4-10 Arhitektonski Tehnicar - Od 2010

OBRAZOVNI PROGRAM

ARHITEKTONSKI TEHNIČAR

SADŽAJ OPŠTI DIO .................................................................................................. 3 1. NAZIV PROGRAMA: ARHITEKTONSKI TEHNIČAR ................................................. 3 2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3 POSEBNI DIO ............................................................................................... 6 1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 6 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................... 6 1.2.1. NACRTNA GEOMETRIJA S PERSPEKTIVOM ................................................... 7 1.2.2. TEHNIČKO CRTANJE ........................................................................... 13 1.2.3. ARHITEKTONSKE KONSTRUKCIJE ........................................................... 17 1.2.4. GRAĐEVINSKI MATERIJALI .................................................................... 29 1.2.5. PRIMJENA RAČUNARA U ARHITEKTURI..................................................... 35 1.2.6. SLOBODORUČNO CRTANJE ................................................................... 43 1.2.7. PROJEKTOVANJE............................................................................... 49 1.2.8. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ....................................................... 60 1.2.9. RAZVOJ ARHITEKTURE ........................................................................ 68 1.2.10. SAVREMENA ARHITEKTURA ................................................................. 73 1.2.11. ORGANIZACIJA GRAĐENJA .................................................................. 77 1.2.12. KUĆNE INSTALACIJE ......................................................................... 83 1.2.13. BETON .......................................................................................... 88 1.2.14. PRAKTIČNA NASTAVA ........................................................................ 94 1.3. IZBORNA NASTAVA ............................................................................. 110 1.3.1. STRANI JEZIK II ............................................................................... 110 1.3.2. LIKOVNA KULTURA I CRTANJE ............................................................ 111 1.3.3. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ................................................ 116 1.3.4. RAZVOJ URBANIZMA ......................................................................... 121 1.3.5. MAKETARSTVO................................................................................ 126 1.3.6. PRIVREDNE ZGRADE ......................................................................... 130 1.3.7. ENTERIJER..................................................................................... 134 1.3.8. URBANIZAM.................................................................................... 139 1.3.9. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................ 143 2. STRUČNI ISPIT ...................................................................................... 149 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA ................................ 149 2.1.1. ARHITEKTONSKE KONSTRUKCIJE ......................................................... 149 2.1.2. NACRTNA GEOMETRIJA ..................................................................... 152 2.1.3. PROJEKTOVANJE............................................................................. 155 2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD ......................................................... 158 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD ....... 158 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................ 161 4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA ....................................................... 163 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ........ 163 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH .................... 163 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ........................ 163 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................ 164 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................. 164 9. SLOBODNE AKTIVNOSTI .......................................................................... 165 10. PROFESIONALNA PRAKSA ...................................................................... 166

2

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: ARHITEKTONSKI TEHNIČAR 2. Nastavni plan Redni broj A 1. 2. 3. 4. 5.

Nastavni predmeti grupe predmeta

Opšteobrazovni predmeti Maternji jezik i književnost Matematika Strani jezik Informatika Fizičko vaspitanje Društvena grupa predmeta 1. Istorija 2. Geografija 3. Sociologija Prirodna grupa predmeta 1. Hemija 2. Fizika UKUPNO A B Stručno - teorijski predmeti Nacrtna geometrija sa 1. perspektivom 2. Tehničko crtanje 3. Arhitektonske konstrukcije 4. Građevinski materijali Primjena računara u 5. arhitekturi 6. Slobodoručno crtanje 7. Projektovanje Statika i otpornost 8. materijala 9. Razvoj arhitekture 10. Savremena arhitektura 11. Organizacija građenja 12. Kućne instalacije 13. Beton UKUPNO B C Praktična nastava D Slobodne aktivnosti E Izborna nastava 1. Strani jezik II 2. Likovna kultura i crtanje Ekologija i zaštita životne 3. sredine 4. Razvoj urbanizma 5. Maketarstvo 6. Privredne zgrade

I

II

III

IV

sed.

god.

sed.

god.

sed.

god.

sed.

god.

3 3 2 2 2

108 108 72 72 72

3 3 2

108 108 72

3 3 2

108 108 72

3 3 2

99 99 66

2

72

2

72

2

66

2

72 2

72 2

2

Ukupno

423 423 282 72 282

72

72 72 72

432

72 72 1842

72

16

576

2 14

2

72

3

2 3 2

72 108 72

5

180

2

72

3

108

180

2

72

72 378

11 2 1 2 2 2

396 72 36 72 72 72

2

72

13 2 1 2 2

72 504 108

180 72 396 72

468 72 36 72 72

12

3

10

330

108

5

180

2

72

72

3

108

108 66 66 66 99 1827 282 141 420 282 72

13 2 1 4 2

468 72 36 144 72

6

2 2 2 3 15 2 1 4 2

198

66 66 66 99 495 66 33 132 66

72 2

72 2 2

3

72 72

72 72 72

Redni broj

Nastavni predmeti grupe predmeta

7. Enterijer 8. Urbanizam 9. Preduzetništvo F Profesionalna praksa G Sedmični broj časova H Broj radnih sedmica Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512

I sed.

II god.

sed.

10 dana 32 36

III god.

10 dana 32 36

sed.

IV god.

10 dana 32 36

sed. 2 2 2

god. 66 66 66 32 33

Ukupno 66 66 66 30 dana 128 141

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa Opšti ciljevi obrazovanja i vaspitanja u četvorogodišnjem stručnom obrazovanju omogućavaju učenicima: - razvijanje sposobnosti i vještina za kavalitetan rad u zanimanju; - razvijanje uspješne lične karijere u zanimanju; - osposobljavanje za kritičko vrednovanje i odgovorno djelovanje na svom radnom mjestu; - razvijanje sposobnosti za racionalno korišćenje sredstava rada i vremena; - osposobljavanje za saradnju sa arhitektom u izradi idejnog projekta; - osposobljavanje za razradu glavnog i izvođačkog projekta; - osposobljavanje za rješavanje urbanističke dokumentacije; - posjedovanje informatičke pismenosti u izradi crteža i dokumentacije; - osposobljavanje za pravilan izbor građevinskog materijala; - posjedovanje znanja iz arhitektonskih konstrukcija, prefabrikovane gradnje, predmjera i predračuna radova; - osposobljavanje za rješavanje kućne mreže vodovoda i kanalizacije; - posjedovanje znanja iz oblasti zanatskih radova, izrade oplata i izbora armature; - razvijajanje ekološke svijesti i svijesti o poštovanju mjera zaštite na radu i njihovoj dosljednoj primjeni. 4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednju stručnu školu u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica koja su: - završila osnovnu školu ili - završila dvogodišnju stručnu školu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati lica koja nijesu starija od 17 godina, izuzetno lica do 18 godine, uz odobrenje Nastavničkog vijeća Škole; lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih. 5.Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Arhitektonski tehničar traje četiri godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta u toku tekuće školske godine postigli pozitivnu ocjenu i priložili potvrdu o obavljenoj profesionalnoj praksi. - Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u odgovarajući razred, u zavisnosti od vrste programa prethodnog obrazovanja, uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. - Odrasli napreduju po programu u skladu sa Pravilnikom (planom) za izvođenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi nadležna institucija.

4

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju ARHITEKTONSKI TEHNIČAR.

5

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA 1.1.10. FIZIKA

6

1.2.1. NACRTNA GEOMETRIJA S PERSPEKTIVOM 1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA S PERSPEKTIVOM 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 36 36

Ukupno 72

48

60

108

84

96

180

III IV Ukupno

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Osposobljavanje za čitanje planova. - Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i obrnuto. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje motoričke vrijednosti pri crtanju. - Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu. - Osposobljavanje za samostalan rad.

7

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Projekcije - Razvija sposobnost - Pravi model - Poznaje sistem sistema opažanja projekcijskih ravni, projekcijskih ravni projekcija i - Crta njihov položaj koordinata u prostoru - Nabraja vrste projekcija i navodi - Očitava vrijednosti koordinata njihovu primjenu - Razlikuje kvadrante - Uočava razlike između ortogonalne, kotirane i kose projekcije Ortogonalna projekcija - Razvija sposobnost - Crta projekcije - Upoznaje sagledavanja tačke u opštem i karakteristike prostora specijalnom ortogonalne položaju projekcije - Crta projekcije - Poznaje osnovne duži i prave u geometrijske opštem i oblike: specijalnom tačku, pravu, položaju ravan, geometrijske slike i - Određuje prodore prave kroz geometrijska tijela projekcijske ravni, definiše vidljivost i kretanje kroz prostor - Crta projekcije geometrijskih slika u specijalnom položaju: trougao, kvadrat, pravougaonik, trapez i krug - Crta projekcije pravilnih geometrijskih tijela sa bazisom paralelnim projektnoj ravni: kupa, valjak, lopta - Crta tragove zračnih ravni normalnih na 8

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba: - Crta projekcije tačke u opštem i specijalnom položaju kroz kvandrante Grafička vježba: - Crta projekcije duži i prave u opštem i specijalnom položaju Grafička vježba: - Crta projekcije, određuje prodore pravih i njihovo kretanje Grafička vježba: - Preko određivanja prodora uslovljava kretanje prave Grafička vježba: - Crta projekcije, određuje vidljivost pojedinih elemenata Grafička vježba: - Konstruiše ravan pomoću dvije paralelne prave, pomoću pravih koje se sijeku, tri nekolinearne tačke

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik horizontalnicu, frontalnicu ili profilnicu, kao i ravni koje su u proizvoljnom položaju - Konstruiše tragove kose ravni - Crta sutražnice ravni - Određuje nagibnicu i normalu Transformacija i rotacija - Određuje pravu - Poznaje pravila veličinu duži i ugla transformacije koji ona zaklapa sa - Poznaje pravila projektnom ravni rotacije

Preporuke za izvođenje nastave i pomoću geometrijske slike

- Razvija sposobnost opažanja

Grafička vježba: - Rješava zadatke određujući pravu veličinu duži i ugla koji ona zaklapa sa projektnom ravni putem rotacije ili transformacije

Presječnica - Ilustruje presjek dvije ravni

- Određuje presječnicu dvije ravni u međusobno različitom odnosu Prodor prave kroz ravan - Poznaje prodor - Određuje prodor prave kroz zadatu prave kroz zračnu ravan ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na njih

Grafička vježba: - Rješavajući zadatke i crtajući određuje prodor prave kroz zračnu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na ravan

Geometrijske slike na ravni - Određuje - Ilustruje projekcije geometrijske slike različitih na zračnoj ravni geometrijskih slika - Ilustruje vezanih za zračnu geometrijske slike ravan na kosoj ravni - Određuje projekcije različitih geometrijskih slika vezanih za kosu ravan

- Razvija preciznost

9

Grafička vježba: - Crta projekcije geometrijskih slika koje leže na zračnoj ili kosoj ravni

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni - Razvija sposobnost - Rješava projekcije - Demonstrira sagledavanja pravilne prizme, položaj pravilnih prostora valjka, piramide, geometrijskih tijela konusa sa bazisom čiji se bazis nalazi na zračnim ravnima na zračnoj ili - Rješava projekcije proizvoljnoj ravni pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na proizvoljnoj ravni Presjeci geometrijskih tijela - Razvija preciznost i - Crta presjek - Demonstrira sposobnost pravilnih presjeke pravilnih uočavanja geometrijskih tijela geometrijskih tijela zračnom ravni zračnom i - Određuje pravu proizvoljnim veličinu presječne ravnima slike i razvija mrežu - Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela: prizme, valjka, piramide i konusa - Proizvoljnom ravni određuje pravu veličinu presječne slike te razvija mrežu Kosa projekcija - Razvija sposobnost - Upoređuje razlike - Poznaje pravila opažanja ortogonalne i kose crtanja i projekcije karakteristike kose - Rješava u kosoj projekcije projekciji složene geometrijske oblike Krovovi - Razvija kreativnost - Poznaje rješavanje - Rješava jednostavne krovova krovove u osnovi - Određuje slivne - Rješava složene ravni krovove u osnovi - Rješava krovove sa susjedom - Crta izglede krovova 10

Preporuke za izvođenje nastave Grafička vježba: - Crta projekcije pravilne prizme, valjka, piramide, konusa sa bazisom na zračnim i proizvoljnim ravnima

Grafička vježba: - Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela: prizme, valjka, piramide, konusa sa zračnom ili proizvoljnom ravni, određuje pravu veličinu presječne slike i razvija sliku

Grafička vježba: - Crta u kosoj projekciji složene geometrijske oblike

Grafička vježba: - Crta složeni krov u osnovi sa izgledom krova

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Perspektiva-centralna - Upoznaje elemente perspektivnog crtanja - Poznaje elemente frontalne perspektive - Nabraja vrste perspektiva: u zavisnosti od visine očne tačke, i položaja likoravni prema koordinatnom sistemu

Sjenčenje - Objašnjava značaj sjenke u projektovanju - Poznaje metode sjenčenja

Formativni ciljevi učenik projekcija - Objašnjava značaj elemenata perspektive: očna tačka, nedogledi, likoravan, linija horizonta - Bira položaj oka u likoravni i visinu horizonta - Rješava osnovne geometrijske oblike metodom prodora, vidnih zraka i nedogleda - Određuje osnovne geometrijske oblike metodom koordinatnog sistema - Rješava osnovne oblike enterijera - Uočava značaj sjenke na objektima - Rješava sjenku metodom paralelnih zraka

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija predstavu o prostoru - Razvija samostalnost pri radu

Grafička vježba: - Zadate primjere crta metodama prodora vidnih zraka i nedogleda Grafička vježba: - Nacratati perspektivne slike raznih tijela (kocke, prizme, valjka kupe) Grafička vježba: - Nacrtati perspektivnu sliku sa ugla, jednostavnih objekata, metodom koordinatnog sistema

- Formira stav o značaju povezivanja funkcionalnog i estetskog

Grafička vježba: - Crta sjenku na zadatom primjeru

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lj.Gagić, Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad građevinske, trgovinske i drvoprerađivačke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - B.Nedimović, Zbirka rešenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije, Tehnička knjiga, Beograd, 1992. - G.Dulić, M.Jevtić, Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred arhitektonske, građevinske, drvoprerađivačke, šumarske i geodetske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004. - O.V.Petrović, Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa rešenim primerima za srednje škole građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom - Table za crtanje - Računar - Projektor - Projektno platno - Modeli geometrijskih oblika

11

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjene grafičkih vježbi i grafičkih radova. - Ocjene pismenih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer 10. Povezanost predmeta Znanja - Konstruktivni sklop objekta - Rad olovkom i drugim tehnikama - Perspektivno prikazivanje raznih geometrijskih arhitektonskih oblika - Tehničko prikazivanje arhitektonskih elemenata - Perspektivno prikazivanje - prostornih oblika - Kućna mreža - Definisanje prostornih vrijednosti

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Arhitektonske konstrukcije - Crtanje elemenata arhitektonskih konstrukcija - Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, grafičko - prikazivanje crteža, formatiziranje - Primjena računara u - Izrada i obrada tehničke arhitekturi dokumentacije - Enterijer - Urbanizam - Kućne instalacije - Projektovanje

12

- Izrada i obrada projektne dokumentacije - Izrada i obrada projektne dokumentacije - Obrada projekata - Izrada projektne dokumentacije

1.2.2. TEHNIČKO CRTANJE 1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 16 56

16

Ukupno 72

72

56

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje motoričke sposobnosti pri crtanju. - Osposobljavanje za kompozicijsku sređenost u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Upoznavanje sa značajem dimenzija i razmjere. - Sticanje znanja za čitanje planova. - Upoznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije. - Razvijanje tehničke kulture. - Osposobljavanje za samostalan rad.

13

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Tehnički pribor - Razvija pravilan - Upoznaje značaj - Razlikuje vrste tehničkog crtanja odnos prema papira za crtanje: - Navodi materijal grafičkom pelir, milimetarski, koji se koristi za izražavanju hamer, paus, ozolit crtanje - Koristi razne vrste - Nabraja i olovaka, gumu, objašnjava pribor tuš, marker, bojice za tehničko crtanje - Koristi i održava: sto za tehničko - Objašnjava crtanje, tablu, upotrebu papira za šinu, T-lenjir, crtanje trouglove, uglomjer, krivuljare, šestare, šablone i različita pera Rad olovkom - Razvija smisao za - Objašnjava crtanje - Crta različite estetiku linije: puna, linija isprekidana, crta - Objašnjava tačka, šrafure ispisivanje brojeva - Ispisuje slova i - Objašnjava brojeve slobodnom ispisivanje slova rukom

Razmjera - Upoznaje značaj razmjere u tehničkom crtežu i njenu primjenu u pojedinim fazama crtanja projektne dokumentacije Kotiranje - Poznaje elemente kotiranja: kota, kotna linija, početak i kraj kotne linije - Poznaje visinsku kotu - Poznaje kotiranje otvora Oznake materijala - Objašnjava

- Razvija preciznost u radu

- Primjenjuje razmjeru - Koristi razmjernik

- Crta elemente kotiranja - Primjenjuje visinske kote i kote otvora

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Upotreba pribora i materijala za tehničko crtanje Grafička vježba: - Crta tehnički okvir, pečat i određuje formate A1, A2, A3, A4

Grafička vježba: - Crtanje punih linija različitih debljina - Crtanje isprekidanih linija crta - tačka Grafička vježba: - Ispisivanje brojeva i slova slobodnom rukom i šablonom Grafička vježba: - Na jednostavnim oblicima primjenjuje različite razmjere 1:5, 1:10, 1:25, 1:50, 1:100, 1:500 Grafička vježba: - Na datoj osnovi i presjeku primjenjuje pravila kotiranja

- Čita oznake

- Razvija sposobnost 14

Grafička vježba:

Informativni ciljevi i sadržaji učenik grafičko prikazivanje materijala u projektima

Rad u tušu - Opisuje rad u tušu

Idejni projekat - Upoznaje značaj i sadržaj idejnog projekta

Glavni projekat - Upoznaje sadržaj glavnog projekta i ulogu njegovih priloga

Socijalizacijski ciljevi učenik opažanja

Formativni ciljevi učenik materijala - Crta šrafuru za različite materijale i opremu

Preporuke za izvođenje nastave - Crta oznake građevinskog materijala, namještaja, sanitarnih uređaja, instalacija i zelenila u osnovi i izgledu Grafička vježba: - Crta u zadatoj razmjeri razne oblike, kotira i ispisuje podatke Grafička vježba: - Crta konstrukcije mnogouglova, elipse, krivih linija i njihove spojeve sa pravim linijama

- Priprema pribor, uči punjenje, čišćenje, radiranje i brisanje

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija

- Uočava karakteristike idejnog projekta

- Uočava karakteristike glavnog projekta

Grafička vježba: - Precrtava zadati prilog idejnog projekta u odgovarajućoj razmjeri Vježba: - Analizira i objašnjava zadati prilog glavnog projekta u razmjeri

Izvođački projekat - Uočava - Upoznaje sadržaj karakteristike izvođačkog izvođačkog projekta i projekta važnost detalja koji se razrađuju Naslov i logotip - Vrši izradu logotipa - Upoznaje logotip i i njegove njegovu kompozicije kompoziciju Kopiranje i formatizovanje projekta - Kopira i - Objašnjava formatizuje kopiranje i projekat formatizovanje projekta

Vježba: - Analizira i objašnjava zadati dio izvođačkog projekta u razmjeri

- Razvija preduzimljivost i samostalnost u radu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

15

Vježba: - Kopira, formatizuje i slaže svoje radove

- G.Dulić, Tehničko crtanje sa čitanjem planova, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim tehničkim priborom - Table za crtanje sa odgovarajućim priborom za crtanje - Računar - Projektor - Platno za projektor 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer građevinarstva 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnika crtanja - Tehničko prikazivanje arhitektonskih konstukcija - Projektna dokumentacija - Projektna dokumentacija - Projektna dokumentacija

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija sa - Tehnička obrada crteža perspektivom - Arhitektonske konstrukcije - Osnove, presjeci, izgled - Građevinski materijali - Primjena računara u arhitekturi - Elementi projektovanja sa razradom projekata

- Rad olovkom - Razmjera

- Statika i otpornost materijala

- Projektna dokumentacija - Projektna dokumentacija

- Kućne instalacije - Organizacija građenja

16

- Tehničko prikazivanje raznih materijala - Tehnička obrada crteža - Tehnička obrada crteža (osnove, presjeci, izgledi) i formatizovanje - Grafičko predstavljanje sila, opterećenja i rezultante sila - Tehnička obrada crteža - Tehničko prikazivanje materijala i ostalih elemenata

1.2.3. ARHITEKTONSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: ARHITEKTONSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 32 76

Ukupno 108

II

48

132

180

III

32

76

108

112

284

396

IV Ukupno

Vježbe: I i II razred, odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnovnih konstruktivnih elemenata koji čine objekte visokogradnje. - Shvatanje načina prenošenja opterećenja. - Upoznavanje sa načinima izvođenja konstruktivnih elemenata građenja. - Osposobljavanje za primjenu seizmičkih propisa. - Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada. - Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama. - Poznavanje krovnih konstrukcija. - Upoznavanje načina obrade podova i plafona. - Poznavanje vrsta zanatskih radova na objektu. - Primjenjivanje zvučne, toplotne izolacije i hidroizolacije. - Upoznavanje sa mjerama protivpožarne zaštite na objektima. - Osposobljavanje za samostalan rad.

17

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Konstruktivni sklop objekata - Crta šeme osnova - Stiče pozitivan - Objašnjava različitih sistema odnos prema osnovne gradnje zanimanju konstruktivne elemente: masivni, - Uočava razliku - Razvija tehničku između podužnog, skeletni i mješoviti kulturu poprečnog i - Navodi osnovne mješovitog sistema karakteristike građenja u - Razlikuje klasični klasičnom, polumontažni i polumontažnom i montažni način montažnom načinu izvođenja izvođenja Elementi građenja - Razlikuje noseće - Poznaje elemente elemente i objekta i podjelu pregradne po visini, položaju i elemente funkciji - Razlikuje jednoslojne i višeslojne zidove kod pregradnih i nosećih zidova - Elemente opreme i elemente obrade - Razlikuje spoljne i unutrašnje elemente objekta Vertikalni konstruktivni elementi - Određuje položaj - Razvija - Upoznaje konstruktivnog zida sistematičan vertikalne pristup radu konstruktivne - Analizira ulogu elemente (uloga konstruktivnih konstruktivnih zidova zidova i primjena - Na zadatim vertikalnih i osnovama horizontalnih raspoređuje serklaža) vertikalne serklaže - Poznaje dijelove primjenjujući Pravilnika za Pravilnik za građenje objekata građenje objekata visokogradnje u visokogradnje u seizmičkim seizmičkim područjima koji se područjima odnose na ab - Shvata princip serklaže i načine numerisanja njihove izgradnje pozicija - Nabraja sadržaj pozicioniranje elaborata statičkog po etažama 18

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba: - Crta detalje jednoslojnih i višeslojnih zidova koji se najčešće koriste kao fasadni i pregradni zidovi

Grafička vježba: - Zadatu skicu osnove crta u R=1:50, i odrediti vertikalne serklaže Grafička vježba: - Crta plan oplate dijela osnove zadatog objekta - Crta odgovarajući presjek sa označenim pozicijama

Informativni ciljevi i sadržaji učenik proračuna - Uočava važnost i princip pozicioniranja Otvori u zidovima - Poznaje otvore u zidovima (uloga prozorskih otvora i funkcija njihovih nadprozornika, elementi otvora za vrata i uloga nadvratnika) - Opisuje princip ugrađivanja prozora i vrata Dimnjački kanali - Poznaje dimnjačke kanale (uloga i podjela prema blokovima u konstrukciji dimnjačkih kanala) - Objašnjava princip funkcionisanja sabirnih dimnjaka - Definiše elemente od kojih su sastavljeni sabirni dimnjački kanali kao i način izvođenja Ventilacioni kanali - Upoznaje princip funkcionisanja ventilacionih kanala (pravila primjene i elemente ventilacije) Temelji - Nabraja podjelu temelja prema konstruktivnom sklopu objekata i

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

- Zna oznake i mjere prozorskih otvora - Shvata ulogu nadprozornika - Razlikuje nadprozornike bez roletne i sa roletnom - Zna mjere i oznake vrata

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba: - Crta otvore prozora i vrata na zadatoj osnovi objekta R=1:50 Grafička vježba: - Crta detalj prozorskog otvora bez zubaca (u osnovi, izgledu i presjeku) - Razvija svijest o očuvanju zdrave životne sredine

- Crta detalje lokalnog grijanja od blokova - Analizira mogućnost primjene blokova u konstrukciji dimnjačkog kanala - Određuje položaj dimnjačkih kanala - Skicira međuspratnu konstrukciju oko dimnjačkog kanala - Crta detalje sabirnih dimnjačkih kanala - Shvata razliku postavljanja elemenata kod šunt kanala za izbacivanje nečistog vazduha i za ubacivanje svježeg vazduha u prostorije

Grafička vježba: - Crta i označava elemente dimnjaka (vertikalni presjek kroz dimnjak i hor presjeci po etažama) - Crta elemente dimnjaka od šamotnih cijevi za lokalno grijanjetroslojni dimnjak

Grafička vježba: - Crta detalj ventilacionog kanala tipa šunt (za izbacivanje nečistog vazduha)

- Razvija odgovornost u radu

- Shvata ulogu temelja i princip prenošenja opterećenja 19

Grafička vježba: - Crta temelje za datu osnovu sa oborenim

Informativni ciljevi i sadržaji učenik prema materijalu od kojeg se izvode - Opisuje karakteristike trakastih temelja, temelja samaca i temeljnih ploča Hidroizolacija - Objašnjava značaj zaštite od vlage objekta - Navodi materijale koji se primjenjuju za hidroizolaciju - Navodi podjelu na horizontalnu i vertikalnu hidroizolaciju

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Zna način izvođenja temelja - Crta oblike temelja

Preporuke za izvođenje nastave presjecima R=1:50

- Razlikuje izolaciju podova i podrumskih zidova - Crta primjenu hidroizolacije na objektu sa djelimično ukopanim podrumom

Grafička vježba: - Crta detalj, presjek kroz podrumski zid i temelj, sa horizontalnom i vertikalnom hidroizolacijom R=1:25

20

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Horizontalni konstruktivni elementi - Navodi - Crta serklaže horizontalne - Crta grede i konstruktivne podvlake elemente - Crta pune ravne - Poznaje funkciju i ploče sa jednim, materijale za dva i više oslonaca izradu - Crta rebrastu horizontalnih međuspratnu konstruktivnih konstrukciju elemenata - Crta sitnorebrastu - Poznaje podjelu međuspratnu međuspratnih konstrukciju konstrukcija prema - Crta montažne ili načinu izvođenja i polumontažne njihove međuspratne karakteristike konstrukcije - Navodi vrste oplate - Crta armiranobetonsku međuspratnu konstrukciju u skeletnom sistemu Vertikalne komunikacije - Nabraja podjelu - Razlikuje vertikalnih vertikalne komunikacija komunikacije Stepenice - Primjenjuje - Definiše pojam propise za spoljnih i stepenice unutrašnjih - Grafički prikazuje stepenica osnove i vertikalne - Navodi podjelu presjeke stepenica prema stepenišnog značaju, namjeni, prostora konstrukciji, - Skicira stepenice materijalima, na kosim armiranooblicima i načinu betonskim izvođenja pločama, - Poznaje elemente oslonjenim na stepenica obrazne nosače - Poznaje - Skicira stepenice građevinske na koljenastim ab propise za pločama stepenice - Analizira - Proračunava broj mogućnost izbora potrebnih stepenica prema stepenica za obliku i određenu spratnu konstrukciji visinu - Računa stepenice - Nabraja osnovne 21

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje

Grafička vježba: - Crta planove oplate rebraste i sitnorebraste međuspratne konstrukcije Grafička vježba: - Prema zadatoj osnovi riješava samostalno međuspratnu konstrukciju

- Razvija preciznost - Sagledava prostornu definisanost konstruktivnih elemenata

Grafička vježba: - Proračunava i crta stepenište oslonjene na podestne nosače Grafička vježba: - Proračunava i crta stepenište na koljenastim pločama Grafička vježba: - Crta spoljašnje stepenište u osnovi i presjeku Grafička vježba: - U sistemu nosivih zidova prema zadatom stepenišnom prostoru u osnovi: proračunava stepenice, crta osnovu,

Informativni ciljevi i sadržaji učenik karakteristike pokretnih stepenica eskalatora

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Crta stepenište oslonjeno na podestne nosače - Crta stepenište na koljenastim pločama - Crta spoljašnje stepenice

Preporuke za izvođenje nastave poprečni i podužni presjek, detalje

Rampe i liftovi - Definiše pojam - Uočava razliku rampi rampi i staza - Navodi podjelu - Skicira rampe rampi, njihove unutrašnje i karakteristike i spoljne, za značaj pješački saobračaj - Poznaje propise za - Skicira rampe za dimenzionisanje motorni saobračaj rampi - Poznaje osnovne karakteristike liftova, podjelu i funkciju Krovovi i krovne konstrukcije - Definiše pojam - Razlikuje elemente krova kao krovnih konstruktivnog konstrukcija sklopa - Crta tesarske - Vrši podjelu krovne veze krovova prema - Crta drvene nagibima, krovove: proste materijalima i krovove, krovove broju krovnih ravni sa raspinjačama i - Upoznaje se sa krovne vješaljke krovnim - Skicira krovove sa konstrukcijama i nadzitkom navodi vrste - Skicira mansardne krovnih krovove konstrukcija - Analizira - Poznaje tesarske povoljnost veze primjene pojedinih - Navodi drvene krovnih krovove: proste konstrukcija krovove, krovove - Rješava tavanski sa raspinjačama i prostor za potrebe krovne vješaljke stanovanja - Objašnjava drvene - Objašnjava prodore krovove sa kroz krovne ravni

- Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje

22

Grafička vježba: - Crta presjek i dio osnove prostog krova Grafička vježba: - Crta presjek i dio osnove krova sa raspinjačama Grafička vježba: - Crta presjek i dio osnove krova sa rožnjačama Grafička vježba: - Crta presjek i dio osnove krovne konstrukcije sa dvostrukom krovnom vješaljkom Grafička vježba: - Crta presjek i dio osnove četvorovodnog krova

Informativni ciljevi i sadržaji učenik nadzitkom - Objašnjava mansardne krovove - Poznaje potkrovlja - Objašnjava krovove sa drvenim rešetkastim nosačima

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Uočava kostruktivne mogučnosti rešetkastih nosača

Preporuke za izvođenje nastave sa podrožnjačama

Ravni krovovi - Definiše ravni krov - Analizira sloj za i poznaje njegove nagib ili za pad karakteristike slivnih površina - Navodi nedostatke - Analizira sloj za i prednosti ravnih termičku izolaciju krovova - Objašnjava prodore i zidove u ravnom - Poznaje slojeve krovu preko detalja ravnih krovova Analizira projekat - Objašnjava način ravnog krova odvođenja vode sa ravnog krova - Objašnjava prohodne i neprohodne krovove - Nabraja sadržaj projekta ravnog krova Dilatacione razdjelnice i hidroizolacije - Objašnjava - Skicira dilatacione dilatacione razdjelnice: od razdjelnice: slijeganja tla, za temparaturne usljed vertikalnih razlike, dinamičke pomjeranja, usljed - Skicira slojeve horizontalnih višeslojne pomjeranja hidroizolacije - Objašnjava dinamičke dilatacione razdjelnice - Definiše hidroizolaciju - Objašnjava podjelu hidroizolacije prema materijalu izrade

Grafička vježba: - Prema datim podacima crta konstrukciju ravnog krova (osnova krova vertikalni presjeci, detalji)

23

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i sadržaji učenik Podovi i plafoni - Navodi vrste podova prema materijalu i namjeni - Navodi slojeve podne konstrukcije - Nabraja podne podloge - Definiše plivajući pod, sloj za zvučnu i toplotnu izolaciju - Poznaje vrste toplih podova: brodski pod, parketni podovi, podovi od sintetičkih vlakana podovi sa plutom, asfaltni podovi, kameni podovi, betonski podovi, teraco podovi, podovi od keramičkih pločica, antielektrostatički podovi - Definiše plafone - Razlikuje plafonske konstrukcije po načinu izrade Pokrivački radovi - Definiše krovne pokrivače - Poznaje vrste krovnih pokrivača prema materijalu, njihove osobine i primjenu - Poznaje nagibe krovnih ravni prema vrsti pokrivača

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Grafička vježba: - Crta detalje podne konstrukcije plivajučeg poda Grafička vježba: - Crta detalje poda od parketa Grafička vježba: - Crta detalje brodskog poda Grafička vježba: - Crta detalje poda od keramičkih pločica

- Razlikuje podove

prema materijalu

- Objašnjava podne -

-

-

Preporuke za izvođenje nastave

podloge Razlikuje tople, polutople i hladne podove kao i njihove osnovne karakteristike Objašnjava izdignute podove Objašnjava priljubljene plafonske konstrukcije Objašnjava odvojene plafonske konstrukcije Objašnjava spuštene plafone Skicira nosače za spuštene plafone

- Razvija preciznost

- Razlikuje krovne

pokrivače od azbest - cementnih proizvoda, od opekarskih proizvoda, lima... - Crta detalje pokrivanja krovova proizvodima od pečene gline: biber-crijepom, ćeramidom, kontinental crijepom 22, crijepom mediteran-222 - Crta detalje 24

Grafička vježba: - Crta detalje na spoju slemena sa grbinom, oko dimnjaka i pokrivanje krovnog prozora Grafička vježba: - Crta detalje pokrivanja ćeramidom Grafička vježba: - Crta detalje pokrivanja pocinkovanim limom

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Limarski radovi - Poznaje vrste i oblike limova i njihovu primjenu u građevinarstvu - Navodi vrste oluka i mjesta i način ugradnje - Poznaje način siječenja, spajanja i izradu preveza i sastava od lima - Objašnjava primjenu limenih opšiva Stolarski radovi - Navodi vrste drveta i drvene elemente za stolarske radove - Navodi podjelu prozora prema sastavu - Navodi podjelu prozora prema načinu otvaranja - Navodi podjelu prema konstrukcijama i prema vrsti zastakljivanja - Poznaje savremene konstrukcije za prozore i balkonska vrata - Poznaje prozore aluminijum-drvo - Nabraja vrste

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik pokrivanja salonit pločama - Crta detalje pokrivanja krovnom hartijom - Crta detalje pokrivanja limom

Grafička vježba: - Crta detalj opšivanja krovnih uvala Grafička vježba: - Crta detalj opšivke dimnjaka u sljemenu Grafička vježba: - Crta detalj sandučastog oluka

- Objašnjava detalje

ugradnje različitih vrsta oluka: visečih oluka, stoječih ili sandučastih oluka - Analizira detalje opšivanja limom: zabatnih zidova, samostalnih zidova, zidnih uvala i kalkana - Analizira detalje opšivanja limom dimnjaka, krovnih uvala

- Razlikuje drvene -

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija preciznost

prozore prema konstrukciji Crta detalje ugrađivanja stolarije Skicira podjelu prema sastavu (jednokrilni...) Skicira načine otvaranja prozora Crta vrste i načine zatvaranja vrata Skicira harmonika vrata

u radu

25

Grafička vježba: - Crta detalj jednostrukog prozora za mokro ugrađivanje zastakljeni dvoslojnim termoizolacionim staklom Grafička vježba: - Crta detalj vrata sa nadsvjetlom Grafička vježba: - Crta detalj garažnih vrata

Informativni ciljevi i sadržaji učenik roletni za prozore i balkonska vrata - Objašnjava načine otvaranja vrata - Navodi karakteristike unutrašnjih vrata - Navodi karakteristike spoljnih vrata - Navodi karakteristike garažnih vrata Bravarski radovi - Definiše bravarske radove - Poznaje metalne i PVC prozore i vrata i njihovu primjenu - Objašnjava način izrade stepenišnih i balkonskih ograda

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

- Crta detalje ugrađivanja bravarije - Skicira detalje metalnih ograda

Staklorezački radovi - Definiše staklorezačke radove - Poznaje vrste stakla kao i način dobijanja - Opisuje način postavljanja stakla u okvire - Poznaje pregrade od šupljih staklenih prizmi - Poznaje vertikalne pregrade od staklenih talpi - Poznaje horizontalne pregrade i tavanice od staklenih ploča i blokova Obrada zidova i plafona - Poznaje vrste maltera za zidanje i malterisanje - Poznaje način spravljanja

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba: - Crta detalj zastakljenih igrajućih vrata od cjevastih profila Grafička vježba: - Crta detalje metalne ograde

Grafička vježba: - Crta detalj staklene pregrade sa vratima Grafička vježba: - Crta detalj zidova od staklenih blokova-prizmi

Razlikuje izolaciona svojstva stakla i vazdušnih slojeva Razlikuje vrste gitova i njihove karakteristike

- Razvija preciznost

Crta detalje malterisanja unutrašnjih i vanjskih zidova i plafona 26

Informativni ciljevi i sadržaji učenik maltera - Poznaje način spravljanja i ugrađivanja mašinskog maltera - Poznaje vrste materijala i način pripremanja podloga za boje - Nabraja krečne, posne,masne, emulzione, disperzivne i fasadne boje - Poznaje zaštitna sredstva za drvene elemente - Poznaje kako zaštiti metalne elemente - Nabraja vrste tapeta i način postavljanja na zidove

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Crta detalje

oblaganja zidova kamenim pločama i keramičkim pločicama - Razlikuje krečne, posne, masne, emulzione, disperzivne, fasadne boje - Razlikuje materijale osnovnih premaza, podloga i završnih farbanja - Razlikuje različite načine zaštite drvenih i metalnih površina

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B.Blagojević, Građevinske konstrukcije sa završnim radovima, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. - B.Blagojević, Završni građevinski i instalaterski radovi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - B.Blagojević, Građevinske konstrukcije za I, II, III razred građevinske škole svi obrazovni profili,Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje - Table za crtanje - Pribor za crtanje - Računar - Projektor - Platno za projektor - Crteži krovnih konstrukcija - Modeli krovnih konstrukcija - Časopisi i odgovarajući prospekti 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jednom u klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih i kontrolnih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

27

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer 10. Povezanost predmeta Znanja - Materijalizacija objekta - Definisanje prostornih vrijednosti - Rad olovkom i drugim tehnikama - Opekarski proizvodi - Malter - Beton - Drvo - Armatura - Osnovna veziva - Kitovi, boje i lakovi - Crtanje elemenata arhitektonskih konstrukcija - Definisanje prostornih vrijednosti

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Izbor materijala prema konstrukciji i namjeni - Poznavanje tehničkog - Nacrtna geometrija s crtanja konstruktivnih perspektivom elemenata - Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, tehnička obrada crteža - Praktična nastava - Zidarski radovi - Tesarski radovi - Armirački radovi - Betonski radovi - Razni zanatski radovi - Primjena računara u arhitekturi - Projektovanje

-

- Definisanje prostornih vrijednosti

- Privredne zgrade

- Prijem i prenos opterećenja - Prijem i prenos opterečenja

- Statika i otpornost materijala - Beton

- Konstruktivni elementi industrijskih objekata i objekata poljoprivrede - Konstruktivni sklop objekata - Potpunije shvačanje konstruktivnog sklopa

28

Izrada i obrada crteža, kotiranje Konstruktivni elementi objekata visokogradnje

1.2.4. GRAĐEVINSKI MATERIJALI 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKI MATERIJALI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 72

72

Ukupno 72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osobina i karakteristika građevinskih materijala. - Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih građevinskih materijala. - Upoznavanje pravilne upotrebe građevinskih materijala. - Osposobljavanje za upotrebu standarda. - Razvijanje svijesti o značaju upotrebe standarda i odgovornosti za poštovanje standarda. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.

29

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje se sa za produktivnost i građevinske značajem ekonomičnost materijale prema građevinskih namjeni materijala i - Razlikuje određene prefabrikata osobine - Navodi osobine i građevinskih metode ispitivanja materijala građevinskih materijala - Nabraja osnovne podjele građevinskih materijala Osnovi geologije - Upoznaje geološke - Razlikuje stijene: osobine zemlje i magmatske, zemljine kore sedimentne i - Upoznaje postanak metamorfne i osobine magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena Materijali od kamena - Upoznaje dobijanje - Razlikuje načine dobijanja i obrade i obradu građevinskog građevinskog kamena kamena - Objašnjava primjenu kamena i njegovu zaštitu - Opisuje sastav, osobine i primjenu agregata - Nabraja vrste kamena Voda - Uočava značaj - Opisuje vodu kao vode u građevinski građevinarstvu materijal i kao sredinu u kojoj se nalaze betonske konstrukcije Keramički materijali - Nabraja sirovine i opisuje dobijanje keramičkih

- Razlikuje vrste i oblik ciglarskih proizvoda

- Razvija sposobnost zapažanja

30

Preporuke za izvođenje nastave

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Razlikuje proizvoda keramičke - Objašnjava proizvode i definiše ciglarske proizvode njihovu namjenu - Upoznaje - Uočava značaj keramičke vatrostalnih proizvode materijala - Upoznaje vatrostalne materijale Zgure i pucolani - Razlikuje osobine - Upoznaje zgure i pucolana u karakteristike i građevinarstvu primjenu zgure i pucolana u građevinarstvu Veziva u građevinarstvu - Razlikuje veziva i - Objašnjava definiše njihovu osnovna veziva: upotrebu građevinski kreč, gips i cement - Objašnjava sirovine i opisuje dobijanje veziva - Nabraja osobine veziva Malteri - Određuje upotrebu - Nabraja sastojke različitih maltera mješavina maltera - Prepoznaje greške - Nabraja vrste pri malterisanju maltera i navodi njihovu primjenu Beton - Razlikuje načine - Nabraja sastojke dobijanja betona mješavine betona - Nabraja činioce koji utiču na kvalitet betona - Objašnjava marku betona - Objašnjava tehnologiju betona - Nabraja vrste betona Metali i legure - Upoznaje dobijanje - Razlikuje vrste armature gvožđa i čelika - Obrazlaže upotrebu - Prepoznaje koroziju i definiše čelika u njeno sprečavanje građevinarstvu - Nabraja vrste čelika i armature

Socijalizijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija svijest o zaštiti životne sredine

- Razvija odgovornost u radu

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona

31

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Nabraja osnovne obojene metale - Obrazlaže zaštitu čelika od korozije Staklo - Objašnjava dobijanje stakla, vrste i obradu - Navodi primjenu stakla u građevinarstvu Drvo - Nabraja svojstva i vrste drveta - Opisuje greške u strukturi drveta - Obrazlaže upotrebu drveta u građevinarstvu - Obrazlaže zaštitu drveta Ugljovodonična veziva - Upoznaje katran i bitumen kao osnovna ugljovodonična veziva - Opisuje način dobijanja i primjenu ugljovodoničnih veziva Plastične mase - Upoznaje značaj plastičnih masa - Upoznaje sirovine -

Socijalizijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Razlikuje vrste i primjene stakla u građevinarstvu

- Razvija svijest o očuvanju životne sredine

Određuje primjenu drveta u građevinarstvu

Određuje upotrebljivost veziva

Određuje upotrebljivost plastičnih masa Uočava značaj razvoja novih materijala

Boje, lakovi, kitovi - Razlikuje boje, - Navodi vrste i lakove i kitove objašnjava primjenu boja, lakova i kitova u građevinarstvu Materijali u funkciji zaštite elemenata - Upoznaje - Razlikuje materijale za materijale za završnu obradu i zaštitu od požara i zaštitu gotovih vlage

- Razvija odgovornost u radu

32

Preporuke za izvođenje nastave

Informativni ciljevi i sadržaji učenik elemenata - Navodi i objašnjava materijale u funkciji zaštite od požara, vlage i sl. Standardi - Upoznaje oznake materijala - Upoznaje se sa standardima

Socijalizijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Standardi građevinskih materijala

- Razlikuje oznake materijala - Čita standarde

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R.Sinđić-Grebović, Građevinski materijali, udžbenik za I razred srednjih stručnih škola, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica, 2008. - I.Stojiljković, D.Miletić, Građevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - I.Stojiljković, Građevinski materijali, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1979. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - Projektor - Projektno platno - Uzorci građevinskih materijala (opeka, crijep, keramičke pločice, plastične cijevi) - Katalozi 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

-

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja -

Drvo i drvena građa Čelik Gvožđe Opekarski proizvodi Malteri Beton

Povezanost sa drugim predmetima Predmet - Arhitektonske konstrukcije

33

Znanja -

Krovne konstrukcije Bravarski radovi Limarski radovi Zidovi i stubovi Horizontalni konstruktivni elementi

Znanja -

Tehničke karakteristike materijala i građe

Povezanost sa drugim predmetima Predmet - Organizacija građenja

34

Znanja - Obračunske norme korišćenja materijala

1.2.5. PRIMJENA RAČUNARA U ARHITEKTURI 1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U ARHITEKTURI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 22 50 38 70

60

Ukupno 72 108

180

120

Vježbe: Odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za rad na računaru i upoznavanje sa programskim paketima. - Upoznavanje sa značajem tehnike poznavanja računara. - Uklapanje estetike i funkcionalnosti - grafička estetika. - Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crteža. - Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora. - Osposobljavanje za svođenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i obrnuto. - Pripremanje za izradu tehničke dokumentacije. - Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvođačkog projekta. - Osposobljavanje za samostalan rad.

35

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Uočava suštinu - Razvija pozitivan - Upoznaje obradu vektorskih programa odnos prema crteža na računaru: zanimanju predstavljanje - Analizira crteža u tzv. projektovanje vektorskim (draw) crteža programima; - Koristi miš projektovanje - Koristi tastaturu crteža; - Shvata logiku podjela na nivoe i programa uočavanje simetrije objekata koji se dobijaju pomjeranjem, rotacijom, transformacijom ili modifikacijom drugih objekata - Upoznaje se sa AutoCAD-om: grafički editor programa; padajući meniji; palete sa alatkama i njihove funkcije; otvaranje postojeće datoteke i izlaženje iz programa Definisanja radnog prostora - Shvata dimenziju - Upoznaje radnog prostora koordinatne - Zna dimenzije sisteme crteža - Definiše granice crteža i jedinice mjere - Poznaje načine zadavanja tačaka Označavanje objekata na crtežu - Razrađuje - Poznaje načine označavanje označavanja objekata objekata na crtežu - Primjenjuje alate: - Poznaje komande ZOOM, PAN, vezane za prikaz REDRAW, REGEN za crteža prikaze crteža - Upoznaje način snimanja crteža

- Razvija sposobnost opažanja

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Zadavanje tačaka primjenom elementarnih komandi: POINT, LINE, RECTANGLE

Vježba: - Označavanje objekata – alat ERASE - Snimanje i učitavanje crteža

36

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Alati za crtanje - Crta osnovne - Upoznaje alate za geometrijske likove crtanje osnovnih i shvata njihovu geometrijskih međusobnu vezu oblika: CIRCLE, ARC, ELLIPSE, DONUT, POLIGON - Upoznaje se sa ostalim alatima sa palete DRAW Osnovne transformacije objekata - Upoznaje komande - Uočava analogiju pojedinih komandi za transformacije sa određenim objekata sa palete geometrijskim Modify transformacijama: MOVE = translacija; ROTATE = rotacija; MIRROR = osnovno preslikavanje; SCALE = homotetično preslikavanje - Upotrebljava alate: MOVE, ROTATE, MIRROR, SCALE, COPY, ARRAY, OFFSET Izmjene na objektima - Dorađuje ivice - Poznaje komande objekata alatima za za izmjene - finu zaobljavanje i doradu objekata: zakošenje TRIM, EXTEND, LENGTHEM, BREAK, - Mijenja dužine objekata CHAMFER, FILLET - Rasterećuje crtež od nepotrebnih elemenata Pomoćna sredstva u crtanju - Koristi mrežu tačaka - Objašnjava upotrebu mreže SNAP i GRID tačaka SNAP i GRID - Crta u OTRHO režimu - Objašnjava rad u - Koristi mehanizam ORTHO režimu Object Snap - Upoznaje upotrebu različitih režima rada - Poznaje mehanizam Object Snap Crtanje i editovanje složenih entiteta 37

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija kulturu tehničkog crtanja - Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećaju i nahođenju upotrebom novih alata

Vježba: - Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju, vježbajući na njoj nove komande - Crta prve šeme prostora i namještaja

- Uočava važnost preciznog i kvalitetnog rada

Vježba: - Crta kružni i poligonalni niz elemenata, vježbajući na njemu nove komande

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju

Vježba: - Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju koristeći različite režime rada

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje način za crtanje polilinija - Upoznaje način za crtanje pravih savitljivih krivih

Formativni ciljevi

učenik - Crta polilinije primjenom alata PLINE - Crta prave savitljive krive primjenom alata SPLINE Slojevi i rad sa slojevima - Raslojava crtež - Upoznaje razloge prepoznajući podjele crteža na sličnost elemenata i slojeve grupišući ih u - Definiše svojstva zavisnosti od slojeva zajedničkih - Poznaje karakteristika dodjeljivanje i rad sa slojevima Korišćenje blokova - Oblikuje nove - Objašnjava pojam simbole bloka - Pravi biblioteku - Poznaje: simbola način definisanja bloka; - Redizajnira unošenje bloka sa postojeće simbole zadavanjem razmjere i rotiranjem; rastavljanje i ponovo definisanje blokova; čuvanje blokova Umetanje šrafure na crtež - Zna šrafiranje - Objašnjava površina postupak šrafiranja - Demonstrira načine - Precizno koristi šrafuru za zadavanja karakteristične zatvorene konture slučajeve za šrafiranje - Mijenja i usklađuje - Objašnjava šrafirane površine atribute šrafure

38

Socijalizacijski ciljevi učenik - Formira pravilan odnos prema grafičkom izražavanju

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crta i mijenja složene entitete pomoću alata PLINE i SPLINE

- Razvija organizacione sposobnosti

Vježba: - Crta zadati arhitektonski prostor sortirajući objekte u zavisnosti od zajedničkih karakteristika

- Napreduje u upoznavanju „brzih“ metoda crtanja

Vježbe: - Crta zadati arhitektonski prostor - Pravi ličnu biblioteku blokova i koristi je

- Formira pravilan odnos prema grafičkom izražavanju

Vježba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Dodavanje teksta crtežu - Bira tekstualni stil - Obrazlaže potrebu za dodavanjem - Dodaje tekst crtežu teksta crtežu i formatizuje ga - Objašnjava stilove - Podešava veličinu i teksta i elemente boju formata teksta - Koristi posebne - Prikazuje editor za simbole i razlomak unos teksta - Prebacuje tekst u mala ili velika slova - Mijenja tekst Kotiranje - Stiče osjećaj za - Upoznaje kotiranje - Zna komponente jasno tehničko kotiranja - Definiše tipove i izražavanje - Bira stil kotiranja i elemente kota načine kotiranja - Definiše stilove - Radi sa alatkama sa kotiranja palete dimension - Crta vertikalne i horizontalne kotne linije - Kotira u nizu i paralelno - Kotira neortogonalne objekte - Mijenja kote Atributi - Kreira, umeće i - Definiše svojstva mijenja atribute atributa - Poznaje alate za kreiranje i umetanje atributa - Poznaje alat za izmjenu atributa Rad sa postojećim crtežima i rasterskim slikama - Skenira dokumente - Razvija tehničku - Definiše datoteku kulturu rasterskih slika - Učitava rasterske - Objašnjava razloge slike za unošenje skeniranih slika u - Precrtava u AutoCAD-u razmjeri - Poznaje rad sa skenerom Štampanje - Odabira štampač - Poznaje različite - Razvija tehničku mogućnosti kulturu - Određuje veličinu štampanja crteža papira i broj kopija - Određuje razmjeru, 39

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Crta zadati arhitektonski prostor - Dodaje odgovarajući tekst crtežu

Vježba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi

Vježba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi Vježba - Unošenje rasterskih slika na crtež i rad sa njima

Vježba: - Štampa svoju prvu osnovu

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Uvod u 3D - Upoznaje interfejs: standardni meni; tab panel; standardna paleta; vjuport; upoznavanje alata - Razumije 3D koordinatne sisteme - Definiše korisnički koordinatni sistem u 3D prostoru Izrada površina u 3D - Upoznaje crtanje površi pomoću alata 3D FACE - Upoznaje rad sa naprednim alatima za izradu površina - Upoznaje obradu mrežastih površina Pregled modela - Upoznaje pronalaženje ortogonalnog i izometrijskog pogleda - Upoznaje sjenčenje modela - Upoznaje interaktivno posmatranje u 3D Pravljenje primitiva - Upoznaje alate sa palete Modeling za pravljenje primitiva: BOX; WEDGE; CONE; SPHERE; CYLINDER; PYRAMID; TORUS Primjena regiona - Upoznaje primjenu regiona (alat Region sa palete Draw) Bulove operacije

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik orijentaciju crteža - Vrši izbor onoga što želi štampati - Koristi „miš“i tastaturu - Uočava logiku programa - Razvija samostalnost u radu

- Orijentiše se u radnom prostoru programa

- Crta 3D površine pomoću alata 3D FACE - Koristi napredne komande za izradu površina - Oblikuje mreže pomoću alata 3D MESH

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju i sposobnost prostornog predstavljanja

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Kreira oblike koristeći alat 3D FACE

- Sagledava prostor i objekte u njemu

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa

- Koristi osnovne alate programa - Pravi prvi objekat koji prostorno postavlja i doživljava

Vježba: - Kreira prve oblike po ličnom osjećanju i nahođenju

- Razvija kreativnost i samostalnost

- Crta objekte, pravi od njih regione - Razlaže regione na skup linija i lukova

40

Vježba: - Kreira oblike koristeći nove alate

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje Bulove operacije (alati sa palete Solid Editing)

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Primjenjuje Bulove operacije

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Pravi regione od nekoliko objekata i na njih primjenjuje Bulove operacije

Složena geometrijska tijela - objekti - Oblikuje 3D - Upoznaje izradu objekte složenih izvlačenjem po geometrijskih tijela pravoj liniji, u pomoću alata pravcu z – ose EXTRUDE i alat Extrude REVOLVE - Izvodi 3D tijela kada se neki 2D objekat okrene oko zadate ose - alat Revolve Primjena Bulovih operacija - Poznaje primjenu - Skriva oblike koji Bulovih operacija smetaju - Kreira oblike otvora - Oduzima otvore sa zida

Vježba: - Izrada arhitektonske osnove i dizanje zidova u 3D

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju i sposobnost prostornog predstavljanja

Opcije za obradu tijela - Upoznaje alate za izmjenu 3D objekata CHAMFER, FILLET

Vrši korekciju objekata Zaobljava ivice Obara ivice pod uglom Uređivanje tijela u prostoru - Vrši korekciju - Upoznaje alate za objekata uređivanje - Zaobljava ivice objekata: - Odsijeca djelove alat SLICE; između dvije ravni alati sa palete - Izvlači, premješta, Solid Editing; rotira, paralelno - Upoznaje alate za pomjera, iskošuje, uređivanje tijela: mijenja boju, briše MOVE; COPY; stane ili ivice SCALE; ROTATE; 3D - Uočava analogiju ARRAY pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa: otvaranje prozora; otvaranje vrata; izrada stepenica Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa

Dodavanje kamere i osvjetljenja - Upoznaje - Importuje AutoCAD dodavanje kamera i crtež 41

- Razvija sposobnosti i sagledava mogućnosti modeliranja tijela

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa

- Razvija kreativnost i kulturu tehničkog

Vježba: - Nadgradnja modela

Informativni ciljevi i sadržaji učenik osvjetljenja crtežu - Upoznaje alat Render

Formativni ciljevi

učenik - Dodaje i postavlja kameru - Razlikuje vrste svijetla - Dodaje i mijenja osvjetljenje - Koristi alat Render Uređivanje modela pomoću materijala - Upoznavaje vrste - Upoznaje mapa uređivanje modela pomoću materijala - Dodjeljuje materijale - Poznaje alat objektima Render - Uređuje materijale - Selektivno renderuje djelove modela

Socijalizacijski ciljevi učenik izražavanja

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija smisao za estetiku

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa

sa prethodnog časa

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G.Omura, AutoCAD 2000, Kompjuterska biblioteka, Beograd, 2001. - B.Burchard, D.Pitzer, Pod lupom - AutoCAD, CET Computer Equipment and Trade, Beograd, 2000. - V.Aleksić, Primjena računara u građevinarstvu za II razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućom programskom opremom - Projektor - Platno za projektor - Štampač - Skener 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena praktičnog rada na računaru i vježbama. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer građevinarstva 10. Povezanost predmeta Znanja - Izrada i obrada tehničke

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija sa - Tehničko prikazivanje 42

dokumentacije

perspektivom

- Tehnička obrada crteža - Izrada i obrada crteža, kotiranje - Izrada priloga projekta - Obrada i izrada crteža - Kotiranje

- Tehničko crtanje - Arhitektonske konstrukcije - Projektovanje

raznih geometrijskih i arhitektonskih oblika - Projektna dokumentacija - Crtanje elemenata arhitektonskih konstrukcija - Definisanje prostornih vrijednosti

1.2.6. SLOBODORUČNO CRTANJE 1. Naziv predmeta: SLOBODORUČNO CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

22

50

72

22

50

72

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti opažanja. - Upoznavanje sa linojom kao umjetničkim sredstvom.

43

-

Sticanje osjećaja za prostor. Sticanje osjećaja za kompoziciju. Upoznavanje anatomskih mjera ljudske figure. Upoznavanje elemenata komponovanja i njihova primjena. Razvijanje likovne pismenosti. Razvijanje samostalnosti pri radu. Upoznavanje sa svjetlošću u okviru likovne umjetnosti. Razvijanje kreativnosti i kreativnog mišljenja.

44

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Linija - Upoznaje liniju kao - Shvata značaj linije u stvaranju umjetničko umjetničkog djela sredstvo: stvaranje - Određuje i konture, površine, analizira raspored kompozicije linija i ocjenjuje - Definiše odnose da li je likovna linija: ritam, cjelina dobro ravnoteža, kontrast komponovana i - Nabraja vrste linija zašto i njihove - Razlikuje vrste asocijativne linija i poznaje osobine njihove asocijativne osobine Proporcija i simetrija - Razvija sposobnost - Na primjerima iz - Upoznaje opažanja istorije umjetnosti proporciju, uočava primjenu simetrije i zlatni zakonitosti presjek proporcije, simetrije i zlatnog presjeka Crtež - Razvija preciznost - Upoznaje crtež kao - Analizira crtež kroz epohe osnovu svim - Razlikuje skicu, oblicima kroki, studiju, umjetničkog tehnički crtež stvaranja - Crta (skicira) - Nabraja vrste ljudsku figuru crteža: skica, postavljenu u studija, tehnički različitim pozama crtež (kroki) - Upoznaje se sa crtežom kroz epohe - Upoznaje se sa skiciranjem ljudske figure (kroki) Crtački motivi - Razvija kreativnost - Razlikuje crtačke - Opisuje i nabraja motive crtačke motive - Crta portret po (portret, pejzaž, živom modelu u mrtva priroda, akt) tehnici olovke - Upoznaje se sa vodeći računa o crtanjem portreta odnosu veličina po živom modelu, (proporciji), anatomijom glave, karakternim karakternim 45

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Mijenjanje položaja tijela i ugla posmatranja zbog uvježbavanja brzog skiciranja - crtanja figure u pokretu Vježba: - Crta ljudsku figuru postavljenu u raznim pozama (kroki) Vježbe: - Obrada mrtve prirode u linearnom crtežu - Obrada mrtve prirode u masama svijetlog i tamnog - Crta portret po živom modelu

Informativni ciljevi i sadržaji učenik osobinama modela - Upoznaje se sa crtanjem (studijom) figure u prostoru, problemima postavljanja, komponovanja, pravilima viziranja Crtačke tehnike - Nabraja i opisuje osnovne tehnike crtanja (olovka, ugalj, kreda, pero, metalno pero, lavirani crtež, crtež četkicom) - Upoznaje se sa crtežom gipsanog odlivka glave, problemima sjenčenja - Upoznaje se sa crtanjem mrtve prirode i materijalizacijom postavljenih predmeta - Upoznaje se sa crtanjem mrtve prirode od istih materijala, različitih oblika i boja i utemeljuje stečena znanja o svjetlu, sjenci, materijalizaciji predmeta - Upoznaje se sa crtanjem figure u tehnici tuš i lavirani tuš Perspektiva - Upoznaje se sa zakonitostima perspektive: inverzne, linearne, vazdušne - Objašnjava sagledavanje i

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik osobinama modela - Crta ljudsku figuru u prostoru - Analizira kompoziciju proporcije, simetriju, vrši korekciju - Prepoznaje crtačke tehnike i razlikuje suve i mokre crtačke tehnike

Preporuke za izvođenje nastave vodeći računa u odnosu veličina (proporciji), karakternim osobinama modela - Crta ljudsku figuru u prostoru - Posjeta ateljeima umjetnika

- Stiče sposobnost samopouzdanja i strpljenja

Vježbe: - Crta gipsani odlivak glave ugljenom - Crta mrtvu prirodu sastavljenu od predmeta različitih materijala i oblika

- Crta gipsani odlivak glave ugljenom - Analizira svjetlost i sjenku

- Materijalizuje predmete pomoću linije i sjenke - Crta mrtvu prirodu od istih materijala, različitih oblika i boje

- Crta mrtvu prirodu sastavljenu od predmeta različitih materijala i oblika (materijalizuje predmete pomoću linije i sjenke) - Crta mrtvu prirodu od istih materijala, različitih oblika i boje - Crta figuru u tehnici tuš i lavirani tuš, uočava mogućnosti tehnike

- Crta figuru u tehnici tuš i lavirani tuš

- Razlikuje vrste perspektiva

Vježba: - Crta pejzaž primjenjujući centralnu, ptičju i žablju perspektivu

- Upoređuje i analizira na primjerima primjenu 46

Informativni ciljevi i sadržaji učenik predstavljanje prostora iz tri tačke posmatranja (centralne, žablje, ptičje perspektive) - Crta figuru u sjedećem položaju u tehnici tuš i lavirani tuš

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik centralne, žablje i ptičje perspektive

Preporuke za izvođenje nastave

- Crta stojeću i sjedeću figuru u tehnici tuš i lavirani tuš, uočava mogućnosti tehnike

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. da Vinči, Traktat o slikarstvu, Miodrag Draničanin, Beograd, 1988. - J.Barcsay, Anatomija za umjetnike, Mono & Manana, Beograd, 2000. - H.W.Janson, Istorija umjetnosti, Prosveta, Beograd, 1994. - P.Vasić, Uvod u likovne umjetnosti – elementi likovnog izražavanja, Univerzitet umjetnosti u Beogradu, Beograd, 1988. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa Internet vezom - Projektor - Platno za projektor - Štafelaji - Kozlići - Table za crtanje - Papir - Gipsani odlivci 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

47

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Završen Faluktet likovnih umjetnosti sa zvanjem: - Diplomirani slikar - Diplomirani grafičar - Diplomirani slikar primijenjenih umjetnosti 10. Povezanost predmeta Znanja -

Linija Crtež Proporcija Perspektiva Linija Razmjera

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Likovna kultura i crtanje - Likovni elementi

- Tehničko crtanje

48

- Linija - Razmjera

1.2.7. PROJEKTOVANJE 1. Naziv predmeta: PROJEKTOVANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

I II III

36

144

180

IV

48

150

198

Ukupno

84

294

378

Vježbe: Odeljenje se dijeli u grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje kreativnosti pri izradi projektne dokumentacije. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi projektne dokumentacije. - Razvijanje kulture stanovanja. - Sticanje vještine kombinovanja prostornih elemenata. - Sticanje vještine korišćenja arhitektonskih konstruktivnih elemenata. - Podizanje estetskih kriterijuma. - Sticanje znanja za uklapanje objekata u prirodno okruženje. - Upoznavanje sa značajem ekoloških standarda i propisa u građevinarstvu. - Upoznavanje sa tehničkim normativima za projektovanje stanova i stambenih zgrada. - Upoznavanje sa tehničkim normativima za projektovanje društvenih objekata. - Osposobljavanje za izradu projekta manje porodične kuće. - Osposobljavanje za izradu projekta višespratne stambene zgrade. - Osposobljavanje za izradu idejnog projekta objekta društvenog karaktera. - Osposobljavanje za razradu dijela projekta objekta društvenog karaktera. - Osposobljavanje za samostalan rad.

49

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Arhitektonsko projektovanje - Upoznaje područja - Analizira uzajamni - Razvija sposobnost koja obuhvata odnos i uticaj povezivanja arhitektonsko pojedinih područja prostornih projektovanje i arhitektonskog vrijednosti u opisuje njihov projektovanja arhitekturi međusobni odnos - Uočava uticaj od urbanizma, urbanističko projektovanja tehničkih uslova na do enterijera formiranju projektne dokumentacije - Shvata doprinos enterijera ukupnoj vrijednosti objekta Projektna dokumentacija - Upoznaje i - Uočava odnos - Razvija kreativnost obrazlaže faze pojedinih faza preciznost, izrade projektne procesa sistematičnost, dokumentacije projektovanja od preduzimljivost i zamisli, preko samostalnost u idejnih skica, do radu idejnog, glavnog i izvođačkog projekta Pripremni radovi - Formira stav o - Upoznaje značaj i - Shvata postupak sadržaj: dobijanja lokacije i važnosti dobijenih uslove koje ona informacija i - projektnog sadrži njihovoj primjeni zadatka; - investicionog - Određuje programa; mogućnosti - lokacije rješenja kroz datu veličinu, moguću - Objašnjava orijentaciju, prilaz podatke kroz fazu u odnosu prema grafičkog saobraćajnici, razmišljanja geološkom sastavu terena i njegovom reljefu - Analizira podatke o postojećoj mreži infrastrukture Porodične zgrade - Navodi podjele porodičnih zgrada - Obrazlaže

- Razlikuje i

- Razvija kulturu

upoređuje prednosti i

stanovanja - Razvija ekološku

50

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba:

- Prema datim

uslovima crta

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik funkcionalne grupe nedostatke prostorija višespratnih stambenih zgrada - Poznaje značaj „porodične - Uočava prednosti i teritorije“, kuće, nedostatke niskih stana stambenih zgrada - Nabraja podjelu stanova po veličini Funkcionalne grupe stana - Poznaje namjenu i - Skicira veličinu pojedinih funkcionalnu šemu prostorija i njihovo manjeg stana funkcionalno - Skicira grupisanje funkcionalnu šemu stana srednje veličine Analiza prostorija u stanu - Objašnjava položaj, - Rješava djelove komunikacije, stana pojedinačno: povezanost ulaza, predsoblja, holova, dnevnog - Objašnjava boravka, dimenzionisanje trpezarija, prostora pojedinih za rad, kuhinja, prostorija sa ostava hrane, soba aspekta dispozicije za spavanje, namještaja sanitarne grupacije

Otvorene površine - Opisuje razlike i karakteristike: balkona, terase, lođe, lođe balkona

Socijalizacijski ciljevi učenik svijest

- Razvija kreativnost samostalnost i preduzimljivost u radu - Razvija sposobnost uvažavanja tuđeg mišljenja

Preporuke za izvođenje nastave lokaciju slobodne porodične kuće

Grafička vježba: - Čovjek je mjera svih stvari

- Razvija predstavu o Grafička vježba: prostoru - Rješava i crta osnovu grupacije - Razvija samostalnost i kreativnost - Formira stav o povezivanju estetskog i funkcionalnog

- Rješava oblikovno i konstruktivno otvorene površine stana - Razvija sposobnost povezivanja aktivnog odmora boravka i otvorenog prostora

- Razvija ekološku svijest

Prateće prostorije - Upoznaje pomoćne - Rješava garažu za putničko vozilo i podrumske pristupnu rampu prostorije ostave za ogrijev, ostave alata i opreme, garaže Analiza stambenih jedinica

51

dnevnog boravka i prostora za rad Grafička vježba: - Rješava i crta osnovu grupacije za pasivni odmor sa sanitarnim čvorom Grafička vježba: - Rješava i crta kuhinju i prostor za ručavanje

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Povezuje - Opisuje funkcionalne sa karakteristike oblikovnim stambenih vrijednostima stana jedinica: garsonjera; jednosoban; jednoiposoban; dvosoban; trosoban i višesoban Tipovi izgradnje porodičnih kuća - Analizira - Objašnjava funkcionalnu tipove izgradnje povezanost grupa porodičnih kuća: sa oblikovnim samostalna vrijednostima porodična kuća; - Razrađuje dvojna porodična projektni zadatak kuća; - Crta funkcionalnu porodična kuća u šemu nizu; - Pravi skice poluatrijumske - Određuje kuće; orijentaciju atrijumske kuće - Određuje površine - Crta dispoziciju namještaja - Rješava konstruktivni sklop Izrada projekta porodične kuće - Usvaja - Opisuje kako konstrukciju, prema datim materijalizuje urbanističko objekat, tehničkim primjenjuje uslovima i seizmičke propise projektnom zadatku rješava dio - Analizira završnu obradu kroz detalje projektne dokumentacije - Uočava značaj saradnje sa fazerima

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje

52

Preporuke za izvođenje nastave Grafička vježba: - Rješava i crta osnovu stana sa dispozicijom namještaja

- Razvija kreativnost i samostalnost u radu

Grafička vježba: - Na osnovu projektnog zadatka i zadate skice razrađuje projekat samostalne kuće sa podrumskom etažom (topla veza)

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni - Razvija samokritičnost - Razvija nivo estetskih kriterijuma

Grafičke vježbe: - Idejni projekat; Na osnovu zadatog projektnog zadatka rješava i crta: Situaciju 1: 200; sve osnove 1: 100; Presjeke 1: 100; Fasade 1: 100; tehnički opis - Glavni projekat: Na osnovu usvojenog idejnog projekta razrađuje: osnovu temelja 1:50; sve osnove 1:50; presjeke 1:50; šeme stolarije; karakteristične

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave detalje; tehnički opis

53

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Višespratne stambene zgrade - Uočava mogućnosti - Upoznaje funkcionalnog stanovanje u rješenja kod zajedništvu pojedinih tipova - Poznaje tipove objekata, izborom višespratnih materijala, stambenih zgrada i izborom njihove konstrukcije, karakteristike: primjenom stambeni traktovi; standarda i mjere stambeni blokovi zaštite Podjela višespratnica - Crta funkcionalnu - Navodi podjelu šemu stanova i višespratnica po komunikacija, broju stanova na određuje površine, etaži: konstrukciju, jedan stan na materijale, rastere stepeništu; dva stana na stepeništu; tri i četiri stana na stepeništu; pet i više stanova na spratu - Analizira - Galerijski sistem funkcionalnost stanovanja: tipične jedinice „dupleks“ stanovi, stana kao - stambene kule, porodične terasaste stambene teritorije zgrade Poslovni prostor - Određuje sadržaj - Objašnjava poslovnog prostora mogučnosti - Uočava povezanost korišćenja instalacija prizemlja i vodovoda i suterena za kanalizacije kroz poslovne prostore etaže - Poznaje mogućnosti konstruktivnog sklopa prizemlja i određuje način prenošenja opterećenja spratova Komunikacije - Analizira i određuje - Upoznaje sistem vertikalne horizontalnih i komunikacije:

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija kritički odnos u vrednovanju ostvarenih rješenja

- Razvija predstavu o prostoru - Razvija kreativnost i preduzimljivost

Grafička vježba: - Rješava tipsku osnovu sprata sa dva, tri ili četiri, pet stanova na spratu, ucrtava raspored opreme i dispoziciju namještaja 1:100

- Formira stav o značaju povezivanja estetike i funkcije

54

- Razvija odgovornost u radu

Grafička vježba: - Prema usvojenom rješenju sprata projektuje poslovni prostor u prizemlju 1:100

- Razvija preciznost u radu

Grafička vježba: - Razrađuje i crta ulazni dio objekta,

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik vertikalnih stepeništa, liftovi komunikacija sa - Upoznaje aspekta horizontalne organizacije stana i komunikacije: njegovog udobnog i ulazni prostori, sigurnog korišćenja hodnici i galerije Zajedničke prostorije - Određuje sadržaj i - Navodi osnovne površine prostorija karakteristike, podrumske etaže ulogu i raspored zajedničkih prostorija: okupljanje stanara, ostave za kolica i bicikla, sušionice veša, podrumske – stanarske ostave, garaže i prostorije za zajedničke instalacije Izrada projekta višespratne zgrade - Razrađuje - Objašnjava kako projektni zadatak prema datom - Crta funkcionalnu projektnom šemu zadatku i zadatim - Pravi skice urbanističkotehničkim uslovima - Određuje orijentaciju realizuje zamisao i - Određuje površine izrađuje - Crta dispoziciju arhitektonski dio namještaja projektne - Usvaja konstrukciju dokumentacije - Materijalizuje objekat - Primjenjuje seizmičke propise - Analizira završnu obradu kroz detalje - Uočava značaj saradnje sa „fazerima“ Društveni objekti - Komentariše - Navodi podjelu i mogućnosti karakteristike funkcionalnog društvenih zgrada: rješenja kod administrativnopojedinih tipova upravne zgrade; objekata, objekti za izbor konstrukcije, zdravstvenu zaštitu; izbor materijala,

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave vertkalnu komunikaciju (osnovu i presjek kroz stepeništeliftove) Grafička vježba: - Razrađuje podrumsku etažu

- Razvija smisao za estetiku

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni

55

Grafička vježba: – Idejni projekat: Na osnovu datog projektnog zadatka rješava: Situaciju 1: 200; sve osnove 1: 100; Presjeke 1: 100; fasade 1: 100; karakteristične detalje; šeme stolarije; tehnički opis

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik primjenu ugostiteljski standarda i mjera objekti; zaštite obrazovno-vaspitne ustanove; privredne zgrade kao posebna grupa javnih objekata Administrativno- upravne zgrade - Komentariše - Navodi mogućnosti karakteristike funkcionalnog administrativnorješenja kod upravnih zgrada pojedinih tipova objekata, izbor konstrukcije, izbor materijala, primjenu standarda i mjera zaštite - Analizira dvojnost njihove organizacije - Analizira kako smještaj namještaja utiče na dimenzionisanje prostora Objekti za zdravstvenu zaštitu - Analizira na tipskim - Uočava složenost primjerima sadržaja i funkcionalni funkciolnasti raspored objekata zdravstvene zdravstvene zaštite stanice - Nabraja objekte zdravstvene zaštite - Komentariše osnovni sadržaj - Osnovne zdravstvene karakteristike stanice zdravstvenih - Skicira stanica organizacione - Osnovne jedinice karakteristike zdravstvene domova zdravlja stanice - Navodi osnovne ordinacije domova zdravlja Ugostiteljski objekti - Hoteli: - Komentariše hotelski hol, sadržaj hotela hotelske sobe, zavisno od restoran, karaktera,

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba: - Razrada dijela hotelskog smještajnog trakta: 56

Informativni ciljevi i sadržaji učenik kafana i bar, hotelska kuhinja - Moteli: osnovne garakteristike, izletnički moteli, tranzitni moteli

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik kapaciteta i kategorije - Nabraja osnovne prostorne elemente hotela - Komentariše orijentaciju prostorija - Analizira raspored stolova u restoranu i kafani - Na primjeru analizira princip organizovanja hotelske kuhinje Obrazovno –vaspitne ustanove - Razvija smisao za - Analizira učionice - Školski objekti estetiku - Predškolske - Komentariše ustanove smještaj i orijentaciju - Skicira sanitarne prostorije - Komentariše i uočava važnost prilagođavanja prostora mjerama djeteta Izrada projekta objekta obrazovno -vaspitnog karaktera - Razrađuje - Razvija smisao za - Objašnjava kako projektni zadatak estetiku prema datom - Crta funkcionalnu projektnom šemu zadatku realizuje - Pravi skice zamisao i izrađuje - Određuje arhitektonski dio orijentaciju projektne - Određuje površine dokumentacije - Crta dispoziciju namještaja - Usvaja konstrukciju - Materijalizuje objekat - Primjenjuje seizmičke propise - Analizira završnu obradu kroz detalje - Uočava značaj saradnje sa „fazerima“ 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

57

Preporuke za izvođenje nastave jednokrevetna soba sa kupatilom; dvokrevetna soba sa kupatilom i apartmani (1:50) - Razrada motelske sobe sa pokrivenim parkingom za automobil

Grafička vježba: - Izrada dijela osnovne škole: matičnih učionica, garderoba, sanitarnih prostorija, komunikacija (1:100)

Grafička vježba: Idejni projekat: Prema datom projektnom zadatku rješava: situaciju 1: 500; sve osnove 1: 200; presjek 1: 200; fasade 1: 200; karakteristične detalje; tehnički opis

- B.Ročkomanović, Elementi projektovanja sa razradom projekata za treći i četvrti razred građevinsko - tehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - E.Nojfert, Ahitektonsko projektovanje, Građevinska knjiga, Beograd, 1968. - M.Baylon, Škole, Građevinska knjiga Beograd, 1972. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom - Table za crtanje sa odgovarajućim priborom za crtanje - Računar - Projektor - Platno za projektor - Časopisi - Odgovarajući prospekti 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi, kontrolnih vježbi i projekata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja - Materijalizacija objekta - Definisanje prostornih vrijednosti - Rad olovkom i drugim tehnikama - Konstruktivni elementi objekata visokogradnje - Definisanje prostornih vrijednosti

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Izbor materijala, konstrukcije - Nacrtna geometrija s - Izrada dijela projektne perpektivom dokumentacije - Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, tehnička obrada crteža, formatizovanje - Arhitektonske konstrukcije - Konstruktivni sklop objekta - Primjena računara u arhitekturi

- Konstruktivni sistemi i njihovi elementi - Kućna mreža

- Statika i otpornost materijala - Kućne instalacije

- Predmjer i predračun

- Organizacija građenja

- Izrada skica,definisanje zamisli i ideja

- Slobodoručno crtanje

58

- Izrada priloga projekta, obrada i izrada crteža, kotiranje - Opterećenje nosača - Rješavanje vodovoda i kanalizacije - Dokaznice mjera, jedinične cijene - Izrada dijela projektne dokumentacije

Znanja - Sagledavanje projektovanja kroz vjekove - Sagledavanje projektovanja novijeg doba

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Razvoj arhitekture - Uticaj pronalazaka na izbor materijala i konstrukcije - Savremena arhitektura

59

- Primjena novih materijala, oblika i formi djela priznatih arhitekata

1.2.8. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

I II III

36

36

72

36

36

72

IV Ukupno

Vježbe: Odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici. - Upoznavanje sa pojmom materijalne tačke i uslovima ravnoteže materijalne tačke pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sila. - Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnotežom krutog tijela pod dejstvom ravnog sistema sila. - Prepoznavanje statičkih sistema u praksi. - Osposobljavanje za rješavanje linijskih nosača i statički određenih nosača. - Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala. - Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosačima. - Osposobljavanje za dimenzionisanje nosača napregnutih na pritisak, zatezanje i savijanje. - Upoznavanje sa ekstremnim statičkim uticajima. - Osposobljavanje za analitičku i grafičku obradu podataka.

60

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Upoznaje zadatak i - Uočava zadatak i - Shvata značaj podjelu mehanike podjelu mehanike povezanosti različitih grana - Razlikuje tijelo i - Navodi vrste materijalnu tačku kretanja - Shvata pojam sile - Objašnjava pojam - Crta različite vrste krutog tijela sila - Objašnjava pojam sile i mase Statika ravni - Upoznaje zadatak i - Uočava zadatak i podjelu statike podjelu statike - Navodi metode - Primjenjuje rada metode rada - Upoznaje aksiome - Primjenjuje statike aksiome statike Statika materijalne tačke - Crta sistem - Razvija tačnost, - Upoznaje sistem kolinearnih sila sistematičnost kolinearnih sila koje napadaju preciznost i - Upoznaje materijalnu tačku i urednost rezultantu sistema određuje rezultantu analitički i grafički - Objašnjava slaganje dvije sile različitih pravaca - Upoznaje razlaganje sila u dva pravca - Poznaje proizvoljan sistem sila koje napadaju materijalnu tačku - Objašnjava poligon ili plan sila - Objašnjava grafičke uslove ravnoteže - Obrazlaže analitički postupak

- Crta poligon i trougao sila - Računski određuje rezultantu

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Grafičko predstavljanje sile u razmjeri

Vježba: - Analitičko i grafičko određivanje rezultante za dvije i više sila koje napadaju materijalnu tačku - Crtanje poligona i trougla sila

- Crta proizvoljan sistem sila

Vježba: - Brojni primjeri razlaganja sila koje napadaju materijalnu tačku na dva zadata pravca

- Crta poligon i plan sila i grafički određuje rezultantu - Prepoznaje graficke uslove ravnoteže

Vježba: - Određivanje položaja i veličine rezultante za proizvoljan sistem sila koji napada materijalnu tačku analitički i grafički

- Računa rezultantu proizvoljnog

Vježba: - Određivanje

- Razlaže silu na dva zadata pravca

61

Informativni ciljevi i sadržaji učenik određivanja rezultante sistema sila - Objašnjava analitičke uslove ravnoteže

Statika krutog tijela - Upoznaje pojam momenta sile za tačku - Upoznaje moment rezultante dvije sile - Varinjonova teorema - Objašnjava veličinu i položaj rezultante dvije paralelne sile istog i suprotnog smjera - Definiše pojam sprega - Definiše moment sprega

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik sistema sila koji napada materijalnu tačku - Računa silu primjenjujući uslove ravnoteže - Primjenjuje analitičke i grafičke uslove ravnoteže

Preporuke za izvođenje nastave veličine i položaja sile u sistemu na osnovu grafičkih i analitičkih uslova ravnoteže

- Računa moment sile za tačku, geometrijski predstavlja moment sile

Vježba: - Brojni primjeri nalaženja momenta sile za tačku

- Primjenjuje momentno pravilo

- Stiče rutinu, brzinu i tačnost

- Određuje položaj i računa veličinu rezultante dvije sile istog i suprotnog smjera

Vježba: - Određivanje rezultante sistema paralelnih sila u ravni istog i suprotnog smjera primjenom Varinjonove teoreme Vježbe: - Određivanje momenta sprega sila

- Crta spreg sila - Računa moment sprega

- Poznaje teoremu ekvivalentnih spregova

- Analizira sistem spregova koji napadaju materijalnu tačku

- Određivanje

- Objašnjava pojam rezultujućeg sprega

- Računa rezultujući spreg

- Određivanje

- Opisuje slaganje sile i sprega - Upoznaje redukciju sile na tačku - Poznaje proizvoljan sistem sila u ravni

ekvivalentnog sprega

rezultujućeg sprega

- Slaže silu i spreg

- Slaganje sile i sprega

- Redukuje silu u odnosu na tačku

- Redukcija sile na

- Crta proizvoljan sistem sila u ravni

Vježbe: - Određivanje rezultante

tačku

62

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Objašnjava glavni vektor i glavni moment - Objašnjava analitičke uslove ravnoteže proizvoljnog sistema sila - Navodi posebne uslove ravnoteže - Objašnjava grafičko slaganje sila metodom poligona sila i Verižnog poligona - Objašnjava određivanje položaja rezultante za dvije ili više sila metodom Verižnog poligona - Poznaje vezu izmedju plana sila i Verižnog poligona - Poznaje grafičke uslove ravnoteže

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave proizvoljnog sistema sila u ravni analitičkim putem

- Određuje glavni vektor i glavni moment i svodi dati sistem na prosti oblik - Primjenjuje osnovne oblike uslova ravnoteže proizvoljnog sistema sila

- Određivanje

glavnog momenta proizvoljnog sistema sila u ravni

- Primjenjuje posebne oblike uslova ravnoteže Vježba: - Određivanje veličine i položaja rezultante ravnog sistema proizvoljnih sila metodom poligona sila i Verižnog poligona

- Crta poligon sila i Verižni poligon

- Grafički određuje rezultantu za dvije ili više sila

- Uočava vezu između poligona sila i verižnog poligona

- Crta plan sila i Verižni poligon Statički određeni nosači - Razlikuje vrste - Navodi vrste oslonaca i veza oslonaca i veza - Prepoznaje vrste - Upoznaje vrste nosača nosača - Objašnjava statičku - Određuje statičku određenost nosača određenost nosača - Razlikuje vrste - Navodi vrste opterećenja opterećenja Statika linijskih nosača u ravni - Upoznaje određivanje otpora - Izračunava otpore oslonaca za prostu oslonaca za prostu gredu analitičkim gredu putem

- Razvija tačnost, sistematičnost i urednost u radu

- Razvija preciznost u radu

63

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje određivanje otpora oslonaca za prostu gredu grafičkim putem

- Objašnjava

određivanje otpora oslonaca analitičkim putem za konzolni nosač

- Objašnjava

određivanje otpora oslonaca grafičkim putem za konzolni nosač

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Vježbe: - Određivanje otpora oslonaca proste grede za kombinovano opterećenje: analitičkim putem; grafičkim putem

- Određuje otpore

oslonaca za prostu gredu grafičkim putem primjenom Varinjonove teoreme

Vježbe: - Određivanje reakcija konzolnog nosača za kombinovano opterećenje: analitičkim putem; grafičkim putem

- Izračunava otpore oslonaca za konzolni nosač

- Određuje otpore oslonaca za konzolni nosač grafičkim putem

Vježbe: - Određivanje otpora oslonaca grede sa prepustom za kombinovano opterećenje: analitičkim putem; grafičkim putem

- Objašnjava

određivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom analitičkim putem

- Izračunava otpore oslonaca za gredu sa prepustom

- Poznaje

određivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem - Objašnjava unutrašnje sile u nosaču, presječne sile i njihove dijagrame

- Upoznaje

presječne sile i njihove dijagrame za prostu gredu

- Upoznaje

presječne sile i njihove dijagrame za konzolni nosač

Preporuke za izvođenje nastave

- Određuje otpore

oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem

- Definiše unutrašnje sile u presjecima normalne sile, transferzalne sile i momente savijanja

- Računski određuje

Vježba: - Određivanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za prostu gredu

presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za prostu gredu

Vježba: - Određivanje dijagrama

- Računski određuje presječne sile i crta dijagrame

64

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik presječnih sila za konzolni nosač

presječnih sila (N, T, M) za konzolni nosač

- Upoznaje

presječne sile i njihove dijagrame za gredu sa prepustom

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Određivanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za gredu sa prepustom

- Računski određuje

presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za gredu sa presjekom

Geometrijske karakteristike ravnih površina - Određuje težište - Upoznaje težište osnovnih površina složenih površina analitički i - Upoznaje grafičkim putem određivanje težišta složenih površina - Objašnjava statički moment površine - Računa statički - Razvija tačnost, presjeka moment površine sistematičnost i - Opisuje momente urednost u radu inercije ravnih - Računa momente površina inercije ravnih - Poznaje primjenu površina Štajnerove primjenom teoreme Štajnerove - Poznaje pojam teoreme elipse i poluprečnika - Crta elipsu i računa inercije poluprečnik - Poznaje otporni inercije moment ravnih - Računa otporni površina moment ravnih površina Analiza napona i deformacije - Zna uzroke pojave - Upoznaje pojam napona napona u presjecima tijela - Upoznaje pojam - Zna ponašanje elastičnog tijela materijala pod - Navodi deformacije opterećenjem tijela - Crta dijagram veze - Objašnjava vezu napona i dilatacije izmedju napona i deformacije tijela - Računa napon primjenom - Poznaje Hukov Hukovog zakona zakon Aksijalna naprezanja - Navodi deformacije - Zna deformacije i - Stiče radne navike

65

Vježba:

- Određivanje težišta složenih površina

Vježba: - Proračun momenta inercije za kvadratni pravougaoni i I, L presjek

Vježba: - Proračun napona i dilatacije prema Hukovom zakonu

Vježba:

Informativni ciljevi i sadržaji učenik i objašnjava napon pri aksijalnom naprezanju - Upoznaje pojam pritisnutih i zategnutih štapova - Definiše pojam stvarnog i dozvoljenog napona - Objašnjava dimenzionisanje aksijalno napregnutih štapova Smicanje - Poznaje smičuća i tangencijalna naprezanja - Navodi vrste napona u kosom presjeku štapa - Upoznaje deformacije pri smičućem naprezanju Savijanje - Objašnjava deformacije savijanja - Objašnjava napon pri čistom savijanju - Poznaje osnovnu jednačinu savijanja - Poznaje dimenzionisanje presjeka napregnutih na čisto savijanje - Objašnjava glavne napone grede izložene na savijanje silama

- Objašnjava

smičuće napone kod grede savijene silama

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik napon pri aksijalnom naprezanju

Preporuke za izvođenje nastave - Dimenzionionisanje aksijalno napregnutih štapova prema dopuštenim naponima

- Zna pojam pritisnutih i zategnutih stapova - Računa stvarni napon u aksijalno napregnutim elementima

Vježba: - Provjera napona u zategnutom ili pritisnutom elementu

- Računa dimenzije aksijalno napregnutih elemenata prema dopušenom naponu - Računa smičući napon

Vježba: - Određivanje broja zakivaka u vezi krovnog nosača

- Računa napone u kosom presjeku štapa - Računa modul klizanja

- Zna deformacije savijanja

- Stiče rutinu,

samostalnost i tačnost u radu

- Računa napon pri čistom savijanju

Vježba: - Dimenzionisanje presjeka napregnutih na čisto savijanje

- Dimenzioniše

presjeke napregnute na čisto savijanje

- Računa glavne

napone grede izložene na savijanje silama

Vježba: - Dimenzionisanje presjeka napregnutih na savijanje silama prema normalnim

- Računa smičuće

napone kod grede 66

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik savijene silama

Preporuke za izvođenje nastave naponima

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B.Veličković, O.Stanković, O.Damjanović-Juhas, D.Veličković, D.Jovanović, Statika i otpornost materijala za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - Grupa autora, Zbirka zadataka za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - L.Vujošević, Zbirka riješenih zadataka iz statike, Naučna Knjiga, Beograd, 2002. - B.Veličković, D.Veličković, D.Jovanović, K.Stanković-Milošević, Statika i otpornost materijala za III razred građevinske škole, Zavod za udžbenike, Beograd, 2006. - V.Lubarda, Otpornost materijala, NIO,,,Univerzitetska riječ’’, Titograd, 1985. - M.Protić, Mehanika i otpornost materijala, Naučna knjiga, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - Projektor - Platno za projektor - Grafoskop - Folije za grafoskop 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadaci: dva u toku školske godine, po jedan pismeni zadatak u polugodištu). - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. -

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine i pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer 10. Povezanost predmeta Znanja - Analiza opterećenja - Predstavljanje nosača šematski - Analiza opterećenja - Predstavljanje sila grafički

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Arhitektonske konstrukcije - Debljine upotrijebljenog materijala - Krovne konstrukcije - Konstruktivni elementi objekta - Građevinski materijali - Osobine materijala - Tehničko crtanje - Razmjera crtanja

67

1.2.9. RAZVOJ ARHITEKTURE 1. Naziv predmeta: RAZVOJ ARHITEKTURE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

60

48

108

60

48

108

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pravcima nastanka i razvoja arhitektonskog stvaralaštva kroz vjekove do današnjih dana. - Usvajanje znanja preko velikog broja crteža i ilustracija. - Sagledavanje tehnike građenja, upotrebe različitog materijala i konstrukcija kroz vjekove. - Uočavanje umjetničkog efekta u razvoju arhitektonskih objekata. - Sagledavanje istorijskih činjenica, društvenih promjena, ekonomskih odnosa, klimatskih uslova i religije kao bitne činjenice u razvoju arhitekture. - Sagledavanje kulturno-istorijskog nasljeđa na tlu Crne Gore u svim epohama razvoja. - Razvijanje osjećaja za zaštitu kulturne baštine. - Upoznavanje razvoja arhitekture u praistoriji. - Upoznavanje razvoja arhitekture staroga vijeka. - Upoznavanje razvoja arhitekture srednjeg vijeka. - Upoznavanje kulturno-istorijskog nasljeđa srednjeg vijeka na tlu Crne Gore.

68

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Razvija pravilan - Uočava - Upoznaje razvoj odnos prema karakteristike arhitekture kroz zanimanju arhitekture kroz vjekove vjekove - Upoznaje pojam - Razlikuje objekte stila arhitekture po - Upoznaje pojam stilskoj pripadnosti kiča - Navodi faktore koji utiču na razvoj arhitekture - Upoznaje stara i nova svjetska čuda Praistorijsko doba - Crta praistorijske - Upoznaje nadgrobne praistorijsko doba i spomenike prve početke (menhiri, dolmeni, arhitektonskog kromlesi i siste) stvaralaštva - Crta prva - Upoznaje kultne čovjekova staništa spomenike i (zemunice i stambenu sojenice) arhitekturu Arhitektura starog vijeka - Razvija moć - Uočava stilske - Upoznaje zapažanja i razlike starog arhitekturu starog uočavanja vijeka egipta - Uočava geografski - Upoznaje položaj, društveno arhitekturu uređenje, mesopotamije ekonomske odnose, - Upoznaje klimu, religiju, arhitekturu grčke građevinski - Upoznaje materijal, stilske arhitekturu rima karakteristike, kompozicije i detalje arhitektura Egipta, Mesopotamije, Grčke i Rima - Crta karakteristične spomenike egipatske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima - Crta 69

Preporuke za izvođenje nastave

Vježbe: - Izrada crteža objekata iz praistorije

Vježbe: - Izrada crteža objekata starog vijeka

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik karakteristične spomenike mesopotamske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima - Crta karakteristične spomenike grčke arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima - Crta i razlikuje grčke stilske redove: dorski, jonski i korintski Arhitektura srednjeg vijeka - Uočava - Upoznaje podjelu karakteristične arhitekture stilove srednjeg srednjeg vijeka vijeka kroz detalje - Opisuje arhitekturu i kompozicije srednjeg vijeka: - Crta vizantijska karakteristične arhitektura, detalje i romanska kompozicije arhitektura, gotska arhitektura, - Uočava geografski položaj, društveno islamska uređenje, arhitektura ekonomske odnose, klimu, religiju, - Upoznaje građevinski arhitekturu materijal, stilske Latinske Amerike karakteristike, kompozicije i detalje vizantijske, romanske, gotske i islamske arhitekture - Crta karakteristične spomenike vizantijske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima - Crta

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima

70

Preporuke za izvođenje nastave

Vježbe: - Izrada crteža objekata arhitekture srednjeg vijeka

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik karakteristične spomenike romanske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima - Crta karakteristične spomenike gotske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima - Crta karakteristične spomenike islamske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima Kulturno istorijsko nasljeđe srednjeg vijeka na tlu Crne Gore - Razvija osjećaj za - Pronalazi - Upoznaje kulturno očuvanje životne ilustracije i pisane istorijsko nasljeđe sredine dokumente iz srednjeg vijeka na perioda srednjeg tlu Crne Gore vijeka na tlu Crne Gore - Uočava karakteristike kulturnoistorijskog nasljeđa srednjeg vijeka na tlu Crne Gore

71

Preporuke za izvođenje nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D.Piskeli, Opšta istorija umetnosti, Vuk Karadžić, Beograd, 2005. - P.Mijović, Tragom drevnih kultura Crne Gore, Grafički zavod, Titograd, 1970. - N.Voljević, I.Duli, Istorija arhitekture za treći razred, Prosveta, Beograd, 1994. - P.Mijović, Tipologija crkvenih spomenika Crne Gore, Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Podgorica, 1996. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - Projektor - Platno za projektor - Grafoskop - Folije za grafoskop - Oprema za slobodoručno crtanje 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena vježbi, grafičkih radova i referata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja - Razvoj arhitekture

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Savremena arhitektura - Arhitektura XIX i XX vijeka - Ideje i forme u modernoj arhitekturi

72

1.2.10. SAVREMENA ARHITEKTURA 1. Naziv predmeta: SAVREMENA ARHITEKTURA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

46 46

Ukupno

66 66

20 20

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pravcima nastanka i razvoja arhitektonskog stvaralaštva kroz dva vijeka, XIX i XX. - Usvajanje znanja preko velikog broja crteža i ilustracija. - Sagledavanje tehnike građenja, upotrebe savremenog materijala i konstrukcija. - Uočavanje umjetničkog efekta u razvoju arhitektonskih objekata. - Sagledavanje istorijskih činjenica, društvenih promjena, ekonomskih odnosa kao bitnih činjenica savremene arhitekture. - Sagledavanje odnosa između savremene arhitekture i prošlosti. - Uočavanje ideja i forme moderne arhitekture. - Upoznavanje sa značajnim djelima i arhitektama moderne arhitekture. - Osposobljavanje za samostalan rad.

73

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Arhitektura XIX i XX vijeka - Upoznaje razvoj - Razlikuje objekte arhitekture kroz arhitekture po XIX i XX vijek stilskoj pripadnosti Savremeni materijali i tehnologije građenja - Razvija pozitivan - Uočava upotrebu - Upoznaje stav prema novim čelika u savremene saznanjima savremenom materijale i građevinarstvu tehnologije - Prepoznaje važne građenja građevinske objekte rađene od čelika sredinom XIX i početkom XX vijeka (kristalna dvorana, Ajfelova kula i dr.) - Razlikuje važne arhitekte iz tog perioda koji su značajno uticali na razvoj savremene arhitekture Ideje i forme u modernoj arhitekturi - Razvija pozitivnu - Uočava stilske - Upoznaje ideje i orijentaciju prema razlike forme u modernoj zanimanju - Uočava geografski arhitekturi položaj, društveno uređenje, ekonomske odnose, klimu, religiju, građevinski materijal, stilske karakteristike, kompozicije i detalje savremene arhitekture - Prepoznaje karakteristične objekte savremene arhitekture Pokreti, grupe i škole u arhitekturi - Razvija sposobnost - Upoznaje pokrete, - Zna arhitekte koji opažanja grupe i škole u su dali pečat arhitekturi savremenoj arhitekturi (korbizje, alvar alto, los rajt, 74

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Izrada crteža objekata arhitekture XIX i XX vijeka Vježba: - Izrada crteža objekata sagrađenih od čelika

Vježba: - Izrada crteža objekata savremene arhitekture

Vježba: - Izrada crteža različitih pravaca savremene arhitekture

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik gropijus i dr.) - Uočava uticaj bauhaus škole na razvoj savremene arhitekture - Razlikuje pravce savremene arhitekture: jugend stil, eksprecionizam, secesija, futurizam, purizam, konstruktivizam i dr. - Razlikuje arhitekte i njihova važna djela po određenim pravcima

Preporuke za izvođenje nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R.Radević, Savremena arhitektura, Fakultet tehničkih nauka, Stylos, Novi Sad, 1998. - S.Gideon, Prostor, vrijeme i arhitektura, Građevinska knjiga, Beograd, 2002. - N.Voljević, G.Dulić, N.Voljevica, Istorija arhitekture, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - Grupa autora, Enciklopedija moderne arhitekture, prevedeno sa njemačkog jezika. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - Grafoskop - Dijaprojektor - Oprema za slobodoručno crtanje 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena vježbi, grafičkih radova i referata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture

75

10. Povezanost predmeta Znanja - Arhitektura XIX i XX vijeka - Ideje i forme u modernoj arhitekturi

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Razvoj arhitekture - Savremena arhitektura

76

1.2.11. ORGANIZACIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

33 33

33 33

Ukupno

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih grupa ljudi radi ostvarenja određenih ciljeva u građevinarstvu. - Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke dokumentacije. - Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije. - Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za manji objekat visokogradnje. - Upoznavanje dinamike izvođenja radova. - Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste rada. - Upoznavanje analize tehnološkog procesa. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne sredine.

77

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Građevinska djelatnost - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje za organizaciju građevinske organizacione djelatnosti: sisteme i pojam projektantske, građevinarske istraživačke djelatnosti i ulogu institucije menadžmenta Investiciono tehnička dokumentacija - Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu dokumentaciju: izrade tehničke projektni zadatak; dokumentacije idejni projekat; glavni projekat; - Upoznaje odredbe izvođački projekat; Zakona o izgradnji projekat izvedenog stanja - Shvata osnovne odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje Struktura građevinske proizvodnje - Razlikuje različite - Objašnjava radne operacije u proizvodne procese sklopu proizvodnog procesa - Navodi podjelu - Zna pravila o rada, faze rada i dobroj organizaciji radno mjesto radnog mjesta Faze izvođenja građevinskog objekta - Razlikuje vrste - Nabraja vrste gradilišta prema: gradilišta i uslove broju objekata, njegovog osnivanja spratnosti, površini koju zauzima - Razlikuje svu potrebnu dokumentaciju za formiranje gradilišta - Objašnjava šemu organizacije - Čita šemu gradilišta organizacije gradilišta - Navodi sastav - Razlikuje simbole osoblja na na šemi gradilištu

- Razvija odgovornost i obavezu poštovanja zakonskih propisa

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Pregled investiciono tehničke dokumentacije

Vježba: - Organizacija radnog mjesta za određenu radnu operaciju

- Razvija marljivost i preciznost

- Razvija odgovornost u radu

78

Vježba: - Izrada šeme organizacije gradilišta za manji objekat visokogradnje

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Opisuje pripremne radove na gradilištu

- Poznaje gradilišnu dokumentaciju

- Objašnjava proces izvođenja radova na gradilištu

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Razlikuje pripremne radove po redu - Zna elemente privrednog gradilišta - Zna pripremu materijala

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Upisivanje podataka u gradilišnu dokumentaciju

- Sastavlja građevinski dnevnik, gradjevinsku knjigu

- Čita izvođački projekat - Razrađuje detalje iz projekta - Koordinira izvođenje radova - Sračunava učinak rada radnika - Objašnjava - Razlikuje vrste primopredaju nadzora radova prema - Priprema sve podatke važećim zakonima u građevinarstvu tehnički prijem objekta - Prati i obezbjeđuje neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrađuje Normativi i standardi rada u građevinarstvu - Razvija - Poznaje normative - Čita normative i sistematičnost i i standarde za standarde preciznost u radu radove u - Razvrstava norme građevinarstvu prema materijalu, radnoj snazi, vremenu Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova

79

Vježba: - Posjeta gradilištu i upoznavanje sa nadzorima svih vrsta

Vježbe: - Čitanje građevinskih normi građevinskih radova pomoću literature

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Objašnjava opise građevinskih, zanatskih, instalaterskih i montažnih radova - Objašnjava predmjer radova - Objašnjava predračun radova

- Objašnjava obračun radova

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija preciznost, sistematičnost

Formativni ciljevi učenik - Piše opis građevinskih i zanatskih radova - Sistematizuje radove prema srodnosti - Povezuje radove prema tehnologiji izvođenja - Računa potrebne količine radova prema pozicijama iz glavnog projekta

- Razvija odgovornost u radu

- Sračunava jedinične cijene prema vrsti rada - Analizira kretanje cijena na tržištu - Sračunava vrijednost radova prema predmjeru i predračunu

Građevinska mehanizacija - Razlikuje - Upoznaje vrste građevinske mašine građevinskih po grupama: mašina, njihove prema karakteristike i konstruktivnom upotrebu sastavu; prema načinu izvršavanja radnih procesa; prema vrstama građevinskih radova - Poznaje način obračuna učinka za svaku vrstu mašina

- Razvija sposobnost za organizaciju posla

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Izrada opisa građevinskih radova za zadati objekat visokogradnje Vježba: - Proračun količina radova za određene pozicije radova Vježba: - Izrada analiza cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera Vježba: - Obračun koštanja pojedinih radova na objektu

- Posjeta građevinskom preduzeću - sektor mehanizacija

- Razvija tačnost i preciznost Vježba: - Proračun praktičnog učinka mašina za određene vrste radova

- Proračunava učinak mašina

80

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Analiza tehnološkog procesa - Crta i čita kartu - Opisuje metodu procesa i dijagram izrade karte toka za određene procesa i dijagrama vrste radova toka - Prepoznaje vodeću - Objašnjava izbor mašinu koja mehanizacije realizuje prema radnim tehnološki proces operacijama - Vrši odabir mašina na osnovu najpovoljnijeg mašino sastava prema njihovim učincima

Zaštita na radu - Upoznaje propise i mjere zaštite na radu

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija tačnost, preciznost i sistematičnost

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crtanje karte procesa za određene pozicije radova Vježba: - Crta dijagram toka za određene pozicije radova Vježba: - Širi izbor mašina prema zadatim radnim operacijama Vježba: - Vrši uži izbor mašina prema ekonomskoj analizi

- Usvaja osnovna znanja o glavnim opasnostima na radu, pravila i način zaštite od njih - Koristi mjere lične zaštite na radu. - Koristi mjere zaštite životne sredine

Vježba: - Posjeta gradilištu sa posebnim osvrtom na mjere zaštite na radu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž.Praščević, B.Veličković, V.Konstantinović, Organizacija građenja za III i IV razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska knjiga Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - Projektor - Platno za projektor - Grafoskop - Folije za grafoskop 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadatak - u prvom i drugom polugodištu po jedan pismeni zadatak u trajanju 2 školska časa). 81

- Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine i pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu - Izrada predmjera i predračuna - Crtanje statičkih i dinamičkih planova

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Čitanje djelova projekta - Projektovanje radi izrade predmjera - Praktična nastava - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvođenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehničko crtanje - Čitanje i crtanje određenih pozicija radova - Primjena računara u - Crtanje u Excel-u i AUTO arhitekturi CAD-u

82

1.2.12. KUĆNE INSTALACIJE 1. Naziv predmeta: KUĆNE INSTALACIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

33 33

Ukupno

66 66

33 33

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa instalacijama vodovoda i kanalizacije u objektima visokogradnje. - Upoznavanje sa problematikom načina odvođenja otpadnih voda iz objekta. - Upoznavanje sistema odvođenja atmosferske vode. - Upoznavanje o povezivanju elemenata vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za razradu projektne dokumentacije vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za obavljanje poslova nadzora u izvođenju instalacija vodovoda i kanalizacije na osnovu tehničke dokumentacije za manje objekte. - Osposobljavanje za provjeravanje atesta i vršenja kontrole ispravnosti mreže pod pritiskom. - Osposobljavanje za samostalan rad.

83

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Upoznaje sve vrste - Crta grafičke oznake za sve instalacija u instalacije u objektima objektima visokogradnje visokogradnje - Upoznaje - Razlikuje grupisanje kućnih instalacije prema instalacija grafičkim oznakama Kanalizacija - Razvija sposobnost - Uočava značaj - Upoznaje značaj za predstavu o instalacija poštovanja propisa prostoru kanalizacije u o projektovanju objektima kanalizacione - Upoznaje kućnu mreže kanalizaciju - Razlikuje i pravilno - Upoznaje razvrstava kanalizacione cijevi materijal za (materijal, način dvorišnu i kućnu postavljanja, kanalizacionu nagib) mrežu - Objašnjava - Crta i računa spajanje nagibe dvorišne i kanalizacionih kućne cijevi kanalizacione - Opisuje vođenje mreže sa svim cijevi kroz objekat pratećim objektima (reviziona okna i kaskade) - Razlikuje različite planove i zna da ih pročita Sanitarni uređaji - Razvija preciznost - Objašnjava i navodi - Crta pravilan raspored sanitarnih vrste sanitarnih u radu uređaja u uređaja kupatilima, - Objašnjava WC-u i kuhinjama pravilan raspored - Primjenjuje sanitarnih uređaja savremene u mokrim kanalizacione čvorovima materijale - Crta kanalizacone blokove po etažama - Crta horizontalni razvod ispod kote 84

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Crtanje grafičkih oznaka instalacija u objektima

Vježbe: - Izrada šeme kanalizacione mreže u objektima

Vježbe: - Izrada šeme rasporeda sanitarnih uređaja u prostorijama (kupatilima, WC-u, kuhinjama) Projektni elaborat: - Manji stambenoposlovni objekat, kanalizacione instalacije (kompjuterska

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik podruma ili kote prizemlja za objekte bez podruma - Crta razvijene presjeke vertikala - Crta presjeke kroz glavni kolektor - Razlikuje relativnu i apsolutnu kotu - Razlikuje metode ispitivanja ispravnosti kanalizacione mreže Atmosferska kanalizacija - Razvija preciznost - Crta načine - Upoznaje u radu odvođenja problematiku atmosferske vode s odvođenja kosih i ravnih atmosferske vode krovova - Crta načine odvodnjavanja iz dvorišne mreže - Razlikuje savremene materijale za atmosfersku kanalizaciju Aparati i armature za vodovodnu mrežu - Razvija preciznost, - Crta šeme - Upoznaje sređenost i snadbijevanja savremene preglednost objekata vodom materijale, aparate - Crta šeme i armature za provođenja hladne vodovodnu mrežu i tople vode za mokre čvorove - Crta vodomjere i shvata njihov značaj - Crta šeme dvorišne mreže dopriključka na ulični kanal - Crta izometrijsku šemu vodovoda - Razlikuje vodovodni materijal, aparate i armature Aparati i armature za protivpožarnu mrežu (hidrantska mreža) - Upoznaje pojam i - Uočava značaj - Razvija 85

Preporuke za izvođenje nastave obrada)

Vježbe: - Izrada šeme odvođenja atmosferske vode Projektni elaborat: - Manji stambenoposlovni objekat, vodovodne instalacije (kompjuterska obrada) Vježba: - Izrada šeme vodovodne mreže u objektu i prostorijama

Vježba:

Informativni ciljevi i sadržaji učenik značaj protivpožarne zaštite - Upoznaje savremene aparate i armature za protivpožarnu zaštitu

Socijalizacijski ciljevi učenik odgovornost u radu

Formativni ciljevi učenik protivpožarne zaštite - Crta šemu protivpožarne zaštite

Preporuke za izvođenje nastave - Izrada šeme protivpožarne zaštite

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B.Blagojević, Kućne instalacije u zgradama, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - V.Stanojević, M. Zoroje, Kućne instalacije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - M.Radonić, Vodovod i kanalizacija u zgradama, Građevinska knjiga, Beograd, 1980. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar - Grafoskop - Folije za grafoskop - Projektor - Projektno platno 7. Obavezni oblici provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadatak: dva u toku školske godine, po jedan u polugodištu). - Ocjena vježbi i projektnog elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer građevine - hidrotehnički smjer

86

10. Povezanost predmeta Znanja - Infrastruktura -

Obrada projekta Vodovod i kanalizacija Projektna dokumentacija Sanitarni uređaji Aparati i armature za vodovodnu mrežu - Aparati i armature za protivpožarnu zaštitu

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Urbanizam - Uslovi lokacije -

Nacrtna geometrija Projektovanje Tehničko crtanje Građevinski materijali

87

-

Kućna mreža Kućna mreža Tehnička obrada crteža Metali i legure Plastične mase Boje, lakovi, kitovi Materijali u funkciji zaštite elemenata

1.2.13. BETON 1. Naziv predmeta: BETON 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

I II III IV

33

66

99

Ukupno

33

66

99

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o betonu, komponentama za spravljanje betona, njegovim svojstvima i primjeni. - Upoznavanje tehnologije spravljanja betonske mješavine i sredstava za spravljanje. - Sticanje znanja o transportu betona i sredstvima za transport. - Upoznavanje sa postupkom ugrađivanja betonske mješavine i sredstvima sa ugradjivanje. - Sticanje znanja o načinima njege betona. - Sticanje znanja o ulozi i značaju armature u betonskom presjeku. - Poznaju mehanička svojstva betona i čelika. - Upoznaju se sa elementima od nearmiranog betona. - Osposobljavaju se za proračun temelja samaca i trakastih temelja. - Osposobljavaju se za proračun dimenzionisanja jednostavnih građevinskih elemenata. - Osposobljavaju se za crtanje plana armature za stub, ploču, gredne nosače i dr. - Osposobljavaju se za korišćenje kompjuterskih programa za dimenzionisanje i armiranje konstruktivnih elemenata.

88

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Pojam, vrste i kategorije betona - Upoznaje - Shvata pojam komponentne betona, zna materijale betona podjelu betona - Razlikuje sastavne komponente za izradu betonske mješavine - Određuje vrstu agregata prema granulometrijskim - Razvija tačnost i krivim preciznost - Određuje vrstu i marku cementa - Crta granulometrijske krive - Određuje osobine vode - Računa upotrebnu količinu vode - Razlikuje aditive za beton - Razvija - Poznaje način - Računa razmjeru spravljanja betona samokontrolu i miješanja i svojstva svježe marljivost komponenti betona betonske Preuzima - Upotrebljava mješavine odgovornost za aditive za beton sopstveni rad - Upoznaje sredstva za spravljanje - Opisuje način transporta - Razlikuje načine betonske transporta betona i mješavine vrste sredstava za transport - Poznaje sredstva za transport

- Poznaje postupak

ugrađivanja svježe betonske mješavine - Upoznaje sredstva za ugrađivanje

Preporuke za izvođenje nastave

- Podjela učenika u

grupe do 16 učenika - Razgledanje pogona za spravljanje betona i laboratorije

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinskog materijala

- Zna način i

sredstva za ugrađivanje svježe betonske mješavine - Zna faze njege betona

- Poznaje proces njege betona

- Objašnjava

- Određuje

- Razvija

89

- Posjeta laboratoriji

Informativni ciljevi i sadržaji učenik osnovna svojstva svježe betonske mješavine i očvrslog betona - Upoznaje mehanička svojstva betona

Armatura - Upoznaje vrste

čelika za armiranje - Upoznaje mehanička svojstva čelika

Oplate - Upoznaje vrste oplata

- Objašnjava osnove proračuna elemenata od nearmiranog betona

- Objašnjava

proračun trakastih temeljatemelja

Socijalizacijski ciljevi učenik sistematičnost preciznost i tačnost

Formativni ciljevi učenik konzistenciju svježe betonske mješavine - Računa mehaničku čvrstoću betona na pritisak, zatezanje i sl. - Određuje vodonepropustljivo st, otpornost na mraz

armiračkom pogonu

čelika za armiranje - Razlikuje mehaničke karakteristike čelika

- Razvija marljivost i

- Crta oblike oplate

sistematičnost

za sve konstruktivne elemente - Razlikuje vrste oplate - Određuje osobine oplata i skela

- Razvija rutinu u radu

- Razvija tačnost,

sistematičnost i preciznost u radu

- Računa dimenzije

trakastog temelja

- Računa dimenzije temelja samca

proračun temelja samaca Proračun AB konstrukcija - Objašnjava osnove - Zna osnove proračuna AB proračuna AB konstrukcija konstrukcija

proračuna prema graničnim stanjima

za ispitivanje građevinskog materijala

- Posjeta

- Razlikuje vrste

- Objašnjava

- Objašnjava osnove

Preporuke za izvođenje nastave

- Shvata osnove

proračuna prema graničnim stanjima

90

Vježba: - Crta šemu oplate za jednostavne AB elemente

Vježba: - Dimenzionisanje trakastog temelja Vježba: - Dimenzionisanje temelja samca

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Poznaje parcijalne koeficijente sigurnosti

- Poznaje osnove

proračuna prema graničnom stanju loma

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Koristi propise za parcijalne koeficijente sigurnosti

- Zna osnove

proračuna prema graničnom stanju loma

- Objašnjava

PBAB ’87 za - Koristi PBAB ’87 za sidrenje armature sidrenje i nastavljanje - Objašnjava armature PBAB ’87 za nastavljanje armature Proračun aksijalno napregnutih elemenata - Upoznaje aksijalno - Razlikuje aksijalno napregnute napregnute elemente elemente - Objašnjava - Računa dimenzije proračun centrično centrično pritisnutih stubova pritisnutog stuba bez uticaja bez uticaja izvijanja izvijanja - Crta plan, izvod i specifikaciju armature AB elementi nepregnuti na savijanje - Koristi PBAB ’87 za - Poznaje osnove proračuna AB armiranje elemenata konstruktivnih elemenata napregnutih na napregnutih na savijanje savijanje - Dimenzioniše AB - Poznaje AB grede grede pravougaonog pravougaonog poprečnog presjeka poprečnog presjeka opterećene na savijanje - Koristi PBAB ’87 za - Objašnjava AB AB ploče sa ploče glavnom armaturom u jednom pravcu - Dimenzioniše - Poznaje slobodno slobodno položenu položenu ploču ploču, crta plan prema liniji

- Razvija tačnost, sistematičnost i preciznost

Vježba: - Dimenzionisanje i plan, izvod i specifikacija armature centrično pritisnutog stuba

Vježba: - Dimenzionisanje AB grede pravougaonog poprečnog presjeka opterećene na savijanje

Vježba: - Dimenzionisanje AB slobodno položene ploče, plan, izvod i specifikacija armature Vježba: - Dimenzionisanje AB konzolne ploče, plan, izvod i specifikacija 91

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

konzolnu ploču

učenik zatežućih sila, izvod i specifikaciju armature - Dimenzioniše konzolnu ploču, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature

- Objašnjava ploču

- Dimenzioniše ploču

- Objašnjava

sa prepustima

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave armature

Vježba: - Dimenzionisanje AB ploče sa jednim prepustom, plan, izvod i specifikacija armature

sa prepustima, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikaciju armature Proračun nosača prema transverzalnim silama - Poznaje proračun - Računa napon AB greda smicanja prema pravougaonog graničnoj poprečnog presjeka transverzalnoj sili prema - Koristi propise o transverzalnim osiguranju od sila silama zatezanja za granično stanje nosivosti pri uticaju graničnih transverzalnih sila - Računa armaturu za primanje sila zatezanja - Određuje položaj armature za prijem kosih sila zatezanja

Vježba: - Dimenzionisanje AB grede pravougaonog poprečnog presjeka, crtanje dijagrama glavnog napona zatezanja i osiguranje nosača armaturom

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M.Marjanov, I.Stojiljković, Ž.Bojović, Beton za treći i četvrti razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Pravilnik za beton i armirani beton, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Pribor za crtanje - Računar - Projektor - Projektno platno - Grafoskop

92

- Folije za grafoskop 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadatak: dva u toku školske godine, po jedan u polugodištu). - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer 10. Povezanost predmeta Znanja

- Dimenzionisanje

elemenata na pritisak i savijanje - Crtanje elemenata konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje - Radni dijagram betona i čelika - Crtanje elemenata konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Statika i otpornost - Vrste nosača, vrste materijala opterećenja i statički uticaji - Arhitektonske konstrukcije - Osnovni građevinski elementi (stubovi, grede, ploče) - Građevinski materijali - Osnovna svojstva betona i armature - Primjena računara u - Upotreba kompjuterskih arhitekturi programa

93

1.2.14. PRAKTIČNA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 72 72 72 66 282

Ukupno 72 72 72 66 282

Praktična nastava: Odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje zidarskih radova u sistemu gradnje. - Sticanje znanja o pravilnom izboru materijala. - Upoznavanje pravilnog korišćenja mašina, alata i pribora za rad. - Osposobljavanje za izvođenje zidarskih radova, malterisanja, izvođenja radova hidroizolacije, montaže i demontaže skela. - Upoznavanje tesarskih radova. - Izvođenje tesarskih veza, oplata stubova i modela jednostavnih krovova. - Upoznavanje keramičkih radova. - Osposobljavanje za izvođenje keramičkih radova. - Upoznavanje značaja radova sistema suve gradnje. - Osposobljavanje za pravilan izbor materijala za oblaganje i zaštitu prostora i konstrukcije u sistemu suve gradnje. - Osposobljavanje za ugradnju drvene i metalne konstrukcije. - Osposobljavanje za izradu šema za organizaciju gradilišta. - Osposobljavanje za izradu i vođenje dokumentacije za gradilište. - Osposobljavanje za predmjer i predračun građevinskih radova i potrebne mehanizacije. - Osposobljavanje za primjenu mjera za zaštitu na radu. - Osposobljavanje za samostalan rad.

94

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Zidarski alat, pribor i sredstva - Razvija pozitivan - Zna upotrebu - Poznaje alat, stav prema alata, pribora i pribor i sredstva za zanimanju sredstava za rad rad - Poznaje održavanje - Provjerava ispravnost alata alata Materijali za zidanje - Razvija - Zna vrste opeke i - Poznaje opeku sistematičnost u dimenzije radu - Zna podjelu - Poznaje blokove blokova i dimenzije (opekarski blokovi, betonski blokovi, laki blokovi) Spravljanje maltera - Stiče radne navike, - Spravlja cementni - Objašnjava malter 1:3 spravljanje i disciplinu i - Spravlja produžni upotrebu maltera odgovornost u krečno cementni za zidanje i timskom radu malter 1:2:6 malterisanje - Spravlja produžni gipsno - krečni 1:3:9 malter - Spravlja malter ručno i mašinski Organizacija radnog mjesta - Priprema materijal - Stiče urednost, - Poznaje i alat za rad organizaciju radnog tačnost i - Pravi raspored mjesta sistematičnost u materijala i alata radu - Obilježava prema zadatoj skici ili crtežu - Održava radno mjesto Osnove mjerenja pri zidanju - Stiče rutinu, brzinu - Vizira pomoću - Objašnjava osnove ravnjače mjerenja pri i tačnost - Vizira viskom zidanju - Određuje pravac pomoću kolčeva - Određuje ravan pomoću krstova - Određuje pravi ugao Zidanje opekom - Razvija kreativnost - Zida zid - Poznaje osnovna dužnjačkom vezom - Stiče odgovornost u pravila zidanja debljine ½ opeke zidova timskom radu 95

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Priprema potreban alat i materijal za određenu poziciju rada, pravilno ih raspoređuje, čita skicu ili crtež i obilježava poziciju prema tome

- Posjeta gradilištu

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik ili jedne opeke jednom - Objašnjava zidanje - Zida zid vezačkom stubova vezom debljine ½ - Objašnjava zidanje opeke ili jedne lukova opeke jednom - Objašnjava zidanje - Zida zid običnom ili parapeta blok vezom debljine ½ opeke ili jedne opeke jednom - Zida zid krstastom vezom debljine ½ opeke ili jedne opeke jednom - Zida zid gotskom vezom zida: završavanje zidova; sučeljavanje zidova; suticanje zidova; ukrštanje zidova - Izvodi otvore za vrata i prozore Zidanje zidova blokovima - Zida: - Poznaje zidanje pregradne zidove pregradnih zidova giter blokovima; - Poznaje zidanje noseće zidove giter nosećih zidova blokovima; - Poznaje zidanje fasadne zidove uz fasadnog zida upotrebu fazonskih komada Zidanje dimnjačkih i ventilacionih kanala - Zida: - Poznaje pravila za dimnjački kanal zidanje dimnjačkih tipa „Šunt“; i ventilacionih ventilacioni kanal kanala tipa „Šunt“ - Objašnjava način vođenja kanala Hidroizolacija - Poznaje materijale - Zna materijale za izvođenje izolacije za izolaciju od od vlage vlage - Izvodi slojeve za - Objašnjava horizontalnu izvodjenje izolaciju zida od horizontalne vlage izolacije zidova od - Izvodi vertikalnu vlage izolaciju zida od - Objašnjava vlage izvodjenje 96

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija radne navike i disciplinu

- Posjeta gradilištu

- Razvija tačnost, sistematičnost i preciznost

- Posjeta gradilištu

Informativni ciljevi i sadržaji učenik vertikalne izolacije zidova od vlage Malterisanje - Poznaje pravila malterisanja - Objašnjava unutrašnje malterisanje - Objašnjava grubo malterisanje i dersovanje - Opisuje glatko malterisanje i gletovanje - Objašnjava izradu ivica - Objašnjava malterisanje špaletni - Objašnjava malterisanje plafona - Objašnjava spoljašnje malterisanje - Objašnjava mašinsko malterisanje unutrašnjih i spoljašnjih zidova Upotreba skele - Poznaje vrste skela - Objašnjava upotrebu skele

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

- Primjenjuje pravila za malterisanje - Zna vrste maltera za unutrašnje malterisanje - Obavlja grubo malterisanje zidova - Obavlja dersovanje - Obavlja glatko malterisanje zidova - Obavlja gletovanje - Obavlja izradu ivica - Obavlja malterisanje špaletni - Obavlja malterisanje plafona - Zna materijale za malterisanje fasade - Zna način rada sa mašinskim malterom

- Razvija rutinu, brzinu i preciznost u radu

- Montira zidarsku i cjevastu skelu - Demontira zidarsku i cjevastu skelu - Obavlja čišćenje skele Predmjer zidarskih radova - Računa potrebne - Objašnjava količine radova za proračun potrebnih razne debljine zida količina zidarskih radova za razne - Čita opis zidarskih debljine zida radova - Poznaje opis zidarskih radova Zaštita na radu - Poznaje mjere - Primjenjuje mjere zaštite radnika na lične zaštite i radu zaštite životne sredine

Preporuke za izvođenje nastave

- Posjeta gradilištu

- Posjeta gradilištu

- Razvija osjećaj odgovornosti za sebe i svoju okolinu

97

98

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i sadržaji učenik Tesarske veze - Upoznaje tesarske radove - Poznaje materijal za tesarske radove - Poznaje drvenu građu za izradu tesarskih veza - Poznaje jednostavne tesarske veze - Poznaje alat i pribor za tesarske radove - Poznaje mjere zaštite na radu

Formativni ciljevi učenik

- Sortira drvenu građu - Uočava greške kod drvene građe - Razlikuje tesarske veze - Crta radioničke crteže za jednostavne tesarske veze - Vrši odabir materijala, alata i pribora za mjerenje i za izvođenje tesarskih veza - Priprema radno mjesto, raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka - Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal - Izvodi jednostavne tesarske veze - Uočava greške kod izvedenih tesarskih veza - Čisti radno mjesto i radionicu - Primjenjuje mjere zaštite na radu Izrada drvene oplate za stub - Crta radioničke - Poznaje drvenu crteže planova građu za izradu oplate za stub oplata - Pravi specifikaciju - Poznaje potrebnog jednostavne veze materijala, alata i drvene građe pribora za - Poznaje klasične mjerenje oplate za - Vrši odabir alata i jednostavne pribora za konstruktivne mjerenje i za elemente: izvođenje stub;

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Uočava važnost organizacije radnog mjesta - Razvija preciznost u radu

- Posjeta gradilištu - Prema zadatom radioničkom crtežu izvodi jednostavne tesarske veze

- Razvija preciznost i ekonomičnost - Razvija kritički odnos prema radu

- Posjeta gradilištu

- Prema zadatom radioničkom crtežu 99

Informativni ciljevi i sadržaji učenik greda; nadvratnik; nadprozornik; serklaž - Poznaje alat i pribor za tesarske radove - Upoznaje mašine za obradu drveta - Poznaje mjere zaštite na radu

Formativni ciljevi

učenik - Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka - Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal - Izvodi oplatu stuba - Čisti radno mjesto i radionicu - Primjenjuje mjere zaštite na radu Izrada drvene krovne konstrukcije - Crta radionički - Poznaje drvenu crtež plana za građu za izradu model krovne krovne konstrukcije konstrukcije - Poznaje - Pravi specifikaciju jednostavne veze potrebnog drvene građe materijala, alata i - Poznaje alat i pribora za pribor za tesarske mjerenje radove - Vrši odabir alata i - Upoznaje mašine pribora za za obradu drveta mjerenje i za - Poznaje mjere izvođenje zaštite na radu - Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka - Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal - Izrađuje model krovne konstrukcije - Čisti radno mjesto i radionicu - Primjenjuje mjere zaštite na radu

100

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave izvodi drvenu oplatu za stub

- Prema zadatom radioničkom crtežu izvodi model za jednostavnu drvenu krovnu konstrukciju

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Alat za oblaganje zidova - Identifikuje alat i - Navodi alat, pribor i pravi spisak mašine i pribor za rad - Održava alat, - Objašnjava pribor i mašine primjenu i način održavanja alata, pribora i mašina Pripremni radovi u radionici - Opisuje stanje zida - Vrši provjeru vertikalnosti, prije oblaganja pravog ugla i određenim kvaliteta materijalom omalterisanog zida - Opisuje stanje - Vrši provjeru poda horizontalnosti poda - Određuje nagib poda prema slivnoj poziciji (slivnik, kanal... ) Oblaganje zida keramičkim pločicama - Izrađuje katalog - Objašnjava kriterijuma postupke kvaliteta postavljanja zidnih keramičkih pločica, - Izrađuje radionički crtež ukrasnih bordura i - Pravi specifikaciju lomljenih pločica potrebnog materijala, pribora - Poznaje materijal i alata za izvođenje za lijepljenje keramičkih radova pločica: - Vrši odabir alata, - cementni malter pribora i pribora za - krečni malter mjerenje - keramičko ljepilo - Priprema radno mjesto: raspoređuje alat i pribor - Procjenjuje kvalitet omalterisanog zida - Procjenjuje kvalitet neomalterisanog zida - Priprema keramičke pločice: sortiranje i kvašenje

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Uočava važnost organizacije radnog mjesta

- Uočava važnost organizacije radnog mjesta

- Razvija preciznost, brzinu i samostalnost u radu

101

- Posjeta gradilištu

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Uvod u suvu gradnju - Objašnjava značaj i ulogu suve gradnje u izradi objekata visoke gradnje - Upoznaje način

Formativni ciljevi učenik - Priprema vezivo - Prema radioničkom crtežu vrši postavljanje pločica od prvog reda i reda odvojenog od poda za debljinu podne podloge - Postavlja pločice od drugog reda, odvojenog gredicom za visinu keramičke pločice - Postavlja keramičke pločice „na prevez“ i „fuga na fugu“ - Postavlja keramičke pločice na oble površine (stubove) - Postavlja ukrasne bordure - Obrađuje pločice oko instalacija - Postavlja zaštitne lajsne na ivice zidova - Priprema materijal za obradu spojnica - Postavlja fugomal na spojnice - Čisti keramičke pločice, alat, pribor, radno mjesto i radionicu - Provjerava i ocjenjuje kvalitet izvedenih radova prema katalogu kriterijuma kvaliteta - Primjenjuje mjere zaštite na radu. - Razlikuje gipsane kartonske ploče, - Sortira i slaže gipsane kartonske ploče

102

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

Informativni ciljevi i sadržaji učenik dobijanja GKP-a (gips kartonskih ploča) Suvo malterisanje - Objašnjava postupke suvog malterisanja - Navodi alat i pribor za izradu suvog malterisanja - Objašnjava slojeve gips kartonskih ploča - Objašnjava mjere zaštite na radu

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - primjenjuje mjere zaštite na radu

- Razvija preciznost - Priprema podlogu u radu za suvo malterisanje - Mjeri, reže i ugrađuje gips kartonsku ploču na pripremljeni zid - Spravlja lijepak i nanosi ga na gips kartonsku ploču - Izrađuje oblogu stubova i greda od gips kartonskih obloga u lijepku - Izrađuje crteže i detalje za suvo malterisanje Oblaganje zidova, stubova i greda sa podkonstrukcijom - Mjeri i razmjera Objašnjava: elemente za - Crteže i skice za oblaganje zidova, oblaganje gips stubova, kartonskim greda i sl. pločama na drvenoj i metalnoj - mjeri, ocrtava, reže i utvrdjuje CD podkonstrukciji i UD profile sa - Vrste gips odgovarajućim kartonskih ploča spojnim - Konstruktivne elementima elemente objekta: zidovi, stubovi i grede - Drvenu i metalnu podkonstrukciju - CD i UD profile i spojne elemente profila i GKP-a. - Mjere zaštite na radu Izrada pregradnih zidova na metalnoj i drvenoj podkonstrukciji - Montira pregradni Upoznaje: zid na jednostruku - Vrste CD i UW metalnu profila podkonstrukciju sa - Skice i crteže jednostrukom pregradnih zidova oblogom od GKP-a - Propisno rukuje - Jednostruku alatom i priborom metalnu 103

Preporuke za izvođenje nastave

- Posjeta gradilištu

- Posjeta gradilištu

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik podkonstrukciju sa jednostrukom, dvostrukom i trostrukom oblogom - Mjere zaštite na radu Izrada plafona od gipsanih kartonskih ploča - Mjeri i razmjerava Objašnjava: plafonsku površinu - Gips kartonske - Rukuje alatom i ploče za plafonske propisno ga koristi površine pri izradi plafona - Metalne profile i spojne elemente za - Montira metalnu podkonstrukciju od plafonsku CD i UD profila podkonstrukciju - Montira gips - Spušteni plafon u kartonsku oblogu nivou na metalnoj - Spušteni plafon u podkonstrukciji kasakadi - Kasetirane plafone - Primjenjuje mjere zaštite na radu - Mjere zaštite na radu

Socijalizacijski ciljevi učenik

- Razvija smisao za kreativnost

104

Preporuke za izvođenje nastave

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Šema organizacije gradilišta - Crta šemu - Objašnjava i čita organizacije šemu gradilišta gradilišta za veći - Opisuje pripremne objekat radove na visokogradnje gradilištu - Ucrtava - Poznaje pravilan privremene raspored objekata saobraćajnicena na gradilištu za gradilištu njegovo - Crta objekte najracionalnije privrednog funkcionisanje gradilišta(kancelari - Poznaje šematski je,laboratorije, prikaz objekata objekte za gradilišta snabdijevanje tehničkom vodom i vodom za piće,kapacitete za proizvodnju šljunka,fabriku betona,energetske kapacitete,servisne radionice,pogon za prefabrikovanje, kapacitete za smještaj materijala, deponije Dokumentacija na gradilištu - Objašnjava vrste -Upisuje podatke u građeviske gradilišnu dokumentacije dokumentaciju -Ispisuje gradjevinski dnevnik -Ispisuje građevinsku knjigu -Računa izvedene pozicije radova za građevinsku knjigu -Ispisuje privremene situacije -Sračunava koštanje izvedenih radova po privremenim situacijama -Računa okončanu situaciju -Popunjava magacinsku 105

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave Posjeta gradilištu objekta visokogradnje pri osnivanju gradilišta i u toku izvodjenja

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Građevinske norme - Poznaje građevinske norme i mogućnosti njihive upotrebe

Formativni ciljevi učenik dokumentaciju:trebo vanje,dostavnicu, izdatnicu,revers - Čita gradjevinske norme pomoću literature - Čita građevinske norme u kompjuterskoj obradi

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Građevinske norme u kompjuterskoj obradi - Normativi i standardi rada u građevinarstvu, knjiga 1,2,3,4.

- Računa radni nalog - Računa potrebnu radnu snagu, materijal i energiju za odredjene pozicije radova - Računa kalkulaciju cijena pri izradi ponude za javno nadmetanje - Računa analizu cijene za naknadne radove - Upotrebljava građevinske norme za normiranje pozicija radova za objekat visokogradnje Predmjer i predračun građevinskih radova - Računa količinu - Objašnjava radova u predmjer predmjeru radova,analizu koristeći crtež iz cijena i predračun projekta radova - Računa predmjer - Poznaje vrste građevinskih radova,njihov radova:zemljanih, raspored u betonskih i predmjeru i način armiranoizrade predračuna betonskih, zidarskih,tesarskih, pokrivačkih radova - Računa predmjer zanatskih radova: izolaterskih, stola 106

- Koristiti projekat individualnog stambenog objekta zadatog iz predmeta Projektovanje

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik rskih, keramičarskih, podopolagačkih, molerskofarbarskih,fasade rskih i raznih radova - Analizira cijene za svaku poziciju radova iz premjera - Vrši rekapizulaciju radova - Sračunava ukupnu vrijednost koštanja objekta Građevinska mehanizacija - Proračunava - Objašnjava potrebnu osnovnu mehanizaciju za građevinsku zadati projekat mehanizaciju stambenog objekta - Poznaje upotrebu - Sračunava građevinske praktičan učinak mehanizacije mašina - Vrši uži izbor mehanizacije Zaštita na radu - Poznaje mjere - Koristi ličnu lične zaštite i zaštitnu opremu na zaštite okoline radu - Vrši zaštitu radnog mjesta i okoline

Preporuke za izvođenje nastave

- Posjeta pogonu građevinske mehanizacije

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S.Krunić, G.Mladenović, S.Mladenović, Lj.Krunić, Osnovni građevinski radovi I deo, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - B.Blagojević, Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 1999. - Metalne i drvene konstrukcije za IV razred građevinsko - tehničke skole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. - Tehničko crtanje sa čitanjem planova za prvi razred građevinske skole, Zavod za izdavanje udžbenika, Novi Sad, 1992. - B.Simić-Šekularac i grupa autora, Završni građevinski i instalacioni radovi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1978. - B.Blagojević, Kućne instalacije u zgradama, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - Ž.Praščević, B.Veličković, V.Konstantinović, Organizacija građenja za III razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - Ž.Praščević, B.Veličković,B.Veličković, Organizacija građenja za IV razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,2003.god. 107

- Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska knjiga Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Radionički stolovi za obradu i pripremu materijala - Alat - Pribor - Materijal i oprema u skladu sa normativima i standardima za zidarske, tesarske, keramičke, radove u sistemu suve gradnje, vodoinstalaterske i kanalizacione radove 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena praktičnog rada. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja - Obilježavanje na licu mjesta - Mjerenje dužina - Skiciranje tesarskih veza, spojeva, presjeka

- Zidanje zidova, stubova, lukova i parapeta - Drvo i drvena građa - Spravljanje maltera i zidanje - Oblaganje zidova keramičkim pločicama, bordurama, lomljenim pločicama i namjenskom keramikom - Oblaganje poda keramičkim pločicama, ukrasnim, lomljenim i namjenskom keramikom - Izrada pregradnih zidova - Izrada plafona od GKP-a - Šema organizacije gradilišta

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Tehničko crtanje - Izrada crteža u odgovarajućoj razmjeri - Čitanje tehničkog crteža - Poznavanje tehničkog crtanja građevinskih elemenata - Arhitektonske konstrukcije - Zidovi, stubovi, lukovi i parapeti - Krovne konstrukcije – tesarske veze - Stubovi - Građevinski materijali - Cement, kreč, pijesak, opeka, blokovi - Keramičke pločice, zidne i podne, namjenska keramika - Osnovna veziva

- Organizacija građenja 108

- Investiciono-tehnička

Znanja - Izrada dokumentacije na gradilištu - Izrada predmjera i predračuna građevinskih radova

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja dokumentacija - Struktura građevinske proizvodnje - Faze izvođenja građevinskog objekta - Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova

109

1.3. IZBORNA NASTAVA 1.3.1. STRANI JEZIK II Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

110

1.3.2. LIKOVNA KULTURA I CRTANJE 1. Naziv predmeta: LIKOVNA KULTURA I CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 32 40

32

Ukupno 72

72

40

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa svjetlošću i formom u okviru likovne umjetnosti. - Upoznavanje sa elementima komponovanja i njihovom primjenom. - Upoznavanje sa bojama i njihovim svojstvima. - Upoznavanje linije kao osnovnog izražajnog sredstva u crtežu. - Upoznavanje svojstva i upotrebe materijala za izradu maketa. - Razvijanje samostalnosti u radu.

111

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Svjetlost i opažanje forme - Uočava dejstvo - Upoznaje se sa svjetlosti na - Razvija pozitivan pojmovima stvaranje vizuelnog prema zanimanju svjetlost i forma opažaja - Pojašnjava - Analizira razlike u (termine) vidnom polju: daltonizam i jednako iradijacija nejednako, slično, - Objašnjava količina, veličina, pojmove jednako, boja nejednako, slično, - Uočava kontrast: kontrast, svjetlo toplo - hladno, tamno svijetlo - tamno, komplementarni kontrast, simultani kontrast, kontrast kvaliteta, kontrast kvantiteta Elementi kompozicije - Analizira - Upoznaje se sa kompoziciju pojmom likovnog djela kompozicija - Zna elemente - Nabraja i opisuje kompozicije: linija, elemente oblik, dimenzije, kompozicije stanje površine, - Upoznaje i opisuje stepen liniju, oblik, osvijetljenosti, teksturu, boju, valer, boja valer, harmoniju, - Vježba repeticiju i kontrast njene varijante - Objašnjava (alternacija, repeticiju inverzija, - Upoznaje jedinstvo preklapanje) stila - Crta liniju i smjer - Crta oblik i teksturu - Crta valer - Izvodi vježbe bojom: tople hladne, kontrast, harmonija, gradacija Osnovna svojstva boja - Upoznaje se sa - Razlikuje osnovna podjelom na svojstva boja hromatske i - Zna osnovne načine 112

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Skicaranje viđenog i naučenog

Vježba: - Crta liniju i smjer Vježba: - Crta oblik i teksture

Vježba: - Miješanje boja

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik miješanja boja ahromatske boje - Razlikuje kontrast i - Upoznaje osnovna harmoniju boja svojstva hromatskih boja: ton, valer, zasićenost - Upoznaje kontrast, harmoniju i značenje boja Likovni elementi crteža - Upoznaje liniju kao - Zna vrste linija, njihove odnose i umjetničko usmjerenja sredstvo u crtežu - Definiše proporciju - Analizira proporciju i simetriju u crtežu i simetriju - Objašnjava - Upoznaje površinu stvaranje površine kao element crteža - Pojašnjava - Nabraja i opisuje (termin) tekstura teksture materijala - Poznaje zakonitosti (glatko, hrapavo, perspektive masno, suvo, meko, tvrdo) i objašnjava materijalizaciju predmeta - Razlikuje vrste perspektive (linearna, vazdušna i inverzna) i tačke posmatranja (centralna, ptičija i žablja perspektiva) Upotreba materijala pri izradi maketa - Razlikuje vrste - Opisuje vrste maketa prema maketa prema namjeni namjeni - Poznaje materijale - Razlikuje materijale za za izradu maketa, izradu maketa: osnovna svojstva i karton, furnir, načine obrade šper-ploča, lesonit - Poznaje alat za rad ploče, letvice, i način rukovanja celuloid, pleksiglas, - Upoznaje mjere pluta, stiropor, zaštite na radu u papje - maše, školskoj radionici sunđer, plastična masa, gips - Razlikuje alat za rad i način rukovanja - Razlikuje pomoćni

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Slika mrtvu prirodu

- Stiče rutinu, brzinu i tačnost

113

Vježba: - Primjenjuje zakonitosti perspektive na crtežu

Vježba: - Izrada određene makete od kartona

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik materijal (boje, lakovi, lijepkovi) - Primjenjuje mjere zaštite na radu u školskoj radionici Osvjetljavanje objekata - Objašnjava dejstvo - Crta mrtvu prirodu sa draperijom svjetlosti u - Analizira opažanju oblika osvjetljenje, - Upoznaje i definiše osnovnu i bačenu fizičku i prirodnu sjenku svjetlost, osnovnu i bačenu sjenku - Navodi primjere iz istorije umjetnosti Ispitivanje ponašanja boja u prirodi - Zna dobijanje - Objašnjava spektra dobijanje spektra - Zna osobine - Poznaje osobine ahromatskih boja crne i bijele boje - Upoznaje primjenu - Slika mrtvu prirodu koristeći stečena optičkog miješanja znanja o optičkom boja miješanju boja - Poznaje vibriranje - Analizira vibriranje boja boja (slika pejzaž) Slobodoručno crtanje - Upoznaje liniju kao umjetničko sredstvo, nabraja vrste linija i njihove asocijativne osobine - Pojašnjava (termine) proporcija i simetrija - Poznaje crtačke tehnike - Upoznaje se sa zakonitostima perspektive - Objašnjava sagledavanje i predstavljanje prostora iz tri tačke posmatranja

Preporuke za izvođenje nastave

Vježba: - Crta mrtvu prirodu sa draperijom

Vježba: - Slika spektar boja Vježba: - Slika mrtvu prirodu Vježba: - Slika pejzaž - Posjeta galerijama i muzejima

- Zna stvaranje konture, površine i kompozicije - Zna vrste linija i njihove asocijativne osobine - Analizira djela kroz epohe i uočava zakonitosti proporcije i simetrije - Razlikuje vrste crteža: kroki, studija, tehnički crtež - Zna crtačke motive - Zna tehnike crtanja: olovka, ugalj, kreda, pero, metalno pero, lavirani crtež, crtež četkicom

- Razvija preciznost i kreativnost u radu

114

Vježba: - Crta ljudsku figuru postavljenu u raznim pozama (kroki) Vježba: - Obrada mrtve prirode u linearnom crtežu - Obrada mrtve prirode u masama svijetlog i tamnog Vježba: - Crta gipsani odlivak glave ugljenom Vježba: - Crta figuru u tehnici tuš i

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Formativni ciljevi učenik - Razlikuje vrste perspektiva: linearna, vazdušna, inverzna - Crta gipsani odlivak glave (tuš i lavirani tuš) - Crta figuru u prostoru u tehnici olovke - Crta mrtvu prirodu ugljenom

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave lavirani tuš

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. da Vinči, Traktat o slikarstvu, Miodrag Draničanin, Beograd, 1988. - G.Piskel, Opšta istorija umjetnosti, Beograd, 1974. - Grupa autora, Majstori umjetnosti, Komuna, Beograd, 1997. - E.L.Smit, Umjetnost danas, Mladost, Zagreb, 1978. - J.Barcsay, Anatomija za umjetnike, Mono & Manana, Beograd, 2000. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Štafelaji - Kozlići - Table za crtanje - Papir i gipsani odlivci, mrtva priroda 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

-

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Fakultet likovnih umjetnosti sa zvanjem: Diplomirani slikar Diplomirani grafičar Diplomirani slikar primijenjenih umjetnosti 10. Povezanost predmeta Znanja - Likovni elementi

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Slobodoručno crtanje - Likovni elementi

115

1.3.3. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 58 14

58

14

Ukupno 72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvoj svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročno posljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvoj svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

116

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Osnovni pojmovi u ekologiji - Definiše pojmove: - Ukazuje na - Shvata važnost ekologija, životna međusobnu povezivanja uzroka sredina, ekološki zavisnost žive i i posljedica faktori nežive prirode - Određuje elemente životne sredine - Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze Ekologija populacije - Uočava osnovne - Definiše pojmove: karakteristike populacija i populacije ekološka ravnoteža - Shvata pojam - Upoznaje faktore opterećenosti koji određuju populacije strukturu - Upotrebljava populacije pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost činilaca sredine Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Razvija analitičko - Analizira na - Definiše pojmove: mišljenje primjeru producent organske kompleksnost materije, potrošač odnosa u ishrani organske materije, - Interpretira reducent organske kruženje materije i materije proticanje energije - Definiše lanac u ekosistemu ishrane - Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide Ekosistem - Razvija svijest o - Određuje - Opisuje kopnene, značaju očuvanja zajedničke i glavne vodene i prirodnih razlike između antropogene ekosistema ekosistema ekosisteme - Definiše sukcesije u - Zaključuje o raznovrsnosti ekosistemu ekosistema kod nas 117

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Terenski rad: posmatranje različitih staništa i zajednica

Vježbe: - Predstavljanje ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema

- Film o zagađivanju vazduha

- Razvija analitičko mišljenje

Vježbe: - Zaštita okoline

- Razvija analitičko mišljenje

Vježbe: - Zaštita zemljišta

Formativni ciljevi učenik u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike - Predviđa posljedice ljudske aktivnosti u životnoj sredini

Zagađivanje vazduha - Određuje uzroke - Upoznaje načine zagađivanja zagađivanja vazduha vazduha i otrovne materije u vazduhu - Analizira posljedice previsokih - Objašnjava uticaj koncentracija otrovnih materija otrovnih materija u na živa bića vazduhu na (kisjele kiše, ekosistem ozonske rupe, - Ocjenjuje značaj efekat staklene stalne kontrole bašte) kontaminiranosti vazduha - Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori) Zagađivanje voda - mora i slatke vode - Određuje glavne - Definiše izvore i izvore zagađivanja oblike zagađivanja vode i objašnjava vode posljedice - Razlikuje metode prečišćavanja - Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu Zagađivanja zemljišta - Ukazuju na - Opisuje izvore i posljedice oblike zagađivanja savremene zemljišta intenzivne poljoprivredne proizvodnje - Interpretira problem prenaseljenosti zemlje

118

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Nuklearna energija - Definiše izvore i oblike radioaktivnog zagađenja

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice - Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja Ugrožene biljne i životinjske vrste - Analizira značaj - Navodi glavne šuma i razlog uzroke izumiranja njihovog šuma i istrebljenja izumiranja nekih životinjskih - Ukazuje na značaj vrsta pošumljavanja terena koji su podložni eroziji - Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu - Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasljeđa za konkretan primjer Mjere za zaštitu životne sredine - Određuje načine - Navodi značaj planske upotrebe štednje energije i prirodnih izvora vode u - Uočava značaj domaćinstvu i pravilnog odnosa industriji prema pitkoj vodi - Navodi alternative - Analizira značaj energetske izvore traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije - Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini - Primjenjuje

Preporuke za izvođenje nastave

- Shvata važnost očuvanja životne sredine

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd.)

- Navikava se na poštovanje normi i propisa

Vježbe: - Analiziranje uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine

Vježbe: - Analiza nepovoljnih uticaja za životnu sredinu

119

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta

Preporuke za izvođenje nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M.Jablanović, D.Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za udžbenike, Beograd, 1998. - I Savić, V.Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike, Beograd 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Projektor - Slajdovi - Grafoskop - TV prijemnik - Video rikorder - Video kasete 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi. - Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog - Diplomirani inženjer pejzažne arhikteture 10. Povezanost predmeta Znanja - Mjere za zaštitu životne sredine

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktična nastava - Zaštita na radu

120

1.3.4. RAZVOJ URBANIZMA 1. Naziv predmeta: RAZVOJ URBANIZMA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

30

42

72

30

42

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje značajnih tema iz oblasti razvoja urbanizma. - Identifikovanje značajnih teortičara i praktičara koji su doprinijeli razvoju discipline. - Praćenje procesa promjena struktura i sistema u gradu, naselju, arhitekturi grada. - Shvatanje razvoja grada kroz istoriju. - Sagledavanje tehnike gradjenja, upotrebe različitog materijala i konstrukcije kroz vjekove. - Upoznavanje urbanih kompleksa, otvorenosti i jasnoće. - Upoznavanje stambenih trgova i avenija kroz istoriju. - Razvijanje percepcije prostora. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.

121

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Praistorija - Upoznaje naselja u - Razlikuje opšte karakteristike - Razvija praistoriji perioda praistorije inicijativnost i - Prepoznaje prva preuzima - Upoznaje kada je »naselja« u odgovornost naselje postalo neolitu, paleolitu grad - Uočava nastanak i oblikovanje prvih naselja

Stari vijek - Upoznaje gradove u starom vijeku - Poznaje kristalizaciju grada - Objašnjava urbanističku politiku i djelatnosti gradova Evrope datog perioda - Upoznaje razvoj urbanizma van evropskih granica

Srednji vijek - Upoznaje nastanak

- Uočava odlike kultura u starom vijeku: Egipta, Mesopotamijem Persije, Egejske civilizacije, Grčke, Rima, - Razlikuje gradove Crne Gore starog vijeka - Razlikuje vrtove tog perioda - Prepoznaje komunalne sisteme - Analizira prirodne i stvorene uslove za nastanak gradova - Analizira urbanizam stare Amerike, feudalne Kine, Indije, Japana, stare Afrike

Preporuke za izvođenje nastave Crteži rađeni slobodnom tehnikom obrade na hameru Vježba: - Crtanje ortogonalna šeme Lepenskog vira, analiza oblikovanja, struktura naselja i određivanje kardinalnih tačaka i uzroka oblika naselja - Posjeta Gradskom muzeju

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni

- Razlikuje principe

Zadatak br.1 - Učenici da se posluže literaturom i Internetom radi nalaženja podataka o gradu Braziliji – nastanak, funkcija, veličina. Sastaviti kratak tekst - Vježba: Crta ortogonalnu šemu grada, starog vijeka (po izboru), analizira oblikovanje, fizičke strukture Zadatak br. 2 - Učenici da se posluže literaturom i Internetom radi nalaženja podataka o Duklji – nastanak, funkcija, sačiniti referat Vježba:

122

Informativni ciljevi i sadržaji učenik i razvoj gradova u srednjem vijeku

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik srednjevjekovnog urbanizma

- Poznaje unutrašnje uređenje srednjovjekovnog grada

- Razlikuje ortogonalne šeme vizantijskih gradova

- Poznaje urbane probleme perioda

- Zna nastajanje struktura grada prema topografskim uslovima

- Crta ortogonalnu šemu grada Bolonje, analizira oblikovanje, fizičke strukture, saobraćajnice Vježba: - Crtanje ortogonalne šemu grada Kotora, analizira oblikovanje, fizičke strukture

- Analizira regulaciju izgradnje gradova, prve urbanističke planove

Novo doba - Poznaje period humanizma

- Upoznaje formiranje gradova u doba baroka i klasicizma

- Upoznaje period predindustriskog doba i industrijske ere - Upoznaje uticaj industrijske

Preporuke za izvođenje nastave

- Određuje gradske zone - Analizira gradsko jezgro i kontrole rasta i ekspanzije - Prepoznaje gradske trgove - Razlikuje primjere planiranja gradova kao cjelovitog prostora - Zna značenje »idealnih gradova« - Određuje razvoj grada prema organizaciji saobraćaja, avenija, gradskih zona u doba baroka - Uočava nastanak industrijskih gradova

Zadatak br.3 - Sačiniti rad o srednjovjekovnom gradu Žabljaku (Crnojevića), opisati geografski položaj, istorijske prilike u vreme nastanka. Prikazati stanje grada danas (skica, fotografija, bilješke)

- Razvija kreativnost, preduzimljivost i samostalnost u radu

123

Vježba: - Crtabhe ortogonalne šeme renesansnih idealnih gradova

Vježba: - Crtanje osnove trga Kapitola u Rimu od Mikelanđela - Posjeta Pomorskom muzeju u Kotoru, palata iz baroknog perioda, XVIII v. Zadatak br.4 - Učenicima dati

Informativni ciljevi i sadržaji učenik revolucije na proces urbanizacije - Objašnjava urbanističke neorenesans planove novih gradova Crne Gore: Podgorice i Nikšića

Moderno doba - Upoznaje razvoj gradova u XX vijeku

- Upoznaje nastanak i razvoj gradova na početku XXI vijeka

- Upoznaje razvoj gradskog prostora

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Razlikuje uzroke začetaka prvih »satelit« naselja kod industrijskih gradova - Razlikuje značajne teoretičare i praktičare koji su doprineli razvoju discipline - Razlikuje šeme crnogorskih gradova

- Upoznaje povezanost među stilovima

Preporuke za izvođenje nastave zadatak da sakupe fotografije italijanskih i francuskih vrtova. Napraviti zajedničku prezentaciju Vježba: - Crtanje ortogonalne šeme: Mirkove varoši (Podgorica) i urbanistički plan (šemu ) grada Nikšića iz 1877 g.

- Prepoznaje šeme »vrtnih gradova« - Razlikuje posledice industrijalizacije na razvoj grada XX vijeka - Uočava period rekonstrukcije starih gradova - Uočava karakteristike Le Korbizjea i »Ozarenog grada« - Uočava nove urbane strukture regiona - Uočava uticaj demografske eksplozije, ratne destrukcije, prirodne katastrofe na gradove i kako teče obnavaljanje u XXI v. - Vrši komparaciju razvoja gradova »nekada i sada« - Razlikuje moderne, master planove - Razlikuje opšte odlike svakog grada - Razlikuje šta je

- Formira pozitivan odnos prema čovjekovoj sredini

124

Zadatak br.5 - Obilazak grada, uočavanje primera gradskih blokova iz različitih istorijskih perioda. Prikazati skicom, fotografijom I tekstom uočavanja

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik funkcija, fizička struktura, gradski prostor

Preporuke za izvođenje nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - J.Kalezić, Razvoj urbanizma, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica, 2008. - B.Mirković, Osnovi urbanizma, Grafičko preduzeće »Novi dani«, Beograd, 1978. - R.Radović, Forma grada, dia, Orion art, Beograd, 1998. - V.Đokić, Grad i gradski trg, dia, Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2004. - K.Frempton, Moderna Arhitektura, kritička istorija, Orion art, Beograd, 2004. - B.Maksimović, Istorija urbanizma, stari i srednji vek, Naučna knjiga, Beograd, 1972. - B.Maksimović, Istorija urbanizma, novi vek, Naučna knjiga, Beograd, 1974. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom - Table za crtanje - Računar - Projektor - Projektno platno 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitvna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja - Zeleni pojas - Razvoj građevinskih materijala kroz vjekove - Gustina naseljenosti

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Društvene zgrade - Obrade lokacije - Građevinski materijali - Poznaje stare i nove gradjevinske materijale - Projektovanje - Obrade lokacije

125

1.3.5. MAKETARSTVO 1. Naziv predmeta: MAKETARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

22

50

72

22

50

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značenjem, vrstama i namjenom maketa. - Upoznavanje materijala i alata za izradu maketa. - Razvijanje preciznosti u radu. - Sticanje navike korišćenja sredstava zaštite na radu. - Razvijanje osjećaja za komponovanje boja i materijala. - Korišćenje znanja iz tehničkog crtanja, nacrtne geometrije i projektovanja pri izradi maketa. - Osposobljavanje za samostalan rad.

126

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Vrste maketa prema namjeni - Razvija pozitivnu - Razlikuje vrste - Upoznaje se sa orijentaciju prema maketa prema pojmom zanimanju namjeni: radna maketarstvo maketa, makete - Nabraja i opisuje inženjerskih vrste maketa konstrukcija, prema namjeni arhitektonska maketa, urbanističke makete, makete graditeljskih nasljeđa, makete javnih spomenika, makete za pozorišnu scenografiju, makete brodova, makete željeznica, avio makete Izbor projekta - Razlikuje osnovne - Upoznaje se sa osnovnim elemente projekta: elementima osnovu, izglede, (odabranog) presjek i razmjere projekta - Upoznaje i definiše osnovu, izglede, presjeke i razmjere

Materijali za izradu maketa - Poznaje materijale - Razlikuje materijale koji se za izradu maketa, koriste za izradu osnovna svojstva maketa: karton, materijala i način furnir, šper obrade ploča, lesonit ploče, puno drvo, panel ploče, letvice, celuloid, pleksiglas, pluta, stiropor, papje maše, sunđer, plastična masa, gips

- Razvija sposobnost opažanja

127

Preporuke za izvođenje nastave - Korišćenje Interneta, stručne literature i časopisa

Vježba: - Odabir jednostavnih projekata za izradu (individualni i timski rad)

Vježba: - Izrada određene makete od kartona

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Alati i pomoćni materijal - Poznaje alat za rad - Razlikuje alat za rad i način i način rukovanja rukovanja: - Upoznaje mjere modelarska daska, zaštite na radu u skalpel, testera, školskoj radionici rezbarska dašcica, blanjalice, turpije, ručna svrdla (burgija), električne bušilice, šila, vodilice za siječenje, makaze, čekić, kliješta, stege - Razlikuje pomoćni materijal (boje, lakovi i ljepkovi) - Primjenjuje mjere zaštite na radu u školskoj radionici Radna podloga - Vrši izradu radne - Definiše radnu podloge za maketu podlogu kao pomoć pri izradi makete Prenošenje crteža sa radne podloge na materijal - Razvija preciznost - Vrši prenošenje - Objašnjava crteža na materijal prenošenje crteža (papir ili karton) na materijal Izrada i spajanje elemenata - Vrši izradu i - Upoznaje izradu i spajanje drvenih spajanje drvenih elemenata: elemenata tiplovima, ukivanjem, zavrtnjima i na pero i žlijeb Sklapanje makete i završna obrada - Zna način i - Upoznaje način i redoslijed redoslijed sklapanja i završnu sklapanja skrojenih obradu makete: elemenata fasada, krovnih, - Poznaje završnu ravni, detalja obradu makete (vrata, prozora, - Poznaje izradu stepeništa, terena (podloga za balkona...) maketu) - Zna izradu terena i - Poznaje izradu štafaža štafaža,

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta visokoškolskim ustanovama, radionicama za izradu maketa, ateljeima umjetnika, studijima za grafičko oblikovanje

Vježba: - Izrada radne podloge za maketu Vježba: - Prenošenje crteža na materijal (papir ili karton) Vježba: - Izrada i spajanje drvenih elemenata na razne načine

- Navikava se na tačnost

128

Vježba: - Sklapanje makete

Informativni ciljevi i sadržaji učenik oživljavanje i uljepšavanje maketa

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B.Ročkomanović, Maketarstvo, Zavod za izdavanje udzbenika, Novi Sad, 1989. - P.S.Gačić, Tehničko obrazovanje udžbenik za V i VI razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Srpsko Sarajevo, 2002. - Časopisi: Arhitektura, Urbanizam, Čovjek i prostor, Udruženje hrvatskih arhitekata, Zagreb, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa Internet vezom - Dijaprojektor - Projektno platno - Radni sto - Pribor i alat za obradu 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Profesor likovnog obrazovanja 10. Povezanost predmeta Znanja - Boje - Materijali - Razmjera

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Likovna kultura i crtanje - Boje - Proporcije - Harmonija

129

1.3.6. PRIVREDNE ZGRADE 1. Naziv predmeta: PRIVREDNE ZGRADE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

40

32

72

40

32

72

Vježbe: Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značajem i podjelom privrednih zgrada. - Osposobljavanje za razradu datih idejnih rješenja i grafičkom obradom priloga. - Osposobljavanje za razradu konstruktivnih i zanatskih detalja u projektu. - Upoznavanje sa specifičnostima konstruktivnih sistema privrednih zgrada. - Razvijanje svijesti o značaju upotrebe normativa i odgovornosti prema radnoj sredini. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Razvijanje sistematičnosti, urednosti i preciznosti u radu. - Osposobljavanje za timski rad i uvažavanje drugih profesija.

130

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Industrijski objekti - Razvija sposobnost - Analizira faktore - Upoznaje podjelu zapažanja koji utiču na izbor vrsta industrije lokacije za - Objašnjava značaj industrijske izbora šire i uže objekte lokacije za - Razumije industriju tehnološke šeme - Poznaje faktore - Formira stav o industrijskih koji utiču na značaju objekata prostornu povezivanja organizaciju estetike i funkcije - Primjenjuje industrijskog propise kompleksa bezbjednosti radne - Poznaje sredine funkcionalnu cjelinu: proizvodna - Razlikuje način hala, uprava, osvjetljavanja garderoba, hala: bazilikalno, sanitarni čvor, lanterne, »šed« prateći objekti krovovi - Nabraja načine - Skicira različite unutrašnjeg noseće i krovne transporta konstrukcije - Prema datoj idejnoj skici i funkcionalnom - Poznaje tipove rješenju razradjuje konstrukcija osnove, presjeke i proizvodnih hala izgled industrijskog objekta odredjene namjene Poljoprivredne zgrade - Razlikuje zgrade za - Razvija pozitivan - Upoznaje vrste, uzgoj stoke: staje namjenu i značaj odnos prema radu i za goveda, svinje, poljoprivrednih zanimanju konje, ovce, objekata pernatu živinu - Upoznaje način - Shvata značaj i - Razlikuje način gradjenja staja odgovornost hranjenja stoke u - Navodi prihvaćenog posla objektima i na karakteristike staja farmama za goveda, svinje, ovce, konje, živinu - Razumije normative za gradnju objekata - Navodi i objašnjava za stoku: površine, vrste objekata za osvijetljenost, uskladištenje ventilaciju hrane za stoku - Razradjuje prema 131

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Grafički rad na času: Razrada manjeg tekstilnog pogona prema idejnom rješenju: situacija, osnova, presjeci, fasade, karakteristični detalji

Vježba: - Razrada idejnog rješenja staje za pet krava i izrada glavnog projekta: situacija, osnova, presjeci, fasade, karakteristični detalji

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje način izgradnje staklenika i plastenika za proizvodnju hrane

Formativni ciljevi učenik idejnom rješenjem glavni projekat za odredjenu vrstu objekata za stoku - Razradjuje konstruktivne i zanatske detalje glavnog projekta poljoprivrednog objekta - Skicira način uskladištenja zrnaste hrane: koševe, silose... - Skicira staklenike za proizvodnju hrane

Socijalizacijski ciljevi učenik - Formira stav o novim tehnologijama i uočava njihov značaj - Razvija sposobnost za komunikaciju i timski rad

Preporuke za izvođenje nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Damjanović, Industrijski kompleksi i zgrade, Građevinska knjiga-Beograd, 1980. - B.Đ.Kojić, Industrijska arhitektura,Naučna knjiga-Beograd, 1967. - B.Đ.Kojić,Đ.R.Simonović, Poljoprivredne zgrade i kompleksi, Građevinska knjiga-Beograd, 1978. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje - Pribor za crtanje - Računar - Projektor - Platno za projektor 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jednom u klasifikacionom periodu). - Pismeni zadaci, po jedan u polugodištu. - Ocjena izrade idejnog projekta. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine i pozitivno ocijenjen idejni projekat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture

132

10. Povezanost predmeta Znanja - Ortogonalna projekcija i perspektiva

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija sa - Prostor u tri projekcije i perspektivom perspektivno

- Sistemi prefabrikovane gradnje i konstruktivni elementi objekta

- Arhitektonske konstrukcije

- Sistem gradnje u zavisnosti od namjene i raspona

- Tehničko pismo i tehničko crtanje priloga

- Tehničko crtanje

- Crtanje i ispisivanje priloga projekta

- Vrste građevinskih materijala za objekte

- Građevinski materijali

- Materijali za odredjeni objekat

133

1.3.7. ENTERIJER 1. Naziv predmeta: ENTERIJER 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

28 28

Ukupno

66 66

38 38

Vježbe: Odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značajem obrade enterijera. - Razvijanje sposobnosti opažanja, posmatranja, skiciranja, likovnog izražavanja i racionalnog kombinovanja elemenata prostranstva. - Sticanje navike praćenja inovacija u oblasti dizajna, arhitekture i ostalih umjetnosti. - Upoznavanje sa komleksnošću enterijera u sklopu arhitektonske cjeline, uvođenje u analitičko-sintetički prilaz i metodologiju dizajniranja enterijera. - Osposobljavanje za dizajniranje enterijera stambenog prostora kao multifunkcionalne sredine. - Sticanje navike i vještine korišćenja stečenog znanja iz srodnih predmeta (projektovanje, materijali, arhitektonske konstrukcije, nacrtna geometrija, perspektiva, slobodoručno crtanje). - Upoznavanje sa tehničkim normativima stambenih i poslovnih prostora. - Rješava projekat enterijera stambene jedinice, kao i dizajn opreme i namještaja. - Razvijanje, razumijevanje i usvajanje estetskih kriterijuma. - Sticanje znanja i vještina stilizovanja enterijera. - Podsticanje i razvijanje potrebnog nivoa likovne pismenosti. - Razvijanje preciznosti, preglednosti, estetike, kreativnosti u izradi projektne dokumentacije.

134

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Antropološke mjere i enterijer - Razvija kreativnost - Definiše prostor po - Rješava prostor u radu prema položaju mjeri čovjeka - Razvija osjećaj za čovjekove figure - Pojašnjava preciznost - Analizira moguća pojmove: prostorna rješenja modulor, kroz primjenu modularna mreža, modularne mreže i zlatni presjek, zlatnog presjeka ergonomija i antropometrija Primjena boje u enterijeru - Upoznaje primjenu - Razlikuje podjele i uticaj boja na boja u enterijeru vizuelni doživljaj enterijera: hromatske, - Objašnjava optičke ahromatske, iluzije koje su primarne, rezultat primjene sekundarne, određene boje analogne, trijade, - Upoznaje primjenu osnovne boje boje u zavisnosti sunčevog spektra, od orijentacije tople, hladne, prostorije, vrste pigment, osvjetljenja postojanost boja, komplementarne, harmonične i kontrasne kombinacije - Shvata psihološko djelovanje boje na čovjeka - Oblikuje prostor i rješava boje u enterijeru zavisno od strane svijeta i vrste osvjetljenja - Uočava optičke iluzije u prostoru Funkcionalnost prostora prema namjeni - Dizajnira - Objašnjava stambene namjenu i sadržaj prostorije: pojedinih ulaz, stambenih predsoblje, prostorija hol, kuhinju, - Obrazlaže

135

Preporuke za izvođenje nastave Grafičke vježbe: - Crta skice iz oblasti antropomorfnih mjera u enterijeru

Grafičke vježbe: - Studija o bojama (krug boja, tople, hladne, primarne, sekundarne, tercijarne, komplementarne, analogne, trijade) Grafičke vježbe: - Kompozicije i optičke iluzije u prostoru

Grafičke vježbe: - Dizajnira i crta u razmjeri pojedine prostorije stana kroz: osnove, izglede,

Informativni ciljevi i sadržaji učenik prilagođavanje prostora potrebama stanara

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

učenik ostavu hrane, dnevni boravak, trpezariju, prostor za rad, spavaće sobe, dječije sobe, sanitarne prostorije - Dokazuje optimalnost izabranog rješenja - Analizira funkcionalnu prilagodljivost prostora koja je rezultat promjena nastalih u porodici (rast, starenje, pojava novih članova porodice, hobi i sl.) Primjena materijala u enterijeru - Razlikuje namjenu - Navodi i i pravilno odabira objašnjava materijale za materijale za podove, zidove i unutrašnju obradu plafone prostora - Oblikuje pojedine elemente u prostoru: spuštene plafone, kamine, plakare i niše - Pravi opis radova i primijenjenih materijala sa tehnologijom izvođenja za obradu zidova, podova i plafona Dizajn namještaja - Crta elemente - Upoznaje osnovne namještaja i radi kreativne i kalkulacije za: funkcionalne kuhinje, principe u stolove, dizajniranju ležaje, namještaja fotelje, - Objašnjava garderobe, kombinacije plakare, materijala i komode njihove veze, tehnologije

Preporuke za izvođenje nastave detalje, aksonometrije i perspektive

- Razumije značaj primjene ekoloških materijala

- Stiče osjećaj za estetiku

136

Grafička vježba: - U zadatoj razmjeri, u projekcijama i aksonometriji (perspektivi) dizajnirati pojedine elemente namještaja: fotelje, plakare,

Informativni ciljevi i sadržaji učenik ugrađivanja i obrade materijala

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik

Preporuke za izvođenje nastave kuhinje, garderobe, ležaje, stolove, komode

Osvjetljenje - Upoznaje osvjetljenje kao prirodni fenomen - Navodi vrste osvjetljenja i njihov uticaj na boje u enterijeru - Objašnjava povezanost osvjetljenja prostora u vezi sa položajem prostorije u odnosu na strane svijeta - Objašnjava funkcionalnost rasporeda utičnica i prekidača u enterijeru - Nabraja vrste vještačkog osvjetljenja

- Uočava dejstvo osvjetljenja u stvaranju vizuelnog ugođaja - Razlikuje prednosti i nedostatke prirodnog i vještačkog osvjetljenja - Uočava uticaj osvjetljenja na enterijer i odabir boja i materijala u njemu - Vrši postavljanje utičnica i prekidača na određene načine - Razlikuje razne vrste svjetiljki: stolne, podne, plafonske, zidne, ugradne u namještaju - Vrši pravilan odabir vidljivih i skrivenih rasvjetnih tijela u enterijeru. Povezanost enterijera i eksterijera - Grafički oblikuje i - Usaglašava rješava povezanost poluotvorene i unutrašnjeg i otvorene prostore: vanjskog prostora staklenike, atrije, baštenske prostore - Dizajnira elemente unutrašnje i vanjske rasvjete

137

Grafička vježba: - U zadatoj razmjeri projekat uređenja atrija individualne kuće (projektovanje sa bazenom)

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - J.Panero, M.Zelnik, Antropološke mjere i enterijer, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1987. - E.Nojfert, Arhitektonska knjiga, Beograd, 1988. - N.W.Janson, Istorija umjetnosti, Prosvjeta, Beograd, 1987. - J.Grej, Dizajn stanovanja, Znanje d.d, Zagreb, 2001. - Časopisi, Enterijer, Industrijsko oblikovanje i dizajn, Čovjek i prostor,... 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje - Pribor za crtanje - Računar - Projektor - Platno za projektor 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jednom u klasifikacionom periodu). - Ocjena grafičkih radova i grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena - u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena - dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture - Profesor likovne umjetnosti 10. Povezanost predmeta Znanja - Izrada i obrada projektne dokumentacije - Tehnika crtanja - Tehničko prikazivanje raznih geometrijskoarhitektonskih oblika - Definisanje prostornih vrijednosti - Izrada i obrada projektne dokumentacije - Tehnika crtanja - Projektna dokumentacija

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija sa - Tehničko i perspektivno perspektivom prikazivanje elemenata enterijera - Primjena računara u - Izrada i obrada tehničke arhitekturi dokumentacije - Projektovanje - Tehničko crtanje

- Građevinski materijali

138

- Izrada projektne dokumentacije - Tehničko prikazivanje crteža (osnove, presjeci, izgledi) - Formatizovanje crteža - Tehničko prikazivanje raznih materijala

1.3.8. URBANIZAM 1. Naziv predmeta: URBANIZAM 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

30 30

Ukupno

66 66

36 36

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnovnih elemenata projektovanja u urbanizmu. - Upoznavanje sa vrstama promjena izgrađenog prostora. - Upoznavanje procesa promjena struktura i sistema u gradu, naselju, arhitekturi grada. - Upoznavanje osnovnih segmenata saobraćajno transportnog sistema na osnovu urbanističkog projektovanja. - Razvijanje percepcije prostora. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.

139

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Zbivanja u urbanizmu - Razvija sposobnost - Razlikuje šeme - Upoznaje gradova opažanja perspektivu razvoja - Vrši komparacije grada razvoja naselja - Upoznaje prostor - Analizira uticaj oko sebe urbanističke djelatnosti Prirodni činioci i stvoreni uslovi - Razlikuje - Objašnjava uticaj normative i prirodnih činilaca standarde u na projektovanje urbanističkom prostora projektovanju - Upoznaje prostorno - Uočava razlike planiranje širih urbanističkih područja planova generalnih i detaljnih - Proračunava stanovništvo i gustinu naseljenosti - Analizira prirodne i stvorene uslove Saobraćaj - Upoznaje drumski, - Razlikuje vrste saobraćaja željeznički, vodni, vazdušni saobraćaj - Rješava gradski - Upoznaje saobraćaj i podužne standarde i profile saobraćajnica elemente - Razlikuje projektovanja kategorije ulica saobraćajnica - Razlikuje mjerodavne dimenzije pješačkog, kolskog saobraćaja - Prepoznaje dimenziono, vozila u saobraćaju - Organizuje standardna rešenja za parking prostore - Uočava - Upoznaje karakteristike i dimenzionalne značaj podzemnih analize podzemne garaža garaže

- Razvija sposobnost sagledavanja prostora - Razvija inicijativnost i preuzima odgovornost

- Formira pozitivan odnos prema čovjekovoj sredini

140

Preporuke za izvođenje nastave Grafička vježba: - Put do škole/percepcija prostora. Crta oblike, detalje prostora od kuće do škole, slobodnom rukom - Posjeta Republičkom zavodu za urbanizam i projektovanje u Podgorici Grafička vježba: - Crta analizu prirodnih uslova: ruža vjetrova, položaj zgrade s obzirom na strane svijeta, udari vjetra, insolacija,... Grafička vježba: - Crta poprečne presjeke ulica višeg i nižeg reda, rastojanje zgrada (R1/50) Grafička vježba: - Rješava parking prostore, radijuse ulica, prostore za pješake, bicikliste (R1/100)

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje projektovanje javnog prostora za osobe sa posebnim potrebama Grad i gradsko tkivo - Poznaje funkcije grada - Poznaje formiranje stambenih blokova - Objašnjava podjelu užeg centra, periferije grada, »satelit naselja«

Pejzažna arhitektura - Upoznaje zaštitno zelenilo, zelene površine za odmor (rekreacija i sport) - Upoznaje urbanu tehniku i urbani dizajn

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Uočava značaj projektovanja prostora za osobe sa posebnim potrebama - Određuje gradske zone - Primjenjuje elemente prirodnih činilaca na projektovanje gradskih cjelina, blokova - Rješava rezidencijalne blokove - Razlikuje elemente ruralizma i seoskih naselja, osobenost sela i uređenje sela

- Razvija kreativnost

- Određuje gradsko zelenilo - Analizira »zvučne sjenke« grada - Grafički prikazuje visoko, nisko rastinje - Određuje gradski, parkovski mobilijar

- Razvija preciznost i sposobnost uočavanja

Preporuke za izvođenje nastave

Grafička vježba: - Analizom i predlogom uređenja rješava gradski blok (R1/500) Grafička vježba: - Crta rezidencijalni blok, gradske vile i njihovo parterno uređenje (R1/250)

- Razvija smisao za estetiku

Grafička vježba: - Analizira i rješava gradski park (R1/250) Grafička vježba: - Dizajnira urbani mobilijar (R1/100, 1/50, 1/20)

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Mirković, Osnovi urbanizma, Grafičko preduzeće Novi dani, Beograd, 1978. - R. Korica, Infrastruktura,saobraćaj,urbanizam,arhitektura, Standard II, Beograd, 2008. - G. Knežević, I. Kordiš, Stambene i javne zgrade, Tehnička knjiga, Zagreb, 1972. - V. Đokić, Grad i gradski trg, Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom - Table za crtanje - Računar - Projektor - Projektno platno - Maketarnica - Geodetske podloge - Izvodi iz detaljnog urbanističkog plana 141

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitvna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture 10. Povezanost predmeta Znanja - Centar u regionalnom planiranju - Izrada i obrada tehničke dokumentacije - Analiza prostorne strukture grada - Uređenje manjih gradskih aglomeracija - Razmjere, materijali, boje

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Razvoj urbanizma - Gradske zone i saobraćaj Projektovanje Društvene zgrade Privredne zgrade

- Uređenja stambenih blokova - Razmjera - Lokacija - Izrada priloga objekta - Maketa javnih spomenika - Urbanistička maketa

Maketarstvo

142

1.3.9. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

40 40

Ukupno

66 66

26 26

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničke sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih tehnologija.

143

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Biznis ideja i biznis plan - Suočavajući - Razvija kreativnost - Upoznaje pojam argumente kritički u radu biznis ideja procjenjuje - Razvija sposobnost - Opisuje nastanak kvalitet poslovne postizanja biznis ideje ideje u skladu sa kompromisa - Nabraja i postulatima - Razvija opredjeljuje se za tržišnog poslovanja odgovornost u radu poslovnu ideju - Nabraja moguće - Uviđa važnost - Razvija stručnost vrste djelatnosti izrade biznis plana - Uočava važnost - Opisuje pojam u kontekstu očuvanja zdrave biznis plan obezbjeđivanja životne sredine - Upoznaje pojmove: podrške, kako - Razvija marljivost i vizija, misija, unutar samog preciznost u radu strategija, ciljevi privrednog društva - Upoznaje postupak tako i od strane istraživanja tržišta eksternih partnera - Upoznaje pojmove: (investitora, marketing plan i kreditora) plan prodaje - Razlikuje pojmove: - Opisuje elemente vizija, misija, finansijskog plana strategija privrednog društva - Kroz primjere - Objašnjava obrazlaže ciljeve neophodnost privrednog društva očuvanja životne - Kroz primjere, sredine obrazlaže postupak - Rezimira biznis istraživanja tržišta plan na novom primjeru - Prezentuje biznis - Izvodi zaključke o plan potencijalnoj konkurenciji - Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima/ korisnicima usluga - Vrši opis proizvoda/usluga - Uviđa značaj sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda/usluga - Kroz primjere obrazlaže elemente finansijskog plana privrednog društva - Sarađuje kod izrade plana

144

Preporuke za izvođenje nastave - Poželjno je učenicima ukazati na primjere - Organizovati prisustvo predstavnika realnog privrednog društva - Primjena tehnika za unapređenje razmišljanja, npr. Eksperiment šest šešira - Kao model može da posluži biznis plan realnog privrednog društva - Pripremiti integralnu cjelinu od elemenata biznis plana

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

učenik očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo - Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana - Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana Osnivanje privrednog društva Ime privrednog društva - Opredjeljuje se za - Nabraja moguća ime privrednog rješenja za ime društva u skladu sa privrednog društva propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni identitet i značaj privrednog društva oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak - Popunjava formulare za registracije registraciju privrednog društva privrednog društva - Opisuje moguće - Sprovodi aktivnosti oblike na pribavljanju organizovanja pečata i štambilja privrednog društva Otvaranje računa kod poslovne banke - Popunjava - Opisuje postupak formulare za otvaranja računa otvaranje računa kod poslovne banke kod poslovne banke - Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke Poslovni kodeks preduzeća - Upoznaje pojam poslovni kodeks privrednog društva - Nabraja elemente poslovnog kodeksa

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje

- Rad u grupama: učenici predlažu moguća rješenja a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku

- Stiče radne navike

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke - Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke

145

- Izrada organograma privrednog društva

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove - Pronalazi sličnosti i organizacione razlike između strukture različitih tipova privrednog društva organizacionih struktura privrednog društva Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Upoznaje različite - Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost snalaženja u nivoe upravljanja razlike u nivoima hijerarhiji privrednim upravljanja socijalnih odnosa društvom privrednim - Upoznaje postupak društvom zasnivanja radnog - Popunjava prijavu odnosa u o slobodnom privrednom društvu radnom mjestu - Upoznaje postupak - Učestvuje u izradi jednostavnog izrade godišnjeg godišnjeg izvještaja o radu izvještaja o radu Služba opštih poslova - Nabraja i opisuje aktivnosti u okviru službe opštih poslova

Sektor Marketing - Upoznaje pojam marketinga - Opisuje postupak istraživanja tržišta - Upoznaje pojam i elemente marketing miksa: proizvod, cijena, promocija i distribucija

Preporuke za izvođenje nastave

- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima - Tehnički održava Internet sajt privrednog društva - Šalje i prima poštu i druge službene materijale

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju - Razvija odgovornost u radu

- Rad u grupama od tri do pet učenika - Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač)

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda/usluga - Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda/usluga - Kroz primjere obrazlaže važnost i načine promocije - Upoređuje moguća rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog društva

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju

146

- Izrada reklamnog materijala

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje

Socijalizacijski ciljevi učenik

Formativni ciljevi učenik - Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog materijala - Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno proizvoda/usluge - Kroz primjere obrazlaže moguće načine distribucije

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje Sektor finansija i računovodstvo - Kroz primjere - Opisuje postupak obrazlaže način obračuna zarada obračuna zarada, - Opisuje način poreza i doprinosa, obračuna poreza i doprinosa - Obavlja - Upoznaje blagajničke poslove blagajničke poslove - Obavlja poslove - Upoznaje postupak plaćanja dospjelih plaćanja dospjelih obaveza i naplate obaveza i naplate dospjelih dospjelih potraživanja potraživanja

Preporuke za izvođenje nastave

- Razvija analitičko mišljenje

- Razvija tačnost, preciznost i urednost - Razvija odgovornost u radu

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V.Vukotić, Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J.Manojlović, S.Ignjatović, Poslovna i službena korespondencija za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D.Bogdanović, G.Ivanišević, Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D.Dragiđić, B.Ilić, B.Medojević, M.Pavlović, Osnovi ekonomije za II razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R.Rajović, Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - Publikacija Moj biznis, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004. - H.Potit, Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom opremom - Fax 147

-

Telefon Skener Štampač Fotokopir aparat

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena pismenih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista 10. Povezanost predmeta Znanja - Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija građenja - Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova

148

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. ARHITEKTONSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv ispitnog kataloga: ARHITEKTONSKE KONSTRUKCIJE 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti arhitektonskih konstrukcija.

3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35.

Objasniti podjelu objekata visokogradnje prema visini Objasniti podjelu objekata visokogradnje prema položaju Objasniti podjelu elemenata objekta prema namjeni Navesti podjelu sistema građenja zgrada Navesti osnovne karakteristike masovnog sistema građenja Navesti osnovne karakteristike skeletnog sistema građenja Navesti osnovne karakteristike mješovitog sistema građenja Objasniti tradicionalan način građenja zgrada Objasniti montažni način građenja Objasniti polumontažni sistem građenja Objasniti industrijski način građenja Kako zovemo vertikalne elemente objekata, navesti osnovne karakteristike Prema konstruktivnim svojstvima razlikujemo konstuktivne i nekonstruktivne zidove, objasniti razliku Navesti vrste konstruktivnih sklopova i objasniti razliku Objasniti osnovne karakteristike podužnog sklopa Objasniti osnovne karakteristike poprečnog sklopa Objasniti osnovne karakteristike ukrštenog sklopa Objasniti način izrade zidova u seizmičkim područjima Postoje dva osnovna načina zidanja zidova, koja Kako se dijele blokovi za zidanje prema materijalima od kojih se izrađuju Objasniti zidanje blokovima u sklopu zgrade Objasniti zidanje zidova giter-blokovima Objasniti zidanje zidova opekom Objasniti zidanje zidova od ćelijastih betona Navesti pravila zidanja zidova opekama Šta su malteri, od čega se spravljaju i kako ih dijelimo Navesti podjelu i osnovne karakteristike maltera za zidanje Navesti podjelu i osnovne karakteristike maltera za malterisanje Definisati beton i navesti vrste betona Šta se postiže statičkim proračunima,navesti šta sadrži elaborat statičkog proračuna i definisati „pozicioniranje“ Navesti vrste oplata prema načinu i materijalima izrade Definisati pregradne zidove i navesti kako se sve mogu raditi Koja je osnovna svrha termičke izolacije građevinske konstrukcije, skicirati primjer višeslojnog spoljnog zida koji se u praksi najčešće koristi Skicirati višeslojni pregradni zid za zvučnu izolaciju, i navesti mjernu jedinicu izolacione moći pregrade Definisati prozorske otvore,navesti elemente i način izrade 149

36. Skicirati prozorski otvor u osnovi i iskotirati zidarsku, modularnu i svijetlu širinu 37. Skicirati otvor za unutrašnja vrata i iskotirati zidarsku, modularnu i svijetlu širinu 38. Objasniti mokri i suvi postupak ugrađivanja građevinske stolarije 39. Skicirati natprozornike bez termičke izolacije i sa termičkom izolacijom 40. Definisati parapete,i objasniti kada moraju imati zaštitnu ogradu 41. Definisati elemente otvora za vrata 42. Definisati dovratnike i objasniti načine ugrađivanja dovratnika 43. Komentarisati otvore u zidovima u seizmičkim područjima 44. Definisati dimnjake i navesti elemente dimnjaka 45. Objasniti načine vođenja dimnjačkih kanala kroz zgradu 46. Objasniti dimnjake od šamotnih cijevi za lokalno grijanje - troslojni dimnjaci 47. Skicirati i objasniti princip funkcionisanja šunt-dimnjaka 48. Objasniti i skicirati princip funkcionisanja šunt-ventilacionih kanala 49. Definisati temelje i navesti iz čega se sastoje 50. Navesti podjelu temelja prema obliku 51. Navesti podjelu temelja prema načinu fundiranja, skicirati temelj na dobro nosećem tlu (u presjeku) 52. Objasniti kako se mogu raditi trakasti temelji, skicirati 53. Objasniti temelje samce, osnovne karakteristike, skicirati 54. Objasniti i skicirati horizontalnu i vertikalnu hidroizolaciju podrumskih zidova 55. Skicirati trotoar, navesti karakteristike i funkciju, dimenzije 56. Navesti horizontalne konstruktivne elemente na objektima visokogradnje 57. Objasniti razliku između serklaža i greda kao horizontalnih konstruktivnih elemenata od armiranog betona 58. Šta predstavljaju međuspratne konstrukcije na objektima, objasniti 59. Podjela međuspratnih armirano-betonskih konstrukcija prema načinu izrade 60. Definisati sitnorebraste međuspratne konstrukcije. Kakve mogu biti prema načinu izrade 61. Navesti karakteristike polumontažne međuspratne LMT-konstrukcije 62. Navesti osnovne karakteristike krstato-armirane ploče 63. Definisati rampe, kakve sve rampe razlikujemo i gdje se najčešće koriste 64. Definisati stepenice i navesti podjelu prema položaju u zgradi 65. Navesti pojedine dijelove stepenica (skicirati) 66. Kako se određuje razmjera penjanja, odnosno proračun stepenica 67. Kada glavne stepenice moraju imati međupodest 68. Navesti stepenice prema materijalu izrade 69. Obrazložiti podrumske stepenice 70. Obrazložiti tavanske stepenice 71. Objasniti i skicirati stepenice na kosim pločama oslonjenim na podestne nosače 72. Skicirati stepenice na kosim pločama oslonjene na obrazne i podestne nosače 73. Objasniti i skicirati stepenice sa koljenastim pločama 74. Obrazložiti liftove kao vertikalnu komunikaciju, osnovne karakteristike 75. Definisati krovove i navesti koje dvije vrste konstrukcija ih čine 76. Navesti podjelu krovova prema nagibu 77. Navesti podjelu krovova prema obliku 78. Skicirati i navesti karakteristike prostog krova ili krova od rogova 79. Skicirati i navesti karakteristike krova sa raspinjačama 80. Skicirati i navesti karakteristike krova sa rožnjačama 81. Navesti karakteristike krovnih stolica za blage nagibe 82. Skicirati i navesti karakteristike jednostruke krovne vješaljke 83. Skicirati i navesti karakteristike dvostruke krovne vješaljke 84. Skicirati i objasniti krovne stolice sa nazitcima

150

85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95.

Skicirati i navesti karakteristike četvorovodnih krovova Objasniti izlomljeni - mansardni krov Prema datoj skici riješiti-skicirati složeni krov Definisati ravne krovove i navesti osnovne karakteristike Kako se dijele ravni krovovi Kako se izrađuju ravni krovovi Šta se postiže dilatacionim razdjelnicama, dijelimo ih u 3 grupe, koje Kako se izrađuje sloj za nagib ili za pad slivnih površina, kod ravnih krovova Objasniti kako se izrađuje zaštita hidroizolacije Objasniti pokrivanje krovova proizvodima od pečene gline, navesti 3 grupe Skicirati detalj i objasniti pokrivanje krova crijepom mediteran 222, karakteristike 96. Skicirati detalj i objasniti pokrivanje krova ćeramidom, karakteristike 97. Skicirati detalj i objasniti pokrivanje krova ravnim pločama, karakteristike 98. Navesti vrste limova i njihovu primjenu 99. Skicirati detalj i objasniti pokrivanje krova aluminijskim talasastim limovima 100.Skicirati detalj i objasniti pokrivanje krova ravnim limovima 101.Obrazložiti oluke i olučne cijevi (skicirati viseči oluk) 102.Objasniti i navesti vrste podova, skicirati detalj poda od parketa 103.Objasniti kako se izrađuje pod od keramike, (skicirati detalj) 104.Objasniti kako se izrađuje pod od mermernih ploča,(skicirati detalj) 105.Objasniti kako se izrađuje pod od drvenih dasaka, na drvenoj tavanici 106.Objasniti kako se izrađuje zid obložen mermernim pločama,(skicirati detalj) 107.Objasniti i navesti vrste plafona, kao i način izrade 108.Objasniti načine završne obrade plafona 109.Navesti vrste i oblike bravarskih profila 110.Objasniti zaštitu gvožđa i čelika od korozije, vlage i požara 111.Skicirati šemu stolarije za unutrašnja vrata u zidu 12cm i opisati završnu obradu 112.Skicirati šemu stolarije za fasadni prozor u zidu 29cm i opisati završnu obradu 113.Navesti vrste stakla koje se primjenjuju u građevinarstvu 114.Objasniti zastakljivanje kupola i laterni (skicirati) 4. Tip ispita - Usmeni - Nastavnik sastavlja, a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu Ispitnog kataloga. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti. - Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u Katalogu znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.

151

2.1.2. NACRTNA GEOMETRIJA SA PERSPEKTIVOM 1. Naziv ispitnog kataloga: NACRTNA GEOMETRIJA SA PERSPEKTIVOM 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti nacrtne geometrije. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37.

Definisati pojam i vrste projekciranja Definisati ortogonalne projekcije Nacrtati ortogonalne projekcije tačaka i odrediti u kom se oktantu nalaze Definisati duž odnosno pravu Definisati pravu u specijalnom položaju Nacrtati i objasniti projekcije proizvoljne prave Nacrtati i objasniti projekcije duži i prave u specijalnom položaju Odrediti prodorne tačke date prave Definisati vidljivost prave Nacrtati i objasniti projekcije geometrijskih slika paralelnih projekcijskih ravni Nacrtati i objasniti projekcije geometrijskih slika normalnih na projekcijsku ravan Nacrtati i objasniti prave u prostoru koje se sijeku Definisati ravan i presječnice odnosno tragove ravni Nacrtati i objasniti specijalne položaje ravni Nacrtati i objasniti projekcije pravilne piramide sa bazisom paralelnim projekcijskoj ravni i odrediti vidljivost Nacrtati i objasniti projekcije pravilne prizme sa bazisom paralelnim projekcijskoj ravni Odrediti vidljivost Nacrtati i objasniti projekcije pravilne kupe sa bazisom paralelnim projekcijskoj ravni i odrediti vidljivost Nacrtati i objasniti projekcije pravilnog valjka sa bazisom paralelnim projekcijskoj ravni i odrediti vidljivost Nacrtati i objasniti projekcije lopte u ortogonalnim projekcijama Nacrtati i objasniti tragove zračnih ravni Konstruisati i objasniti tragove kose ravni pomoću tri nekolinearne tačke Konstruisati i objasniti tragove kose ravni preko dvije paralelne prave Konstruisati i objasniti tragove kose ravni preko dvije prave koje se sijeku Konstruisati i objasniti tragove kose ravni preko geometrijske slike Definisati specijalne prave u ravni (prvu sutražnicu - horizontalu) Definisati specijalne prave u ravni (drugu sutražnicu - frontalu) Definisati specijalne prave u ravni (treču sutražnicu - profilu) Definisati specijalne prave u ravni (prvu nagibnicu) Definisati specijalne prave u ravni (drugu nagibnicu) Definisati transformaciju i rotaciju Odrediti prave veličine duži i uglova koje prave zaklapaju sa horizontalnicom, frontalnicom i profilnicom (transformacijom) Odrediti prave veličine duži i uglova putem rotacije Definisati i odrediti presječnicu dvije paralelne ravni Odrediti presječnicu dvije ravni Odrediti prodor i vidljivost prave kroz kosu ravan Nacrtati i objasniti projekcije geometrijske slike koja leži na zračnoj ravni 152

38. Nacrtati i objasniti projekcije geometrijske slike koja leži na kosoj ravni 39. Nacrtati i objasniti projekcije pravilne prizme sa bazisom na zračnoj ravni i odrediti vidljivost 40. Nacrtati i objasniti projekcije pravilne piramide sa bazisom na zračnoj ravni i odrediti vidljivost 41. Nacrtati i objasniti projekcije kocke sa bazisom na zračnoj ravni i odrediti vidljivost 42. Nacrtati i objasniti projekcije pravog valjka sa bazisom na zračnoj ravni i odrediti vidljivost 43. Nacrtati i objasniti projekcije prave kupe sa bazisom na zračnoj ravni i odrediti vidljivost 44. Nacrtati i objasniti projekcije pravilne prizme sa bazisom u proizvoljno nagnutoj ravni i odrediti vidljivost 45. Nacrtati i objasniti projekcije pravilne piramide sa bazisom na kosoj ravni i odrediti vidljivost 46. Nacrtati i objasniti projekcije pravilnog valjka sa bazisom na kosoj ravni i odrediti vidljivost 47. Nacrtati i objasniti projekcije pravilne kupe sa bazisom na kosoj ravni i odrediti vidljivost 48. Odrediti presjek pravilne prizme zračnom ravni, nači pravu veličinu presječne slike i razviti mrežu 49. Odrediti presjek pravilne piramide zračnom ravni, nači pravu veličinu presječne slike i razviti mrežu 50. Odrediti presjek pravilne kupe zračnom ravni, nači pravu veličinu presječne slike i razviti mrežu 51. Odrediti presjek pravilnog valjka zračnom ravni, nači pravu veličinu presječne slike i razviti mrežu 52. Odrediti presjek pravilne prizme kosom ravni i nači pravu veličinu presječne slike 53. Odrediti presjek pravilne piramide kosom ravni i nači pravu veličinu presječne slike 54. Odrediti presjek pravilne kupe kosom ravni i nači pravu veličinu presječne slike 55. Odrediti presjek pravilnog valjka kosom ravni i nači pravu veličinu presječne slike 56. Definisati kosu projekciju 57. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji petostranu prizmu (čiji jedan bazis pripada frontalnici a drugi je sa njom paralelan) 58. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji tijela data u ortogonalnim projekcijama, skraćenje na y-osi 1:2 (45 stepeni) 59. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji tijela data u ortogonalnim projekcijama, skraćenje na y-osi 3 :4 (30 stepeni) 60. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji sučeljavanje zidova sa prozorskim otvorom 61. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji suticanje zidova sa otvorom za vrata 62. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji temelj samac sa stubom 63. Nacrtati i objasniti u kosoj projekciji spoljne stepenice 64. Riješiti slivne ravni kod krova sa susjedom 65. Riješiti slivne ravni nad zadatim složenim osnovama 66. Definisati centralnu projekciju-perpektivu i navesti tri osnovna elementa perspektive 67. Nacrtati i objasniti zadati primjer u frontalnoj perspektivi 68. Nacrtati i objasniti frontalnu perspektivu dvoredne radne kuhinje 69. Nacrtati i objasniti frontalnu perspektivu spavaće sobe 70. Nacrtati i objasniti frontalnu perspektivu dnevne sobe

153

71. Nacrtati i objasniti zadati primjer (kompleks zgrada) u ptičijoj perspektivi sa ugla 4. Tip ispita - Usmeni - Nastavnik sastavlja, a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu Ispitnog kataloga. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti. - Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u Katalogu znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.

154

2.1.3. PROJEKTOVANJE 1. Naziv ispitnog kataloga: PROJEKTOVANJE 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti projektovanja.

3. Standardi znanja koji se ocjenjuje na stručnom ispitu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36.

Šta je projektovanje Šta je arhitektonsko projektovanje i kakvo još projektovanje razlikujemo Šta je u užem smislu urbanističko projektovanje Šta se izgrađuje na osnovu usvojenog urbanističkog programa Šta je detaljni urbanistički plan (DUP), objasniti Urbanističkim planom gradska teritorija se raščlanjuje na zone po funkciji, (navesti koje) Objasniti šta je stambena zona i koji su prateći objekti u stambenoj zoni Objasniti značaj i ulogu zaštitnog zelenila i zelenih površina u stambenoj zoni Objasniti značaj i sadržaj idejnog projekta Objasniti značaj i sadržaj glavnog projekta Objasniti značaj i sadržaj projekta za izvođenje radova Komentarisati „projektni zadatak“ Šta se podrazumijeva pod tehničkom dokumentacijom (projekat) Nabrojati priloge tehničke dokumentacije-dokumentacija izvođača Kada se radi projekat izvedenih radova Navesti tipove izgradnje porodičnih kuća Komentarisati prednosti i nedostatke niskih stambenih kuća Komentarisati prednosti i nedostatke višespratnih stambenih zgrada Šta je insolacija, i od čega zavisi jačina osunčanja Šta je orijentacija, objasniti značaj orijentacije na raspored funkcionalnih grupa u kući ili stanu, kao tipičnoj jedinici „porodične teritorije“ Navesti podjelu na funkcionalne grupe prostorija stana ili kuće Nabrojati prostore za kretanje (komunikaciju) u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao funkcionalnu grupu prostorija Nabrojati prostorije za dnevni boravak u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao funkcionalnu grupu prostorija Nabrojati prostorije za spavanje u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao funkcionalnu grupu prostorija Nabrojati prostorije za domaćinstvo u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao funkcionalnu grupu prostorija Skicirati funkcionalnu šemu malog stana Skicirati funkcionalnu šemu stana srednje veličine Kako se određuje veličina dnevnog boravka i koja je minimalna kvadratura ukoliko je visina prostorije standardna Kakve po svojoj veličini mogu biti sobe za spavanje Grupa prostorija dnevnog boravka Grupa prostorija za spavanje Kako se može organizovati kuhinja, skicirati raspored osnovnih elemenata Skicirati raspored elemenata kuhinjskog niza u obliku slova „U“ (iskotirati) Skicirati „stambenu“ kuhinju (iskotirati) Skicirati garnituru za ručavanje u sklopu dnevnog boravka (iskotirati) Skicirati i iskotirati potreban prostor za ručavanje u posebnoj prostoriji 155

37. Od čega zavisi veličina kupatila, skicirati kupatilo sa osnovnom opremom, objasniti 38. Skicirati i iskotirati minimalni prostor izdvojenog klozeta za hendikepiranu osobu u invalidskim kolicima 39. Koje oblike otvorenog prostora stana ili kuće razlikujemo, navesti, skicirati, objasniti 40. Kako nazivamo najmanju stambenu jedinicu, navesti karakteristike, skicirati 41. Dvosoban stan, kao stambena jedinica, koliko spavaćih soba ima, koje su okvirne površine i koji je uobičajen sadržaj ove stambene jedinice 42. Navesti karakteristike stanovanja u samostalnim porodičnim kućama 43. Navesti osnovne karakteristike dvojnih porodičnih kuća 44. Navesti osnovne karakteristike izgradnje kuća u nizu 45. Navesti osnovne karakteristike poluatrijumskih kuća 46. Navesti osnovne karakteristike atrijumskih kuća 47. Objasniti, skicirati i iskotirati građevinsku liniju 48. Objasniti, skicirati i iskotirati regulacionu liniju 49. Skicirati prizemnu porodičnu kuću sa podrumom (topla veza) 50. Skicirati porodičnu kuću na sprat sa podrumom (topla veza) 51. Prema datim podacima skicirati presjek kroz garažu i rampu 52. Napraviti upoređenje „porodične teritorije“ individualne stambene kuće i višespratne kolektivne stambene zgrade 53. Navesti najbitniju karakteristiku, glavnu prednost,višespratne stambene zgrade 54. Navesti tipove izgradnje višespratnih stambenih zgrada 55. Komentarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje jednog stana na stepeništu 56. Komentarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje dva stana na stepeništu 57. Komentarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje tri stana na stepeništu 58. Komentarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje četiri stana na stepeništu 59. Objasniti uslove i skicirati šemu spoljašne galerije 60. Objasniti uslove i skicirati šemu unutrašnje galerije 61. Skicirati šeme stambenih kula 62. Koje prostorije svrstavamo u zajedničke prostorije zajednice stanara 63. Kakvi liftovi mogu biti? Ako se u višespratnici predviđa samo jedan lift, koje su njegove minimalne dimenzije, zašto 64. Kolika je minimalna širina odmorišta ispred ulaza u osobni lift, a kolika ispred mješovitog 65. Kolika je maksimalna udaljenost ulaza u stan od vertikalne komunikacije u zgradi 66. Navesti najmanje dimenzije stepenišnog prostora kod stambenih objekata (svjetla širina kraka, stepenišnog podesta, prostora ispred ulaza u lift, gazišta, visina stepenica) 67. Kada se trotoari projektuju minimalne širine, a kada širine 120cm, skiciraj detalj 68. Navesti osnovne karakteristike vjetrobrana 69. Koje zgrade nazivamo društvenim zgradama 70. Kako dijelimo društvene zgrade prema namjeni 71. Koju namjenu mogu imati objekti uprave i administracije, navesti osnovnu karakteristiku ovakvih objekata 72. Postoje dva osnovna tipa rasporeda stolova u kancelarijama, navesti koji su 73. Objasniti kako su kancelarijski stolovi neka vrsta modula za administrativnoupravne objekte, i kako utiču na dimenzije prostorija 74. Navesti koje objekte svrstavamo u objekte zdravstvene zaštite

156

75. Koje sadržaje treba da ima zdravstvena stanica kao osnovna zdravstvena ustanova 76. Koji objekti spadaju u obrazovno-vaspitne ustanove 77. Navesti osnovne karakteristike školskih objekata (sa aspekta smještaja i orijentacije) 78. Analizirati učionicu, objasniti zašto je optimalni broj učenika 36 i zašto su maksimalne dimenzije učionice 9.2 x 6.3 79. Skicirati i iskotirati sanitarni čvor u školskoj zgradi 80. Navesti osnovne karakteristike objekata koji spadaju u predškolske ustanove 81. Navesti osnovne prostorne elemente hotela 82. Objasniti hotelski hol kao centralni prostor svakog hotela 83. Hotelska soba kao osnovni elemenat organizacije hotela, skicirati, objasniti 84. Skicirati i obrazložiti hotelski apartman 85. Kakav treba da bude položaj kuhinje u sklopu hotelskog prostora 86. Sa čim treba da bude povezan hotelski restoran, osim za ulazni hotelski hol, objasniti 87. Kako raspored stolova u restoranu utiče na potrebnu površinu za isti broj gostiju 88. Navesti osnovne karakteristike tranzitnih motela 89. Navesti osnovne karakteristike izletničkih motela 90. Skicirati motelske sobe sa pokrivenim parkingom za automobil (po“Nojfertu“) 4. Tip ispita - Usmeni - Nastavnik sastavlja, a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu Ispitnog kataloga. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti. - Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u Katalogu znanja i Godišnjem planu rada nastavnika.

157

2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD 2. Cilj ispita -

Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: poznavanje gradiva, principa i zakonitosti, vezanih za zadati projektni zadatak; poznavanje i poštovanje važećih pravila i propisa u arhitekturi; pravilnu upotrebu stručne terminologije; stepen povezanosti stručno - teorijskih i praktičnih znanja; samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i vrednovanju predloženih rješenja; samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; racionalno korišćenje materijala, vremena i energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.

3. Spisak tema/zadataka Stručni rad predstavlja izradu projekta koji treba raditi na osnovu definisanog projektnog zadatka. PROJEKTNI ZADATAK BROJ 1/ URBANISTČKO-TEHNIČKI USLOVI ZA INDIVIDUALNI STAMBENI OBJEKAT 1.Urbanistička parcela i građevinska linija - Urbanistička parcela broj ………… definisana je koordinatama geodetskih tačaka, čije su vrijednosti upisane u grafičkom prilogu. Građevinska linija je definisana numeričkim vrijednostima odstojanja u odnosu na saobraćajnicu. Teren ravan. 2.Namjena objekta - Namjena objekta je individualno stanovanje. 3.Horizontalni gabariti - Planirani horizontalni gabarit objekta je ………… m. Dati gabarit je planski, a kroz projektovanje objekta će se detaljnije sagledati mogućnosti objekta i lokacije i eventualno izmijeniti planski gabarit. 4.Vertikalni gabarit - Planirani vertikalni gabarit objekta je Po+P+1+Pk (podrum - suteren, prizemlje, sprat i potkrovlje), uz mogućnost izdizanja kote poda prizemlja do 150 cm u odnosu na teren. 5.Sistem izgradnje - Objekat je slobodnostojeći.

158

6.Krov - Krov je kosi dvovodni ili četvorovodni sa nagibom krovnih ravni od 22 do 30 stepeni. 7.Oblikovanje prostora i materijalizacija - Krovni pokrivač je crijep, ćeramida,bakarni lim, tegola kanadeze ili neki drugi kvalitetni materijal. - Fasadu objekta predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala. - Preporučuje se izrada prozorskih otvora i vrata od drveta ili u kombinaciji sa drvetom, pri čemu posebno voditi računa o proporcijama otvora. Preporučuje se odnos širine/visinu 1/1,5. PROJEKTNI ZADATAK Poštujući zadate urbanističko-tehničke uslove projektovati INDIVIDUALNI STAMBENI OBJEKAT slijedećeg sadržaja: 1.Podrum-suteren - Veza podzemne etaže (podruma ili suterena) sa ostalim dijelom objekta je preko unutrašnjeg stepeništa. - Namjena prostora podrumske etaže je: stepenište, hodnik, razne ostave, priručna radionica za domaćinstvo, garaža i slično. 2.Prizemlje - U prizemlju predvidjeti: ulazni dio, stepenište za podrum i sprat, wc, ostavu uz kuhinju, kuhinju, trpezariju, dnevnu sobu, terase. 3.Sprat - Na spratu predvidjeti: tri spavaće sobe, kupatilo i terasu, lođu ili balkon. 4.Potkrovlje - U potkrovlju predvidjeti: jednu spavaću sobu, radnu sobu, kupatilo i lođe. SADRŽAJ PROJEKTA: - Tehnički opis - Situacija - Osnova temelja - Osnova podruma - Osnova prizemlja - Osnova sprata - Osnova potkrovlja - Osnova krova - Poprečni presjek - Podužni presjek - Četiri fasade - Osnove prizemlja, sprata i potkrovlja sa dispozicijom namještaja

1:250 1:50 1:50 1:50 1:50 1:50 1:50 1:50 1:50 1:50 1:50

Projekat uraditi na nivou glavnog projekta. Priloge crtati na paus papiru u tušu, format A3, uvezan spiralom.

159

PROJEKTNI ZADATAK BROJ 2/ URBANISTČKO - TEHNIČKI USLOVI ZA KOLEKTIVNU STAMBENO-POSLOVNU ZGRADU 1.Urbanistička parcela i građevinska linija - Urbanistička parcela broj ………………definisana je koordinatama geodetskih tačaka, čije su vrijednosti upisane u grafičkom prilogu. - Građevinska linija je definisana numeričkim vrijednostima odstojanja u odnosu na saobraćajnice. - Teren ravan. 2.Namjena objekta - Namjena objekta je kolektivno stanovanje sa djelatnostima poslovni prostori, (u prizemlju objekta). 3.Horizontalni gabariti - Planirani horizontalni gabarit objekta je ………………. 4.Vertikalni gabarit - Planirani vertikalni gabarit objekta je Po+P+4+Pk (podrum-suteren, prizemlje, 4 sprata i potkrovlje), uz mogućnost izdizanja kote poda prizemlja do 150 cm u odnosu na teren. 5.Sistem izgradnje - Objekat je slobodnostojeći. 6.Krov - Krov je kosi složeni sa nagibom krovnih ravni od 22 do 30 stepeni. 7.Oblikovanje prostora i materijalizacija - Krovni pokrivač je crijep,bakarni lim, tegola kanadeze, eternit ili neki drugi kvalitetni materijal. - Fasadu objekta predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala. - Preporučuje se izrada prozorskih otvora i vrata od drveta ili u kombinaciji drvoaluminijum, pri čemu posebno voditi računa o proporcijama otvora. - Preporučuje se odnos širine/visinu 1/1,5. PROJEKTNI ZADATAK Poštujući zadate urbanističko-tehničke uslove projektovati KOLEKTIVNU STAMBENO-POSLOVNU ZGRADU slijedećeg sadržaja: 1.Podrum-suteren - Veza podrumske etaže (podruma ili suterena) sa ostalim dijelom objekta je preko unutrašnje komunikacije, (dio za stanare objekta). Poslovnom dijelu podrumske etaže obezbjediti poseban prilaz sa lokacije ili trotoara, preko spoljnih stepenica ili vezati uz poslovni prostor prizemne etaže. - Namjena prostora podrumske etaže je garažni ili poslovni zavisno od potreba vlasnika. 2.Prizemlje - Namjena prostora prizemne etaže je poslovni prostor.

160

3. Tipski spratovi - Na spratovima projektovati po …………( …………………) stanova na stepeništu, (po ulazu). - Sadržaj stanova po slobodnom izboru. 4. Potkrovlje - Namjena potkrovlja je stanovanje. SADRŽAJ PROJEKTA Crtežima obuhvatiti jedan ulaz, (osim situacije). Obraditi na nivou glavnog projekta, a potrebno je uraditi: - Tehnički opis - Situacija 1:200 - Osnova temelja 1:100 - Osnova podruma 1:100 - Osnova prizemlja 1:100 - Osnova karakterističnog sprata 1:100 - Osnova potkrovlja 1:100 - Osnova krova 1:100 - Poprečni presjek 1:100 - Podužni presjek 1:100 - Četiri fasade 1:100 - Osnove, sprata i potkrovlja sa dispozicijom namještaja 1:100 - Predmjer i predračun Projekat crtati u tušu na paos papiru, formatizovati i uvezati spiralom u A3 format. 4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - U skladu sa pravilnikom o polaganju završnih i stručnih ispita. 5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Za učenike je preporučena literatura objavljena u Katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA Redni Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja broj - usmeno Nacrtna geometrija sa perspektivom 1. - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi i radova Tehničko crtanje - usmeno 2. - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi - usmeno 3. Arhitektonske konstrukcije - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi 4. Građevinski materijali - usmeno - usmeno 5. Primjena računara u arhitekturi - ocjena praktičnog rada na računaru i vježbama 161

Redni broj

Naziv predmeta

6.

Slobodoručno crtanje

7.

Projektovanje

8.

Statika i otpornost materijala

9.

Razvoj arhitekture

10.

Savremena arhitektura

11.

Organizacija građenja

12.

Kućne instalacije

13

Beton

14.

Praktična nastava

Obavezni načini provjeravanja znanja - usmeno - ocjena vježbi - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi, kontrolnih vježbi i projekata - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena vježbi, grafičkih radova i referata - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena vježbi, grafičkih radova i referata - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi - usmeno - ocjena praktičnog rada

IZBORNA NASTAVA 1. Strani jezik II 2.

Likovna kultura i crtanje

3.

Ekologija i zaštita životne sredine

4.

Razvoj urbanizma

5.

Maketarstvo

6.

Privredne zgrade

7.

Enterijer

8.

Urbanizam

- usmeno i pismeno - usmeno - ocjena vježbi - usmeno - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi - usmeno - ocjena vježbi - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena izrade idejnog projekta - usmeno - ocjena grafičkih radova i vježbi - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi

162

Redni broj 9.

Naziv predmeta

Obavezni načini provjeravanja znanja - usmeno - ocjena pismenih vježbi

Preduzetništvo

4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA - Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program Arhitektonski tehničar potrebno je završiti četvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni ispit. - Obrazovanje se završava polaganjem stručnog ispita. Stručni ispit za obrazovni program Arhitektonski tehničar: pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti; pismenog ispita iz stranog jezika ili matematike; usmenog ispita iz arhitektonskih konstrukcija, nacrtne geometrije sa perspektivom, projektovanja, po izboru učenika; stručnog rada sa odbranom. 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - Za učenike sa posebnim potrebama obrazovni program se izvodi: prilagođavanjem uslova izvođenja uz dodatnu stručnu pomoć, u skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama. Škola treba da u roku od 30 dana uradi individualni plan, na osnovu važećeg, uzimajući u obzir stav da učenici treba da postignu iste standarde znanja u svim nastavnim predmetima; prilagođavanjem programa tako da se određeni sadržaji zamjenjuju njihovim ekvivalentima, koji omogućavaju dostizanje istog profesionalnog standarda, odnosno profesionalnih kompetencija. - Obrazovanje učenika sa posebnim potrebama može se produžiti najviše za jednu godinu. 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH - Za prilagođavanje obrazovnog programa koji je pripremljen za stručno obrazovanje mladih potrebama odraslih potrebno je: iz nastavnog plana izbrisati nastavni predmet Fizičko vaspitanje, kao i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslima ponudi školske aktivnosti kojim se oni mogu priključiti po sopstvenoj želji; škola je dužna da uradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja; provjeravanje znanja sprovodi se putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja određeni obrazovnim programom. 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA Redni Profil stručne spreme nastavnika i Nastavni predmeti broj stručnih saradnika Nacrtna geometrija sa - Diplomirani inženjer arhitekture 1. perspektivom - Diplomirani inženjer građevinarstva Tehničko crtanje - Diplomirani inženjer arhitekture 2. - Diplomirani inženjer građevinarstva - Diplomirani inženjer arhitekture 3. Arhitektonske konstrukcije - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer - Diplomirani inženjer građevinarstva 4. Građevinski materijali - Diplomirani inženjer arhitekture 163

Redni broj

Nastavni predmeti

5.

Primjena računara u arhitekturi

6.

Slobodoručno crtanje

7.

Projektovanje

8.

Statika i otpornost materijala

9. 10.

Razvoj arhitekture Savremena arhitektura

11.

Organizacija građenja

12.

Kućne instalacije

13

Beton

14.

Praktična nastava

-

-

IZBORNA NASTAVA 1. Strani jezik II 2.

Likovna kultura i crtanje

3.

Ekologija i zaštita životne sredine

4.

Razvoj urbanizma

5.

Maketarstvo

6.

Privredne zgrade

7.

Enterijer

8. 9.

Urbanizam Preduzetništvo

Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Diplomirani inženjer arhitekture Diplomirani inženjer građevinarstva Faluktet likovnih umjetnosti sa znanjem: Diplomirani slikar Diplomirani grafičar Diplomirani slikar primijenjenih umjetnosti Diplomirani inženjer arhitekture Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer Diplomirani inženjer arhitekture Diplomirani inženjer arhitekture Diplomirani inženjer arhitekture Diplomirani inženjer građevinarstva Diplomirani inženjer arhitekture Diplomirani inženjer građevine, hidrotehnički smjer Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer Diplomirani inženjer građevinarstva Diplomirani inženjer arhitekture

- Profesor stranog jezika i književnosti - Fakultet likovnih umjetnosti sa znanjem: Diplomirani slikar Diplomirani grafičar Diplomirani slikar primijenjenih umjetnosti - Diplomirani biolog - Diplomirani inženjer pejzažne arhikteture - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer arhitekture - Profesor likovnog obrazovanja - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani inženjer arhitekture - Profesor likovne umjetnosti - Diplomirani inženjer arhitekture - Diplomirani ekonomista

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program izvodi se u školskom obliku. 8. 1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE Broj časova kod kojih se Vrsta nastave Redni Ukupno odeljenje dijeli Nastavni predmeti Razred broj časova na grupe T V P T V P I 72 36 36 Nacrtna geometrija sa 1. perspektivom II 108 48 60

164

Redni broj

Nastavni predmeti

2.

Tehničko crtanje

3.

Arhitektonske konstrukcije

4.

6.

Građevinski materijali Primjena računara u arhitekturi Slobodoručno crtanje

7.

Projektovanje

5.

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Statika i otpornost materijala Razvoj arhitekture Savremena arhitektura Organizacija građenja Kućne instalacije Beton Praktična nastava

Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se odeljenje dijeli na grupe T V P

Razred

Ukupno časova

I I II III I I II I III IV

72 108 180 108 72 72 108 72 180 198

T 16 32 48 32 72 22 38 22 36 48

V 56 76 132 76 50 70 50 144 150

50 70 36 144 150

III

72

36

36

36

III

108

60

48

IV

66

46

20

IV IV IV I II

66 66 66

33 33 33

33 33 33

P

76 132

72 72 72 72

III IV

72 72 72 72

IZBORNA NASTAVA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Strani jezik II Likovna kultura i crtanje Ekologija i zaštita životne sredine Razvoj urbanizma Maketarstvo Privredne zgrade Enterijer Urbanizam Preduzetništvo

I II III IV

72 72 72 66

72 72 72 66

I

72

32

40

I

72

58

14

II III III IV IV IV

72 72 72 66 66 66

30 22 40 28 30 40

42 50 32 38 36 26

9. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti učenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog programa. - Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, tako i upotpunjavanju stručnog znanja. - Slobodne aktivnosti sadrže obavezne, kao i sadržaje po izboru učenika. - Program slobodnih aktivnosti priprema škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I i II, III razredu po 36 časova, a u IV – 33 časa godišnje).

165

- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji se iz tri cjeline: obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta ekološke aktivnosti filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. obavezni sadržaji vezani za stručno - teorijsko područje: posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana za obrazovni program koji se realizuje posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti sadržaji po izboru učenika: učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr.) socijalni rad učenika - Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje u viši razred, kao i za završetak obrazovnog programa. 10. PROFESIONALNA PRAKSA - Učenici poslije završenog prvog, drugog i trećeg razreda obavljaju profesionalnu praksu u skladu sa nastavnim planom. - Praksa se obavlja u odgovarajućim objektima izvan škole. Program profesionalne prakse je u korelaciji sa programima stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. - Za izradu programa profesionalne prakse zadužena je škola. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda. 11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Dževdana Đukanović, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Snežana Tošić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Gordana Popivoda, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Branka Roganović, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Lela Vojvodić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Ivana Tišma, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Milanka Sredanović, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Isidora Dautović, JU Srednja medicinska škola, Podgorica - Mirsada Spahić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica - Slavko Vučinić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola "Marko Radević", Podgorica Koordinator - Srđan Obradović, Centar za stručno obrazovanje.

166