Μ' ΑΥΤΟΝ ΕΓΩ ΔΕΝ ΠΑΙΖΩ ! (H. BAUM)

Μ' αυτόν εγώ δεν παίζω! Απόρριψη και ... στο περιθώριο. Μπροστά στο Διαφορετικό και το Ξένο ΒΙΒΛ Ι Ο ΠΕΜΠΤΟ

[tJ θυμaρι ~ Ανθρώπινες σχέσεις • Αγωγή Συμπεριφορά +Υγεία

Α Γ Ω Γ Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ 11 ΚΗ Ar Ω ΓΗ -

!.JJ·!Iω •

Τ1 στάση κρατάμε, όταν τα πα1δ1ά μας αρνούντα1 να έρθουν σε επαφή με ξένα πα1δ1ά; Πώς μπορούν τα π01δ1ά να αποδεχτουν ότ1 01 άνθρωποt είναι τελεfως δ10φορετ1κοf μεταξύ τους; Πώς θα τα εκπαtδεύσουμe να μην απορρίπτουν τους άλλους; Κ01 να μη φοβούνταt ιο " κ01νούργ10";

Ο1 1δέες που περ1έχοντ01 σ' αυτό το β1βλiο, μπορούν

να εφαρμοστούν με ευκολία στο σπίτΙ καΙ στο σχολεfο, με τη μορφή π01χν1δΙών. Κω βοηθάνε τα παΙδΙά ν' αποδεχτοον την πολυπλοκότητα του κόσμου μας, καΙ να καλλΙεργήσουν την αυτοπεποίθησή τους, έτσΙ ώστε το Άγνωστο, το Δtαφορεt1Κ1 καΙ το Ξένο να μην τους φαfνετ01 απεΙλητΙκό.

Στο πρώτο κεφάλ01ο του βΙβλίου προσφέροντ01 πληροφορίες

στους ενήλΙκες γ1α να βοηθήσουν τα παΙδΙά να συμβΙώνουν φtλtκά με τα ξένα π01δ1ά, στη γεηον1ά καΙ στο σχολείο.

Η Χά1κε Μπάοuμ,

DGSv, εfν01

ΨuχοπΟJδαγωγός, με ε1δfκεuση

στο θεραπεuτ1κό πα1χνfδ1 κα1 στη δuναμ1κή της ομάδας.

Εκδόσεις

"Θυμάρι"

Χαρ. Τρικούπη 24 • 106 79 Αθήνα Τηλ :

210 36 34 901 & 210 36 43 015 • Fax: 210 36 36 591 vvww: thymari.gr Ι e-mail thymo}..'(t

ΔΕΥΊΈΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

Δεκέμβριος

2009

Διαχείριση του θυμού και της επιθετικότητας.

yt οι ον ουρανό; ν παlζω!

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Το Παιδί και ο Θάνατος. Διαχείριση του Πένθους.

Απόρριψη και... στο περιθώριο. Μπροστά στο Διαφορετικό και το Ξένο.

ν ε/πα ψέματα!

-

Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα.

το φως αναμένο;

-

Παιδικοί φόβοι και ανασφάλειες.

να κάτσω φρόνιμα;

-

Τα άτακτα παιδιά. Αίτια και αντιμετώπιση.

Εκδόσεις Θυμάρι ΑνθρώπΙνες σχέσεΙς ΑΘΗΝΑ

+Αyωyή +ΣυμπερΙφορά + Υyεία

ΣΗΜΕΙΩΣΗ THc; ΕλλΗΝΙΚΗc; ΈΚΔΟΣΗς:

Η συγγραφέας, σε κάποια παιχνίδια Συναισθηματικής Αγωγής χρησιμοποιεί παιδικά βιβλία με αντίστοιχα θέματα, που έχουν εκδοθεί στην πατρίδα της (Γερμανία). Στην ελληνική έκδοση της Σειράς αναζητήσαμε και χρησιμοποιήσαμε αντίστοιχα παι­

δικά βιβλία που κυκλοφορούν στα ελληνικά, αναμορφώνοντας ανάλογα και τις οδηγίες του παιχνιδιού. Και όπου δεν βρήκαμε, δώσαμε την περίληψη του θέματος και. .. αναθέσαμε στο γονιό ή στον παιδαγωγό να χτίσει την ιστορία. Επίσης, επειδή η ΣΕΙΡΑ αυτή θα χρησιμοποιηθεί στο Σπίτι στο Νηπιαγωγείο και στις

- στον Παιδικό Σταθμό 2 πρώτες τάξεις του Δημοτικού, αποκαλούμε τους ενήλικες, που

θ' ασχοληθούν με τα παιδιά, πότε γονείς, ενήλικες, νηπιαγωγούς, παιδαγωγούς, κ.λπ., χωρίς

αυτό να σημαίνει ότι ορίζουμε και το χώρο ή την ειδικότητα του ενήλικου που θα συντο­ νίζει το παιχνίδι.

Πρωτότυπο:

Heike Baum, "Mit dem spiel ich nicht!"

© 2003 by Kosel-νerlag GmbH&Co, Mϋnchen © 2003,Δεκέμβριος, Εκδόσεις Θυμάρι Α.Ε. για

την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο.

ΘΥΜΑΡΙ-177 ΑΓΩΓΗ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑτΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΜΙΚΡΏΝ ΠΑΙΔΓΩΝ -

5

ISBN 978 - 960 - 349 - 087 - 6 Ηλεκτρονική σελιδοποίηση

- Φιλμ - Μοντάζ: Ντίμης Καρράς , 15, ozr 210 - 3821.733 Εκτύπωση: ΗΛΙΟΤΥΠΟ Ο.Ε. , Διονύσου 6, ozr 210 - 5152.217 Βιβλιοδεσία: Γ. Μπετσώρης, Στ . Γονατά 13Α, ozr 210- 5743.783 Σ π. Τρικούπη

Εκδότης: ΘΑΝΟS ΓΡΑΜΜΕΝΟS ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Ε.Α.Ε . Χαριλάου Τρικούπη

24- 106 79 Αθήνα 210- 36 34 901 & 210- 36 43 015 ι Fax: 210 - 36 36 591 www.thymari.gr ι e-mail: [email protected] Τηλ.

Ι Ηι; ΕΛΛΗΝΙΚΗς ΈΚΔΟΣΗς:

ρέας, σε κάποια παιχνίδια Συναισθηματικής Αγωγής χρησιμοποιεί παιδικά βιβλία

Περιεχόμενα

>ιχα θέματα, που έχουν εκδοθεί στην πατρίδα της (Γερμανία).

λληνική έκδοση της Σειράς αναζητήσαμε και χρησιμοποιήσαμε αντίστοιχα παι­

Ι που κυκλοφορούν στα ελληνικά, αναμορφώνοντας ανάλογα και τις οδηγίες του

. Και όπου δεν βρήκαμε, δώσαμε την περίληψη του θέματος και. .. αναθέσαμε

Πρόλογος

.......................... .

6

ή στον παιδαγωγό να χτίσει την ιστορία.

ς, επειδή η ΣΕΙΡΑ αυτή θα χρησιμοποιηθεί στο Σπίτι - στον Παιδικό Σταθμό -

1. Μπροστά

στο Διαφορετικό

•••••••••••••

8

Βαστκά Στοτχεία ΕξεJ.ικτικής Ψvχολοyίας

γωγείο και στις 2 πρώτες τάξεις του Δημοτικού, αποκαλούμε τους ενήλικες, που ούν με τα παιδιά, πότε γονείς, ενήλικες, νηπιαγωγούς, παιδαγωγούς, κ.λπ., χωρίς

και Κοινωνιολογίας

1μαίνει ότι ορίζουμε και το χώρο ή την ειδικότητα του ενήλικου που θα συντο­ ιχνfδι.

2.

Πώς Αντ1λαμβανόμαστε το Δ1αφορετ1κό

κα1 το Sέv"o.

••.••••••••.•••.•.••••

21

Παιχνίδια και Ασκήσεις yια Ευαισθητοποίηση

3.

Συναντώντας το Ξένο

••••••••••••••

29

Ανακαλύπτοντας, με παιχνίδια, yιατί είμαστε περίερyοτ και yιατί μας εJ.κύει αvτό ποv φοβόμαστε

Heike Baum, "Mit dem spiel ich nicht!" GmbH&Co, Mϋnchen

δsel-νerlag

μβριος, Εκδόσεις Θυμάρι ΑΕ. για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο.

4.

Ενσωματώνοντας το Ξένο

••••••••.••

41

Ασκήσεις και παιχνίδια yια την εξοτκείωση με το «Νέο»

7 Παράρτημα ΑΙΩΓΗ ΜΙΚΙ'ΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ -

5

960 - 349 - 087 - 6 σελιδοποίηση

- Φιλμ - Μοντάζ: Ντίμης Καρράς, 15, "lr 210 - 3821.733 ΛΙΟΤΥΠΟ Ο.Ε.,Διονύσου 6, -ιr 210 - 5152.217 Γ. Μπετσώρης, Στ. Γονατά 13Α, -ιr 210 - 5743.783

)ΙΚΟύπη

NOS ΓΡΑΜΜΕΝΟS ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Ε.Α.Ε. ικούπη 24- 106 79 Αθήνα 34 901 & 210 - 36 43 015 I Faχ: 210 - 36 36 591 i.gr I e-mail: [email protected]

........................ .

Προτάσεις της Ελληνικής Έκδοσης yια επιπλέον ενημέρωση στο χώρο της Αyωyής

51

Μπροστά στο Διαφορετικό Βασικό Στοιχεfα Εξclικτικής Ψυχο:λοιγfας και ΚοινωνιοJοιγfας Οι λεγόμενες "διαπολιτισμικές ικανότητες" και η ''ολοκληρωμένη μά­ θηση" δεν αφορούν μόνο την ανάπτυξη ανεκτικότητας απέναντι σε ξένους πολιτισμούς. Η καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων μάς επι­ τρέπει να αναπτύξουμε εκείνη την περιέργεια που μας οδηγεί να ανα­ καλύψουμε το Άλλο, το Διαφορετικό, το Ξένο στον ίδιο μας τον εαυ­ τό. Να αποδεχτούμε άλλες μορφές ζωής και να αναγνωρίσουμε ότι κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα με το δικό του μοναδικό τρόπο. Αν ζητήσουμε από πέντε ανθρώπους να μας περι­ γράψουν ένα γεγονός, θα ακούσουμε πέντε διαφορετικές ιστορίες, αφού ο καθένας τους προσέχει διαφορετικά πράγματα και βιώνει το γεγονός που περιγράφει μ' ένα δικό του εσωτερικό σύστημα αξιών. Για να γίνουμε πιο ανεκτικοί, πρέπει πρώτα-πρώτα να ισχυροποι­

ήσουμε την ικανότητα να αντέχουμε τις εσωτερικές εντάσεις. Να εξοικειωθούμε, δηλαδή, με το να αισθανόμαστε ταυτόχρονα και έλξη και άπωση. Ή να ενδίδουμε στην περιέργεια που μας δημιουργεί, την ίδια στιγμή, και λίγο άγχος.

~'--

ΜΠΡΟΗΑ ΗΟ ΔιΑΦΟΡΕ1ΙΚΟ

Εμπιστοσύνη στα οικεία Εμεfς

τ·ροστά στο Διαφορετικό Βασικό Στοιχεία Εξελικτικής ΨvχοJοyίας και ΚοινωνιοJοyίας

01

άνθρωποΙ εfμαστε ευχαρΙστημένοΙ, όταν μπορούμε να κατανοήσουμε όσα

μας συμβαfνουν, όταν όλα όσα μας περΙβάλλουν εfνα1 ξεκάθαρα καΙ αρμονΙκά.'ΕτσΙ, σΙγουρΙά καΙ άνεση αΙσθανόμαστε προπάντων στο σπfτl μας, αφού εκεf μπορούμε να περωρfσουμε τα απρόβλεπτα γεγονότα

καΙ σε μας κω στο περΙβάλλον μας.

λαυστΙκό ταξfδ1 στους κήπους του παραδεfσου, αποφεύγουμε επψελώς να συνεΙ­ δητοπΟJήσουμε αυτή τη γνώση, ελπfζοντας συχνά σε μω πωδ1κή αποστασωποfη­ ση από την πραγματΙκότητα

Οι λεγόμενες "διαπολιτισμικές ικανότητες" και η "ολοκληρωμένη μά­

-

Αν καΙ ως ενήλΙκες γνωρfζουμε πολύ καλά ότΙ η ζωή δεν εfνω κανένα απο­

-

μας αρέσεΙ, δηλαδή, να πΙστεύουμε ότΙ όλα τα χτυ­

πήματα της μοfρας θα μας προσπερνούν πάντα, χωρfς να μας αγγfζουν.

θηση" δεν αφορούν μόνο την ανάmυξη ανεκτικότητας απέναντι σε

Αλλά πώς σχετfζοντω όλα αυτά με το θέμα της δωπολη1σμ1κής αγωγής, με

ξένους πολιτισμούς. Η καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων μάς επι­

την περ1θωρωποfηση καΙ την ένταξη των ξένων; Γω μένα, μfα από τΙς σημαντΙκό­

τρέπει να αναmύξουμε εκείνη την περιέργεια που μας οδηγεί να ανα­

τερες προϋποθέσεΙς γω την επηυχfα ενός τέτοωυ εγχεφήματος εfνω η ανεκτΙκό­

καλύψουμε το Άλλο, το Διαφορετικό, το Ξένο στον ίδιο μας τον εαυ­

τητα απέναντΙ στο Δωφορετ1κό, το Ξένο καΙ το Απρόβλεπτο: Θα πρέπεΙ , δηλαδή ,

τό. Να αποδεχτούμε άλλες μορφές ζωής και να αναγνωρίσουμε ότι

να αποδεχόμαστε ότΙ η ζωή δεν εfνω μω ευθεfα γραμμή που προχωρά σύμφωνα

κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα με το δικό του

μ ' ένα πρόγραμμα , κΙ ότΙ εξαηfας αυτού εfμαστε υποχρεωμένοΙ ν' καλλΙεργούμε

μοναδικό τρόπο. Αν ζητήσουμε από πέντε ανθρώπους να μας περι­

την ετοψότητα προσαρμογής στΙς αλλαγές κω να αντψετωπfζουμε

γράψουν ένα γεγονός, θα ακούσουμε πέντε διαφορετικές ιστορίες,

δΙάθεση τους ανθρώπους στο περΙβάλλον μας.

αφού ο καθένας τους προσέχει διαφορετικά πράγματα και βιώνει το γεγονός που περιγράφει μ' ένα δικό του εσωτερικό σύστημα αξιών.

με καθαρή

Έχω πε1στεf ότΙ , γω την αδυναμfα μας, να αποδεχτούμε ότΙ ο καθένας

Για να γίνουμε πιο ανεκτικοί, πρέπει πρώτα-πρώτα να ισχυροποι­

ζεΙ τη ζζf>ή σύμφωνα με τΙς αντΙλή­

ήσουμε την ικανότητα να αντέχουμε τις εσωτερικές εντάσεις. Να

ψεΙς του, ευθύνετω η εσωτερΙκή

εξοικειωθούμε, δηλαδή, με το να αισθανόμαστε ταυτόχρονα και έλξη

μας ακαμψfα

-

η σύλληψη της ζω­

και άπωση. Ή να ενδίδουμε στην περιέργεια που μας δημιουργεί, την

ής μας μ' έναν μοναδΙκό κω ανα­

ίδια στιγμή, και λίγο άγχος.

λοfωτο τρόπο που δεν αφήνεΙ πε­ ρΙθώ ρω γω παρεκκλfσε1ς.

Συνεπώ ς, αν aπελευθε ρωθούμε απ' αυτή την ακα μψfα, θα μπο ρέ­ σουμε

να

ακούσουμε

π ρ οσεκτΙ κά

τον

Μ οχάμεντ κω να σκεφτούμε: ''Α, έτσΙ πωτεύε1 γ1 ' αυτό!". Κω πΙθανόν μετά να τον ρωτήσουμε τ1 τον οδήγησε στη συγκεκρψένη αντfληψη καΙ πο1ά ακρΙ βώς σημασfα της αποδfδε1, κλπ. Η δωδΙ κασfα αυτή μπορεf να οδηγήσεΙ σε δΙάλογο, απ' τον οποfο

πΙθανόν να βρούμε καΙ κοΙνά σημεfα που μας ενώνουν. Αυτή εfνω μω προσπάθεω που θα πρέπεΙ να γfνε1, αν θέλουμε να εξοΙκεΙωθούμε με την παρουσfα των "ξέ­

νων", γωτf συνήθως θεωρούμε πολύ ευκολότερο να ακολουθούμε την πεπατημέ­ νη, δηλαδή να αναπτύσσουμε την αντfληψη ότΙ ο δΙκός μας ποληωμός καΙ η δΙκή μας συμπερΙφορά εfνα1 φυσωλογ1κή, καλή καΙ δfκωη, ενώ ο άλλος εfνω απλώς ένας μωαμεθανός (σ.τ.επ., ΙνδουΙστής, βουδΙστής, κ.λπ.) καΙ τfποτα περΙσσότερο.

Μ ' ΑvτοΝ ΕrΩ ΔΕΝ ΠΑΙΖΩ !

Εμείc; οι ίδιοι χτίζουμε τιc; εσωτερικές μαc; αντιστάσεις Η πα ραπάνω π ρόταση, όταν π ρόκεηα1 γω την εκπαfδευση των πωδ1ών, μεταφρά­ ζετω ως εξής: Εγώ ο fδ10ς, ως ενήλ1 κα ς που εfμω, θα πρέπε1 ν' αποδεfξω στον εαυ­

τό μου π ρώτα -αλλά κα1 στους άλλους (συναδέλφους, γονεfς, σύντροφο)- πόσο έτοψος εfμω να aποδεχτώ τους άλλους ανθρώπους στη δωφορετ1κότητά τους. Στο σημεfο που συναντώ τα όρ1ά μου, όταν, δηλαδή, μου φαfνετω πολύ δύσκολο ή εντελώς αδύνατο να aποδεχτώ τον άλλο, εκεf ακρ1βώς βρfσκετα1 η δ1κή μου γραμ­ μή άμυνας που προκαλεf αυτή την αντfσταση

-

εfμω, λο1πόν, εγώ που προβάλλω

τ1ς αντ1στάσε1ς, όχ1 ο Απέναντ1.

Το γεγονός αυτό γfνετα1 πολύ εύκολα κατανοητό, αν φέρουμε στο μυαλό μας ένα π1θανό παράδε1γμα γω το πώς θα αντψετωπfζαμε ένα πωδf με ε1δ1κές ανά­ γκες σε δημόσ10 χώρο. Αυτό το πωδf π1θανόν να τρώε1 με τρόπο που δεν μας ανοf­ γεl την όρεξη, ή μπορεf να μας προκαλεf κα1 αηδfα. Κω στο σημεfο αυτό δημJΟυρ­ γεfτω το πρόβλημα. Το να καταπ1έζουμε την αηδfα δεν εfνω καλή 1δέα. Αλλά επf­

σης, δεν εfνα1 καλή 1δέα να μην πηγαfνουμε σ' ένα εστωτόρ10 μόνο κα1 μόνο επεl­ δή εκεf σερβfρουν κα1 άτομα με ε1δ1κές ανάγκες. Αυτός που βλέπε1 το πωδf (με ε1δ1κές ανάγκες) fσως να π1στεύε1 όη του εfνω αδύνατο να απολαύσε1 το γεύμα του κάτω από τέτ01ες συνθήκες

-

όμως, γω το fδ10 το πωδf το γεύμα σ' ένα εστωτό­

ρlΟ αποτελεf ένα σημαντ1κό βήμα γω να αυτονομηθεf κα1 να κο1νων1κοπο1ηθεf. Σ' αυτό το παράδε1γμα κω τα δύο μέρη -το καθένα με το δ1κό του δfκ10- ανα­ πτύσσουν δωφορετ1κά συνωσθήματα, που ανταποκρfνοντω στο δωφορετ1κό τρό­

πο με τον οποfο β1ώνουν το fδ10 γεγονός. Εfμαστε, λο1πόν, αναγκασμένο1 να βρού­ με έναν τρόπο να αντψετωπfσουμε την κατάσταση. Μήπως θα μπορούσε να βρε­ θεf μ ω άλλη θέση γω τον πελάτη που έν1ωσε άβολα; Μήπως πάλ1 θα ήθελε να ενη­ μερώσεl τη δ1εύθυνση ότ1 θα περψένε1 λfγο γω το φαγητό του; Μόνο όταν -σε τέτ01ες καταστάσε1ς εκνευρ1σμού κα1 ακατανοησfας όπως αυ­ τή που περ1γράψαμε- εfμαστε σε θέση καταρχήν να αναγνωρfζουμε, να κατανο­

ούμε κα1 να δ1κα10λογούμε

01

fδ101 τα συνα1σθήματά μας, κω στη συνέχεω ερχό­

μαστε σε δ1άλογο κω ανταλλάσσουμε τ1ς 1δέες μας, μόνο τότε μπορούμε να Οlκο­

δομήσουμε μω ανεκτ1κή κο1νωνfα, στην οποfα υπάρχε1 θέση γω όλους.

Αυτό δεν σημαfνε1 ότ1 δεν κάνε1 να β1ώνουμε τα συνα1σθήματά μας σε όλη τους την έκταση, ότ1 πρέπε1 να τα υποβαθμfζουμε ή να μην τα δεfχνουμε στους άλλους

-

απεναντfας σημαfνε1 ότ1, αφού επεξεργαστούμε κω ερμηνεύσουμε την

κατάσταση, θα πρέπε1 να δfνουμε στους γύρω μας να καταλάβουν πώς ν1ώθουμε, αναγνωρfζοντας ταυτόχρονα ότ1 αυτοf έχουν δ1καfωμα να προσλαμβάνουν τα πράγ­ ματα δωφορετ1κά.

ΔιΝ ΠΑΙΖΩ!

fδιοι χτίζουμε τις εσωτερικές μας αντιστάσεις "ν ω ι ιρόταση, όταν πρόκεηω γ10 την εκπαίδευση των παιδιών, μεταφρά­

ξηι;: Ι·~γώ ο ίδως, ως ενήλικας που είμαι, θα πρέπει ν' αποδείξω στον εαυ­ ι:>ια αλλά κω στους άλλους (συναδέλφους, γονείς, σύντροφο)- πόσο

ΜΠΡΟΗΑ ΣτΟ ΔΙΑΦΟΡΕτιΚΟ

Νιώθω διαφορετικά απ' ό,τι εσύ! Είναι φυσωλογικό τα παιδιά να αισθάνοντω εξαρτημένα από τους ενήλικες, και συνεπώς να μη μπορούν εύκολα να διαμορφώσουν, και μάλιστα να αντιπρο­ τείνουν μια δική τους εικόνα για τον κόσμο. Υπάρχουν, όμως, καταστάσεις,

ιωι να aποδεχτώ τους άλλους ανθρώπους στη δ10φορετικότητά τους.

όπου ακόμα και τα μικρά πωδιά καταλήγουν σε σύγκρουση με το περιβάλλον

ο ιιου συναντώ τα όριά μου, όταν, δηλαδή, μου φαίνετω πολύ δύσκολο ή

τους. Αυτές είναι καλές ευκαιρίες για να τους δείξουμε ότι έχουν κι αυτά το δι­

Ωιίνα ιο να aποδεχτώ τον άλλο, εκεί ακριβώς βρίσκετω η δική μου γραμ­

καίωμα να σκέφτονται διαφορετικά απ' ό,τι εμείς

-

κι αυτό είναι πέρα για πέρα

; ιιου προκαλεί αυτή την αντίσταση - είμω, λ01πόν, εγώ που προβάλλω

αποδεκτό, ακόμα κι όταν δεν μπορούν να επιβάλλουν τη θέλησή τους. Οι συ­

(ωι·ις, όχι ο Απέναντι.

γκρούσεις, βέβαια, δεν θα γίνουν λιγότερο κουραστικές, αλλά θα προσφέρουν

γονι>ς αυτό γίνετω πολύ εύκολα κατανοητό, αν φέρουμε στο μυαλό μας

στα παιδιά -αλλά και σε μας- τη μεγάλη ευκαιρία να μάθουν καλύτερα ο ένας

• ιιιγράψαμε- είμαστε σε θέση καταρχήν να αναγνωρίζουμε, να κατανο­ ιο δικαιολογούμε οι ίδωι τα συναισθήματά μας, και στη συνέχεια ερχό­ "Ι ι'\~