3.3 dan 4.3

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

SatuanP SatuanPendi endidik dikan an Mata Pe Pelajaran Kelas/Seester MateriP"k"k Al"kasi%aktu

A.

: SMP MUHAMM MUHAMMADI ADIY YAH 1 PRAMB PRAMBANA ANAN N : MA MATEMATIKA : !II/1 : BI#AN$AN : &'P

Kompetensi In Inti 1( Men)*ar)ai Men)*ar)ai dan en)*a+a en)*a+ati ti ajaran ajaran a)aa +an) dianutn+a dianutn+a ,( Men)*ar)ai Men)*ar)ai dan en)*a+ati en)*a+ati -erila -erilaku ku jujur. jujur. disi-lin. disi-lin. tan))un) tan))un) jaa0. jaa0. -eduli -eduli

t"leransi. )"t"n)r"+"n)2. santun. -er3a+a diri. dala 0erinteraksi se3ara e4ekti4 den)an lin)kun)an s"3ial dan ala dala dala jan)kauan -er)aulan -er)aulan dan ke0eradaann+a 5( Mea*ai Mea*ai -en)eta*uan -en)eta*uan 4aktual. 4aktual. k"nse-t k"nse-tual. ual. dan -r"sedur -r"sedural2 al2 0erdasark 0erdasarkan an rasa in)in ta*un+a tentan) ilu -en)eta*uan. tekn"l")i. seni. 0uda+a terkait 4en"ena dan kejadian ta-ak ata &( Men3"0a. Men3"0a. en)"la*. en)"la*. dan en+aji en+aji dala dala rana* rana* k"nkret k"nkret en))unak en))unakan. an. en)urai. en)urai. eran)kai. e"di4ikasi. dane0uat2 dan rana* a0 strak enulis. e0a3a. en)*itun). en))a0ar. danen)aran)2 sesuai den)an +an) di-elajari di sek"la* dan su0er lain +an) saa dala sudut sudut -andan) /te"ri B.

Komp Kompet eten ensi si Das Dasar ar dan dan Ind Indik ikat ator or Pen Penca capa paia ian n Komp Kompet eten ensi si

6 K"-etensi Dasar 5(5 Menjel Menjelask askan an dan enen enentuk tukan an

Indikat"r Pen3a-aian K"-etensi 5(5(1 Men)identi4ikasi 0entuk 0ilan)an

re-resentasi 0ilan)an 0ulat 0esar se0a)ai

 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se0a)ai -erkalian

 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 

 0erulan) 5(5(, Me0ed 0edakan 3" 3"nt" nt"* da dan 0u 0ukan 3"nt"* 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 

5(5( 5(5(5 5

Menj Menjel elas aska kan n si4at i4at -er -erkal kalian ian

 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4  5(5( 5(5(& & Menj Menjel elas aska kan n si4at i4at -e -e0a)i 0a)ian an  0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4  5(5( 5(5(7 7 Menj Menjel elas aska kan n si4 si4at at -er -er-an) -an)ka kattan  0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 

5(5(8

Menentukan 0entuk 0ilan)an

 0er-an)kat 0ulat -"siti4 dari suatu  0ilan)an 0ulat 0esar  5(5(9 Menentukan 0entuk 0ilan)an  0er-an)kat 0ulat -"siti4 dari suatu &(5 Men+elesaikan asala* +an) 0erkaitan

 0ilan)an 0ulat 0esar  &(5(1 Menera-kan si4atsi4at

den)an 0ilan)an 0ulat 0esar se0a)ai

 -er-an)katan 0ilan)an 0ulat -"siti4

 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 

dala en+eder*anakan 0entuk0ilan)an  0er-an)kat

C. TuuanPem!e"aaran Perteuan 1  Dengan melakukan diskusi, diharapkan siswa dapat  : 1( en)identi4ikasi 0entuk 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se0a)ai -erkalian  0erulan) se3ara lisan( ,( e0edakan 3"nt"* dan 0ukan 3"nt"* 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se3ara lisan( 5( enjelaskan si4at -erkalian 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se3ara tertulis( &( enjelaskan si4at -e0a)ian 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se3ara tertulis(

Perteuan ,  Dengan melakukan diskusi, diharapkan siswa dapat: 7( enjelaskan si4at -er-an)katan 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se3ara tertulis 8( enentukan 0entuk 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 dari suatu 0ilan)an 0ulat  0esar se3ara tertulis

D. Materi Pem!e"aaran Men#ena" !i"an#an !erpan#kat !u"at positi$  DE%INISI

Bilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 adala* 0ilan)an *asil -erkalian 0erulan). +an) da-at din+atakan dala 0entuk 

⏟

n a =a × a × a × … × a  se0an+ak n kali. atau

n

a

=a × a × a × … × a nf aktor

untuk n seua 0ilan)an 0ulat -"siti4( a dise0ut 0asis. n dise0ut -an)kat( a ; a 1

Be0era-a 3"nt"* seder*ana adala* se0a)ai 0erikut( 1( ,(

4 5

7

⏟ ⏟

=4 × 4 × 4 × 4 × 4 × 4 × 4

93

=5 × 5 × … × 5 9 3 f aktor 1 01

p

5(

= p × p × … × p 1 01 f

aktor

Bilan)an 0er-an)kat dikenal den)an istila* 0ilan)an eks-"nen(Misal

2

3

 di0a3a < dua

 -an)kat ti)a >>(>>> euat tuju* an)ka da-at diu0a* enjadi 0ilan)an 0e r-an)aka t 6

10

( Men)u0a* 0ilan)an de3ial +an) euat an)ka +an) 0an+ak enjadi 0ilan)an

 0er-an)kat 0isa dilakukan asalkan nilain+a teta-(

Men&atakan !i"an#an deima" menadi !i"an#an !erpan#kat !u"atpositi$ 

Bilan)an de3ial 6 6 10 1 0 1(>>>(>>> 6

8 x 10

>>>

6

8 x 10

@(>>>(

Bilan)an0er-an)kat

Keteran)an ; 1> ? 1> ? 1> ? 1> ? 1> ? 1> ; @ ? 1> ? 1> ? 1> ? 1> ? 1> ? 1> ; @ ? 1(>>>(>>> ; @(>>>(>>>

Bilan)an 0er-an)kat da-at din+atakan dala 0entuk ab  den)an a dan 0 adala*  0ilan)an 0ulat (A dise0ut 0ilan)an 0asis atau -"k"k. sedan)kan 0 dise0ut eks-"nen atau  -an)kat( Untuk en+atakan 0ilan)an de3ial enjadi 0ilan)an 0er-an)kat .sala* satu 3aran+a adala* den)an enentukan 4a3t"r4akt"rn+a terle0i* da*ulu( Bilan)an 0ulat a dikatakan 4a3t"r dari 0ilan)an 0ulat b jika ada 0ilan)an 0ulat n sedeikian a ? n ; 0 "nt"* : , dikatakan 4akt"r dari 8 karena ada 0ilan)an 5 sedeikian se*in))a , ? 5 ; 8 Setela* ea*ai tentan) 4akt"r. kalian 0isa en)u0a* 0ilan)an0ilan)an +an) san)at  0esar enjadi 0ilan)an 0er-an)kat. +aitu den)an 3ara e0a)i 0ilan)an terse0ut se3ara  0erulan) "nt"* : ara enjadikan 0ilan)an 8&@ enjadi 0ilan)an 0er-an)kat

8&@ : , 5,& : , 18, : , @1 : 5 ,9 : 5 :5 5:5 1 8&@ ; , ? , ? , ? 5 ? 5 ? 5 ; 23 x 34 "nt"* -enera-an 0ilan)an 0er-an)kat dala ke*idu-an se*ari  *ari adala* dala KPK dan CPB ainul. E=an dan T"*ir e-un+ai lan))anan 0aks" +an ) saa (ainul e0eli 0aks" setia- , *ari sekali. E=an setia- 5 *ari sekali. sedan)kanT"*ir setia- 7 *arisekali( 'ika  -ada *ari ini ereka e0eli 0aks" 0ersaa saa (tentukan setia- 0era-a *ari ereka akan 0aks" 0ersaa saa

Alternati=e jaa0an: P"la akan ainul. E=an. danT"*ir adala* keli-atan dari ,. 5. dan 7 'adi ainul . E=an. dan T"*ir akan akan 0ersaasaa la)i setela* 5> *ari . 8> *ari. >.dan seterusn+a( 5> *ari ter*itun) sejak *ari ereka akan 0ersaa -ertaa kali( E. MetodePem!e"aaran Pendekatan : Pendekatan Sainti4ik  %. Media danBa'an Media/Alat : #KS Ba*an : power point  (. Sum!erBe"aar Buku sisa :Asari A0durra*an. dkk(,>18(Mateatika('akarta: PusBudKur Balit0an) Keendik0ud  *alaan @1@& 2 ).

Lan#ka'* "an#ka'Pem!e"aaran

Ke#iatan

Lan#ka'*"an#ka' Pem!e"aaran

+aktu

Pem!e"aaran Pertemuan pertama Penda'u"uan ,. $uru e0er sala. en)ajak sisa 0erd"a dan

,- menit

en)e3ek ke*adiran sisa . $uru en)"ndisikan suasana 0elajar +an) en+enan)kan /. $uru en)e3ek kea-uan -ras+arat sisa tentan)

 0ilan)an 0ulat 0.  $uru en+a-aikan k"-etensi +an) akan di3a-ai dan an4aatn+a dala ke*idu-an se*ari*ari 1. $uru en+a-aikan )aris 0esar 3aku-an ateri dan ke)iatan +an) akan dilakukan 2. $uru en+a-aikan lin)ku- dan teknik -enilaian +an) Ke#iataninti

,.

.

/. 0.

1.

Penutup

Ke#iatan

di)unakan Sisa e0a3a -ada #KS 1 tentan) en)identi4ikasi  0entuk 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 se0a)ai -erkalian  0erulan).3"nt"* 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4. Keudian en3atat *al*al +an) -entin)( 3Men#amati4 Sisa eruuskan -ertan+aan 0eran)kat dari asala* +an) di-er"le* dari -en)aatan  menan&a 2 Misal : -  Bagaimana cara menyatakan bilangan berpangkat bulat positif  F Sisa en))ali in4"rasi leat 0ukusisa*al @1 @, dan  0uku re4erensilainn+a( 3Men#umpu"kan in$ormasi4 Sisa en3atat *asil +an) di-er"le* -ada k"l" +an) disediakan -ada #KS tentan) si4at G si4at -erkalian dan  -e0a)ian 0ilan)an 0ulat -"siti4  Men#asosiasi 2 Sisa en+a-aikan *asil diskusi dala en+elesaikan #KS(3Men#omunikasikan4

1( $uru 0ersaa sisa en+i-ulkan *asil-resentasi ,( $uru elakukan re4leksi ter*ada- ke)iatan +an) tela* dilakukan 5( $uru e0erikan u-an 0alik ter*ada- -r"ses dan *asil  0elajar  &( $uru e0erikantu)as indi=idu 0eru-a elen)ka-i ran)kuan dari ateri +an) tela* di-elajari 7( $uru en+a-aikanren3ana -e0elajaran  -ada-erteuanselanjutn+a a)ar sisada-at0elajar 

Lan#ka'*"an#ka' Pem!e"aaran

1-menit

- menit

+aktu

Pem!e"aaran Pertemuan kedua Penda'u"uan

1($uru e0eri sala. en)ajak sisa 0erd"a dan

,- menit

en)e3ek ke*adiran sisa . $uru en)"ndisikan suasana 0elajar +an) en+enan)kan( /. $uru en)e3ek -ea*aan sisa ter*ada- ateri se0elun+a den)anendiskusikan tentan) si4at 0ilan)an  0er-an)kat 0ulat -"siti4( Misaln+a. >>>>  0( 5,>>> 3( 19,@

d(  N"( 5

Ketra-ilan Tekni k 

7 Tes ×7 ¿ ( 7 × 7 × 7 essa+ ¿ …×…× ¿ …… 1

7

Bentuk Instrue n Essa+

"nt"* Butir Instruen 1(

%aktu Pelaksanaan

Keteran)an/Tujua n

Selaa KBM

A)ar sisa tra-il

1( Pe0elajaran Reidial Berdasarkan *asil analisis ulan)an *arian. -eserta didik +an) 0elu en3a-ai ketuntasan 0elajar di0eri ke)iatan -e0elajaran reedial dala 0entuk: a( Bi0in)an -er"ran)an jika -eserta didik +an) 0elu tuntas ≤  ,> 

 0(

Belajar kel"-"k jika -eserta didik +an) 0elu tuntas antara ,>  dan

7>  3( Pe0elajaran ulan) jika -eserta didik +an) 0elu tuntas ≥  7>  ,( Pe0elajaran Pen)a+aan Berdasarkan *asil analisis -enilaian. -esertadidik +an) suda* en3a-ai ketuntasan  0elajar di0eri ke)iatan -en)a+aan dala 0entuk -enu)asan untuk e-elajari s"al s"al HTS De-"k. 'uli ,>19 $uru Mata -elajaran

Ke-ala Sek"la*

Dari+ant"

#aela Nur*ida+ati

Ma+"r Pn0 NRP 7,@877

KISI* KISI TES TERT6LIS

 NaaSek"la*

:

Materi

:Bilan)an 0ulat 0er-an)kat -"siti4  

Kelas /Seester

: !II/ 1

Ta*un Pelajaran

: ,>19/,>1@

Tuuan peni"aian 7  N"

K"-etensi Dasar

1

Bilan)an 5(5 Menjelaskan dan  0ulat  0er-an)kat enentukan  -"siti4  re-resentasi  0ilan)an 0ulat  0esar se0a)ai  0ilan)an  0er-an)kat 0ulat  -"siti4 

,

Materi

5(& Men+elesaikan asala* +an)  0erkaitan den)an  0ilan)an 0ulat  0esar se0a)ai  0ilan)an  0er-an)kat 0ulat  -"siti4 

Indikat"r S"al

Menentukan *asil -erkalian antara dua 0ilan)an  0er-an)kat 0ulat -"siti4  0erdasarkan si4atn+a Menentukan *asil -e0a)ian antara dua 0ilan)an  0er-an)kat 0ulat -"siti4  0erdasarkan si4atn+a Menentukan *asil  -er-an)katan antara dua  0ilan)an 0er-an)kat 0ulat  -"siti4 0erdasarkan si4atn+a

Menentukan 0entuk  0ilan)an 0er-an)kat 0ulat  -"siti4 dari suatu 0ilan)an  0ulat 0esar 

Bentuk SA#

'ula* S"al

Sk"r aks

Pili*an )anda

,

,

,

,

,

,

&

&

"nt"* kartu s"al: KART6 S8AL

'enis Sek"la* : SMP / MTs Mata Pelajaran : Mateatika Ta*un Pelajaran : ,>18/,>19 Bentuk S"al : Uraian

Naa Pen+usun : kel"-"k (((( Te-at Tu)as : SMP ((((

Materi

Bilan)an 0er-an)kat  0ulat -"siti4 

Buku Su0er : Buku Sisa Mateatika. Keendik0ud ,>18 Rumusan Butir Soa"7

 N"(S"al

Hasildari ;

Indikator Soa"

1

Menentukan *asil  -erkalian antara dua  0ilan)an 0er-an)kat 0ulat  -"siti4 0erdasarkan si4atn+a

Kun3i 'aa0an

LEMBAR KERJA PERTEM6AN ,

KE(IATAN ,.,

Buatla* da4tar 0ilan)an 0ulat 0esar +an) terda-at di sekitar kita( $unakan 4asilitas internet dan  -er-ustakaan( Bilan)an Bulat Besar 1(>>>(>>>(>>> 8>&(@>> detik ,9>> 5

Ukuran dari Satu il+ar   Se-ekan dala detik2 Kardus 0erukuran 5>3 ? 5>3 ? 5>3

Bilan)an 0ulat 0esar terse0ut jika dituliskan akan enjadi -anjan)( Se*in))a -erlu enuliskan  0ilan)an 0ulat terse0ut dala 0entuk +an) le0i* rin)kas( Misaln+a. 1(>>>(>>>(>>> da-at dituliskan dala 0entuk 1>( 1> inila* +an) dise0ut den)an 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4( DE%INISI

Bilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 adala* 0ilan)an *asil -erkalian 0erulan). +an) da-at din+atakan dala 0entuk 

⏟

n a =a × a × a × … × a  se0an+ak n kali. atau n

a

=a × a × a × … × a nf aktor

untuk n seua 0ilan)an 0ulat -"siti4( a dise0ut 0asis. n dise0ut -an)kat( a ; a 1 Be0era-a 3"nt"* seder*ana adala* se0a)ai 0erikut( &(

4 5

7(

7

⏟ ⏟

=4 × 4 × 4 × 4 × 4 × 4 × 4

93

=5 × 5 × … × 5 9 3 f aktor

1 01

p

8(

= p × p × …× p 1 01

A)ar le0i* uda* di-a*ai. -er*atikan -enjelasan 0erikut ini( C8NT8) DAN B6KAN C8NT8)

Berikut 3"nt"* dan 0ukan 3"nt"* dari 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4  No 17

Conto' √ 6

1>

1 − 22 5

22

,

10

,,7

Bukan Conto'

A"asan Bukan Conto' Pan)kat 0ukan 0eru-a 0ilan)an 0ulat

Pan)kat 0eru-a 0ilan)an 0ulat ne)ati4  Pan)kat 0eru-a -e3a*an

7 1

31

8

5

Da-atka* kalian en+e0utkan 3"nt"* 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 lainn+aF

KE(IATAN ,. 3Len#kapi titik*titik !erikut4

,(

7

5

×7

¿ ( 7 × 7 × 7 × 7 × 7 ) × ( … × … × … × … × … × … × …)

7

¿…×…×…×…×…×…×…×…×…×…×…×…

⏟⏟

¿ …… 5(

n

¿( a×a×a× ⋯ × a ) × ( a × a × a × ⋯ × a )

m

a ×a

… f aktor

.n0ilan)an 0ulat

…f aktor

⏟

 -"siti42

¿ a × a × a × ⋯ ×a … + … f aktor

¿ a… + …

&(

3

7

÷3

¿ ( 3 ×3 ×3 ×3 × 3× 3× 3) ÷ ( … × … × … × … × …) ¿…:…

5

¿ …… 7(

k 

 0ulat -"siti42

⏟⏟

¿( a × a × a × ⋯ × a )÷ ( a × a × a ×⋯ × a )

l

a ÷a

… f aktor

⏟

¿ a × a × a × ⋯ ×a … −…f aktor

¿ a… − …

… f aktor

k.l 0ilan)an

LKS PERTEM6AN KED6A

⏟ ⏟

Se0elun+a kita tela* en)eta*ui si4atsi4at 0ilan)an 0er-an)kat 0 ulat -"siti4( Da-atka* kalian en)in)atn+a ke0aliF KE(IATAN ,., 3Len#kapi titik*titik !erikut4 1(

3 2

(4 )

⏟⏟ ⏟

¿( 4 × 4 x 4 ) × (4 × 4 × 4 ) × …× ( 4 × 4 × 4 ) 2 f aktor

12f

aktor

…f aktor

¿ 4 × 4 × 4 ×⋯ × 4 …× … f aktor

¿ 4 …× … ¿ ……

…f aktor

,(

⏟ ⏟⏟ ⏟

¿( a ×a ⋯ × a ) × ( a × a × ⋯ ×a ) × …× ( a × a × ⋯ ×a )

g h

(a )

…f aktor

⏟

…f aktor

…f aktor

… f aktor

).* 0ilan)an 0ulat -"siti42

¿ a × a × a × ⋯ ×a …× … f aktor

¿ a… ×…

9.

¿ ¿ ¿ ¿ ¿ ¿ ¿ ¿ ¿ g h ( a ) =¿ ¿

Ke#iatan ,. 3Per'atikan Conto' Soa" dan Pen&e"esaian Berikut: La"u Catat"a' )a" &an# Pentin#4 

Tentukan 0entuk 0ilan)an 0er-an)kat 0ulat -"siti4 dari 0ilan)an 0ulat 0esar 0erikut a( 8,7>>>>>>  0( 5,>>> 3( 19,@