225503646-Σπύρος-Κουτρούλης-Εθνισμός-Και-Κοινοτισμός.pdf
August 29, 2017 | Author: Nikos Noulas | Category: N/A
Short Description
Download 225503646-Σπύρος-Κουτρούλης-Εθνισμός-Και-Κοινοτισμός.pdf...
Description
) Ν
Υ
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΤΤΡΟΪΑΗΣ ΦΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣΦ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ/ ΜΙΚΡΗ ΣΕΙΡΑ ΔΟΚΙΜΙΟ
3
ΣΠΥΡΟΣ Κ ΟΪΤΡΟΥΛΗΣ
§ Χ
ΕΘΝΙ ΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙ ΝΟΤΙ ΣΜΟΣ
ι̃
!”ἔἔἴ=®ἔἔ©ἔἔἔΐἔἔ!Δἕίἑ¬Ε§
ῇἕΒἕα̃ἔΩΘἑ¬Δὶἔ·έἄ·ἱ
)έ:ὲΉἱ|ι̃έῖ±ΟΥ”
!
Ι,
1 κ
ι
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Ιη̨̃ἰἐ ι̃ ”· Ιΐἶ Ι
Ἐ
Σὲ “ἶἦ
Ι
ι
¬
ι
Θ
ὼα̨ .
εκ
ΜΡ ι ι
4
:
2
Ν
`ἑ
2
Ι
ι
×
Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τό ιερό, η κοινότητα,
ο
στοχασμό;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α”
Πολιτικός συγκρητισμό; και Βαλκανικη Ὁμοσπονδια Ὁ Ίων Δραγούμης
κ
Ι
Ι
·
ι3›μΑ.
Ι
Μ”Μ””ό“”“ἡ“““”"Ι'””°“”°“°”Μ°°°°Μ:·Μ:Μ:τ::°
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β· Από τόν δυτικό ἐθνικισμό στόν πολιτισμό των δύο κοινοτητων. Ὁ Κ· Καραὅίὅας
ιι ζ
Δ
© ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 2004 Θεμιστοκλέους 37, Αθηνα, τηλ.: 38.2θ.3Ιθ, ΜΧ: 38.3θ.θ30, 6ιι1ειἰΙ, ειπιΙ@οτιΙὶιι.8τ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' ”Ο
Ἑπῳ·ὲΜΙα: Καῃμπελιᾶἔ ΓΙώΡ”Υ®§ Στοιχειοθεσια, σελιδοποιηση: ”Εναλλακτικές”Εκδόσεις Εκτύπωση: Κορακιανέτης Β.Α., Λοκαἱου ΏΏ Γκύζη, τηλ.: 210 θ4ῦ5455
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΑΘΗΝΑ: Κατάρτι, Μαυρομιχάλη
Α
τηλ.: 910 ΒΘΟΙΏ”/Ι Αθ. Χριστακης,”Ιπποκρατοος ΙΟ, τηλ.: ΩΙΟ 3θθ787θ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Κέντρο Βιὅλιου, Λασσάνη 3, τηλ.: ΞΒΙΟ93.Ύ4.θ3
ιξιι
Ρ: ΜΝ.
..εε
.ετων
„: Σὲ"
Θ,
κοινοτικός σονεργατισμός και
ο
Κ. Καραὕιδας
Τό ἱερό,
·ῇ
Εἰσαγωγἠ κοινότητα, ὁ σσοχασμός
«Ἀπο τή Δύση δέ γυρίσαμε στἠνἙλλαδα χορτατοι, γυρίσαμε πεινασμένοι» Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ
4
ί πρῶτοι”Ελληνες ερτιαχνουν τούς θεσμούς τους σε αμεση αντιστοιχία με τόν τρόπο που ὅλεπουν τόν κόσμο.¦Η πολιτεία τους, πόλη κρατος υλοποιεί καί συνοψίζει τίς περίτεχνα ὅιωμε νες αντιλήψεις τους. Δεν εἶναι απλα τα «αίὡνια παιδια», όπως τους ονόμασαν οί αίγόπτιοι ἱερεῖς, αλλα οί «αςρελεῖς» όπως τους θελει ό Νίτσε. Ἀπλοί . συγχρόνως, διαῷεόγουν του̃ λόγου καί καιΙ ὅαθεῖς περισυλλεγουν απλόχερα τους διαλεχτοός καρπούς τῆς ἀνατολῆς. Τρομεροί καί σκληροί ὅλεπουν τὴν ό ὅόνη καί τὴν χαρα τη̃ς ζωῆς σαν μια προκληση για να συμμετάσχουν σ” αὐτὴν απόλυτα καί απροϋπόθε Ύα.
γ
ανθρωπος αντιλαμἔανεται Ὁ αρχαίος ελληνικός Μ" ι τον κοσμο ως «πλ ηρη θεῶν››.Ἡ ὀρυση περικλείει καί αντανακλα τό ίερό, ὅρίσκεται σε αμεση αναρο ανθ ωποθεοκεντ ικ· .Οι πο~ ι μια πρ α ατικοτντα Ι τοιἙλληνες μεθου̃ν μέσα στὴν ῷόση. Συμμετεχουν ολοκληρωτικά στό μυστήριο τῆς ζωῆς καί στό μυ στἠριο τῆς ῷόσης. Δεν υψωνουν όμως αγίους, αλλα σοερους μυστικους σαν τον Ηρακλειτο και τον Παρ »
μεν ίδη
ε
ι
ε
Η κοινότητα δέν εἶναι νεοελληνικη έΦεύρεση. Καωγικησε μεἶα σΐιἦ πθιΐΐεϊκἶἑ Υηγενεῖς νοοτροπι εἐ› Φωλια" μεσα στον χωρο της τραγωδιας και του ναου Δω̃ιἔωε την ανάγνωση του Νιτσε και του̃ Χάιν τεγκερ ειναι αδυνατη η ανάδυση της αληθειας του̃ ἑλληνικθυ̃ κύσμω και 'ϋἦἐ ἄμεσης συσχέτισης της δημιουργιας του πολιτικου̃ ὡς κοινότητας μέ την
αιἶθηΐικἠ και πό
η
ε
του̃ ἔργου τέχνης››1.Ύπό αυτη την όπτικη έρχεται αόιαστα θέση της τέχνης ὡς της στιγμης, πού α ποκαλύπτεται ὁ κόσμος. Ἡ Φράση του Χαιντεγκερ «τό ἔργο τέχνης επιτρέπει στην γη νά ειναι γη» ση μειώνει τόν ούσιαστικό Φωτισμό του̃ πραγματικού. κ ρ υπτοτ τα , απο μ ακ ρ υνσ η απο Ἡαηειαεἶναιμη λ θ τόν χώρο του̃ σπηλαιου και τῶν σκιῶν, σταση πρός την Φωτεινότητα. Τό ιερό στηρίζει τόν κόσμο, τέ χνη θεμελιώνει την ύπαρξη της ζωης μέσα στόν κό σμο. Ἡ αρχαικη κοινότητα γεννιέται από την συμ μετοχη τῶν πρώτων Ἑλληνων στην τραγωδια και στά μυστηρια.Ἡ προσέλευση τους πυροδοτει την πιό έπιπονη αναζητηση του̃ ἑαυτοῦ τους και του̃ πεπρω μένου τους.Ὁ ανθρωπος διασώζει την ύπαρξη του, α Φου την προσΦέρει στην κοινότητα. Γνωρίζει πολύ καλά ότι παρουσια του στό θέατρο και στό ναό τόν θέτει σέ αναΦορά μέ την ὁλότητα. Ἡ τραγωδια συνοψιςει τις πρωτογενεῖς ΦηλαΦι σεις του̃ ιερού. Ἑμπνέεται από τις διονυσιακες νυ χτωδιες. Ἀποκαλύπτει την ἑτεροτητα ως την μοιρα του̃ κόσμου, την διαμάχη και τόν πόλεμο, το νεικος
'η
θα
ιερό·
Ο Χὰιντεγκερ αποκάλυψε την σημασια τοῦ κό σμου ὼἐ κοσμου μη ἐξαντικειμενισιμου.Ὁ ναός περι συλλέγει γύρω του τά στοιχεια εκεινα που όριςουν ων ἄνθμἢπο Τό ἶΘΡο› ἑντος τοῦ χώρου του, έγκαθι ογατάι μεσα στη γη και την μετατρέπει σέ κατοι κια του̃ ανθρώπου.Ἡ πρόσκληση κοντά στόν ναό δι νειγ σύμΦωνα μέ τόν Χαιντεγκερ την δυνατότητα στον λαό νά «επανέλθει στόν ἑαυτό του, να πραγμα "ϋοοοἶι ἶον προορισμό του». Ἡ τοπικη συγκέντρωση της ιεροτητας έγκαθιδρύει τό ξάνοιγμα του κόσμου. Ἡ ΐραΐωδια ὡἐ 'Χ,ῶΡ0ἐ Ψἦἐ τέχνης προσΦέρει την δυ νοιτότητα γιά την αισθητη δηλωση του ιερου̃. Ὁ Χαιντεγκερ κατά αυτόν τόν τρόπο θεμελιώνει την κατοικια του̃ ανθρώπου στο Φῶς που ριχνει ό ναός πανω στονυκοσμο. Δηλώνει δε:Ι «Ο αρχαιος ναός ἀνυ ψωνοντας εναν κοσμο δεν αΦηνει την ύλη να ἐξαῷα νιστει, αλλά της επιτρέπει νά προκύψει ὁλόπρωτα και μαλιστα μέσα στην ανοιχτότητα του̃ κόσμου
13
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΪΤΡΟΥΛΗΣ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
12
ι
Φ
Ν
Φ
Ν
Φ
τά στοιχεια πού κομιςουν την ιδρυτικη σύσταση της ανθρώπινης ύπαρξης.Ἡ έδρα του τραγικου̃ εἶναι η θεατρικη κοιλότητα. Ἡ προ σχὡρηση σ” αυτην σημαινει την απομάκρυνση απ τόν «κόσμο» και την ενσωμάτωση του̃ αρχαικου̃ πο
και την Φιλότητα
ώς
ἔργου τέχνης, Δωδώνη Ιθθθ 1 Μ. Χάιντεγκερ, Ἡ προέλευση του̃ (Εισ. Μετ. Γ. Τζαὅάρα), σ. ΙΤ
λίτη
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΪΤΡΟΤΛΗΣ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
14
σέ
μια ολοτητα
που ὑπαρχει μέ
απονέκρωση τῶν κοινοτικῶν μορῷῶν ζωης καί πολιτειακης οργανωσης έγκαθιστα τον έμπορο, τον κεῷαλαιοκρατη, την νοοτροπία της «συναλλαγης», ὡς την νέα κυρίαρχη δυναμη.οι·ΛΗ›:
ὅανουν σκέψεις για τον χαρακτηρα του̃ νεοελληνι Ομοῦ, τις μορῷές της νεοελληνικης ἑτεροτητας, το
γλωσσικο ζητημα και τις κοινωνικές συνεπαγωγές του, έθνολογικές και κοινωνιολογικές μελέτες για τις κοινοτητες, την κοινωνικη σύνθεση της νεοεν τασσομενης στο έλλαδικο κρατος Μακεδονιας, τους λαούς της Μικρας Ἀσιας, τις σχέσεις που αναπτυσ σονται μέ τούς υπολοιπους οαλκανικούς λαούς. Ἑμ ρανης εἶναι η αντιθεση στην ένσωματωση του̃ ἑλ λαδικου̃ κρατους στούς ρυθμούς της δυτικἦἐ Θἰκϋνο μ¿ας9 εμε μέ σηο ὲπιλογη τού κοινοτισμου̃, εἴτε με την αρκετα στομῷώδη αντικαπιταλιστικη ρητορικιἠ του̃”Ιωνα Δραγούμη. Το ἑγχειρημα της Πολιτικῆε Ἐπμη̨εώρηοης, ὅπως θα διαῷανεῖ στην συνέχεια κα θαροτερα, παρουσιαζει αναλογιες μέ τον λογο πού συνθέσαν τα ἐθνικοαπελευθερωτικα αντιαποικιο κραΐικἀ Μνἠματα Κὰιθε σεη̨̃χος της Πολιτικῆς Ἑπιθεώρησης ειναι ολιγοσελιοο, αλλα το γεγονος τοοτο οεν αραιρετ την δυνατοτητα της συμπεριληψης των ούσιωδέστερων. Προηγεῖται το κύριο αρθρο και έπεται η έσωτερικη και έξωτερικη έπιθεώρηση, οπου γινονται αναῷορές μηνεῖες στα εσωτερικα και ἑξωτερικα γεγο \,ό¬α_ Οἱ ἐπόμεοες σελιδες αριερωνονται στην δημο σιευση μελετών και δοκιμιων. Στο τεύχος 51 δημοσιεύεται ο πινακας περιεχο μένων για την περιοδο ἶιἱουνιου 1920 29 Μαιου
Χ
Η ςη τι “Ο
1
1921 (τεύχη 1 έως 51). Διαπιστώνουμε οτι το κύριο αρθρο γραιργεται κυριως απο τον Ἀθανασιο Σουλιώ τηΝικολαιδη, ένῶ ἔχουν γραψει απο ένα ο ”Ιωνας
Φιλιππος Δραγούμης, ο Γ. Μπούσιος, και Μ. υποδηλώνουν πιθανῶς τον Καραὕιδα και τον Μαλου̃χο. Ἡ έξωτερικη επιθεώ ρηση συντασσεται απο τον Ίωνα Δραγούμη, τον Φι λιππο Δραγούμη και τον Ἀ. Πανταζη, ένῶ ο Ἀ. Βαμ θῃσϋἐ και ἶϋ Γ Μπθὐσωε γραῷουν την ἐσωτερικη ἐ πιθεώθηση Ἀναμεσα στα δοκιμιαμελέτες ξεχωρίζουμε: τοϋ Ιωνα ΔΡαΥ®ύΡ·η («Τό ζἠτημα του̃ Ποντου», σελ. 89, «Ἀπυ̃σπασματω Έλληνες», σελ. 228, ‹ἕΟ θανατος του̃ παλληκαριου̃», σελ. 229, «Σαμοθράκη», σελ 232, ἄοσοιζωντανοι», σελ. 235, ‹ἱΕλληνικος Πολι τισμος», σελ. 238, 375, «Το μαθημα τῶν πραγμα των», σελ. 210, «Το έθνος», σελ. 281, «Πηγη ζω ης», σελ. 392, «Δυο ὑπομνηματα προς το έν Παρισι οιε συνέδρων τῆς εἰρἠνης», σελ. 425, 457, 473, 503, ἶΑνέκδοτα», σελ. 817), τού Κωνσταντινου Καραοι οα (=
°
°
ε
5
5
ο›: ΚοΥΤΡοι·ΑΗΣ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ κοιΝοΤ1ΣΜοΣ
καταστασις αυτης επι ἰσορροπέας πραγματικης››Μ. Ἡ τουρκικη κοινωνια, στρατοκρατικη και θεο κρατικη, έχει στατικό χαρακτηρα, νοοτροπια νωχέ λειας και ραθυμιας που εχθρευεται καθε πρακτικη δραστηριότητα, εμπορική €ιομηχαοΜ¬ἠ_°Η "μ_αρ,„ ωτικη ταξη τῶν μπέηδων εἶναι περισσότερο ἰσχυ ρη κοινωνικη ομαδα. Οι αγρότες μουσουλμανοι διο θεταν τις καλυτερες γαῖες, αλλα εδέχθηκαν τα Θα ρὐτερα οἰκονομικα πληγματοι απο οοοἑ μακροχρό νωϋε πολέμους. Οι χριστιανικοι πληη̨̃οομο¿ εἶναι εἴ ΤΘ κολλῆγοι εἴτε έμποροι που ἔχοον μια παροοο¿α δυσαναλογη της πληθυσμιακης τους συγκέντρωο·ης_ Ο τουρκικός εθνικισμός, όπως εκιρραοτηκο οτούς Νεότουρκους και στόν Κεμαλ, εἶναι δημιούργημα τῶν δυναμικότερων στοιχείων της ταξεως τῶν δεη
Προϋπόθεση αναγέννησης του̃ Ἑλληνισμου̃ και του αἰγαιακου̃, κατα συνέπεια, χώρου ειναι, κατα τὸν ΚαΡαὅ¿8α› "σύ ἔεπέθασμα Μυ̃ ἀ”¦ϋμΜω'μ0υ̃› ῇὶἐ μΘν0κΡα'"λΡ¿α€ Ψϋυ̃ κΞΦα7×α¿Ου› μέ *ήν κ®Ρ^αΡλέα Τοῦ κοινοτισμου̃ στην πολιτικη και οικονομικη ζωη. Οἱ κοινότητες θα αποτυπώσουν μέ μεγαλυτερη πιστό τητα τις κοινοτικές δυναμεις, ἐνῶ πολιτικα θα εὐ νοησουν ένα κόμμα μικροαστικό. Οι προλεταριοι θα διασῷαλισουν τα συμῷέροντα τους από την κερδο σκοπικη αρπακτικότητα του̃ κεῷαλαιου μέσα από συντροιριές, δηλαδη θεσμούς αὑτοδιαχειρισης σαν αυτους που γνωρίσαμε στα Ἀμπελακια και στηνΎ δρα. Σημειώνει δέ για τόν εμὅρυώδη αλλα ζωντανό θεσμό τῶν κοινοτητων: «ας αποδοθη εἰς αυτόν α
τ
ζ
δ
ς
ὰρμϋδιόηη̃ἐ ἐπί 'τῶν Τθπϋκῶν Όἢΐῆτ μΘἰωΐθἐ ὕλἢ ματων από την Παραμυθια' εως την Μεσσηνια, ἕως
δων.
τόν Πόντο, τα ζητηματα τῶν χωριῶν εἶνε παντου τα ϊδια υπό τας αυτας συνθηκας' δέν προσθέτω έναν ε πι πλέον ρωμαντικόν τόνον” η πρότασις μου διαῷέρει ουσιωδῶς τῶν προγενέστερον επι του αὑτοῦ αντικει
Ὁ ελληνισμός λειτουργεῖ ἀτομικωΉκἀ, εἶναχ και αναρχος, γϋ αυτο δέν οοοαΜ, Οὔ" ως τόε να ἀνασυγκροτησει τον αἰγοιιοικο χῶροῇο Καρα ὅἰδαε ἔτσι αντιμετώπιζε μελαγχολιχἀ την πω̃ανἠ νίκη του ελληνικου στοιχειου στόν Μικρασιατικό Πόλεμο. Ἡ ελλειψη ὑγιου̃ς κοινωνικης και οη̨̃κονο μικης ζωης που χαρακτηριζε τόν Ἑλληνισμό θα εἶ χε ὡς αποτέλεσμα τη συνέχιση της τουρκικης πα ρακμης, υπό αλλα πρόσωπα. ρευστόε
ιι Όπως
ιοε
μένω διαΐυπωθεισῶν δέν Θἰνε πθσῶε ἀ%αδ“ῆμαΪκ'ἦ διότι δέν εσχηματισα αυτην εκ θεωρητικης επαγω γης εκ τῶν ανω' οὔτε εκ διαθέσεως ιριλολογικης ἱστορικης” εἰνε δέ εν τη οὐσια της επαναστατικη κατα της ντζορμπατζιδικης παραδόσεως τῶν τελευ ταιων αιώνων. Βλέπω την καταστασιν μέσα στα ένικα, τουρκικα, ὥ χωρια, ελληνικα, σλαυικα,
σελ 728, ν
ι
1
ΕΘΝΙ ΣΜΟΣ ΚΑΙ Κ ΟΙ ΝΟΤΙΣΜΟΣ
ριμον διά μίαν λαικην κίνησιν ἐκ τῶν κάτω' οί ν τζορμπατζηδες, οί τιμαριου̃χοι, τά τζάκια, οί τοκο γλυῷοι, οί κάθε ράτσας ἑκμεταλλευταί πρέπει νά πεσουν“ εἶναι ζητημα άναπνοης δι® όλον τόν λαόν αὐτό' εἶνε άνάγκη τῶν πραγμάτων” άς πιαστου̃με ά π® αύτην” άς ἐμπιστευθου̃με είς αυτην” καί είς αυτην άς καταόάλωμεν τά ω̨̃ῶτα μας” πιστεύω δε, ότι, άν η κίνησις αότη ῷθάση είς τά πραγματικά της άπο τελεσματα, ἔστω καί είς ἕνα χωριό, τοῦτο θά ῷέρη είς την ἐπιῷάνειαν όλας τάς κοινωνικάς καί πολιτι κάς άρετάς του̃ λαου̃, μίαν όντως δημοκρατικην δι οίκησιν, τοῦτο δε καί μόνον θά εἶνε άρκετόν νά στα θη ὡς ἐγγυησις διά τό μέλλον όλης της χώρας, ό ποιαδηποτε κι άν εἶνε η επ' αὑτης επίσημος νομικη κυριαρχία' διότι θά εἶνε μία λύσις σωστη καί θ' ά κτινοόοληση διά τοῦτο τόσον ζωηρά, ὥστε η ἐπιρρο η της ασυγκράτητος νά ῷθάση άπολυτρωτικη είς ό λην την γύρω άκτι̃να, όπου τά ζητηματα του̃ λαου̃ εὑρίσκονται ὑπό τάς αὐτάς συνθηκας. Ἀς μη τρομά ζωμεν, ότι κοινοτικη αυτοδιοίκηση, αίρουσα άπό τῶν μαζῶν την κηδεμονίαν του̃ κέντρου, θά ἐ νισχυση μαλλον τόν κοτζαμπασισμόν' η μάζα εὑρι σκομενη ἐπί ἐδάῷους καί ζητημάτων γνωρίμων, θά παλαίση καί θά κατακτηση τέλος μόνη την ἐλευ θερίαν της. Ἀλλως απο του δεδομενου της κοινοτι κης αὐτοδιοικησεως, θά άπερρεε ἔν κόμμα άρχῶν, μικροαστικό, επειδη εἶνε ό όρος καθιερωμενος, άς τό
ΣΠ ΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΓΛΗΣ
Δ
Μ
ν
±
,
ί
ι
ι
ίἔ
ί
1 ΩἹ
εἴπωμεν, τό όποιον θα ἔῷερεν είς τό κοινοόοόλιον ό λα τά πραγματικά ζητηματα του̃ τόπου, τά ἐσωτε ρικά καί τά εξωτερικά. Βεόαίως θά μείνουν πάντοτε άπό ἔν τοιοῦτον κόμμα άκάλυπτα τά συμῷεροντα καί της όιομηχανίας καί του̃ προλεταριάτου τῶν πό λεων, άλλ® ηδη πρό του̃ 1821 Ἑλλάς αὐτομάτως εἶχε δώσει λύσεις θετικάς ἐπί τούτων, προτυπως δ” άναῷερω τά γνωστά Ἀμπελάκια καί τό σχεδόν συνε ταιρικόν ναυτικόν τῶν νησιωτῶν' θά ηδυνατο δε καί τώρα ν' άναπτυχθη μεγάλη όιομηχανία παρ' ημῖν χωρίς την παράλληλον αύτη κοινωνικην πληγη του̃ ὑλιστικου̃ κεῷαλαιοκρατισμου̃” δεν μου διαῷευγει ότι όιομηχανία, ἐνῶ εἶνε όρος ζωης καί συγχρονι σμου̃ διά την χώραν, ἐξ άλλου θά ἐπιιρερη ἐν αυτη ριζικάς άλλοιὼσεις, κοινωνικάς καί πολιτικάς καί ψυχικάς ἔτι' άλλά ρρονῶ, ότι αντιθέτως παρά είς την δόσιν, όπου η άπειροπληθης μάζα τῶν μικροα στῶν άπορροῷα̃ται είς τό προλεταριάτον εἴτε είς την μεγαλοαστικην τάξιν, ἐν τη Ἀνατολη τό πληθος τῶν μικρονοικοκυραίων, ἐπαρχιωτῶν καί άστῶν, θά ἐπιόληθεῖ ἐπωῷελῶς ἐπί της πολιτείας χωρίς τό παράπαν νά όλάψη τό μελλον της όιομηχανίας. Ἀλ λον σημει̃ον, ἐνδιαιρερον τους νεους, εἶνε η ἐκλαί κευσις της οὐσίας της ελληνικης παιδείας, ὥστε η μεγάλη άνθρωπιστικη ελληνικη παράδοσις νά Φθά ση εμπράκτως μεχρι του̃ λαου” ἐν αύτη θα εὔρη οὕ τος ἔν άρμονικόν νόημα περί της κοινωνικης ῷιλοτι
128
ΕΘΝΙ ΣΜΟΣ ΚΑΙ Κ ΟΙ ΝΟΤΙ ΣΜΟΣ
ΣΠ ΥΡΟΣ Κ ΟΙΤΡΟΪΑΗΣ
μιας και Ξλευθερίαἔι *ό ὁπνῖθν εξνε *ό μένα πιααϊόν .ι .ζ ι με . ι της διαι ,με .ων αιωνων εςελιξεως ιων αιγαιοπελαγιτι κων κωνωναων·
και οι πρόσῷυγες. Τό πρόὅλημα της Γιουντζιδας εἶ ναι μικρογραῷια του αγροτικου προὅληματος. Ὁ τεμαχισμός της γης σε μικρα κομματια συντο μα θα καθιστουσε οικονομικα ατελεσῷορη την καλ λιεργεια της, ενῶ απόδοση της στη μεγαλη γεω
»Ταυ̃*α εϊΧ®Ρ~εν να Ξἴπωἕαεν από *η̃ς ἑλλνι̃νιααἰἔ οψεωἔ *ης αιναωπελανῃωῃἰἔ αναἴενννἱαεωα ®*® αντη παεννσιαἔεται κυριως ωε ἔοτηιια ὀεγανὡεεωε
ι ι Ιἦ Χα ΜνννεαΞ}®ἔ»
·
Σ*η μ·ΞλΞ*νἰ «Πεμ *ων νποθεαεων *ων ακ*νἰἔ^0_ *ης Γωυνα̃ιδαἔ» (Πολιῃαη Ει*ιαΞωΡν?°”ιἔ› σελ·
νω ν
74 θ“ ττ ω0)=
·
0
ι ι ι Κοῳαεω̃ας πεθινρααει *Ον *Ροπϋ πω ·
·
*αὶ μ~ελέ*νΙ *Ου̃ ἑλληνωωυ̃ αΎΡ®*®α®υ̃ ζη*νΙμα*0ἔ·
5
ν
»
ε
"Κ
ν
γ
{
*η Θθακη· Τ®”αε*αι καωπιν *ωωυ *ῖι̃ς διανῦμαὶς *ῆς νῆἔο που ανῆαε ®”*ό *οῳκαω ὅνὶμωω και ®®”*εΡα α*® ἑλληνικὸ· Τνι̃ "Καὶ πΡ®σα®`ίεἔ απη̨
ΎΟ
Οι
Ω.
Η
ῷια και την ἐκμεταλλευση, δημιουργει αποτελε σματικη αγροῷυλακη, ἐκκενώνει τα κτηματα τῶν
Ρ·ΞΎαΜα*ηΡ·α**εἔ› Μ μ·ΜΡ0κ*νΙΡ~α*ίε°ἑ
15Ὁπως προηγουμ. σελ. 730.
Ἱδιαιτερα κατατοπιστικός εἶναι ο Καραὅιδας στην παρουσιαση τῶν εσωτερικών προόληματων και τῶν αντιδρασεων που αντιμετώπιζε συνεται ιστικιὉ ό Ἱ×ανωσ η .Οι τ ο Ρ πατ 'δες αντιδ ουν διό Ρ
τι η συνεταιρικη οργανωση διαγραερει την τοκογλυ
*ῳοελ |Ιμ·α
διε κδαωυ̃ν
κτησια, να ιεινε τα κιινιπικἀ πριεαηματα και όιι μετετρεπε την καλλιεργησιμη γη σε χώρο κτηνο τροεριας. Ὁ Καραὅιδας προτεινει, πραγμα και τό ό ποιο ἔγινε τελικῶς, συνεταιρισμό στόν όποιο θα ι .. ι ι ε συμμετεχουν ολοι οι κατοικοι της Γιουντζιδας. Συγ χρόνως θὰ ὑπη̃ρχε πρόνωα γιὰ την ϋπαρξη χώρων για την κτηνοτροῷια. Τα πρῶτα κεῷαλαια του συνε ταιρισμου̃ θα ἐξασῷαλιςονταν με τραπεζικό δανει σμό. Ἡ τυχη του̃ συνεταιρισμοῦ δα αποδεικνυε αν κω„ό,ρ.η„α θὰ μπορου̃σε νὰ "ημχθεῖ δικές της πρωπὰ·8ειες κι οχι στη «μεγαλοῷροσόνη και ἐλεη μωύνιη .ωυ̃ κρά.,ω€»' .
σχηματιζεται σε κοινότητα ό νομαδικός πληθυσμός *ῆἔ Γαα®ν*ζέδαα› πΡ®σἐΡέΡΞ*αι δέ ὡς παΡαὅΞι`ίμ·α για
Ἡ Γω®ν*ζ¿δα εἶνα* πῳωχἠ πω κα*®Μεῖ*0 από διακόσιες οικογένειες δυτικα της Θεσσαλονικης, σε πεδιαδα μετα τόν Ἀξιό. Ἀνηκε στό τουρκικό δημό ι τ › ι ι σιο, ενω ιο κλιμα δεν ειναι ιδιαιτερα υγιεινο. Γι® αυ ΤΟ λωμἔ δυσκω̃αεἔ ε”Υαα*α®”*α"ννΙααν κ*νἸν®*Ρ0Φω› Οπου εκ*ω”αν μη̨νιμεἔ αα*®Μιες και αΡΧω”αν να καλααερνουν *αη νη· ΜΞ*α *ην απαχωαηανἱ *ων *η̨ν. αααῶν .®”*Ρα*Ξ®μ·α*ων› α*νἸν περωχἠ α*ανων ι ι ι ι , ,
199
Σ
τζορμπατζηδων που ὅρισκονται σε αγραναπαυση και στην υπηρεσια αποκλειστικα της κτηνοτροῷιας τους, αναζητα αθηνα κεῷαλαια, διεκδικει δημοσια
130
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
`
κτὴματα, δὴμιουργει̃ συνεταιρικα παντοπωλεια. Οι ακτὴμονες αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τούς συνεταιρισμούς, διότι ἑπὴρεασμένοι από τα κὴρύγ ματα τὴς γεωκτὴσιας διαόλεπουν σ® αύτούς κατι τό «σατανικό» και ἐπιῷοόο. Ὁ Καραόιδας στὴ μελέτη του ‹ἕΗ περιθαλψις και ό νἐποικισμός τῶν Καυκασιωτῶν προσῷύγων» (Πο λιτική Ἐπιὅεώρὴσις, σελ. 774780) θεωρεῖ ότι ἑ ποικισμός και ὴ πύκνωσὴ τὴς Μακεδονιας δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν χωρις τὴν προὴγούμενὴ ἐπιλυσὴ του̃ αγροτικού ζὴτὴματος. Σημειώνει ότι ὴ γεωκτὴσια, αλλα και οι ντόπιοι μικροκτὴματιες, κολλὴγοι και παρακεντεδες, αντι μετώπισαν ἐχθρικα τούς νεους πλὴθυσμούς.”()μως ό πραγματικός αντιπαλος τῶν νεων και παλαιῶν
πλὴθυσμῶν εἶναι ό «μεγαλοκτὴματιας και μαλι στα ό ακόρεστος αντιπρόσωπος αὐτοῦ, πολλακις δέ και αυτό τό δὴμόσιον››1θ.Ὁ συνεταιρισμός πρότεινε ται και παλι ὡς λύση: ‹ἔΌπου παρουσιασθὴσαν τοιαῦτα ικανα στοιχεια όὕεσις ἐξελιχθὴ ταχύ τατα: συνεπὴχθὴ ευθύς κοινός συνεταιρισμός ἐξαγο ρα̃ς τὴς γὴς, όστις συνενώσας ἑπι τό αὐτό τούς τε ὲντοπιους και τούς πρόσῷυγας, τούς δουλευταδες τὴς ύγρας μπλανας, παρεταξεν αυτούς εις ἔν ἐνιαῖον σιδὴρου̃ν μετωπον, απαιτου̃ντας και τὴν ἑλαττωσιν 16
Όπως προὴγουμ. σελ. 778.
ΣΙ ΙΤΡΟΣ ΚΟΓΤΡΟΥΛΗΣ
Ι 31
του̃ γεωμόρου και τὴν απαλλοτριωσιν... να συναδελ ῷὼσωμεν τούς καλλιεργὴτας τὴς μακεδόνικὴς γὴς, τούς ὲντοπιους και τούς ἔποικους, να τούς όοὴθὴσω μεν εἰς τὴν συνεταιρικὴν όργανωσιν των, ἐξασῷαλι ζοντες κυριως υπερ τῶν ὀργανὼσεων τούτων επαρ κεῖς παστὼσεις παρα τὴ Γεωργικὴ Τραπέζὴ, όπου να εόρισκον στὴριγμα όχι μόνον οι πρόσῷυγες αλλα οι ἐντόπιοι, όλοι αδιακριτως››Π.
Ϊ
Καταλὴγοντας δε ό Καραόιδας προτεινει για τὴν πιλυσὴ του̃ αγροτικού ζὴτὴματος: «αμεσως μεν δια νόμου να ελαττωθὴ τό γεώμορον εις τό ἐλαχιστον δυνατόν όριον' ὴ δε ἐπι ὡρισμένον χρονικόν διαστὴ μα καταόολὴ του να αποτελεσὴ, αὐτὴ μόνὴ, τιτλον κυριότὴτας επι τὴς γὴς” εις τούς κολλὴγους να ανα γνωρισθὴ τό δικαιωμα όπως, κατα τούς ανωτέρω ό ρους, διεκδικὴσουν όχι μόνον Ιθθ ὴ 900 στρέμματα αλλα γενικῶς τριπλασιαν ἔκαστος ἔκτασιν ἑκεινὴς ὴν καλλιεργει σὴμερον. Εις δε τό σύνολον ἑκαστου χωριού, εις τὴν κοινότητα, ὴτις ιδια ν® αποτελεσὴ συνεταιρισμόν γεωργικόν, να δοθὴ ἐπι πλέον τόσον μέρος, καλλιεργὴσιμον και όοσκὴσιμον, ὥστε να δύ ναται να όαστασὴ αὕτη τριπλασιον πλὴόυσμόν με τας ἐν ἐνεργεια μεθόδους καλλιεργειας. Τὴν διανο μὴν τὴς κοινοτικὴς γὴς να δύναται να καμουν εκα στοτε οι κατοικοι αμα ὡς ὴθελον πλὴθυνθὴ. Γενι Η δὉπως προὴγουμ. σελ. ΙΪΎ8779.
139
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Κο1ΝοΤ1ΣΜο›:
κῶς να δοθῆ μεγαλη προσοχὴ είς το κοινοκτητον τοῦτο περιθώριον καί το καλλιεργἠσιμον αλλα προ παντος το ὅοσκἠσιμον, ὥστε να εἶνε αρκετα ευρυχω ρον_ Ποιροολλἠλως προς τὰ νθμοθετγκἀ .ραυ̃ι̃α μέτρα νἀ οργανωίη̨̃η̃γ καλώς γγ Γεωργγκἠ Τράπεζα, ὥσςε νὰ ανταποκριθῆ τελείως είς ὅλας ἐκείνας τας αναγ κας, αῖτινες μοιραίως ὥθουν τους κολλἠγους υπο τὴν πτέρυγα τοῦ αθέλητου μπεη καί του̃ τοκογλυ ῷου καί πλἠρωσις τῶν οποίων εἶνε ἡ λυδία λίθος τῇ; εη̨̃οδὡοεως τῶν πραγμάτων Τῆς Υεωργικῆς 0ἱ_ κονομίοις››18_
Στο οοκη̨̃μοο «Επί Μο γυναΜε¿ω ·ςη.,ἠμα.ως» ςπολιοκή ππιοεώροσις, σελ. 810813), Καραα δας αντιμετωπίζει τίς κινἡσεις «ῷεμινιστριῶν» πού προέρχονται ἀπό Τὴν ὰργόσχθλη καλή κωνω„¿α τῶν Ἀὕηνῶν με ἐπικριτικο τροποἔἶποστηρίςει κατ® αρχάς οτί χοοοωνωωί λόγοι «ἐκρἀῃγσαν ἕως σἠμϋ ρον τον χειρώνακτα καί τὴν γυναίκα είς καταστα σιν δουλείας››1θ. Γενικα θεωρεί ὅτι αγ γυναίκα είναι αναγκαι̃ο να ἐργαζεται καί να παραγει τα μέσα δια ὅίωσἠς της τοσο μέσα στὴν οίκογενεια οσο καί ἐ κτος αὐτῆς, ὅπως ἴγδη ἔκανε ελληνίδα αγρότισσα. Ὁ Καραὅίδας αντιτίθεται στὴν ταύτιση του̃ ιρεμινι σμου̃ μέ τον σοὅιετικο σοσιαλισμό, διοτι ὅλεπει ὅτι
ι
ιοί, Η Οπως προηγουμ σελ 7/9 ιοιοπως πρη̨ηγωμῖ σελ: 840:
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟ]ΤΡΟΥΛΗΣ
με είι̃ν επὥελίὶ "θά
133
ῇι̃ε πεεθεεελίαεγεείὶν κωνίἰ εείαεία
ἀπ®`ίεκΡω”θει̃ κάθε διαθεση ανεεεεαεηε
ἴεαγε
κεί
Ήκῆε· Ἐπίεηε ὰνεεείθεεαε εἶη συγκεευεη αναίἔεἶα στο γυναικειο καί ανδρικο ῷυλο, στονη̨̃γυναικειγο γε γωισμο καί γενικα στον ατομιστικο αναρχισμο ἑος ενδειξη πεεεακμίι̃ε καί ἀπεἶγυνθεεῖηε· Θεεἴεεῖ δε εεε πελλἀ καίεια πΡ®ελ”ίΙΡ·αεα› επωεε Ὁ παίδείεβ μεεα” `ίὰε”'ε®®”η› εἰ εελνεκἠ μ·ὁΡεΡωεη› Ὁ κεζνεειχη εργεξνω” "Β εἰναί ὑπεεάνω Φύλου· Εμγῷεἔεεχα ἶε εενίεεξ: «ςἑλἔ δε μόνον του̃ σπιτιου, αλλα ολες οι δουλειες εινε στενες” ολες ὅμως οί δουλειες, πέραν ενός ορίου κα ταπονἠσεως καί δουλώσειος, ἦν μας ἐπιἔαλλουγν, ο
δινει” είε μιαν ῆιιερ” και ιια̃ε ἑιδννν αν ἔινν νοημα Ύἦἐ ἐλ¬°:υ·?εΡίαἔ εὶ δωωηηε εενεω̃ησίἐ "Ιε εεληθείαε
ταύτης είνε το θεμελιον του ελληνιστικου πολιτι είωυ̃ Τό νἕ ὑπεείι̃ηὕῶμεν γειε την πεἔθαελγεαν *είε ἐργασίας εινε ὕρος ζωῆς και προσωπικης και κοινοο νίχῆε εε, ῆμα̃ε. εἰνε επί πλεεν εεεε ίωεῷωεεωε δε, Ὁ μα̃ε εω̃είι̃ ἀκεὥῶε ἦι̃ ὅαθει̃α Ύνώσεε εευ̃γίῃι̃λανίεμου̃ εῆε εεἴασίαε καί εῶν πλαεμάεε” και εεῦν γνεμῶν *είε Φύεεωε. επείεα εε νὰ δεαεημίσωμεν ων αἶθεω πεεμόν ίεεεε ὰευγκαεεἀεαων Ξἐπενανε" Φξὔν ἶμίων μαε (πλεύ”ε®®› ὑλωωιϋ επε”"ων› ΧωΡαΦίω`ί› εεἴων εεχνηε πλεω”"3α̃Ιε› `ίλωε'ε:ΜὉ€ γεκῷρασειος), οσον καί αν ταυ̃τα είναι ὼραῖα πολυτιμα, τουτο παλιν εἶνε ὕρος ἑλευδερίας καί πολιτισμού δι? ῆμας. “Εαν . ~ .λλ . ε . ι ί ί τις θελη να εμὅαθυνη εις το νοημα της ε ηνικης ν
ΣΠΥΡΟΣ Κ0ι·ΤΡοτΛΗΣ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
134 .
ι ι . . ι ελευδεριας δεον να θεωρηση ταυτην ως ζηλοτυπον τινα υπερὅολην της ανθρωπινης προσωπικότητος ό ι . _ . ι ῷυσεως ι „ χι μονον απεναντι του θειου καιι της και. της κοινωνίας και ἑνός ἑκαστου τῶν όμοιων μας, αλλα και απεναντι τῶν ιδιων ημῶν ἔργων, όσονδηποτε ν
ι ' ' .α Ανα πῶ πο αααιαααααηἔ ααενοἔ γιαι ναι γινω Μ "ΰόν αν°θΡωπ0 νια να γινω ααεναἔ πα”®Ρ®ω”"ι̃α· Α“ , . ς ιι
ν
,
Μ
τ
Στα δοκιμια του̃ Κωνσταντίνου Καραὅιδα παρα κολουθου̃με να παρουσιαζονται με ζωηρό τρόπο όλα τα προὅληματα της νεοελληνικης κοινωνιας. Τό αι τημα της κοινωνικης δικαιοσύνης, ἔντονο και δρα ματικό τόσο στόν αγροτικό χῶρο όσο και στις πό λεις, απαντα̃ται με την κοινοτικησυντροῷικη συσ
·
®
¬
Ἀλλες πνευμφακές παΡ0υαιεἔι *Ι ®”ηΡ·α®ια ανν; .Ο Ντίνος Μαλθυ̃χοῷ Μὴ μελἑιῃγ του «Πολιτικη συνε.¦αω̨ω.μῶν» (Πη̨λμῃχἠ Ἐπη̨̃ὕεώρησγςη̨ σελ η̨̃83
ζει
Όπως προηγουμ. σελ. 812.
°
σκεπτικισμό.
αωμααωαη· Ἡ ἐανιααι̃ αιααἐωαηι ὁ δαἰμαονΰναώς ἐ“ θνωμόα ὁλααλνΰὼνθνααι ααἠ ααλαανικαὶ Ὁμααπαν” δια.”Όμως αποιρευγει να δημιουργησει κλειστα ιδεο λογικα συστηματα και νέες εἰδωλολατριες. Παρα μενει συνεπης στόν σκεπτικισμό του. Ἀλλα και στην αντιθεση του με τη Δύση, στην όποια αντικρό
20
' γαπω παρα πολυ τρν αν·ΘρωπΘ "μα· να νωωγαω α όν ἑ αυτό μου α”"αμ®»α Ε"ιι 0 νωελληνωως ΟΜαα σμύἔ πεΡνα από ααὶ μ·®νωῳα”'®Ρ®α Των ιαεαλαἶικαἶν ·° ~ ~ ›› και στον αξιων των συστηματων στ ·ην «πολυθεια ·
μ_ΞΥαλων»α[
*αν πλέ®ν ἐπααααα αναίπαλα ααα νεοελληνιαμαυ̃· Τα ἴδιο ααα ὁ ΔΡα`ί®ύΡ·νΙἔ› παΡα ααι αεαιαἠ αξωλα γηση του κοινοτισμου̃, της ὅαλκανικης Ὁμοσπονδι ας, την καχυποψία που τόν διεπει πρός τόν ιμπερια λισμό και την κεῷαλαιοκρατια, αποῷευγει τόν ιδεο λογικό μεσσιανισμό και την πνευματικη απολυταρ χια. Γραῷει συγκεκριμενα: «Ἀγαπω πολύ ων αν
αΰωπα
.
ν
ν
13ΰ
Β
586), ἑξειρἀζει πως λόγους πού οι συνεταιρισμοι στην Ἑλλαδα δημιουργουνται με πρωτοὅουλια του κρατους, ἑνῶ οι ιδιώτες απλα παρακολουδου̃ν τη δι αὅικασέα συγκρόῖησἠς ωυς Καμ ἀρχὰς οἱ σωνῃαι ρωμοέ σας δυιῃκές κωνωνγίες δημωυργ0υ̃ν.σαγ ὡς μέ" πη̨λῃικῆς κα¿ οἰκθνῳαῆς ἄμυνας της μικρης ἰδωκ"γοως γεωργικης και αστικης κατόπιν πρωτοόουλιας τῶν σοσιαλιστικών και καθολικῶν κομματων, πρός αντιμετώπιση του̃ όξυτατου αντα Υωνγσγωυ̃ πού πρη̨έρχῃαγ ἀπό Τρ] μεγάλη η̨̃δωκεῃγο¿ α Ψη̃ς ἐγχώριας κα¿ δγεθνυ̃η̨ς ὰΥθρα̃ς Προϋπόθεση υ̃ἰκονομγκῆς ἑπ"υχ¿ας Τῶν Ουνεαιρωμῶν ειναι η ἔψῃμη δγαχεῳιση χω γγ δωικηῃκ¬η ικανότητα των διοικουντων. ΣτηνἙλλαδα ό διεθνης ανταγωνισμός 21
“Όπως προηγουμ. σελ. 894.
Ι3 Θ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
ξιρ:9ῖ;ρι ριΙκ:ἕ;ι±ΞιΖρ;:όλ7ε:)ῖοΘΖτῇ τωωγλὐῷων .Ο Μαλῦυ̃χος, πἀρχει διάθεση
*Ι
|
σἩ›
δπαθατηῇει να υ ωΖόπ ημ·ωυξΥ8ι"α συνε ›
Ταῳωμνῶν· Ἀψῃθἑτως
ιιιιιιι ιι ιιιιαι
ετνι· σε ξιιειιι αν σια του χωριου. Ο Νιαλουι̃ιος υποστΐιῆἴἑει οτι κοι
πιωιιιἔιλιι ρω αια οι Χουν ἔ ει'"®°°®ι κονθμικὰ ἀπῦπλἐσμαω η Ὁμιἔυργια συνεταιρισμών νά γίνῃαἐ μέρ
αἶ ἀπιιιινιιιι ιι ιιπθλλῶν ιιιιιιι ιμιι̃ιιιωιιειι
Ὁ
Ὁ
νοτικη~ εξουσια συνηθως κατει·χ;ετο9απο,τους τζορ
Ε;
Ρη̨̃
λων· ῇ
ι
ατ`#ΙΡἔξὉ
Ὁ
να τους
ω=
μη αναΐκαιων υπαλλη̃·
Στο δοκίμιο «Αι κοινοτητεἐ τ~€ Μακεδ ι και' ἑλληνικὴ δω¿κησις» (Πυ̃λῃι̃χ , Ἐ ἕνιαἐ
εζἴρηῃἔ, σελ. ΘΒΟ83 1, 847θὕθ) ὁ Ντινο Βἔαλ ία ὅτι οι ὲλλΐινικέξ κοινοτ μαινει ςτε € δωχη̨ ἦ επωη δεύἶισε κατά Ὁιιιουθγηῖΐοιν
;0 %Ρατο€. 'Το ο ἑιτοραγυατικοτ στα
θωμανικο δικαιο̃ἐπἑπεψε ἀγνοῶντας Ψν κοωωἠΐωω̨
ὅαια η̨̃ἱ κωνόφηῇΰες ἀνἀπωσἐΞνραι
®Ρ:Υια}
κες5αλοχώρια9 ἐνῶ στά ,ρσιῷλἐἔια
ΕΖΖ
Μἶϋἐ=Βἶ·
Ἑλλι νἶοκαι ρε την ανα Λἔῳιωἦ στα
ιδοικονενειες
κολλἡγων ισ ένεΞε υἔατοτἔτες αὐωνομἰας· ἔχουν πολύ περιοΞωζφ
ιι
ιωιὲιιἐὲιι: ετ:
σκοτοπων και τῆς κοινοτικῆς περιουσια ἐνοι κια' ζουν τις ιδιόκὉως γαῖες πού εἶνἱῃ σι ,Θ Ξ αι̃ω̃αναπαυ
137
ποιρειιὅαινουν “Υια τ`ἦ`ἰειΡ`#Ινικ°ἠ ἑπιλυσκ] τῶν δι αῷορωνξενω εκπροσωπουν συλλογικα τουςῃχωρι κους στνιν τουρκικη διοικη̨ηση. (λι κοινοτικοι αρχον τες εκλἶγονται9δι'α ΰογιἐ απο τους αρ'Χ."ΙΥους των οι κοΥενειων› σε ετησια συνηθως συνελευσν] πη̨ου διε
ιδιοκται ια εσεις των
“Μέ
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
ι
ἕηωη ιπιωεε= Ρικωνι ιιε τ”ἢ
τον ευποετετιτν χω· ιν πιο ιδιοκτησια και πἦισσεια
μ·ἶ'Υαλ|υτεΡη
κεῷαλαιων που στις περισσοτερες περιπτωσεις ε Ηἰόνα̨ς Ύρὴπη̨ςι ἀμύ χρησηἔοπθωυ̃ψτἶ Τθἕθγλυἔμἶἰἀ(Ο οταν η̨̃η εκλογη νεων αρχοντων
νἶη̨ς
των!χωρικων
σης κοἕνοΐηφας, πἶω ὅεἶ ἶ.λΞγ7“?"αν απυ̃ιρωυς Τζἕρ ειχε μπαἶἐηδε€,.Υἶγη̨ν0ς ἶωυ η̨πω Ξιπροἶγμῖατωθηΐε πολυ Θετικα αποτελεσματα Υια το συνολο τΐιἐ κοι
νοἶΐιτἶις.
Η αρπελευυερωση της Μακεδονιας, αντι να ευνἶ ησει τις |κοινοτητες,|σημανε το αοοξο τελος τους, ε νω κατεστησἶ πανισξχυεουεἔ τους τἔοειιπατῖἔηδεε. Σημειωνει δε ο Μαλουχος: «Η ελληνικη διοικησις Ι·ιΓιἶΪΟΗΣιἱ]=τας|κοινοτητας. Ναι. Τας ~κοινοτητας αυταςῖ που απετελεσαν μεχρισημῖερον ζωντας οργα
ιιτιιι ιιτα:ι:ι:τι:ι:α±ιι:ιιτιι::ι5τιιι λ
τ που' εχρῃἶι 'ς Ρ ' ° τουτ αρχαιου και 6 υζαντινου~ πο ιτισμου, μευσαν ως ρυθμισται της οικονομιικης ζωης των Η
°
ιοε
ἔ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
χωριών, που, αν και πολλακις ὁλιγαρχουμεναι, διε τὴρὴσαν παντοτε τας δὴμοκρατικας παραδοσεις, αυ Τἀέ Τάς %Οινό°ϋ'η°ϋαε, πθὐ εἰμπορου̃σαν να καταστου̃ν τα κυτταρα ένος πραγματικου̃ πολιτισμοῦ στὴν Μακεδονιαν, ὴ ἑλληνικὴ διοικὴσις τας ὴγνοὴσεν και τας αγνοει μέχρι σὴμερον... Και έν πρωτοις δι
(Σ_τ.σ.; οι
Θἑκἢσιἐ παΡΞΥνώΘιΦ'Θν ὲνπλῶἐ Ψἦν θεμελιώδη ἀρ· Χἠν ἐπί 'ΰἦἐ ὁπϋίαἐ ἑὕασἴἔθνω αἱ κωνόΐηΐεὼ ΤΘΘΤ9 ἔσώι τόν θἶσμόν ώἦὲ Υενικἦε συνελευοεως τών κα ωἰκων ἐξ ὴε ἀπέρρεεν “ἦ δωἰκησιἐ Τῆἐ %ιΝνό°ι7`η̃°ϋΘ€› και χαθιέΡωϋ'Ξ "ών ὑπό Ψἦἐ 8ωΜη”Νκῆ€ ἀρχἦἐ δω ρισμον τών παρέδρων και συμὅουλων τών κοινοτὴ ”¦ων··· Οἱ Χωμκθί ®”ιι̃μ·εΡ0ν θεωθου̃ν ων πΡόΞδΡ0ν Τιἦἐ κοινοτὴτος και τα μέλὴ του̃ κοινοτικου̃ συμὅουλιου, τα διοριζομενα υπο του̃ νομαρχου υποδιοικὴτου̃, ώς κατι εντελώς ξένον προς αυτους και μαλλον θεω ρου̃ν τὴν έπισὴμον κοινοτὴτα ὡς ὅργανον του Κρα °#Θυ€›
Ἡ
παθἀ ὡς ἐκπροσὡπὴσιν του χωριου των››92. ἐΦαΡΕ#·ο'Υ`ἦ 'ΰου̃ «Νόμου περί Δὴμων και Κοινῦ·
τὴτων» θα διαλυσει και στὴ Μακεδονια τὴ μακραι ωνὴ Νπαραδοσὴ τών κοινοτὴτων. Τα αποτελέσματα θα ειναι τραγικα για τὴν παιδεια και τὴ γεωργικὴ οικονομια. Οι μονοι που θα ἑπωῷελὴθου̃ν απο τὴ νέα κατασταση θα εἶναι οι τζορμπατζὴδες, οι οποιοι ὅέ ὅαια θα προστρέξουν να τὴ στὴριξουν: ‹ἕΕνώ αλλοτε 22
Όπως προὴγουμ. σελ. θ48.
ι
θα
ιεο
ΣΠΥΡΟΣ Κοι·ΤΡοι·ΔΗΣ
τζορμπατζὴδες) εἶχον
ν®
αντιπαλαισουν
κατα τῶν μπέὴδων και τὴς τουρκικὴς κυριαρχίας, οποια ἐνὴργει πολλακις ισοπεδωτικώς απέναντι τών χριστιανών, απὴλλαγὴσαν τωρα τὴς πιέσεως αυτὴς και μετεὅλὴθὴσαν εις κρατου̃σαν ταίξιν, γε νομενοι περισσοτερον μισὴτοι εις τον λαον››23. Χαρα κτὴριστικό εἶναι το γεγονός οτι, ένώ ἐπι Τουρκο κρατιας έτὴσια συνέλευση τῶν κατοικων τὴς κοι
νοτὴτας αποῷασιζε σέ ποιους κτὴνοτρόῷους θα έ κμισθὼνονταν οι γαιες που ὅρισκονταν σέ αγρανα παυσὴ και οι αλλες κοινοτικές γαῖες, τωρα πλέον οι τζορμπατζὴδες οι ιδιοι, για δικο τους ὅῷελος, απο ῷασιζαν γι, αυτές. Ἀποτέλεσμα ὴταν ὅτι γινονταν η̨̃ρημιὲς σε αγροτικές καλλιέργειες και οι χωρικοί ὰρυοονταν πλεον τὴν ἑκμισθωσὴ σέ αὐτὴ; τὴς μυ̃ρ· Φτγς τις γατες. Έτσι, ἐπιπολαιοτὴτα και ανοὴσια του̃ ἐλλα δικου̃ κρατους και ὴ ακριτὴ μεταῷορα δυτικών θε σμών εἶχε ώς αποτέλεσμα τὴν καταστροῷὴ ἑνος γὴ γενους, υγιου̃ς, πραγματικα δὴμοκρατικου̃ θεσμου̃ των κοινοτὴτων, οξυνοντας δραματικα τις συγκρου σεις αναμεσα στον αγροτικό πληθυσμο, αλλα και τα προἔλὴματα τὴς ἑλλὴνικὴς ένδοχὼρας. Ο Κ_ Ά. Στασινόπουλος, στὴ μελέτὴ του ‹ὶΗ έπι μορτος καλλιέργεια ἐν Ἡπειρῳ» (Πολιτικὴ Ἐπιθε 23
Όπως προὴγουμ. σελ. θέιθ.
ΕΘΝΙΣΜ ο›: ΚΑΙ
Μο
ΚΟΙΝΟἩΣΜΟΣ
ώρυεις, σελ. ιεοε1298, 1320Με
σιιανεαεεα εως ατι ιιιἶἐιἶἔΐἕἔἔειἔι .τι ςηαη̃μαιως, Τἡ σχέση ἀνάμεσα στόν Τσιῷλγκἀ ἴἑαἶ στους ἑπιμορτους καλλιεργητές, τις υποχρεώσεις τα δυό μερη ειτε ἐθιμικῶς εἴτε από .υ̃ό μουσουλμανικό δικαιο, τη δυνατότητα να ἐκδιώκουν ηγόχι οι αγροδεσπότες τους ὲπίμορωυς καλΜεργη_ τες από τις περιοχές που καλλιεργου̃ν, καθώς καί τη, νόμιμόῃγςὰ της μὴ πληρωμῆς τους τελευταιους. Ἡ αποψη πού διατυπώνει αγρρλΦΤης δέν εἶναι πλέον δωλοπα̃ρθωως μευ , ι Ι ι ' την γην, αλλα πρθε δυναται μενοἐ να εγκαταλειψη που εχουν
γγ
δέ ἄνωθγ
ΎΞ3
.
ω̃ ηλαἔη ατηρουν
Η
,δεν
ι
®
ι ταυτ ν σεωςηὅχϋῖἕΞζῇρι̃ χρχοῃβδοῖἕἶγἔηετἶγχει ελευθεριαγ ει
κι
Μ
γ
ἶουλη
ἔρωτοἔῖεἑἕἕΰγδδη αλὲουσ ιΟἶ_
ταξασα αποδειξεις περι ἐναντιου εῷῳου ἕένγὶη̨̃ἱΰ έως ρωη̨̃ἶἐ: ζῃαι εἰς ών νόμον» καδες, ενῶ αποτυπώνει τη γενικότερη ιη̨̃πριῃ σ του̃ ἐθιμικου̃ δικαιου στη νεώτερη υρμικἡ ἑπωἔἶι̃ ·ηΡ·'Ι (μἑ ἑξωρεση εέὅαια Τόν Ν. Παψΰαζθπωλο) Οἐχονυ̃ μελέπη Δ εἶναι γγ ΣημανΉκἠ ‹ἐΟ Πόντος από εθνογραῷικης απόψεως; (ῃη̨λγΐγχίι Ἰδπιΰεώρησις, σελ. Βθὔ308, 412410 431432) δι? ότι αναῷερεται στην κατασταση του ίι̃όντου πριζσ ἀ_
πξο τις μεγαλες εθνικές ἐκκαθαρισεις που διέπραξαν οι Νεότουρκοι και ό Κεμαλ. Διακρινει πολλές ἐθνι κες ὁμαδες. ΟιΈλληνες ειναι χριστιανοι Ψ κλωστ ' Μ ι
.
Μι
κοι·ΤΡοτΑΗΣ ,
·
=
9
ΣΠΥΡΟΣ
0
,
„
,
,
Ὁ εοιριυλμαιιι πιω δε ιεπιιιρωιιινιλ πολλα ελληνικα εθιμαηα̨ι Τουρκοι
ομγως
ωἶερὁαῃω? ,Τις ιὁθ00.0 σιιμῷωνα Ψ; Ξρευἶα του Ελ. Ρεκλιου. (λι ἔρμενιοι ασπαζονταιγαλλοι τον κα δολικισμο και αλλοιγειναι μονοῷγυσιτες. Οι Λαζοι δεν εχουν κανενα κοινο με τους Τουρκγους και διακα τεχονται απο αμοιὅαια αισθη̨ηματα μισους και περι ρρονησης. (δι Τεωργιανοι η Ιθηρες στεκονται ῷιλι κα πΡος τους ελληνικους'πληθυσμους,εενω εχγΰρικα αντιμετωπιςουν τοσο τους Αρμενιους οσο και τους Τούρκους. Οι Κιρκασιοι «σεὅονται τόν Σταυρόν τόν όποιον και ἔχουσι συμὅολον, πιστευουσιν εις την Θεοτόκον, ἐπικαλου̃νται τους Ἀποστόλους και τε λου̃σι τελετα̃ε ὁμοιαε πΡός τας Χειστιανικαὼ ἐν ὥ ταυτοχρόνως διασωζουσι και τινας ειδωλολατρικας συνηθειας». Οι ΤαΡταΡοι› τουΰκικό Φυλὼ υπολ0Ύι ζονται σε 200.000. Οι Κου̃ρδογι απόγονοι τῶν αρχαι ων Καρδουχων διαιρου̃νται, σε ἐννια ιρυλες, που κα θεμ ια ΦέΡει τό όνομα του Φυλαρχου και τόν τοπο κα ταγωγης. Ειναι ἔθνος πολεμιστῶόγ γγ γλώσσα τους ειναι μειγμα αραόικῶν και περσικῶνἔἐἔς θρησκεια ἔχουν τόν Μουσουλμανισμό, 100.000, εινριι οι Να στοριανοι, ἐνῶ απροσδιοργιστος αριθμος ειναι Γεζι τες, ουτε μουσουλμανοι ουτεγχριστιανοι, παροτι δια τἕγΡουγ οΡιρ·μενα χριστιανικα εθιμαη Οι Τσιαπνηδες ειναι ορεσιὅια ῷυλη, που κατοικει σε Ζιὕ χωρια ανα μεσα Πλατανων και Τριπόλεως και ασχολουνται με
Μ2
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
τρ λαθρεμπόριο καπνών. Τελος οι Κηζιλμπασηδες ειναι μουσουλμανικη Φυλη, που ἔχει αποδεχθεῖ πολλα χριστιανικά έδινα Ο «ΑἰνΞσι8`ἢμ¬Θ€» (ψευδώνυμο αγνώστου), στό δο Μμω ἶ‹Τἀ ὅμα Τῆς νεωλληναῖι̃ἔ δια*ι0ι1Ο'εω€» (Π0· ὲἶἔ2)ἶ)ἐἶπἔἶ:2ρἔε::,γ Ξῖῖλγ. ΞΩΘα3 1, αθ3, αἴὕ4777
ενανη̨̃ ακριτο μεταπρατικο γερμανικό ιδεαλισμο, την αρχα Μ*Ι'®”κΞψη› Τόν δυτικό πολιτισμό γενικότερα. Ση μειωνει ότι τό ἐνδιαιρέρον της ελληνικης κοινωνιας δεν ειναι το αναγκαι̃ο για τα τεκταινόμενα στη Δυ ευ ση: Ξνωγστα σχολεια δεν διδασκεται ἑπαρκῶς Ροἶπη̨αἴκη ιστορια. Παρατηρεῖ δὲ: ‹ἑΗ οδός την οποιαν θα αζ®λ®®θ”ιΙσ”Π ἑλλΐὶνικἠ διανόησις εἶναι ὡρισμέ νη· Βἰναι ἐκεινη ιι ὁποία θὰ μα̃ἔ ΦἑΡ”Π πρόἐ τόν συγ· ΧΡ®νω”μ~0ν εἰς πὰσαε τὰε ἑκδη̃λὡσεις της πνευματι κῆἐ ἶω`ἦ9› πΡὁ€ την δημιουργιαν ανωτέρου ὅιου και ανωτέρου, πολιτισμου̃››Μ, ἐνῶ αλλου ἑκστασιαζεται αιι̃θ *γη ἄιναμη ἀπωκωμθυ̃ Ύῶν ἈΥ'Υλων και άνοιξη·
θαωμαομέ
ΐει
Ήἐ ῖϋνευμαΐιχέἐ πθθϋπϋθέσειε της.Ἡ πνοη που καταγραιρεται σ® αυτό τό κειμενο σαιρῶς αντικειται πΡ®ἔ "σκ ἴξωλ0Υ`ἠΦ'Θι€ Ψἦε συντακτικης ομαδας της ἔι̃ὐλιῖικηε Ἐπιὕεωρἠσεωἐ Δείχνει ομως σαῷῶς την Ξπικραῖηση Τεαλυῷωνίας και ἀνεκΐικότηΐαε πΘὐε ο· πωανὅηποῖε απη̨ψη· Μ”Οπως προηγουμ. σελ. 430.
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
Ι43
Ὁ Ἀριστ. Νεόῷυτος, στη μελέτη ‹ἱΗ περι του τουρκικου̃ ζητηματος πλανη της συνεννοησεως» (Πολιτική τπιόεώρησιε, σελ. εινιτε, 461463, αἶθ480), παρουσιαζει τους λόγους για τους οποι ἐπιλυση του̃ ους θεωρειται ἑπισῷαλης και αδικη συμῷεροντα τα όαση με Ἀσιας, Μ. προοληματος, τἢε τουεκικηε ιἑλυνουσγαε ταἔηε. Ισχυριζεται οτι το Οδωμανικο Κρατος δεν ειναι παρα τό Βυζαντινό Κρατος με όλες τις ντόπιες ερυ λες, στις οποιες προστέθηκαν οι τουρανικης κατα γωγης Του̃ρκοι, οι οποιοι με τη δια ἐπιὅληδηκαν στους υπόλοιπους.°Η οικονομικη και πολιτικη ἐξου σια συγκεντρώνεται σε μια μικρη μεριδα, που απαρ τιζεται από ανώτερους υπαλληλους και στρατιωτι κους, τόν ανώτερο κληρο και τους κατα τόπους μπε ηδες.”Η μέγιστη πλειοψηῷια τῶν Τουρκων μοιρολα τρικα υποτασσεται και αποδέχεται την κοινωνικη τους ἐξουδενωση. Τό κομιτατο τῶν Νεότουρκων ‹ἔΕ νωση Πρόοδος» και οι κεμαλιστες ἐξεῷρασαν πο λιτικα τα συμῷεροντα της παρασιτικης αρχουσας ταξης, που οαθυτατα ανησυχησε από την πολιτικη του̃ ἈοδουλΧαμιτ. Ἀκολουθησε δε τακτικη εθνικι στικη παντουρκικη παντουρανικη κυνηγώντας οχι μόνον τους χριστιανικους πληθυσμους (Ἀρμε νιους Ἱἶιλληνες), αλλα και τους μουσουλμανους μη Τουρκους. Γενικα ο συγγραῷεας δεωρεῖ ότι οι Τουρ κοι εἶναι μια πολυ μικρη πληδυσμιακη ομαδα, που
ΙΜ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
με τη όια ἐπιόληθηκε σ® όλες τις αλλες ἐθνότητες. Οι στατιστικές, πού σπανια γινονταν, μποροῦν να τεκμηριώσουν σέ καποιο όαθμό τόν ισχυρισμό αύτό.
Ο Β Λονκαρα̃ς, στη μελεεη «Ανατολη και Δο σις» (Πολιτικη Ἑπιθεώρησις, σελ. 509ὔιἰ, ὕθἀ όἔθ), όρμώμενος από την πρόθεση της καθολικης έκκλησιας να χρησιμοποιησει ἴδια αποκλειη̨·"κά τόν ναό της Ἀγιας Σοῷιας, θεωρεῖ ότι Δύση ειναι κατακτητικη, ένῶ ό χριστιανισμός της ἐπικαλό πτει την ἔμερυτη ιμπεριαλιστικη της διαθεση. Συ νηθως τη θρησκευτικη έπικυριαρχια ακολουθει κα τα πόδας η πολιτικη και οικονομικη. Ὁ συγγραόὲας αποόλέπει στην ενότητα τῶν λαῶν της όρθόδοξης Ἀνατολης και ισχυρίζεται ότι «οι πλειστοι τῶν Νε ότουρκων, σπουδασαντες έν Ευρώπη, εἶδον πώς σκέ πτονται και τι ἔνστικτα ἔχουν οι Εύρωπαῖοι, ποιόν σωόινιστικόν πνεύμα τούς εμπνέει, και τι μέσα με ταχειριςονται πρός έξόντωσιν τῶν ύπ° αὐτούς αλλο γενῶν λαῶν. Προσεπαθησαν λοιπόν να τούς απομι μηθου̃ν, καταδιώκοντες και σεραζοντες τούς Ἀρμέ νιονε και Ἑλληνας››%. Ο Λ. Κανονιδης, στό αρθρο «Αι δημοκραιη̨̃αι ωυ̃ Ἀντικαυκασου και ό Μουσταῷα Κεμαλ» (Πολιτικη Ἑπιθεώρησις, σελ. 7097Π), θεωρεῖ ὡς γεγονός θε τικό τη δημιουργια τῶν αύτονόμων σοόιετικῶν δη 25
Όπως πρυ̃ηγη̨υμγ σεχ 524'
α
145
μοκρατιῶν της Ἀρμενιας και της Γεωργιας. Πιστεύ ει ιό" Οἱ δὉμ0%Ρα”ῖίε€ Θώπέἐ θὰ ὰπαῃἠσων ἀπό Τόν Κεμαλ τις περιερέρειες του̃ Καρς και Ἀλεἔανδρουπό λεως (Ἀρμενια) και Ἀρταχαν και Ἀρτόιν (Γεωργια), πού μέ τη όια τῶν όπλων κατέχει. Ἡ Σοόιετικη Ρωσσια θα κατανοησει δέ τόν ιμπεριαλιστικό χαρα κτηρα του̃ κεμαλισμου̃. Χαρακτηριστικα δέ σημειώ νει: ‹ἕΟ εντοπισμός τού ἐλληνοτουρκικου πολέμου ἐ ξαγνιζει τόν αγῶνα της ῷυλης, τόν αποπλύνει από καθε ιμπεριαλιστικόν όιγος και τόν παρουσιαζει πα λιν εις τούς λαούς μέ όλην την απελευθερωτικην
και τόν ἐκπολιτιστικόν του ῷωτοστέῷα Διότι όλιγοι δέν ἦσαν εκεινοι, οι όποιοι μετα
του αἴγλην νον.
δυσπιστιας απέόλεψαν εις τόν αγῶνα μας διαόλέ ποντες εις αύτόν τασιν πρός ἐξυπηρέτησιν αλ λθΐριων συμῷευ̃όνΐων και ὀνομὰσανΐεἐ Ύϋύἐ σΐραΐι· ὡτας μας μισθοῷόρους της Ἀνταντ.Ἡ νέα τροπη τῶν πραγματων εύτυχῶς δύναται να διαλύση τας ὑπό νοιας όλων και θα ητο μαλιστα ἔργον πολιτικης ῷρονησεως, αν η ελληνικη κυόέρνησις ἐῷρόντιζε να εκόη αμεσως εις εποεην με το Σιειει, εικριεῶε ση μερον όπότε όλα σχεδόν τα εύρωπαικα κρατη σπεύ δουν να συναψουν συμῷωνιας μετα της κυόερνησεως της Μόσχας. Δια του̃ τρόπου τούτου εύχερῶς θα τη δύνατο ηἙλλας να διαῷωτιση την σημερινη ρωσσι κην κυόέρνησιν και την ρωσσικην κοινην γνώμην περι τῶν πραγματικῶν προθέσεων του̃Ἑλληνισμού
Μθ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
ΣΠΥΡΟΣ Κ ΟΤΤΡΟἘ ΛΗΣ _
ἐν Ἀνατολη
καί περί τῶν ίερῶν δικαιωματων του. Ἀς μη λησμονῶμεν ὅτι ἔχομεν είς ὅαρος μας απε ναντι του̃ ρωσσικου̃ λαου μίαν ἐγκληματικην απο πειραν προς καταπνιξιν της ελευθερίας του, εἰς την οποία αῷεθη να παρασυρθη το καταλυθέν την ἰην Νοεμὅρίου καθεστώς, δια πρώτη ῷοραν καθ® ὅλον το μακραίωνο διαστημα της ελληνικης ιστορίας κηλι δῶσαν τα ελληνικα ὅπλα››26. Ὁ Κανονίδης, στο αρθρο του ‹ἕΟ χαρακτηρ του̃ κεμαλικου̃ κινηματος››27, αναιρέρει ὅτι μια μεγαλη ἐπανασταση «είς ὅαθος καί είς ἔκτασιν παρακολου θει̃ σημερον η ανθρωποτης διεξαγομένην εἰς την χώραν του Τολστόι καίτου̃ Ντοστογιέι:ρσκι››.Τέτοια ὅμως χαρακτηριστικα δεν ανιχνεύει στο κεμαλικο κίνημα, το ὁποῖο ἔχει στοιχεία παντουρκικα καί α ποτυπώνει πολιτικα τίς ανησυχίες της ἄρχουσας τουρκικης ταξης για το μέλλον της στη Μικρα Ἀ σία. Ουσιαστικες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ο κε μαλισμος δεν πραγματοποίησε, ἑνῶ περισσοτερο έ καταπίεσε τον λαο της Τουρκίας, στη δουλοπρέπεια του̃ οποίου τελικώς στηρίχθηκε. Ἡ πολιτικη του ε ξυπηρετησε πληρως την πολιτικη της Ἀγγλίας Ἱ ταλίας. Ὁ Κανονίδης επανέρχεται με το αρθρο του ‹ἰΕπί ι
26 27
Ὁπως πΘοηΥουμ. σελ. 711. Όπως πεεοτοιιε. σελ 731νεο.
Ι ί17
της ἐπαναληψεωε Τῶν σχέσεωἶ Τῆς Βδλαδυ̃ς πμἶ τα Ρωσσικα Σοὅιετ» (Πολιτικη Εἶ7ι°ι9ΞωΡηῃς>|®Ξε Ύ43Ύαὔ). Καταδικαζει καί παλι τη ἔεηἴἔελρωἐη εκῖ στρατεία στη Σοὅιετικη Ρωσσια. Πιστευει δε'ο7τι θα πρέπει να υπαρξει αμεσΐὶ πΰωεγἴωη των δω
·
Χ
Ἡ Σοὅιετικη Ρωσσία ξεπέρασε τον πανολοὥω'μ·®› εἶ νῶ θετικα αντιμετώπισε το ἑλληναἶαἴΰημἶα
τι
α
ε
την απελευθέρωση 'ῇὶἐ Δυπικῆἔ Μικἔαἶ Αωαῷ Γ πη̨στηριζει ὅτι θά πρέπει νὰ ἐἔ”ηΎηθ0υ:* α7αλυΉκοἶ τερα οί ελληνικές θεσεις καί να ληιρθειμεριμνα Υιἶ τους Έλληνες που διαἔιοῦν στα ορια του σοὅιετικου κρατους. 8 λ , Σε διακηρυἔη πού υπσἴραἶεἶαθ απ? Ου ειπες καί διαννοουμενους (Πολιτικη Επιρθεωρησιεἶ σελ
Ἀριστ. Βαλαωρἰῇὶῶ Ο ,Αλ Βἶω̨ξὅεμΰσος, ο Κώστας Βα̃ρναλὉ§› ὁ Φίλ· Δθοἕγωμηςε 9 Αρωἶθς Καμπανης, ο Νϋωε ΚαΡὅη̨ύ`ίὉ§› Ὁ Κοΐλλῳἶη ΠαρΞ~ν° 6 Φώτος Πολίτηει ὁ Δἀμπῳἔ Πῦθῳθαςζ 0 Δοεωἶσἕ Ρου̃ῷος, ο Μοψἰνθἑ Σι”Υ0υ̃Ρ®ἔ± ὁ Δ· ΣΨιλιαω̨ς' 0 Α ΣουλιώτηςΝικολα”ίδ°η€› ὁ Κ· Τσ”α?\8αΡηῖ› ®εΓ· Χαμ” τακης, ζητείται Ἱἦ ἐΦαΡΡ·0Ύἠ *ης Ξξἴεωυς υποχρεῖὶὥ τικης εκπαίδευσης, ἦ ἐἔὐψωση Ήἰἔ πνεἢμἔρῃχ ης καί υλικης θεσης τῶν εκπαιδευτικών και η διδα· σκαλίοι της δημΨῃκἦἐ Ύλὡσσας· .Η Πη̨λῃη̨κἠ Ἐπιθεώρησις καταγραιρει την πα ι ' δευτε ΡὉ δεκαετία του̃ είκοστοῦ αἰῶ ρουσια της την ΘΟΟ), οπως ὁ
νου
μία ἐποχὴ ἰδιαῇεεα ι̃ῳίσῳιη γώ" ”ὼ/Ελληνωμό”
Με
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
Τοτε συγκροτηθηκε το ἑλλαδικο κρατος στα ἐδαῷι ,ι . . , Οθία ΐῖθϋ
Οθυν
.
ί
ι
α
ανἄΐί ί ι χ Ι μ χε ημερι, χι ρε «ημ ς μεταοολες. Την περιοδο αυτη θα αναςωπυρω θο υν οί οαλκανικοί ἐθνικισμοί οί Νεότουρκοι θα ς θέσουν τίς οασεις ενος «έθνικα καθαρου» κρατους, δ ιου ωντα τί π οϋποθέσει ια τον διω ο Ὁμ ελληνικων Ργ ες ςν Ρ ς Υ ε Ϊμν των και χριστιανικων πληθυσμων απο . ι . , Τ *Ι Μίκ α Ασία. Ρ Ὁ κυκλος της Ἐπιθεωρησεως θα αναῷερθεῖ σ® ο λα τα προὅληματα τους Νέου ἙλληνισμουΝ μέ τίμιο καί σοοαρο τροπο. Παροτι τοποθετειτο στον μοναρ ς χικο καί αντιὅενιζελικο χωρο, μέ διαθεση ριζοσπα ι . ι . . ι ι Ο"ΐ ικη, θα διατυπωσει θεσεις πουι τον ῷερνουν κοντα στίς δυνα εις που ο α ατίςονταν τα ετεξέλιξ τ ς εμ κοινωνίας. ιρ μ η Ὁ ελληνικης Κυριαρχικηι ηειναι η πνευμα τικη παρουσία του̃ Ίωνα Δραγουμη καί του Κων σταντίνου Καραοίδα. Συνεχίζοντας την παραδοση του πολυεθνικου̃ ουζαντινου̃ κρατους καί της οαλ κανικης ίσοπολιτείας του̃ Ρηγα Φερραίου, προτεί ΕΟ'
Ξ
Ο'
Ξ
ω ιζ
Ο”
9
Ν
9
ν
Ε
νουν
τη δημιουργία της οαλκανικηςὉμοσπονδίας.Ὁ
Δραγούμης, θιασώτης της δημοτικης παραδοσης, πα ρασκηνιακα συμὅουλευει τον Έλ. Βενιζέλο καί ἐ ρωτοτροπεῖ μέ καθε ίδέα αποπειρα κοινωνικης α νακαίνισης.Ὁ ίδιος καί αλλοι αρθρογραοοι της Πο λιτικῆς Ἐπιθεωρησεως θα αντιμετωπίσουν θετικα
την ΌκτωοριανηἙπανασταση. Τοσο ο Δραγούμης οσο
Χ ωιια̨.
καί
ο
Καραὅίδας θα στα
.
γ
.Λ ΗΣ
.
Ιαθ
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΙΤΡΟΪ
θου̃ν ίδιαίτεοα `
τ
κριτικα στην ἐνσωματωση του̃ ελλα Ν στου υθ ου τ°ς δυτικ ς κοινωνί ς Ρ μ ς ,
γ
δικοί) κραπη̨υς η η ας Θα αντλησουν δέ τα στοιχεια του̃ κοινωνικου Ν
.δω "ως δραμαως απη̨ Ή] Υηγενη κωνωικη παρα η καί τίς οίκονομικές συντροῷιες τῶν Αμπελακιων ., . ι ς και τ`ς μετείχαν στα η Υδρας οπου οι εργαζομενοι , ~ . κέρδη καί στη διεύθυνση τῶν οικονομικων μοναδων. ' Διαὅαζονπας τ·'ν Πολιτικ ί Ἐπιθεώ σιν στο τέ °
|
,
,
Η
Ι
.
®
η
'”
72 ι · °~ ου εθααπο χωρίς να εμῷορ ι Τὰ πω) Τῶν συγγραῷεων της, προσπαθωντας να η δου̃ ε το ίστορικο γίγνεσθαι απο αποσταση, κατα μ” , , .. ι ~ λ Ὁί γουμε στο συμπέρασμα οτι η. συναντηση του εθνι Ι ~ κοινοτισ ο υπ ξε ία ονι πνευ α σμοίί με ων, ί ἑλ ι ηρ .ι μ Υ "χα στιγμη που. εν ιαῷερει αμεσα τοινμὲηπ ρ ωωιῖω ζ , _ . . ληπτο και ψυχραιμο μελετητη των διαστασεων που | , ι . ἔλαὅε ο νεοελληνισμος κατα την πορεια της συγ
λθς
~
"Ο
3
”
ΞΜΟΟτου αίωναἦ
Β
χροτησηθ ωυ'
›
5
150
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
ΠΗΓΗ: ΓΙΞΝΝΑΔΕΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΘΒΩΡΗΣΙΣ» Έτος Α', ἀριθμ.. 9 Έτος
Β”, ἀρ. '?Ο,
1910ΙΙ Κων
ΠΖ:Ιἔἑ‹ῖΞωἑἶλῖη̨̃ἐ·Ξ›ἱ7Ιἱ?ὰρ. Ι Έπος Β, ἀριθμ.. 191617 Αυῆναι, Ρ371ε.
Περίοδος Ρ, ”Ε·το; ΑΙ, ἀρ. Ρ37Ξὕ. Περίοδος Δ”, ”ΙἰΡτος ΑΒ ἀρ. Ι Ζιθ
Ἀθῆναι, Ρἔῃὅθὕ.
Γ·
εοἦἶωνοῃῃκός ἶυνΞΡΥ0Μισὲμ:ἕ€
Ύὔ
και ‹› Κωνσ·=αν·=Με
1ὕἰ, Ιθἔθ2] Ἀθῆναι,
Ἱἰτος
Β, ἀρ. 94,
Ιθἀὔ
ῖ
Κα”
Ι
Μ
Τι σταμάτησε αὐτά τά κινηματα ψυχης
πού άξιώδηκε καπάκωσε Ποιός κι ἔιρτασαν ὡς τίς κοινότητες; μπορου̃σε που μιά τέτοιου εἴδους άρετη, μιά μέρα νά μα̃ς οδηγησει σ' ἕνα ιδιότυπο, κομμένο στά μέτρα της χώρας πολίτευμα; Όπου τό κοινοτικό τῶν άριστων; κεινο μέ συμπίπτει νά αἴσὕημα άλλά δέν τη μαντεύουμε που Τι/ ἔγι νε η Φύση που άκου̃με άέρας Ὁ ὅλέπουμε; εἱσπνέουμε; τόν άλλά δέν
°ο.·Ελιεηε1
κοινότητα δεν ὑπηρξε μια συσσωματωση ὰ διάῷορη γιά τό ματι τῶν ερευνητών. Ἀπό νωρις διαπιστώθηκε, ότι η ἐξεταση της θα ἔθετε κρίσιμα προὅληματα και θα ἀποκάλυπτε οὐ σιὼδεις πτυχές της νεοελληνικότητας.
Ι
Ὁ.Ἑλὐτης, Τά δημόσια και τά ιδιωτικά, ἐκδ.”Ικαρος Ιθθθ.
σελ. Ἑθ.
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ κοιΝοΤιΣΜοΣ
Ι5ι
ιιιιἶιἶιιξθιἶιιἶῖιζ”εῖ,ἴ7ζ”°ἔζξ°ξω”9εωἰ®η"?
προσδωρίσω̨ηκε
και
σε
°ἶ°ι σε δ1ὲ°°®° αλλες
ῆῖἴίενἑαἶο ¿Ριἰγια€›
σταθερούς γεωοιοκονομι̃ἶιόύῖ
Οπῖπιχζοιωοΐιῖεω
Δεῖγμα τῶν ποικιλλων απόψε ων που'δ ιατυπωθηκαν Ϊ Ρ ιΥ ςο ειναι ἶζαιγη συνδεσἢ τη; μέ την οργανωση της οικο ,ἐθμικης ἑωηιἐ κατα την εποχη του̃ Βυζαντιου. πιπροσθετως υποστηριχθηκε οτι κοινότητα απο τελεσε μορῷη κοινωνικης οργανωσης, πού όινθησε στα Βαλκανια υπό διαῷορες μορῷές και γενικοτερα
στὴν όρθόδοξη ανατολη (Ρωσια, παρευξεινιε; χῶ ἔεῷ' Φαίνῃαι νά ὑπάιιχει μιὰ Υενικη συμῷωνια, οτι ἶι 8ημ·α®'έα Έἦἐ κωνόφῆΐαἐ ἀρχΐζει να ὑποχωρει αμεσως μετα τη συγκρότηση του νεοελληνικού κρα ἐωβ ΧΜΈΟ Τἑα̃ος βῇιἔ κυὅερνὴσεως Καποδιστρια. Τα πλα̨ωἔγα μιαἐ απαωιόδόἕης έκδοχης, κοινο τητα δεν έχει πλεον θέση σε μια διαρκῶς ἐκ πχνιβευῦμενη κοινωνια και αναγκαστικα θα ακο λουθησει Τὴν ιωιθα ωυ̃ δωῳχῶέ συρρικνούμενου γε ωξι̃ιιἶωυ̃ τομεα. Ἀντιθετα, κατα αλλες εκτιμησεις, ἔα ση̨υγχρονα πληροῷοριακα δικτυα και η αλματώ γης αναπτυξη των μεσων συγκοινωνιας, εύνοου̃ν την αποκεντρωμενη οργανωση του̃ πολιτικου και κοι
νωἔκοἑὅιοἐγ α
°
ι
ε
~
ι
·
155
ΐιἶἶἶιἶἦζἶἶἶἔιζξἐῖ ωςΣω "ει εἴ” χῷ” ἶἱἶῖἔδωἔιἔ αρἔἔ με ὑπἕἑε κεε ουτοπιες». ῖτοέσαἴωῖέιλι̃εΐἕούργη̨̃ες διιοιαιητικές και παραγωγι λιστικό 9 θεσ μ ό Θ δ·ημ· ιού ” 'Ρ Γηγενης ·' αντικαπιτα κεε. γημα έν πολλοι; γεωοικονομικῶν παραγόν:ϋω̨ν› Ξι ναι αναγκαια σε καθε σταδιο της τεχνικηε Θἔελιἔἢἐ και κλειδι για την κατανόηση του̃ νεοελληνισμου. Ὁ Κ. Καραοιδας ορισκει έναν αναπαντεχο σύμμα χο σε ορισμένα κειμενα του̃ Κ. Μαρξ, τα οποια ξε ῷεύγουν από τόν νομοτελειακό ἐξελικτισμό πού δια κρινει τόν οασικο πυρηνα της σκέψηἐ ωυ Σὲ δυό ἐ πιστολές του, ο Κ. Μαρξ, το 1877, «Πρόε Τόν Μἢιατ ηλόῷσκι» και, τό 1881, «Πρός τη Βέρα Ζασούλιτς», τασσεται με οσουἐ ΟΤἠ Ρωσία «σ”¦η,ζ=ω”'ΜΡ”"ὶἶα της συνεργατικηἐ ΝὰΥθωῃκῖὶἔ κθινοἦηἴαἔ ὅλϋ πουν τον σπόρο για εκεινο πού θα ονομαζαμε ση μερα "μη καπιταλιστικη αναπτυξη” προμηνύόνταε τον κομμουνισμό››.2 Σύμῷωνα με τον Μαρξ, η κοινότητα «μπόρεῖ νά χρησιμεύσει για την αναγέννηση της Ρωσιαἔ», δη λαδη για την οικοδόμηση μιας κομμουνιστικης κοι νωνιας, αποῷεύγοντα; τού; «ανταγωνισμούς», τίέ «κριοεις››, τις «συγκρούσεις» και τις «καταστρο , „.. τ » Ἐην οτι ἔναἕῃυξη Φεῷἶ ποια σῃμαδεψαν .ἶουιχαπινα̨ λ ἐ η κοινο .ικη μορῷη ει σμόυ στη Δυση, δεδομενου ν
Τι] νωελινηῖ νικἠ κοινοῖηἶἕἶἕροικἔη̨̃νσε η ἶνδελεχως του μετατοπιστηκε απο μια εἔαντλητικη και έπιτυχη συλλογη πρωωγε νους ύλικου̃ στιν αναδεξ ` ' ι ι , , η ι η της κωνοιῃῃας σε μια «πραγμα Τ ικη· ουτοπια», προορισμενη να συγκρου =
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
×
_
3
·
, , Ι ΒἘ Μ πα λ ιμπ αρ Η ριλοσορια του Μαρξ, Εκδ. Νησόὼ Ἀθἡνα 19%. Με_¦:Επιγ;'Ἀρ.ης Σ„,ωΜα„„ῦ9(,Ξλ_ 1μι .
γ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝ
Ι56
ΟΤΙΣΜΟΣ
ναι σύγχρονη (ὕρος στον οποιο ο Μα ρξ επανερχεται Ι _| ι . ι . , , με επιμονη) με τις πιο αναπτυγμενες μορῷες .σῆς καπιταλισ"κῆς παραγωγης .ής ,σελ νικές Τ, ὁπα̃ 3 ας ιιΜεει να εανειυνει απο ἔον πε ιοιοκι ης °
γ
5
ωχ;
πα
Ρ
«χω_
`
Ειναι ὅἑὅαιο ὅτι ἄν οι Σοὅιετικοι εἶχαν ἑπιλέξει να σεὅαστου̃ν την κοινοτικη παράδοση θὰ Ξω̨̃αν ἐν ω̨ελῶς δγαῷ0ρΞ."κ.ἠ ἐξέλιξη ΐῶν κων03Ἡῶ`:ἰΤω
ς”, ι δέν ἀνΉ,ρ¿θΞ„ραι ἀπα ραιτητα στην ιώνε ὅπως υπαρξη ισχυρης κενερικῆς ἀρχὴ; ται απο το γεγονος της παρουσιοις Της καΐἑἶἶιῇ ὅυ ζαντινη και ὀθωμανικη κυριαρχη̨̃α Θἀ ἀνα Ενα Η
Ἡ κοινόεῃῃα
ἐνδεχομενως απο τον Καραὅιδα ναἐ νεύσμἐγ Τιιε κοινοτητα, ὡς αποτοκο της απουο·¿αΞ:η0ρεσΈα"ι̃ν κου ηθους που η δοαστικη του παρουσιη̨̃ι σε ῶ Ξ της Δύσης ευνοησε την υπολογιστικη 6 ἀνωἔ Εθἐ ἕι̃ιου και την ἀτομικη συσσώρευση πλουἶτι̃υ Μιδι τε "γα ὀπςγκιἠ, πω ἑκκῃα̃ ὅἑεαια ἀπό Έως” θὅλῇ η, μ„α"σγωὐς ιωυ̃ Μ ννθϋθι. ἀλλά καί μέ Ψ' σωῖδ ἄλλων αιτιοτητων, ὅπως του γΞγ0νό”ςηὕΉ σςἕνμὲη θωμανικη κυριαρχια η γη Θεωρεῖω 6." άν: κε Ζτόν ων Σευλπάνθ Θεό κα¿ σςύν γἠωο ὲκπρόσωπό καί Μέ δααίω ἐθιμωωυ̃ Μυ̃ την ἰσα̃ῃμη ἀπω̃ηἠ ρωμαικου δικαιου, μπορει να εξηγησει την μακρά ἀ_ Κ
αὐθεν δυτικης ἐκδοχης της κεῷαλαωχ Εἑγἠας ποὺ
πωσ¿α ἀπό ,ρἠν νωελλ_ηνΜἠ
τικα 3
Οπωε προηγουμενα, σελ. 176.
κωνωνέα
Ρ
”
157
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
ι
ι ι . σ ε ι ενε ς παα ονοσυ Ύ κεκ ῆμ· Ρ, Ύ ω ικε Θ ,Χε οι που αυτο σαν ηθος συγκεκριμενο και σεις αλλα τον δεὐταεὰ μας περιέγραψε ὁ νν Θνινϋευ στό ἔργο Ὁ Ἀστός και την πεισματικη έμμονη της στην
ι
σ ημ· αινειο |”Χ. ι ..
Ι
Ξ!
5
Ρ
5
Ρ
~
Ρ
η σε απωυχημενες εκὅθχες ωυ Μωνοἦῖϋ κωνωηΐα κου συνεργατισμου. Ο Καραὅιδας δεν γοητευτηκε α πο την σκέψη του Μ. ννεϋετ. Ἀπεδωσε την κοινοτη που κληρονομου̃νται στόν τα σέ ἕνα συνολο αξιῶν .ι . . . 8 ι ι λκ ηνισμο κατευ ειαν απο το αρχαιο αστυ κα νεοε θώς και σε αναλλοιωτους γεωοικονομικους παρα : Ϊ ι Υοντες. Το εργο του ειναι εκτενεστατο. Περιλαμἔα νει δημοσιευσεις σε περιοδικα που ἐκδιδονταν ανα μεσα στο 1920ΙΘΒΟ, ὅπως στην Πολιτικη Ἑπιθεώ Κοινότητα του Ν. ΡΥΝΏ Τοῦ Ί. Δραγουμη και στην Α Μαλουχου και εργα οπως Η κοινοτικη πολιτεια,καί Γεωωχη̨νη̨μία Ύμνω, ἴρατικα, Μακεδονγχη̨γι κοινοτισμὐῶ Εὐρωπόῶ Ἡμακεδονοσλαὅικἡ άι̃ῆυ̃οτι ἡ κή κοινοτης, Ἡ Δημοκρατία κα¿ Αὐτοδιοίχησις ἐν Ἑλλαδι, Σοσιαλισμός καί Ιζοινοτισμος, Ἡ τοπικη αὐτοδωίχησις καί 6 ἐπιχώριος ἐν Ἑλλαδι οικονομι κος ρεζιοναλισμος οικονομικαγι, κοινωνικη καί του̃ κοινοτισμοο ἐπί του̃ οὐσι πολιτικαι' ὲραργαογαι ι . Ε ι ι .. αστικου| περιεχομενου της δη̨μοκρατιας εν ~λλαδι| Παρα τον ιδιαιτερα προσωπικο τροπο `ίΡαῷη€ και τις ἐπιμερους πιθανές ἐνστασεις, το ἔργο του Κ. Κα ραὅιδα περιέχει ανεκτιμητο πληθος πρωτογενών παρατηρησεων και σκέψεων. Πριν προχωρησουμε στο ἔργο του Κ. Καραὅιδα ιδιαιτερα δε στο πιο δομημένο ἑννοιακα, την Κοι νο 3
ο
οκ
>
π
οι
αν
ε
›
κ
κ
ε
εΘΝυ:ΜοΣ ΚΑΙ ΚοτΝοΤυ:ΜοΣ
158
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
τικη πολιτεία,
ρέῖ κατευθείαν απογονο της αρχαίας πόλης κατα το παραδειγμα του Παπαρρηγοπουλου. Διαπιστὼνει ἰσ ν| αλλα συνε ε” πα ια ἄλλοτέ ἔντον 7; αλλοτε ι ι ι .. ουσια τ απο τον α αικο κοσ ο ως τ ν. ὅυζαντιν . ί ης Ρ μακεδϋνϋα̃η δυναστεία Καθωἐ επω'ΥΙμαυίεϋ «Δια έ ει ὅεὅαίω οὔτε δυνα εθα να τό ὰ ν· θὡ εν ὅ ι μ 2 Ρ
θα κανουμε έναν απαραίτητο σταθ εξαιρετικα πυκνο καί ἐνδιαῷερον δοκίμιο τοϋ Νικολαου Μοσ οὅακ Το έν Ἑλλάὅι Δ· οσιον Δι ) ί καιον επι Τουρκοκ ατιας 4 οπου · ενδελε ·” η Μ; μ ε ε ° ι τη του κοινοτισμουι εναρμονίςεται σέ καποιο ὅαθμο μο στο
:
ς
ε
νεἶές. με ®ΡΥανω'Ήκέ€ ἑ .. › ι Ο Μοσχοὅακ ς ξεκινα έ :·
λ”ΜὉ€›
»
±
±
»
υ
πε ι
·”
Ρ
τι
έν Ἑλλαδι σ εδον ουδέποτε ὲπαυσεν υπα ~Α»ουσα χ ουτως η αλλως κοινοτικη τις αυτοδιοικησις, αλλ® ῖττον είναι αλ Ὁ θές 9' ὅτι δυνατον να υπα ε σει ου'Χ Τὶ α θεσ μ ών ἑπακολουθουντων και Χ ονικως συνδεο Ρ ανευ ὅ μ ω ἔ και εσωτε ικ`ς ενων *Ι τινος αλλ· λου ι μ· ας. Ουδέν ηττον σῷαλερα ειναι η γνωμη εκεινων, οι
α
,
5
9
Παροτι ο Μοσχοὅακης δέν αγνοεί το γεγονος ὅτι κοινοτητα κατα την τουρκοκρατία περαίωνε δη μοσιονομικες λειτου ιες ια ὅ ελο του κατακτ Υ] ι ι δεν ι τη, αποδιδει την γενεαλογ ια τηςς αποκλειστικά ¦ “ Η σ , αυτο, οπως επραξε ο Αργυροπουλος, ουτε την θεω η
5
ι Ν.
#
Μοσχοὅακη, Το ἐν Ἑλλἀὅι δ ' Μ ημωων “Χαω” επί Τ®®ρ"° κρατιας, Αθηνα ΙΒΒΞ, καί ΒιὅλιοθηκηἹστορικών Μελετών Βιὅλιοπωλει̃ο Διονυσίου Νοτη Καραὅια . ')
“Οπως προηγούμενα, σελ. 8.
°
μ
*Ι ν ευ·Ζ.ε Ρ ώ ς
ε
Ι
ω
ν
ς
θέλο εν». Ὁ Μοσχοὅακης διαπιστώνει οτι οι Νεαραι έιὅ και ἀ7, του̃ Λέοντος Ι” , ἐμῷανίςουν την πρόθεση για ἐ νίσχυση της κεντρικης εξουσίας εἰς ὅαρος της κοι νοτικης αυτοδιοίκησης. (Όμως στην πράξη η ὅυζαν τιν"η έ ουσία δέν κατέστ Ὁ ποτέ τοσοί ισ υ. ί. ὥστε. να ἐπιὅαλει τίς αποῷασεις της, αντιθέτως η εξασθενί ~ ι › ι ση της υποχρεωνε τις επαρχιες να αυτοδιοικηθουν για την αντιμετώπιση καθημερινών προὅληματων καί τών διόλου ἀσυνηθιστων ξένων ἐπιδρομών. Μν ονευο ται δέ οι κετα ίστο ικα πα αδεί ατα Ρ Υμ Ρ Ρ ν ημ
α
θερωω ἦ®*ΙΡεσ”σει»·.›
|
3
ν
τινες διατείνονται ὅτι αἱ ἐπί τουρκοκρατίας κοινο τητες εγεννηθησαν το πρῶτον υπ® αυτον τον τουρκι κον ξυγον, γνώμη ὰῷἰἑαυτης αναιρωμένη εν τοῖς ἀ αλ· θώ τών κοινοτίτων έσως ἐπο ένοι ἐν οἰς τ”ν 6
9
3
±
Η
Ω
»
ν
»
ε
»
α
ν
της απογοητευτικης εικονας της ελληνικης πο που αποδίδεται στίν δουλικί*Ι μ ί μη · σ· 'Ι ε νων θεσμών: ‹‹ πολιτικ ων ὁ ανωσι απετυ 9 ΡΎ ς „ χεν, αιτιον ειναι, ου ι οτι το ελλ *Ι νικόν ἔθνο 9 στε ρειται της εις πολιτικον ὅιον ικανοτητος, ἀλλ® ὅτι εν τη καταλαὅουση το έθνος ὅλον μεθη εις απομη̨̃ μησιν ξένων ηθών καί ξένων θεσμών, παραμελη θηκεν πασα μελετη της ιστορίας, της ίὅιορρυθμίας, της προσωπικοτ τος τελος παντων αὅτοϋ έ ἑνετο Υ 8 Θ εξ εκείνων ανεξεταστως δεκτον σ εδον μ ονον ὅ › τι λ. , . . την ῷαντασιαν εθαμὅου και την προσωπικην ἐλευ Χ ῷη
..
3
»
»
±
τ η ν γ λα
*
159
ς
σ
Ν
ρ
8
“Όπως προηγουμενα, σελ. 72.
ν
»
ιι
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚοιΝοΤ1ΣΜοΣ
16ο
Ι
(Πάτρα, Μονεμὅασία). Στην Νεαρά Ρωμανου̃ Κων σταντίνου καί Χριστοῷόρου άναῷέρεται ὁ όρος ‹‹μη τροκωμία›› καί στίς καί Π Νεαρές Κωνσταντίνου του̃ Πορῷυρογέννητου άναῷέρεται ό όρος «ὁμόις χω ρίου». Οί κοινότητες κατά την τουρκοκρατία διοι κου̃ντο άπό δημογέροντες πού έκλέγονταν μιά ῷορα τό χρόνο (του̃ Ἀγ. Γεωργίου του̃ Ἀγ. Δημητρίου).Ὁ Μοσχοόάκης πιστεύει ότι σέ τέτοιες όασικῶς πα τριαρχικές κοινωνίες δέν σημειὼνονταν ούσιαστικές
Ι
κοινωη̨νικές συγκρούσεις, άιρενός διότι ‹‹αί εύπορου̃ σαι οικογενειαι, ού μόνον δέν διακρίνονται άποτό μως άπό τῶν άπόρων άλλά τουναντίον συζώσιν ἐν ὰρμονία μετ® αὐτῶν» άςρετέρου διότι «η αρχη τῶν προκρίτων συνεδέετο μετά της ύποχρεώσεως αὐτῶν εις το να ερερωσι και τα μείζονα ίῖάρη ἐν τη κοινότη τι». Στην Πελοπόννησο οί δημογέροντες έκλέγον ταν απο τά μέλη της κοινότητας. Παρά την άπόλυ τη τοπικη ἐξουσία πού άπολάμὅαναν, για σοὅαρές περιπτώσεις συγκαλου̃σαν συμὅούλιο τῶν προκρη̨̃ των καί γενικη συνέλευση γιά τίς έκτακτες περι στάσεις. Μέ τό πέρασμα του χρόνου οί δημογέροντες τῶν κοινοτητων συγκρότησαν ἐπαρχιακη συνέλευ ση μέ έδρα την πρωτεύουσα της επαρχίας, η ὁποία ἐπέλεγε τούς προεστῶτες της επαρχίας καί τόν τα μία. Σέ ομαλές καταστάσεις οί ελληνικοί πληθυ σμοί διέθεταν αξιόλογη αυτονομία, όμως σέ μια κα τακτημενη χωρα «τα πάντα καί δικαιώματα καί
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
προνόμια καί πάς ὁ δωἑ×`η̃”ΐίκό€ ΡἩχανισμόε είναι ὕτ λως άμιριὅόλου αξίας». Ἡ Μάνη υπηρἔε μίά ἐνΐελῶἐ ἔεχωρίῃίί περί· πτωση εξαιτίας του όρεινου̃ ἐδάιρους πού δεν επετρε πε την εύκολη πρόσίἱαση ἔὲνων δυνάμεων καί ῇὶἦ «ταξικηε» ”"1€ δίαῳεσηἐ σὲ Φαμἑηιίθυε ίλαθἐ) καί νικλιάνους (εύγενεῖς). Κάθε κοινότητα διοικείται άπό τόν καπετάνιο, ό ὁποῖος έκλεγόταν, ένῶ συγ κροτηδηκε καί συνέλευση τῶν καπετάνιων. Στην Στερεά Ἑλλάδα, οί πρόκριτοι έκλεγονταν και στη συνέχεια συγκροτου̃σαν επαρχιάκεἐ συνελξυσείἐ Στά νησιά του̃ Αίγαίου, τουρκικη ἐξουσία είναι ά σδενέστερη καί εύκρινέστερη ελληνικη αυτοδιοί κηση. Στην”Ϊδρα, στίς Σπέτσες καί στά Ψαρά, δια κρίνει την ύπαρξη τάξεων (οικοκυραιοι, πλοιαρχοι, ναυ̃τες) μέ άνοιχτό καί όχι κλειστό χαρακτηρα. Για τά σημαντικά θέματα στηνίἴδρα, στον χῶρο της εκκλησίας, πραγματοποιεῖτο συνέλευση όπου «του̃ λαου άποδεχομένου την πρότασιν τῶν προ των, η άπόόασις ητο ὁριστικη, άλλως, είς ουδέν ὰ ποτέλεσμα προηρχοντο».Ω Στίς Σπέτσες, «μόνον οί πλουσιὡτεροι, οί οίκοκυραῖοι, έλάμὅανον μέρος είς την κοινών διςόθονοιν››. Ο Στά Ψαρά, ό κοινοτισμός έχει δημοκρατικό χαρακτηρα: «Εν Ψαραῖε πα̃ε κά· τοικος έχων ίδιόκτητον οίκίαν, πλοῖον τί, η καί 8
”Οπως προηγούμενα, σελ. ΠΠ. "Οπως προηγούμενα, σελ. 133. 10 ίθπως προηγούμενα, σελ. 138.
Η
/
Εοπωἐ πρϋηγούμενα, σελ. 84.
161
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
162
' _' Η 'ρα €› ¦ ναυνη̃ ων ἔπλννἐ αλλ αΡΛἢΥΘἐ ΘΜ0'ΥΘνετα€› ειχε ἴέΜωΡ·δα| ἔα σ®|μΕ·^唦Ξλ”η Τηἶ σννελὲεντεωἐ τϋν λα0ν› ικαιωμα ψηῷου εν αυτη. Η δημοκρατικη π9 ηξεἐ αυτη συνελεντνὼ επαναλαμὅανομενη Ματ9 ετνῶ κντ ριον εργον ειχε την εκλογην τεσσαρακοντα προσώ πε" καὶ ®λἔ'ΥωτΞΡἕνν› Ϊατα τας 'ττερτττατεἑἐν Εντ τωνἕἴκῇι νωττρων τοἐ νηαου κατοικων αλλ ουχι κατ αναγκην και των πλουσιωτερων, καθότι καέ απλοι αλλαη̨διακεκριμενοι ναυται συγκατηριθμου̃ν τν μτταἔν αντῶν όπως ἐκλέἐωσι τέσσαρα; αημογἐ Ρωηαἔ των ὲπώντϋἐ ἔτῦνἐ»Η Ο Μντχϋὅἀντη̃ἐ ἶτχῳἴἔεταϋ ὅτι τό αγγλικό πο λῃξλω Ο'ζσ”"ΙΡ·α δτεθετε κωνθτϋτεἐ ὕὰσετῶ τὴν έ· νορια, που, «προωρισμενη τό πρῶτον, εἰς την συντη Ρησω της εκκλησιαὼ μετεστη ενωθέἐ Ξἶἐ τὴν τἶ°αιΡαν| τὉ€ χϋτμΜὉΩ πϋλττεταῶ 'ῆττἐ ανεὕηκεν αύ τῖι̃ κα°8”Π1ωντα ὰλλνἔαἐ ὕλωἐ Φὐαεωἐ ττρόἐ τόν μέχρι τουδε προορισμον αυτης, καταστασιςοηδη σπουδαι Μαων ἶλοη̨ζειον πω δῖημοσιου ἕων» Ν, Κατόπιν ο Μοσχοόακης συναπτει τον κοινοτισμό 9
Ε
9
®¬
Α
ι
ρἴ
με τθν ΟρἹ|ανιΜισμό.=Η ἑνό'τ“η”ΓΟΖ τίθεται ὡς σι̃α̃θπό; ΤΝ πο τεωτἐη̨ «Ἱῖοιουτοτροπως ” ° ' επιτυγγανεται *Ιἔ σπωυαωλα ων α𮔦ελεσμ·α› Π τηἐ ττϋλττεταἐ Θνν· τ'η€› 'ἢττἐ δταντρινυ̃ναα παντα τα οργανικα οντα, πρἑ ι ι . ηται ικαι εν τη πολιτεια πει ουχ =τηττοη̨ν ναι τηρ ευλα όως, καθότι αλλως το σῶμα αύτης κατακερματίζε ¿
ό
=
ιν . ἶἐυοπως προ η`ἴ0υμΞνα> σελ· Μ4· Οπωἔ πΡ°η`ί°ύμ·ενα› σελ 167
τ
=
ΣΠγΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
ται, η‹
Ι63 ~
ζωη αυτης ῷΰειρεται. Καταταξις των ορ γανων της ἐξουσἐας της πολιτειας ειναι προῷανῶς σκοπιμος, αλλ® η καταταξις αυτη δεν πρεπει να με τατρεπεται εἰς πληρη διακρισιν τῶν ἐξουσιῶν, ητις εἶναι ἐπέσης ΟΦαλερὰ, 80ον καη̨̃ ζηση̨υμἑν·η παρά τινῶν ἰσότης τῶν ἑξουσιῶν.Ἑπιμενοντες εἰς την όρ γανικην ιδιοτητα της πολιτειας παρατηρου̃μεν οτι, ὡς ἐν Τῷ ἀνη̨̃ρὡπῳ νὰ μέλη ἔχω”ιν η̨̃ῇέαν μέν ἔκα στον θέσιν, ἀλλὰ Τό ἔν η̨̃πόκεισαι Τῷ ἐν ρῳ, ωνΰω οεον να γινηται και εν τῷ όργανωμῷ της πολιτει ας, τοῦτο δε ἐτηρηθη ἐν τη Ἀγγλιας πολιτεέα››.Ι3 Σύμερωνα με τόν Μοσχοόακη, τό αγγλικό κοινοτικό πρότυπο καταερερε να συνδεσει πολιτεέα και κοινω νέα ‹‹αμ±ροτέρα; εἰς αρμονικόν όλον››.Μ Ἀντιθετα ό Μοσχοὅόικης επικρίνει τό πολιτικό σύστημα πού προέκυψε από την γαλλικη επαναστα ση. Οἱ αμεριόολιες του για τό πραγματικό αντικρυ |
ι
δε
Ομα σῶν
σ
...
›
π
διακηρύξεων γιά
η̨̃σόΕηπα,
ε
μα̃ς Θυμη̨̃ςη̨υν
αντιστοιχες του̃ Τοκόιλ. (Η ισότητα ξεπέῷτει σε ό μη̨ιθμορωα Μα μεω̨αὅἀλλεγ νἶἡν πω̃γῃεέα «ἀπό ζῶν
τος ὁΡ·Υανω·μη̨η̨̃ εἰς ἄψη̨χη̨ν μ_·ηχανω·μόγ››_1ὔ ‹ Η τοπικη αυτοδιοικ ηση εξασθενίῷει και ισχυρο ποιεῖται τό κεντρικον κρατος. Τονίζεται δε «οτι τό όμοιόμορῷον Ρ ιιηἰίοτιπἰιό ούδεποτε εύρε πλειοτε .ν .. ραν ευνωαν Τ επαναστασει γενομενῃ εν ονοματι _!
13 ,
5
»
”Όπως προηγούμενα, σελ. ΙΒΟ, Η Όπως προηγούμενα, σελ. 181. 15 Όπως προηγούμενα, σελ. 189.
Η
Ι8ἔ.
ν
ε
16Δ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΠΣΜΟΣ
τῶν δικαιωματων καί τὴς ελευθερίας του̃ ανθρώ που».Μ
Ὁ Μοσχοὅακὴς παρατὴρει τελικῶς ότι τ δουλο ἔθνος καταρερε να συγκροτὴσει οργανικό κρατος δὴλαδὴ πολιτικὴ ἑνότὴτα, αναῷερόμενος στὴν κλίμακα πού ξεκινου̃σε από τούς δὴμογερον
τες, τις ἑπαρχιακές συνελεύσεις και κατελὴγε στους διερμὴνεῖς τῶν πασσαδων τὴς Πυλὴς καί του̃ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως: «οὕτως ἐμορ ῷώθὴσαν θεσμοί τινες δι” ὥν τό ἑλλὴνικόν ἔθνος ὴ δυνὴθὴ ν' αποτελεσὴ συνολον τι ὀργανικόν κρατος, ὡς αλλαχου̃ ἑρρεθὴ, ἐν κρατει, διασωθέν ὡς ἐκ θαό ματος ἐν τῷ μεσω του̃ ῷοὅερου̃ ἐκείνου τὴς δουλειας κατακλυσμου̃, όπως καίπρῶτον ἐξ®όλων τῶν ἐθνῶν τὴς Ἀνατολὴς ἐξαγγείλὴ τὴν παρελευσιν αυτου. Παντες λοιπόν οιἶτοι οι αὐτοόυεῖς θεσμοί ἑξυπὴρε τὴσαν τό μεγα τοῦτο ἔργον τὴς διασὼσεως του ἔ θνους ὴμῶν».1|
Ἡ κοινότὴτα
υπὴρξε τό ἔρεισμα του̃ αγωνιζόμε προϋπόθεσὴ τὴς ὑπαρξεὼς του.Ἑμῷατι κότερα ο Μοσχοὅακὴς σὴμειωνει: ‹ἔΕαν ἔλειπεν κοινότὴς μετα τῶν ἱερῶν αυτὴς δεσμών, ἐν ὁ”Ελ λὴν εὕρισκε παραμυθίαν μεταξυ τῶν αδελῷῶν αυτου, ασυλον κατα τὴς τυραννιας, εαν ελειπεν ο πρός τὴν κοινότὴτα ταυτὴν σεὅασμός πρός αὐτὴν αῷοσιωσις, τό ακρον ἐνδιαῷερον περί τὴς κοινὴς νου λαου̃,
Όπως προὴγουμενα, σελ. 190. Π Όπως προὴγουμενα, σελ. Ιθθ.
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
165
γνώμὴς αὐτὴς, ἐξέκαιε τὴν πρός τὴν θρὴσκείαν πίστιν, τὴν πρός τὴν ἑλλὴνικὴν παιδείαν αγαπὴν, τὴν ἐν τῷ ἐθνικῷ χαρακτὴρι ἐμμονὴν; ‹‹()υδἑποτε» διὴγει̃ται πολυτιμος μαρτυς τὴς ἑποχὴς ἑκείνὴς, ο
αγγλος Πτα̨ιιετἰ: (Ιε Τιιτα̨ιιἰε ε. θ4) «ουδέποτε είδον ἐν τους κοινοτικοῖς θεσμοῖς αλλὴς χώρας τί δυναμενον να ὅώσὴ ακριὅὴ ιδεαν τὴς ὁμοιότὴτος του̃ χαρακτὴρος και τὴς ἑνότὴτος τὴς ἐνέργειας, ας λαμὅανουσιν αἱ (ἑλλὴνικαί) κοινότὴτες ἐκ του̃ τρόπου τὴς διοικὴσεως των.Ὁ χαρακτὴρ του̃ ατόμου συγχωνευεται ἐντελῶς πρός τόν τὴς ῷυλὴς, ὴτις, είς τας αναγκας και τας υποχρεώσεις αῖτινες τὴ ἐπιὅαλλονται, ὑπείκουσα, συγκεντρου̃ται ἐν ἐαυτὴ, απωθεί παν ξενον μίγμα, ἐνῶ παρίσταται με τα ἐξωτερικα ῷαινόμενα τὴς ευπειθείας και τὴς ὑποταγὴς και ἑπαρκεῖ εις όλας τας καταπιεσεις δια ὅραστὴρίας ῷιλοπονίας και ακρας λιτότὴτος››.Ι8 Σὴμαντικὴ είναι ἐπισὴμανσὴ του̃ Μοσχοὅακὴ στὴν οποία θα επανέλθει με αναλυτικότερο τρόπο ό Ν. Πανταζόπουλος ότι ό κοινοτισμός στὴν ἑλλὴ νικὴ του ἐκδοχὴ δεν προὴλθε από τό θετό αλλα τό ἐθιμικό δίκαιο. Σε αντίθεσὴ με τὴν αγγλικὴ πραγ ματικότὴτα, ὴ κοινοτικὴ ἐξουσία δεν ὅιορίςεται ἐκ τῶν ανω αλλα εκλέγεται από τὴ συνελευσὴ του̃ λαου
Ἡ ἐγκαταλειψὴ τὴς κοινοτικὴς παραδοσὴς ἔῷερε αμεσα δυσμενὴ αποτελεσματα «ό λαός, ὡς είπομεν,
16
18
Όπως προὴγοόμενα, σελ. 201.
Ι66
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
απεξενώθη πασης αυτενεργειας έν τη πολιτεια νετέθη δ* απασα η πνευματικη αυτης έργασια εις γραῷειοκρατικην ταξιν υπαλληλων, αποόαλου̃σα και τό μοναδικόν πλεονέκτημα, όπερ έπι της προη γουμένης όασιλειας διέσωζε, την ηθικην. Ἀπασα δδ η του λαου̃ "συμμετοχη εις τα της πολιτειας” παρι σταται ὡς συμμετοχη εις κοινοόουλιον νομοθετου̃ν και συγκυόερνου̃ν, ουδέποτε όμως ὡς συμμετοχη εις την υπευθυνον διοικησιν και δικαιοσυνην››.Η) Τελειὼνοντας ό Μοσχοόακης διατυπώνει όρισμέ νες αξιολογικές παρατηρησεις: τό νεοελληνικό κρα τος θα πρέπει να συνδυασει τα ξένα έπεισακτα στοι χει̃α μέ γηγενη όπως ειναι οι κοινότητες, ένω τό κοινοόουλιο και η δημοκρατια, διχως την ουσιαστι κη λαϊκη συμμετοχη που έξασῷαλιςουν οι κοινότη τες, δέν μπορουν να τελεσῷορησουν. Τό παραδειγμα του Μοσχοόακη μας απόκαλυ πτει ότι τό ένδιαῷέρον για τις κοινότητες και την ουσιαστικη αμεση συμμετοχη του πολιτη στα κοινα υπηρξε αρκετα πρώιμο για την έλληνικη πολιτικη ἐπιστημη. Ξεκινώντας από την αρχικη έκπληξη που προξενου̃σε η υπαρξη μιας αντιστεκόμενης έλ
ληνικης κοινωνιας κατω από την όθωμανικη κυρι αρχια, διέόλεπε μέ όδυνη τα θετικα στοιχεια αυτης της παραδοσης, αντι να χρησιμοποιηθου̃ν ὡς πολυτι μα υλικα στό κτισιμο του νεοελληνικου̃ κρατους, να έγκαταλειπονται για χαρι μιας μηχανιστικης μετα 19
Όπως προηγούμενα,
"χ219_913'
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ
167
ῷορας δυτικοευρωπαικῶν προτυπων, που όμως έξυπη
ρετουσαν τόν κυριαρχο πολιτικό
και οικονομικό κοτ
ζαμπασισμό. Ο Κ. Καραόιδας μεταόαινει από την διοικητικη δικαιακη έρμηνεια της κοινότητας στην κοινωνικη οικονομικη στό έργο του Κοινοτική Πολιτεία (έκδο ση του ιδιου, Ἀθηναι ἰθἔὶὔ). Τυπικό παραδειγμα α νεξαρτητου στοχαστη αν και κριτικός υποστηρι κτης του Ἑλ. Βενιζέλου, σέ έργα του όπως τα «Ἀ γροτικα›› ειμαστε αντιμέτωποι μέ τό ισχυρό παθος του να συλλέξει πρωτογενη δεδομένα πολυτιμα για τόν κοινωνιολόγο όσο και τόν ανθρωπολόγο για τό τσελιγκατο, την Πατρια (Ζαντρουγκα), τό όαλκανικό κεῷαλοχὼρι, τό τσιῷλικι, τους ἐλευθε ρους μικροιδιοκτητες καλλιεργητές, ένῶ έξεταζει μέ ιδιαιτερα πρωτότυπο τρόπο τα κοινωνικα αιτια της ληστειας. Στην Κοινοτική Πολιτεία περιέχον ται οι θέσεις του Κ. Καραόιδα για την κοινοτικη μεταρρυθμιση, διατυπωμένες μέ σαῷη και συστημα τικό τρόπο.Ἑνδιαιρέρεται να παρουσιασει την κοινό τητα, τόν κοινοτισμό, ὡς διακριτό κοινωνικόοικο νομικό συστημα τόσο έναντι τῶν συνεταιριστῶν όσο και έναντι τῶν Φιλελευθέρων και τῶν κρατιστῶν.
Δευτερευόντως ανιχνευει την γενεαλογια της κοινό τητας και της πολιτικης θεωριας του κοινοτισμου. Ο Κ. Καραόιδα€› ἀνΐι νά `ἦι9Μω̃×ΘΥεῖ 'Υιἀ 'ιό θέμα της ληστειας, έπισημαινει ὡς αιτια της, την έξα σθένηση «της οικονομιας τῶν όρεινῶν αυτῶν περιο χῶν, το δέ αλλο η έντασις τῶν δημογραῷικῶν πε
ΕΘΜΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
168
τας ιδιας περιο
ρισσευματων του πληθυσμου̃ Ζ
χας››.θ »
ι±
ι
”
`
Περισσότερο αναλυτικα γραερει ότι οι μη απα σχολουμενοι πληθυσμοι της ορεινηςἙλλαδας εἶχαν τρει̃ς διαιρορετικες επιλογές: α. Μεταναστευση, ο. Ἑπανδρωση του̃ κρατικου̃ τομεα, γ. Συγκρότηση λη στρικών ομαδων. Ἑπισης θεωρει̃ ότι η στηριξη της αγροτικης πα ραγωγης στό ανώνυμο κειραλαιο, στην μηχανη και γενικα σε «ὲκκεῷαλαιοκρατισμένες μορῷες οργανὼ σεως» θα την καθιστα ευαισθητη στις κρισεις. Κα ταληγει δε ότι εἶναι ανόητο «να ζητατε να οελτιὡ σετε, με μοριρες οργανὼσεως κεσραλαιοκρατικες μια χὡραν ῷυσει μη κεῷαλαιοκρατικην” μόνον προσωρι νας θεσεις με μεγαλους μισθούς θα ἔχετε εἰς τό κεντρον››.21 Ο Κ. Καραοιδας διαὅλεπει τό οικονομικό ναυαγιο
τών μικροιδιοκτητών και την ἐπακόλουθη συγκεν τρωση πλουτου. Γι° αυτό τους συμοουλευει ότι ἔχουν συμῷέρον «να διατηρησουν μέν τό καθεστώς της α τομικης ἰδιοκτησιας, αλλα και να ὑποταχθου̃ν εις μιαν πολιτικην αρμονιστικην και συνθετικην τών μικρώνμικρών από πολλών πηγών πολλαπλών πό ρων ἑιρ® ών στηρίςονται, και να ολοκληρώσουν την Κ. Καραοιδας, Αγροτικα, Μελέτη Συγκριτική, Ἑκδ. Γι, Ἀ γροτικη Τραπεζα Ἑλλαδος, Ιθθθ (Πρόλογος: Φ. Βεγλερης). θογραῷια του̃ (Στα κειμενα του Κ. Καραὅιδα ακολουθεῖται
ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΑΗΣ
169
οικονομια των εντός του̃ πλαισιου τών πατροπαρα δοτων κοινοτικών θεσμών' ἐξηγησα δέ ότι η τοια υτη ολοκληρωμένη κοινότη€› δι κωνόώηἐ Μλαἦη της παραγω°γἦ€› ῇὶἔ Θωμηλανίας καί ἶἰ δυνεαων και του̃ ἐμποριου ὡρισμενων ἐκ τών πρωτων υλών Ψἦἐ 'Χ_ώΡα€ μα€› ἀπιῃελεῖ σωιχειώδη πρἕἔπόθεοιν παντός ευρυτερου ομαδικου̃γσχηματισμου̃». Ο Κ. Καραόιδας υποστηριςει ότι η γεωργια και κτηνοτροῷια δεν μποροῦν να ἐπιὅιώσουν οικονομικα διχως «την ἐγκαθιδρυσιν ειδικών λειτουργιών κοι νοτικών και δη χαρακπἦρῦἐ ΜΘωὰ ὅὰσυι ἀ`ια`ίλῖα°”"“ κου, ώς εἶνε ο σχηματισμός της νταμκας τών ομοει δών καλλιεργειών, η καταλληλος συγκροτησις της νομευτικἦε μΦνἀδθἐ (λειοόιδι) και αγροῷυλοικη» " Ἑπισης, δινοντας μια σύνοψη τών στοιχειων που συμπιπτουν για την δημιουργια της κοινότητας ως πληρους κοινωνικοοικονομικης όντότητας, αναιρε ρει ότι «η τελικη ῷυσιογνωμια πἀα̃ηε ἀνθρωη̨πωη̃ε
κοινωνικη; συνθέσεωε ειναι πάνω" πθἦῖον
αλλιΐ
λοπροσαρμογης τών τριών τουτων στοιχειων του̃ ῷυ λετικου̃, του/πολιτιστικου̃ και κυριωτατα του γεωοι κονομικοῦ››.21
Ὁ πολιτικός χαρακτηρας της κοινοτηταε πἶριἶ· χει στοιχεια δημοκρατιας και αριστοκρατιας: «Η ε
πιτυχης προσαρμογη τών ὡς ανω στοιχειων μέσα
90
πρωτότυπου κειμ„ένοη̨)_ .
0
,
Η Οπως προηγουμενα, σελ. θθα.
22 23
ιι
21
(Όπως προηγουμενα, σελ. ΘΘἹ. Κ. Κοιραὅιδοις, ἩΚΟΙ νθτική Πυ̃λιτειια, Ἀθηνοι 1935, α̃ελ. Η ι Οπωἐ πΡϋ`η̃'ΥΘυμ¬ε'ια› ®” 9·
1.
ί ὶ
ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
ΠΟ
είς τα τοσον ποικίλα καί διαῷορικώτατα τοπεῖα τών ὅαθέως τετμὴμενων Μεσογειακών καί δὴ τών Ελληνικών χωρών ἕῷερεν είς τὴν διαμορῷωσιν ὡρι σμενων ειδικών θεσμών κατ® ουσίαν είδικών ἐν τὴ προσαρμογὴ παραλλαγών του εκαστοτε αναγκαίου δια τὴν παραγωγὴν συνδυασμου̃ κεῷαλαίου καί ἐρ γασίας θεσμών που εἶνε παναρχαιοι ἐνἙλλαδι, γε νικα δε γνωστοί με το ὅνομα «Κοινοτικοί», που ἔ χουν τον τυπον τὴς αλὴθινὴς αξιολογικὴς (προσω πικὴς δὴλαδὴ καί ὅχι κλὴρονομικὴς) αριστοκρατι κὴς δὴμοκρατίας καί που ανθισίς των συνέπεσε παντοτε με τίς ίσχυροτερες ἐκλαμψεις του πολιτι σμου είς τὴν Μεσογειον καί με τὴν γονιμωτεραν α τομικιστικὴν κίνὴσιν καί διασταυρωσιν τών λαών αυτὴς». ›Οι κοινοτικοι θεσμοίι κατα τον Κ. Καραὅι δα συνιστου̃ν τον «ἔμπρακτο συνεργατισμο» καί τὴν 5
¬
ΞΞΓ
ε
»
›
›
›
Σε εργα, ὅπως τα εγγειοὅελτιωτικα, που είναι α δυνατο ὴ οίκονομικα ασυμῷορο να πραγματοποιὴ θου̃ν απο μεμονωμενους αγροτες ὴ αγροτικές οίκο γένειες, απαιτειται ὴ συνθεσὴ κεῷαλαίουἐργασίας απο τ'ν κοινότ Ὁ τα ›ΥΥ ε ονο € που σε ὁ ρ ισ μ ενε ς πε ρ ι πτωσεις εγινε με θετικα αποτελεσματα. Ὁ Καραὅίδας ανιχνευει στοιχεία κοινοτικου̃ συ νεργατισμου̃ στους νομαδες ὴ λὴστοπειρατες.”()πως ο
Ὁπωε προηγουμενα,
σ. 2, 3.
αίτι
σ
α
Μοσχοὅακὴς χρὴσιμοποιεῖ τὴν αγγλικὴ κοι
νωνια ὡς παραδειγμα. Γραῷει χαρακτὴριστικα
ολογών τὴν αποικιακὴ αγγλικὴ ἐξαπλωσὴ: «αιι σχυρίςομαι, ὅτι ὕλαι αἱ κατοπιν ἐπιτυχίαι δεν είναι παρα ὴ λογικὴ συνέπεια μιας προσῷυους προσαρμο γὴς τών αρχικών οργανικών κυτταρων του̃ νομαδι κου Τσελιγκατου καί τὴς λὴστοπειρατικὴς Συντρο ιριας εἰς τους ὕρους που απὴτὴσεν ὴ οργανωσίε "ΝΒ αποικιακὴς ἑξαπλὡσεως τών κομπανιών του διαμε τακομιστικου ἐμπορίου, τὴς ώκεανείου ναυτιλίας, του πολεμικου̃ στόλου, τὴς ὅιομὴχανιας, τὴς τραπε ζικὴς πρακτικὴς τὴς πίστεως καί τὴς ῷινατσας του διεθνου̃ς κεῷαλαίου, του̃ οποίου τὴν έμπιστοσυνὴν κατεκτὴσαν οἱ Ἀγγλοι››.2(” Δίχως τὴν αναπτυξὴ του̃ κοινοτικου̃ συνεργατι αναπτυξὴ του̃ οίκονομικου̃ προϊόντος (απ σμου̃, Ι ~ διαιρορες μορῷες) εἶναι επισῷαλὴς, ὴ παρουσια του ε νος εἶναι ίδιαίτερα κρίσιμὴ για τον αλλο, ὥστε δυό επιλογές αναγκαστικα ακολουθουν: ὴ ερὴμωσὴ, ὴ μεταναστευσὴ ο ἐμιρυλιος πολεμος. Δυστυχώς στὴν Ἑλλαδα, μετα τὴν παρακμὴ του̃ κοινοτικου̃ συνεργα τισμου̃, τα δοκιμασαμε καί τα τρία. Ἀναζὴτωντας ὁ Καραὅίδας τους λογους τὴς προί ἑπισ αίνει δ συνθεσ ης τών κοινοτ'των ί Ἡ ουσὴςαπο τι: ὴ «θανασιμος γραμματολογία» και ὴ
View more...
Comments
