki adı da "A l C apon"du. Bu adın şapkası yü­ zünden verildiğini sanıyordum. Fakat, Kenan Tanpmar H oca'yla bir gün Narm anlı'aki evine gidince gördüm ki, Hamdi Bey, İngilizcesini güçlendirmek için, çoğu Agatha Christie olmak üzere her gece bir polis veya gangster romanı devi­ rip öyle uyumaktadır.

374 • T an p ın a r Ü zerine Yazılar

Zaten uyumak, onun için biraz güç bir olaydı. Gece geç yatar, bazen sigara­ sı kâğıtlajm ın veya bir kitabın üzerinde sönerken uyaklardı. Fakal sabahları, özellikle Güm üşsuyu'ndaki eve taşındıktan sonra, erkenden kalkıyor ve çalışma masasınm başına oturuyordu. Güm üşsuyu'ndaki daireye 1953 Paris yolculuğundan sonra taşındı. Cadde üzerindeki N im et Apartm anı'nda da Abdülhak Şinasi Hisar oturuyordu. Dost­ larından Dr. Safder Tarim'in evi de o civardaydı. Park O tel'e de yakındı. XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Yaz Yağmuru'r\dlar, lız. A. Kabacalı, İstanbul, 1995, s. 36-37. Ancak bu m üm kün olm am if ve roman Ülldi m ecm uasında tef­ rika edildiği şekliyle 1975'te kitnplaşabilmiştir.

O sm anlı İlmiye S ın ıfın ın R om anı: M ahur Beste • 583

yası içinde filizlenen ve köklerim Osmanlı modernleşmesinin kültürel toprağma salan bir aile tarihi olarak da değerlendirilebilir. Gerçekte Tanpınar, modernleş­ me serüveni içinde ilm iye smıfma mensup bir ailenin, yine aynı çevreden gelen diğer ailelerle birlikte uğradığı toplumsal kinilik parçalanmasını. Mahur Beste'nin anlatı dokusuna yerleştirmiştir. Bu açıdan roman, hem bir toplumsal grup olarak ilm iye sınıfına, hem de olup biteni kendi fantastik dünyası içinde izleyen Behçet Bey'e farklı iki hayat tarzının çatışma ekseninden bakar.

M a h u r B e ste 'd e P arçalan m ış K im lik le rin T o p lu m sal Ç erçev esi O larak İlm iy e S ın ıfı Tanpmar, Mahur Beste'de modernleşme tarihimizin geleneksel kimlikleri parçalayan, toplumsal statü basamaklarını altüst eden reformlar dönemini yaşa­ mış ilmiye m ensubu üç karakteri karşımıza çıkartır: İsmail M olla, Atâ Molla ve Sabri Hoca. Her biri Tanzimat sonrası Osmanlı ilm iye sınıfının farklı zihniyet tarzlarını temsil eden bu karakterler, içinde yetiştikleri toplumsal zümrenin m o­ dernleşme hareketi karşısındaki tavrını, üç ayrı eleştiri kalıbı içinde sunarlar. Bu eleştirilerin üzerinde birleştikleri ortak nokta, ilmiye sınıfının toplum içinde ar­ tık eski gücünü koruyamadığı, bunun sonucunda ortaya çıkan kamu hayatında­ ki geleneksel değerler boşluğunun, bütün Osmanlı dünyasını sarsan derin bir bunalıma yol açtığıdır. Mahur Beste'nm sosyolojik açıdan en belirgin karakterle­ rini m eydana getiren bu kadro, toplumsal bunalımın nedenlerini kendi araların­ da tartışarak farklı çözüm ler ortaya koyarlar. Böylece Mahur Beste, "m edeniyet değiştirm esi" üzerinde odaklanan bir sorgulamaya dönüşür.3 Romana bir toplumsal kategori olarak giren ilmiye sınıfına ilişkin Tanpınar'ın bakış tarzını belirleyen düşünce kaynakları, bu noktada büyük önem ta­ şımaktadır. Çünkü bu kaynaklar zaman içinde farklılık gösterm işler ve yazarın Doğu-Batı eksenli "m edeniyet" değerlendirmesi üzerinde karşıt kutuplan tem­ sil etmişlerdir. Kuşkusuz en önemli kaynak, Yahya Kem al'in Dergâh mecmuası çevresinde geliştirdiği, tarih ve kültürün bir toplumsal kimlik mimarı olarak "m edeniyet" kavramım inşa etmedeki rolünü vurgulayan restorasyon düşünce­ sidir. Ancak Tanpma/ın topluma ve gündelik hayata bakış tarzını belirleyen, bir

1930'lu yıllardan itibaren Cum huriyet projesi etrafında şekillenen, bir bakım a bu projeye ruhu­ nu veren tartışm a, "m ed en iy et" eksenlidir. M ahur Bcsfc'nin kültürel zem inini m eydana getiren bu toplum sal soruna Tanpmar, ilk defa "A sıl K aynak" başlıklı m akalesiyle kapsayıcı bir giriş yapm ıştır. Bu m akalede öne sürülen, "B ir yandan tarihî zaruretlerden kudret alan bir irade ile garbe gittik, öbür yandan hakikî cevheri ile bizde konuşm aya başladığı zam an, sesine kulakları­ m ızı kapatm ak im kânsız olan bir m azinin sahibiyiz" şeklindeki görüş, M ahur Bçsfe'nin düşünce program ı hakkm da ilk ipuçlarını verir. Bkz. A .H. Tanpmar, "A sıl K ay n ak ", Ülkü, IV /38 (16 N i­ san 1943), s. 1.

5 8 4 • T i i n p ı n a r Ü :e r in e Yıızılıır

bakıma onun bireysel dünyasının altyapısını meydana getiren bu düşünce mira­ sı, 1940'ların başından itibaren Malkevleri çevresinde kökleşen, Hasan-Âli Yücel'in kişiliğinde kendi kültür programını ortaya koyan CHP ilkeleriyle paralel yürüyecektir.'* Bir diğer önemli kaynak, Ahmed Cevdet P a ş a ' d ı r . s Tanpınaı'ı bu kaynağa götüren ismin ise İbnülemin Mahmud Kemal İnal olması, hem Mnhıır B

A .H. Tanpmar, "Saatleri Ayarlama lînstitüsü", (İstanbul, 1961), sf. 272

23

H. Yavuz, "K ültü r Ü zerine" (İstanbul, 1987), sf. /tY üzerine). Yeni Ufuklar, sayı 121, Haziran 1962, s. 8-11. İlter, Şahap Sıtkı, "Sanat ve Ahmet Hamdi", Türk Dili, sayı 23, Mart 1991, s. 37-39. İlter, Şahap Sıtkı, "Tanpınar", Kudret, 29 Ocak 1962. İmamoğlu, Tuncay, "Ahm et Hamdi Tanpınar"da Süreklilik ve D eğişim ", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 2, Erzurum 2003, s. 131-148. İmzasız, "Abdullah Efendi'nin Rüyaları", Ülkü, sayı 53 Birincikânun 1949, s. 8. İmzasız, "A hm et Hamdi Tanpınar ve İstanbul", Varlık, sayı 1087, Nisan 1996, s. 29-32. İmzasız, "A hm et Hamdi Tanpına/ın Aydınlığı", Millî Kültür, sayı 8, Ocak 1982, s. 1. İmzasız, "A hm et Ham di Tanpınafın Bütün Şiirleri", Yönelişler, sayı 5, Ağustos 1981, s.' 46-47. İmzasız, "Ahm et Hamdi Tanpınaı'ın Yarım Kalmış Romanı; Aydaki K adın", Ter­ cüman, 4 Aralık 1987. İmzasız, "A hm et Hamdi Tanpınar", Yelken, sayı 72, Şubat 1963, s. 18. İmzasız, "A hm et Hamdi Tanpınar", Yelken, sayı 85, Mart 1964, s. 28. İmzasız, "Ahm et Hamdi Tanpınar", Yeni Adam, sayı 257,30 Teşrinisani 1939, s. 6. İmzasız, "Aydaki K adın", İlim ve Sanat, sayı 17, Ocak-Şubat 1988, s. 93. İmzasız, "Bazıları Tanpınar Sever", Pınar, sayı 77, Mayıs 1978, s. 36-39. İmzasız, "Beş Şehir", Tohum, sayı 44, Kasım 1969, s. 20-23. İmzasız, "Beş Şehir", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt I, İstanbul 1977, s. 407-408. İmzasız, "İki Şair H akkında" (Yahya Kcmal-Ahmet Hamdi Tanpınar), İşte, sayı 2, M art 1944, s. 10-11. İmzasız, "Kitaplar: Tan pınardın Şiirleri", Sır, sayı 3 8 ,1 3 Mart 1961, s. 33. İmzasız, "Sen Tanpınaı^dan Ne Anlarsın?", 18 Ocak 2000, (yöneten: Ayfer Tunç, Konuşanlar: Orhan Koçak, Paul Dumont), Sorun Soruda - Sah Toplantıları 1999-2000, İstanbul 2001, s. 183-200.

A h m et Hamcli T an p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 8 0 7

İmzasız, "Şiirler", Düşünen Adam, 23 Ağustos 1961, s. 29-30. İmzasız, "Tanpınar Hoca-Bir Büyük Kayıp D aha", Kim, sayı 187, 31 Ocak 1962, s. 33-34. İmzasız, "Tanpınar İle Yeniden", [Beş Şehi/in yeni baskısı hakkında], ZamanfPazar eki, sayı 80, 9 Temmuz 2000. İmzasız, "Tanpınar ve A taç", Yeniden Doğuş, sayı 17, Haziran 1946, s. 74. İmzasız, "Tanpınar ve H uzur", Milliyet, 1 M ayıs 2000. İmzasız, "Tanpınar, Ahm et H am di", Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi-2, İstanbul 2001, s. 788-792. İmzasız, "Tanpınar'da M usiki" (N. T. Karaca'nın A.H.Tan-pmar ve Musiki adh ki­ tabı hakkında). Kitap Zamanı, 6 M art 2006, s. 59 İmzasız, "Tanpınaı^ı Kaybettik", Yeditepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 2. İmzasız, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VII, İstanbul 1990, s. 377-379. İmzasız, "Zeynep Bayramoğlu ile Ahm et Hamdi Tanpınar Üzerine", Yapı Kredi Yayınları Bülteni, Aralık 2007. İmzasız, Prof. Ahm et Hamdi Tanpınaı'ın Hayat H ikâyesi", Milli Kültür^ sayı 8, Şubat 1982, s. 60-61. İnal, Tanju, "A. Hamdi Tanpınar: Mahur Beste", FDE Yazın ve Dilbilim Araştırma­ ları Dergisi, sayı 13,1984, s. 63-69; İnam, Ahmet, "Türk Şiirinde M istik Yönelim ler", Yeni Dergi, sayı 111, Aralık 1973, s. 25-27. İnci, Handan, "Eşik'te Bir Yazar", Eşik Cini, sayı 3, M ayıs-Haziran 2006, s. 4-6. İnci, Handan, "Tanpınar'ın Nuri İyem 'i / Nuri İyem'in Tanpınaı'ı", Sanat Çevre­ si, sayı 327, Ocak 2006, s. 76-80. İnci, Handan, "Tefrikadan Kitaba H uzur", Huzur, YKY, İstanbul 2000, s. 427-442. İnci, H andan, "Vesika-hk: Elfi Yilın Huzur O kum alan", Kitap-lık, sayı 40, MartN isan 2000, .135-143, İpek, İdil, "O M ütevazıydı, Bizse Çekingen", Akşam-hk, 3 Ocak 2003, s. 10-11. İpekçi, Leylâ, "Baba Olm ak Oğul O lm ak" (Saatleri Ayarlama Ensitütüsü hakkın­ da), Virgül, sayı 91, Ocak 2006, s. 26-29. İpşiroğlu, Zehra, "Gerçeklerden Kaçış Ya Da Özden Yoksun Bir D ünya", [Saatle­ ri Araylama Enstitüsü], Hürriyet Gösteri, sayı 81, Ağustos 1987, s. 32-33. İsen, Mustafa, "Divan Şiirinin Çağdaş Bir Yorumcusu: Ahm et Hamdi Tanpınar", Millî Eğitim, sayı 81, Ocak 1989, s. 43-52; Ötelerden Bir Ses, Ankara 1997, s. 345-362.

808 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

İstanbul Bir Terkiptir (Tanpınaı'ın Doğumunun 100. Yılı İçin Düzenlenen Sergi'nin Katalogu), İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür İşleri Daire Baş­ kanlığı, Aralık 2001. lyenn, Nuri, "H am di H oca", Yeditepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 8. İyem, Nuri, "Tanpınaı'a İlişkin Anılar; Doğu Kültürüyle Yetişm işti", Kitap-hk, sa­ yı 40, Mart-Nisan 2000, s. 111-lV. İyem, Nuri, "Tanpmar'ı A nış", Yeditepe, sayı 84, Nisan 1963, s. 9,14. İyem, Nuri, "Tanpınar", Hür Vatan, 30 Ocak 1962; Tanpınar'dan Haşan Âli Yücei'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 81-83. İzer, Zeki Faik, "Türk Sanatmm Felsefesini Ancak Tanpınar Yazabilirdi", Tercü­ man, 5 Nisan 1986. K., Deniz Aklan, "Peki Sizin Aklınızda Ne Var Sayın Ramiz?: Tanpınar'ın İzinde Bir Karşı-A ktanm Çözüm lem esi", Pasaj, sayı 4-5, Kasım 2007, s. 161-167. Kabahasanoğlu, Vahap, "A hm et Hamdi Tanpınar'dan Abdullah Efendi'nin Rü­ yaları (Bir Tahlil Denemesi) 1-11", Toker, sayı 7, 8, Nisan-M ayıs 1977, s. 16,14. Kabahasanoğlu, Vahap, "Evin Sahibi", Toker, sayı 9, Haziran 1977, s. 10. Kabahasanoğlu, Vahap, "Tanpınar'ın Aydaki Kadın Rom anı", Türk Edebiyatı, sa­ yı 176, Haziran 1988, s. 36-37. Kabahasanoğlu, Vahap, "Tanpınar'ın Gül Şiirinde Sanat Estetiğinin Ortaya Çıkı­ şı", Türk Edebiyatı, sayı 207, Ocak 1991, s. 29-30. Kabahasanoğlu, Vahap, "Yavaş Yavaş Aydınlanan", Türk Edebiyatı, sayı 101, M art 1982, s. 17-19. Kabaklı, Ahmet, "A hm et Hamdi Tanpınar", Türk Edebiyatı, cilt 111, 6.b., İstanbul 1985, s. 235-247. Kabaklı, Ahmet, "Aydınlığı Kıt Gecem iz", Tercüman, 3 Şubat 1963. Kabaklı, Ahmet, "Cum huriyetten Bu Yana Hikâye ve Roman (Ahmet Hamdi Tanpınar), Türk Edebiyatı, sayı 6, 30 Haziran 1972, s. 24. Kabaklı, Ahmet, "Tanpınar ve Şaheseri", Türk Edebiyatı, sayı 147, Ocak 1986, s. 4-9. Kabaklı, Ahmet, "Tanpınar'ın Şiir Dünyası" Tercüman, 19 Ocak 1964. Kabaklı, Ahmet, "Tılsım h Ebediyet", Tercüman, 26 Ocak 1962. Kahraman, Âlim, "Ahm et Hamdi Tanpınaı'ın Eserlerinde Gemi M etaforu", Jour­

nal ofTurkish Stadies /Türklük Bilgisi Araştırmaları II, (Orhan Okay Armağanı), Harvard 2006, s. 95-105. Kahraman, Âlim, "H atıraları Nasıl Okumah Ya Da Belleği Tanpma/a Bir Oyun mu O ynuyor", Kaşgar, sayı 14, Mart 2000, s. 59-68.

A h m et Hamdi T an p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfabeK k) • 809

Kahraman, Âlim, "İk i Şair Türü", Mavera, sayı 100, Şubat 1986, s. 4-5. Kahraman, Âlim, "Tanpmar Yaymcılığı Üzerine Bazı Dikkatler ve Tanpm af m Bilinmeyen İki Yazısı", Kaşgar, sayı 29, Eylül-Ekim 2002, s. 70-85. Kahraman, Âlim, "Tanpınaı'ın Denemeciliği Ü zerine", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, O cak 2002, s. 57-60.. Kahraman, Haşan Bülent, "İki Tutunamayan" (Tanpınar ve Oğuz Atay), Sabah, 22 Aralık 2007.' Kahraman, Haşan Bülent, "Nâzım ve Tanpınar", Radikal, 31 Ocak 2002. Kahraman, Haşan Bülent, "Tanpm afı Unutm ak", Radikal, 31 Ocak 1997. Kahraman, Haşan Bülent, "Yitirilm iş Zamanın Ardında: Ahm et Hamdi Tanpınar ve M uhafazakâr Modernliğin Estetik D üzlem i", Doğu-Batı, sayı 11, Mayıs-Haziran-Temmuz 2000, s. 9-43. Kahraman, M ehm et, "Ahm et Hamdi Tanpınar'ın Tarih G örüşü", Mavera, sayı 14-15, Şubat, M art 1978, s. 33-41, 63-71. Kahraman, Mehmet, "Tanpınaf da Mücerret Tarih", Mavera, sayı 11, Ekim 1977, s. 24-36. Kahraman, Mehmet, "Tanpınaı'm Tarih Görüşü 1-IV", Mavera, sayı 1-4, Aralık 1976, Ocak, Şubat, M art 1977, s. 26-33; 32-36; 60-68; 37-40. Kantarcıoğlu, Sevim, "Edebiyat Eleştirisinde Tanpınar ve Eliot", Hürriyet Göste­ ri, sayı 24, Kasım 1982, s. 76-77. Kantarcıoğlu, Sevim , "Hıozuı'da Aydın Tipi I, II", Milli Kültür, sayı 8-9, Ocak-Şub a tl9 8 2 , s. 22-25,15-18. Kantarcıoğlu, Sevim, "H uzur", Forum, sayı 153-154,15 Ocak-1 Şubat 1986, s. 3336, 36-39; Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm, Ankara 1988, s. 111-138. Kantarcıoğlu, Sevim, "T. S. Eliot ve Ahmet Hamdi Tanpınar"ın Edebiyat Üzerine Düşünceleri I-Il", M illî Kültür, sayı 37-38, Aralık 1982- Şubat 1983, s. 42-48; 27-31. Kaplan, M ehmet, [takdim yazısı], 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 3.b., İstanbul 1967, s. XIV-XV1. Kaplan, M ehmet, "Abdullah Efendi'nin Rüyaları", Tasvir-i Efkâr, 18 İkinciteşrin 1943. Kaplan, M ehm et, "A bdullah Efendi'nin Rüyaları", Türk Dili vc Edebiyatı Ansiklo­ pedisi, cilt I, İstanbul 1977, s. 13-14. Kaplan, M ehmet, "A dem Te H avva", Hikâye Tahlilleri, İstanbul 1979, s. 154-165. Kaplan, M ehmet, "A hm et Hamdi Tanpınar Hakkında Birkaç Söz", [takdim ya­ zısı] Yaz Yağmuru, İstanbul 1972, s. 7-11; Abdullah Efendi'nin Rüyaları, İstan­ bul 1972, s. 7-11.

810 • T a n p ın a r Ü zerine Y;i 2 ilar

Kaplan, Mehmet, "A hm et Hamdi Tanpınar ve Güzel Hserin Üç Temeli", Türk Edebiyatı, sayı 1, 15 Ocak 1972, s. 6-7. Kaplan, Mehmet, "Ahm et Hamdi Tanpınar ve Zam an", İstanbul Belediye, sayı 100, Ocak 1972, s. 18,31. Kaplan, M ehmet, "Ahm et Hamdi Tanpınaı'da Zam an", İstanbul Belediye, Eylül 1971,5. 96. Kaplan, Mehmet, "A hm et Hamdi Tanpınar'ın M ektupları", Hisar, sayı 138, Ha­ ziran 1975, s. 11-13. Kaplan, M ehmet, "A hm et Hamdi Tanpınar", Meydan, sayı 1 5 9 ,3 0 Ocak 1968, s. 20 -21 .

Kaplan, M ehmet, "A hm et Hamdi Tanpınar", Milliyet, 24 Ocak 1972; Edebiyatımı­ zın İçinden, 1978, s. 138-139. Kaplan, Mehmet, "B ir Gül Bu Karanlıklarda", Türk Yurdu, sayı 294, Mart 1961, s. 1-4; Edebiyatımızın İçinden, İstanbul 1978, s. 144-154. Kaplan, Mehmet, "B ir Şairin Romanı: Huzur 1-11", İ. Ü., Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt XII, XIII, Aralık 1962,1964, s. 33-86, 29-42; Türk Edebiyatı Üzerin­ de Araştırınalar-2, İstanbul 1897, s. 361-425. Kaplan, Mehmet, "Bursa'da Zaman Şiiri Hakkında", İstanbul, sayı 3, 1 İkincikânun 1944, 4-5. Kaplan, M ehmet, "Bursa'da Zam an", Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, İstanbul 1975, s. 81-92. Kaplan, M ehm et, "Geçm iş Zaman Elbiseleri'nin Tahlili", Millî Kültür, sayı 3-5, Ağustos-Ekim, 1980, s. 31^34. Kaplan, Mehmet, "H am di Bey'i Nasıl Tanıdım", Dergâh, sayı 1, Mart 1990, s. 20; "Ahm et Hamdi Tanpınaı'a Dair" adıyla. Ülke, sayı 26, Haziran, 1997, s. 93-96. Kaplan, M ehmet, "Kitap Hakkında Birkaç Söz" [takdim yazısı], Yahya Kemal, İs­ tanbul 1982, s. 5-9. Kaplan, Mehmet, "Saatleri Ayarlama Enstistüsü", Hisar, sayı 261, Temmuz 1979, s. 6-7. Kaplan, Mehmet, “Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Çağrı, sayı 4 9 ,1 Şubat 1962, s. 14; Edebiyatımızın İçinden, İstanbul 1978, s. 140-143; Hisar, sayı 261, Temmuz 1979, s. 6-7. Kaplan, M ehmet, "Tanpınar Çok Cepheli Bir Şahsiyetti", Tercüman, 2 Şubat 1981. Kaplan, M ehm et, "Tanpınaı'ın Bir Değerlendirmesi", Bayrak, sayı 48, Haziran 1975, s. 8-10. Kaplan, Mehmet, "Tanpınaı'ın M irası", Türk Edebiyatı, sayı 101, Mart 1982, s. 1517; SuffelKîilfür-Sanat Yıllığı, 1983, s. 163-166.

A h m et Haindi T a n p in a r Üzerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) » 8 1 1

Kaplan, Mehm el, "Tanpınaı'm Şiir Sanatı Hakkında Birkaç Sö z", Bütün Şiirleri [takdim yazısı], İstanbul 1976, s. 5-11/'Tanpınaı'm Şiir Sanalı Hakkında Bir­ kaç Söz", Türk Edebiyah, sayı 195, Ocak 1990, s. 24-25. Kaplan, Mehmet, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Şadırvan, sayı 9, 27 Mayıs 1949, s. 6-7. Kaplan, Mehmet, "Yaşarken Anlaşılmamış, Değeri Bilinmemiş Bir Yazar: Ahmet Hamdi Tanpinar", Tercüman, 25 Ocak 1986. Kaplan, M ehmet, "Yaz Yağm uru", İstanbul, sayı 11, Kasım 1955, s. 7-8. Kaplan, M ehmet, "Yeni Türk Şiirinde Bursa", Türk Yurdu, sayı 249, Ekim 1955, s. 245-249. Kaplan, Sefa, "Tanpinar ve M usiki", Tercüman, 26 Ocak 1986. Kaplan, Sefa, "Yahya Kemal ve Tanpinar Oryantalist m iydi?". Adam Sanat, sayı 217, Şubat 2004, s. 36-41. Kaplan, Sefa, "B ir Rüyadan Arta Kalan: Aydaki K adın", Söz, 8 Aralık 1987. Kaplan, Sefa, "Tanpınaı'm Menderes Ö fkesi", Hürriyet, 1 Mart 2002. Karaalioğlu, Seyit Kemal, "H uzur", Türk Romanları, İstanbul 1983, s. 261-276. Karadeniz, Abdurrahim , "H uzuı'un Saz Parçaları I-II", Hece, sayı 7-8, TemmuzAğustos 1997, s. 54-57; 50-52. Karadeniz, Abdurrahim, "M ektuplarındaki Tanpinar: O Kadar Az Kendimiz Oluyoruz ki!". Hece (A. H. Tanpinar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 61-69. Karakan, A. "Şiir Telâkkisi ve Şiirleri", Gençlik, sayı 2 7 ,1 6 Temmuz 1938. Kaya, İ. Güven, "Tanpinar Öykücülüğüne Eleştirel Bir Bakış", Üçüncü Öyküler, sayı 11, Kış-Bahar 2001, s. 61-67. Kayaalp, Levent, "İm kânsız Babalık" [Mahur Beste ve Saatleri Ayarlama Ensti­ tüsü etrafında bir okuma]. Virgül, sayı 74, Haziran 2004, s. 18-24. Kazıcı, M ustafa H., "Tanpinar Şiiri ve Estetik A çılım ları", Sedir, sayı 4, Mayıs 2002, s. 8-11. Keçeci, Uğur, "Tanpmar'ı Anlama Çabalarına İddialı Bir Katkı: H BK!", Birikim­ ler, sayı 6, Ekim -Kasım 2000, s. 119-123. Kefeli, Emel, "A hm et Hamdi Tanpınaı'm Şiirlerinde Renklerin Dili: Beyaz ve M avi", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpinar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 57-60. Kefeli, Emel, "Tanpınaı'm Hayal Dünyasında Yaşadığı Coğrafya'nın İzleri", Top­ lumbilim (A. H. Tanpinar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 103-106. Kerman, Zeynep, "A hm et Hamdi Tanpınaı'da Resim ve Musiki: Tvlâhur Sula­ rında Tutuşan G em i'", Türk Edebiyatı, sayı 394, Ağustos 2006, s. 34-38.

812 • T an p in ar Üzerine Yazılar

Kerman, Zeynep, "A hm et Hamdi Tanpına/m Edebiyat Tarihi Hakkında Bazı Görüşler", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpmar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 71-78. Kerman, Zeynep, "A hm et Hamdi Tanpınar'ın Edebiyat Tarihi'ni Yeniden Okur­ ken", Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara 2004, s. 253-260. Kerman, Zeynep, "Büyük Yorumcusu Mehmet Kaplan'a Göre Ahmet Hamdi Tanpmar", Türkiye, 17 Şubat 1989. Kerman, Zeynep, "H uzur Romanında M usiki", Töre, sayı 131, Nisan 1982, s. 2428; Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri, Ankara 1998, s. 203-208. Kerman, Zeynep, "M ektupları ve Hatıralarıyla Ahmet Hamdi Tanpm ar", Der­ gâh, sayı 37, M art 1993, s. 12-13. Kerman, Zeynep, "Tanpinar ve Paul Valery", Türk Edebiyatı, sayı 1, Ocak 1972, s. 12-13. Kerman, Zeynep, "Tanpınar'a Göre Yahya Kem al", Yahya Kemal Beyath Semineri - Bildiriler, Ankara 1985, s. 91-97. Kerman, Zeynep, "Tanpınar'ın Mektuplarının Peşinde", Türk Edebiyatı, sayı 121, Kasım 1983, s. 50-51. Kılıç, Latife, "H ikâye Yazan Olarak Ahmet Hamdi Tanpinar", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 21, Erzurum 2003, s. 129-145. Kırayoğlu, Mithat, "Kent ve Ozan/Tanpınar ve Bursa", Türkiyemiz, sayı 57, Şu­ bat 1989, s. 39-52. Kırımh, Bilâl, "B ir Aşk Romanı: H uzur veya Ben Neyim ve Bu Hal Neyin N esi?" Türklük Bilimi Araştırmaları, sayı 19, Bahar 2006, s. 343-362. Kırzıoğlu, Banıçiçek, "Tanpınar'da Zaman Nüvesi I-II", Türk Edebiyatı, sayı 263264, Eylül-Ekim 1995, s. 21-24; 53-54. Kocagöz, Sam im , "A hm et Hamdi Tanpmar H ocam ", Unutulmayan Öğretmenler (Haz. Zeki Sanhan), Ankara 1984, s. 76-79. Koç, Hamdi, "Benim Kahramanım: Ahmet Hamdi Tanpinar", Sizin Kahramanınız Kim?, (Editör: M.A. Dağıstanlı), NTV Yayınları, İstanbul 2007, s. 269-277. Koç, Murat, "A hm et Hamdi Tanpinar ve İstanbul'un Fethi", Kubbealtı Akademi Mecmuası, sayı 3, Temmuz 2003, s. 62-71. Koç, Murat, "A hm et Hamdi Tanpınaı^m Roman ve Hikâyelerinde Kıyafet-Karakter İlişkisi Üzerine Bir Denem e", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpinar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 79-88. Koç, Murat, "Bir Sanatkârın Mektupları 1-H", Türk Edebiyatı, sayı 236-237, Haziran-Temmuz 1993, s. 55-56; 46. Korkmaz, Alâaddin, "Bursa'da Zaman Çerçevesinde Bir Şair Bir H ikayeci", Do­ ğuş Edebiyat, sayı 28, Mart 1985, s. 21-22.

A h m et Ham di T a h p ın a r Üzerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 813

Korkut, Ece, "Tanpm aı'ın Şiir Dili ve Evreni", A.H.Tanpmar Şiiri ve 2002 Bursa Şi­ irleri, İstanbul 2003, s. 49-60. Koksal, Ahmet, "Tanpmar'da Zam an", Vatan, 25 Haziran 1961. Köroğlu, Erol, "A hm et Hamdi Tanpmar ve İstanbul", Varlık, sayı 1087, Nisan 1998, s. 29-32.' Köroğlu, Erol, "A hm et Ham di Tanpmar'm Zaman A nlayışı", Cogito, sayı 11, 1997, s. 201-222. Köroğlu, Erol, "H ayata Çok Yaldızlı Bir M azi Aynasından Bakmak; Sahnenin Dışındakileı'de Bugünü Yaşamanın İm kânsızlığı", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpmar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 89-100. Köroğlu, Erol, "Tanpmaı'a Göre Ahmet Midhat; Esere Hayattan Girmek yahut Eseri Hayatla Yargılamak", Merhaba Ey Muharrir - Ahmet Midhat Üzerine Eleş­ tirel Yazılar, (Haz.: Nüket Esen - Erol Köroğlu), İstanbul 2006, s. 329 - 337. Körükçü, Mehmet, "Beş Şehir", Varlık, sayı 329, Kasım 1947, s. 20. Körükçü, Muhtar, "A hm et Hamdi Tanpınaı'm Son Romanı: Hiazur", Varlık, sayı 373, Ağustos 1951, s. 11-12. Kum, Burhan, "D önüp Resmi Okumak- Doğumunun 100. Yılında Ahm et Ham­ di Tanpmar'm An'ısına", Türkiye'de Sanat, Mart-Nisan 2001, sayı 48, s. 20-25. Kumsar, İsmail Alper, "Zam an Eksenli Medeniyet Buhranı ve İroni / Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Tanpmar", Kırklar, sayı 10, Ocak-Şubat 2005, s. 29-39. , Kurdakul, Şükran, "A hm et Hamdi Tanpınaı'm Öykü ve Rom anları", Toplum ve Bilim, sayı 4, M art 1978, s. 63-71. Kurdakul, Şükran, "14. Ölüm Yıldönümünde Ahm et Hamdi Tanpm ar", Milliyet Sanat^ sayı 169, 30 Ocak 1976, s. 30. Kurdakul, Şükran, "A hm et Hamdi Tanpmar'm Şiiri", Cumhuriyet, 24 Ocak 1976. Kurdakul, Şükran, "A hm et Hamdi Tanpmar'm Şiiri", Çağdaş Eleştiri, sayı 8, Ekim 1982, s. 38-41. Kurdakul, Şükran, "Şair Ahmet H am di", Yelken, sayı 60 Şubat 1962, s. 3. Kurnaz, Cemal, "Tanpmar ve Türküler", Millî Kültür, sayı 44, M art 1984, s. 4447; Türküden Gazele, Ankara 1997, s. 11-21. Kurt, Mustafa, "Muhatabını Arayan Bir Mektup", Hece, sayı 52, Nisan 2001, s. 33-36. Kurt, Mustafa, "Tan/punar Şürleı^'in İzinde", Hece, sayı 50, Şubat 2001, s. 31-41. Kurtuluş, Hakkı, "Tanpm aı'a M ektup", Kitap-lık, sayı 84, Haziran 2005, s. 10-11. Kurukafa, Vedat, "M ahur Beste Üzerine Bir İnceleme ve Çözüm leme Deneme­ si", Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Malatya 2001, sayı 4, s. 133-144. Kutlu, M ustafa, "Cum huriyet Aydınlarının H uzursuzluğu", [Huzur'un sahne­ lenmesi üzerine]. Yeni Şafak, 23 Ekim 1997.

814 • T iin p ın ar Üzerine Yazıhır

Kutlu, Mustafa, "H uzur", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt IV, İstanbul 1981, s. 280-281. Kutlu, Mustafa, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Hisar, sayı 175, Temmuz 1978, s. 11-14. Kutlu, Mustafa, "Tanpmaı'm Yalan Dünyası", Yönelişler, sayı 22, Nisan 1983, s. 1-7; Saatleri Ayarlama Enstitüsü, 2.b., İstanbul 1987, s. 332-339. Kutlu, Mustafa, "Türküler ve Şiirim iz", Yeni Şafak, 25 Ocnk 1995. Kuyaş, Nilüfer, "H uzursuz Miras: Suat'ın M ektubu", Entelektüel fE'nin ilâvesi), sayı 35, Şubat 2002, s. 35-36; Başka Hayatlar, İstanbul 2003; Hece, (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2.b., Ağustos 2006, s. 63-66. Kuyaş, Nilüfer, "Tanpına/ın Huzur Romanı 50 Yaşında - Huzursuz M iras", Mag (NTV Dergisi), Şubat 2000,118-120. Kütükçü, Tamer, "Kim likleri Ayarlama Enstitüsü", Bâbtali Kültür Dergisi, Ocak 2001, s. 76. Külükçü, Tamer, "Tanpınar, Moderni te ve M ekân", Tiirk Edebiyatı, sayı 339, Ocak 2002, s. 22-24. Kütükçü, Tamer, "Tanpınaf ın bir Hikâyesinde Mekânm ve Mekânsal Unsurla­ rın Kültürel Dolayım ı", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İs­ tanbul 2006, s. 183-192. Kütükçü, Tamer, "Tanpınar'm Yaz Yağmuru Hikâyesinde M ekânın Kurgulanışı", Türk Dili, sayı 597, Eylül 2001, s. 277-283. Lekesiz, Ömer, "B ir Yol", Hece, sayı 2, Şubat 1997, s. 34-29; Türk Edebiyatında Chjkii-2, İstanbul 1998, s. 145-178. Lekesiz, Ömer, "Tanpınar Nereden ve Nasıl Bakar?", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 75-83. Mercanhgil, Muharrem, "Ahm et Hamdi Tanpınar Bibliyografyası", Yeni Yayın­ lar, sayı 5, M ayıs 1967, s. 97. Mignon, Laurent, "Tanpınar Kadar Yenilikçi O lm ak", Varlık, sayı 1197, Haziran 2007, s. 24-25. Miskioğlu, Ahmet, "Ahm et Hamdi Tanpınar Ü stüne", Türk Dili Dergisi, sayı 76, Ocak 2000, s. 1-4. Miyasoğlu, M ustafa, "Üç Büyük Romancı" (Safa, Tanpınar, Buğra), Türk Edebi­ yatı, sayı 298, Ağustos 1998, s. 15-16; Berceste, sayı 19, Ocak 2004. Moran, Berna, "Bir Huzursuzluğun Romanı; Huzur", Birikim, sayı 46-47, Aralık 1978-Ocak 1979, s. 111-122; Tiirk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul 1983, s. 227-251. Moran, Berna, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü'’, Birikim, sayı 37, M art 1978.

A h m et Hamdi Tunpm nr Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 815

Moran, Tatyana, "Orhan Pam uk Versus Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet Kitap, 25 N isan 2002. Moran, Tatyana, "Tanpmaı^a İlişkin Anılar: Bu Aşkı Yaşamasaydım H uzuı'u Ya­ zam azdım ", Kitap-hk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. Vl-VII. Mutluay, Rauf, "M ahur Beste", Cumhuriyet, 26 Haziran 1975. Mutluay, Rauf, "Ö lüm ün Terbiyesi", Cumhuriyet, 9 M ayıs 1976. Necdet, Ahmet, "Tanpınafd a Uyanm ak", Ortaklaşa, sayı 3, Haziran 1982, s. 6-7. O. s. O-, "B ir M anzumeye D air", (Bursa'da Zaman), Çmarallı, sayı 121, 15 Sonkânun 1944, s. 8-9. O. s. O., "Şiir Tenkidi-Ahmet Hamdi Tanpmaı'ın Bir M anzum esi", Çınaraltı, sa­ yı 119,1 Sonkânun 1944, s. 8-10. Obal, Rafet, "H uzu r", Yelpaze, 13 M ayıs 1953. Oğuzcan, Ümit Yaşar, "A hm et Ham di Tanpmar", Yelpaze, 6 M ayıs 1964. Oğuzertem, SüJıa, "Fictions of Narcissism: M etaphysical and Psychosexual Conflicts ın the Stories of Ahmet Hamdi Tanpm ar", The Turkish Etudies /4ssociation Bulîetin, Septem ber 1990, Vol. 14, N um ber 2, pp.223-233, USA. Oğuzertem, Süha, "H asta Saatler, Bozuk Sıhhatler; Enstitü Sorununa Babasız Bir Yaklaşım", Defter, sayı 23, Bahar 1995, s. 65-83. Oğuzertem , Süha, "Vesika-lık: Gizemli Bir 'Yaz Gecesi'nde Freud, Joyce ve Tanpınar", Kitap-lık, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 99-112. Okay, M. Orhan, "Tanpınaı'a İlişkin AnılanAğaçların, Denizin Dilinden Anlar­ d ı", Kitap-lık, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. VIII. Okay, Orhan, "A hm et Hamdi Tanpmar ve Rüyalar H ikâyesi", M illî Kültür, sayı 44, M art 1984, s. 53-58; Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstanbul 1987, s. 219-225. Okay, Orhan, "Beş Şehir", Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt V, İstanbul 1992, s. 547-548. Okay, Orhan, "B ir M onografi Denemesi: Ahmet Hamdi Tanpmar I-V IIl", Dergâh, sayı 24-30,32, Mart-Eylül, Kasım 1992, s. 8-9. Okay, Orhan, "H uzur: Yüzbinlerce Ruh Bir  ra f ta". Hece (Türk Romanı Özel Sa­ yısı), sayı 65-67, Mayıs-Temmuz 2002, s. 591-599. Okay, Orhan, "H uzu r", Diyanet Vakfı İslÂm Ansiklopedisi, cilt XVIII, İstanbul 1998, s. 439-441. Okay, Orhan, "İk i Ölüm Yıldönümünde İki M izaç", [Mehmet Kaplan ve Tanpınar]. Zaman, 28 Ocak 1996; Silik Fotoğraflar, İstanbul 2001, s. 80-85. Okay, Orhan, "Kaderin Eşiğinde Tanpmar", Hece (A. H. Tanpmar özel sayısı), sa­ yı 61, Ocak 2002, s. 7-14.

816 • T an p m a r Ü zerine Yazılar

Okay, Orhan, "Ölüm ünün 25. Yılında Ahmet Hamdi Tanpmar: Hayatın Batısın­ dan Şiirin Doğusuna", Zaman, 26 Ocak 1987; Sanat ve Edebiyat Yazdan, İstan­ bul 1990, s. 214-218; Edebiyat ve Kültür Dünyamızdan, Ankara 1991, s. 192-199. Okay, Orhan, "Politika Batağmda Derbeder Bir Şair: Ahmet Hamdi Tanpmar", Hece, sayı 90-92, H aziran-Ağustos 2004, s. 497-505. Okay, Orhan, "Şiirler, Romanlar veA kadem ik Yorgunluklar Arasında On Doku­ zuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 13-20. Okay, Orhan, "Tanpmar, Ahm et H am di", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VIII, İstanbul 1998, s. 225-232. Okay, Orhan, "Tanpına/dan Acı Bir İroni: Acıbadem 'deki K öşk", Yedi İklim, sayı 1, Nisan 1992, s. 8-10. Okay, Orhan, "Tanpınar'ı Yetiştiren Sosyo-Kültürel Ç evre", Kaşgar, sayı 24, Kasım-Arahk 2001, s. 21-30. Okay, Orhan, "Tanpına/ın Hikâyeleri Üzerine N otlar", Hece, (Türk Öykücülüğü Özel Sayısı), sayı 46-47, Ekim-Kasım 2000, s. 176-181. Okay, Orhan, "Tanpmar'ın Rüyalar Dünyası", Kaşgar, Ocak-Şubat 2002, sayı 25, s. 29-35; Doğumunun 100. Yılında Ahmet Haindi Tanpmar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 101-106. Okay, Orhan, "Türk Süslem e Sanatları Karşısında Tanpmar", Kaşgar, sayı 33, M ayıs-Haziran 2003, s. 94-98. Oker, CeliI, "Ölüm ünün Ondördüncü Yılında Ahmet Hamdi Tanpmar'ı Kimden Sorm ah", Politika, 25 Ocak 1976. Oktay, Ahmet, "Özel Olarak Tanpına/da, Genel Olarak Karşı-Yazın'da Üslup Sorunu Ü zerine", Yazı, sayı 4-5,1979, s. 4-5; Bir Arayışın Yazıları, Bir Yazının Arayışları, İstanbul 1981, s. 21-50. Oktay, Ahm et, "Tanpmar Üzerine", Milliyet, 17 Şubat 1987. Oktay, Ahmet, "Tanpmar, Ahm et H am di", Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (1923-1950), Ankara 1993, s. 1247-1266. Oktay, Ahmet, "Tanpmar: Bir Tereddüdün A dam ı", Defter, sayı 23, Bahar 1995, s. 49-61. Okur, Enver, "M ektuplarda Yaşayan Tanpmar", Dergâh, sayı 139, Eylül 2001, s. 14-18. Okuyucu, Cihan, "Tanpm aı'm Klasik Türk Edebiyatı H akkm daki Görüşleri", Berceste, sayı 38, Ağustos 2005, s. 10-15. Onaran, Mustafa Şerif, "Eleştirel Deneme Neye Yarar?" {XIX. Asır Türk Edebiya­ tı Tarihi üzerine. Varlık, sayı 1195, Nisan 2007, s. 44-47.

A h m et Hamdi T an p m ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfab e tik ) • 8 1 7

Oral, Mustafa, "A hm et Hamdi Tanpmar'm Anlatı Sanatmda Antalya: Akdeniz'e İnmenin Anlamı Üzerine Düşünm ek", Folklor/Edebiyat, sayı 48, 2006, s. 227236. Orhan, Selçuk, "Rom anın Mihveri Tanpmar m ı Proust m u?". Dergâh, sayı 119, Ocak 2000, s. 9-10. Orhanoğlu, Hayrettin, "A hm et Hamdi Tanpmaı^a Mektup 1-2", Dergâh, sayı 55, 5 6 ,5 7 , Eylül-Kasım 1994, s. 9, 14,11. Orhanoğlu, Hayrettin, "A hm et Hamdi Tanpınaı'da Zaman Estetiği", Kültür Dünyası, sayı 2, H aziran 1997, s. 70-73. Orhanoğlu, Hayrettin, "Behçet Bey'den Ahmet Hamdi Tanpınaı'a M ektup", Ada, Yaz 2005, s. 36-37. Orhanoğlu, Hayrettin, "Eserin Macerası Yahut M ağaranın Eşiğindeki Tanpmar", Hece (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 146-154. Oskay, Ünsal, "Benim Kahramanım: Haşan Tahsin Paşa, Yahya Kemal, Ahmet Hamdi Tanpmar, Haydar Rifat Bey, Yusuf Ahlgan, Ece Ayhan", Sîzin Kahrarmntmz kim?, (Editör: M.A.Dağıstanlı), MTV Yaymları, İstanbul 2007, s. 107-111. Ozansoy, M unis Fâik, "Tanpm aı'ı H atırlayış", Hisar, sayı 1, Ocak 1964, s. 6-7. Öksüz, N eslihan, "B ir Şaire Şehir Olm ak", Tanpmar'm Dünyasında Bursa j Taşlar­ da Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 187-195. Önberk, N evin, "A hm et Hamdi Tanpmar'm Hikâyelerinde Rüya M otifi", Erdem, sayı 19, Ocak 1991, s. 229-240. Önberk, Nevin, "A hm et Hamdi Tanpmaı'm Mahur Beste, H uzur ve Sahnenin Dışmdakiler Romanlarmda Tarih ve M illî Kültür M eselelerine Bakış", Er­ dem, sayı 4, Ocak 1986, s. 189-203. Önertoy, Olcay, "Abdullah Efendi'nin Rüyaları'nda Fantastik Ö ğeler", Hürriyet Gösteri, sayı 274, Ekim 2005, s. 58-60. Önertoy, Olcay, "A hm et Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet Dönemi Türk Roman ve Öyküsü, Ankara 1984, s. 81-87. Öneş, Mustafa, "Tanpmar'm Şiiri ve Gizem cilik", Ludingirra, sayı 2, Yaz 1997, s. 56-59. Örgen, Ertan,. "Siyasetin. Durağında .Edebiyatın İçinde Yakup Kadri Karaösmanoğlu, Ahm et Hamdi Tanpmar, Samet A ğaoğlu", Hece, sayı 90-92, HaziranAğustos 2004, s. 536-544. Örik, Nahit Sırrı, "Beş Şehir İçin", Tanin, sayı 1193, 28 Arahk 1946. Öz, Ahmet, "Ârafta Bir Usta: Tanpınaı", BirGün/Kitap, sayı 31, 25 Ocak 2007, s. 4. Özcan, Nezahat, "Tanpınaı'ın M ektuplarına D air", Bilge, Güz 1996, sayı 10- s. 7679.

818 • Tîinpınnr Ü zerine Yazıliir

Özçelik, Mustafa, "Ölüm ünün 25. Yıldönümünde Ahmet Hamdi Tanpmar", İlim ve Sanat, sayı T2, Mart-Nisan 1987, s. 78-80. ÖzçGİik, Mustafa, "Tanpınaı^ın Gözüyle M evlâna", Berceste, sayı 66, Aralık 2007, s. 32-34. Özçelik, Mustafa, "Terkip Fikri Açısından H uzur", Yönelişler, sayı 26, Kasım 1983, s. 18-22. Özdemir, Yaşar Bedri, "Konuşan Mekânlar, Susturulamayan D üşler", Tanpı-

nar'm Dünyasında Bursa /Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 197-215. Özdenören, Alaeddin, "A hm et Hamdi Tanpmar", Mavera, sayı 1, Aralık 1976, s. 24-25. Özen, Saadet, "Bir 'Kahram an'm Gerçek Ö yküsü", Vatan Kitap, sayı 14,11 Mayıs 2005, s. 14-15. Özen, Saadet, "İşte Tanpınaı^a 'H uzuı' Veren N uran", Vatan/Kitap, 1 M ayıs 2005, s. 14-15. Özer, Sevinç, "A. Hamdi Tanpmar: Sahnenin Dışındakiler", Batı Edebiyatları Araştırma Dergisi, sayı 5-6, Aralık 1981, s. 71-78. Özgen, Mutlu, "Bursa'da Zam an", Tabiat ve İnsan, sayı 37, Eylül 2003, s. 33-37. Özgül, M. Kayahan, "Atlantisten Gelen Adam ", Kaşgar, sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 68-87. Özgül, M. Kayahan, "Edib Tanpına/dan Edebiyat Tarihçisi Tanpınaı^a", Hece, (A. H. Tanpmar özel sayısı), genişletilmiş 2. b.. Ağustos 2006, s. 99-114. Özgül, M. Kayahan, "Neredesin Tanpmar?", Irmak, sayı 1, Haziran 1998, s. 6-14; Ludingirra, sayı 6, Bahar 1998, s. 75-83. Özgüven, Fatih, "Ahm et Hamdi Tanpmar^da Erkekler ve Kadınlar... Sahnenin Ü zerinde", Cumhuriyet Kitap, sayı 4 7 ,1 0 Ocak 1991, s. 6-7. Özgüven, Fatih, "N uran'ın Dönüşü", Radikal İki, 17 Eylül 2000; Yeryüzünden Not­ lar. İstanbul 2001, s. 42-45. Özgüven, Fatih, "Tanpınaı'a Bir 'Bakış'", Radikal İki, 6 ö c a k 2002. Özkırımlı, Atilla, "Olağanüstü Bir Öğretici, Şair, Hikayeci ve Rom ancı", Cumhu­ riyet, 24 Ocak 1976; O Güzel İnsanlar, İstanbul 1998, s. 52-57. Özsezgin, Kaya, "Tanpınaı'ın Mektuplarında Resim ve H eykel", Milliyet Sanat, sayı 135, Haziran 1975. Öztaş, s. Cahit, "Tanpmar ve Rüya", Erguvan, sayı 5 ,1 9 8 5 , s. 25-26. Öztop, Şener, "Sanatı Rüya Üzerine Görselleştiren Tanpm ar", Artist-Modern, sa­ yı 6/79, s. 86-87. Öztürk, Haşan "Tanpmar İçin Yazılanlar", Dergâh, sayı 87, M ayıs 1997, s. 20-22.

A h m ec Hamdi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 819

Öztürk, Haşan, "A hm et Hamdi Tanpınar Nasıl Yazar/dı?", Ada, Yaz 2005, s. 103.105. Öztürk, Haşan, "Aydaki Kadın Romanında Yazarlar", Dergâh, sayı 195, Mayıs 2006, s. 6, 22. Öztürk, Haşan, "Doğum unun 85. Yılında Ahmet Ham di Tanpınar", Yeni Forum, sayı 164, Temmuz 1986, s. 33-36. Öztürk, Haşan, "Gündem deki Tanpınar ve Felsefesiz Edebiyatı", Polemik, sayı 58, Ocak-Şubat 1994, s. 8-9. Öztürk, Haşan, "Kendim izi Bilmekle Başlayan Yazar", Radikal İki, 7 Ocak 2007. Öztürk, Haşan, "M ahur Beste'de İnsanların Dünyası", Türk Edebiyatı, sayı 195, Ocak 1990, s. 26-28. Öztürk, Haşan, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nün Yazarları", Dergâh, sayı 208, Haziran 2007, s. 18. Öztürk, Haşan, "Sahnenin Dışındakiler Romanında Yazarlar", Dergâh, sayı 188, Ekim 2005, s. 5-6. Öztürk, Haşan, "Sanatkâr Tanpınar", Türk Edebiyatı, sayı 159, Ocak 1987, s. 61-63. Özlürk, Haşan, "Sükût Suikastma Kurban Giden Adam: Tanpınar", Yeni Şafak, 22 Haziran 1995. Öztürk, Haşan, "Tanpınar Yaşadığı Gibidir", Dergâh, sayı 58, Aralık 1994, s. 8 ,9 . Öztürk, Kâmil, "Tanpınaı'a Göre Yahya Kem al", Diriliş, sayı 3, Mayıs-Haziran 1966, s. 29-32. Öztürk, Serdar, "Tanpınar'ın Oyun Dünyaları: Sinem a-Enstitü-Kıraathane", Top­ lum ve Bilim, sayı 106, 2006, s. 155-173. Öztürk, Veysel, "Tanpınar'da Sanatın M eşrulaşm ası", Parşömen, sayı 1, Kış 2006, s. 1-22. Öztürkmen, Ömer, "Tanıdığım Şairler-3: Rüya Şairi ve Şiirin Rüyası Bir Dev: Ah­ m et Hamdi Tanpınar", Orta Doğu, 5 Ağustos 1975. Özyalçıner, Adnan, "Huzur'un H uzursuzluğu", Yeni a, sayı 13, Nisan 1973, s. 3. Pamuk, Orhan, "A hm et Hamdi Tanpınar ve Türk M odernizm i", Defter, sayı 23, Bahar 1995, s. 31-45. Pamuk, Orhan, "A hm et Hamdi Tanpınaı'ın Bitmemiş Romanı Aydaki Kadın-İki Dünya Arasında Kararsız", Cumhuriyet, 12 Kasım 1987; Öteki Renkler, İstan­ bul 1999, s. 168-171. Pamuk, Orhan, "Şiirde Aradı, Romanda Buldu", Cumhuriyet, 23 Ocak 1992, Öte­ ki Renkler, İstanbul 1999, s. 166-168. Parla, Jale, "Taksim Kabul Etmiş Zamanın Aynası Roman: M ahur Beste", Don Kişot'tnn Bugüne Roman, İstanbul 2000, s. 282-305.

8 2 0 • Tnn pın ar Ü zerine Yazılar

Peremeci, Bilgin, "Tanpınar ve Bıraktıkları", Akşam, 1 Şubat 1962. Perin, Cevdet, "H uzur", Yeni İstanbul, 16 Ocak 1950. Rado, Şevket, "E d ebiyatm ızd a Bir Tenkid H âdisesi", (XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi), Akşam, 9 Nisan 1949, s. 44-55; Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İs­ tanbul 1987, s. 288-314. Sağlık, Şaban, "B ir Şahsî Nizam 'ın Peşinde Estetiği ve Felsefeyi Arayan Adam; Ahmet Hamdi Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 94-119. Salih, Selim, "Tanpınar Cephesinde Yeni Birşey Yok" (Z. Bayram oğlu'nun Hu­ zursuz Huzur ve Tekinsiz Saatler adlı kitabı hakkında). Kitap Zamanı, sayı 23, 3 Aralık 2007. Samsakçı, M ehmet, " 'Yeni DebussyTer Aldım. Behemehal G elin...", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. b.. Ağustos 2006, s. 285-289. Samsakçı, Mehmet, "A hm et Hamdi Tanpınar ve Sinem a", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilm iş 2. b.. Ağustos 2006, s. 195-203. Samsakçı, M ehmet, "Ahm et Hamdi Tanpınaı^da Ses", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 117-123. Samsakçı, Mehmet, "Tanpınaı'a Göre ve Tanpına/da Yeni ve M odern", Dergâh, sayı 199, eylül 2006, s. 17-18. Sarıçicek, M üm taz, "H uzur Romanının Kuruluşunda Yerli ve Yabancı Tesirler", Türk Yurdu (Türk Romanı Özel Sayısı), sayı 153-154, Mayıs-Haziran 2000, cilt 20, s. 235-240. Sarıkaya, Orhan, "İşgal Yıh İstanbul'u ya da Sahnenin Dışındakiler", Kitap Haber, sayı 16, Nisan-Mayıs, s. 44-45. Savaş, M etin, "H uzut'da Ayna M otifi", Dergâh, sayı 149, Temmuz 2002, s. 23. Savaş, Metin, "Tanpınaı'la Sanal Sohbet l-II", Türk Edebiyatı, sayı 337, 338, Ka­ sım, Aralık 2001, s. 33-37; 57-59. Savaş, Metin, "Yerlilik, Değişim ve Küreselleşme Bağlamında Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Dergâh, sayı 141, Kasım 2001, s. 10-11, 15-17. Sayar, Ahmet Güner, "Tanpınaı^da Ülgener Etkisi Var m ı?", (Hilmi Yavuz'a ce­ vap), Türk Edebiyatı, sayı 352, Şubat 2003, s. 60-65. Selçuk, Ali, "...Tanpınar... Gül... Bursa...", Tanpmar'm Dünyasmda Bursa / Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 37-38. Selçuk, Halûk, "Tanpmar'm Başarıh Bir Eseri Daha", [Huzur], Son Havadis, 20 Kasım 1972. Selim, Ahmet, "Önem li Bir M esele", [Huzur'un dili üzerine bir eleştiri]. Zaman, 26 Kasım 1998.

A h m et Hamdi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 821

Sertkaya, Osman F. "A hm et Hamdi Tanpmaı^ı A narken", Hisar, sayı 68, Ağustos 1969, s. 14-15. Sevindi, Nevval, "B ir Zarif Selamdır Şehrin Kelâm ı" [Tanpmaı'ın mektuplarmda Paris] Zaman-Turkmz, 2 Şubat 2003. Şeyda, Mehmet, "Tanpm aı'm İki Yazısı", Yeni Ufuklar, sayı 246, M art 1974, s. 2226. Seyfettinoğlu, M. Budak, "Şiir Sohbeti", Sanat Dünyası, sayı 243, M art 1968, s. 7. Sınar, Alev, "A hm et Hamdi Tanpınar ve Bursa", Kültür ve Sanat, sayı 35, Eylül 1997, s. 10-14; Türk Dili, sayı 566, Şubat 1999, s. 115-125. Sınar, Alev, "Tanpm aı'ın Romanlarında Musiki Temi", Doğu Akdeniz, sayı 1, Ga­ zi M ağusa 1998, s. 107-124. Siaves, B. De, "A hm et Hamdi Tanpınar (Nos Grands-Ecrivains)", Le Journal d'Orient, İstanbul, 19-21 Kasım 1961. Siyavuşgil, Sabri Esat, "H a m d i'p de Kaybettik", Tercüman, 25 Ocak 1962. Siyavuşgil, Sabri Esat, "Yıllarm Tek Eseri", Yeni Sabah, 11 M art 1963. Soysal, Rengin, "Ahm et Hamdi Tanpmaı^ın Kendine Rastladığı A n ", K, sayı 27, Nisan 2007. Su, Hüseyin, "Rüya Gören Ö yküler", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 24-38. Sımat, Halûk, "Tanpınaı^ın Yazmsal Metni, Müzik ve Tsikanalitik Duyarlıkh Ba­ k ış'", Varlık, sayı 1160, Mayıs 2004, s. 68-72. Süreya, Cem al (Hüseyin Karayazı adıyla), "Tanpınar", Su, sayı 14,15 M art 1962, s. 4-5; Toplu Yazılar 1, İstanbul 2000, s. 284-285. Süreya, Cemal, "Tanpm aı'm Şiiri", Politika, 24 Ocak 1976; Uzat Saçlarını Frigya, İstanbul 1992, s. 214-215. Şahin, İbrahim, "H uzur Romanı Etrafında Edebiyat Sosyolojisi Açısından Bir D enem e", Türk Yurdu, sayı 105(451), M ayıs 1996, s. 19-29. Şahin, Mehmet, "Tanpınaı'm Rom ancılığı", Milîi Kültür, sayı 43, Aralık 1983, s. 52-55. Şahin, M ukaddes, "Kupürlere Yansıyan Tanpmar, Kitap-hk, sayı 107, TemmuzAğustos 2007,5.11-14. Şahin, Seval, "B ir Oyun Kurumu: Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 199-227. Şahin, Seval, "Varlık ile Yokluk Arasmda Bir Oyun; Abdullah Efendi'nin Rüya­ ları", Eşik Cini, sayı 9, Mayıs-Haziran 2007, s. 35-47. Şevket, Hıfzı (Rado), "Aydınlık ve Karanlık", Varlık, sayı 36 ,1 İkincikântm 1935, s. 16-18.

822 • T iin p ın ar Ü zerine Yazılar

Şevki, Abdullah, "Toplumumuza Bakış Açısı ve Siyasi Duruşu Y önürden Ah­ met Hamdi Tarpm ar", Hece (A. H. Tanpırar Özel sayısı), genişletilmiş 2. b., Ağustos 2006, s. 93-98. Şişmanoğlu, Şehnaz, "M ahur Beste'de 'A ynaianan 'Eksiklik' Sorunu", E, sayı 41, Ağustos 2002, s. 76-78. Şişmanoğlu, Şehnaz, "Tanpmar İçin Yüz Yazr. Bir Gül Bu Karanlıklarda", Kanat (Bilkent Üniversitesi, Türk Edebiyatı Merkezi Haber Bülteni), Güz 2002, sa­ yı 10, s. 12. Taner, Haldun, "Ahm et Hamdi Tanpmar" Vatan, 28 Ocak 1962; "N e İçindeyim Zamanın N e de Büsbütün Dışında" adıyla. Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi De­ ğil, İstanbul 1983, s. 28-33; "Ahmet Hamdi Tanpmar" adıyla Tanpmar'dan Ha­ şan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 78-80. Taner, Haldun, "En Bereketli Yıllan Narmanlı Yurdundaki Bekâr Odasında Geçti". Milliyet Sanat, sayı 1 4 ,1 5 Aralık 1980, s. 26-28. Tanyol, Cahit, "A hm et Hamdi Tanpmar H akkında", Aramak, sayı 5, 1 Ağustos 1939, s. 6-11. Tanyol, Cahit, "A hm et Hamdi Tanpmar ve Huzur Romanına D air", Yeni Sabah, 4 Eylül 1949. Tanyol, Cahit, "A hm et Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet, 26 Ocak 1962; Tanyınar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 73-77. Tanyol, Cahit, "Beş Şehir", İstanbul, sayı T, Ocak 1947, yıl 4, s. 53-55. Tapmç, Onca, "Yirm i Yıl Boyunca Eksik O kuduk", Radikal Kitap, 20 Haziran 2003, s. 7. Taş, Berrin, "B ir M ücadeleyi Anlamak; Ahmet Hamdi Tanpmar ve Behice Bo­ ran", İnsancû, sayı 30-31, Nisan-Mayıs 1993, Tecer, Ahmet Kutsi, "Ahm et Hamdi Tanpmar", Varlık, sayı 615, 1 Şubat 1964, s. 6-7. Tecer, Ahmet Kutsi, "Eski ve Yeni Edebiyat", Görüş, sayı 2, Eylül 1930, s. 96-107. Tecer, Ahmet Kutsi, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Cumhuriyet, 24 Ocak 1963. Tecer, Ahmet Kutsi, "Tanpına/a Göre Yahya Kem al", Cumhuriyet, 24 Ocak 1965. Tecer, Ahm et Kutsi, "Tanpınaı^m M ektupları", Varlık, sayı 6 1 6 ,1 5 Şubat 1964, s. 8-9. Tecer, Ahmet Kutsi, "Tanpınaı'm Selâm ı", Cumhuriyet, 24 Ocak 1964. Tecer, Ahmet Kutsi, "Tanpınaı'm Şiirleri", Varhk, sayı 549, 1 Mayıs 1961, s. 6-7. Tekşen, Adnan, "Abdullah Efendi Hangisi O lm ah?", Mavera, sayı 104, Ağustos 1985, s. 31-35.

A h m et Ham di T iinpınar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 8 23

Tekşen, Adnan, "Rom ancı Tanpmar Neyin Peşindeydi", Yönelişler, sayı 4, Temm\ız 1981, s. 19-26. Temo, Selim, "Tanpmar Şiirinde Aşkın H alleri", Varlık, sayı 1199, Ağustos 2007, s. 34-38. Tetik, Ahmet, "A . H. Tanpm aı'm Askerliği ve M illetvekilliğine Ait Belgeler", Kitap-hk, sayı 81, M art 2005, s. 60-65. Tevfikoğlu, Muhtar, "A hm et Hamdi Tanpınaı'dan Düşünceler, Görüşler, Özde­ yişler" (Şerif O ktürk'ün kitabı üzerine), Türk Kültürü, sayı 205, Kasım 1979, s. 59-62. Tietze, A., "XIX. A sır Türk Edebiyatı Tarihi", Oriens, cilt X, sayı 2,1957. Tilgen, Nurullah, "A hm et Hamdi Tanpm ar", Sanat Dünyası, sayı 143, 1 Şubat 1962, s. 3. Timur, Taner, "A hm et Hamdi Tanpmar: Eski Değerler-Yeni İnsan", Osmanlı Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik, İstanbul, 1991, s. 311-329. Timuroğlu, Senem, "Tanpınaı'ın Şahsî Miti: Rüya", Varlık, sayı 1124, Haziran 2003, s. 58-59. Tirali, Naim, "E ser ve Evlât", Vatan, 29 Ocak 1962. Tolluoğlu, M eral, "A hm et H am di Tanpm aı'ı Evlendirm ek İstiyorlar", "Tanpın aı'la Babam D arılıyorlar", Babam NuruIIak Ataç, İstanbul 1980, s. 55-57, 65-68. Tolunay, İsmail, "İstanbul'u Nasıl Anattılar" (M.A. Ersoy, A.H.Tanpınar; N.F.Kısakürek). Kitap Haber, sayı 29, Haziran-Temmuz 2006, s. 16-19. Tosun, N ecip, "Yaralı Bilinç'te Müzik, Zaman ve Rüya Estetiği /Ahmet Hamdi Tanpmar Ö ykücülüğü", Hece Öykü, sayı 10, Ekim 2006. Tökel, Dursun Ali, "Tanpm ai'ın Bizim Hikâyemizi Arayışı ve Bu Arayışta Hüse­ yin Su'nun Yeri", Kafdağt, sayı 27, 2004, s. 12-16. Töre, Enver, "Tanpm aı'ın Aktüel Bir Hikâyesi: Teslim ", Türk Edebiyatı, sayı 168, Şubat 1996, s. 53-55. Törenek, M ehm et, "B eş Şehir Etrafında", Dergâh, sayı 152, Ekim 2002, s. 16-18. Törenek, Mehmet, "Füsun ve Tesadüf: Tanpınar'ın Şiir Üzerine G örüşleri", Der­ gâh, sayı 60, Şubat 1995, s. 10-11,17. Törenek, M ehmet, "Rom an ve İnsan", Kalem ve Onur, sayı 8, Yaz 1995, s. 44-47. Tuna, Taşkın, "Evvel Zam an D ışında", [Ne İçindeyim Zam anın şiiri için bir yo­ rumlama denemesi], (Nuriye Akman'Ia röportaj), SabahlPazaı eki, 16 Tem­ muz 2000. Tuncer, Ham di Can, "M üm taz Hiç İyi Değil: H uzuı'da Huzursuzluğun Neden­ leri", Kuram, sayı 14, M ayıs 1997, s. 45-49.

824 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

Tuncer, Hüseyin, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı, cilt I, İzmir 1996, s. 197-209. Tuncer, Salahaddin, "Abdullah Efehdi'nin Rüyaları", îstanbıd, sayı 4, 15 İkincikânun 1944, s. 12-13. Tuncor, Ferit Ragıb, "Tanpınar, Ahmet Hamdi (1901-1962), Yeni Defne, sayı 49, Eylül 1985, s. 5-7. Tunç, Ayfer (Konuşan:), "Vesika-hk: Tanpınaı'ın Bir Kelimesini Bile Feda Etme­ mek Lâzım", (Birol Emil ve Turan Alptekin'le konuşma), Kitap-hk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 123-129. Tural, Sadık Kemal, "Huzur Üzerine", Hisar, sayı 133(208), Ocak 1975, s. 20-21. Turan, Gün, "Edebiyat Takvimi", Türk Edebiyatı, sayı 51, Ocak 1978, s. 30. Tümer, Gürhan, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Mimarlık", Arredamento Mimarlık, Ocak 2005, s. 89-95. Türinay, Necmettin, "Ahmet Hamdi Tanpınar: 1932 Öncesi ve Sonrası", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 84-90. Türinay, Necmettin, "Beş Şehir", Hisar, sayı 156 (231), Aralık 1976, s. 29. Türk, Bahadır, "Doğu Bahçelerinde Batüı Bir Bakışın Huzur(suzluk)u: A. H. Tanpınar ve Türk Muhafazakârlığı", Lzfera/ Düşünce, sayı 34, Bahar 2004, s. 59-65. Türkeş, A. Ömer, "Modern Muhafazakâr; Ahmet Hamdi Tanpınar", BirGün/Kitap, sayı 31, 25 Ocak 2007, s. 6-7. Tüysüzoğlu, Fatma - Bektaş, Tolga, "Ferahfeza Mûcuzesi: 'Huzur" ", Kitap-hk, sayı 63, Temmuz-Ağustos 2003, s. 103-111. Uç, Himmet, "Hep O Şarkı ve Mahur Beste Arasında Bir Mukayese", Îlınî Araş­ tırmalar 13, Aralık 2002, s. 183-190. Uç, Himmet, "Tanpınar ve Kış Bahçesi", Yedi İklim, sayı 159-161, Haziran-Ağustos 2003, s. 47-50. Uçan, Hilmi, "Entelektüelin Kimliği, İşlevi ve Bir Entelektüel Olarak Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. b.. Ağustos 2006, s. 17. Uçkan, Ayşe, "Unutulmayan Kitaplar: Huzur", Kitap Haber, sayı 28, Nisan-Mayıs 2006, s. 90-93. Uçman, Abdullah, (Bir Gül Bu Karanlıklarda kitabı hakkında Alper Çeker ile ko­ nuşma), Varlık, sayı 1136, Mayıs 2002, s. 10-11. Uçman, Abdullah, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Kültürü", Dergâh, sayı 32, Ekim 1992, s. 8-10. Uçman, Abdullah, "Değişen Değerler karşısında Ahmet Hamdi Tanpınar", Tür­ kiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Yeni Türk Edebiyatı Tarihi I, sayı 7, 2006, s. 479-509.

A h m e t Hamdi T a n p ın ar Ü zerine Ynzılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 8 25

Uçman, Abdullah, "Mücevherlerin Sırn", Küap-lık, sayı 53, Mayıs-Haziran 2002, s. 174-178. Uçman, Abdullah, "Niçin Tanpınar, Yeniden", (Konuşan: Seval Şahin), Hürriyet Gösteri, sayı 286, Ocak 2007, s. 7-10. Uçman, Abdullah, "Ölümünün 40. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar", Doğumu­ nun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. s. 107-118. Uçman, Abdullah, "Sahnenin İçindekiler ve Dışındakiler", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 79-94. Uçman, Abdullah, "Tanpınar Üzerine Değerlendirmeler", Hürriyet Gösteri, sayı 236, Nisan 2002, s. 38-41. Uçman, Abdullah, "Tanpınar'ın Hikâyeleri", Hisar, sayı 113, Mayıs 1973, s. 20-22. Uçman, Abdullah, "Tanpınaı'ın Hikâyelerini Yeniden Okurken", Kaşgar, sayı 34, Eylül-Ekim 2003, s. 70-78. Uçman, Abdullah, "Tanpınaı'ın Mirası ve Mehmet Kaplan", Dergâh, sayı 194, Nisan 2006, s. 9. Uçman, Abdullah, "XIX. Asır Türk Edebiyah Tarihi'nin Birçok Bölümünü Ro­ man Gibi Okuyabilirsiniz", (Konuşan: Beşir Ayvazoğlu),Tür^: Edebiyatı, sa­ yı 4000, Şubat 2007, s. 58-63. Uçman, Abdullah, "Yaz Yağmuru", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt Vlll, İstanbul 1998, s. 568-569. Ufuk, Selim, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Türk Yurdu, sayı 70 (416), Haziran 1993, s. 77. Uğurcan, Sema, "Ahmet Hamdi Tanpmar'da Doktor Tipleri", Dergâh, sayı 42, Ağustos 1993, s. 16-18. Uğurcan, Sema, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Gözüyle Yahya Kemal Beyatlı", Dergâh, sayı 69, Kasım 1995, s. 14-15. Uğurcan, Sema, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Romanlarında Çalışan Kadın Tiple­ ri", M illî Kültür, sayı 35, Ağustos 1982, s. 14-19. Uğurcan, Sema, "Tanpınaı^a Şehirlerin Söylediği Tarih", Türklük Araştırmaları Dergisi, sayı 10, Eylül 2001, s. 91-108. Uğurcan, Sema, "Tanpınaı'm Eserlerinde 'Hayat' Kelimesi Etrafında Bir Gezin­ ti", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstan­ bul 2003, s. 119-131. Uğurcan, Sema, "Zihniyetlerin Yansıma Alanı Olarak Tanpınaı'm Romanları", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 95-102. Ulagay, Osman, "Tanpmaı'ın Keşfi", Milliyet, 2 Eylül 2000.

8 2 6 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

Ural, Orhan, "Tanpınaı^a Göre Türk Romanı", Hürriyet Gösteri, sayı 49, Aralık 1984, s. 28-29, 81. Ural, Orhan, "Tanpınar'm Edebiyatımıza Bakışı", Hürrhjet Gösteri, Eylül 1984, sa­ yı 46, s. 24-25. Ural, Orhan, "Yalnızlığı Değil, İnzivayı Seven Tanpınar", Hürriyet Gösteri, sayı 13, Aralık 1981, s. 15. Urgan, Mîna, "Tanpınaı'a İlişkin Anılar; 'Kadın Dırdın Dinlememek İçin Bekâr Kaldım' ", Kitap-hk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. Vll-VlII. Uyguner, Muzaffer, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Mektupları", Türk Dili, sayı 285, Haziran 1975, s. 480-481. Uyguner, Muzaffer, "Beş Şehir", Halkevi, sayı 33, Temmuz 1969, s. 20-21. Uyguner, Muzaffer, "Edebiyat Üzerine Makaleler", Hisar, sayı 74, Şubat 1970, s. 30-32. Uyguner, Muzaffer, "Mahur Beste", Türk Dili, sayı 287, Ağustos 1975, s. 464-465. Uyguner, Muzaffer, "Tanpınar'm Şiirleri", Yeditepe, sayı 42, Haziran 1961, s. 5. Uysal, s. Sami, "Şair-Hoca: Ahmet Hamdi Tanpınar", Varhk, sayı 868, Ocak 1980, s. 15-17. Üzer, Suat, "Yaz Yağmuru-Abdürrezak Efendi", Türk Sanatı, sayı 46, Nisan 1956, s. 10-11. Ülken, Hilmi Ziya, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Vatan, 9 Şubat 1961. Ülken, Hilmi Ziya, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Vatan, 9 Şubat 1962; Tanpınar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 92-94. Ülken, Hilmi Ziya, "Düşünür Bir Şairin Edebiyat Tarihi: 19. Asır Türk Edebiya­ tı Tarihi", Yeni İnsan, sayı 66, Haziran 1968, s. 5-7. Ülken, Hilmi Ziya, "Güneş Altında", Ankara, sayı 13, 1 Eylül 1945. Ünalın, Nevin, "Paris-İstanbul Hattında Mektupları, Anıları, Sanatıyla Ahmet Hamdi Tanpınar", Türkiye Turingve Otomobil Kurumu Bülteni, Eylül 1960; İş, Türkiye İş Bankası dergisi. Ocak 1994, s. 34-36. Ünlü, Mahir-Özcan, Ömer, "Ahmet Hamdi Tanpınar", 20. Yüzyıl Türk Edebiyatı, cilt 2, İstanbul 1988, s. 149-166. Ürgüp, Fikret, "Şair", Yeditepe, sayı 43, Temmuz 1961, s. 4. Ürgüp, Fikret, "Tanpınar'da Abes Duygusu", Yeditepe, sayı 79, Ocak 1963, s. 15. Ürgüp, Fikret, "Tanpınar'ı Anış", Yeditepe, sayı 9, Şubat 1964, s. 11. Ürgüp, Fikret, "Tanpınar'm Bir Sözü", Yeditepe, sayı 63,16-31 Mayıs 1962, s. 15. Ürgüp, Fikret, Tanpınar'm Ölümü", Yeditepe, sayı 60,1-15 Nisan 1962, s. 14-15.

A h m et Haindi T a n p ın a r Ü zerine Y arılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 8 2 7

Üstün, Mustafa, "Tanpınaı'ın 'Antalyah Genç Kız'a Mektubunun Öyküsü", Mil­ liyet Sanat, sayı 854, Temmuz 2007, s, 98-99. Yanar, Işık, "Zaman Algılannda Simge ve Temsil", Hece (A. H. Tanpmar özel sa­ yısı), genişletilmiş 2. b.. Ağustos 2006, s. 232-240. Yardım, Mehmet Nuri, "Dörtbaşı Mâmur Bir Edebiyatçı: Ahmet Hamdi Tanpınar". Unutulmak/an Edebiyatçtlanmtz, İstanbul 2004, s. 99-102. Yardım, Mehmet Nuri, "Tanpmaı'ı Anlamak", Türkiye, 24 Ocak 2000. Yardım, Mehmet Nuri, "Tanpınaı'ı Yeniden Keşfetmek", Eğitim Bilim, sayı 32, Mayıs 2001, s. 60-62. Yardım, Mehmet Nuri, "Yarına Kalan Kitaplar: Tanpınar Yeniden", Size, sayı 319, Mayıs 2000, s. 21. Yavuz, Hilmi, (İrfan Külyutmaz adıyla), "Tanpmarizm'e Dair", Zawıa«/Pazar eki, 70, 30 Nisan 2000. Yavuz, Hilmi, " 'Bir Gül Bu Karanlıklarda' Dolayısıyla Tanpmar ve Ülgener İliş­ kisi Üzerine-I-lI", Zaman, 27 Mart, 3 Nisan'2002; Edebiyat je Sanat Üzerim Yazılar, İstanbul 2005, s. 236-239. Yavuz, Hilmi, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Mektupları", Milliyet Sanat, sayı 132, 16 Mayıs 1975, s. 28. Yavuz, Hilmi, "Aydın Kavramı ve Tanpınaı'ın Huzuı'u Üzerine", Kültür Üzeri­ ne, İstanbul 1987, s. 61-66. Yavuz, Hilmi, "Bir Düşün Adamı Olarak Ahmet Hamdi Tanpınar", Cumhuriyet, 24 Ocak 1976; "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Kültürde Bütünlük Üzerine" adıyla Kültür Üzerine, İstanbul 1987, s, 49-53. Yavuz, Hilmi, "Huzur, Bir 'Müzikal Roman' mı?". Zaman, 31 Temmuz 2002; Ede­ biyat ve Sanat Üzerine Yazılar, İstanbul 2005, s. 101-103. Yavuz, Hilmi, "Huzur", Milliyet Sanat, 18 Mayıs 1973, s. 4. Yavuz, Hilmi, "Kaypak Yanıtlar", [s. Hilâv'a cevap]. Yeni a, sayı 18, Eylül 1973, s. 1,4-5. Yavuz, Hilmi, "Kırtipil Bir Defter", Kitap-îık, sayı 56, Kasım-Aralık 2002, s. 128129. Yavuz, Hilmi, "Sükût Suikasdi", Zaman, 25 Şubat 2000. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar Divan Şiirini Reddetti mi?". Zaman, TJ Haziran 1999. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar ve Bergson, l-II", Zaman, 26 Aralık 2001, 2 Ocak 2002; Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar, İstanbul 2005, s. 240-244. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar ve Heidegger", Est-Non/Birikimler, sayı 2, Ocak-Şubat 2000, s. 21-24; Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar, s. 245-250. Yavuz, Hilmi, "Tanpmar, "Entelektüel Moda' mı?". Zaman, 23 Şubat 2003.

8 2 8 • T an p ın ar Ü zerine Yazılar

Yavuz, Hilmi, "Tanpınar'ın Estetiği", Yeni a, sayı 15, Haziran 1973, s. 1,5; "Ahmet Hamdi Tanpınar'm Estetiği"adıyla. Felsefe ve Ulusal Kültür, İstanbul 1975, s. 56-61; "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Estetiği Üzerine"adıyla, Kültür Üzerine, İstanbul 1987, s. 54-60. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar'ın Solculuğu Efsanesi I", [S. Hilâv'a cevap], Yeni a, sayı 14, Mayıs 1973, s. 1,10-11; "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Marksizm 1-11" adıy­ la, Felsefe ve Ulusal Kültür, İstanbul 1975, s. 36-55; Kültür Üzerine, İstanbul 1987, s. 32-48. Yazan, Ümit Meriç, (Zeynep İdrisoğlu adıyla), "Doğumunun 75. Yılında Tanpınaı'a Sevgilerle", Hisar, sayı 157, Aralık 1977, s. 10-12; Ebediyetin Huzurunda Ahmet Hamdi Tanjjınar, İstanbul 2000, s. 295-300. Yazan, Ümit Meriç, "Depremi Tanpınar'la Yaşamak", Yol Kültürü, sayı 6/7, Ni­ san 1999, s. 120-125. Yazan, Ümit Meriç, "Tanpınar'la Bir Tan Vakti", Türk Edebiyatı, sayı 315, Ocak 2000, s. 10-11. Yazar, M. Behçet, "Edebiyatçılarımızı Tanıyalım: Ahmet Hamdi Tanpınar", Yedigün, sayı 430, 2 Haziran 1941, s. 14,18. Yener, A. Galib, "Tanpınaı'daki Biz - Bizdeki Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar Özel sayısı), genişletilmiş 2. b.. Ağustos 2006, s. 87-92. Yener, AH Galib, "Geçmişin Muhafazası, Postmodern Okuma ve Tanpınar'a Ye­ niden Dönmek", Hece, sayı 87, Mart 2007, s. 12-16. Yener, Ali Galib, "Yazının Yalnızlık Burcu", Virgül, sayı 13, Kasım 1998, s. 38-40. (O. Demiralp'in Kutup Noktası kitabı üzerine) Yener, Ali Galip, "İki Ateş Arasında Bir Yazar", [İki Ateş Arasında adlı senaryosu­ na dair]. Virgül, sayı 18, Nisan 1999, s. 5-7. Yenikale, Ahmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Akademik Çerçeve, ([Türk Poetikası özel sayısı]), sayı 4, Bahar 1995, s. 64-70. Yeşilyurt, Türkân, "Metropol Lirikleri / Tanpınar'ın Kadın Çehreli Şiirlerinde Claude. Monet'nin 'Nilüfer Havuzu Serisi' Adlı Resmini Okumak", Yasak Meyve, sayı 26, Mayıs-Haziran 2007, s. 102-105. Yetiş, Kâzım, "Beş Şehiı'de Tarihî Muhteva", Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı 18, Haziran 1988, s. 24-27. Yetkin, Suut Kemal, "Ataç ve Tanpına/la İlk Tanışmam", Meydan, sayı 568, Ni­ san 1979, s. 25-28. Yetkin, Suut Kemal, "Bir Şiir Dünyası: Ahmet Hamdi Tanpınar", Türk Dili, sayı 115, Nisan 1961, s. 433-436. Yıldırım, Çiğdem, "Tanpınar ve Poe Öykülerinin Ortak Bunalımı ve Ortada Ka­

A h m et Ham di T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (A lfa b e tik ) • 8 2 9

lanı: Benliği Zilıninde Karışan Adam", BirGÜ7î/Kitap, sayı 31, 25 Ocak 2007, s. 8-9. Yıldırım, Tahsin, "Tanpınar'm Kitaplarma Girmemiş Bazı Yazıları", Kaşgar, sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 58-59. Yıldız, Ali, "Akşam ve Akşamın Ahengi", [Tanpınaı'la Baudelaire'in şiirini kar­ şılaştırma denemesi], Türk Edebiyatı, sayı 318, Nisan 2000, s. 26-29. Yıldız, Ali, "Huzur Romanında Halk ve Aydınlar", Türk Edebiyatı, sayı 319, Ma­ yıs 2000, s. 18-21. Yıldız, Ali, "Tanpmar'a Göre Doğu ile Bab Arasında Terkip", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 7, Kayseri 1996, s. 413-425. Yıldız, Alpay Doğan, "Huzuı'da Üçüncü Derecedeki Roman Kişilerinin Başkişinin Tecrübe Edinme Sürecindeki Fonksiyonları", Dergâh, sayı 129, Kasım 2000, s. 8-11, 23. Yıldız, Alpay Doğan, "Okur Kavramı Açısından Tanpınaı^m Huzur romanı". Ye­ di îklim, sayı 80-81, Kasım-Aralık 1996, s. 94-96. Yıldız, Neılân, "Şairin Aynasındaki Kara Kedi", Hece (A. H. Tanpınar özel sayı­ sı), genişletilmiş 2. b.. Ağustos 2006, s. 171-179. Yıldız, Saadettin, "Ne İçindeyim Zamanın", Edebiyat Güncesi, sayı 15, Mart-Nisan 2000, s. 40-45. Yılmaz, Durali, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Romanımız ve İnsanımız, İstanbul 1976, s. 85-91. Yılmaz, Levent, "Tanpınar'dan Mektup Var!", İstanbul, sayı 17,1995. Yınanç, Mükrimin Halil, "Ölenlerin Anılışları", Son Havadis, 3 Şubat 1962. Yund, Kerim, "Tanpınafın Tabiat Yanı", Çağrı, sayı 51,1 Nisan 1962, s. 7 Yücel, Şükran, "Huzursuzluktaki Huzur", £ Dergisi, sayı 22, Ocak 2001, s. 88-89. Yücel, Tahsin, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Varlık, sayı 568,15 Şubat 1962, s. 9; Kitap-lık, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 130-134. Yücel-Eronat, Canan, "Tanpmar'a İlişkin Anılar: Dost Ahmet Hamdi Tanpınar", Kitap-lık, şayi 40, Mart-Nisan 2000, s. II. Yüceyıİnhaz,‘Muhterem, "Zincirin Kopuk Halkaları", Türk Edebiyatı, sayı 285, Temmuz 1997, s. 23-25. Zavotçu, Gencay, "Tanpınar'm İki Eserinde Musiki, Lezzet ve Tad Temaları", Jo­ urnal ofTurkish Stadies /Türklük Bilgisi Araştırmaları II, (Orhan Okay Armağa­ nı), Harvard 2006, s. 379-384. Zorlutuna, Halide Nusret, "Başkent'den Selâm: Bir Yıldız Daha", Düşünen Adam, 8 Şubat 1962, s. 9. Zorlutuna, Halide Nusret, "Bir Yıldız Daha", Düşünen Adam, 7 Şubat 1962, s. 7,

Ahm et Hamdi Tanpmar Üzerine Yazılar Bibliyografyası (Kronolojik)

1930 Tecer, Ahınet Kutsi, "Eski ve Yeni Edebiyat", Görüş, sayı 2, Eylül 1930, s. 96-107 1932 Ataç, Nurullah, "Şiire Dair", Milliyet, 15 Kasım 1932. 1934 Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, "Ahmet Hamdi", Yeni Adam, sayı 18,30 Nisan 1934, s.

12 . 1935 Şevket, Hıfz: (Rado), "Aydınlık ve Karanlık", Varlık, sayı 36,1 İkincikânun 1935, s. 16-18. 1936 Ergun, Saadettin Nüzhet, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Türk Şairleri, cilt 1, İstanbul 1936, s, 285-287. 1938 Karakan, A. "Şiir Telâkkisi ve Şiirleri", Gençlik, sayı 27,16 Temmuz 1938. 1939 (imzasız), "Ahmet Hamdi Tanpmar", Yeni Adam, sayı 257, 30 Teşrinisani 1939, s^ 6 Tanyol, Cahit, "Ahmet Hamdi Tanpmar Hakkında", Aramak, sayı 5, 1 Ağustos 1939,5.6-11. 1941 Yazar, M. Behçet, "Edebiyatçılarımızı Tanıyalım: Ahmet Hamdi Tanpmar", Yedi­ ğim, sayı 430, 2 Haziran 1941, s. 14,18. 1942 Ibnülemin M. Kemal, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Son Asır Türk Şairleri, İstanbul 1942, s. 2145-2146.

8 3 2 • T iin p ın ar Ü zerine Yazılar

1943 Kaplan, Mehmet, "Abdullah Efendi'nin Rüyalan", Tasvir-i Efkâr, 18 İkinciteşrin 1943. 1944 Kaplan, Mehmet, "Bursa'da Zaman Şiiri Hakkında", İstanbul, sayı 3,1 İkincikânun 1944, s. 4-5. O. S. O., "Şiir Tenkidi-Ahmet Hamdi Tanpınaf'm Bir Manzumesi", Çmaraltı, sa­ yı 119,1 Sonkânun 1944, s. 8-10. O. S. O., "Bir Manzumeye Dair", (Bursa'da Zaman), Çınaralh, sayı 121, 15 Son­ kânun 1944, s. 8-9. Tuncer, Salahaddin, "Abdullah Efendi'nin Rüyalan", İstanbul, sayı 4, 15 İkincikânun 1944, s. 12-13. (imzasız), "İki Şair Hakkında" (Yahya Kemal-Ahmet Hamdi Tanpınar), İşte, sa­ yı 2, Mart 1944, s. 10-11. Eriş, Resai, "Edebî Oluşlar-Abdullah Efendinin Rüyalan", Yeni Adam, sayı 483, 30 Mart 1944, s. 6-7. Akyüz, Kenan, "Kitaplar Arasında: Abdullah Efendi'nin Rüyaları", Ülkü, sayı 68,16 Temmuz 1944, s. 18-20. 1945 Ülken, Hilmi Ziya, "Güneş Altında", Ankara, sayı 13,1 Eylül 1945. 1946 (imzasız), "Tanpınar ve Ataç", Yeniden Doğuş, sayı 17, Haziran 1946, s. 74. Adıvar, Halide Edib, "Beş Şehir", Akşam, 12 Aralık 1946. Örik, Nahit Sırrı, "Beş Şehir İçin", Tanin, sayı 1193, 28 Arahk 1946. 1947 Tanyol, Cahit, "Beş Şehir", İstanbul, sayı 1, Ocak 1947, yıl 4, s. 53-55. Körükçü, Mehmet, "Beş Şehir", Varlık, sayı 329, Kasım 1947, s. 20. 1949 Rado, Şevket, "Edebiyatımızda Bir Tenkid Hâdisesi", (XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi), Akşam, 9 Nisan 1949. Kaplan, Mehmet, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Şadırvan, sayı 9, 27 Mayıs 1949, s. 6-7.

A h m et Hamcli T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 833

Eralp, Vehbi, "Hamdi Tanpmaı'ın 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Yeni Sabah, 22 Haziran 1949. Tanyol, Cahit, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Huzur Romanma Dair", Yeni Sabah, 4 Eylül 1949. (imzasız), "Abdullah Efendi'nin Rüyaları", Ülkü, sayı 53 Birincikânun 1949, s. 8. 1950 Burdurlu, İbrahim Zeki, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Şiiri", Ülkü (yeni seri), sa­ yı 37, Ocak 1950, s. 18-20. Perin, Cevdet, "Huzur", Yeni İstanbul, 16 Ocak 1950. Eralp, Vehbi, "A. Hamdi Tanpmaı'm Romanı: Huzur", Yeni Sabah, 20 Ocak 1950. Eyuboğlu, Sabahattin, "Huzur", Yaprak, sayı 20,15 Şubat 1950, s. 1. 1951 Körükçü, Muhtar, "Ahmet Hamdi Tanpma/ın Son Romanı; Huzur", Varitk, sayı 373, Ağustos 1951, s. 11-12. 1953 Obal, Rafet, "Huzur", Yelpaze, 13 Mayıs 1953. 1955 Kaplan, Mehmet, "Yeni Türk Şiirinde Bursa", Türk Yurdu, sayı 249, Ekim 1955, s. 245-249. Hisar, Abdülhak Şinasi, "Yaz Yağmııru", Türk Yurdu, sayı 249, Ekim 1955, s. 314315. Kaplan, Mehmet, "Yaz Yağmuru", İstanbul, sayı 11, Kasım 1955, s. 7-8. 1956 Burdurlu, İbrahim Zeki, "Kitap Eleştirileri: Yaz Yağmuru", Yücel, sayı 157/4, Şu­ bat 1956, s. 247-250. Üzer, Suat, "Yaz Yağmuru-Abdürrezak Efendi", Türk Sanatı, sayı 46, Nisan 1956, s. 10-11. Çelebi, A sâf Halet, "19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Türk Yurdu, sayı 259, Ağus­ tos 1956, s. 151-154; Asaf Halet Çelebi- Bütün Yazılan, (Haz.; Hakan Sazyek), İstanbul 1998, s. 365-369. Çağlar, Behçet Kemal, " Tanpınafın Yeni Eseri", [Yaz Yağmuru], Tercüman, 15 Ağustos 1956. Doğan, Ayhan, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Şiiri I-Il", İstanbul, sayı 8-9, Ağustos-

834 • Trtnpınıır Üzerini; Y nıılar

Eylül 1956, s. 15-18,12-22; Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Yeni Oluşumlar, Ankara 1999, s. 91-130. 1957 Tielze, A., "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Oriens, cilt X, sayı 2,1957. Alptekin, Turan, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Ölçü Dergisi, sayı 1, 1 Mart 1957. Emil, Birol, "Huzur”, Türk Diişiincesi, sayı 10-12, 1 Eylül-15 Kasım 1957, s. 11-44, 49-54, 47-57. 1959 Cimcoz, Adalet, "Ahmet Hamdi Tanpmar Hasta", Ulus, 13 Mart 1959. 1960 Ünahn, Nevin, "Paris-İstanbul Hattında Mektupları, Anıları, Sanatıyla Ahmet Hamdi Tanpmar", Tiirki]/e Tming ve Otoıuobil Kurumu Bülteni, Eylül 1960; İş, Türkiye İş Bankası dergisi. Ocak 1994, s. 34-36. Ergüven, Rebia Akil, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Türkiye Turing ve Otomobil Ku­ rumu Belleteni, Eylül 1960. 1961 Ülken, Hilmi Ziya, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Vatan, 9 Şubat 1961. Kaplan, Mehmet, "Bir Gül Bu Karanlıklarda", Türk Yurdu, sayı 294, Mart 1961, s. 1-4; Edebiyalımuvı İçinden, İstanbul 1978, s. 144-154. Drago, Reşat Nuri, "Şiirler", Dünya, 6 Mart 1961; Yeditepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 8, 14. Âdil, Fikret, "Şair ve Çevresi", Yeni İstanbul, 7 Mart 1961. Âdil, Fikret, "Tanpmar ve Zaman", Yeni İstanbul, 8 Mart 1961. Alangu, Tahir, "Tanpınar’ın Şiirleri", Vatan, 13 Mart 1961. İmzasız, "Kitaplar: Tanpınar'ın Şiirleri", Sır, sayı 38, 13 Mart 1961, s. 33. Çağlar, Behçet Kemal, "Beş Şehir", Vatan, 14 Mart 1961. Yetkin, Suut Kemal, "Bir Şiir Dünyası: Ahmet Hamdi Tanpmar", Türk Dili, sayı 115, Nisan 1961, s. 433-436. Alangu, Tahir, "Beş Şehir", Vatan, 4 Nisan 1961. Ergüven, Rebia Âkil, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Le ]ournal d'Orient, İstanbul, 6 Nisan 1961. Cumalı, Necati, "Tanpınar'ın Şiirleri", Varlık, sayı 548,15 Nisan 1961, s. 12-13. Tecer, Ahmet Kutsi, "Tanpınar'ın Şiirleri", Varhk, sayı 549,1 Mayıs 1961, s. 6-7.

A h m et Hamcli T an p ın ar Üzerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 835

Uyguner, Muzaffer, "Tanpınaı^ın Şiirleri", Yeditepe, sayı 42, Haziran 1961, s. 5. Koksal, Ahmet, "Tanpınar'da Zaman", Vatan, 25 Haziran 1961. Ürgüp, Fikret, "Şair", Yeditepe, sayı 43, Temmuz 1961, s. 4. İmzasız, "Şiirler", Düşünen Adam, 23 Ağustos 1961, s. 29-30, Siaves, B. De, "Ahmet Hamdi Tanpmar (Nos Grands-Ecrivains)", Le jourm i d'Orknt, İstanbul, 19-21 Kasım 1961. 1962 Darago, Reşat Nuri, "Bol Öz Sulu Yemişler Gibi" [Huzur ve Saatleri Ayarlama Enstitüsü hakkında]. Dünya, 22 Ocak 1962. Akbal, Oktay, "Ahmet Hamdi Tanpmar da Son Yolculukta... Kara Atlar", Vatan, 25 Ocak 1962. Siyavuşgil, Sabri Esat, "Hamdi'yi de Kaybettik", Tercüman, 25 Ocak 1962. Çavuşoğlu, Mehmed, "Tanpınaı'a Ağıt", Yeni İstanbul, 25 Ocak \962-, Kitap Belle­ ten, sayı 13-14,1962; Türk Edebiyatı, sayı 256, Şubat 1995, s. 52. Çağlar, Behçet Kemal, "Tanpmar'm Ardından", Vatan, 26 Ocak 1962. Güvemli, Zahir, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Yeni Sabah, 26 Ocak 1962. Kabaklı, Ahmet, "Tılsımlı Ebediyet", Tercüman, 26 Ocak 1962. Tanyol, Cahit, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet, 26 Ocak 1962; Tanpınar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 73-77. Araz, Nezihe, "Kısır Toplum", Yeni Sabah, 27 Ocak 1962. Dıranas, Ahmet Muhip, "Tanpmar", Zafer, 27 Ocak 1962; Tanpmar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 84-85; Yazılar, İstanbul 2000, 2.b., s. 537-538. Anday, Melih Cevdet, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet, 27 Ocak 1962; Ye­ ditepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 3. Acaroğlu, Türker, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Eserleri", Hür Vatan, 29 Ocak 1962. Burdurlu, İbrahim Zeki, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Hür Vatan, 29 Ocak 1962. İlter, Şahap Sıtkı, "Tanpmar", Kudret, 29 Ocak 1962. Tirali, Naim, "Eser ve Evlât", Vatan, 29 Ocak 1962. İyem, Nuri, "Tanpmar", Hür Vatan, 30 Ocak 1962; Tanpma/dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 81-83. İmzasız, "Tanpmar Hoca-Bir Büyük Kayıp Daha", Kim, sayı 187, 31 Ocak 1962, s, 33-34. İmzasız, "Tanpmar'ı Kaybettik", Yeditepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 2. İyem, Nuri, "Hamdi Hoca", Yeditepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 8.

836 • T nn pın ar Ü zerine Yazılar

Bozok, Hüsamettin, "Bir Kitabın Hikâyesi" [Şiirler], Yedilepe, sayı 56, Şubat 1962, s. 9-10, 15; Tanpınar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 95-99. Kurdakul, Şükran, "Şair Ahmet Hamdi", Yelken, sayı 60, Şubat 1962, s. 3. Kaplan, Mehmet, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Çağrı, sayı 49, 1 Şubat 1962, s. 1-4; Edebiyatımızın İçinden, İstanbul 1978, s. 140-143; Hisar, sayı 261, Temmuz 1979, s. 6-7. Peremeci, Bilgin, "Tanpınar ve Bıraktıkları", Akşam, 1 Şubat 1962. Tilgen, Nurullah, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Sanat Dünı/ası, sayı 143, 1 Şubat 1962, s. 3. Yınanç, Mükrimin Halil, "Ölenlerin Anılışlan", Son Havadis, 3 Şubat 1962. Dıranas, "Yine Tanpmar", Zafer, 3 Şubat 1962; Tanpınar'dnn Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 86-87; Yazılar, İstan­ bul 2000, 2.b., s. 539-540. Zorlutuna, Halide Nusret, "Bir Yıldız Daha", Düşünen Adam, 7 Şubat 1962, s. 7. Zorlutuna, Halide Nusret, "Başkent'den Selâm: Bir Yıldız Daha", Düşünen Addın, 8 Şubat 1962, s. 9. Ülken, Hilmi Ziya, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Vatan, 9 Şubat 1962; Tanpınar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, s. 9294. Burdurlu, İbrahim Zeki, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Su, sayı 13,15 Şubat 1962, s. 6-7. Yücel, Tahsin, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Varlık, sayı 568,15 Şubat 1962, s. 9; Kitap-Uk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 130-134. Andak, Selmi, "Tanpınaı'ı Anma Günü", Cumhuriyet, 27 Şubat 1962. Haşmet, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Şiirleri", Çağdaş, sayı 6, Mart 1962, s. 2, 7. Akıncı, Gündüz, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Kitaplar Âlemi, sayı 1, Mart 1962, s. 1- 2 .

Dizdaroğlu, Hikmet, "Edebiyat Tarihçisi Ahmet Hamdi Tanpınar", Türk Dili, sa­ yı 126, Mart 1962, s. 341-343. Drago, Reşat Nuri, "Tanpınaı'ın Edebiyat Tarihi", Dünya, 5 Mart 1962. Süreya, Cemal,,(Hüseyin Karayazı adıyla), "Tanpınar", Su, sayı 14,15 Mart 1962, s. 4-5; Toplu Yazılar 1, İstanbul 2000, s. 284-285. Yund, Kerim, "Tanpınar'ın Tabiat Yanı", Çağrı, sayı 51, 1 Nisan 1962, s. 7 Ürgüp, Fikret, Tanpınar'ın Ölümü", Yeditepe, sayı 60, 1-15 Nisan 1962, s. 14-15. Ürgüp, Fikret, "Tanpınaı'm Bir Sözü", Yeditepe, sayı 63, 16-31 Mayıs 1962, s. 15. İlter, Şahap Sıtkı, "Düşül Anılar'’(Şn>/er üzerine). Yeni Ufuklar, sayı 121, Haziran 1962, s. 8-11.

A h m et Hamdi T an p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 83 7

Emil, Birol,."Ahmet Hamdi Tanpmar", Türk Yurdu, sayı 5, Ağustos 1962, s. 49-59; Türk Kültür ve Edebiyatından-2: Şahsiyetler, Ankara 1997, s. 375-383. Atatanır, Mustafa, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Hikâyeciliği", Açı, sayı 1,1 Ağus­ tos 1962, s. 1-2. Caferoğlu, Ahmet, "Filolog Gözü ile Beş Şehir'deki Kelime Üslûbu", İ. Ü., Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt XII, Aralık 1962, s. 87-97. Emil, Birol, "Taiıpmar'm Eserlerinde Adları Geçen Garbh Sanat ve Fikir Adam­ ları", i. Ü., Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt XII, Aralık 1962, s. 97-120; Türk Kültür ve Edebiyatından-2: Şahsiyetler, Ankara 1997, s. 384-395. Kaplan, Mehmet, "Bir Şairin Romanı: Huzur I-Il", İ. Ü., Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt XII, XIII, Aralık 1962,1964, s. 33-86, 29-42; Türk Edebiyatı Üzerin­ de Araştırmalar-2, İstanbul 1987, s. 361-425. Akün, Ömer Faruk, "Ahmet Hamdi Tanpmar", İ.Ü., Türk Dili ve Edebiyatı Dergi­ si, cilt XII, 31 Aralık 1962, s. 1-32. 1963 Giraud, Rene, "Hommage â Ahmet Hamdi Tanpmar", Orient. Trimestre 1963, s. 109-110. Ürgüp, Fikret, "Tanpınaı'da Abes Duygusu", Yeditepe, sayı !79, Ocak 1963, s. 15.' Tecer, Ahmet Kutsi, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Cumhuriyet, 24 Ocak 1963. (imzasız), "Ahmet Hamdi Tanpmar", Yelken, sayı 72, Şubat 1963, s. 18. Kabaklı, Ahmet, "Aydınlığı Kıt Gecemiz", Tercüman, 3 Şubat 1963. Eyuboğlu, Sabahattin, "Tanpmaı'da Zaman", Yeni Ufuklar, sayı 130, Mart 1963, s. 1-5. Siyavuşgil, Sabri Esat, "Yılların Tek Eseri", Yeni Sabah, İT Mart 1963. . Fuat, Memet, "Yahya Kemal", Yön, 27 Mart 1963. İyem, Nuri, "Tanpınar'ı Anış", Yeditepe, sayı 84, Nisan 1963, s. 9,14. Dizdaroğlu, Hikmet, "Yahya Kemal", Varlık, sayı 598, 15 Mayıs 1963, s. 14. 1964 Ozansoy, Munis Fâik, "Tanpınaı'ı Hatırlayış", Hisar; sayı 1, Ocak 1964, s. 6-7. Kabaklı, Ahmet, "Tanpınaı'ın Şiir Dünyası" Tercüman, 19 Ocak 1964. Tecer, Ahmet Kutsi, "Tanpınaı'ın Selâmı", Cumhuriyet, 24 Ocak 1964. Ürgüp, Fikret, "Tanpmaı'ı Anış", Yeditepe, sayı 9, Şubat 1964, s. 11. Tecer, Ahmet Kutsi, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Varlık, sayı 615, 1 Şubat 1964, s. 6-7. Tecer, Ahmet Kutsi, ''■'Tanpına/m Mektupları", Varlık, sayı 616,15 Şubat 1964, s. 8-9.

8 3 8 • T anpııvır Ü zerine Yazılar

(İmzasız), "Ahmet Hamdi Tanpınar", Yelken, sayı 85, Mart 1964, s. 28. Baba, M. Okan, "Herşey Yerli Yerinde... Ölümünün Yıldönümünde Ahmet Ham­ di Tanpmar", Yelken, sayı 85, Mart 1964, s. 9-10. Oğuzcan, Ümit Yaşar, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Yelpaze, 6 Mayıs 1964. Dizdaroğlu, Hikmet, "Tanpınar'ın Şiir Dünyası", Türk Dili, sayı 155, Ağustos 1964,5.834-841. 1965 Alangu, Tahir, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet'ten Sonrn Hikâye ve Ro­ m an', cilt ]II, İstanbul 1965, s. 583-598. Tecer, Ahmet Kutsi, "Tanpınar'a Göre Yahya Kemal", Cumhuriyet, 24 Ocak 1965. Deligönül, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Şiiri", Ekle, sayı 3, Nisan 1965, s. 6-8. 1966 Burdurlu, İbrahim Zeki, "Yaz Yağmuru", Yücel, sayı 157,4 Şubat 1966, s. 247-250. G., R., "Ahmet Hamdi Tanpmar", Tercüme, sayı 85, Ocak-Mart 1966, s. 93-95. Öztürk, Kâmil, "Tanpınar'a Göre Yahya Kemal", Diriliş, sayı 3, Mayıs-Haziran 1966, s. 29-32. 1967 Kaplan, Mehmet, [takdim yazısı], 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 3.b., İstanbul 1967, s. X1V-XVI. Mercanhgil, Muharrem, "Ahmet Hamdi Tanpmar Bibliyografyası", Yeni Yaymlar, sayı 5, Mayıs 1967, s. 97. 1968 Cimcoz, Adalet, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Varlık, sayı 710,15 Ocak 1968, s. 5. Ediboğlu, Baki Süha, "Evvelkiler ve Bizim Kuşak: Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet, 17 Ocak 1968; Bizim Kuşak ve Ötekiler, İstanbul 1968, s. 34-40. Kaplan, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Meydan, sayı 159, 30 Ocak 1968, s. 20 - 21 .

Seyfettinoğlu, M. Budak, "Şiir Sohbeti", Snnnt Dünyası, sayı 243, Mart 1968, s. 7. Burdurlu, İbrahim Zeki, "Ahmet Hamdi Tanpmaı^ın Şiirlerinde Sıfatlar ve Sıfat Takımları", Türk Dili, sayı 200, Mayıs 1968, s. 137-147. Gönen, Tuncer, "Dünden Bugüne Ahmet Hamdi Tanpmar", Yordam, Yaz 1968. Ülken, Hilmi Ziya, "Düşünür Bir Şairin Edebiyat Tarihi: 19. Asır Türk Edebiya­ tı Tarihi", Yeni İnsan, sayı 66, Haziran 1968, s. 5-7.

A h m et Ham di T anpınıır Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 8 39

1969 Uyguner, Muzaffer, "Beş Şehir", Halkevi, sayı 33, Temmuz 1969, s. 20-21. Serikaya, Osman E "Ahmet Hamdi Tanpmar'ı Anarken", Hisar, sayı 68, Ağustos 1969, s. 14-15. Ertop, Konur, "Tanpmar'ın Edebiyat Üzerine Makaleler'i İçin", Varitk, sayı 743,1 Ağustos 1969, s. 10. (imzasız), "Beş Şehir", Tohum, sayı 44, Kasım 1969, s. 20-23. Çavuşoğlu, Mehmet, "Tanpınaı'ı Okurken", Diriliş, sayı 3, Aralık 1969, s. 19-25; Divanlar Arasında, Ankara 1981, s. 124-129. 1970 Uyguner, Muzaffer, "Edebiyat Üzerine Makaleler", Hisar, sayı 74, Şubat 1970, s. 30-32. 1971 Kaplan, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar'da Zaman", İstanbul Belediye, Eylül 1971,5.96. 1972 Kaplan, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar Hakkında Birkaç Söz", [takdim ya­ zısı] Yaz Yağmuru, İstanbul 1972, s. 7-11; Abdullah Efendi'nin Rüyaları, İstan­ bul 1972, s. 7-11. Kaplan,. Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Zaman", İstanbul Belediye, sayı 100, Ocak 1972, s. 18, 31. Kerman, Zeynep, "Tanpmar ve Paul Valery", Türk Edebiyatı, sayı 1, Ocak 1972, s. 12-13. Kaplan, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Güzel Eserin Üç Temeli", Türk Edebiyatı, sayı 1,15 Ocak 1972, s. 6-7. Kaplan, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Milliyet, 24 Ocak 1972; Edebiyatmızm İçinden, 1978, s. 138-139, Kabakh, Ahmet, "Cumhuriyetten Bu Yana Hikâye ve Roman (Ahmet Hamdi Tanpmar), Türk Edebiyatı, sayı 6, 30 Haziran 1972, s. 24. Çulcu, Saaddettin, '"Huzur", Tercüman, 12 Kasım 1972. Selçuk, Halûk, "Tanpınaı'ın Başarılı Bir Eseri Daha", [Huzur], Son Havadis, 20 Kasım 1972. 1973 Güler, Turgut, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Türk Edebiyatı, sayı 13, Ocak 1973, s. 26.

840 • T anpınıır Ü ’ eriiıe Yıızıliir

Geçer, İlhan, "Abdullah Efendinin Rüyaları, Yaz Yağmuru", Hisar, sayı 110(185) Şubat 1973, s. 29-30. Erdoğan, Nuri, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve 1001 Temel Eser", Tercüman, 14 Şu­ bat 1973. Fethi Naci, "Huzur", Yeni Dergi, sayı 102, Mart 1973 Yazıları, İstanbul 1976, s. 8094; Yüz Soruda Türkiye'de Roman vc Toplumsal Değişme, İstanbul 1981, s. 708 1 .; 100 Yılda 100 Roman, İstanbul 1981, s. 70-81. Hilav, Selahaitin, "Tanpınar Üzerine Notlar I-X", Yeni Ortam^ 31 Mart-9 Nisan 1973; Yeni Dergi, sayı 106, Temmuz 1973, s. 26-41; Edebiyat Yazıları, İstanbul 1993, s. 105-120. Ertop, Konur, "Sahnenin Dışında Kalamayan Yazar", Kitaplar, sayı 1, Nisan 1973. Özyalçıner, Adnan, "Huzur'un Huzursuzluğu", Yeni a, sayı 13, Nisan 1973, s. 3. İleri, Selim, "İstanbul'da Zaman: Sahnenin Dışındakiler", Yeni Dergi, sayı 104, Mayıs 1973, s. 59-62. Uçman, Abdullah, "Tanpınaı^ın Hikâyeleri", Hisar, sayı 113, Mayıs 1973, s. 20-22. Yavuz, Hilmi, "Tanpınafın Solculuğu Efsanesi I", [s. Hilâv'a cevap]. Yeni a, sayı 14, Mayıs 1973, s. 1,10-11; "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Marksizm I-II" adıy­ la, Felsefe ve Ulusal Kültür, İstanbul 1975, s. 36-55; Kültür Üzerine, İstanbul 1987, s. 32-48. Yavuz, Hilmi, "Huzur", Milliyet Sanat, 18 Mayıs 1973, s. 4. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar'ın Estetiği", Yeni a, sayı 15, Haziran 1973, s. 1,5; "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Estetiği"adıyla, Felsefe ve Ulusal Kültür, İstanbul 1975, s. 56-61; "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Estetiği Uzerine"adıyla, Kültür Üzerine, İstanbul 1987, s. 54-60. Hilav, Selahattin, "Kuruntuya Dayanan Eleştirme", Yeni Dergi, sayı 106, Temmuz 1973, s. 42-52; Edebiyat Yazılan, İstanbul 1993, s. 121-131. Yavuz, Hilmi, "Kaypak Yanıtlar", [s. Hilâv'a cevap]. Yeni a, sayı 18, Eylül 1973, s. 1,4-5. Fethi Naci, "Sahnenin Dışındakiler", Yeni Dergi, sayı 110, Kasım 1973, s. 24-34; Edebiyat Yazdan, İstanbul 1976, s. 95-109; 40 Yılda 40 Roman, İstanbul 1994, s. 85-100; Yüz Soruda Türkiye'de Roman ve Toplumsal Değişme, İstanbul 1981, s. 151-164; 100 Yılda 100 Roman, İstanbul 1999, s. 256-266. İnam, Ahmet, "Türk Şiirinde Mistik Yönelimler", Yeni Dergi, sayı 111, Aralık 1973, s. 25-27. 1974 Alangu, Tahir, "19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Yüz Ünlü Türk Eseri, cilt 2, İstanbul 1974, s. 1353-1366. Şeyda, Mehmet, "Tanpınar'ın İki,Yazısı", Yeni Ufuklar, sayı 246, Mart 1974, s. 22-26.

A h m et Hamdi T a ııp ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 841

Akın, Gülten, "Alımet Hamdi Tanpınar"/TâYfc Dili, sayı 272, Mayıs 1974, s. 654659. Ergün, Mehmet, "Mahur Beste", Soyut, say: 73, Kasım 1974, s. 74-78. 1975 Alptekin, Turan, "Bir Kültür Bir İnsan/Ahmet Hamdi Tanpmar ve Edebiyatımı­ za Bakışlar; l.Bölüm :l-7; Z.Bölüm: 1-36; 3.Bölüm:l-5, Orta Doğu, 1 Ekim 1974 -r 2 Ocak 1975;-Bfr Kültür Bir İnsan, İstanbul 1975,176s., 2.baskı: İstan­ bul 2001, 219s. Kaplan, Mehmet, "Bursa'da Zaman", Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, İstanbul 1975, s. 81-92. Tural, Sadık Kemal, "Huzur Üzerine", Hisar, sayı 133(208), Ocak 1975, s. 20-21. Dizdaroğlu, Hikmet, "Ölümünün 13. Yıldönümünde Mektuplarıyla Tanpmar", Varhk, sayı 819, Ocak 1975, s. 5. E. E., (Ebubekir Eroğlu), "Kitaplar: Mahur Beste/Ahmet Hamdi Tanpmar", Di­ riliş, sayı 8, Nisan 1975, s. 80-81. Yavuz, Hilmi, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Mektupları", Milliyet Sanat, sayı 132, 16 Mayıs 1975, s. 28. Kaplan, Mehmet, "Tanpmar'ın Bir Değerlendirmesi", Bayrak, sayı 48, Haziran 1975, s. 8-10. Kaplan, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'm Mektupları", Hisar, sayı 138, Ha­ ziran 1975, s. 11-13. Özsezgin, Kaya, "Tanpmar'ın Mektuplarında Resim ve Heykel", Milliyet Sanat, sayı 135, Haziran 1975. Uyguner, Muzaffer, "Ahmet Hamdi Tanpmar’ın Mektupları", Türk Dili, sayı 285, Haziran 1975, s. 480-481. Mutluay, Rauf, "Mahur Beste", Cumhuriyet, 26 Haziran 1975. , . Uyguner, Muzaffer, "Mahur Beste", Türk Dili, sayı 287, Ağustos 1975, s. 464-465. Öztürkmen, Ömer, "Tanıdığım Şairler-3: Rüya Şairi ve Şiirin Rüyası Bir Dev: Ah­ met Hamdi Tanpmar", Orta Doğu, 5 Ağustos 1975. 1976 Bayrav, Süheyla, "Göstergebilimsel Uygulamalar: Bursa'da Zaman", Dilbilim, sayı I, İstanbul 1976, s. 72-78. Kaplan, Mehmet, "Tanpmar’ın Şiir Sanatı Hakkında Birkaç Söz", Bütün Şiirleri [takdim yazısı], İstanbul 1976, s. 5-ll;"Tanpınaı'm Şiir Sanatı Hakkında Bir­ kaç Söz", Türk Edebiyatı, sayı 195, Ocak 1990, s. 24-25. Yılmaz, Durali, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Romanımız ve İnsanımız, İstanbul 1976, s. 85-91.

8 4 2 • I anpınar Ü ;;erine Y;ızıl;ır

Kurdakul, Şükran, "Ahmet I Jamdi Tanpınaı^ın Şiiri", Cumhuriyet, 24 Ocak 1976. Özkınmh; Atilla, "Olağanüstü Bir Öğretici, Şair, Hikayeci ve Romancı", Cumimriı/ct, 24 Ocak 1976; O Güzel însnnlar, İstanbul 1998, s. 52-57. Süreya, Cemal, "Tanpmaı'm Şiiri", Politika, 24 Ocak 1976; Uzat Saçlarını Frigi/a, İstanbul 1992, s. 214-215. Yavuz, Hilmi, "Bir Düşün Adamı Olarak Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet, 24 Ocak 1976; "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Kültürde Bütünlük Üzerine" adıyla Kültür Üzerine, İstanbul 1987, s. 49-53, Oker, CeliI, "Ölümünün Ondördüncü Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar'ı Kimden Sormalı", Politika, 25 Ocak 1976. Kurdakul, Şükran, "14. Ölüm Yıldönümünde Ahmet Hamdi Tanpmar", Milliyet Sanat, sayı 169, 30 Ocak 1976, s. 30. Ergün, Mehmet, "Tanpınaı^ın Romancıbğı Üzerine", Politika, 7 Şubat 1976. Demiralp, Oğuz, "Mahur Beste'nin Bitmemişi]ği". Soyut, sayı 89, Mart 1976, s. 31-36. Mutluay, Rauf, "Ölümün Terbiyesi", Cumhuriyet, 9 Mayıs 1976. Demiralp, Oğuz, "Pencere", [Tanpınat'ın üslûbu hakkında]. Soyut, sayı 92, Ha­ ziran 1976, s. 33-35. Ertop, Konur, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Milliyet Sanat, sayı 191, Temmuz 1976. Ertop, Konur, "75. Doğum Yılında / Tanpmar, Edebiyat Tarihi Araştırmaları Da­ hil Tüm Yapıtlarını Şiir Gibi Titiz Bir İşçilikle Oluşturur", Milliyet Sanat, sa­ yı 191, 2 Temmuz 1976, s. 12-13. Akengin, Yahya, "Bir Kültür Bir İnsan", Hisar, sayı 152 (227), Ağustos 1976, s. 33. Güven, Güler, "Tanpınar'ın Bütün Şiirlerinin İlk Baskısı Üzerine", Türk Dili, sa­ yı 301, Ekim 1976, s. 543-544. İleri, Selim, "Tanpmar Gibi", Politika, 7 Ekim 1976. Özdenören, Alaeddin, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Mavera, sayı 1, Aralık 1976, s. 24-25. Kahraman, Mehmet, "Tanpınar'ın Tarih Görüşü I-IV", Mavera, sayı 1, Aralık 1976, s. 26-33. Türinay, Necmettin, "Beş Şehir", Hisar, sayı 156 (231), Aralık 1976, s. 29. 1977 İmzasız, "Beş Şehir", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt 1, İstanbul 1977, s. 407-408. Kaplan, Mehmet, "Abdullah Efendi'nin Rüyaları", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklo­ pedisi, cilt 1, İstanbul 1977, s. 13-14.

A h m et Hamdi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) •

Kahraman, Mehmet, "Tanpmaı'm Tarih Görüşü I-IV", Mavera, sayı 2-4, Ocak, Şubat, Mart 1977, s. 32-36; 60-68; 37-40. Ak, Mehmed Akif, "Tanpmaı'ın Kendi İçinde Bölünmüş İnsanları", Pmnr, sayı 61, Ocak 1977, s. 3-8. Aykan, Necati, "Tanpınar'ın Sanatı ve Şiirleri", Pınar, sayı 61, Ocak 1977, s. 22-26. Aydın, Mustafa, "Tanpınaı'da Doğu-Batı Sentezi", Pınar, sayı 61, Ocak 1977, s. 27-28. Akmanlar, Ali, "Mazi Gülü: Ahmet Hamdi Tanpınar", Hisar, sayı 159,162,164,166, 167; Mart, Haziran, Ağustos, Ekim, Kasım 1977; s. 18-19,17-19,16-18,17-18. Kabahasanoğlu, Vahap, "Ahmet Hamdi Tanpınar'dan Abdullah Efendi'nin Rü­ yaları (Bir Tahlil Denemesi) I-Il", Toker, sayı 7, 8, Nisan-Mayıs 1977, s. 16,14. Enginün, İnci, "Ahmet Hamdi Tanpmaı'dan", Türk Edebiyatı, sayı 43, Mayıs 1977, s. 14-15. Kabahasanoğlu, Vahap, "Evin Sahibi", Toker, sayı 9, Haziran 1977, s. 10, Kahraman, Mehmet, "Tanpınaı'da Mücerret Tarih", Mavera, sayı 11, Ekim 1977, s. 24-36. Yazan, Ümit Meriç, (Zeynep İdrisoğlu adıyla), "Doğumunun 75. Yılında Tanpınaı'a Sevgilerle", Hisar, sayı 157, Aralık 1977, s. 10-12; Ebediyetin Huzurunda Ahmet Hamdi Tanpmar, İstanbul 2000, s. 295-300. 1978 İleri, Selim, "Tanpınar Üzerine", Çağdaşlık Sorunları, İstanbul 1978, s. 160-172. Turan, Gün, "Edebiyat Takvimi", Türk Edebiyatı, sayı 51, Ocak 1978, s. 30. Kahraman, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Tarih Görüşü", Mavera, sayı 14-15, Şubat, Mart 1978, s. 33-41, 63-71. Kurdakul, Şükran, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Öykü ve Romanlan", Toplum ve Bilim, sayı 4, Mart 1978, s. 63-71. Moran, Berna, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Birikim, sayı 37, Mart 1978, s. 44-55; Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İstanbul 1987, s. 288-314. (imzasız), "Bazılan Tanpmar Sever", Pmar, sayı 77, Mayıs 1978, s. 36-39. Kutlu, Mustafa, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Hisar, sayı 175, Temmuz 1978, s. 11-14. Moran, Berna, "Bir Huzursuzluğun Romanı: Huzur", Birikim, sayı 46-47, Aralık 1978-Ocak 1979, s. 111-122 ;T ürk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İstanbul 1983, s. 227-251. 1979 Banarlı, Nihad Sami, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, cilt II, İstanbul 1979, s. 1252-1254.

8 4 4 • T a n p ın a r Üzerine Y nzıkr

Danuta, Wroblewska-Chmielowska, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Huzur Roma­ nı", 1. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, (İstanbul 15-20 Ekim 1973), İstanbul 1979, s. 370-373. Güven, Güler, "Ahmet Hamdi Tanpmaı'ın Son Romanı" [Aydaki Kndın], Journal ofTurkish Studies-Türklük Bilgisi Araştırmaları - In Memoriam Ali Nihnd Tarlan, VOİ.3, Harvard 1979, pp. 135-143. Kaplan, Mehmet, "Adem'le Havva", Hikâye Tahlilleri, İstanbul 1979, s. 154-165. Oktay, Ahmet, "Özel Olarak Tanpmaı'da, Genel Olarak Karşı-Yazın'da Üslup Sorunu Üzerine", Yazı, sayı 4-5,1979, s. 4-5; Bir Arayışın Yazıları, Bir Yazı'mn Arayışları, İstanbul 1981, s. 21-50. Yetkin, Suut Kemal, "Ataç ve Tanpınafla İlk Tanışmam", Meydan, sayı 568, Ni­ san 1979, s. 25-28. Kaplan, Mehmet, "Saatleri Ayarlama Enstistüsü", Hisar, sayı 261, Temmuz 1979, s. 6-7. Tevfikoğlu, Muhtar, "Ahmet Hamdi Tanpınafdan Düşünceler, Görüşler, Özde­ yişler" (Şerif Oktürk'ün kitabı üzerine), Türk Kültürü, sayı 205, Kasım 1979, s. 59-62. Demiralp, Oğuz, "Taştan Düş Çıkarmak", Oluşum, sayı 25, Kasım 1979, s. 9-12; Kutup Noktası, İstanbul 1993, s. 51-55. Demiralp, Oğuz, "Tanpınaı^a Göre Şiir ve Musiki", Soyut, sayı 12, Arahk 1979, s. 2- 10.

1980 Tolluoğlu, Meral, "Ahmet Hamdi Tanpmafı Evlendirmek İstiyorlar", "Tanpınaı'la Babam Darılıyorlar", Babam NuruUah Ataç, İstanbul 1980, s. 55-57, 65-68. Uysal, s. Sami, "Şair-Hoca; Ahmet Hamdi Tanpınar", Varlık, sayı 868, Ocak 1980, s. 15-17. Akıncı, Gündüz, "Hamdi Tanpınar", Milliyet, 19 Ocak 1980. Emir, Sabahat, "İstanbul ve Bir Ölümsüz Kitap-Beş Şehir", Yazardan Okura Kitap Dünyası, sayı 1, Ocak-Şubat 1980, s. 20-21. Kaplan, Mehmet, "Geçmiş Zaman Elbiseleri'nin Tahlili", M illî Kültür, sayı 3-5, Ağustos-Ekim, 1980, s. 31-34. Acar, Fazıl Ahmet, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Şiirlerinde Rüya ve Hayal l-II", Hisar, sayı 274-275, Eylül-Ekim 1980, s. 15-17, 22-24. Taner, Haldun, "En Bereketh Yılları Narmanh Yurdundaki Bekâr Odasında Geç­ ti", Milliyet S anat, sayı 14,15 Arahk 1980, s. 26-28.. 1981 Güven, Güler, "Öykü Çözümlemesinde Yapısal Yaklaşım ve Bir Örneğin Tanıtı­

A h m et Ham di T a ııp ın a r Ü zerine Yazılar BibliyogralVası (K ro n o lo jik ) • 845

mı" [Abdullah Efendi'nin Rüyaları], Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, sayı 2, İz­ mir 1981, s. 231-251. Kutlu, Mustafa, "Huzur", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt IV, İstanbul 1981, s. 280-281. Akarsu, Kenan, "Şair ve Yazar Ahmet Hamdi Tanpmar", Sanat ve Kültürde Kök, sayı 1, Şubat 1981, s. 30, Kaplan, Mehmet, "Tanpmar Çok Cepheli Bir Şahsiyetti", Tercüman, 2 Şubat 1981. Başer, Nami, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nü Bir Okuyuş ya da Batı ve Biz", Hürriyet Gösteri, sayı 6 Mayıs 1981, s. 63. Tekşen, Adnan, "Romancı Tanpmar Neyin Peşindeydi", Yönelişler, sayı 4, Tem­ muz 1981; s. 19-26. (imzasız), "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Bütün Şiirleri", Yönelişler, sayı 5, Ağustos 1981, s. 46-47. İşm, Ekrem, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Musiki", Sanat Olayı, sayı 9, Eylül 1981, s. 64-68. Aytaç, Gürsel, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Çağ ve Toplum Hicvi: Saatleri Ayar­ lama Enstitüsü", M illî Kültür, sayı 5, Ekim 1981, s. 7-13; Çağdaş Türk Roman­ ları Üzerine İncelemeler, Ankara 1990, s. 142-158. Özer, Sevinç, "A. Hamdi Tanpınar; Sahnenin Dışındakiler", Batı Edebiyatları Araştırma Dergisi, sayı 5-6, Aralık 1981, s. 71-78. Ural, Orhan, "Yalnızlığı Değil, İnzivayı Seven Tanpmar", Hürriyet Gösteri, sayı 13, Aralık 1981, s. 15. 1982 Kaplan, Mehmet, "Kitap Hakkında Birkaç Söz" [takdim yazısı], Yahya Kemal, İs­ tanbul 1982, s. 5-9. (İmzasız), "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Aydınhğı", M illî Kültür, sayı 8, Ocak 1982, s, 1. Ertop, Konur, "Ahmet Hamdi Tanpmar / Romancı Kişiliği ve Geçmişle Hesap­ laşması", Milliyet Sanat, sayı 40,15 Ocak 1982, s. 19-21. Taner, Haldun, "Ahmet Hamdi Tanpinar" Vatan, 28 Ocak 1982; "Ne İçindeyim Zamanın Ne de Büsbütün Dışında" adıyla. Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil, İstanbul 1983, s. 28-33; "Ahmet Hamdi Tanpinar" adıyla Tanptnar'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar (Haz. Canan Yücel Eronat), İstanbul 1997, ş. 78-80. Kantarcıoğlu, Sevim, ''Huzu/da Aydın Tipi 1,11", Millî Kültür, sayı 8-9, Ocak-Şubat 1982, s. 22-25,15-18. (imzasız), "Prof. Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Hayat Hikâyesi", M illî Kültür^ sayı 8, Şubat 1982, s. 60-61.

846 • T an p ın ar Ü zerine Y hziİiu

Haser, Melin, "Ahmet Hamdi Tanpınaı^ı Anarken", Yeni Düşünce, sayı 23, Şubal 1982. Kaplan, Mehmet, "Tanpınar'm Mirası", Türk Edebiyah, sayı 101, Mart 1982, s. 1517; Suffc- Külfür-Sanat Yıllığı, 1983, s. 163-166. Kabahasanoğlu, Vahap, "Yavaş Yavaş Aydınlanan", Türk Edebiyatı, sayı 101, Mart 1982, s. 17-19. Adile Ayda, " Ahmet 1-lamdi Tanpınar", Tarih ve Edebiyat Mecmuası, sayı 4, Nisan 1982; Böyle İdiler Yaşarken, Ankara 1985, s. 203-210. Kerman, Zeynep, "Huzur Romanında Musiki", Töre, sayı 131, Nisan 1982, s. 2428; Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri, Ankara 1998, s. 203-208. Çongur, Rıdvan, "Ölümünün 20. Yılında Tanpınar", Töre, sayı 131, Nisan 1982, s. 30-33. Batur, Enis, "Tanpınar'm Yahya Kemal'i", Çağdaş Eleştiri, sayı 3, Mayıs 1982, s. 46-47; Yazının Ucu, İstanbul 1993, s. 50-53; Smokinli Berduş, İstanbul 2001, s. 203-206. Hnginün, İnci, "Sahnenin Dışındakiler", Millî Kültür, sayı 34, Mayıs 1982, s. 3840; Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul 1983, s. 199-205. Necdet, Ahmet, "Tanpınat'da Uyanmak", Ortaklaşa, sayı 3, Haziran 1982, s. 6-7. Uğurcan, Sema, "Ahmet Hamdi Tanpına/ın Romanlarında Çalışan Kadın Tiple­ ri", Millî Kültür, say: 35, Ağustos 1982, s. 14-19. Ferhad, Hüseyin, "Tanpınar'm Makalelerini Okurken", Yazko Edebiyat, sayı 23, Eylül 1982, s. 104-111. Kurdakui, Şükran, "Ahmet Hamdi Tanpınar'm Şiiri", Çağdaş Eleştiri, sayı 8, Ekim 1982, s. 38-41. Kantarcıoğlu, Sevim, "Edebiyat Eleştirisinde Tanpınar ve Eliot", Hürriyet Göste­ ri, sayı 24, Kasım 1982, s. 76-77. 1983 Bakırcıoğlu, Ziya, "Huzur", Başlangıcından Günümüze Türk Romanı", İstanbul 1983, s. 181-196. Karaalioğlu, Seyit Kemal, "Huzur", Türk Romanları, İstanbul 1983, s. 261-276. Ekiz, Osman Nuri, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Boğaziçi, sayı 7, Ocak 1983, s. 4-7. Kantarcıoğlu, Sevim, "T. S, Eliot ve Ahmel Hamdi Tanpınar'm Edebiyat Üzerine Düşünceleri I-Il", Millî Kültür, sayı 37-38, Arahk 1982 - Şubal 1983, s. 42-48; 27-31. Kutlu, Mustafa, "Tanpınar'm Yalan Dünyası", Yönelişler, sayı 22, Nisan 1983, s. 1-7; Saatleri Ayarlama Enstitüsü, 2.b., İstanbul 1987, s. 332-339. Bakırcıoğlu, Ziya, "Bir Yıldız Uzaklığı: Ahmet Hamdi Tanpınar'm Şiirleri" Yöne­ lişler, sayı 23-24, Haziran 1983, s. 30-33.

A h m ec Ham di T anp m ar Ü zerine Yîizılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 8 47

Göçgün, Önder, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Beş Şehiı'de Erzurum'^TüyA: Edebi­ yatı, sayı 119, Eylül 1983, s. 51-52. Kerman, Zeynep, "Tanpmar'ın Mektuplarının Peşinde", Türk Edebiyatı, sayı 121, Kasım 1983, s. 50-51. Özçelik, Mustafa, 'Terkip Fikri Açısından Huzur", Yönelişler, sajn 26, Kasım 1983, s. 18-22. Behramoğlu, Ataol, "Mahur Beste ve Huzur'da Ulusal Kimlik Arayışları ve Top­ lumsal Sorunlara Yaklaşım", Varitk, sayı 915, Aralık 1983, s. 23. Şahin, Mehmet, "Tanpmar'ın Romancılığı", Millî Kültür, sayı 43, Aralık 1983, s. 52-55. Fethi Naci, "Tanpmar'ın Şiir Dünyası", Hürriyet Gösteri, sayı 37, Arahk 1983; Eleştiri Günlüğü, İstanbul 1986, s. 161-163. 1984 İnal, Tanju, "A. Hamdi Tanpmar: Mahur Beste", FDE Yazın ve Dilbilim Araştırma­ ları Dergisi, sayı 13,1984, s. 63-69. Kocagöz, Samim, "Ahmet Hamdi Tanpmar Hocam", Unutulmayan Öğretmenler (Haz. Zeki Sarıhan), Ankara 1984, s. 76-79. Önertoy, Olcay, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet Dönemi Türk Roman ve Öyküsü, Ankara 1984, s. 81-87. Kurnaz, Cemal, "Tanpmar ve Türküler", Millî Kültür, sayı 44, Mart 1984, s. 4447; Türküden Gazele, Ankara 1997, s. 11-21. Okay, Orhan, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Rüyalar Hikâyesi", M illî Kültür, sayı 44, Mart 1984, s. 53-58; Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstanbul 1987, s. 219-225. Ural, Orhan, "Tanpmaı'm Edebiyatımıza Bakışı", Hürriyet Gösteri, Eylül 1984, sa­ yı 46, s. 24-25. Alptekin, Turan, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Yahya Kemal'e Bakışı", Yeni Defne, sayı 39-41, Ekim-Aralık 1984, s. 7-10. Demirtürk, Lâle, "Ahmet Hamdi Tanpmaı'm Mahur Beste Romanında Zaman", Gündoğan Edebiyat, sayı 10, Kasım 1984. Ural, Orhan, "Tanpınar'a Göre Türk Romanı", Hürriyet Gösteri, sayı 49, Arahk 1984, s. 28-29, 81. 1985 Enginün, İnci, "Tanpmaı'm Romanlarında Savaş", Türklük Araştırmaları, sayı 1, İstanbul 1985, s. 287-306; Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2. baskı, İstanbul 1992, s. 530-544. Kabaklı, Ahmet, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Türk Edebiyatı, cilt 111, 6.b., İstanbul 1985, s. 235-247.

8 4 8 • T iin p ın a r Ü zerine Yıızılıır

Kerman, Zeynep, "Tanpmaı'a Göre Yahya Kemal", Yahya Kemal Beyath SemincriBildiriler, Ankara 1985, s. 91-97. Özlaş, s. Cahit, "Tanpınar ve Rüya", Erguvan, sayı 5,1985, s. 25-26. Dinamo, Haşan İzzettin, "Tanpınaı'la Bir Rastlaşmamız", Toplum ve Düşün, Ocak 1985, s. 55-57. Korkmaz, Alâaddin, "Bursa'da Zaman Çerçevesinde Bir Şair Bir Hikâyeci", Do­ ğuş Edebiyat, sayı 28, Mart 1985, s. 21-22. Ayvazoğlu, Beşir, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü Yahut Bir inkıraz Felsefesi", Tö­ re, sayı 169-170, Haziran-Temmuz 1985, s. 29-30. (Geliştirilmiş olarak; Saat­ leri Ayarlama Enstitüsü, 2. baskı, İstanbul 1987, s. 340-354.) Haser, Melin, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü l-II", Türk Edebiyatı, sayı 140-141, Ha­ ziran-Temmuz 1985, s. 55-56. Genç, Nihat, "Mümtaz'la Hesaplaşırken", Do^uj Edebiyat, sayı 30, Temmuz 1985, s. 23-30. Tekşen, Adnan, "Abdullah Efendi Hangisi Olmalı?", Mavera, sayı 104, Ağustos 1985, s. 31-35. Tuncor, Ferit Ragıb, "Tanpınar, Ahmet Hamdi (1901-1962), Yeni Defne, sayı 49, Eylül 1985, s. 5-7. 1986 Enginün, inci, "Mahur Beste", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VI, İstan­ bul 1986, s. 119-120. Kabaklı, Ahmet, "Tanpınar ve Şaheseri", Türk Edebiyatı, sayı 147, Ocak 1986, s. 4-9. Önberk, Nevin, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Mahur Beste, Huzur ve Sahnenin Dışındakiler Romanlarında Tarih ve Millî Kültür Meselelerine Bakış", Er­ dem, sayı 4, Ocak 1986, s. 189-203. Kantarcıoğhı, Sevim, "Huzur", Forum, sayı 153-154,15 Ocak-1 Şubat 1986, s. 3336, 36-39; Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm, Ankara 1988, s. 111-138. Erdoğan, Mustafa, "Tanpınar: Düşünen Adam", Forum, 15 Ocak 1986, s. 36-38. Kaplan, Mehmet, "Yaşarken Anlaşılmamış, Değeri Bilinmemiş Bir Yazar: Ahmet Hamdi Tanpınar", Tercüman, 25 Ocak 1986. Ayvazoğlu, Beşir, (Düzenleyen:), "Kültür-Sanat: Ölümünün 24. Yılı Münasebe­ tiyle Tanpına/a Saygı" [Beşir Ayvazoğlu, "Tanpınar ve Felsefe"; Mustafa Kutlu, "Tanpınar"da Varlık Meselesi", Sefa Kaplan, "Tanpınar vc Musiki"], Tercüman, 26 Ocak 1986. Kaplan, Sefa, "Tanpmar ve Musiki", Tercüman, 26 Ocak 1986. Kahraman, Âlim, "İki Şair Türü", Mavera, sayı 100, Şubat 1986, s. 4-5. Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpınaı^da Devam", Boğaziçi, sayı 45, Mart 1986, s. 21-22.

A h m et Ham di T an p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) ■ 849

Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpınaı^da Musiki, Mimarî ve Şehir", Türk Edebiyatı, sayı 150, Nisan 1986, s. 26-30. İzer, Zeki Faik, "Türk Sanatının Felsefesini Ancak Tanpınar Yazabilirdi", Tercü­ man, 5 Nisan 1986. Öztürk, Haşan, "Doğumunun 85. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar", Yeni Forum, sayı 164, Temmuz 1986, s. 33-36. 1987 Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpına/ın Tarih ve Kültür Felsefesi", Geçmişi Yeniden Kur­ mak, İstanbul 1987, s. 11-39; Geleneğin Direnişi, İstanbul 1997, s. 217-253. Yavuz, Hilmi, "Aydın Kavramı ve Tanpınaı^ın Huzur'u Üzerine", Kültür Üzeri­ ne, İstanbul 1987, s. 61-66. Demiralp, Oğuz, "Çınar", Oluşum, Kış 1987, s. 24-29. Ertop, Konur, "Ölümünün 25. Yıldönümünde Tanpmaı'ın Bitmemiş Romanı: Aydaki Kadın", Milliyet Sanat, sayı 160, Ocak 1987, s. 27-29. Öztürk, Haşan, "Sanatkâr Tanpınar", Türk Edebiyatt, sayı 159, Ocak 1987, s. 6163. Bayrıl, Vural Bahadır, "Benzeri Bulunmayan Edebiyat ve Düşünce Adamı Ah­ met Hamdi Tanpına/ın Ölümünün 25. Yılı: Nergisle Örtülen Havuz", Gü­ neş, 24 Ocak 1987. Okay, Orhan, "Ölümünün 25. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar: Hayatın Batısın­ dan Şiirin Doğusuna", Zaman, 26 Ocak 1987; Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstan­ bul 1990, s. 214-218; Edebiyat ve Kültür Dünyamızdan, Ankara 1991, s. 192199. Alptekin, Turan, "Turan Alptekin'le Tanpınar Üzerine Bir Konuşma: Tanpınar Şiiri Bir Şuur Olayı Olarak Görürdü", (Konuşan; Semih Güngör), Türkiye, 27 Ocak 1987; Suffe Kültür Sanat Yıllığı 1987-1988, İstanbul 1988, s. 459-461. Çağdaş, Hami, "Tanpınar'da Bursa ve Eyüboğlu", Hürriyet Gösteri, sayı 63, Şu­ bat 1987, s. 40-42. Ardıç, Engin "Kırtipil Hamdi'nin Sefalet ve İhtişamı", Nokta, 3 Şubat 1987, s. 7073. Anday, Melih Cevdet, "Ne İçindeyim Zamanın", Cumhuriyet, 6 Şubat 1987. Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpınar Kimin Tekelinde?", Tercüman, 8 Şubat 1987. Oktay, Ahmet, "Tanpınar Üzerine", Milliyet, 17 Şubat 1987. Alptekin, Turan, "Hocam, Ustam: Ahmet Hamdi Tanpmar", Hürriyet Gösteri, sa­ yı 76, Mart 1987, s. 25-27. Özçelik, Mustafa, "Ölümünün 25. Yıldönümünde Ahmet Hamdi Tanpınar", îlim ve Sanat, sayı 12, Mart-Nisan 1987, s. 78-80.

8 5 0 • T an p ın a r Ü zerine Yazılar

Batur, Enis, "Tanpınaı'm Durmuş Saati", Şiir Atı, sayı 3, Nisan 1987, s. 25-26; Ya­ zıtım Ucu, İstanbul 1993, s. 53-55; Smokinli Berduş, İstanbul 2001, s. 207-208. Günvar, Ali, "Şiirde Yanm Kaknanm Görkemi", Şiir Atı, sayı 3, Nisan 1987, s. 27-31. Ergülen, Haydar, "Azınlık Belleğine Mensup İlk Yabancı: Tanpınar", Şiir Atı, sa­ yı 3, Nisan 1987, s. 32-34. Bayrıl, Vural Bahadır, "Tanpınar Şiirine Bir Giriş", Şiir Atı, sayı 3, Nisan 1987, s. 35-40. Alptekin, Turan, "Tanpınaı'm Divan Şiiri Üzerine Görüşleri", Hürriyet Gösteri, sayı 78, Mayıs 1987, s. 26-27. Esen, Nüket, [Sarah Moment Atış'ın Semantic Structuring in the Modern Turkish Short Story. An Analysis of the The Dreams of Abdullah Efendi and Other Short Stories by Ahmed Hamdi Tanpınar", Leiden 1983, IX, 205s, hakkında tanıtma yazısı], Türk Dili, Haziran 1987, s. 37()-377. İpşiroğlu, Zehra, "Gerçeklerden Kaçış Ya Da Özden Yoksun Bir Dünya", [Saatle­ ri Araylama Enstitüsü], Hürriyet Gösteri, sayı 81, Ağustos 1987, s. 32-33. Pamuk, Orhan, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Bitmemiş Romanı Aydaki Kadın-İki Dünya Arasında Kararsız", Cumhuriyet, 12 Kasım 1987; Öteki Renkler, İstan­ bul 1999, s. 168-171. İmzasız, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Yarım Kalmış Romanı: Aydaki Kadın", Ter­ cüman, 4 Aralık 1987. Kaplan, Sefa, "Bir Rüyadan Arta Kalan: Aydaki Kadın", Söz, 8 Arahk 1987. 1988 Alptekin, Turan, "Profesör Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Namık Kemal Üzerine Görüşleri", Ölümünün 100. Yılmda Namık Kemal, M. Ü., Fen-Edebiyat Fakül­ tesi Yayınları; İstanbul 1988, s. 1-10. Ünlü, Mahir-Özcan, Ömer, "Ahmet Hamdi Tanpınar", 20. Yüzyıl Türk Edebiyatı, cilt 2, İstanbul 1988, s. 149-166. (imzasız), "Aydaki Kadın", İlim ve Sanat, sayı 17, Ocak-Şubat 1988, s. 93. İleri, Selim, "Altın ve Erguvan Mozaik" (Tanpınaı'ın İstanbul'u), Cumhuriyet, 24 Nisan 1988; İstanbul Yalnızlığı, İstanbul 1989, s. 49Kabahasanoğlu, Vahap, "Tanpınaı'ın Aydaki Kadın Romanı", Türk Edebiyatı, sa­ yı 176, Haziran 1988, s. 36-37. Yetiş, Kâzım, "Beş Şehir'dc Tarihî Muhteva", Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı 18, Haziran 1988, s. 24-27. Gürbilek, Nurdan, "Tanpınar'da Görünmeyen", Defter, sayı 2, Haziran-Eylül 1988, s. 97-105; Yer Değiştiren Gölge, İstanbul 1995, s. 11-23. Ağaoğlu, Adalet, "Tanpınaf da Kent Simgesi", Milliyet, 9 Eylül 1988; Karşılaşma­ lar, İstanbul 1993, s. 169-171.

A h m e t Hamdi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 851

1989 Emil, Birol, "Ahmet Hamdi Tanpınar'm Şiirine Dair", Türk Edebiyatt, sayı 183, Ocak 1989, s. 23-25; Türk Kültür ve 'EdebiyaUndan-2: Şahsiyetler,Arkara. 1997, s. 396-404. İsen, Mustafa, "Divan Şiirinin Çağdaş Bir Yorumcusu; Ahmet Hamdi Tanpmar", M illî 'Eğitim, sayı 81, Ocak 1989, s. 43-52; Ötelerden Bir Ses, Ankara 1997, s. 345-362. Kırayoğlu, Mithat, "Kent ve Ozan /Tanpınar ve Bursa", Türkiyemiz, sayı 57, Şu­ bat 1989, s. 39-52. Kerman, Zeynep, "Büyük Yorumcusu Mehmet Kaplan'a Göre Ahmet Hamdi Tanpınar", Türkiye, 17 Şubat 1989. 1990 İmzasız, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VII, İstanbul 1990, s. 377-379. Ajrvazoğlu, Beşir, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklope­ disi, cilt VII, İstanbul 1990, s. 377-379. Batur, Enis, "Tanpınar ve Aziz Mahmut Hüdai'nin Tuhaf Külliyesi", Kediler Kral­ lara Bakabilir, İstanbul, 1990, s. 81-84. Çetin, Nurullah, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'a Göre Batı ve Batılılaşma", A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, sayı 34(1/2), 1990, s. 53-56. Enginün, İnci, "Sahnenin Dışındakiler", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VII, İstanbul 1990, s. 422. Alptekin, Turan, "Tanpınaı'm Şiirler'i Hakkında Düşünceler", Hürriyet Gösteri, sayı 110, Ocak 1990, s. 28-29. Öztürk, Haşan, "Mahur Beste'de İnsanlann Dünyası", Türk Edebiyatı, sayı 195, Ocak 1990, s. 26-28. Kaplan, Mehmet, "Hamdi Bey'i Nasıl Taradım", Dergâh, sayı 1, Mart 1990, s. 20; "Ahmet Hamdi Tanpınaı'a Dair'f adıyla. Ülke, sayı 26, Haziran 1997, s. 93-96. Oğuzertem, Sülıa, "Fictions of Narcissism: Metaphysical and Psychosexual Conflicts ın the Stories of Ahmet Hamdi Tanpmar", The Turkish Etudies Association Bulletin, September 1990, Vol. 14, Number 2, pp.223-233, USA. Erdoğan, Mehmet, "Tanpınaf'ı Nasıl Bilirsiniz?", Kültür EdebiyatIYeni Taşova Ga­ zetesi Sanat Eki, sayı 21-22, Ekim-Kasım 1990, s. 4 Dağlı, Kürşat, "Huzuı'un Kötü Çocukları", Kül, sayı 1, Aralık 1990, s. 3-5. . 1991 Göçgün, Önder, "Ahmet Hamdi Tanpmar'ın Erzurumlu Tahsin Hikâyesi Üzeri­ ne Notlar", Türk Edebiyatı Araştmnalart, Konya 1991, s. 567-581.

8 5 2 • T anpınıır Ü zerine Yazılar

Timur, Taner, "Ahmet Hamdi Tanpmar: Eski Değerler-Yeni İnsan", Osmanlı Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik, İstanbul 1991, s. 311-329. Kabahasanoğlu, Vahap, "Tanpına/ın Gül Şiirinde Sanat Estetiğinin Ortaya Çıkı­ şı", Türk Edebiyatı, sayı 207, Ocak 1991, s. 29-30. Önberk, Nevin, "Ahmet Hamdi Tanpmar"ın Hikâyelerinde Rüya Motifi", Erdem, sayı 19, Ocak 1991, s. 229-240. Emil, Birol, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Mehmet Kaplan Hâlâ Yaşarken 1, II", Türk Edebiyatı, sayı 207-208, Ocak-Şubat 1991, s. 19-21; 10-12.; Türk Kültür ve Edebiyatından-2: Şahsiyetler, Ankara 1997, s. 416-434. Özgüven, Eatih, "Ahmet Hamdi Tanpınar'da Erkekler ve Kadınlar... Sahnenin Üzerinde", Cumhuriyet Kitap, sayı 47,10 Ocak 1991, s. 6-7. Berker, Gündüz, "Onun Ateşi Etrafında Toplanmıştık", Güneş, 25 Ocak 1991. Enginün, İnci, "Tanpmar ve Mehmet Kaplan Üzerine", Türk Edebiyatı, sayı 209, Mart 1991, s. 16-18; Bir Sığmak Olarak Kitap, İstanbul 2001, s. 195-200. İlter, Şahap Sıtkı, "Sanat ve Ahmet Hamdi", Türk Dili, sayı 23, Mart 1991, s. 37-39. Çetin, Nurullah, "Aydaki Kadın Romanında Tanpmar", MiUî Kültür, sayı 84, Mayıs 1991, s. 34-35. 1992 Okay, Orhan, "Beş Şehir", Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt V, İstanbul 1992, s. 547-548. Belge, Taciser, "Ahmet Hamdi Tanpına/dan Orhan Pamuk'a Eantastik Şehir İstanbul-Rüyadan Kâbusa", İstanbul, sayı 2, 1992, s. 109-116. Erem, Evren, "Modern Türk Şiirinde Tanpmar ve Dıranas'ın Yeri", Defter, sayı 19, Kış 1992, s. 77-83. Ergüzel, Mehdi, "Edebiyat Takvimi; Tanpmar ve Kaplan", Türk Edebiyatı, sayı 219, Ocak 1992, s. 50-51. Hızlan, Doğan, "Mektuplarıyla Tanpmar ve Kaplan", Hürriyet, 8 Ocak 1992. Budak, Ali, "Tanpmar Üzerine", Tercüman, 20 Ocak 1992. Batur, Enis, "Ölümünün 30. Yılında Ahmet Hamdi Tanpmar; Tanpmar İçin Bir Portre Denemesi", Cumhuriyet, 23 Ocak 1992; Yazının Ucu, İstanbul 1993, s. 55. Pamuk, Orhan, "Şiirde Aradı, Romanda Buldu", Cumhuriyet, 23 Ocak 1992, Öte­ ki Renkler, İstanbul 1999, s. 166-168. Alptekin, Turan, "Tanpınar'm Plastik Sanatlar Üzerine Yazıları", Hürriyet Göste­ ri, sayı 135, Şubat 1992, s. 60-62.

A h m et Hnmdi Tunpınar Üzerine Yazılar Bibliyoyrafyası (K ro n o lo jik ) • 8 53

Okay, Orhan, "Bir Monografi Denemesi: Ahmet Hamdi Tanpınar I-VIII", Dergâh, sayı 24-30,32, Mart-Eylül, Kasım 1992, s. 8-9. Bekiroğlu, Nazan, "Huzıu'un İndeksi Üzerine Yorumlar", Yedi İklim, sayı 1, Ni­ san 1992, s. 12-16. Okay, Orhan, "Tanpınaf dan Acı Bir İroni: Acıbadem'deki Köşk", Yedi İklim, sayı 1, Nisan 1992, s. 8-10. Erem, Evren, "Modernizmin 'Eşik'indeki Şair: Ahmet Hamdi Tanpmar", Sombahar, sayı 11, Mayıs-Haziran 1992, s. 33-36. Dölek, Ali, "Tanpınafm Şiirinde Zaman Kavramı ve Ebedî An İmajı", Yedi İklim, sayı 24/5, Ağustos 1992, s. 26-28. Uçman, Abdullah, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Türk Kültürü", Dergâh, sayı 32, Ekim 1992, s. 8-10. 1993 Oktay, Ahmet, "Tanpmar, Ahmet Hamdi", Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (1923-1950), Ankara 1993, s. 1247-1266. İleri, Selim, "Tanpmar'ın Mektupları", Milliyet, 6 Şubat 1993. Alkan, Erdoğan, "Nerval Şiirinin Rüzgânnda Al\met Hamdi Tanpmar", Varhk, sayı 1026, Mart 1993, s. 41-44. Kerman, Zeynep, "Mektupları ve Hatıralarıyla Ahmet Hamdi Tanpmar", Der­ gâh, sayı 37, Mart 1993, s. 12-13. Taş, Berrin, "Bir Mücadeleyi Anlamak: Ahmet Hamdi Tanpmar ve Behice Bo­ ran", İnsancıl, sayı 30-31, Nisan-Mayıs 1993. Enginün, İnci, "Tanpınaı'm Mektupları", Türk Dili, sayı 498, Haziran 1993, s. 463-467; Bir Sığınak Olarak Kitap, İstanbul 2001, s. 183-188. Ufuk, Selim, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Türk Yurdu, sayı 70 (416), Haziran 1993, s. 77. Koç, Murat, "Bir Sanatkârın Mektupları I-II", Türk Edebiyatı, sayı 226-237, Haziran-Temmuz 1993, s. 55-56; 46. Aytaç, Gürsel, "Alımet Hamdi Tanpmar'ın Mektuplarında İnsan Sıcaklığı", Cumhuriyet Kitap, sayı 173, 21 Temmuz 1993, s. 8-10; "Tanpmaı'ın Mektup­ ları", Edebiyat Yazıları, cilt 3, Ankara 1994, s. 111-106. Baytaş, Serpil, "Tanpmar ve Halk Türküleri", Varhk, sayı 1031, Ağustos 1993, s. 45^6. Uğurcan, Sema, "Ahmet Hamdi Tanpma/da Doktor Tipleri", Dergâh, sayı 42, Ağustos 1993, s. 16-18. Demirtürk, Lâle, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü Üzerine Bir İnceleme", Varhk, sa­ yı 1032, Eylül 1993, s. 30-32.

8 5 4 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

1994 Öztürk, Haşan, "Gündemdeki Tanpınar ve Felsefesiz Edebiyatı", Polemik, sayı 58, Ocak-Şubat 1994, s. 8-9. Erem, Evren, "Tanpınaı'ın Kavram Dünyası" [O. Demiralp'in Kutup Noktası ad­ lı kitabı hakkında]. Kuram, Mayıs 1994. Gürbüz, Muammer, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Roman ve Hikâyelerinde Aydın Tipi", Erciyes, sayı 200, Ağustos 1994, s. 51-53. Orhanoğlu, Hayrettin, "Ahmet Hamdi Tanpınar'a Mektup 1-2", Dergâh, sayı 55, 56, 57, Eylül-Kasım 1994, s. 9,14,11. (Ilgaz) Ayşe Afet, "Tanpmaı'Ia Bir Yaz", Nehir, sayı 13-14, Ekim-Kasım 1994, s. 84. Öztürk, Haşan, "Tanpınar Yaşadığı Gibidir", Dergâh, sayı 58, Aralık 1994, s. 8, 9. 1995 Yılmaz, Levent, "Tanpınaı'dan Mektup Var!", İstanbul, sayı 17, 1995. Kutlu, Mustafa, "Türküler ve Şiirimiz", Yeni Şafak, 25 Ocak 1995. Asiltürk, Baki, "Şiirin Kutup Noktasında İsınmak", [O. Demiralp'in Kutup Nok­ tası adlı kitabı hakkında], Küap-ltk, sayı 13, Ocak-Şubat 1995, s. 8-9. Törenek, Mehmet, "Füsun ve Tesadüf: Tanpınaı'ın Şiir Üzerine Görüşleri", Der­ gâh, sayı 60, Şubat 1995, s. 10-11, 17. Pamuk, Orhan, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Modemizmi", Defter, sayı 23, Bahar 1995, s. 31-45. Oktay, Ahmet, "Tanpınar; Bir Tereddüdün Adamı", Defter, sayı 23, Bahar 1995, s. 49-61. Oğuzertem, Süha, "Hasta Saatler, Bozuk Sıhhatler: Enstitü Sorununa Babasız Bir Yaklaşım", Defter, sayı 23, Bahar 1995, s. 65-83. Yenikale, Ahmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Akademik Çerçeve, [Türk Poetikası özel sayısı], sayı 4, Bahar 1995, s. 64-70. Fethi Naci, "Eleştiri Günlüğü: Tanpınaı'a Göre 1936'da Türk Romanı", "Tanpınar'a Göre Mizah", Adam Sanat, sayı 114, Mayıs 1995, s. 18-19. Törenek, Mehmet, "Roman ve însan". Kalem ve Onur, sayı 8, Yaz 1995, s. 44-47. Öztürk, Haşan, "Sükût Suikastına Kurban Giden Adam: Tanpınar", Yeni Şafak, 22 Haziran 1995. Batur, Enis "Tanpınar ve Günlükleri", Cumhuriyet, 30 Temmuz 1995. Kırzioğlu, Banıçiçek, "Tanpınaı'da Zaman Nüvesi 1-11", Türk Edebiyatı, sayı 263264, Eylül-Ekim 1995, s. 21-24; 53-54. Uğurcan, Sema, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Gözüyle Yahya Kemal Beyatlı", Dergâh, sayı 69, Kasım 1995, s. 14-15.

A h m et Ham di T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyoyrafyası (K ro n o lo jik ) • 855

Coşar, Mevhibe, "Bir Mektup, Bir Hocalık Örneği", Türk Edebiyatı, sayı 265, Ka­ sım 1995, s. 40-41. 1996 Durak, Mustafa, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Bursa'da Zaman Şiirinde Anlam Boyutu", Bursa'da Edebiyat, Edebiyatta Bursa, Ankara 1996, s. 120-136; A.H.Tanpmar Şiiri ve 2002 Bursa Şiirleri, İstanbul 2003, s. 77-100. Tuncer, Hüseyin, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı, cilt I, İzmir 1996, s. 197-209. Yıldız, Ali, "Tanpınar'a Göre Doğu ile Batı Arasında Terkip", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 7, Kayseri 1996, s. 413-425. İleri, Selim, "Gramafon İğnesi: Tanpınaı'la Zaman", Cumhuriyet, 25 Ocak 1996. Okay, Orhan, "İki Ölüm Yıldönümünde İki Mizaç", [Mehmet Kaplan ve Tanpınar]. Zaman, 28 Ocak 1996; Silik Fotoğraflar, İstanbul 2001, s. 80-85. Töre, Enver, "Tanpınar'm Aktüel Bir Hikâyesi; Teslim", Türk Edebiyatı, sayı 168, Şub£ ' 1996, s. 53-55. Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpınar'm Ağaçları", Zaman, 22 Mart 1996. (imzasız), "Ahmet Hamdi Tanpmar ve İstanbul", Varhk, sayı 1087, Nisan 1996, s. 29-32. Şahin, İbrahim, "Huzur Romanı Etrafında Edebiyat Sosyolojisi Açısından Bir Deneme", Türk Yurdu, sayı 105(451), Mayıs 1996, s. 19-29. Abacı, Tahir, "Tanpınar'da Müzik", Adam Sanat, sayı 127, Haziran 1996, s. 35-51. Özcan, Nezahat, "Tanpınar'm Mektuplarına Dair", Bilge, Güz 1996, sayı 10, s. 7679. Yıldız, Alpay Doğan, "Okur Kavramı Açısından Tanpınar'm Huzur romanı". Ye­ di İklim, sayı 80-81, Kasım-Arahk 1996, s. 94-96. 1997 İleri, Selim, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Sepya Mürekkebi, İstanbul 1997, s. 180181. Köroğlu, Erol, "Ahmet Hamdi Tanpınar'm Zaman Anlayışı", Cogito, sayı 11, 1997, s. 201-222 Ayvazoğlu, Beşir, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Aksiyon, 25-31 Ocak 1997, s. 56-57. Kahraman, Haşan Bülent, "Tanpmar'ı Unutmak", Radikal, 31 Ocak 1997. Lekesiz, Ömer, "Bir Yol", Hece, sayı 2, Şubat 1997, s. 34-29; Türk Edebiyatında Öykü-2, İstanbul 1998, s. 145-178. Öztürk , Haşan "Tanpmar İçin Yazılanlar", Dergâh, sayı 87, Mayıs 1997, s. 20-22. Tuncer, Hamdi Can, "Mümtaz Hiç İyi Değil-. Huzuı'da Huzursuzluğun Neden­ leri", Kuram, sayı 14, Mayıs 1997, s. 45-49.

856 • T an p ın a r Ü zerine Yazılar

Orhanoğlu, Hayrettin, "Ahmet Hamdi Tanpınar'da Zaman Estetiği", Kültür Dünyası, sayı 2, Haziran 1997, s. 70-73. Yüceyılmaz, Muhterem, "Zincirin Kopuk Halkaları", Türk Edebiyatı, sayı 285, Temmuz 1997, s. 23-25. Karadeniz, Abdurrahim, "Huzur'un Saz Parçaları I-II", Hece, sayı 7-8, TemmuzAğustos 1997, s. 54-57; 50-52. Öneş, Mustafa, "Tanpınar'ın Şiiri ve Gizemcilik", Ludingirra, sayı 2, Yaz 1997, s. 56-59. Sınar, Alev, "Ahmet Hamdi Tanpmar ve Bursa", Kültür ve Sanat, sayı 35, Eylül 1997, s. 10-14; Türk Dili, sayı 566, Şubat 1999, s. 115-125. Işık, Kenan, "Tanpmar Huzurlarınızda" {Huzur romanını tiyatroya uyarlayıp sahneleyen K. Işık ile söyleşi. Konuşan: Gülcan Tezcan-Sümeyra Yılmaz), Yeni Şafak, 16 Ekim 1997. Kutlu, Mustafa, "Cumhuriyet Aydınlarının Huzursuzluğu", [Huzur'un sahne­ lenmesi üzerine]. Yeni Şafak, 23 Ekim 1997. Ayvazoğlu, Beşir, "Huzur" [Huzur'un sahnelenmesi üzerine]. Zaman, 25 Ekim 1997. Dorsay, Atilla, "Bir Tath Huzur Alamadık", [Huzur'un sahnelenmesi üzerine]. Cumhuriyet, 26 Ekim 1997. Fırat, A. Hikmet, "Anılarla Tanpmar ü ". Erguvan, [Samsun, 19 Mayıs Fen-Edebiyat. Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğrencileri], yıl 2, sayı 3, Ka­ sım 1997, s. 45-46. 1998 Akatlı, Füsun, "Tanpmar ve Aydaki Kadın", Zamam Yaşatan Roman-Zamana Di­ renen Şiir, İstanbul 1998, s. 13-16. Batur, Enis, "Tanpınar'ın Defterleri", "Tanpınar'a Sükût Suikasti", Türkiye'nin Üçlemi, İstanbul 1998, s. 169-171; 172-174. Okay, Orhan, "Huzur", Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt XVIII, İstanbul 1998, s. 439-441. Okay, Orhan, "Tanpmar, Ahmet Hamdi", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VIII, İstanbul 1998, s. 225-232. Sınar, Alev, "Tanpınar'ın Romanlarında Musiki Temi", Doğu Akdeniz, sayı 1, Ga­ zi Mağusa 1998, s. 107-124. Uçman, Abdullah, "Yaz Yağmuru", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt VIII, İstanbul 1998, s. 568-569. Ayvazoğlu, Beşir, "Ahmet Hamdi Tanpmar", Aksiyon, sayı 112,25 Ocak 1998; Sîretler ve Sûretler, İstanbul 1999, s. 38-43.

A h m et H a m d iT a n p ın a r ü z e rin e Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 8 57

Durukan, Hüseyin, "Bir Milletvekilliğine Bir Yazı", [Tanpınaı^m "Maraşlıların Bayramı" adlı yazısı hakkında]. Yeni Şafak, 8 Şubat 1998. Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpınar Milliyetçi Değil Miydi?", Zaman, 11 Şubat 1998. Aklaş, Şerif, "Millî Romantik Duyuş Tarzı ve Türk Edebiyatı VI: Ahmet Hamdi Tanpınar", Türkiye Günlüğü, sayı 50, Mart-Nisan 1998, s. 243-250. Esen, Nüket, "Huzur ve Kara Kitap'ta İstanbul'un Semtleri", Varlık, sayı 1087, Nisan 1998, s. 26-28. KÖroğlu, Erol, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve İstanbul", Varlık, sayı 1087, Nisan 1998, s. 29-32. Büyükaşık, Erinç, "Türk Romancılığından Kesitler 1: Tanpınar Romancılığı", Düş ve Düşünce, sayı 2, Mayıs-Temmuz 1998, s. 58-70. Aydın, Ertuğrul, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'm Şiir Görüşünün Kaynaklardaki Ak­ si", Yedi M im, Haziran 1998, s. 42-45. Eronat, Canan Yücel, "Tanpınaı'dan Haşan Âli Yücel'e Mektuplar", Varhk / Ki­ tap eki, sayı 73, Haziran 1998, s. 4. Özgül, M. Kayahan, "Neredesin Tanpınar?", Irmak, sayı 1, Haziran 1998, s. 6-14; Ludingirra, sayı 6, Bahar 1998, s. 75-83. Miyasoğlu, Mustafa, "Üç Büyük Romancı" (Safa, Tanpınar, Buğra), Türk Edebi­ yatı, sayı 298, Ağustos 1998, s. 15-16; Berceste, sayı 19, Ocak 2004. Feldman, VValter, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nde Zaman, Bellek ve Özyaşam Öyküsü", Kitap-hk, sayı 34, Güz 1998, s. 122-140. Selim, Ahmet, "Önemli Bir Mesele", [Huzur'un dili üzerine bir eleştiri]. Zaman, 26 Kasım 1998. Yener, Ali Galib, "Yazının Yalnızlık Burcu", Virgül, sayı 13, Kasım 1998, s. 38-40. (O.Demiralp'in Kutup Noktası kitabı üzerine) Gürsoy, Ülkü, "Ahmet Hamdi Tanpmaı'ın Eserlerinde Çocukluk Hatıraları", Türk Yurdu, sayı 18 (136), Aralık 1998, s. 61-66. 1999 Doğan, Mehmet Can, "Tesadüf ve Kader Arasında Zihinsel Bir Kaza", [Huzur üzerine]. Hece, sayı 26-27, Şubat-Mart 1999, s. 95-103. Ergu, Muaz, "Bir Huzur Arayışı 1-11", Dibace, sayı 1-2, Mart, Nisan-Mayıs 1999, s. 4-5. Yener, Ali Galip, "İki Ateş Arasında Bir Yazar", [îki Ateş Arasında' adlı senaryosu­ na dair]. Virgül, sayı 18, Nisan 1999, s. 5-7. Yazan, Ümit Meriç, "Depremi Tanpınaı'la Yaşamak", Yol Kültürü, sayı 6/7, Ni. san 1999, s. 120-125. Ertuğrul, Kürşat, "Türkiye'de Batıhlaşma-Modemleşme Sorunu Bağlamında Ahmet Hamdi Tanpınar", Toplum ve Bilim, sayı 81, Yaz 1999, s. 194-202.

858 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

Gürel, Rahşan, "Tanpınar'ın Klâsik Edebiyahmız Hakkındaki Hükümlerine Da­ ir Bazı Mülâhazalar I-lIl", Dergâh, sayı 112-114, Haziran-Ağustos 1999, s. IS­ IS, 14-16,19-21. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar Divan Şiirini Reddetti mi?". Zaman, Tl Haziran 1999. Coşkun, Zeki, "Huzur", Radikal, 28 Ağustos 1999. Coşkun, Zeki, "Sesten Hayalden Bir Harita", Radikal, 4 Eylül 1999. Aydın, Ertuğrul, "Tanpınaı^da Hayat ve Şehir", Hece, sayı 35, Kasım 1999, s. 5051. Atikoğlu, Ayça, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Milliyet^ 22 Arahk 1999. 2000

Demiralp, Oğuz, "Tanpınar'ın Şiirleri İçin Önsöz Arayışı", Ahmet Hamdi Tanpınar. Şiirler, 2.b., İstanbul 2000, s. 7-9. Enginün, İnci, "Sanatçı ve Deprem", Araştırmalar ve Belgeler, İstanbul 2000, s. 331-336. İnci, Handan, "Tefrikadan Kitaba Huzur", Huzur, YKY, İstanbul 2000, s. 427442. Parla, Jale, "Taksim Kabul Etmiş Zamanın Aynası Roman: Mahur Beste", Don Kişot'tan Bugüne Roman, İstanbul 2000, s. 282-305. Orhan, Selçuk, "Romanın Mihveri Tanpınar mı Proust mu?". Dergâh, sayı 119, Ocak 2000, s. 9-10. Miskioğlu, Ahmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar Üstüne", Türk Dili Dergisi, sayı 76, Ocak 2000, s. 1-4. Yazan, Ümit Meriç, "Tanpınar'la Bir Tan Vakti", Türk Edebiyatı, sayı 315, Ocak 2000, s. 10-11. Yardım, Melımet Nuri, "Tanpınar'ı Anlamak", Türkiye, 24 Ocak 2000. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar ve Heidegger", Est-Non/Birikimler, sayı 2, Ocak-Şubat 2000, s. 21-24; Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar, s. 245-250. Aşçı, Buket, "50 Yıl Sonra Yine Tanpınar'ın 'Huzur'undayız!", Entelektüel (E Der­ gisi'mx\ eki>, sayı 4, Şubat 2000, s. 14-15. Kuyaş, Nilüfer, "Tanpınar'ın Huzur Romanı 50 Yaşında - Huzursuz Miras", Mag (NTV Dergisi), Şubat 2000,118-120. Yavuz, Hilmi, "Sükût Suikasdi", Zaman, 25 Şubat 2000. Aşçı, Buket, "Tanpınar Yine Arada Kaldı", Radikal, 26 Şubat 2000. Kahraman, Âlim, "Hatıraları Nasıl Okumah Ya Da Belleği Tanpınafa Bir Oyun mu Oynuyor", Kaşgar, sayı 14, Mart 2000, s. 59-68. Armağan, Mustafa, "Orhan Pamuk ve Tanpınar", Zaman, 31 Mart 2000. Demiralp, Oğuz, "Vesika-lık: Aydaki Adam", Kitap-lık, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 92-98.

A h m e t H am di T an p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 8 59

Oğuzertem, Süha, "Vesika-lık: Gizemli Bir 'Yaz Gecesi'nde Freud, Joyce ve Tanpınar", Kitap-ltk', sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 99-112. İşm, Ekrem, "Vesika-lık: Osmanlı İlmiye Sınıfının Romanı: Mahur Beste", KitapItk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. 113-123. Tunç, Ayfer (Konuşan;), "Vesika-hk; Tanpınaı'm Bir Kelimesini Bile Feda Etme­ mek Lâzım", (Birol Emil ve Turan Alptekin'le konuşma), Kitap-lık, sayı 40, ■ Mart-Nisan 2000,. s. 123-129.' İnci, Handan, "Vesika-lık: Elli Yılın Huzur Okumalan", Kitap-lık, sayı 40, MartNisan 2000, .135-143. Yücel-Eronat, Canan, "Tanpmar'a İlişkin Anılar: Dost Ahmet Hamdi Tanpınar", Kitap-ltk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. II. İyem, Nuri, "Tanpınar'a İlişkin Anılar: Doğu Kültürüyle Yetişmişti", Kitap-lık, sa­ yı 40, Mart-Nisan 2000, s. III-IV Edgü, Ferit, "Tanpınaı'a İlişkin Anılar: Tanpınar ve Uiysses", Kitap-hk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. IV. Dino, Güzin, "Tanpınaı'a İlişkin Anılar: Beyazıt Meydanı'nda Öldürülmüş Bir Genç...", Kitap-lık, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. IV-VI. Moran, Tatyana, "Tanpınaı^a İlişkin Anılar: Bu Aşkı Yaşamasaydım Huzur'u Ya­ zamazdım", Kitap-hk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. VI-VII. Urgan, Mîna, "Tanpınar'a İlişkin Anılar: 'Kadın Dırdırı Dinlememek İçin Bekâr ^Kaldım' ", Kitap-lık, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. VIl-VIlI. Okay, M. Orhan, "Tanpma/a İlişkin Anılar:Ağaçların, Denizin Dilinden Anlar­ dı", Kitap-hk, sayı 40, Mart-Nisan 2000, s. VIII. Yıldız, Saadettin, "Ne İçindeyim Zamanın", Edebiyat Güncesi, sayı 15, Mart-Ni­ san 2000, s. 40-45. Dirin, İlyas, "A. Hamdi Tanpınar, İ. Habip Sevük Bir Espiri Yüzünden Çarpıştı-, 1ar I-II", Kaşgar, sayı 14,15, Mart, Mayıs 2000, s. 70-81; 77-93. Çeker, Alper, "Tanpınaı'a İade-i İtibar", Entelektüel (E Dergisi'nin eki). Nisan 2000, s. 25. Yıldız, Ali, "Akşam ve Akşamın Ahengi", [Tanpmaı'la Baudelaire'in şiirini kar­ şılaştırma denemesi], Türk Edebii/atı, sayı 318, Nisan 2000, s. 26-29. Durukan, Hüseyin, "Gündemdeki Tanpınar", Yeni Şafak, 2 Nisan 2000. Fethi Naci, "Mektuplaı^ın Işığında Tanpına/m Şairliği", Cumhuriyet Kitap, 6 Ni­ san 2000, s. 3. Armağan, Mustafa, "Tanpmaı'ı Doğru Yayımlamak", Zaman, 7 Nisan 2000. Fethi Naci, "Mahur Beste-I, II, Cumhuriyet Kitap, 13, 20 Nisan 2000, s. 3. Armağan, Mustafa, "Tanpmaı'm Mektubundaki Cinsiyet Hatası", [AntalyalI Genç Kıza Mektup hakkında]. Zaman, 21 Nisan 2000.

860 • T aııp m ıır Ü zerine Yazılıır

Yavuz, Hilmi, (îrfan Külyutmaz adıyla), "Tanpınarizm'e Dair", ZanıanlFazar eki, 70, 30 Nisan 2000. Abacı, Tahir, "Aydaki Kadın", Adam Sanat, sayı 174, Mayıs 2000, s. 24-29. Enginün, İnci, "Tanpınar ve Semboller", Türk Dili, sayı 581, Mayıs 2000, s. 435443; Araştırmalar ve Belgeler, İstanbul 2000, s. 398-336. Yardım, Mehmet Nuri, "Yarına Kalan Kitaplar: Tanpınar Yeniden", Size, sayı 319, Mayıs 2000, s. 21. Yıldız, Ali, "Huzur Romanında Halk ve Aydınlar", Türk Edebiyatı, sayı 319, Ma­ yıs 2000, s. 18-21. (imzasız), "Tanpınar ve Huzur", Milliyet, 7 Mayıs 2000. Ayvazoğlu, Beşir, "Huzur Nasıl Keşfedildi?", Türk Yurdu (Türk Romanı Özel Sa­ yısı), Mayıs-Haziran 2000, cilt 20, sayı 153-154, s. 166-167. Sarıçicek, Mümtaz, "Huzur Romanının Kuruluşunda Yerli ve Yabancı Tesirler", Türk Yurdu (Türk Romanı Özel Sayısı), sayı 153-154, Mayıs-Haziran 2000, cilt 20, s. 235-240. Anar, Turgay, "Tan Pınarına Bakarak Saatlerimiz Ayarlamak", Sefine, sayı 2- 3, Mart-Nisan, Mayıs-Haziran 2000, s. 37-47. Büyükaşık, Erinç, "Ahmet Hamdi Tanpınar-Bir Dönem Romancıl’ğının Değer­ lendirilmesi", Yaba Edebiyat, sayı 4, Mayıs-Haziran 2000, s. 7-9. Kahraman, Haşan Bülent, "Yitirilmiş Zamanın Ardında: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Muhafazakâr Modernliğin Estetik Düzlemi", Doğu-Batt, sayı 11, Mayıs-Haziran-Temmuz 2000, s. 9-43. Coşkun, Zeki, "Huzur Yolculuğu", Virgül, sayı 31, Haziran 2000, s. 46-48. Behar, Cem, "Ahmet Hamdi Tanpınar/Dede Efendi", Zaman, 16 Haziran 2000. Ayvaz, Emre, "Tanpınar'ın Gıcırdayan Dolabı", Knşgar, sayı 16, Temmuz 2000, s. 68-79. Andı, Eatih, "Beş Şehiı^in Beyoğlu'su", Kaşgar, sayı 16, Temmuz 2000, s. 59-67; Hayata Edebiyatla Bakmak, İstanbul 2006, s. 129-138. İmzasız, "Tanpınar İle Yeniden", [Beş Şehir'in yeni baskısı hakkında], Znmn«/Pa­ zar eki, sayı 80, 9 Temmuz 2000. Tuna, Taşkın, "Evvel Zaman Dışında", [Ne İçindeyim Zamanın şiiri için bir yo­ rumlama denemesi], (Nuriye Akman'la röportaj), Sabah/Pazar eki, 16 Tem­ muz 2000. Durukan, Hüseyin, "Bir Portre, İki Kitap", Yeni Şafak, 30 Temmuz 2000. Çavaş, Raşit, "Tanpınar Adakale'yi Gördü mü / Öğrendi mi?", Kitap-lık, sayı 43, Eylül-Ekim 2000, s. 143-147. Aytekin, Osman, "Tanpmaı'ın Huzur Romanında Güzel İnsanlar", Kürşat, sayı 8, Eylül-Ekim 2000, s. 176-181. Ulagay, Osman, "Tanpınar'ın Keşfi", Milliyet, 2 Eylül 2000.

A h m et Haindi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 861

Özgüven, Fatih, "Nuran'ın Dönüşü", Radikal İki, 17 Eylül 2000; Yeryüzünden Not­ lar, İstanbul 2001, s. 42-45. Keçeci, Uğur, "Tanpmaı'ı Anlama Çabalarına İddialı Bir Katkı: HBK!", Birikim­ ler, sayı 6, Ekim-Kasım 2000, s. 119-123. Okay, Orhan, "Tanpmaı'm Hikâyeleri Üzerine Notlar", Hece, (Türk Öykücülüğü Özel Sayısı), sayı 46-47, Ekim-Kasım 2000, s. 176-181. Yıldız, Alpay Doğan, "Huzuı'da Üçüncü Derecedeki Roman Kişilerinin Başkişinin Tecrübe Edinme Sürecindeki Fonksiyonları", Dergâh, sayı 129, Kasım 2000, s. 8-11, 23. 2001

İmzasız, "Tanpınar, Ahmet Hamdi", Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklope­ disi-!, İstanbul 2001, s. 788-792. İstanbul Bir Terkiptir (Tanpınar'm Doğumunun 100. Yılı İçin Düzenlenen Sergi'nin Katalogu), İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür İşleri Daire Baş­ kanlığı, Aralık 2001. Gürbilek, Nurdan, "Kötü Çocuk Türk", Kötü Çocuk Türk, İstanbul 2001, s. 66-88. Kurukafa, Vedat, "Mahur Beste Üzerine Bir İnceleme ve Çözümleme Deneme­ si", Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Malatya 2001, sayı 4, s. 133-144. "Sen Tanpınafdan Ne Anlarsın?", 18 Ocak 2000, (yöneten: Ayfer Tunç, Konuşan­ lar: Orhan Koçak, Paul Dumont), Sorun Soruda - Salt Toplantıları 1999-2000, İstanbul 2001, s. 183-200. Caner, Fırat, "Tanpınaı'da Arı Şiir ve Nazmın Sonu", Evrensel Kültür, Ocak 2001, sayı 109, s. 22-23. Kütükçü, Tamer, "Kimlikleri Ayarlama Enstitüsü", Bâbiali Kültür Dergisi, Ocak 2001, s. 76. Yücel, Şükran, "Huzursuzluktaki Huzur", E Dergisi, sayı 22, Ocak 2001, s. 88-89. Bostancı, Kahraman, "Ahmet Hamdi Tanpına/ın Bir Tiyatro Anketine Verdiği Cevap", Türk Dili, sayı 590, Şubat 2001, s. 157-162. Kurt, Mustafa, "Tan/pınar Şiirleı'in İzinde", Hece, sayı 50, Şubat 2001, s. 31-41. Alemdar, İlhan, "Rüya Öyküleri ya da Öykü Rüyaları", Üçüncü Öyküler, sayı 11, Kış-Bahar 2001, s. 58-60. Çeri, Bahriye, "Yaz Yağmuru ve Acaip Bir Kadın", Üçüncü Öyküler, sayı 11, KışBahar 2001, s. 53-56. Kaya, İ. Güven, "Tanpınar Öykücülüğüne Eleştirel Bir Bakış", Üçüncü Öyküler, sayı 11, Kış-Bahar 2001, s. 61-67. Erden, Aysu - Tuba Sarıtaş, "Ahmet Hamdi Tanpınar Öyküsünde Zaman-BilinçBilinçaltı Çatışması - Bir Örnek: Yaz Gecesi", Üçüncü Öyküler, sayı 11, KışBahar 2001, s. 68-79.

8 6 2 • T anpım ır Ü zerine Yazılar

Eryürük, Adem, "Tanpınaı'ın Pek de İnandırıcı Olmayan Hoş Bir Öyküsü: Yaz Yağmuru", Üçüncü Öyküler, sayı 11, Kış-Bahar 2001, s. 80-85. Gürbüz, Elif, "Rüyaların Kuytusunda Mit", Üçüncü Öyküler, sayı 11, Kış-Bahar 2001, s. 86-89. Asiltürk, Baki, "Bir Kültür Adamının Dünyasına Tanıklıklar", [T. Alptekin'in Bir Kültür Bir însan adlı kitabı hakkında]. Hürriyet Gösteri, sayı 226, Mart 2001, s. 46-48. Kum, Burhan, "Dönüp Resmi Okumak- Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Anısına", Türkiye'de Sanat, Mart-Nisan 2001, sayı 48, s. 20-25. Kurt, Mustafa, "Muhatabını Arayan Bir Mektup", Hece, sayı 52, Nisan 2001, s. 33-36. Yardım, Mehmet Nuri, "Tanpınaı'ı Yeniden Keşfetmek", Eğitim Bilim, sayı 32, Mayıs 2001, s. 60-62. Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpınar ve Türk Kültürü", Türkiye Günlüğü, sayı 67, Güz 2001, s. 36-43. Kütükçü, Tamer, "Tanpınar'ın Yaz Yağmuru Hikâyesinde Mekânın Kurgulanışı", Türk Dili, sayı 597, Eylül 2001, s. 277-283. Okur, Enver, "Mektuplarda Yaşayan Tanpınar", Dergâh, sayı 139, Eylül 2001, s. 14-18. Uğurcan, Sema, "Tanpmar'a Şehirlerin Söylediği Tarih", Türklük Araştırmalan Dergisi, sayı 10, Eylül 2001, s. 91-108. Dirin, İlyas, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Memleket Realiteleri", Hece, sayı 59, Ka­ sım, s. 78-81. Okay, Orhan, "Tanpınar'ı Yetiştiren Sosyo-Kültürel Çevre", Kaşgar, sayı 24, Kasım-Aralık 2001, s. 21-30. Savaş, Metin, "Yerlilik, Değişim ve Küreselleşme Bağlamında Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Dergâh, sayı 141, Kasım 2001, s. 10-11,15-17. Savaş, Metin, "Tanpınar’la Sanal Sohbet 1-11", Türk Edebiyatı, sayı 337, 338, Ka­ sım, Aralık 2001, s. 33-37; 57-59. Enginün, İnci, "İstanbul", Dergâh, sayı 142, Aralık 2001, s. 7-9. Enginün, İnci, "Yansımalarıyla Tanpınar", Dergâh, sayı 142, Aralık 2001, s. 10-11, 22 . Haber: "Yeni Bir A. Hamdi Tanpınar Kitabı / Tanpınar Neden Moda Oldu?", (Mücevherlerin Sırrı), Kültür&SanatIZaman, 25 Aralık 2001. Yavuz, Hilmi, "Tanpınar ve Bergson, 1-11", Zaman, 26 Aralık 2001, 2 Ocak 2002; Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar, İstanbul 2005, s. 240-244. Alkan, A. Turan, "Saç Jölesi ve Tanpınar!", Zaman, 29 Aralık 2001.

A h m e t Ham di T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 863

2002

Aksoy, Ali, "Uzaktan Yazılmış 'Bursa'da Zaman' ", Bursa Denemeleri, İstanbul 2002, s. 22-35. Dara, Ramis, "Tanpınar'ın Bursa İzni", Bursa Denemeleri, İstanbul 2002, s. 14-21. Demiralp, Oğuz, "Tanpınar'ın Gizli Hâzinesi", Mücevherlerin Sîrn'na önsöz, YKY, 2002; Satırlar Arasında Aylaklık, İstanbul 2006, s. 174-176. Demiralp, Oğuz, "Ahmet Hamdi Tanpınar", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, cilt 3, İstanbul 2002, s. 24-35. Alver, Köksal, "Ahmet Hamdi Tanpmar'ın Romanlarında İdeolojik Örgü", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 15-23; bu yazınm gelişti­ rilmiş hali derginin ilaveli ikinci baskısında "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Ro­ manlarında Bakış Açısı" adıyla yayımlanmışhr; 21 Ağustos 2006) Su, Hüseyin, "Rüya Gören Öyküler", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 24-38. Okay, Orhan, "Kaderin Eşiğinde Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sa­ yı 61, Ocak 2002, s. 7-14. Çetin, Nurullah, "Ahmet Hamdi Tanpmaı'm Şiiri", Hece (A. H. Tanpınar özel sa­ yısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 39-56. Kahraman, Âlim, "Tanpmar'ın Denemeciliği Üzerine", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 57-60. Karadeniz, Abdurrahim, "Mektuplarındaki Tanpınar: O Kadar Az Kendimiz Oluyoruz ki!". Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 61-69. Adah, Murat, "Geleneğin Farkh Bir Yorumcusu: Ahmet Hamdi Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 70-74. Lekesiz, Ömer, "Tanpınar Nereden ve Nasıl Bakar?", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 75-83. Türinay, Necmettin, "Ahmet Hamdi Tanpınar: 1932 Öncesi ve Sonrası", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 84-90. Enginün, İnci, "Tanpınar'ı Düşünürken", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 91-93. Sağlık, Şaban, "Bir Şahsî Nizam'ın Peşinde Estetiği ve Felsefeyi Arayan Adam: Ahmet Hamdi Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 94-119. Armağan, Mustafa, "Tanpmar'ın Tılsımh Aynasında Şehirler", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 120-125. Aydın, Ertuğrul, "Ahmet Hamdi Tanpınar'da Tarih ve Zaman", Hece (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 126-143. Orhanoğlu, Hayrettin, "Eserin Macerası Yahut Mağaranm Eşiğindeki Tanpmar",

864 * T aııp m ar Ü zerine Yıızılar

Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 146-154. Dirin, İlyas, "Tanpma/ın Yazılarının Bibliyografyası'na Zeyl", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 155-165. Dirin, İlyas, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Yayımlanan İlk Yazısı", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 167-169. Dirin, İlyas; Özdemir, Şaban; Anar, Turgay, (Haz.:)"Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Ldebiyat Üzerine Makaleler ve Yaşadığım Gibi'de Yer Almayan Yazı, Rö­ portaj ve Anketlerinden Seçmeler", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 170-196. Dirin, İlyas; Özdemir, Şaban, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Eserleri Hakkında Ya­ zılanlar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 197-210. . Dirin, İlyas, "Ahmet Hamdi Tanpmaı^ın Şiir, Yazı, Röportaj ve Anketlerinin Ya­ yımlandığı Dergi ve Gazeteler", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 61, Ocak 2002, s. 211. Kütükçü, Tamer, "Tanpınar, Modernite ve Mekân", Türk Edebiyatı, sayı 339, Ocak 2002, s. 22-24. Okay, Orhan, "Tanpınar'ın Rüyalar Dünyası", Kaşgnr, Ocak-Şubat 2002, sayı 25, s. 29-35; Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tnnpmar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 101-106. Özgüven, Fatih, "Tanpınaı'a Bir 'Bakış'", Radikal İki, 6 Ocak 2002. İlhan, Havva Setenay, "Saatlerimizi Ayarlayan Adam", (Hece dergisinin özel sa­ yısı hakkında) Yeni Şafak, 13 Ocak 2002. Kahraman, Haşan Bülent, "Nâzım ve Tanpınar", Radikal, 31 Ocak 2002. Kuyaş, Nilüfer, "Huzursuz Miras: Suat'ın Mektubu", Entelektüel CE'nin ilavesi), sayı 35, Şubat 2002, s. 35-36; Başka Hayatlar, İstanbul 2003; Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2.b., Ağustos 2006, s. 63-66. Fedai, Celâl, "Yazarın Tamamlanmamış İlk Romanı Olarak 'Mahur Beste'", Der­ gâh, sayı 144, Şubat 2002, s. 10-19; Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişle­ tilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 126-132. Dirin, [., Anar, T., Özdemir, Ş., "Mücevherlerin Sırrı", (Kitap hakkında konuş­ ma), Varlık, sayı 1134, Mart 2002, 6-7. Kaplan, Sefa, "Tanpınaı^ın Menderes Öfkesi", Hürriyet, 1 Mart 2002. Yavuz, Hilmi, " 'Bir Gül Bu Karanlıklarda' Dolayısıyla Tanpınar ve Ülgener İliş­ kisi Üzerine-l-İI", Zaman, 27 Mart, 3 Nisan 2002; Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar, İstanbul 2005, s. 236-239. Bek, Kemal, "Yahya Kemal" (Tanpınar'ın kitabının YKY baskısı hakkında). Var­ lık, Nisan 2002. Çeri, Bahriye - Alemdar, İlhan, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Türkçede Yayınlan­ mamış Bir Yazısı", Dergâh, sayı 146, Nisan 2002, s. 3-5.

A h m et Ham dı T an p m ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 865

Bek, Kemd, "Tanpmaf m Mücevherleri", Virgül, sayı 50, Nisan 2002, s. 25-27. Ayvazoğlu, Beşir, "Tanpmar ve Demokrat Parti", Türk Edebiyatı, sayı 342, Nisan 2002, s. 20-22. Asiltürk, Baki, "Tanpmar Yeniden", (Şiirleri hakkında). Hürriyet Gösteri, sayı 236, Nisan 2002, s. 31-32. Uçman, Abdullah, "Tanpmar Üzerine Değerlendirmeler", Hürriyet Gösteri, sayı 236, Nisan 2002, s, 38-41. Moran, Tatyana, "Orhan Pamuk Versus Ahmet Hamdi Tanpmar", Cumhuriyet Kitap, 25 Nisan 2002. Andaç, Feridun, "Zamamn Aynasında Bir Yazar: Tanpmar", E, Mayıs 2002, s. 64. Uçman, Abdullah, {Bir Gül Bu Karanlıklarda kitabı hakkında Alper Çeker ile ko­ nuşma), Varlık, sayı 1136, Mayıs 2002, s. 10-11. İleri, Selim, "Tanpınaı^ı Tanımak...", {Bir Gül Bu Karanlıklarda üzerine). Cumhuri­ yet, 14 Mayıs 2002. Hızlan, Doğan, "Amerikan Yayınevinde İlk Çeviri Tanpmar", Hürriyet, 20 Mayıs 2002.

Kazıcı, Mustafa H., "Tanpmar Şiiri ve Estetik Açılımları", Sedir, sayı 4, Mayıs 2002, s. 8-11, ' Okay, Orhan, "Huzur: Yüzbinlerce Ruh Bir  raf ta". Hece (Türk Romanı Özel Sa­ yısı), sayı 65-67, Mayıs-Temmuz 2002, s. 591-599. Uçman, Abdullah, "Mücevherlerin Sırrı", Kitap-lık, sayı 53, Mayıs-Haziran 2002, s. 174-178. Enginün, İnci, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Türk Dili, sayı 606, Haziran 2002, s. 491-493. Asiltürk, Baki, "Bir Gül Bu Karanlıklarda", Hürriyet Gösteri, sayı 238, Haziran 2002, s. 20-21. Gündüz, Olgun, "Türkiye'nin Batılılaşma Serüveninde Özgün Bir portre: Ahmet Hamdi Tanpmar", TezfaVe, sayı 11, Temmuz-ekim 2002, s. 108-121; Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2002, sayı 3, s. 13-28. Savaş, Metin, "Huzut'da Ayna Motifi", Dergâh, sayı 149, Temmuz 2002, s. 23. Ayvaz, Emre, "Tanpmar İçin Üç Derkenar: Sevinç, Kafa Karışıkhğı, Burukluk" (Mücevherlerin Sırrı hakkında), Akşam-bk, sayı 9 ,5 Temmuz 2002, s. 3. Yavuz, Hilmi, "Huzur, Bir 'Müzikal Roman' mı?". Zaman, 31 Temmuz 2002; Ede­ biyat ve Sanat Üzerine Yazılar, İstanbul 2005, s. 101-103. Alver, Koksal", "Ahmet Hamdi Tanpmar: Türk Muhafazakârlığının Estetiği", Tezkire, sayı 11, Temmuz-Ekim 2002, s. 101-107. Şişmanoğlu, Şehnaz, "Mahur Beste'de 'Ayna'lanan 'Eksiklik' Sorunu", E, sayı 41, Ağustos 2002, s. 76-78.

866 • Tvınpınar Ü zerine Yazılar

Hızlan, Doğan, "Huzut'u Tanpınaf da Bulanlar" (Sır GüJ Bu Knranhklarda hak­ kında), Hürriyet, 21 Ağustos 2002; Yalnızlık Kahvesi, İstanbul 2003, s. 270-271. Şişmanoğlu, Şehnaz, "Tanpınar İçin Yüz Yazı: Bir Gül Bu Karanlıklarda", Kanat (Bilkent Üniversitesi, Türk Edebiyatı Merkezi Haber Bülteni), Güz 2002, sa­ yı 10, s. 12. Kahraman, Âlim, "Tanpınar Yayıncılığı Üzerine Bazı Dikkatler ve Tanpınaı'ın Bilinmeyen İki Yazısı", Kaşgar, sayı 29, Eylül-Ekim 2002, s. 70-85. Alptekin, Turan, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Romanları", Hürriyet Gösteri, sayı 242, Ekim 2002, s. 46-51. Törenek, Mehmet, "Beş Şehir Etrafında", Dergâh, sayı 152, Ekim 2002, s. 16-18. Eğin, Oray, "Tanpınar'dan Bir Hazine" (Edebiyat Dersleri hakkında). Milliyet Küllür-Sanat, 28 Kasım 2002. Yavuz, Hilmi, "Kırtıpil Bir Defter", Kitap-lık, sayı 56, Kasım-Arahk 2002, s. 128-129. Uç, Himmet, "Hep O Şarkı ve Mahur Beste Arasmda Bir Mukayese", İlmî Araş­ tırmalar 13, Arahk 2002, s. 183-190. 2003 Gümüş, Semih, "Sahnenin Dışındakiler", Türk Romanında Kurtuluş Savaşı, İstan­ bul 2003, s. 378-388. İmamoğlu, Tuncay, "Ahmet Hamdi Tanpınar'da Süreklilik ve Değişim", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 2, Erzurum 2003, s. 131-148. Kılıç, Latife, "Hikâye Yazarı Olarak Ahmet Hamdi Tanpınar", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 21, Erzurum 2003, s. 129-145. Aliş, Şehnaz, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nde Sosyal Tenkit", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 19-26. Asiltürk, Baki, "Tanpmar'ın Şiirlerinde Duyular", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 27-38. Başer, Nami, "Tanpınaı'da Proust", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 39-46. Enginün, İnci, "Tanpmar'ın Şiir Çalışması", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Ham­ di Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 47-56. Kefeli, Emel, "Ahmet Hamdi Tanpınaı^ın Şiirlerinde Renklerin Dili: Beyaz ve Mavi", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 57-60. Kerman, Zeynep, "Ahmet Hamdi Tanpmar'ın Edebiyat Tarihi Hakkında Bazı Görüşler", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğur­ can), İstanbul 2003, s. 71-78. Koç, Murat, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Roman ve Hikâyelerinde Kıyafet-Ka-

A h m et Hamdi T a n p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 8 6 7

rakter İlişkisi Üzerine Bir Deneme", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 79-88. Köroğiu, Erol, "Hayata Çok Yaldızlı Bir Mazi Aynasından Bakmak: Sahnenin Dışındakilefde Bugünü Yaşamanın İmkânsızlığı", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 89-100. Uçman, Abdullah, "Ölümünün 40. Yılmda Ahmet Hamdi Tanpınar", Doğumu­ nun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. s. 107-118. Uğurcan, Sema, "Tanpınar'ın Eserlerinde 'Hayat' Kelimesi Etrafında Bir Gezin­ ti", Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz.: S. Uğurcan), İstan­ bul 2003, s. 119-131. Atsız, Bedriye / Christopher K. Neumann, "Kindlers Neues Literatür Lexikon'dan ? Ahmet Hamdi Tanpinar" (Çev.: Ş. Yüce), Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, (Haz. S. Uğurcan), İstanbul 2003, s. 133-138. Hızlan, Doğan, "Tanpınar'ın Sönmüş Kibritleri" {Edebiyat Dersleri hakkında). Hürriyet, 14 Ocak 2003. İpek, İdil, "O Mütevazıydı, Bizse Çekingen", Akşam-lık, 3 Ocak 2003, s. 10-11. Ertan, Ozan, "İstediğimiz Gibi Bir Romanımız Olsa Farkına Varır mıydık?" (Bir Gül Bu Karanlıklarda hakkında), Akşam-lık, 3 Ocak 2003, s. 3. Aşkun, Nevhis C., "Ahmet Hamdi Tanpınar Hocamı Anarken", Eskişehir Sakar­ ya Gazetesi, 26 Ocak 2003. Sayar, Ahmet Güner, "Tanpınafda Ülgener Etkisi Var mı?", (Hilmi Yavuz'a ce­ vap), Türk Edebiyatı, sayı 352, Şubat 2003, s, 60-65. Sevindi, Nevval, "Bir Zarif Selâmdır Şehrin Kelamı"(Tanpınar'm mektuplarında Paris) Zaman-Turkuaz, 2 Şubat 2003. Yavuz, Hilmi, "Tanpinar, "Entelektüel Moda' mı?". Zaman, 23 Şubat 2003. Abacı, Tahir, "Ahmet Hamdi Tanpinar ve Nazım Hikmet'in Benzer Yanları", Yasakmeyve, sayı 1, Şubat-Mart 2003, s. 72-78. Durak, Mustafa, "Ahmet Hamdi Tanpinar Şiirinde Etkile(n)me", Hürriyet Göste­ ri, sayı 246, Şubat-Mart 2003, s. 22-25; A.H.Tanpınar Şiiri ve 2002 Bursa Şiirle­ ri, İstanbul 2003, s. 61-74. Erdem, Mehmet Dursun, "Abdullah Efendi'nin Rüyaları'nı 'Psikanalizm ve Edebiyat' Açısından Çözümleme Denemesi", Dergâh, sayı 157-158, Mart-Nisan 2003, s. 15-18, 5-19. Durak, Mustafa, "Neden Ahmet Hamdi Tanpınar Şiir Yarışması", A.H.Tanpınar Şiiri ve 2002 Bursa Şiirleri, İstanbul 2003, s. 9-16. Durak, Mustafa, "Tanpmar'ca Şiirsel Tractatus", A.H.Tanpınar Şiiri ve 2002 Bursa Şiirleri, İstanbul 2003, s. 17-28.

868 • T a n p ın a r Ü zerine Yazılar

Doğan, Mehmet H., "Tanpınar Şair Tanpınaı'ı Anlatıyor", A.H.Tnnpmar Şiiri ve' 2002 Bursa Şiirleri, İstanbul 2003, s. 29-35. Durak Mustafa (Derleyen:), "Ahmet Hamdı Tanpınar ve Şiiri Üstüne", A.H.Tanpmar Şiiri ve 2002 Bursa Şiirleri, İstanbul 2003, s. 36-42. Gülmez, Bahadır, "Tanpınar'ın Şiirle İlişkisi Bir Rüya Hali", A.H.Taıtpmar Şiiri ve 2002 Bursa Şiilerleri, İstanbul 2003, s. 43-48. Korkut, Ece, "Tanpınar'ın Şiir Dili ve Evreni", A.H.Tanpınar Şiiri ve 2002 Bursa Şi­ irleri, İstanbul 2003, s. 49-60. Sankaya, Orhan, "İşgal Yıh İstanbul'u ya da Sahnenin Dışındakiler", Kitap Haber, sayı 16, Nisan-Mayıs, s. 44-45. Doğan, Mehmet Can, "Tanpmaı'ın Bileşik Kaplarındaki Basınç", Kaşgnr, sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 88-93. Okay, Orhan, "Türk Süsleme Sanatları Karşısında Tanpınar", Knşgar, sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 94-98. Özgül, M. Kayahan, "Atlantisten Gelen Adam", Kaşgar, sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 68-87. Tapınç, Onca, "Yirmi Yıl Boyunca Eksik Okuduk", Radikal Kitap, 20 Haziran 2003, s. 7. Uç, Himmet, "Tanpınar ve Kış Bahçesi", Yedi İklim, sayı 159-161, Haziran-Ağustos 2003, s. 47-50. Haksal, Ali Haydar, "Huzur Romanında Savaş Psikolojisi: Ya Dünya İmparatorlu­ ğu Ya Siyah Ölüm", Yedi İklim, sayı 159-161, Haziran-Ağustos 2003, s. 57-62. Timuroğlu, Senem, "Tanpınaı'ın Şahsî Miti: Rüya", Varlık, sayı 1124, Haziran 2003, s. 58-59. Tüysüzoğlu, Fatma - Bektaş, Tolga, "Ferahfeza Mûcuzesi: 'Huzur” ", Kitap-lık, sayı 63, Temmuz-Ağustos 2003, s. 103-111. Koç, Murat, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve İstanbul'un Fethi", Kubbealtı Akademi Mecmuası, sayı 3, Temmuz 2003, s. 62-71. Özgen, Mutlu, "Bursa'da Zaman", Tabiat ve İnsan, sayı 37, Eylül 2003, s. 33-37. Yıldırım, Tahsin, "Tanpınar'ın Kitaplarına Girmemiş Bazı Yazılan", Kaşgar, sayı 33, Mayıs-Haziran 2003, s. 58-59. Uçman, Abdullah, "Tanpınar'ın Hikâyelerini Yeniden Okurken", Kaşgar, sayı 34, Eylül-Ekim 2003, s. 70-78. Alptekin, Turan, "Ahmet Hamdi Tanpınar Hakkında Bir Tartışmaya Son Nok­ ta", Hürriyet Gösteri, sayı 253, Kasım 2003, s. 18-21. 2004 Kerman, Zeynep, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Edebiyat Tarihi'ni Yeniden Okur­ ken", Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara 2004, s. 253-260.

A h m et Hamcli T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bilıliyografyası (K ro n o lo jik ) • 8 69

Yardım, Mehmet Nuri, "Dörtbaşı Mâmur Bir Edebiyatçı: Ahmet Hamdi Tanpınar". Unutulmayan Edebhjatçılanmız, İstanbul 2004, s. 99-102. Balcı, Yunus, "Ahmet Hamdi Tanpınar'm Şiirinde 'Ayna' Üzerine", Arayışlar-İnsan Bilimleri Araştırmaları, sayı 11, 2004, s. 69-84. Alptekin, Turan, "Şiirde Estetik Biçimleniş ve Aktarımı", Hürriyet Gösteri, sayı 256, Şubat 2004, s. 49-52. Işın, Ekrem, "Tanpınar'm İstanbul'u Üzerine Düşünceler", KitapAık, sayı 69, Şu­ bat 2004, s. 54-57. Kaplan, Sefa, "Yahya Kemal ve Tanpınar Oryantalis miydi?". Adam Sanat, sayı 217, Şubat 2004, s. 36-41. ’ Türk, Bahadır, "Doğu Bahçelerinde Batıh Bir Bakışın Huzur(suzluk)u: A. H. Tanpınar ve Türk Muhafazakârhğı", Liberal Düşünce, sayı 34, Bahar 2004, s. 59-65. Yener, AH Galib, "Geçmişin Muhafazası, Postmodern Okuma ve Tanpmar'a Ye­ niden Dönmek", Hece, sayı 87, Mart 2007, s. 12-16. Enginün, İnci, "Teslim", Baykan S eze/e Armağan, İstanbul Mart 2004, s. 521-529. Doğan, Âbide, "Huzuı'un Huzursuz Kadını: Nuran", Türk Dili, sayı 628, Nisan 2004, s. 339-347. Abacı, Tahir, "Huzur Hangi Makamda Bestelendi", Varlık, sayı 1159, Nisan 2004, s. 30-33. Sunat, Halûk, "Tanpınar'm Yazınsal Metni, Müzik ve 'Psikanalitik Duyarlıklı Ba­ kış'", Varlık, sayı 1160, Mayıs 2004, s. 68-72. Andı, M. Fatih, "Zülüflü Eliflerin Meleği Yahut Tanpınaı'da Hattın Estetiği", Kaşgar, sayı 37-38, Mayıs-Ağustos 2004, s. 195-2002; Hayata Edebiyatla Bak­ mak, İstanbul 2006, s. 117-127. Kayaalp, Levent, "İmkânsız Babalık" [Mahur Beste ve Saatleri Ayarlama Ensti­ tüsü etrafmda bir okuma]. Virgül, sayı 74, Haziran 2004, s. 18-24. Okay, Orhan, "Politika Batağında Derbeder Bir Şair: Ahmet Hamdi Tanpınar", Hece, sayı 90-92, Haziran-Ağustos 2004, s. 497-505. Coşkun, Betül, "Tanpınar'm Siyasete Bakışı ve Siyasî Yaşamı", Hece, sayı 90-92, Haziran-Ağustos 2004, s. 506-510. Örgen, Ertan, "Siyasetin Durağında Edebiyatın İçinde Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Hamdi Tanpınar, Samet Ağaoğlu", Hece, sayı 90-92, HaziranAğustos 2004, s. 536-544. Eşitgin, Dinçer, "Tanpınar'm Mavi Maviydi Gökyüzü adlı Şiiri", Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, sayı 52-53, Haziran-Temmuz 2004, s. 35-36. Irzık, Sibel, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nde Şehir ve Zaman", İstanbul, sayı 51, Ekim 2004, s. 132-134. Tökel, Dursun Ali, "Tanpınar'm Bizim Hikâyemizi Arayışı ve Bu Arayışta Hüse­ yin Su'nun Yeri", Kafdağı, sayı 27, 2004, s. 12-16.

8 7 0 • T an p ın ar Ü zerine Yazılar

2005

Emre, İsmet, 'Tan'ın Pınar'a Eriştiği Şehir: Bursa", Tanpmar'm Dünyasında Bur­ sa/Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 13-25. Selçuk, Ali, "...Tanpınar... Gül... Bursa...", Tanpmar'm Dünyasında Bursa / Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 37-38. Beriş, Emrah - Türk, Bahadır, "Bursa; Tanpınaı'ı Anlamaya Açılan Efsunlu Kapı", Tanpmar'tn Dünyasında Bursa j Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 39-53. Gülgönül, Mehmet, "Tanpınar'ın Dünyasında Bursa Bursa'nın Dünyasında Tanpınar", Tanptna/m Dünyasında Bursa j Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 55-79. Büyük, Ünal, "Tanpınafda Bursa", Tanpmar'm Dünyasında Bursa /Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 81-97. Ahaladze, Ana, "Ahmet Hamdi Tanpınaı'ın Beş Şehir kitabındaki Bursa'da Za­ man Bölümünde Teşhis ve İntak", Tanpmar'm Dünyasında Bursa j Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 99-107. Coşkun, Betül, "Yapma Cennet ya da Tahtgâh-ı Kadim", Tanpmar'm Dünyasında Bursa j Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 109-129. Akkanat, Cevat, "Bir Ana-Sığınak Olarak Tanpınaı'ın Eserlerindeki Bursa", Tan­ pmar'm Dünyasında Bursa j Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 131-145. Ayaydın, Kibar, "Tanpınar'ın Dünyasında Bursa / Taşlarda Gülen Rüya,", Tan­ pmar'm Dünyasmda Bursa, / Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 147-159. Alptekin, Ley]â, "İçimizin Aydınlık Aynasından Geçen Rüya", Tanpmar'm Dün­ yasında Bursa, / Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 161-172. Akbulut, Mehmet, "Su Seslerinin Beyaz Bahçesindeki Şehir", Tanpmar'm Dünya­ sında Bursa / Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 175-185. Öksüz, Neslihan, "Bir Şaire Şehir Olmak", Tanpınar m Dünyasmda Bursa /Taşlar­ da Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 187-195. Özdemir, Yaşar Bedri, "Konuşan Mekânlar, Susturulamayan Düşler", Tanpınar'ın Dünyasmda Bursa / Taşlarda Gülen Rüya, İstanbul 2005, s. 197-215. Tümer, Gürhan, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Mimarhk", Arredamento Mimarlık, Ocak 2005, s. 89-95. Acar, Zafer, "İmgelerin Gölgesine Sığınan Ahmet Hamdi Tanpınar Şiiri", Yedi İk­ lim, sayı 178, Ocak 2005, s. 51-54. Ayaydın, Kibar, Bir Yalnızlık Seremonisi / Tanpınar’a Selâm Olsun", Türk Edebi­ yatı, 375, Ocak 2005, s. 42-44. Hızlan, Doğan, "Bursa Tanpınar'ı Unutmuyor", Hürriyet, 28 Ocak 2005; Edebiyat Daima, İstanbul 2006, s. 150-151. Kumsar, İsmail Alper, "Zaman Eksenli Medeniyet Buhranı ve İroni / Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Tanpınar", Kırklar, sayı 10, Ocak-Şubat 2005, s. 29-39.

A h m e t Ham di T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 871

Açıl, Berat, "Huzuı'un Örtük Anlamlan", Varlık, sayı 1169, Şubat 2005, s. 64-68. Tetik, Ahmet, "A. H. Tanpmaı'ın Askerliği ve Milletvekilliğine Ait Belgeler", Kitap-lık, sayı 81, Mart 2005, s. 60-65. Demirel, İsmail, "Kış Notları-II / Ahmet Hamdi Tanpınar", Yedi îklim, sayı 180, Mart 2005, s. 35. Arslanbenzer, Hakan, "Eskimeyen Kitaplar: Huzur", Kılavuz, sayı 24, Mart 2005, s. 18. Doğan, Mehmet Can, "İçimizde Çalışan Bıçaklar: Ahmet Hamdi Tanpınar", Son­ suzluk ve Bir Gün, sayı 1, Mart-Nisan 2005. İşın, Ekrem, "Huzur Dersleri", Kitap-lik, sayı 82, Nisan 2005, s. 103-105. Birkiye, Atilla, "Tanpmar ve Huzur", Asklepios, sayı 8, Nisan-Mayıs-Haziran 2005, s. 92-98. Işın, Ekrem, "Mümtaz: Çoksesli Bir Düşünce Repertuarı", Kitap-hk, sayı 83, Ma­ yıs 2005, s. 103-105. Özen, Saadet, "İşte Tanpınaı'a 'Huzur' Veren Nuran", Vatan/Kitap, 1 Mayıs 2005, s. 14-15. Gümüş, Seval Şaliin, "Tanpınar'dan Yeni Ders Notları", Hürriyet Gösteri, sayı 270, Mayıs 2005, s. 86. Özen, Saadet, "Bir 'Kahraman'ın Gerçek Öyküsü", Vatan Kitap, sayı 14,11 Mayıs 2005, s. 14-15. Orhanoğlu, Hayrettin, "Behçet Bey'den Ahmet Hamdi Tanpınaı'a Mektup", Ada, Yaz 2005, s. 36-37. Bedri, Yaşar, "Bursa'da Zaman", Ada, Yaz 2005, s. 86-92. Öztürk, Kasan, "Ahmet Hamdi Tanpınar Nasıl Yazar/dı?", Ada, Yaz 2005, s. 103.105. Kurtuluş, Hakkı, "Tanpınaı'a Mektup", Kitap-hk, sayı-84, Haziran 2005, s. 10-11. •Berksoy, Berkiz, "Tanpınaı'ın Düşüncesi 'Sentez' Değil, 'Armoni' Odaklıdır", Hürriyet Gösteri, sayı 271, Haziran 2005, s. 32-33. Okuyucu, Cihan, "Tanpınar'ın Klasik Türk Edebiyatı Hakkmdaki Görüşleri", Berceste, sayı 38, Ağustos 2005, s. 10-15. Öztürk, Haşan, "Sahnenin Dışındakiler Romanında Yazarlar", Dergâh, sayı 188, Ekim 2005, s. 5-6. Çetin, Osman, "Yeniden Tarih Oluşturma Enstitüsü", Dergâh, sayı 188, Ekim 2005, s. 11,14. Önertoy, Olcay, "Abdullah Efendi'nin Rüyalan'nda Fantastik Öğeler", Hürriyet Gösteri, sayı 274, Ekim 2005, s. 58-60. Gürsoy, Ülkü, "Mahur Beste Üzerine Bir Değerlendirme", M illî Folklor, sayı 68, Kış 2005, s. 59-66.

872 • T anpım ır Üzerine Yazılar

Çelin, Nurullah, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Ne İçindeyim Zamanın Şiirini Tah­ lil", Millî Eğitim, sayı 70, Arahk 2005, s. 8-16. 2006 Gürbilek, Nurdan, "Bitmeyen Çıraklık - Benjamin ile Tanpınaı'da Kayıp ve Kur­ tarma", Victoria R. Holbrook'n Armağan, İstanbul 2006, s. 183-232. Uçman, Abdullah, "Değişen Değerler karşısında Ahmet Hamdi Tanpmar", Tür­ kiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Yeni Türk Edebiyatı Tarihi l, sayı 7, 2006, s. 479-509. Demiralp, Oğuz, "Türk Romantiği Olarak Ahmet Hamdi Tanpmar", (Modern­ leşme ve Batıcılık), Satırlar Arasında Aylaklık, İstanbul 2006, s. 177-191. Duman, Halûk Harun, "Edebiyata Adanmış Bir Hayat: Ahmet Hamdi Tanpınar", Journal of Social Sciences, sayı 3, Kış 2006, s. 33-46. Akay, Ali, "Tanpınaı'da İçerisi ve Dışarısı", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sa­ yısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 5-7. Okay, Orhan, "Şiirler, Romanlar ve Akademik Yorgunluklar Arasında On Doku­ zuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 13-20. Hızlan, Doğan, "Sönmüş Kibritin İzinde", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sa­ yısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 21-50. Atiş, Sarah Moment, "Çağdaş Türk Hikâyesinde Semantik Yapı / Ahmet Ham­ di Tanpınar'ın Abdullah Efendi'nin Rüyaları ve Diğer Hikâyelerinin Tahli­ li", Tophtmbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 51-77. Uçman, Abdullah, "Sahnenin İçindekiler ve Dışındakiler", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 79-94, Uğurcan, Sema, "Zihniyetlerin Yansıma Alanı Olarak Tanpınar'ın Romanları", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 95-102. Kefeli, Emel, "Tanpınar'ın Hayal Dünyasında Yaşadığı Coğrafya'nın İzleri", Top­ lumbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 103-106. Andı, M. Patih, "Ahmet Hamdi Tanpmafda Geleneksel Türk Süsleme Sanatla­ rından Birisi Olarak Hat Sanatı", Toplumbilim (A. H. Tanpmar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 107-112. Asiltürk, "Parçalılıktan Bütünselliğe Bir İdealar Tablosu: "Her Şey Yerli Yerin­ de", Tophımbilim (A. H. Tanpmar özel sayı.sı), sayı 20, İstanbul 2006, S. 113116. Samsakçı, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar'da Ses", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 117-123. Günday, Rifat, "Proust ve Tanpınar'ın Zaman Algısı", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 125-151.

A h m et Hamdi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 873

Ayvaz, Emre, "Sonradan Gelenin Tanıklığı", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sa­ yısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 153-163. Başkal, Zekeriya, "Ahmet Hamdi Tanpınaf'ın Yahya Kemal Monografisi Üzeri­ ne", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 165167. Aydın, Mehmet, "Tanpınar'da Eski ve Yeni Üstüne", Toplumbilim (A, H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s.ı 169-181. Kütükçü, Tamer, "Tanpınaı'ın bir Hikâyesinde Mekânın ve Mekânsal Unsurla­ rın Kültürel Dolayımı", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İs­ tanbul 2006, s. 183-192. Anar, Turgay, "Dünyevi Zevkler Bahçesinde İki Usta: Tanpınar ve Bosch", Top­ lumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 193-198. Şahin, Seval, "Bir Oyun Kurumu: Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 199-227. Alptekin, Leylâ, "Aynadaki kim? Medeniyet Buhranının İki Çehreli Çocukları", Toplumbilim (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 229-231. Anar, Turgay, "Tanpınar'ın Süreli Yayınlarda Kalmış Çevirileri", Toplumbilijn (A. H. Tanpınar özel sayısı), sayı 20, İstanbul 2006, s. 233-234. Oral, Mustafa, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Anlatı Sanatında Antalya: Akdeniz'e İnmenin Anlamı Üzerine Düşünmek", Tolklor/Edebiyat, sayı 48, 2006, s. İT İ236. Öztürk, Serdar, "Tanpınaf ın Oyun Dünyalan: Sinema-Enstitü-Kıraathane", Top­ lum ve Bilim, say ı 106, 2006, s. 155-173. Enginün, İnci, "Tanpınar'ın Mükemmellik Çabası-Şiir Müsveddeleri Üzerinde Bir Deneme", Journal ofTurkish Stadies /Türklük Bilgisi Araştırmaları II, (Or­ han Okay Armağanı), Harvard 2006, s. 37-50. Kahraman, Âlim, "Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Eserlerinde Gemi Metaforu", Jour­ nal of Turkish Stadies /Türklük Bilgisi Araştırmaları II, (Orhan Okay Armağanı), Harvard 2006, s. 95-105. Köroğlu; Erol, "Tanpınaı'a Göre Alımet Midhat: Esere Hayattan Girmek yahut Eseri Hayatla Yargılamak", Merhaba Ey Muharrir - Ahmet Midhat Üzerine Eleş­ tirel Yazılar, (haz.: Nüket Esen - Erol Köroğlu), İstanbul 2006, s. 329 - 337. Zavotçu, Gencay, "Tanpına/ın İki Eserinde Musiki, Lezzet ve Tad Temaları", Jo­ urnal ofTurkish Stadies /Türklük Bilgisi Araştırmaları II, (Orhan Okay Armağa­ nı), Harvard 2006, s. 379-384. Öztürk, Veysel, "Tanpınar'da Sanatın Meşrulaşması", Parşömen, sayı 1, Kış 2006, s. 1-22. İpekçi, Leylâ, "Baba Olmak Oğul Olmak" (Saatleri Ayarlama Ensitütüsü hakkın­ da), Virgül, sayı 91, Ocak 2006, s. 26-29.

8 7 4 • T an p ın ar Ü zerine Yazılar

İnci, Handan, "Tanpmaı'm Nuri İyem'i / Nuri İyem'in Tanpınar'ı", Sanat Çevre­ si, sayı 327, Ocak 2006, s. 76-80. Kırımlı, Bilâl, "Bir Aşk Romanı: Huzur veya Ben Neyim ve Bu Hal Neyin Nesi?" Türklük Bilimi Araştırmaları, sayı 19, Bahar 2006, s. 343-362. İmzasız, "Tanpınaı'da Musiki" (N. T. Karaca'nın A.H.Tanpınar ve Musiki adlı ki­ tabı hakkında). Kitap Zamanı, 6 Mart 2006, s. 59 Uçman, Abdullah, "Tanpmai'ın Mirası ve Mehmet Kaplan", Dergâh, sayı 194, Nisan 2006, s. 9. Demircan, Ömer, "Tanpınar ve Devrik Cümle", Kitnp-hk, sayı 93, Nisan 2006, s. 118-123. Büyüker, Kâmil, "Tanpınaı'ın Nefesi: Musiki" N. T. Karaca'nın A.H.Tanpmar ve Musiki adlı kitabı hakkında). Kitap Haber, sayı 28, Nisan-Mayıs 2006, s. 36-37. Uçkan, Ayşe, "Unutulmayan Kitaplar: Huzur", Kitap Haber, sayı 28, Nisan-Mayıs 2006, s. 90-93. Öztürk, Haşan, "Aynadaki Kadın Romanında Yazarlar", Dergâh, sayı 195, Mayıs 2006, s. 6, 22. İnci, Handan, "Eşik'le Bir Yazar", Eşik Cini, sayı 3, Mayıs-Haziran 2006, s. 4-6. Anar, Turgay, "Evin Sahibi Hikâyesinde Korkunun Mekânı Olarak Tanpınar", Eşik Cini, sayı 3, Mayıs-Haziran 2006, s. 18-25. Demiralp, Oğuz, "Erenköy'de Bir Kadın, Bir Erkek", Eşik Cini, sayı 3, Mayıs-Haziran 2006, s. 44-46. Berksoy, Berkiz, "Bir Entelektüel Olarak Tanpınar", Doğu-Batı, Entelektüeller 111, sayı 37, Mayıs-Temmuz 2006, s. 111-131. Tolunay, İsmail, "İstanbul'u Nasıl Anattılar" (M.A. Ersoy, A.H.Tanpınar, N.F.Kısakürek). Kitap Haber, sayı 29, Haziran-Temmuz 2006, s. 16-19. Çağhyan, Zeyneb, "Erken Cumhuriyet Dönemi Sentezci Muhafazakârlığı'nda Değişim: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Modernleşmesi", Muhafazakâr Düşünce, say: 9-10, Yaz-Güz 2006, s. 79-99. Durukan, Deniz, "A.H. Tanpınar-Saatleri Ayarlama Enstitüsü", Varlık, sayı 1187, Ağustos 2006, s. 27. Kerman, Zeynep, "Ahmet Hamdi Tanpınaı^da Resim ve Musiki: 'Mahur Sula­ rında Tutuşan Gemi’", Türk Edebiyatı, sayı 394, Ağustos 2006, s. 34-38. Uçan, Hilmi, "Entelektüelin Kimliği, İşlevi ve Bir Entelektüel Olarak Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 17. Berksoy, Berkiz, "Tanpınaı'da Eleştirel ve Karşılaştırmacı Düşüncenin Estetiği: Contrepoint", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağus­ tos 2007, s. 34 Yener, A. Galib, "Tanpınar'daki Biz - Bizdeki Tanpınar", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 87-92.

A h m et Hamdi T an p ın ar Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 875

Şevki, Abdullah, "Toplumumuza Bakış Açısı ve Siyasi Duruşu Yönünden Ah­ met Hamdi Tanpınar", Hece (A. H. Tanpmar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 93-98. Özgül, M. Kayahan, "Edib Tanpınaı'dan Edebiyat Tarihçisi Tanpmar'a". Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 99-114. Yıldız, Nalân, "Şairin Aynasındaki Kara Kedi", Hcce (A. H. Tanpınar özel sayı­ sı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 171-179. Samsakçı, Mehmet, "Ahmet Hamdi Tanpınar ve Sinema", Hece (A. H. Tanpmar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 195-203. Yanar, Işık, "Zaman Algılarında Simge ve Temsil", Hece (A. H. Tanpınar özel sa­ yısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 232-240. Samsakçı, Mehmet, " 'Yeni Debussy'ler Aldım. Behemehal Gelin...", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı, Ağustos 2006, s. 285-289. Anar, Turgay, "Tanpmaı'ın Bilinmeyen Dört Yazısı", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 299-315. Günaydın, Yusuf Turan, "Tanpınar Bibliyografyasına Ek", Hece (A. H. Tanpınar özel sayısı), genişletilmiş 2. baskı. Ağustos 2006, s. 341-367. Samsakçı, Mehmet, "Tanpınaı'a Göre ve Tanpmaı'da Yeni ve Modern", Dergâh, sayı 199, Eylül 2006, s. 17-18. Batmankaya, Murat, "Tanpınar Rehberliğinde Bir Şairin Nesir Dünyasına 'Kola­ lı Yaka'dan Giriş", Eşik Cini, sayı 5, Eylül-Ekim 2006, s. 106-110. Tosun, Necip, "Yaralı Bilinç'te Müzik, Zaman ve Rüya Estetiği /Ahmet Hamdi Tanpınar Öykücülüğü", Hece Öykü, sayı 10, Ekim 2006. Erdoğan, Tamer, " 'Bir Geçiş ve Medeniyet Mücadelesi Devri' Edebiyat Tarihi" (XJX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi'nin YKY baskısı üzerine), YKY Haber Bülteni, Aralık 2006, s. 5. Hızlan, Doğan, "Efsane Kitap Vitrinlerde" {XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi'nin YKY baskısı). Hürriyet, 30 Aralık 2006. 2007 Ayvaz, Emre, "Tanpınafın Edebiyat Tarihini Nasıl Okuyalım?", Kitap Zamanı, 1 Ocak 2007, s. 6. Uçman, Abdullah, "Niçin Tanpınar, Yeniden", (Konuşan; Seval Şahin), Hürriyet Gösteri, sayı 286, Ocak 2007, s. 7-10. Öztürk, Haşan, "Kendimizi Bilmekle Başlayan Yazar", Radikal İki, 7 Ocak 2007. Hatipoğlu, Aytekin, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Yeniden ve 'Yeni'", Vatan Kitap, 15 Ocak 2007, s. 6. Öz, Ahmet, "Ârafta Bir Usta: Tanpınar", BirGün/Kitap, sayı 31, 25 Ocak 2007, s. 4.

876 • T an p ın ar Ü zeriiıe YazıliU'

Türkeş, A. Ömer, "Modern Muhafazakâr; Ahmet Hamdi Tanpır\ar", BirGiin/Kitap, sayı 31, 25 Ocak 2007, s. 6-7. Yıldırım, Çiğdem, "Tanpınar ve Poe Öykülerinin Ortak Bunalımı ve Ortada Ka­ lanı; Benliği Zihninde Karışan Adam", BirGün/Kitap, sayı 31, 25 Ocak 2007, s. 8-9. Akkıyal, Berna, "Huzur'a Dair Bitmeyen Huzursuzluğumuz", BirGiin/Kitap, sa­ yı 31,25 Ocak 2007, s. 10-11. Uçman, Abdullah, "XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi'nin Birçok Bölümünü Ro­ man Gibi Okuyabilirsiniz", (Konuşan: Beşir Ayvazoğlu), Türk Edebiyatı, sa­ yı 4000, Şubat 2007, s. 58-63. Bulut, Hülya, "Evliya Çelebi ve Ahmet Hamdi Tanpınaı'ı Birlikte Okumak (mı?)". Varlık, sayı 1182, Mart 2006, s. 49-52. Soysal, Rengin, "Ahmet Hamdi Tanpma/ın Kendine Rastladığı An", K, sayı 27, ■Nisan 2007. Onaran, Mustafa Şerif, "Eleştirel Deneme Neye Yarar?" {XIX. Asır Türk Edebiya­ tı Tarihi üzerine. Varlık, sayı 1195, Nisan 2007, s. 44-47. İleri, Selim, "Benzeri Olmayan Bir Eser" (XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi üzerine). Radikal Kitap, 13 Nisan 2007, s. 5. Yeşilyurt, Türkân, "Metropol Lirikleri / Tanpmat'ın Kadm Çehreli Şiirlerinde Claude.Monet'nin 'Nilüfer Havuzu Serisi' Adlı Resmini Okumak", Yasakmeyve, sayı 26, Mayıs-Haziran 2007, s. 102-105. Şahin, Seval, "Varhk ile Yokluk Arasında Bir Oyun: Abdullah Efendi'nin Rüya­ ları", Eşik Cini, sayı 9, Mayıs-Haziran 2007, s. 35-47. Ayaydın, Kibar, "Tanpınaı'm Dünyasında Bursa / Taşlarda Gülen Rüya", Der­ gâh, sayı 208, Haziran 2007, s. 15-18. Öztürk, Haşan, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nün Yazarları", Dergâh, sayı 208, Haziran 2007, s. 18. Mignon, Laurent, "Tanpmar Kadar Yenilikçi Olmak", Varhk, sayı 1197, Haziran 2007, s. 24-25. Öztop, Şener, "Sanatı Rüya Üzerine Görselleştiren Tanpınar", Artist-Modern, sa­ yı 6/79, s. 86-87. Üstün, Mustafa, "Tanpına/m 'Antalyah Genç Kız'a Mektubunun Öyküsü", Mil­ liyet Sanat, sayı 854, Temmuz 2007, s. 98-99. Şahin, Mukaddes, "Kupürlere Yansıyan Tanpınar, Kitap-lık, sayı 107, TemmuzAğustos 2007, s. 11-14. Temo, Selim, "Tanpınar Şiirinde Aşkın Halleri", Varhk, sayı 1199, Ağustos 2007, s. 34-38. K., Deniz Aktan, "Peki Sizin Akhnızda Ne Var Sayın Ramiz?: Tanpınar'ın İzinde Bir Karşı-Aktarım Çözümlemesi", Pasaj, sayı 4-5, Kasım 2007, s. 161-167.

A h m et Hamdi T a n p ın a r Ü zerine Yazılar Bibliyografyası (K ro n o lo jik ) • 877

Dönmez, Ali Osman, "Bursa'da Zaman'a Eşik'ten Bakış", Yağmur, sayı 36, Temmuz-Eylül 2007, s. 28-34. Ataş, Resul Serdar, "Mahur Beste ya da Bir medeniyet Tasavvuru", Dergâh, sayı 211, Eylül 2007, s. 17-19. Dağlı, Gülüm, "Benim Edebiyat Öğretmenim Tanpınar'dı", Brunch, sayı 73,2 Ey­ lül 2007, s. 6. Oskay, Ünsal, "Benim Kahramanım: Haşan Tahsin Paşa, Yahya Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Haydar Rifat Bey, Yusuf Ahlgan, Ece Ayhan", Sizin Kahra­ manınız Kim?, (Editör: M. A. Dağıstanlı), NTV Yayınları, İstanbul 2007, s. 107-111. Koç, Hamdi, "Benim Kahramanım: Ahmet Hamdi Tanpınar", Sizin Kahramanınız Kim?, (Editör: M.A. Dağıstanlı), NTV Yayınlan, İstanbul 2007, s. 269-277. Arslanbenzer, Hakan, "Tarihçi Olarak Eleştirmen: Ahmet Hamdi Tanpınar", Kı­ lavuz, sayı 47, Kasım 2007, s. 3-7. Erdoğan, Mehmet, "Eleştiriye Yön Veren Bir Yazar: Ahmet Hamdi Tanpınar", Kı­ lavuz, sayı 47, Kasım 2007, s. 8-15. İmzasız, "Zeynep Bayramoğlu ile Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerine", Yapı Kredi Yayınları Bülteni, Aralık 2007. Özçelik, Mustafa, "Tanpmar'ın Gözüyle Mevlâna", Berceste, sayı 66, Aralık 2007, s. 32-34. Salih, Selim, "Tanpınar Cephesinde Yeni Birşey Yok" (Z. Bayramoğlu'nun Hur zursuz Huzur ve Tekinsiz Saatler adlı kitabı hakkında). Kitap Zamanı, sayı 23, 3 Arahk 2007. Kahraman, Haşan Bülent, "İki Tutunamayan" (Tanpınar ve Oğuz Atay), Sabah, 22 Aralık 2007. Hızlan, Doğan, "Budalalık Deryası Bir Hayatım Var" {Günlüklerin Işığında Tanpınar'la Başbaşa kitabı üzerine). Hürriyet, 27 Aralık 2007.