16 E drejta ndërkombëtare e luftës.pdf

E drejta ndërkombëtare e luftës

Ligjërata e fundit

Kanë thënë për luftën… • "Lufta është shkenca e shkatërrimit". — Gjon Abot (18211893).

• "Lufta është një vazhdim i politikës me mjete të tjera". - «Mbi luftën». Carl von Clausewitz (1780-1831)

• "Le të luftojmë, gjersa me sa duket, ju e mendoni paqen të padurueshme". - Publius Shipio Afrikanus • "Të gjitha luftërat janë civile sepse të gjithë njerëzit janë vëllezër". Fransua Fenelon

• "Unë kam ardhur në një përfundim se s´ka luftë në historinë e njerëzimit që nuk do të mund të shmangej me 15 minuta diplomaci të ndershme". - Endrju Matën • "Unë nuk e di me çfarë armësh do të luftohet në Luftën e Tretë Botërore, por Lufta e Katërt Botërore do të luftohet me gurë e shkopinj". - Albert Ajnshtajn.

• "Sa të ketë njerëz do të ketë parë fundin e luftës". edhe luftëra". - Albert Platoni Ajnshtajn. • "Nuk ka krime lufte, lufta është vetë krim". - D.R.I. • "Nëse ushtarët do të fillonin të mendonin, asnjë prej tyre • "Lufta fillon me mungesën e nuk do të mbetej në ushtri. - shpirtit, mendjes dhe arsyes Frederiku i Madh së njeriut". - Uilliam Kameron • "Nëse ne nuk mbarojmë luftën, lufta do të na • "Bëni dashuri; jo luftë". mbarojë ne". • "Vetëm të vdekurit e kanë

Përkujtesë nga E drejta ndërkombëtare e traktateve:

NDIKIMI I LUFTËS në traktatet ndërkombëtare • Ndërmjet dy shteteve: rrethana e luftës i shfuqizon disa traktate (miqësinë, aleancën, ndihmën reciproke, mossulmimin etj.) • Trakatet normavënëse pezullohen dhe rivendosen pas luftës • Aktivizohen Traktatet e luftës (K.Gjenevës, Hagës) • Traktatet gjatë luftës veprojnë pa ratifikim (për armëpushimin, robërit etj.)

Shpjegime fillestare • E DREJTA LUFTËS – është pjesë e së drejtës ndërkombëtare publike • I përmban rregullat juridike, - zakonore dhe kontraktuese-, me të cilat rregullohen marrëdhëniet midis subjekteve ndërkombëtare në kohë lufte dhe në lidhje me luftën.

NOCIONI LUFTES Lufta - është konflikt i armatosur në mes dy a më shume shteteve, kurse veprimet në të synojnë nënshtrimin e kundërshtarit … (Lufta nuk është akt i një anshëm) Sipas të drejtës ndërkombëtare klasike: 1) Lufta është konflikt midis dy shteteve 2) Lufta është konflikt me forca te armatosura (personat civilë nuk marrin pjesë në luftë) 3) Lufta ka për qëllim nënshtrimin e një pale nga pala tjetër.

Koncepte filozofike për luftën • Russo ne veprën “Kontrata shoqërore” shkruan se : lufta s’është raport i njeriut ndaj njeriut, por i shtetit ndaj shtetit, në të cilin individët bëhen armiq vetëm rastësisht si ushtarë e jo si qytetarë. • Në literaturën e re nocioni i luftës zgjerohet, ngase gjithnjë e më shpesh me luftë nënkuptohen armiqësitë midis shteteve ose edhe brenda një shteti a një territori qe zhvillohet me forca te armatosura… Sepse luftë nuk konsiderohen më vetëm armiqësitë e armatosura midis shteteve, por dhe armiqësitë brenda një shteti, të shkaktuara nga kryengritja ose nga revolucioni. • Marksi – luftën e trajton si një dukuri klasore dhe si kategori historikeqe i ka rrënjët ne rendin ekonomik të sistemit eksploatues …(sipas tyre lufta paraqitet në një shkallë të zhvillimit shoqëror kur paraqitet prona private, ndarja e shoqërive në klasa dhe kur krijohen shtetet ). • Lenini – Lufta është vazhdim i thjeshtë i politikës me mjete tjera.

Luftërat e Drejta dhe Luftërat e Padrejta • Përpjekjet e para për ç’bere dallimin e lustrave te drejta dhe te • padrejta i hasim qysh ne antikitete.. Shprehjen lufte e drejte e ka krijuar Aristoteli me qellim qe te siguronte paqen midis poliseve greke dhe për t’i ruajtur ato nga shkatërrimet e luftes.. Por me kaq mbyllej rrethi, sepse ndaj pop, tjerë vlenin norma tjera. • Nga paraqitja e krishterimit e deri me sot, është bere dallimi midis luftërave te drejta dhe te padrejta.. Teorinë mbi luftërat e drejta e kane zhvilluare teologet e kishës katolike ( Shen-Augustini, Toma Akuini, Vitoria, Suaresi etj ). Augustini – konsideronte se lufta është e lejueshme nëse është e drejte… Lufta te drejta janë: ( luftërat për mbrojtjen e shtetit nga armiqet e jashtëm, lufta për dënimin e padrejtësive

Heqja Dorë nga Lufta• Heqja Dore nga Lufta- deri ne miratimin e Statutit te Lidhjes se Kombeve, lufta konsiderohej një mjet i ligjshëm për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, ose për arritjen e objektivave kombëtare. • Heqja Dore nga Lufta (Pakti Brian-Kellog) • Përpjekjet e për ndalimin e përgjithshëm te luftes janë kurorëzuar me lidhjen e Traktatit Brian-Kellog, qe ndalonte te gjitha luftërat agresive dhe ne ketë pikëpamje përfaqësonte një hap te madh përpara ne krahasim me Statutin e Lidhjes se Kombeve.. Lufta konsiderohej edhe me tutje e ligjshme nëse : • a) zhvillohet për mbrojtjen e vetvetes ; • b) nëse zhvillohet kundër një shteti qe ka shkelur traktatin

International Treaty for the Renunciation of War as an Instrument of National Policy Frank Billings Kellogg (USA)

Aristide Briand (Fr)

ARTICLE I The High Contracting Parties solemly declare in the names of their respective peoples that they condemn recourse to war for the solution of international controversies, and renounce it, as an instrument of national policy in their relations with one another. ARTICLE II The High Contracting Parties agree that the settlement or solution of all disputes or conflicts of whatever nature or of whatever origin they may be, which may arise among them, shall never be sought except by pacific means.

Heqja dore nga Lufta me Kartën e OKB-se • Karta e OKB-se – jo vetëm qe ndalon luftën, por për me tepër ndalon forcën dhe kërcënimin me forcë, si edhe përcaktojnë masa te efektshme për pengimin e luftës… • Autorët e Kartës, në vend të nocionit “luftë” kanë përdorur fjalët “kërcënim ose përdorim i forcës” për çfarëdo mosmarrëveshje. • Neni 2, parg.4 i Kartës : “anëtarët e OKB-se ne marrëdhëniet e tyre ndërkombëtare heqin dore nga përdorimi i kërcënimit ose nga përdorimi i forcës kundër tërësisë territoriale ose kundër pavarësisë politike të çdo shteti...

FILLIMI LUFTES 1) Me shpalljen formale te luftes – ( është e detyrueshme me Konventën e 3-të te Hagës). 2) Me dështimin e përpjekjeve te shtetit qe te realizoje plotësimin e kërkesave nga ultimatumi 3) Me shpallje, ose veprimin qe tregon se një shtet e konsideron veten ne lufte me një shtet tjetër. 4) Me fillimin e aksioneve armiqësore.

EFEKTET E FILLIMIT TE LUFTES - me fillimin e luftes Përfundon periudha e marrëdhënieve paqësore, dhe qe nga ai moment marrëdhëniet midis shteteve te konfrontuara rregullohen me rregullat e se drejtës ndërkombëtare te luftes.

Palët në Konflikt Palët ne Konflikt (personat qe marrin pjesë në Luftë / armiqësi); 1) Pjesëtarët e forcave të armatosura 2) Forcat jo të rregullta (milicia, njësitë vullnetare ) 3) Kryengritja popullore/kryengritësit, qe shfaqen spontanisht ndër popullsi të territorit ende të paokupuar, me kusht që t’i mbajnë armët haptazi dhe t’i respektojnë rregullat e luftës 4) Lëvizjet rezistuese që veprojnë në territore të okupuara dhe kanë për qëllim te shqetësojnë okupuesin 5) Lëvizjet çlirimtare që i përbëjnë personat që luftojnë për zhdukjen e sundimit kolonial dhe pavarësi

TEATRI i LUFTËS • E Drejta Ndërkombëtare e përcakton dallimin midis “Zonës së luftës” dhe “teatrit të luftës”. • Zonë e Luftës - konsiderohet hapësira tokësore dhe ujore e një shteti që është në lufte, ujërat e tij detare dhe hapësira ajrore mbi to. Janë tre zona të vogla përbrenda që përjashtohen nga zona e luftës (sanitare,e neutralizuar, e sigurisë) • Teatri Luftës - përfshin hapësirën tokësore, detare dhe ajrore në të cilën zhvillohen aktualisht armiqësitë.

Armët, mjetet dhe metodat e ndaluara në luftë • Armët e ndaluara……….. • Ndalohen Aktet perfide (shtirjet, disa lloje të tyre) që tradhtojnë besimin njerëzor dhe përdhoin moralin/nderin e ushtarit që i kryen ato • POR në luftra detare lejohet flamuri i rremë në ikje dhe jo në sulm. • Lejohen dredhitë/mashtrimet për marrjen e informatave për armikun, ose për dezorientim (sulmet e rreme etj.)

Personat dhe objektet e mbrojtura Personat e mbrojtur ne konflikt te armatosur : 1) të plagosurit, 2) të sëmuret, 3) anijethyerit, 4) robërit e luftës, 5) popullata civile, 6) personeli mjekësor, fetar, 7) Kryqi i Kuq Objektet e mbrojtura ne konflikt : 1) spitalet, 2) objektet civile, 3) objektet kulturore

PËRFUNDIMI LUFTËS: 1) Ndërprerja thjeshtë e armiqësisë 2) Nënshtrimi - zhdukja e një pale ndërluftuese në luftë nga pala tjetër, përmes pushtimit dhe fitores. 3) Armëpushimi - marrëveshje mes forcave ndërluftuese për ndërprerjen e përkohshme të armiqësive 4) Kapitullimi - nënkupton marrëveshjen me të cilën komandantët ushtarakë merren vesh për dorëzimin e një lokacioni të caktuar 5) Traktati i Paqes

Traktate të Paqes dhe kongrese • Kongreset ndërkombëtare – pas luftrave të mëdha (1648; 1814-15; 1856; 1878; 1919…)

Paqa e Uestfalisë, 1648 (Rendi Westfalian, 1648)

• The Treaties of Münster and Osnabrück, which ended the Thirty Years' War, are known collectively as the Peace of Westphalia

• WESTPHALIA, PEACE OF (1648).

Traktati i Paqes, Paris 1783

Kongresi i Vjenës The objective of the Congress was to settle the many issues arising from the French Revolutionary Wars, the Napoleonic Wars, and the dissolution of the Holy Roman Empire.

Kohëzgjatja: Shtator 1814 – qershor 1815.

Aktorë kryesorë: "Big Four" (Britania, Rusia, Prusia dhe Austria) e më vonë edhe Mbretëria e restauruar e Francës. Rendi shekullor evropian-KONCERTI EVROPIAN

Parimi: Unanimiteti Përfundoi me fillimin e LPB-së

Kongresi i Berlinit -Pa ndryshime në rendin evropian, parimi i balancimit të fuqive -Kriza e tretë lindore - Trajtohen çështje ballkanike

Lufta e Parë Botërore, 1914 -1918 • Të vrarë – 8.5 milionë njerëz

• përfshiu gjithë botën, të gjashtë kontinentet e banuara: Evropën, • Azinë, • Afrikën, • Amerikën e Jugut, • Amerikën e Veriut • dhe Australinë

• LPB shkaktoi shpërbërjen e katër perandorive: Perandorisë AustroHungareze, Prusisë, Perandorisë Osmane dhe Rusisë. • Gjermania humbi perandoritë koloniale

• Lindën si shtete/subjekte ndërkombëtare: Çekosllovakia, Estonia, Finlanda, Letonia,Li tuania, Polonia dhe Mbretëria SKS

Motivi kryesor pas LPB-së për krijimin e LK-së Të vdekurit dhe dëmet gjatë LPB-së llogaritet të jenë më të mëdha sesa në të gjitha luftrat në 150 vjet para LPB-së

• Lufta e I Botërore shënoi mbarimin e rendit botëror që u vendos pas Luftërave Napoleoniane, dhe ishte një shkaktare e rëndësishme për shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore.

Lufta e Dytë Botërore 1 shtator 1939 – 2 shtator 1945 (6 vjet e 1 ditë)

• LocationEurope, Pacific, Atlanti c, South-East Asia,China, Middle East, Mediterranean andAfrica , briefly North and South AmericaResultAllied victory Collapse of the Third Reich • Creation of the United Nations • Emergence of the United States and theSoviet Union as superpowers • Beginning of the Cold War (more...).

The Supreme Commanders on 5 June 1945 in Berlin: Bernard Montgomery,Dwight D. Eisenhower, Georgy Zhukov and Jean de Lattre de Tassigny

• World War II was the deadliest military conflict in history. Over 60 million people were killed, which was over 2.5% of the world population. The tables below give a detailed country-by-country count of human losses.