2. Του νεκρού αδερφού

 

Του νεκρού αδερφού Γενικά χαρακτηριστικά των παραλογών Είναι συνήθω Είναι συνήθωςς πολύστιχα ποι ποιήμα ήματα τα με αφηγηματικό και επικολυρι επικολυρικό κό χαρακτήρα. Από την άποψη αυτή πλησιάζουν και συγγενεύουν πολύ με τα ακριτικά τραγούδια. Ορισμένες μάλιστα φορές τα όρια ανάμεσά τους είναι δυσδιάκριτα Αντλούν την υπόθεσή τους από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους, από νεότερες παραδόσεις, από διάφορα, δραματικού χαρακτήρα, κοινωνικά περιστατικά, περιστατικά, από την ιστορική μνήμη, ή έχουν υπόθεση εντελώς πλαστή. Παρουσιάζουν έντονο το παραμυθικό παραμυθικό-- εξωλογικό στοιχείο Επει Επ ειδή δή ο αφηγ αφηγη ηματ ματικό ικός το τους υς τρόπ τρόπο ος δεν δεν είνα είναιι όπως όπως στ στα α έπ έπη, η, ιδ ιδιιαίτε αίτερα ρα λεπτομερειακ λεπτομ ερειακός, ός, αποσιωπώντ αποσιωπώνται αι όλες οι ασήμαντες ασήμαντες λεπτομέρειες, λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα αποτέλεσμα τη διήγηση να προσλαμβάνει ένα χαρακτήρα γοργότητας γοργότητας.. Διαφέρουν ριζικά από τα άλλα αφηγηματικά δημοτικά τραγούδια, γιατί το θέμα τους παρουσιάζει έντονο το στοιχείο της δραματικότητας δραματικότητας.. Πολλ Πο λλές ές παρα παραλο λογέ γέςς αν ανάγ άγου ουνν την την αρ αρχι χική κή τους τους προέ προέλε λευσ υση η σε πολύ πολύ παλι παλιού ούςς αρχαιοελληνικούς αρχαιοελληνικ ούς μύθους Εισάγο Εισ άγουν υν το διάλογο με μετα ταξύ ξύ φυσι φυσικώ κώνν πρ προσ οσώπ ώπων ων αλλά αλλά κα καιι συμβ συμβατ ατικ ικών ών (πχ. (πχ. πουλιών)

Στοιχεία πλοκής •

•

•

Η αποστολή προξενητάδων από ένα μακρινό τόπο έρχεται να διαταράξει την ευτυχί ευτ υχία α της της οικογέν οικογένεια ειας. ς. Δημιου Δημιουργ ργεί εί πρόβλη πρόβλημα μα ανάμεσ ανάμεσά ά τους, τους, καθώς καθώς οι  απόψεις της οικογένειας, που παρουσιάστηκε ενωμένη και ευτυχισμένη στους προηγούμενους στίχους διχάζονται. Με το στοιχείο του προξενιού αρχίζει η «δέση» του μύθου (η πλοκή της υπόθεσης ως το σημείο που η ευτυχία ή η δυστυχία του ήρωα κορυφώνεται) Από το διάλογο μάνας - Κωσταντή προκύπτει ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την πλοκή του μύθου: ο όρκος του Κωσταντή. Κωσταντή. Η αντίδραση της μάνας, που θεωρεί την παρουσία της Αρετής απαραίτητη στις σημαντικές στιγμές της οικογένειας, αναγκάζει τον Κωσταντή να καταφύγει στον όρκο για να την πείσει να δώσει τη συγκατάθεσή της στο προξενιό. Η δέσμευσή του αυτή είναι που θα δώσει λύση στο αδιέξοδο στο οποίο φτάνει η αφήγηση, όταν οι  συμφορές που έπληξαν την οικογένεια άφησαν τη μάνα μόνη, χωρίς κανένα ηθικό στήριγμα και χωρίς τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με την κόρη της.

Το στοιχείο της συμφοράς, του θανατικού, δίνει άλλη τροπή στο μύθο της   υπό υπόθε θεση σης, ς, διαφ διαφορ ορετ ετικ ική ή από από αυτή αυτή πο που υ περί περίμεν μενεε η πρακ πρακτι τική κή λογι λογική κή το του υ Κωσ ωστα ταντ ντή, ή, το τονί νίζζον οντα ταςς το ευμε ευμετά τάβο βολο λο τη τηςς ανθρ ανθρώπ ώπιν ινης ης τύ τύχη χης. ς. Συνι Συνιστ στά ά επομένως περιπέτεια μέσα μέσα στην στην όλη όλη σύνθ σύνθεσ εση η το του υ ποιή ποιήμα ματο τος, ς, αφού αφού μεταβάλλει την κατάσταση της οικογένειας από την ευτυχία στη δυστυχία. Το τυχαίο αυτό γεγονός λειτουργεί και σαν στοιχείο πλοκής.

 

•

•

Η κατάρα αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο της πλοκής, πλοκής, καθώς είναι  αυτή που δίνει δίνει ώθηση στην στην υπόθεση, υπόθεση, που μετά το θάνατο θάνατο του Κωσταν Κωσταντή τή κινδυν κιν δυνεύει εύει να περιέλθε περιέλθειι σε αδιέξ αδιέξοδο οδο.. Χωρίς Χωρίς το στοιχε στοιχείο ίο της της κατάρα κατάραςς ο Κωσταντής δε θα αναγκαζόταν να ξαναέρθει στη ζωή για να επιστρέψει την Αρετή στο σπίτι της. Αποτελεί «ανακάλεμα «ανακάλεμα», », κάλεσμα του νεκρού Κωσταντή στη ζωή. Και γι’ αυτό ο ποιητής διακόπτει την αφήγηση για να παρεμβάλλει  την κατάρα σε ευθύ λόγο, για να τονίσει τη σημασία της στην πλοκή του μύθου. μύθ ου. Η κατάρ κατάρα α αποτελε αποτελεί  ί  στοιχ στοιχείο είο εσωτερικής εσωτερικής οικονομ οικονομίας ίας του μύθου μύθου, γιατί συντελεί ώστε το αφύσικο γεγονός της έγερσης του νεκρού να αποκτήσει  ένα ισχυρό ισχυρότερ τερο ο αίτιο, αίτιο, που κάπως κάπως το δικαιο δικαιολογ λογεί, εί, με αποτέλ αποτέλεσμ εσμα α να το αποδεχτούμε ως κάτι το φυσικό, ή τουλάχιστον αισθητικά αναγκαίο.

Η λύση: Ο τελευταίος στίχος με το θάνατο μάνας και κόρης κλείνει το μύθο του ποιήματος φτάνοντάς το στο δραματικό του κορύφωμα. κορύφωμα. Η λύση που δίνει ο ποιητής είναι αισθητικά επιτυχημένη, αφού υπαγορεύεται από τον ίδιο το δραματικό χαρακτήρα του είδους που καλλιεργεί, της παραλογής. Αλλά κρίνεται επιτυχημένη και επειδή κατορθώνει να οδηγήσει στην υψηλότερη δραματική ένταση τα συναισθήματα των ακροατών. Καμιά άλλη λύση δε θα μπορούσε να μας οδηγήσει σ’ αυτή την ένταση των συναισθημάτων που μας δημι δημιου ουργ ργεί εί ο θάνα θάνατο τοςς τω τωνν δύο δύο ηρ ηρωί ωίδω δων. ν. Ο ακ ακρο ροατ ατής ής ζώντα ώνταςς όλ όλη η τη δραματικότητα της ανθρώπινης τύχης και φτάνοντας στη μεγαλύτερη ένταση των συναισθημάτων του, φτάνει τελικά στην κάθαρση κάθαρση,, στη λύτρωση, στην ψυχική ανακούφιση ανακούφιση,, που είναι το αποτέλεσμα της μαγείας μαγείας που δημιουργεί δημιουργεί η  υψηλή ποίηση.

Αφηγηματικές τεχνικές Αφηγηματική παράλειψη και περίληψη: . Η παρουσίαση της συμφοράς από τον ποιη ποιητή τή γί γίνε νετα ταιι σε κατα καταιγ ιγισ ιστι τικ κό ρυ ρυθμ θμό, ό, αίσθ αίσθησ ηση η που που επιτ επιτυγ υγχχάν άνετ εται αι με τη τηςς δρ δράσ άσης ης κα καιι τη τηνν αποφ αποφυγ υγή ή λεπτ λεπτομ ομερε ερειώ ιών. ν. Στο Στο σημε σημείο ίο αυ αυτό τό συμπύκνωση τη χρησιμοποιούνται από τον ποιητή οι αφηγηματικές τεχνικές της έλλειψης έλλειψης,, καθώς δε γίνεται καθόλου λόγος για τη ζωή των ηρώων για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, και  της αφηγηματικής περίληψης περίληψης,, καθώς γεγονότα μεγάλης διάρκειας καλύπτουν μόνο λίγους στίχους. Οι τεχνικές αυτές επιταχύνουν τη δράση. ταξίδι δι της επ επισ ισττροφ ροφής, ής, σε αντίθ ντίθεσ εση η με το ταξ ταξίδι του Επιβράδυνση: Το ταξί Κωνσταντίνου, δίνεται με περισσότερη χρονική διάρκεια, χωρίς όμως να χαλαρώνει ο γοργός ρυθμός του ποιήματος. Σκοπός του διαλόγου ανάμεσα στα δύο αδέρφια είναι    να επιβ επιβρα ραδύ δύνει νει τη λύ λύση ση το του υ μύ μύθο θου, υ, εντε εντείν ίνον οντα ταςς την την αγων αγωνία ία των των ακ ακρο ροατ ατών ών.. Παρα Πα ρακ κολο λουθ υθο ούμε ύμε λο λοιιπό πόνν με το διά διάλο λογο γο μια τεχν τεχνικ ική ή επ επιβ ιβρά ράδυ δυνσ νσης ης της της αφηγηματικής οικονομίας. Με το διάλογο αυτό αποκαλύπτεται σταδιακά από την Αρετή η κατάσταση του Κωσταντή. Κωσταντή.

 

Διάλογος: Πολλές φορές ο αφηγητής σταματά να διηγείται την ιστορία του με τη Διάλογος: δική του φωνή και δίνει το λόγο στους ήρωές του. Τότε λέμε ότι έχουμε διάλογο. Η λειτουργία του διαλόγου είναι πολλαπλή: α) σπάει τη μονοτονία της αφήγησης και χαρίζει ποικιλία στο λόγο. β) ηθογρα ηθογραφού φούντα νταιι άμεσα άμεσα τα πρόσωπ πρόσωπα: α: από αυτά αυτά που λένε αντιλα αντιλαμβα μβανόμ νόμαστ αστεε κα καλύ λύτε τερα ρα τι τιςς ιδιό ιδιότη τητε τεςς το του υ χα χαρα ρακτ κτήρ ήρα α το τους υς,, τη τηνν πρ προσ οσωπ ωπικ ικότ ότητ ητά ά το τους υς,, τα συναισθήματά τους. γ) προσδίδουν στο λόγο δραματικότητα και ζωντάνια, ζωντάνια, αφού με τους διαλόγους είναι σα να έχουμε τα πρόσωπα να δρουν μπροστά στα μάτια μας. δ) μέσα από τους διαλόγους προωθείται (προχωράει) συχνά η υπόθεση Στο ποίημα διάλογος διάλογος ή μονόλογος μονόλογος χρησιμοποιείτα χρησιμοποιείταιι σε κάποιες κάποιες κρίσιμες κρίσιμες στιγμές, στιγμές, δίνοντας έτσι περισσότερη ζωντάνια ζωντάνια και δραματικότητα: δραματικότητα: ο όρκος του Κωσταντή, Κωσταντή, οι  κα κατά τάρε ρεςς τη τηςς μάνα μάνας. ς. Ο διάλ διάλογ ογος ος Αρετ Αρετής ής – Κωστα ωσταντ ντή, ή, χρ χρησ ησιμ ιμοπ οποι οιεί είτα ταιι για για να σκιαγραφηθεί η ψυχολογική κατάσταση της Αρετής. Αποτελεί όμως ταυτόχρονα και  επιβρά επι βράδυν δυνση, ση, εντείνον εντείνοντας τας την αγωνία αγωνία των ακροατών ακροατών.. Επιπλέο Επιπλέον, ν, προωθε προωθείί την   υπό υπόθε θεση ση,, κα καθώ θώςς μέ μέσω σω το του υ διαλ διαλόγ όγου ου στ σταδ αδια ιακά κά αποκ αποκαλ αλύπ ύπτε τετα ταιι στην στην Αρετή Αρετή η πραγματική κατάσταση του Κωσταντή. Κωσταντή.

Εξωπραγματικό – φανταστικό στοιχείο   Ένα Ένα απ από ό τα χα χαρα ρακτ κτηρ ηρισ ιστι τικά κά των των πα παρα ραλο λογώ γώνν είνα είναιι ότ ότιι πα παρο ρουσ υσιά ιάζζου ουνν έντον έντονο ο παραμυθικό – εξωλογικό στοιχείο. Στο ποίημα « του νεκρού αδερφού» το εξωλογικό στοιχείο παρουσιάζεται στοιχείο παρουσιάζεται από τη στιγμή της έγερσης έγερσης του νεκρού Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου. υ. Σ’ αυτό κυρίως συντελεί η παρουσία του νεκρού, αλλά και τα υλικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ως μέσα για το ταξίδι του: το σύγνεφο το κάνει άλογο, το άστρο χαλινάρι και στην πορεία του έχει για σύντροφο το φεγγάρι. Στο φανταστικό κόσμο του ποιήματος εντάσσεται επίσης η περίεργη νυχτερινή πορεία της ζωντανής και του πεθαμένου, καθώς και τα πουλιά που μιλούν και αποκαλύπτουν βαθμιαία στην Αρετή την πραγματική κατάσταση του Κωσταντή.