142102634-Φαινόμενα-Τεύχος-130

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ

τευχος 130 - 11 µαϊου 2013

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

Χρηµα και εξουσια: καθοριζοντας τη µοιρα των λαων οι καταιγιδες του πολεµου και οι µαγια τα µυστικα της υπογειας ελλαδας Εβεν Αlexανdεr: o επιστηµονασ που ειδε τον παραδεισο

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ φαινοµενα

#

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010

Μυστήρια EDITO

H Eλλαδα στην Aιγυπτο

Το µυστήριο γύρω από τον αρχαίο κόσµο παραµένει αναλλοίωτο. Οι απορίες και οι προβληµατισµοί για την προϊστορική περίοδο παραµένουν αναπάντητα ερωτήµατα και µόνο µερικές διαθέσιµες ιστορικές πηγές και ορισµένα σκόρπια αρχαιολογικά ευρήµατα προσθέτουν κάποτε λίγο περισσότερο φως στην έρευνα του αινιγµατικού παρελθόντος του ανθρώπου. Η ίδια η καταγωγή των λαών αποτελεί έναν ακόµα γρίφο καθώς ερευνητές και επιστήµονες άλλοτε συµφωνούν και άλλες φορές διαφωνούν για την καταγωγή των ανθρώπινων φυλών, κυρίως εκείνων που έχουν µεγαλύτερη πολιτισµική πορεία στο χρόνο.

Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη | [email protected]

Κατά

την άποψη ορισµένων ιστορικών και αρχαιολόγων, ο αιγυπτιακός πολιτισµός είναι αρχαιότερος και… σηµαντικότερος του ελληνικού. Οι συγκεκριµένες οµάδες, οι οποίες συνήθως στηρίζονται σε επιλεκτικά στοιχεία, βρίσκονται συχνά αντιµέτωπες µε αιφνίδιες εξελίξεις προερχόµενες από τα αρχαιολογικά ευρήµατα που αποδεικνύονται ανατρεπτικά αποδεικτικά στοιχεία προς τις εκφραζόµενες αυτές απόψεις. Αντίθετα, το έργο αδέσµευτων ερευνητών και επιστηµόνων είναι αρκετά σηµαντικό, ιδιαίτερα στις µέρες µας όπου εξυφαίνεται µια νέα περίοδος σκοταδισµού και αποπροσανατολισµού των κοινωνιών σε ολόκληρο τον κόσµο. Η επιβεβαίωση των ισχυρισµών πως οι µυθολογικές αναφορές έχουν άµεση σχέση -έστω και αλλοιωµένη εξαιτίας της προφορικής παράδοσης- µε την προϊστορία αποτελεί πλέον ένα συχνό φαινόµενο.

«Ο άνθρωπος που ερευνά, παραµένει πάντοτε λαµπερός, έστω κι αν σε πολλά απατηθεί». Πλούταρχος

Η µυθική πόλις Θώνις-Ηράκλειο συγκαταλεγόταν στα όρια µεταξύ των µύθων και των θρύλων καθώς η υποτιθέµενη ύπαρξή της αναφέρεται σε εποχές πριν από την ίδρυση της Αλεξάνδρειας το 331 π.Χ. Σύµφωνα µε τις αρχαίες παραδόσεις, η πόλη γνώρισε ένδοξες εποχές καθώς αποτελούσε υποχρεωτικό λιµάνι εισόδου στην Αίγυπτο για όλα τα πλοία, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονταν από τον αρχαίο ελληνικό κόσµο. Η Θώνις-Ηράκλειο ήταν ταυτόχρονα µια ιερή πόλις και η θρησκευτική αξία της προερχόταν από το δεσπόζοντα Ναό του Αµµωνος ∆ιός του οποίου το ιερατείο διαδραµάτισε σηµαντικό ρόλο σε τελετές σχετιζόµενες µε την εξέλιξη της ∆υναστείας του Μεγάλου Βασιλείου. Εικάζεται πως η πόλη ιδρύθηκε πιθανότατα κατά τον 8ο π.Χ. αιώνα κι αφού υπέστη ποικίλες φυσικές καταστροφές βυθίστηκε στη Μεσόγειο που την κράτησε φυλαγµένη στους ανεξερεύνητους βυθούς της από τον 8ο µ.Χ. αιώνα που πιθανολογείται ότι συνέβη η ολοκληρωτική καταβύθισή της. Το όνοµα της πόλης που ανακαλύφθηκε το 2000 από οµάδα αρχαιολόγων έχει σχεδόν σβηστεί από τη µνήµη των ανθρώπων που την εγκατέλειψαν στη λήθη των µύθων. Την ύπαρξή της θύµιζαν µονάχα µερικές σκόρπιες αναφορές σε αρχαία κλασικά κείµενα και σε σπάνιες επιγραφές. Μνεία στην ιερή πόλη µε την ελληνική ονοµασία κάνει ο Ελληνας ιστορικός Ηρόδοτος αναφερόµενος στο µεγάλο ναό που χτίστηκε εκεί από τον ήρωα Ηρακλή ο οποίος πρώτος επισκέφθηκε την Αίγυπτο και έδωσε στην πόλη το όνοµά του. Ο Ηρόδοτος αναφέρεται και στους διάσηµους φυγάδες εραστές, τον Πάρι και την Ελένη, οι οποίοι φέρεται να επισκέφθηκαν το Ηράκλειο πριν από τον Τρωικό Πόλεµο. Τέσσερις αιώνες αργότερα από τις γραπτές αναφορές του Ηρόδοτου, ο γεωγράφος Στράβων παρατήρησε ότι η πόλη Θώνις-Ηράκλειο όπου δέσποζε ο Ναός του ∆ία βρίσκεται ανατολικά της πόλεως Κάνωπος στη διακλάδωση του ποταµού Νείλου. Η πόλη βρίσκεται βυθισµένη και χωµένη στη λάσπη 15 περίπου χιλιόµετρα από το Aboukir Bay, ενώ τα ευρήµατα που ανασύρονται συνεχώς επιβεβαιώνουν την καθολική επιρροή των Ελλήνων στην Αίγυπτο που ήλεγχαν το εµπόριο στη Μεσόγειο.

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

ΘΕΜΑΤΑ

4

ΠΕριεχ µενα ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ 26-29

ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΤΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ

∆ΕΣΜΟΙ 06-09

ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ: ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΟΙΡΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ

ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ

Αντίδραση στην τέχνη

ΤΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

Ο Guy Fawkes δεν επηρέασε µόνο τους

επαναστάτες αυτού του κόσµου, που έχουν βρει πρόσφορο έδαφος και πεδίο δράσης στις παρούσες κοινωνικοοικονοµικές συν΄ θήκες. Το στίγµα του άφησε και στην τέχνη µε σπουδαία έργα όπως ο «Μάκβεθ» του William Shakespeare που εµπνεύστηκε από την προσπάθεια ανατροπής του βασιλιά Ιακώβου Α΄, αλλά και το πολύ πετυχηµένο και παγκόσµια γνωστό κόµικ «V for Vendetta» των Alan Moore και David Η ΥΠΟΓΕΙΑ ΕΛΛΑ∆Α Lloyd που έκανε την εµφάνισή του τη δεκαετία του 1980, ενώ ακολούθησε και η οµώνυµη κινηµατογραφική παραγωγή το 2006. Η ταινία διαδραµατίζεται σε ένα φανταστικό Λονδίνο, όπου ένας επαναστάτης που φορά τη µάσκα του Fawkes επιδιώκει να ανατινάξει το Κοινοβούλιο για να γλιτώσει την Αγγλία από το φασιστικό καθεστώς που έχει εγκαθιδρυθεί «µαντρώνοντας» τα µυαλά των φοβισµένων πολιτών. Μέσα από την προσπάθεια να αναµετρηθεί ο κάθε άνθρωπος µε τους φόβους του ξεκινάει µια πολιτική αντιπαράθεση του φασισµού µε την αναρχία. Στο τέλος αποδεικνύεται πως δίχως τη βία, το κράτος, όπως έχει δοµηθεί στις σύγχρονες κοινωνίες, καταρρέει µέσα σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Οι ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΩΝ ΞΩΤΙΚΩΝ αδερφοί Wachowski, που επιµελήθηκαν το σενάριο και σκηνοθέτησαν µαζί µε τον James McTeigue την ταινία, κατάφεραν να αναπάντεχο ταξί- δηµιουργήσει για τις ανάγκες του Πράγµατι, ο Tolkien ξεκίνησε να δηµέσω της εµβληµατικής φιγούρας τουτου«V» έργου µια νέα γλώσσα από το δι» πρόκειται να ξεκινήσει σε µιουργεί γλώσσες ως χόµπι από παιδική µηδέν; λίγες ηµέρες στις κινηµατοηλικία. Οταν κάποτε, και άσχετα µε την να αφήσουν παρακαταθήκη φράσεις που γραφικές αίθουσες, µε την προβολή της προαναφερθείσα ενασχόληση, συνέλαβε ταινίας «Χόµπιτ». Συνοδοιπόροι σε αυτό Κατ’ αρχάς, οι σκευαστές γλώσσες την ιδέα του ξωτικού, η πρώτη του αναζήτηση αφορούσε στο τι είδους γλώσσα το ταξίδι θα είναι οι εκατοµµύρια ανά που συναντάµε στο συνολικό έργο του έγιναν «µοτό» στα χείλη εκατοµµυρίων τον κόσµο φίλοι του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, ενός καθηγητή Τόλκιν δεν είναι µία αλλά δε- θα µπορούσε να χρησιµοποιεί ένα τέτοιο σπουδαίου Αγγλου που µε τα κατέσσερις, άλλες περισσότερο και άλλες πλάσµα. Οι µετέπειτα προβληµατισµοί αντιεξουσιαστών (µε συγγραφέα την ευρεία έννοια έργα του ταξιδεύει εδώ και αρκετές δεκα- λιγότερο ολοκληρωµένες. Αλλά η ουσι- του συνέθεσαν εν τέλει τη µυθολογία τους θαυµαστές του στο φανταστικό αστική µοναδικότητα βρίσκεται στο ότι ο που όλοι αγαπήσαµε. Το δε κοµµάτι αυτου όρου) ανάετίες τον κόσµο. κόσµο της Μέσης Γης. συγγραφέας δεν δηµιούργησε τις γλώσ- τού του έργου µε το όνοµα «Ο Αρχοντας

του ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟυ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΝΙΚΟΣ ΛΕΛΟΥ∆ΑΣ 30-35

Σήµερα οι Anonymous

παγκοσµιοποιούν τα ΑΝΤΙ-ΕΞΟΥΣΙΑ 10-13 µηνύµατα του Fawkes.

GUY FAWKES: Η ΜΑΣΚΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Γνωστότερο παράδειγµα υιοθέτησης της φιγούρας του Fawkes από το 2003 είναι η οµάδα ακτιβιστών χάκερ Anonymous, που δρα σε όλο τον κόσµο και έχει ως σήµα και υπογραφή της τη µάσκα του Fawkes ήταν ο τελευταίος άντρας που Wikileaks, καθώς και αυτοί µε τη σειρά εισήλθε σε Κοινοβούλιο έχοντας… ειλικρι- τους πιστεύουν στην ελεύθερη πρόσβαση νείς προθέσεις! Γνωστότερο παράδειγµα των πολιτών στην πληροφορία, ενώ το υιοθέτησης της φιγούρας του Fawkes από αµερικανικό περιοδικό TIME τούς τοποτο 2003 είναι η οµάδα ακτιβιστών χάκερ θετεί στην κορυφή της λίστας για το 2012, περιπτώσεις η δραστηριότητά του µπορεί χρόνια, ο αριθµός των ηλιακών κηλίδων να την αποκαλέσουµε και ως «ηλεκτροµαAnonymous, που δρα σεακόµα όλοκαιτον και ως τηρύπανση». µεγαλύτερη επιρροή να επιδεινώσει τα ήδηκόσµο υπάρπου εντοπίζονται στο την κοντινό οµάδα µας αστέρι µε γνητική χοντα προβλήµατα ψυχικής υγείας των αυξάνεται από το µηδέν και φθάνουν σ’ έχει ως σήµα και υπογραφή της τη µάσκα παγκοσµίως. το «χακάρισµα» ανθρώπων. έναν αριθµό που είναι µεγαλύτερος του Εκτός Αυτές οι από ηλιακές καταιγίδες, αν και διαρΟΙ ΚΑΤΑΙΓΙ∆ΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΜΑΓΙΑ οι κηλίδες οι ίδιες ΟΙ δεν κούν λίγο, φαίνεται να επηρεάζουν τα εγκετου. Οπως λένεΣύµφωνα αυτούµετου είδους οι τετρακόσια. χά- Ενώ ιστοσελίδων, όµως, έχουν ασχοληθεί και το δόκτορα Μπάριλ επηρεάζουν τη Γη, οι ηλιακές εκλάµψεις φαλικά κύµατα διαταράσσοντάς τα, όπως Πέιν του Εθνικού Συµβουλίου Γεωκοσµι- και άλλες διαταραχές που προέρχονται και τα επίπεδα των ορµονών, προκαλώντας κερ, «ζητούµενοκήςείναι να θυµάσαι την ιδέα µε παγκόσµια κινήµατα όπως αυτό που Ερευνας των ΗΠΑ, οι ενδείξεις για από τον Ηλιο, κατά τη διάρκεια αύξησης µια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις κυτην ενοχή της ηλιακής σε του αριθµού των κηλίδων του, έχουν ως στα ρίως νοµοσχέδια στον οργανισµό του ανδρικού που αντιπροσώπευε και όχιδραστηριότητας τον άνθρωπο, αντιτάσσεται γιαπληθυτην καπροβλήµατα ψυχικής υγείας ορισµένων επακόλουθο την αύξηση του αριθµού των σµού. Οι γυναίκες, αν και βιώνουν κάποιες ψυχοσωµατικές αλλαγές κατά τη διάρκεια ανθρώπων είναι κάτι το οποίο ερευνούν σωµατιδίων (πρωτονίων και ηλεκτρονίων), καθώς ο άνθρωπος µπορεί να αποτύχει». τάργηση της ανωνυµίας στο διαδίκτυο, το οι επιστήµονες της NASA µε µεγάλη σχοκαθώς και των επιβλαβών ακτινοβολιών των ηλιακών καταιγίδων, έχει διαπιστωθεί προσοχή. Κάθε όπως είναι η υπεριώδης ακτινοβολία και πωςWall επηρεάζονται γενικά σε µικρότερο Οι Anonymoysλαστικότητα έχουνκαιδείξει τις 10-11 δυνατόκίνηµα «Occupy Street», όπως και οι ακτίνες Χ. Αυτές οι ακτινοβολίες που βαθµό συγκριτικά µε τους άνδρες. κατευθύνονταιάλλα προς τον πλανήτη µας (ο τητές τους µε ένα ευρύ φάσµα δραστηαντίστοιχα κινήµατα στις ΗΠΑ και οποίος προστατεύεται εν µέρει από το µα- Η συγκεκριµένη διατάραξη των επιγνητικό πεδίο του) από τους πέδων των ορµονών αναγκάζει µερικά ριοτήτων µέχρι σήµερα, δηµιουργώντας τηνονοµάζονται Ευρώπη. αστροφυσικούς «ηλιακοί άνεµοι». Εάν δεν άτοµα που ανήκουν στο ανδρικό φύλο να προβλήµατα και αλλάζοντας δεδοµέναυπήρχαν σε το προστατευτικό µαγνητικό πεδίο γίνονται ευερέθιστα και να συµπεριφέροκαι η ατµόσφαιρα της Γης, αυτός ο ανελέη- νται περισσότερο επιθετικά, ενώ αντίθετα κυβερνητικές ιστοσελίδες, δείχνοντας τοςµια «Είµαστε Ανώνυµοι. Είµαστε «βοµβαρδισµός» σωµατιδίων και ακτικάποια άλλα άτοµα µπορούν ξαφνικά καιλεγενοβολιών θα µας είχε κυριολεκτικά κάψει κάτω από τις ίδιες συνθήκες να γίνουν πιο ιδιαίτερη αδυναµία σε υπουργεία Αµυνας ∆εν συγχωρούµε. ∆εν ξεχνάµε. Να µετατρέπονταςώνα. τη Γη σε ένα ακατοίκητο δηµιουργικά. διαστηµικό περιβάλλον. πολλών χωρών και µεγάλους επιχειρηµατι- µας περιµένετε».Η αύξηση Η υπόσχεση-απειλή της ηλιακής δραστηριότητας των Ευτυχώς όµως το µαγνητικό πεδίο του διαπιστώθηκε επίσης ότι ευθύνεται για µια κούς κολοσσούς, αλλά και σε άλλα sites η µας έχειAnonymous απόλυτα στοχευµένη πλανήτη την ικανότητα να εκτρέ-είναι αντίστοιχη αύξηση των ψυχωτικών επεισοπει τα εκπεµπόµενα επικίνδυνα σωµατίδια δίων και σε άτοµα που ήδη έπασχαν από θεµατολογία των οποίων προσβάλλει θέτοντάς την τα σεπρος όλους όσοι ασκούν παγκόσµιο µια κυκλική τροχιά γύρω ασταθείς ψυχολογικέςτον καταστάσεις. τη Γη. Κι αυτή η προστατευτική αντίανθρώπινη αξιοπρέπεια και ελευθερία.από έλεγχο, αντιµετωπίζοντας τους πολίτες δραση γίνεται άµεσα και µε αποτελεσµατι- «Ενώ το 1963 θα συµφωνούσαµε όλοι κό τρόπο. Οι γεωφυσικοί αποκαλούν αυτήν οι επιστήµονες ότι οι ψυχωτικές αλλαγές σαν άβουλα πιόνια που -ιδίως εν µέσω την κοσµική διαδικασία ως «γεωµαγνητική σε άτοµα µε βεβαρηµένη ψυχική υγεία θα Ο Ρώσος µηχανικός Σεµιόν Νταβίνοβιτς Κίρλιαν. του τρόπου µπορούσαν να οφείλονται αποκλειστικά τηςεξαιτίας παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης- θα Το CNN τούς χαρακτήρισε πρόσφατακαταιγίδα», ως ωστόσο, που επιδρά στη Γη, θα µπορούσαµε επίσης στις επιδράσεις µίας πανσελήνου -όπως τους συνεχιστές των συντελεστών του υποφέρουν και θα πληρώσουν.

ΜΥΣΤΗΡΙΑ 14-19

Γιάννης Πηλιούνης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΗΛΙΟΥΝΗΣ 20-25

Μποζόνιο

ΜΠΟΖΟΝΙΟ: Ο ΑΙΘΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

ο αιθέρας του Πλάτωνα!

ςοιΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ λύοΙ - ΜΗΝΑΣ ΤΣΟΥΛΗΣ 36-39 Μηνάς ν ρεΒ ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΓΛ ΩΣΣΕΣ ΤΩΝ ΞΩΤ Τσουλής

«Ε

Γιατί ο Τόλκιν αποφάσισε να

σες για να συνοδεύσουν το µύθο, αλλά το µύθο για να πλαισιώσει τις γλώσσες που ήδη είχε κατασκευάσει.

των ∆αχτυλιδιών» ανήλθε στο δεύτερο πιο πολυδιαβασµένο βιβλίο όλων των εποχών µετά τη Βίβλο.

ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΕΣ 40-43

ΙΟΥΛΙΟΣ ΒΕΡΝ: ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Από το κόµικ των Alan Moore και David Lloyd «V for Vendetta».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΕΒΕΝ ΑLEXΑΝDΕR 44-49

ςιεσίρκοπατνΑ νολλέµ οτ όπα

O EΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΠΟΥ ΕΙ∆Ε ΤΟΝ ΠΑΡΑ∆ΕΙΣΟ

↘ Βρείτε µας στο facebook αναζητώντας το λογαριασµό ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

data files

Καταστροφικες πληµµυρες

Mε το κύρος του Discovery World

Σαν Σήµερα (11/5 - 17/5) 11/5/868 µ.Χ.: Το πρώτο τυπω-

µένο βιβλίο (βουδιστικής φύσεως) εκδίδεται στην Κίνα από τον Γουάνγκ Τσιεχ, 587 ολόκληρα χρόνια πριν από τη Βίβλο του Γουτεµβέργιου.

12/5/1900: Η λειψυδρία στον Πει-

ραιά οδηγεί σε συνεχείς καβγάδες για την εξασφάλιση λίγου νερού.

12/5/1982: Θερίζει το νέφος στην Αθήνα και εκατοντάδες συµπατριώτες

µας µεταφέρονται στα νοσοκοµεία της πρωτεύουσας.

κολα Τέσλα πατεντάρει την ηλεκτρική γεννήτρια.

12/5/1982: Στο προσκύνηµα της

14/5/1928: Ιδρύεται η Τράπεζα της

Φατίµα στην Πορτογαλία, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ δέχεται τη δεύτερη απόπειρα δολοφονίας του. Οι δυνάµεις ασφαλείας συλλαµβάνουν έναν Ισπανό ιερέα λίγο πριν επιτεθεί µε ξιφολόγχη εναντίον του Ποντίφικα.

13/5/1890: Ο Σέρβος εφευρέτης ΝίΕΝΘΕΤΗ ΕΚ∆ΟΣΗ καθε σαββατο στα περιπτερα µαζι µε τον ελευθερο τυπο

∆ιεύθυνση έκδοσης Απόστολος Χρ. Αντωνάκης Αρχισυντάκτης Μηνάς N. Παπαγεωργίου Σύνταξη Στέλιος Φωκάς, Θεανώ Καρούτα, Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Αλίκη Κοτζιά, Μαρία Μακρίδου,

Ράνια Ιωάννου, Νικόλαος Κουµαρτζής, Τάσος Χαλιός, ∆ηµήτρης Αναστασίου, Νάσος Κοµιανός Ειδικοί συνεργάτες Γιώργος Αδαµόπουλος, ∆ηµήτρης Αργασταράς, Αγγελος Βιαννίτης Γεώργιος Καραχάλιος, Χαρίτα Μήνη, Σάσσα Τσέιτοου, Χρήστος Πανόπουλος Art director Σοφία Λιβιεράτου Υπεύθυνη διόρθωσης κειµένων Kατερίνα Μπεχράκη

Ελλάδος. Πρώτος διοικητής της αναλαµβάνει ο Αλέξανδρος ∆ιοµήδης.

14/5/1932: Κατά την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης, µια διαδήλωση στη Νέα Υόρκη έχει σαν κεντρικό σύνθηµα: «Θέλουµε µπύρα».

Γνωρίζατε ότι…  Στις 16 Μαΐου του 1868 οι Κρήτες επαναστάτες χρησιµοποιούν για πρώτη φορά εµπρηστικές ύλες και πετυχαίνουν σηµαντική νίκη ενάντια στους Τούρκους στην περιοχή Γάζι Ηρακλείου;

Iδιοκτησία ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε. Εκδότες ∆ηµήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής ∆ιευθυντής Πάνος Αµυράς ∆ιεύθυνση εµπορικής ανάπτυξης «ELSE AGENCY» Εµπορική διεύθυνση Ελσα Σοϊµοίρη ∆ιεύθυνση διαφήµισης Λουκάς Παπανικολάου Υποδοχή διαφήµισης Μίνα Γιαννάκη Οικονοµική διευθύντρια Μαριάννα Θαρενάκη Φωτογραφικό αρχείο Φανή Νικολαΐδου Φωτό Αρχείο Ελεύθερου Τύπου, Shutterstock, Ideal Image, Visual Photos, ΑΠΕ, Eurokinissi Υπεύθυνος κυκλοφορίας Κώστας Μπαλής Εκτύπωση ΤΥΠΟΕΚ∆ΟΤΙΚΗ Α.Ε. ∆ιανοµή ΕΥΡΩΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Νέο Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121 Τηλ.: 210 8113000, Fax: 210 8113001, Site: www.e-typos.com, e-mail: [email protected]

Οι απόψεις των συγγραφέων εκφράζουν τους ίδιους και δεν αποτελούν κατ’ ανάγκην και απόψεις του περιοδικού.

φαινοµενα

5

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

6

∆εσµοι

Χρήµα και εξουσία

ν ώ α λ ν τω α ίρ ο µ τη ς τα ν ο ίζ ρ Καθο

Το χρήµα από την αυγή της ανακάλυψής του χρησιµοποιείται διαχρονικά ως µέσον επιβολής της κυριαρχίας σε τόπους και ανθρώπους. Από το τύπωµα των κεφαλών των βασιλέων και των αυτοκρατόρων στα νοµίσµατα που αποδείκνυαν την ισχύ τους ως τις σύγχρονες ζώνες νοµισµατικής επιρροής, χρήµα και εξουσία αποτέλεσαν έννοιες άρρηκτα συνδεδεµένες µεταξύ τους. Του Στέλιου Φωκά, [email protected]

Γ

ια τους πολιτικούς επιστήµονες,

η εξουσία είναι ό,τι το χρήµα για τους οικονοµολόγους: Ενα µέσο µέσω του οποίου παρατηρούνται, µετρώνται και ελέγχονται οι συναλλαγές. Η σχέση χρήµατος και εξουσίας είναι αµφίδροµη. Οποιος έχει το ένα µπορεί να το χρησιµοποιήσει για να εξασφαλίσει το άλλο. Οταν αποκτήσει και τα δύο µπορεί να τα χρησιµοποιήσει για να επιβληθεί. Ολα αυτά φυσικά άρχισαν να συµβαίνουν από τη στιγµή που ανακαλύφθηκε και διαδόθηκε το χρήµα. Η απόκτηση και ο έλεγχός του είναι διαχρονικά µία από τις κύριες επιδιώξεις των ανθρώπων.

τιµή του. Το πιο πολύτιµο ήταν εκείνο που εξασφαλιζόταν µε το µεγαλύτερο βαθµό δυσκολίας και ως εκ τούτου ήταν πιο σπάνιο από τα υπόλοιπα. Συνεπώς όποιος το διέθετε είχε ταυτόχρονα και µεγαλύτερη ισχύ και επιρροή από τους υπόλοιπους συναλλασσοµένους.

Επίσης, ένα διαφορετικό αλλά ση-

µαντικότατο µέσο συναλλαγής ήταν τα όπλα. Τέτοιου είδους συναλλαγές συναντάµε σε αρχαία κείµενα όπως για παράδειγµα στην Ιλιάδα του Οµήρου. Τα χάλκινα όπλα του ∆ιοµήδη αναφέρονται ως «εννεάβοια», δηλαδή άξιζαν όσο εννέα βόδια, ενώ τα χρυσά του Γλαύκου ήταν «εκατόµβοια», άξιζαν δηλαδή όσο εκατό βόδια.

Ο αντιπραγµατισµός Οι συναλλαγές ασφαλώς υπήρχαν

πολύ πριν επινοηθεί το χρήµα-νόµισµα. Αντ’ αυτού εφαρµοζόταν η πρακτική του αντιπραγµατισµού, δηλαδή η ανταλλαγή προϊόντων, που ήταν και η πιο διαδεδοµένη πρακτική µέσω της οποίας εξυπηρετούσαν οι άνθρωποι τις βασικές τους ανάγκες.

Ανάλογα µε την αφθονία, τη χρησι-

µότητα και το ρόλο του κάθε προϊόντος σε κάθε κοινωνία προσδιοριζόταν και η

Στην Ιλιάδα του Οµήρου, τα όπλα εµφανίζονται ως ένα σηµαντικό µέσο συναλλαγής.

φαινοµενα

7

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

8

Ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος Β' ευθύνεται για τη διάδοση των χρυσών νοµισµάτων.

Η επινόηση του νοµίσµατος Με την πάροδο του χρόνου παρουσιά-

στηκε η ανάγκη για την ύπαρξη ενός πιο χειροπιαστού, µε τη µεταφορική και την κυριολεκτική έννοια, µέσου συναλλαγής. Τα προϊόντα ήταν πολλά και δύσκολα στη µεταφορά, ενώ η κυµαινόµενη ποιότητά τους είχε επίπτωση και στην τιµή αντιστοίχισής τους µε άλλα. Τη λύση ήρθε να δώσει το µέταλλο, το οποίο πέρασε από πολλά στάδια και χρησιµοποιήθηκε µε πολλές µορφές. Τελικά τυποποιήθηκε σε αυτό που σήµερα ονοµάζουµε νόµισµα, το οποίο, σφραγισµένο πάντα από την εκάστοτε υπεύθυνη αρχή (η οποία έχοντας την αποκλειστικότητα εξασφάλιζε και µεγάλη επιρροή), µεταφερόταν εύκολα και είχε συγκεκριµένη αξία.

Αξιοπιστία και επιρροη

λο που χρησιµοποιείτο γιαΟτην παραγωγή Τόλκιν µε τη του νοµίσµατος. Οποιος ήλεγχε περιοχές µε χαρακτηριστική τουτοπίπα. πολύτιµα µέταλλα όπως ο χρυσός, ασήµι και ο χαλκός είχε και απεριόριστη πολιτική αλλά και στρατιωτική επιρροή. Φυσικά το νόµισµα του κάθε ηγεµόνος κυκλοφορούσε και στις περιοχές όπου κατακτούσε εξαλείφοντας τα προηγούµενα.

Η διάδοση του νοµίσµατος Οι ελληνικές πόλεις ήταν από τις πρώ-

τες που διέδωσαν τη χρήση του νοµίσµατος σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασ-

Οποιος ήλεγχε περιοχές µε πολύτιµα µέταλλα, όπως ο χρυσός, το ασήµι και ο χαλκός, είχε και απεριόριστη πολιτική αλλά και στρατιωτική επιρροή. Φυσικά το νόµισµα του κάθε ηγεµόνος κυκλοφορούσε και στις περιοχές που κατακτούσε εξαλείφοντας τα προηγούµενα

σα. Προκειµένου τα νοµίσµατά τους να ξεχωρίζουν, τα σφράγιζαν χρησιµοποιώντας τα προσωπικά τους σύµβολα: τοπικούς ήρωες και θεούς, ιερά ζώα, φυτά κ.ά.

Τα πρώτα αρχαία ελληνικά νοµίσµατα

ήταν φτιαγµένα κυρίως από ασήµι. Κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα κυκλοφόρησαν και χάλκινα για τις µικρές καθηµερινές συναλλαγές, ενώ εκείνος που διέδωσε τα χρυσά νοµίσµατα ήταν ο βασιλιάς των Μακεδόνων Φίλιππος Β’. Ο τελευταίος ήλεγχε τα µεταλλεία χρυσού στη Μακεδονία και τη Θράκη και ήταν σε θέση να κυκλοφορήσει τις µεγαλύτερες ποσότητες νοµισµάτων απ’ όλους τους άλλους ηγεµόνες της εποχής του. Αυτοµάτως αυτό τον καθιστούσε ισχυρότερο και το νόµισµά του πιο αξιόπιστο, εξασφαλίζοντάς του περισσότερα έσοδα από κάθε άλλη δύναµη της εποχής του, µε αρχική εξαίρεση ίσως την Αθήνα.

Αντιστοίχως µορφές ηγεµόνων συ-

ναντάµε και στα ρωµαϊκά αυτοκρατορικά νοµίσµατα, µε την ίδια λογική οικονοµικής και πολιτικής ισχύος.

Οσο πιο αξιόπιστη ήταν η «αρχή» που

έκοβε και σηµάδευε τα νοµίσµατα τόσο περισσότερο διαδίδονταν και γίνονταν ευρύτερα αποδεκτά στις συναλλαγές. Το ρόλο της «αρχής» όταν ξεκίνησαν να διαµορφώνονται οι πρώτες µορφές κοινωνικής οργάνωσης τον ανέλαβαν οι πόλεις κράτη και αργότερα οι ηγεµόνες (βασιλείς, αυτοκράτορες κ.λπ.).

Κάπου εδώ ξεκινά και η σχέση χρήµατος-

εξουσίας, καθώς σε όλες τις περιπτώσεις οι «αρχές» χρησιµοποιούσαν το νόµισµά τους, το οποίο έφερε και τα διακριτικά της πόλης ή του ηγεµόνος, ως µέσο διάδοσης και ενηµέρωσης για την ισχύ τους σε όλη την επικράτειά τους. Φυσικά ήλεγχαν και τις περιοχές απ’ όπου εξορυσσόταν το µέταλ-

Από την περίφηµη «Στήλη της Εξηκοστής», έναν αρχαίο φορολογικό κατάλογο µε τις καταβολές των συµµάχων της Αθηναϊκής Συµµαχίας.

δεσµοι Το ευρώ δηµιουργήθηκε χωρίς να έχει προηγηθεί εφαρµογή ενιαίας οικονοµικής και δηµοσιονοµικής πολιτικής, χωρίς κεντρικό έλεγχο των τραπεζών.

προβλήµατα. Στα παραδείγµατα που προαναφέραµε, τα ενιαία νοµίσµατα εκείνων των εποχών συνοδεύονταν και από ενιαία νοµισµατική και οικονοµική πολιτική. Γι’ αυτό και εξασφάλιζαν απεριόριστη πολιτική ισχύ για µεγάλα διαστήµατα στους ηγεµόνες που τα κυκλοφορούσαν (αν και από µόνα τους δεν ήταν δυνατόν να εξασφαλίσουν τη µακροηµέρευσή τους, όµως αυτό είναι άλλο µεγάλο ζήτηµα).

Το ευρώ δηµιουργήθηκε χωρίς να έχει

προηγηθεί εφαρµογή ενιαίας οικονοµικής και δηµοσιονοµικής πολιτικής, χωρίς κεντρικό έλεγχο των τραπεζών. Ετσι, όταν ήρθε η οικονοµική κρίση η ευρωζώνη δεν ήταν κατάλληλα προετοιµασµένη για να την αντιµετωπίσει.

Οχι, δεν θα αναλύσουµε τα αίτια της

Ενιαία νοµίσµατα Ισως να µην αναφέρεται συχνά, αλλά ο

πρώτος ηγεµόνας που εφάρµοσε ενιαία νοµισµατική πολιτική σε µεγάλη κλίµακα ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος. Ο Μακεδόνας στρατηλάτης επέβαλε την έκδοση των ίδιων τύπων νοµισµάτων από όλα το νοµισµατοκοπεία της αχανούς αυτοκρατορίας του σε ευγενή µέταλλα. Αυτός ήταν και ένας ακόµα τρόπος επιβολής του στρατηλάτη σε όλους τους τόπους που κατέκτησε.

Επίσης κατά τη διάρκεια της ελληνικής

αρχαιότητας, ως γνωστόν, συνήφθησαν στρατιωτικές συµµαχίες πόλεων-κρατών προκειµένου να αντιµετωπιστούν συλλογικοί κίνδυνοι, να εξασφαλιστούν κοινά συµφέροντα ή για να απαλλαγούν οι συµµετέχοντες από κάποιου είδους υποτέλεια στην οποία ήταν υποκείµενοι.

Χαρακτηριστικά παραδείγµατα

αποτελούν οι Αθηναϊκές Συµµαχίες, η Ευβοϊκή Συµπολιτεία, το Κοινόν των Βοιωτών, η ∆ελφική Αµφικτυονία, το Κοινόν των Αιτωλών, το Κοινόν των Ακαρνάνων, το Κοινόν των Ηπειρωτών, το Κοινόν των Θεσσαλών και η Αχαϊκή Συµπολιτεία.

Κοινό χαρακτηριστικό των προη-

γούµενων η κοπή κοινού νοµίσµατος που εξυπηρετούσε τις ανάγκες των συµµετεχόντων στην εκάστοτε συµµαχία. Το νόµισµα κυκλοφορούσε στις περιοχές τους και χρησιµοποιείτο τόσο για τις απλές καθηµερινές συναλλαγές όσο και για την εξυπηρέτηση των αυξηµένων αµυντικών δαπανών στους µεταξύ των συµµαχιών πολέµους που συχνά ξεσπούσαν.

Ετσι διαµορφώνονταν οι πολιτικές,

οικονοµικές και στρατιωτικές ισορροπίες που καθόριζαν την τροπή των εξελίξεων. Οποιος είχε µεγαλύτερη οικονοµική δύναµη µπορούσε να αντέξει και περισσότερο και να επιβληθεί στους υπολοίπους.

Οι σύγχρονες ζώνες νοµισµατικής επιρροής Ας έρθουµε όµως στο σήµερα και ας

εξετάσουµε καλύτερα την πιο γνωστή «ζώνη επιρροής», η οποία µάλιστα µας… ταλαιπωρεί τα τελευταία χρόνια. Αναφερόµαστε φυσικά στην ευρωζώνη. Το ενιαίο νόµισµα που κυκλοφορεί σε αυτήν, το ευρώ, δηµιουργήθηκε µε µεγάλες προσδοκίες, δηµιούργησε όµως και πολλά

κρίσης, αυτό που θα επισηµάνουµε, όµως, είναι πως το ευρώ δηµιουργήθηκε ως νόµισµα που θα ισχυροποιούσε την Ευρώπη αλλά και την πολιτική και οικονοµική επιρροή της έναντι κυρίως του δολαρίου και των ΗΠΑ. Χρήµα και εξουσία δηλαδή και πάλι σε πρώτο πλάνο.

Ο σύγχρονος αντιπραγµατισµός Ο αντιπραγµατισµός από κάποια

χρονική στιγµή και έπειτα αποτέλεσε παρελθόν ως ευρεία πρακτική. Οµως στο διάβα της Ιστορίας επανεµφανίστηκε και συνεχίζει να το κάνει όποτε οι συνθήκες το απαιτούν. Το κλίµα που διαµορφώθηκε κατά τους δυο Παγκοσµίους Πολέµους, αλλά και η σηµερινή διεθνής οικονοµική κρίση, αποτελούν κλασικά παραδείγµατα αναβίωσής του. Ισως αυτό είναι και το αντίδοτο για την επιβίωση του απλού κόσµου όσο βρίσκεται σε εξέλιξη η οικονοµική ύφεση. Ελλείψει χρήµατος ως µέσου συναλλαγής, σε πολλές περιπτώσεις τη θέση του παίρνουν τα ίδια τα προϊόντα.

φαινοµενα

9

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

10

Το τέλος του δεν είναι αι ευρέως γνωστό, η ιστορία του σε λιγοστούς, το σχέδιό του σε περισσότερους. Το πρόσωπό του όµως είναι γνωστό σε όλους. Από τη «Συνωµοσία της πυρίτιδας» το 1605 µέχρι την ακτιβιστική οµάδα των Anonymoys σήµερα, το πρόσωπο του Guy Fawkes έχει συνδεθεί µε την έννοια της καθολικής επανάστασης και της ανατροπής. Της Θεανώς Καρούτα [email protected]

G

W A K F E Y S U

αντι-εξουσια

Η µάσκα της επανάστασης Ο

Guy Fawkes γεννήθη-

κε στο Γιορκ της Αγγλίας το 1570, ήταν στρατιώτης και το όνοµά του έµελλε να συνδεθεί µε µια από τις µεγαλύτερες επαναστατικές ιστορίες συνωµοσίας. Η τυραννική βασιλεία του Ιακώβου του Α΄, ο απολυταρχισµός που τον χαρακτήριζε, η ανευθυνότητα µε την οποία αντιµετώπιζε τα οικονοµικά ζητήµατα του Ηνωµένου Βασιλείου, αλλά κυρίως η σκληρότητα που επεδείκνυε ο προτεστάντης βασιλιάς στους Καθολικούς υπηκόους, ήταν το κίνητρο για τον Guy Fawkes και την οµάδα του, ώστε να αποφασίσουν την ανατροπή του βρετανικού πολιτεύµατος.

Το σχέδιο του Guy Fawkes και των

συνεργών του ήταν µεγαλόπνοο και είχε όλα τα στοιχεία για να χαρακτηριστεί έτσι: κατασκοπεία, ίντριγκα, µαζικές δολοφονίες και όλα αυτά µέσω µιας θεαµατικής ανατίναξης του σηµαντικότερου κτιρίου της χώρας. Στόχοι του ήταν ο βασιλιάς και η οικογένειά του, ενώ πεδίο δράσης του το Παλάτι του Γουέστµινστερ (όπου στεγαζόταν το Βρετανικό Κοινοβούλιο) στο Λονδίνο της 5ης Νοεµβρίου του 1605. Η ηµεροµηνία δεν είχε επιλεγεί τυχαία, αφού εκείνη την ηµέρα ο βασιλιάς θα απευθυνόταν στη Βουλή των Λόρδων και τη Βουλή των Κοινοτήτων σε µια διευρυµένη συνεδρίαση. Η οργάνωση του σχεδίου του Fawkes ξεκίνησε τον Μάιο του 1604 και τον Νοέµβριο της επόµενης χρονιάς ήταν όλα έτοιµα για την επανάσταση. Η οµάδα των Καθολικών συνωµοτών είχε εντοπί-

σει ένα κελάρι στα υπόγεια της Βουλής των Λόρδων και µέχρι τον Μάρτιο εκείνης της χρονιάς είχε καταφέρει να µεταφέρει µέσω σηραγγών 36 βαρέλια πυρίτιδας στα υπόγεια του παλατιού, περιµένοντας την κατάλληλη ευκαιρία για να «ανάψουν» το φιτίλι της ανατροπής.

Ισως αυτή η αποτυχία να ήταν που τον καθιέρωσε στη µνήµη και τη συνείδηση Η προδοσία ανθρώπων σε όλο τον κόσµο µέχρι και σήµερα, και η εκτέλεση 407 χρόνια µετά, ως ένα Το δυσκολότερο κοµµάτι της οργάνωσύµβολο επανάστασης σης είχε ολοκληρωθεί µε επιτυχία, όµως το σχέδιο δεν θα πραγµατοποιείτο. Λίγες και ανατροπής

ηµέρες πριν από την προγραµµατισµένη ανατίναξη σπάρθηκαν αµφιβολίες και διαφωνία µεταξύ των συνωµοτών για το κατά

H σύλληψη του Guy Fawkes και το τέλος της συνωµοσίας κατά του Ιακώβου Α'.

φαινοµενα

11

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

12

πόσο έπρεπε να χάσουν τη ζωή τους και οι Καθολικοί πολιτικοί και οι λόρδοι που θα βρίσκονταν στο παλάτι. Ετσι, κάποιοι από την οµάδα αποφάσισαν να στείλουν µια ανώνυµη επιστολή στο λόρδο Monteagle, µε την οποία τον προειδοποιούσαν να µην παρευρεθεί στις εργασίες του Κοινοβουλίου την 5η του Νοέµβρη καθώς θα µπορούσε να συµβεί ένα τραγικό γεγονός. Ο λόρδος, που ναι µεν ήταν Καθολικός, δεν ενστερνιζόταν όµως τις απόψεις περί ανατροπής του Ιακώβου, ανησύχησε µε την επιστολή η οποία του δηµιούργησε υποψίες. Ενηµέρωσε το Κοινοβούλιο και έτσι ξεκίνησαν έρευνες σε όλους τους χώρους του παλατιού, επισκέψιµους και µη, υπέργειους και υπόγειους. Οι έρευνες απέδωσαν και ο Guy Fawkes έπεσε στα χέρια των Αρχών το πρωί της 5ης Νοέµβρη.

Από τους εορτασµούς της 5ης Νοέµβρη στο Λονδίνο.

Συγκεκριµένα τον συνέλαβαν στο

χώρο που βρίσκονταν τα εκρηκτικά, καθώς ήταν αυτός που είχε αποφασίσει να θυσιαστεί. Βασανίστηκε για µέρες και τελικά οµολόγησε τα ονόµατα των συνεργών του. Μαζί µε όσους δεν ήταν ήδη νεκροί, εκτελέστηκαν µε απαγχονισµό στις 31 Ιανουαρίου του 1606. Μια σπουδαία ευκαιρία για ανατροπή είχε χαθεί παίρνοντας µαζί της κάθε διάθεση για αντίδραση απέναντι στη µοναρχική σκληρότητα της Αγγλίας, αφήνοντας όµως πίσω ένα σύµβολο αλλά και µια εθνική επέτειο για την Αγγλία που µέχρι σήµερα γιορτάζει κάθε 5η Νοεµβρίου τη νύχτα της πυρίτιδας µε το κάψιµο ενός οµοιώµατος του Fawkes αλλά και µε το πασίγνωστο ποίηµα που ξεκινάει µε τους στίχους «Remember, remember the 5th of November»…

Η σηµειολογία ενός προσώπου Ο Καθολικός στρατιώτης, ο άνθρω-

πος που αποτέλεσε το µυαλό πίσω από τη µεγάλη συνωµοσία για την ανατροπή του βασιλιά, δεν ξεχάστηκε παρά την αποτυχία του εγχειρήµατός του. Ισως µάλιστα αυτή η αποτυχία να ήταν που τον καθιέρωσε στη µνήµη και τη συνείδηση ανθρώπων σε όλο τον κόσµο µέχρι και σήµερα, 407 χρόνια

Επαναστατικές ρήσεις Παρακάτω παραθέτουµε εν-

δεικτικά τρεις χαρακτηριστικές φράσεις που αποδίδονται στον Fawkes και προβλήθηκαν µέσω της δηµοφιλούς κινηµατογραφικής ταινίας «V for Vendetta». Η ρήσεις αυτές παραµένουν µέχρι και σήµερα διαχρονικές και επίκαιρες:

«Ο φόβος παίρνει το καλύτερο

κοµµάτι του εαυτού σας, εκµεταλλεύεται τον πανικό σας και γίνεται το απόλυτο εργαλείο στα χέρια των κυβερνήσεων». «Οι πολιτικοί σάς υπόσχονται τάξη, ειρήνη, ευηµερία και το µόνο που ζητούν ως αντάλλαγµα είναι η σιωπή και η πειθήνια υποταγή σας». «Ελπίδα του Fawkes ήταν να υπενθυµίσει στον κόσµο πως η ισότητα, η δικαιοσύνη και η ελευθερία δεν είναι απλά λέξεις, είναι προοπτικές».

µετά, ως ένα σύµβολο επανάστασης και ανατροπής.

Το πρόσωπό του έχει γίνει το σήµα

κατατεθέν πολλών οµάδων που χτυπούν το κατεστηµένο παγκόσµιο πολιτικό σύστηµα, τους ανθρώπους και τους φορείς που το αποτελούν και το στηρίζουν. Μάλιστα, έχει γραφτεί πως η εικόνα του προσώπου του Fawkes θα µπορούσε να καταστεί ένα ισχυρό µέσο για τη δόµηση του µεταµοντέρνου αναρχισµού, ενώ παράλληλα οι υποστηρικτές του θεωρούν πως ο Guy

αντι-εξουσια Αντίδραση στην τέχνη Ο Guy Fawkes δεν επηρέασε µόνο τους

Σήµερα οι Anonymous παγκοσµιοποιούν τα µηνύµατα του Fawkes.

Γνωστότερο παράδειγµα υιοθέτησης της φιγούρας του Fawkes από το 2003 είναι η οµάδα ακτιβιστών χάκερ Anonymous, που δρα σε όλο τον κόσµο και έχει ως σήµα και υπογραφή της τη µάσκα του Fawkes ήταν ο τελευταίος άντρας που εισήλθε σε Κοινοβούλιο έχοντας… ειλικρινείς προθέσεις! Γνωστότερο παράδειγµα υιοθέτησης της φιγούρας του Fawkes από το 2003 είναι η οµάδα ακτιβιστών χάκερ Anonymous, που δρα σε όλο τον κόσµο και έχει ως σήµα και υπογραφή της τη µάσκα του. Οπως λένε αυτού του είδους οι χάκερ, «ζητούµενο είναι να θυµάσαι την ιδέα που αντιπροσώπευε και όχι τον άνθρωπο, καθώς ο άνθρωπος µπορεί να αποτύχει». Οι Anonymoys έχουν δείξει τις δυνατότητές τους µε ένα ευρύ φάσµα δραστηριοτήτων µέχρι σήµερα, δηµιουργώντας προβλήµατα και αλλάζοντας δεδοµένα σε κυβερνητικές ιστοσελίδες, δείχνοντας µια ιδιαίτερη αδυναµία σε υπουργεία Αµυνας πολλών χωρών και µεγάλους επιχειρηµατικούς κολοσσούς, αλλά και σε άλλα sites η θεµατολογία των οποίων προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ελευθερία.

Το CNN τούς χαρακτήρισε πρόσφατα ως τους συνεχιστές των συντελεστών του

Wikileaks, καθώς και αυτοί µε τη σειρά τους πιστεύουν στην ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στην πληροφορία, ενώ το αµερικανικό περιοδικό TIME τούς τοποθετεί στην κορυφή της λίστας για το 2012, ως την οµάδα µε τη µεγαλύτερη επιρροή παγκοσµίως. Εκτός από το «χακάρισµα» ιστοσελίδων, όµως, έχουν ασχοληθεί και µε παγκόσµια κινήµατα όπως αυτό που αντιτάσσεται στα νοµοσχέδια για την κατάργηση της ανωνυµίας στο διαδίκτυο, το κίνηµα «Occupy Wall Street», όπως και άλλα αντίστοιχα κινήµατα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

επαναστάτες αυτού του κόσµου, που έχουν βρει πρόσφορο έδαφος και πεδίο δράσης στις παρούσες κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες. Το στίγµα του άφησε και στην τέχνη µε σπουδαία έργα όπως ο «Μάκβεθ» του William Shakespeare που εµπνεύστηκε από την προσπάθεια ανατροπής του βασιλιά Ιακώβου Α΄, αλλά και το πολύ πετυχηµένο και παγκόσµια γνωστό κόµικ «V for Vendetta» των Alan Moore και David Lloyd που έκανε την εµφάνισή του τη δεκαετία του 1980, ενώ ακολούθησε και η οµώνυµη κινηµατογραφική παραγωγή το 2006. Η ταινία διαδραµατίζεται σε ένα φανταστικό Λονδίνο, όπου ένας επαναστάτης που φορά τη µάσκα του Fawkes επιδιώκει να ανατινάξει το Κοινοβούλιο για να γλιτώσει την Αγγλία από το φασιστικό καθεστώς που έχει εγκαθιδρυθεί «µαντρώνοντας» τα µυαλά των φοβισµένων πολιτών. Μέσα από την προσπάθεια να αναµετρηθεί ο κάθε άνθρωπος µε τους φόβους του ξεκινάει µια πολιτική αντιπαράθεση του φασισµού µε την αναρχία. Στο τέλος αποδεικνύεται πως δίχως τη βία, το κράτος, όπως έχει δοµηθεί στις σύγχρονες κοινωνίες, καταρρέει µέσα σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Οι αδερφοί Wachowski, που επιµελήθηκαν το σενάριο και σκηνοθέτησαν µαζί µε τον James McTeigue την ταινία, κατάφεραν µέσω της εµβληµατικής φιγούρας του «V» να αφήσουν παρακαταθήκη φράσεις που έγιναν «µοτό» στα χείλη εκατοµµυρίων αντιεξουσιαστών (µε την ευρεία έννοια του όρου) ανά τον κόσµο.

«Είµαστε Ανώνυµοι. Είµαστε λεγε-

ώνα. ∆εν συγχωρούµε. ∆εν ξεχνάµε. Να µας περιµένετε». Η υπόσχεση-απειλή των Anonymous είναι απόλυτα στοχευµένη προς όλους όσοι ασκούν τον παγκόσµιο έλεγχο, αντιµετωπίζοντας τους πολίτες σαν άβουλα πιόνια που -ιδίως εν µέσω της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης- θα υποφέρουν και θα πληρώσουν.

Από το κόµικ των Alan Moore και David Lloyd «V for Vendetta».

φαινοµενα

13

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

14

Μυστήρια Ο «Ηλιακός κύκλος 24», όπως τον αποκαλούν οι αστρονόµοι, έχει ήδη ξεκινήσει τη δράση του και -όπως έχει προβλεφθεί από τη NASA, την ESA και τη NOAAαναµένεται να είναι κατά 50% ισχυρότερος σπάζοντας το ρεκόρ του προκατόχου του -«Ηλιακού κύκλου 23»- ο οποίος παρήγαγε τη µεγαλύτερη ηλιακή έκλαµψη που καταγράφηκε ποτέ στη σύγχρονη Ιστορία. Ο Ηλιος θα φτάσει στο µέγιστό του µέσα στο 2012 κι αυτό αναµένεται να συνοδευτεί από κοσµικά γεγονότα που θα επηρεάσουν άµεσα τη ζωή στον πλανήτη µας.

κοί υπαινιγµοί ότι οι κλιµατολογικές συνθήκες στον πλανήτη µας µπορεί να συνδέονται και µε τις ηλιακές κηλίδες. Η τελευταία «Μικρή Εποχή των Παγετώνων», για παράδειγµα, αντιστοιχεί σε µια χρονική περίοδο εβδοµήντα ετών, δηλαδή, από το 1645 έως το 1715, όταν οι ηλιακές κηλίδες ήταν αραιές ως προς τη διάταξη και τον αριθµό, σύµφωνα µε τις τότε αστρονοµικές καταγραφές. Τα διαθέσιµα στατιστικά δεδοµένα συνδέουν τις σύγχρονες κλιµατολογικές αλλαγές, όπως οι θερµοκρασίες στην επιφάνεια της Γης, µε τις µεταβολές της ηλιακής δραστηριότητας. Ολα αυτά αναφέρονται στο επιστηµονικό άρθρο µε τίτλο «Atmospheres» («Ατµόσφαιρες») στο περιοδικό «Journal of Geophysical Research».

Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη, [email protected]

Οι κηλίδες και ο ανθρώπινος παράγοντας

Υ

πάρχουν σαφείς επιστηµονι-

Τ συγκεκριµένα Τα σ επιστηµονικά στοι-

χεία και τα προφανή στατιστικά συµπεράσµατα, εξεταζόµενα εκ παραλλήλου µε το ηµερολόγιο των Μάγια και την πρόβλεψή ηµερ του γι για ένα «τέλος κύκλου» στις 21 ∆εκεµβρίου του 2012, µπορούν κάλλιστα να κεµβρ συνδεθούν µε την ηλιακή δραστηριότητα. συνδε Αυτό επιβεβαιώνουν µε τον τρόπο τους αρκετές έγκυρες φωνές που επιµένουν αρκε πως οι ηλιακές εκλάµψεις, οι εκρήξεις, η εκποµπή σωµατιδίων, ακτινοβολιών και ηλεκτροµαγνητικών παλµών θα είναι πιθανότατα οι βασικές αιτίες κοσµικών αλλαγών που θα επηρεάσουν τον πλανήτη µας, κυρίως µέσω της σεισµικής δραστηριότητας και των ηφαιστειακών εκρήξεων. Το ηλεκτροµαγνητικό κύµα που θα επηρεάσει τη Γη µας από την ηλιακή δραστηριότητα θα έχει επιπτώσεις και στα έµβια όντα, συνεπώς και στον άνθρωπο. ∆ιότι και ο άνθρωπος περιβάλλεται από ένα δικό του ηλεκτροµαγνητικό πεδίο το οποίο έχει ήδη καθοριστεί και φωτογραφηθεί µε σύγχρονους φασµατογράφους περισσότερο εξελιγµένους από εκείνον που χρησιµοποίησε µε επιτυχία το 1939 ο Ρώσος µηχανικός Σεµιόν Νταβίνοβιτς

Κίρλιαν, κατορθώνοντας να φωτογραφίσει για πρώτη φορά την αύρα του ανθρώπινου σώµατος.

Νωρίτερα, το 1930, ο Αγγλος µηχανι-

κός και ερευνητής George de la Warr είχε ανακαλύψει την ύπαρξη ασθενών ηλεκτροµαγνητικών πεδίων που περιβάλλουν το ανθρώπινο σώµα. Λίγο νωρίτερα, το 1890, ο παγκοσµίου φήµης Σερβοαµερικανός εφευρέτης Νίκολα Τέσλα είχε διαπιστώσει αλλά και φωτογραφίσει το περιρρέον τον άνθρωπο ηλεκτροµαγνητικό φασµατικό πεδίο.

Η έρευνα γύρω από αυτό το θέµα είχε

προηγηθεί χρονικά κι από άλλους ερευνητές επιστήµονες, όπως ο Γερµανός φυσικός George Christophe Lichtenberg (1742-1799), ο οποίος έθεσε τα θεµέλια της «βιο-ηλεκτρογράφησης», µιας τεχνικής και ορολογίας την οποία υιοθέτησε και καθιέρωσε αργότερα ο Ρώσος Bartholomew Navratilov (18481927).

Η ανθρώπινη βιοενέργεια µελετήθηκε

επισταµένως και στο Πανεπιστήµιο του Καζακστάν από διάφορους επιστήµονες, κυρίως δε από τον καθηγητή Βιοφυσικής Victor Inyushin, ο οποίος ανέπτυξε τη θεωρία του «βιοπλάσµατος» προκειµένου να εξηγήσει και να στηρίξει τη µέθοδο «Κίρλιαν».

Ο ΗΛΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ Ενας αυξανόµενος αριθµός από

επιστήµονες, επαγγελµατίες στον τοµέα της Υγείας και συνειδητοποιηµένους πολίτες που ασχολούνται µε την έρευνα είναι πεπεισµένοι ότι αυτές οι εκπεµπόµενες αόρατες συχνότητες που καταφθάνουν στη Γη προερχόµενες από το διαστηµοχώρο ευθύνονται για µια σειρά από διάφορα προβλήµατα υγείας. Εν τω µεταξύ, ο µεγαλύτερος υπεύθυνος γι’ αυτούς τους αόρατους ηλεκτροµαγνητικούς «ρύπους» έχει περάσει απαρατήρητος. Κι αυτός δεν είναι άλλος από τον Ηλιο. Σε ορισµένες

φαινοµενα

15

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

16

περιπτώσεις η δραστηριότητά του µπορεί να επιδεινώσει ακόµα και τα ήδη υπάρχοντα προβλήµατα ψυχικής υγείας των ανθρώπων.

Σύµφωνα µε το δόκτορα Μπάριλ

Πέιν του Εθνικού Συµβουλίου Γεωκοσµικής Ερευνας των ΗΠΑ, οι ενδείξεις για την ενοχή της ηλιακής δραστηριότητας σε προβλήµατα ψυχικής υγείας ορισµένων ανθρώπων είναι κάτι το οποίο ερευνούν οι επιστήµονες της NASA µε µεγάλη σχολαστικότητα και προσοχή. Κάθε 10-11

Ο Ρώσος µηχανικός Σεµιόν Νταβίνοβιτς Κίρλιαν.

χρόνια, ο αριθµός των ηλιακών κηλίδων που εντοπίζονται στο κοντινό µας αστέρι αυξάνεται από το µηδέν και φθάνουν σ’ έναν αριθµό που είναι µεγαλύτερος του τετρακόσια. Ενώ οι κηλίδες οι ίδιες δεν επηρεάζουν τη Γη, οι ηλιακές εκλάµψεις και άλλες διαταραχές που προέρχονται από τον Ηλιο, κατά τη διάρκεια αύξησης του αριθµού των κηλίδων του, έχουν ως επακόλουθο την αύξηση του αριθµού των σωµατιδίων (πρωτονίων και ηλεκτρονίων), καθώς και των επιβλαβών ακτινοβολιών όπως είναι η υπεριώδης ακτινοβολία και οι ακτίνες Χ. Αυτές οι ακτινοβολίες που κατευθύνονται προς τον πλανήτη µας (ο οποίος προστατεύεται εν µέρει από το µαγνητικό πεδίο του) ονοµάζονται από τους αστροφυσικούς «ηλιακοί άνεµοι». Εάν δεν υπήρχαν το προστατευτικό µαγνητικό πεδίο και η ατµόσφαιρα της Γης, αυτός ο ανελέητος «βοµβαρδισµός» σωµατιδίων και ακτινοβολιών θα µας είχε κυριολεκτικά κάψει µετατρέποντας τη Γη σε ένα ακατοίκητο διαστηµικό περιβάλλον.

να την αποκαλέσουµε και ως «ηλεκτροµαγνητική ρύπανση».

Ευτυχώς όµως το µαγνητικό πεδίο του

διαπιστώθηκε επίσης ότι ευθύνεται για µια αντίστοιχη αύξηση των ψυχωτικών επεισοδίων και σε άτοµα που ήδη έπασχαν από ασταθείς ψυχολογικές καταστάσεις.

πλανήτη µας έχει την ικανότητα να εκτρέπει τα εκπεµπόµενα επικίνδυνα σωµατίδια θέτοντάς τα σε µια κυκλική τροχιά γύρω από τη Γη. Κι αυτή η προστατευτική αντίδραση γίνεται άµεσα και µε αποτελεσµατικό τρόπο. Οι γεωφυσικοί αποκαλούν αυτήν την κοσµική διαδικασία ως «γεωµαγνητική καταιγίδα», ωστόσο, εξαιτίας του τρόπου που επιδρά στη Γη, θα µπορούσαµε επίσης

Αυτές οι ηλιακές καταιγίδες, αν και διαρ-

κούν λίγο, φαίνεται να επηρεάζουν τα εγκεφαλικά κύµατα διαταράσσοντάς τα, όπως και τα επίπεδα των ορµονών, προκαλώντας µια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις κυρίως στον οργανισµό του ανδρικού πληθυσµού. Οι γυναίκες, αν και βιώνουν κάποιες ψυχοσωµατικές αλλαγές κατά τη διάρκεια των ηλιακών καταιγίδων, έχει διαπιστωθεί πως επηρεάζονται γενικά σε µικρότερο βαθµό συγκριτικά µε τους άνδρες.

Η συγκεκριµένη διατάραξη των επι-

πέδων των ορµονών αναγκάζει µερικά άτοµα που ανήκουν στο ανδρικό φύλο να γίνονται ευερέθιστα και να συµπεριφέρονται περισσότερο επιθετικά, ενώ αντίθετα κάποια άλλα άτοµα µπορούν ξαφνικά και κάτω από τις ίδιες συνθήκες να γίνουν πιο δηµιουργικά.

Η αύξηση της ηλιακής δραστηριότητας

«Ενώ το 1963 θα συµφωνούσαµε όλοι

οι επιστήµονες ότι οι ψυχωτικές αλλαγές σε άτοµα µε βεβαρηµένη ψυχική υγεία θα µπορούσαν να οφείλονται αποκλειστικά στις επιδράσεις µίας πανσελήνου -όπως

Μυστήρια Ο µεγαλύτερος υπεύθυνος για τους αόρατους ηλεκτροµαγνητικούς «ρύπους» έχει περάσει απαρατήρητος. Κι αυτός δεν είναι άλλος από τον Ηλιο

συµβαίνει σε άτοµα που πάσχουν από επιληπτικές κρίσεις-, σήµερα οδηγούµαστε σ’ ένα συµπέρασµα ότι για πολλές από αυτές τις ψυχωτικές αλλαγές είναι συνυπεύθυνη και η ηλιακή δραστηριότητα», τονίζουν δύο γνωστοί Αµερικανοί επιστήµονες, ο δρ Robert Becker και ο συνάδελφός του δρ Gordon Freedman.

∆υστυχώς όλες οι αρνητικές επιρροές

δεν εντοπίζονται σε κάποια µεµονωµένα περιστατικά.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πόλεµοι και

οι διεθνείς αιµατηρές συγκρούσεις ξεσπούν ευκολότερα και πιο συχνά όταν οι ηλιακές κηλίδες σχηµατίζονται ή αποσυντίθενται γρήγορα, και είναι τότε που είναι εντονότερες και οι ηλιακές καταιγίδες.

Ειδικές έρευνες καταγράφουν και

αύξηση των ασθενειών και των θανατηφόρων επιδηµιών, των διαφόρων εγκληµατικών πράξεων και των δολοφονιών.

Ολόκληρη η βιόσφαιρα δείχνει πως

γίνεται περισσότερο ευάλωτη καθώς επηρεάζεται αρνητικά από την εκπεµπόµενη ηλεκτροµαγνητική «ρύπανση», συνεπώς και η ανθρώπινη συµπεριφορά συµπεριφέρεται µε ανάλογο τρόπο.

ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙ∆ΑΣ

δεν είναι και τόσο αξιόπιστα. Εξετάζοντας λοιπόν τα διαθέσιµα εξακριβωµένα αρχεία, µερικοί ελεύθεροι ερευνητές και επιστήµονες συµφωνούν στα εξής: Ενώ φαίνεται πως πάντοτε υπάρχει κάπου ένας πόλεµος, οι καταγραφές δείχνουν ότι στην πραγµατικότητα υπάρχει αύξηση και µείωση των µεγάλων και µαζικών συγκρούσεων σε συγκεκριµένους χρονικούς κύκλους. Ηδη από το 1915 ορισµένοι επιστήµονες είχαν αρχίσει να αναγνωρίζουν και να συσχετίζουν την άµεση σχέση της ηλιακής δραστηριότητας και της ανθρώπινης συµπεριφοράς.

Ευτυχώς για τον άνθρωπο, όλες οι ηλι-

ακές γεωµαγνητικές καταιγίδες δεν δηµιουργούν την ίδια αναστάτωση κι αυτό διότι µερικές από αυτές είναι γενικότερα επωφελείς για τη ζωή στον πλανήτη µας.

άλλα ανησυχητικά συµπεράσµατα που συνδέονται µε τις ηλιακές µεταβολές, όπως η

Οµως µε την πάροδο του χρόνου οι

Ηδη από το 1915 ορισµένοι επιστήµονες είχαν αρχίσει να αναγνωρίζουν την άµεση σχέση της ηλιακής δραστηριότητας και της ανθρώπινης συµπεριφοράς

Εξετάζοντας τα στοιχεία -σχετικά µε

«ακρότητες» στην ηλιακή δραστηριότητα µπορούν να επηρεάσουν τις συγκρούσεις στις γήινες εξελίξεις. τους κύκλους των πολέµων και των περιόδων ειρήνης-, οδηγούµαστε αρκετά πίσω στο χρόνο ανακαλύπτοντας «ίχνη» µέχρι και πριν από 2.500 χρόνια. Ορισµένοι ισχυρίζονται ότι µπορούν να ανακαλύψουν στοιχεία που οδηγούν ακόµα πιο µακριά στο παρελθόν, ωστόσο τα αρχεία στα οποία στηρίζονται και τα οποία συχνά επικαλούνται

Ο Alexander Chizhevsky ερεύνησε τη σχέση µεταξύ των ηλιακών κηλίδων και της ανθρώπινης συµπεριφοράς.

φαινοµενα

17

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

18

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πόλεµοι και οι διεθνείς αιµατηρές συγκρούσεις ξεσπούν ευκολότερα και πιο συχνά όταν οι ηλιακές κηλίδες σχηµατίζονται ΄ ή αποσυντίθενται γρήγορα, και είναι τότε που είναι εντονότερες και οι ηλιακές καταιγίδες

ΟΙ ΟΛΕΘΡΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Οι µελέτες σχετικά µε τον τρόπο

που το περιβάλλον της Γης αλληλεπιδρά µε το χώρο και τους ηλιακούς ανέµους είναι κάτι περισσότερο από µια απλή ακαδηµαϊκή άσκηση. Είναι σηµαντικές για τη διαµόρφωση του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής που απολαµβάνουµε σήµερα, ενός περιβάλλοντος το οποίο κινδυνεύουµε ανά πάσα στιγµή να το «απολαύσουµε» στο σκοτάδι.

Κι αυτό διότι οι ηλιακοί άνεµοι και

οι διαστηµικές καταιγίδες πλάσµατος (space plasma storms) προκαλούν τεράστια ηλεκτρικά ρεύµατα που επηρεάζουν τα συστήµατα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ισχύος στο έδαφος. Μια µεγάλη ηλιακή καταιγίδα που έπληξε τη Βορειοανατολική Αµερική το 1989 έβγαλε εκτός ελέγχου το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας του Κεµπέκ. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα να µείνουν χωρίς ρεύµα περισσότεροι από 6 εκατοµµύρια άνθρωποι για πολλές ώρες στον Καναδά και τις ΗΠΑ. Η ίδια καταιγίδα έβγαλε εκτός χειρισµού πολύτιµο δορυφόρο της NASA ο οποίος είχε συλλέξει σηµαντικό επιστηµο-

νικό υλικό. Τελικά καταστράφηκε πριν κατορθώσουν οι τεχνικοί της διαστηµικής εταιρίας των ΗΠΑ να τον ανακτήσουν. Τέτοιες ηλιακές καταιγίδες µπορούν να διαβρώσουν ακόµα και τους µεταλλικούς αγωγούς πετρελαίου, να διαταράξουν τις δορυφορικές και επίγειες επικοινωνίες, να προξενήσουν καταστροφικά βραχυκυκλώµατα στα ηλεκτρονικά συστήµατα των δορυφόρων και να καταστρέψουν τα συστήµατα πλοήγησης των πλοίων και των αεροσκαφών δηµιουργώντας ένα πραγµατικό χάος.

Είναι βέβαιο ότι δεν µπορούµε

να σταµατήσουµε τις ηλεκτροµαγνητικές καταιγίδες, ωστόσο µπορούµε να τις κατανοήσουµε και να προβλέψουµε τις επιπτώσεις τους. Υπάρχει άλλωστε πολύτιµος χρόνος πριν αυτές εκδηλωθούν ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα προστασίας στα ενεργειακά δίκτυα, στους δορυφόρους και στα ηλεκτρονικά συστήµατα των αεροσκαφών και των πλοίων. Πηγή: Sience.msfc.nasa.gov// newhome//headlines/plasma plume/bullet htm

Η συγκεκριµένη έρευνα ξεκίνησε από τον Ρώσο επιστήµονα Alexander Chizhevsky, ο οποίος παρατήρησε ότι οι µαζικές αλλαγές στην ανθρώπινη συµπεριφορά συνδέονταν µε τους «κύκλους των ηλιακών κηλίδων». Αργότερα, στη δεκαετία του 1930, ο καθηγητής Raymond Wheeler, ιστορικός στο Πανεπιστήµιο του Κάνσας, οδήγησε τη συγκεκριµένη επιστηµονική παρατήρηση ένα βήµα παραπέρα. Η έρευνά του ανέδειξε µια αριθµητική κατάταξη των σοβαρότερων πολεµικών µαχών σε συσχετισµό µε τους «ηλιακούς κύκλους». Τα δεδοµένα του αναλύθηκαν στατιστικά από τον Edward Dewey, ο οποίος -ως ειδήµων- επικύρωσε την ύπαρξη αυτών των «κύκλων του πολέµου». Ωστόσο, δεν ήταν σε θέση να κάνει απόλυτο συσχετισµό των πολεµικών κύκλων µε τις ηλιακές κηλίδες επειδή τα δεδοµένα της εποχής του ήταν ανεπαρκή. Κατά τη δεκαετία του 1980, ύστερα από µια λεπτοµερέστερη ανάλυση των δεδοµένων του R. Weeler, ο συσχετισµός έγινε πλέον σαφής. Με µια προσεκτική µατιά των στατιστικών δεδοµένων ανακαλύπτει κανείς ένα συγκλονιστικό «σχέδιο», όπου οι πόλεµοι φαίνεται να αρχίζουν σε κοµβικά σηµεία του «κύκλου των ηλιακών κηλίδων».

Αυτό συµβαίνει όταν η γεωµαγνητική

δραστηριότητα αλλάζει γρηγορότερα εξαιτίας της αύξησης της αντίστοιχης ηλιακής ή αντίστροφα όταν µειώνονται γρηγορότερα από τον συνήθη ρυθµό οι ηλιακές κηλίδες.

Μυστήρια Σ’ αυτές τις µεταβολές όλα κατά κάποιο τρόπο αλλάζουν, κυρίως στους ανθρώπους, όπου παρατηρείται ένα φαινόµενο το οποίο θα µπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «ψύχωση της µάζας». Οταν συµβαίνει αυτό το φαινόµενο τότε η φράση «πυρετός του πολέµου» αποκτά πιθανότατα µια πραγµατική βάση.

Αυτές οι ηλιακές καταιγίδες, αν και διαρκούν λίγο, φαίνεται να επηρεάζουν τα εγκεφαλικά κύµατα διαταράσσοντάς τα, όπως και τα επίπεδα των ορµονών, προκαλώντας µια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις κυρίως στον ανδρικό πληθυσµό

Στις µέρες µας η αύξηση της ηλιακής δρα-

στηριότητας που ξεκίνησε τον Σεπτέµβριο του 2010 δείχνει να οδηγείται σε µια κορύφωση. Ταυτόχρονα παρατηρούνται βίαιες συγκρούσεις σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ενώ οι κοινωνικές ανατροπές και αναταραχές είναι έκδηλες παντού κάτω από τη φοβερή σκιά ενός νέου παγκόσµιου οικονοµικού κραχ. Το ενδεχόµενο µιας γενικευµένης πολεµικής σύρραξης είναι κάτι πολύ πιθανό, καθώς οι δυσοίωνες ενδείξεις που µας βάζουν σε υποψίες ότι θα ακουστούν πολύ σύντοµα οι φρικιαστικοί ήχοι από τα τύµπανα του πολέµου αυξάνονται καθηµερινά.

Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν πολύτιµο το όφελος για την ανθρωπότητα εάν ήταν σε θέση να αντιµετωπίσει µια δυνητικά ασταθή κατάσταση µελετώντας προσεκτικά την Ιστορία και τα πολύτιµα στατιστικά-επιστηµονικά στοιχεία της. Μια τέτοια µελέτη θα µπορούσε να επηρεάσει τις αποφάσεις και τις δράσεις µας και θα µας έδειχνε πώς θα ήταν δυνατόν να αλλάξουµε κάπως τη µοίρα µας ακολουθώντας ένα σωστότερο, ασφαλέστερο, ειρηνικό και περισσότερο δηµιουργικό δρόµο.

Μήπως αυτό το µήνυµα κρύβεται τελικά

πίσω από τις αινιγµατικές καταγραφές που άφησαν πίσω τους οι Μάγια αποτυπωµένες, κυρίως, στο πολυσυζητηµένο ηµερολόγιό τους; Βιβλιογραφία: The Power of Thought to Influence the Sun, Interim Report/Payne Buryl www.nasa.gov Batros M. 2005/solar rain: The Earth changes have begun.

Κύκλοι µακράς διαρκείας (70-120 ετών) βασισµένοι στην έρευνα του καθηγητή Raymond Wheeler

Τη δεκαετία του 1930 ο καθηγητής Raymond Wheeler ξεκίνησε µια

έρευνα ζωής στην οποία ανέλυε τη σχέση µεταξύ του κλίµατος στον πλανήτη µας και της πολιτισµικής δραστηριότητας, από την αυγή της ανθρώπινης Ιστορίας µέχρι και αρκετές δεκαετίες µπροστά στο΄ µέλλον. Το µεγαλύτερο µέρος του έργου του µπορεί κανείς να το βρει στο βιβλίο «Climate: The Key To Understanding Business Cycles by Raymond Wheeler» (Revised & Edited by Michael Zahorchak). Παρακάτω παραθέτουµε ενδεικτικά ένα σχετικό πίνακα µε τις περιόδους των τεσσάρων κύκλων.

Τύπος καιρού

Περίοδος

Κρύος-ξηρός χειµώνας

1960-1975

Ζεστή, υγρή άνοιξη

1978-2000

Ζεστό, στεγνό καλοκαίρι

1996-2025

Κρύο, υγρό φθινόπωρο

2014-2050

Χαρακτηριστικά Μεγάλοι ηγέτες, εµφύλιοι πόλεµοι, αναρχία, γενικός ατοµικισµός, περισσότεροι σεισµοί και ηφαίστεια. Αυξανόµενος ρυθµός γεννήσεων, βελτιωµένη υγεία, τάσεις µετανάστευσης πληθυσµών, οικονοµική ευηµερία. Αύξηση του διεθνούς εµπορίου και άλλες µορφές διαπολιτισµικών ανταλλαγών. Εθνικισµός, πόλεµοι, αύξηση της παραγόµενης ενέργειας, ευηµερία, ιµπεριαλισµός. Εθνικισµός, πόλεµοι, δεσποτισµός, διώξεις, τυραννία. Προάγονται επαναστάσεις, εµφύλιοι πόλεµοι, αναρχία, κυνήγι του κέρδους, αποκέντρωση του κεφαλαίου, η τέχνη γίνεται «απλούστερη», η εκπαίδευση όλο και περισσότερο «µηχανιστική».

φαινοµενα

19

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

20

Γιάννης Πηλιούνης

Μποζόνιο

ο αιθέρας του Πλάτωνα!

Συνεντευξη

Η

πρόσφατη και συναρπαστική ανακάλυψη του αποκαλούµενου «σωµατιδίου του

Θεού», του µποζονίου του Higgs, χαιρετίστηκε ως µια µεγάλη επιβεβαίωση της σύγχρονης Φυσικής. Κι όµως, µήπως αυτό το σωµατίδιο είναι µόνο µια επιβεβαίωση των αρχαίων Ελλήνων φυσικών φιλοσόφων που, χιλιάδες χρόνια πριν, είχαν περιγράψει την «πεµπτουσία», τον περίφηµο αιθέρα, που πληρούσε το Σύµπαν; Αυτή τη διαδροµή πίσω στο χρόνο και την αρχαία γνώση κάνουµε σε αυτό το τεύχος, συνοµιλώντας µε τον κ. Γιάννη Πηλιούνη, γνωστό µελετητή του αρχαίου ελληνικού κόσµου, αλλά και φυσικό, που διαπιστώνει πού και πώς ο Αϊνστάιν, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης συναντώνται και συνοµιλούν! Του Μηνά Παπαγεωργίου, [email protected] Θα µπορούσαµε να κάνουµε µια σύνδεση ανάµεσα στην ανακάλυψη του µποζονίου του Higgs στο CERN και τις θεωρήσεις περί φύσης των αρχαίων προγόνων µας;

Θα πρέπει κατ’ αρχάς να έχουµε υπόψη µας

ότι το σύγχρονο και εν πολλοίς γενικευµένα αποδεκτό ερµηνευτικό µοντέλο της φυσικής επιστήµης για τον κόσµο µας, το λεγόµενο «καθιερωµένο πρότυπο», συνιστά κατά βάση ένα συνεκτικό συµπίληµα µαθηµατικών ερµηνειών και πειραµατικών δεδοµένων που έχουν συναρµοστεί κατά επιστηµονικά συνεκτικό τρόπο τα τελευταία 50-60 χρόνια. Είναι η καλύτερη ερµηνευτική προσέγγιση που έχουµε µέχρι στιγµής στα χέρια µας για τη µελέτη του φυσικού µας κόσµου, αλλά να µην ξεχνάµε ότι η αφετηριακή της βάση, δηλαδή το λεγόµενο Big Bang –ή η Μεγάλη Εκρηξη- παραµένει απλά µία αναπόδεικτη υπόθεση.

Στο πλαίσιο όµως αυτού του µοντέλου, στο

βαθµό που αυτό είναι σύµφωνο µε τα πολυάριθµα πειραµατικά δεδοµένα αποτελέσµατα, η σύγχρονη Φυσική έχει εξαιρετικές επιτυχίες µε άµεσες εφαρµογές στην καλυτέρευση της ζωής µας. Ως βασική συνιστώσα του µοντέλου υπήρ-

χε από αρκετές δεκαετίες η θεωρητική υπόθεση περί του ότι η στοιχειώδης ουσία του Σύµπαντος, από την οποία εκπηγάζει η γνωστή µας υλοενέργεια που συνθέτει τον ορατό κόσµο, είναι ένα βαθµωτό πεδίο µε φορέα του ένα σωµατίδιο. Οι απειράριθµες θνησιγενέσεις αυτού είναι που προσδίδουν στη «συµπαντική σούπα» ένα υλικό αποτύπωµα και δηµιουργούν µάζα και από εκεί και µετά παράγονται τα στοιχειώδη σωµάτια, άτοµα και η γνωστή µας τελικά ύλη.

Οπως ανακοινώθηκε, λοιπόν, το πεδίο

αυτό, το λεγόµενο «πεδίο Higgs και ο αντίστοιχος φορέας του, το σωµατίδιο Higgs», ανιχνεύθηκαν πριν από λίγες µέρες στο CERN. Ετσι φαίνεται να αποδεικνύεται ότι το Σύµπαν ουσιαστικά είναι ένα τεράστιο βαθµωτό πεδίο, οι αέναες, απροσµέτρητες και ταχύτατες διακυµάνσεις του οποίου παράγουν τον υλικό µας κόσµο, µέσα από µία διαρκή κίνηση ροών. ∆ηλαδή, «τα πάντα ρει» όπως είχε χιλιάδες χρόνια πριν διατυπώσει ο Ηράκλειτος µε βάση την παραδοχή ότι το Σύµπαν είναι ο αιθέρας ή το «αείζωον πυρ».

Θέση που όλοι οι αρχαίοι φυσικοί φιλόσο-

φοι, και επίσης αργότερα τόσο ο Πλάτων όσο και ο Αριστοτέλης, θεωρούσαν ως την εκ των ων ουκ άνευ για την ερµηνεία του κόσµου. Αρα

φαινοµενα

21

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

22

να µας αναφέρετε ενδεικτικά παραδείγµατα θέσεων αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων που επιβεβαιώνονται από τη σύγχρονη επιστήµη;

Ο Πλάτων περιγράφει ότι το Σύµπαν συντίθεται από συνενώσεις δοµών των θεϊκών στερεών, όπως του τετράεδρου, του δωδεκάεδρου, του εικοσάεδρου κ.λπ. Αποδεικνύεται σήµερα ότι τόσο τα κρυσταλλικά πλέγµατα των στερεών όσο και οι συσσωµατώσεις των γαλαξιών σε υπερ-οµάδες υπακούουν στις ίδιες ακριβώς δοµές. Στον «Τιµαίο» αναφέρεται ότι

οι κτιστοί θεοί, κατ’ εντολή του άκτιστου, έλαβαν εκ της µεριστής ουσίας πυρός (οξυγόνο), γης (άνθρακα), νερού (υδρογόνο) και αέρα (άζωτο), κατά τις χρυσές αναλογίες, και συνέθεσαν το γένος των ανθρώπων σε απειρία µικρών αόρατων καρφιών. ∆ηλαδή το DNA µας, που αποτελείται ακριβώς από τέσσερις βασικές χηµικές βάσεις, που συντίθενται µόνο από υδρογόνο, άζωτο, οξυγόνο και άνθρακα, σε αναλογίες ακριβώς όµοιες µε τη χρυσή αναλογία.

Επίσης, ολόκληρο το «Περί

Λογικής» έργο του Αριστοτέλη σήµερα αντανακλάται στη θεωρία των Η/Υ και τους αλγόριθµους υπολογισµών. Και υπάρχουν αναρίθµητα άλλα παραδείγµατα άµεσης συσχέτισης της σηµερινής επιστηµονικής γνώσης µε τις αρχαιοελληνικές πηγές. Φυσικά, επίσης, ολόκληρο το σώµα της σηµερινής µαθηµατικής επιστήµης, σε όλους σχεδόν τους τοµείς, βασίζεται άµεσα στα αρχαία ελληνικά µαθηµατικά. Το βιβλίο της καθηγήτριας µαθηµατικών του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Χριστίνας Φίλη, «Αρχαιοελληνικές καταβολές των σύγχρονων µαθηµατικών», είναι µία κορυφαία εργασία που µπορεί να διαβαστεί ευχάριστα και σχεδόν «µονορούφι» από τον καθένα που επιθυµεί να έχει µία ολοκληρωµένη άποψη γι’ αυτές τις αλήθειες.

Aπό την εκδήλωση της «Μυθωδίας» του Βαγγέλη Παπαθανασίου στην Αθήνα το 2001. Πολλοί υποστήριξαν ότι οι συµβολισµοί και η µουσική παρέπεµπαν στην πανάρχαια γνώση των προγόνων µας για τη λειτουργία του Σύµπαντος.

«Οι ιδιότητες του αιθέρα, από την αρχαιότητα έως και στις µέρες µας, στην επιστήµη και την αλχηµεία, περιγράφονταν ακριβώς πάντα ως αυτές που ανακαλύπτουµε τώρα από την ύπαρξη του πεδίου-σωµατίου Higgs» στο CERN έχουµε ίσως για πρώτη φορά στη νεότερη καταγεγραµµένη ανθρώπινη Ιστορία την πειραµατική απόδειξη του αιθέρα. ∆ιότι οι ιδιότητες του αιθέρα, από την αρχαιότητα έως και τις µέρες µας, στην επιστήµη και την αλχηµεία, περιγράφονταν ακριβώς πάντα ως αυτές που ανακαλύπτουµε τώρα από την ύπαρξη του πεδίουσωµατίου Higgs. Τι ακριβώς συνέβη µε το ζήτηµα του αιθέρα και την απόρριψή του από την επιστηµονική κοινότητα;

Ο αιθέρας, ενώ φαίνεται ότι απορρίφθηκε

σχετικά πρόσφατα από τη Φυσική, ως µη χρειαζούµενος, µε βάση τα αιτήµατα της Ειδικής και Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, ουσιαστικά ποτέ δεν αποκλείστηκε από τη Φυσική. Ειδικά στην Κβαντική υπήρχε πάντα σε χρήση µε διαφορετικά ονόµατα, όπως «ενέργεια µηδενικού σηµείου»,

«κβαντικός αφρός», «σκοτεινή υλοενέργεια» κ.ά. Επειδή µε τρόπους που δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουµε, η Ειδική και Γενική Θεωρία της Σχετικότητας επικράτησαν σε ένα µέρος της επιστηµονικής σκέψης του 20ού αιώνα, ισοδυνάµως η απόρριψη του αιθέρα συνεχίστηκε, χωρίς όµως ποτέ ο ίδιος ο Αϊνστάιν να έχει απορρίψει την ύπαρξή του. Μάλιστα, υπάρχουν δεκάδες επιστηµονικά ντοκουµέντα πλέον, ακόµα και του ίδιου του Αϊνστάιν, που αποδεικνύουν απερίφραστα ότι ο αιθέρας ποτέ δεν έπαυσε να αποτελεί τη βάση και των δύο θεωριών του. Εάν κανείς ανατρέξει στο βιβλίο του φυσικού Λούντβιχ Κόστρο, «Ο Αϊνστάιν και ο αιθέρας», θα διαπιστώσει µέσα και από τις επιστολές του ίδιου του Αϊνστάιν προς φίλους του επιστήµονες φυσικούς ότι πάντα θεωρούσε τον αιθέρα την τω όντι ουσία.

Η µεγάλη περιπλοκή αλλά και επιστηµονική διαπλοκή περί αιθέρα και απόρ-

Συνεντευξη ριψής του στον 20ό αιώνα ξεκίνησε από µία εσφαλµένη παραδοχή δύο πειραµατιστών του 19ου αιώνα, των Michelson & Morley, που επεχείρησαν να τον ανιχνεύσουν. Μέχρι εκείνη την εποχή, ο θρίαµβος του ηλεκτροµαγνητισµού του Maxwell και των εργασιών ενδυνάµωσης του ηλεκτροµαγνητικού µοντέλου από τους µαθηµατικούς και πειραµατικούς φυσικούς της εποχής, όπως του Stokes που εφηύρε ουσιαστικά τα µαθηµατικά στα οποία στηρίχτηκε η τεκµηρίωσή του, ήταν καθολικός. Στηρίχτηκε δε στην αποδοχή και παραδοχή ύπαρξης ενός κινούµενου µαζί µε τα σώµατα αιθέρα, κατά τα πρότυπα της αρχαίας ελληνικής φυσικής φιλοσοφίας και κοσµοθέασης. Ολα δούλευαν ρολόι. Οµως οι Michelson & Morley αποφάσισαν να ερευνήσουν πειραµατικά όχι εάν υπάρχει ένας διαρκώς κινούµενος µε τα σώµατα αιθέρας, αλλά αν υφίσταται ένας στατικός αιθέρας, ενός απόλυτα νευτώνειου χώρου (ο αιθέρας του 18ου & 17ου αιώνα), καθολικά ακίνητος, όπου τα πάντα στο Σύµπαν εκινούντο µέσα σε αυτόν. Φυσικά τα αποτελέσµατα ήταν αρνητικά.

σχετικές έρευνες ιστορικών της επιστήµης φαίνεται να µην το γνώριζε καν αυτό το πείραµα όταν διατύπωνε την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.

Πόσο συµβατό είναι το σύγχρονο µοντέλο κοσµολογίας σε σχέση µε το αντίστοιχο αρχαίο ελληνικό;

Οι µηχανισµοί όµως του αιθέρα και

αναπτυγµένη σε πολλά νοητικά επίπεδα. Από το επίπεδο της φυσικής φιλοσοφίας των φυσικών φιλοσόφων, και µετέπειτα του Αριστοτέλη και του Επίκουρου, έως και το επίπεδο της πλατωνικής κοσµογονίας που περιγράφεται στον «Τίµαιο». Ως κοινή τους συνισταµένη αναδύεται µία πανταχού παρούσα και γενεσιουργός των πάντων ουσία, που την αποκαλούσαν «αιθέρα». Αυτό που δηλαδή σήµερα αποκαλύπτεται ως βαθµωτό πεδίο Higgs που προαναφέραµε.

των βαθµωτών πεδίων που συνδέονται µε αυτόν, επειδή περιέχουν ανυπολόγιστη επιστηµονική ισχύ και δύναµη, όπως ο Tesla είχε αποδείξει, παρέµεναν κρυφοί για τον πολύ κόσµο και µόνο στη διάθεση των ερευνητικών κέντρων κάποιων υπερδυνάµεων. Η συσκότιση περί αιθέρα υπήρξε πλήρης για πάνω από 100 χρόνια ώστε οι λαοί να µένουν ενεργειακά δέσµιοι των συµβατικών, και ελεγχόµενων από τα παγκόσµια καρτέλ, ενεργειακών υλών.

Η αρχαία ελληνική κοσµοθέαση ήταν

Ευτυχώς για την επιστηµονική υστερο-

φηµία του Αϊνστάιν, ο ίδιος είχε αρκετές φορές δηµοσίως παραδεχτεί και γράψει ότι το πείραµα των Michelson & Morley έπαιξε µηδενικό ρόλο στη θεµελίωση της θεωρίας του. Μάλιστα, από πρόσφατες

Προτοµές των Michelson και Μorley που διεξήγαγαν το περίφηµο πείραµα για τον αιθέρα.

φαινοµενα

23

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

24

Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που οδήγησαν τους Ελληνες φιλοσόφους της αρχαιότητας στη διατύπωση τόσο επιστηµονικών -για τα σύγχρονα δεδοµένα- θέσεων;

Από όσο οι ειδικοί επιστήµονες από

όλο τον κόσµο και για πάνω από 250 χρόνια αποφαίνονται επί του θέµατος αυτού, φαίνεται ότι τόσο η θέση της Ελλάδας από πλευράς γεωγραφικών και καιρικών συνθηκών όσο και το καθεστώς ελευθερίας, άµεσης ∆ηµοκρατίας και συστηµατικής καλλιέργειας των γνώσεων που αποτελούσε αυτοσκοπό στη νόηση των προγόνων µας, οδήγησαν ώστε στον τόπο αυτό και αργότερα στον ευρύτερο παραµεσόγειο ελληνιστικό η αναζήτηση της γνώσης να πρυτανεύσει έναντι άλλων σκοπών, όπως της επικυριαρχίας επάνω σε άλλους λαούς.

Η γονιµοποίηση της σκέψης του

αρχαίου κόσµου από την ελληνική κοσµοθέαση µε πυρήνα της τη διαρκή αναζήτηση της γνώσης ήταν που ουσιαστικά κατάφερε να συντηρήσει το όραµα στην ανθρωπότητα και να τη βγάλει έτσι τελικά µέσα από τα σκοτάδια µιας εγκληµατικής θεοκρατίας που επεβλήθη για πολλούς αιώνες. ∆υστυχώς, ακόµα δεν έχει περατωθεί η πλήρης ανάγνωση από τη σύγχρονη

και άλλου είδους «µυστικά του Σύµπαντος» ή θέµατα σχετικά µε τη Φυσική τα οποία σκοπίµως δεν ανακοινώνονται;

Από την ανθρώπινη βιολογία έως και τις

γνωσιακές επιστήµες και από τη Φυσική και την Πληροφορική, έως και τις επιστήµες Γης και ∆ιαστήµατος, φαίνεται ότι οι αποκεκρυµµένες από την ανθρωπότητα αλήθειες είναι πολλές.

Χωρίς καµία διάθεση συνωµοσιολογίας,

αναφέρουµε απλά το αµερικανικό σύστηµα HAARP και το παλαιότερο σοβιετικό σύστηµα DUGA, µέσω των οποίων φαίνεται ότι οι υπερδυνάµεις έχουν δυνατότητες απόλυτα ελεγχόµενου καταστροφικού χειρισµού των ατµοσφαιρικών-καιρικών και γεωλογικών φαινοµένων. Ηδη από την εποχή του Nikola Tesla, οι δυνατότητες αυτές ήταν γνωστές µέσα από τις εφευρέσεις του, πολλές από τις οποίες εξαφανίστηκαν µυστηριωδώς µετά το θάνατό του. Πέρα όµως από αυτές τις αποκεκρυµµένες από την ανθρωπότητα επιστηµονικές γνώσεις, φαίνεται ότι υπάρχουν ευρήµατα σε πολλές περιοχές του πλανήτη µας, που µαρτυρούν παρου΄ σία υπερεξελιγµένων τεχνολογικά πολιτισµών επάνω στη Γη, εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν. Είναι πολλές οι αµερικανικές, ρωσικές, γερµανικές και κινεζικές αποστολές σε πολλά σηµεία του πλανήτη, της Ελλάδας µη εξαιρουµένης, όπου έχουν εντοπιστεί ίχνη πανάρχαιων πολιτισµών, χωρίς ποτέ να ανακοινώνεται το παραµικρό.

ανθρωπότητα του ελληνικού νοός και της γνώσεώς του. Οµως όλα αυτά δεν προϋποθέτουν την ύπαρξη µιας πανάρχαιας και µυστικής γνώσης;

Καταλαβαίνω ότι και φυσικά θα

µπορούσε η αρχαία ελληνική γνώση να προέρχεται από τα βάθη των αιώνων µέσα από την προφορική ή και µε µυστικό τρόπο γραπτή µεταφορά της από γενιά σε γενιά, από κύκλους «ταγµένων φυλάκων γνώσης». Αλλά κάτι τέτοιο, παρά την απίθανη τεχνολογία που περιγράφεται στα οµηρικά έπη, που µε πολύ συντηρητικούς υπολογισµούς πάνε πίσω στα 2.000 χρόνια από την κλασική εποχή τους, είναι ασθενές επιχείρηµα προς το παρόν. Και λέω προς το παρόν, διότι οι έρευνες που γίνονται σε αυτή την κατεύθυνση από πολλές παγκόσµιες αποστολές, όπως προαναφέραµε, είναι ακόµα ανοιχτές.

Αλλά από την άλλη µεριά, στην κλασική

Ελλάδα, µέσα σε µία περίοδο σχεδόν 200

συνεντευξη σχεδιασµένους µηχανισµούς µεταφοράς και επανεκπαίδευσης αυτών των γνώσεων, από γενιά σε γενιά και από τόπο σε τόπο.

Αυτό που στον αρχαίο κόσµο αποκα-

χρόνων και άλλων 150 που ακολούθησαν, ειπώθηκαν και διατυπώθηκαν σχεδόν τα πάντα που σήµερα συνθέτουν αυτό που αποκαλούµε βάσεις του σύγχρονου πολιτισµού και επιστήµης. Εποµένως, εάν σταθούµε και µόνο στο ελληνικό κλασικό «θαύµα», έχουµε ήδη πάρα πολύ δυνατά επιχειρήµατα για να περιγράψουµε την ώσµωση αυτής της γνώσης στη σύγχρονη εποχή µας.

Φυσικά θα ήταν ανόητο να αποκλείσει

κανείς τελειωτικά ενδεχόµενα µελλοντικά ευρήµατα που θα συνδέουν την αρχαιοελληνική γνώση µε άλλη πανάρχαια ελληνική από περιόδους που η κοσµογονία του Ησίοδου αναφέρει ως περιόδους των «θεών» των Ελλήνων. Το λυπηρό είναι ότι η σύγχρονη Ελλάδα, η πατρίδα µας, θα µπορούσε υλοποιώντας ένα ελάχιστο µόνο µέρος της επιστηµονικής της και πολιτισµικής Ιστορίας να είναι η πρωτεύουσα και όχι η πεπτωκυία δύναµη του αγαθού στον πλανήτη µας. Πώς πιστεύετε ότι κατάφερε να διατηρηθεί µια τέτοια γνώση ανά

«Ολόκληρο το “Περί Λογικής” έργο του Αριστοτέλη σήµερα αντανακλάται στη θεωρία των Η/Υ και τους αλγόριθµους υπολογισµών» τους αιώνες; Θεωρείτε πως χάθηκε κάποια στιγµή και, αν ναι, γιατί;

Σε τέτοια ζητήµατα η φράση «τι πιστεύ-

ετε;» θεωρώ πως δεν έχει νόηµα διότι για να πιστεύεις κάτι σηµαίνει ότι δεν το νοείς και το δέχεσαι αναγκαστικά-υποχρεωτικά. Τέτοια ζητήµατα γνώσης και επιστήµης δεν επιδέχονται πραγµάτευση σε επίπεδο πίστης. Μετά λοιπόν αυτή τη µικρή διευκρίνιση, επιτρέψτε µου να πω ότι καταλαβαίνω πως εάν υπήρξε πράγµατι µία τέτοια διατήρηση και µεταφορά-διάσωση γνώσης από το απώτατο παρελθόν, ας πούµε από το «χρυσούν γένος» του Ησίοδου, τότε θα πρέπει να στηρίχτηκε σε απόλυτα ισχυρούς και καλά

λούσαν ιερατεία και οι προφορικοί θρύλοι διάφορων λαών ως βασίλεια ή άβατους χώρους «µαγικών δυνάµεων» ίσως να αποτελούσε ένα µακραίωνο µηχανισµό µε σκοπό την ανέπαφη και ανόθευτη διατήρηση αυτών των γνώσεων, ώστε να µη γίνονται ποτέ κτήµα επίδοξων επικυρίαρχων. Φυσικά, εάν κάτι τέτοιο ισχύει, η λογική δεν µπορεί να βρει κάποιο εξαιρετικά δυνατό επιχείρηµα που να απαγορεύει στη µέθοδο αυτή να λειτουργεί ακόµα έως και σήµερα. Οπως ακαδηµαϊκοί και µη ερευνητές επί του θέµατος επισηµαίνουν, από διάφορα σηµεία του πλανήτη µας, ίσως η ανθρωπότητα στις µέρες που διανύουµε να χρειαστεί να επαναχρησιµοποιήσει καθολικά αυτές τις γνώσεις. Αλλά µήπως η επιστήµη που χρησιµοποιεί η ανθρωπότητα σήµερα δεν εµπεριέχει ήδη τη δυνατότητα καθολικού και απόλυτου εκµηδενισµού της; Ας περιµένουµε να δούµε λοιπόν εάν µπορεί να γίνει και κοινωνός και κάτοχος και αναγνώστης εκείνης της γνώσης που θα της επιτρέψει ίσως να αναβαθµιστεί στην «Ανθρωπότητα Εκδοση 2.0.».

Who is who Ο Γιάννης Σπ. Πηλιούνης σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων και παρακολούθησε ειδικά εκπαιδευτικά σεµινάρια σε Hardware & So�ware Η/Υ σε κέντρα των ΗΠΑ. ∆ιατηρεί δική του εταιρία σχεδιασµού και πρωτοτυποποίησης κατασκευών ειδικών ψηφιακών και αναλογικών συστηµάτων ελέγχου και επικοινωνιών, καθώς και παραγωγής εξειδικευµένου λογισµικού. Για περισσότερο από 25 χρόνια ασχολείται εντατικά µε την έρευνα της αρχαίας ελληνικής γνώσης και της σύγχρονης επιστηµονικής, αλλά και της λεγόµενης «αποκεκρυµµένης». Είναι επιστηµονικός συντάκτης στο περιοδικό «Hellenic NEXUS» όπου επιµελείται τη µόνιµη στήλη «Επιστηµονικά Νέα» και συχνά αρθρογραφεί για θέµατα επιστηµονικής έρευνας σε σχετικά περιοδικά & ιστότοπους. φαινοµενα

25

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

26

ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ Α

ΤΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΑΤΕΙΑΣ ΑΤΕΙΑ του ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟυ ΄

ανεξηγητο Σπουδαίος στρατηλάτης, γενναίος, πολυµήχανος και ικανός ηγέτης. Αυτοί είναι µερικοί µόνο από τους χαρακτηρισµούς που συνοδεύουν διαχρονικά τον Μέγα Αλέξανδρο, τον άνδρα που χαρακτηρίστηκε από τους σύγχρονούς του ως ένας νέος Οδυσσέας. Πλέον ήρθε η στιγµή να περάσουµε σε περισσότερο «απαγορευµένα», εξετάζοντας τις παράξενες παραδόσεις που σχετίστηκαν µε τον Μακεδόνα Στρατηλάτη. Είδε πράγµατι φωτεινά ΑΤΙΑ κατά τη διάρκεια των µαχών του; Και ποια µυθικά πλάσµατα συνάντησε στο δρόµο για την Ινδία; Της Θεανώς Καρούτα, [email protected]

Ο

Μακεδόνας στρατηγός, ο σπουδαίος

ηγεµόνας, πέρασε στην Ιστορία και κέρδισε µια θέση στην αιωνιότητα καθώς κατάφερε να κατακτήσει το µεγαλύτερο µέρος του τότε γνωστού κόσµου. Αφού επικράτησε στην Ελλάδα, εκστράτευσε κατά των Περσών, πέρασε στη Μικρά Ασία και έφτασε µέχρι τις Ινδίες, υποτάσσοντας τους λαούς που βρέθηκαν στο δρόµο του.

Αυτό που τον έκανε όµως να ξεχωρίσει από

άλλους µεγάλους στρατηγούς της αρχαιότητας ήταν πως οι κατακτήσεις του δεν άφησαν γεύση καταστροφής, αλλά δηµιουργίας, µιας και ο ίδιος επέλεγε να σέβεται τις παραδόσεις και τα ήθη των λαών που κατακτούσε, ενώ τεράστιο ήταν και το πολιτιστικό έργο που άφησε πίσω του. Η πορεία του έφτασε σε εµάς µέσω των βιογράφων του αλλά και ιστορικών, είτε της εποχής του είτε µεταγενέστερων. Μεταξύ αυτών ο Παυσανίας, ο Σκύλακας, ο Αρριανός, ο Στράβωνας, αλλά και κάποιοι διφορούµενοι όπως ο Ψευδο-Καλλισθένης.

Σύγχρονοι µελετητές του βίου του Μεγά-

λου Αλεξάνδρου αποκάλυψαν µια νέα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή της Ιστορίας, που ντύνει την πορεία του στρατηλάτη µε ένα… µεταφυσικό µανδύα. Από τις εκστρατείες του µάς έρχονται µια από τις πρώτες καταγεγραµµένες αναφορές για θέαση ΑΤΙΑ (ιπτάµενων δίσκων) και πλήθος άλ-

φαινομενα

27

eλευθεροσ tυποσ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

28

Ακόµα µια µυθολογική παράσταση µε τον Αλέξανδρο να εξερευνά το βυθό µέσα σε αρχαία υποβρύχια κάψουλα.

λων περιπτώσεων, όπως στενές επαφές µε κυνοκέφαλους, ερπετοειδή, υποχθόνια πλάσµατα και γίγαντες.

Επειδή κανείς δεν µπορεί να είναι σί-

γουρος για την ακριβή φύση των παράξενων αυτών περιγραφών, αποφασίσαµε να αφιερώσουµε µερικές σελίδες στην παρουσίαση των περιπτώσεων αυτών, αφήνοντας τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συµπεράσµατα.

Αγνωστα ιπτάµενα αντικείµενα Στο έργο «Αλεξάνδρου Ανάβασις» του

Αρριανού υπάρχει η καταγραφή ενός παράξενου συµβάντος στο οποίο δεν δόθηκε µεγάλη σηµασία, πιθανότατα επειδή θεωρήθηκε προϊόν µυθοπλασίας. Συνέβη κατά την πολιορκία της Τύρου και, σύµφωνα µε το κείµενο, «…ιπτάµενες ασπίδες σε τριγωνικό σχηµατισµό έκαναν την εµφάνισή τους στον ουρανό, πάνω από τα κεφάλια των Μακεδόνων στρατιωτών». Στη συνέχεια οι ασπίδες αυτές κατευθύνθηκαν κάνοντας γύρους πάνω από την Τύρο, ενώ µια από αυτές εξαπέλυσε µια φωτεινή πύρινη ακτίνα. Ακολούθησαν και οι υπόλοιπες, µπροστά στα µάτια των έκπληκτων στρατιωτών, µέχρι που ένα τµήµα από τα πέτρινα τείχη της Τύρου σωριάστηκε, επιτρέποντας στους Μακεδόνες να εισβάλουν στην πόλη.

Για πολλά χρόνια δεν είχε δοθεί ιδι-

αίτερη βαρύτητα σε αυτό το απόσπασµα, ίσως γιατί µεταφράστηκε ως η απόπειρα του Αρριανού να καταδείξει πως ο Αλέξανδρος είχε στο πλευρό του τη βοήθεια των θεών κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Αυτή η θεϊκή αρωγή ήταν ιδιαίτερα διαδεδοµένη και στους ακολούθους του στρατηλάτη που πίστευαν ότι οι θεοί προστάτευαν τον ηγέτη τους. Ενας ακόµα πιθανός λόγος για τον παραγκωνισµό του αποσπάσµατος είναι και το γεγονός ότι σε όλο το έργο του Αρριανού συναντάµε πολύ συχνά αναφορές σε απότοµες αλλαγές του καιρού, συνεπώς θα µπορούσε το περιστατικό να έχει ερµηνευτεί ως τέτοιο.

O Αλέξανδρος παρακολουθεί τους ιπτάµενους δίσκους στην Τύρο.

Ξένοι µελετητές εξωγήινων φαι-

νοµένων έχουν βασίσει τη σύνδεση της εκστρατείας µε άγνωστα ιπτάµενα αντικείµενα σε περιστατικά όπως αυτό που καταγράφει ο Αρριανός, αλλά και πιθανόν σε αποσπάσµατα από τον Μεγασθένη και τον Πτολεµαίο. Ανάµεσα σε αυτούς ο Frank Edwards και ο W. Raymond Drake, που έχει δώσει µεγάλη έκταση στο θέµα στο βιβλίο του «Θεοί και Αστροναύτες στην Ελλάδα και τη Ρώµη», που γράφτηκε το 1976. Στην ίδια κατεύθυνση έχουν κινηθεί και άλλοι µελετητές της σχολής του Erich von Däniken. Ο Drake, δίνοντας τη δική του ανάλυση στα γραφόµενα, υποστηρίζει στο βιβλίο του πως ακόµα ένα περιστατικό µε ΑΤΙΑ καταγράφηκε κατά την πορεία του µακεδονικού στρατού προς τις Ινδίες. Σύµφωνα µε το κείµενό του, τις πηγές του οποίου βέβαια δεν αποκαλύπτει, κοντά σε έναν ποταµό εµφανίστηκαν δύο ιπτάµενα σκάφη, που περιγράφονται όπως οι ασπίδες της Τύρου, τα οποία εφόρµησαν κατά των στρατιωτών. Το αποτέλεσµα ήταν να πανικοβληθούν στρατιώτες, άλογα και ελέφαντες και να µη διασχίσουν τον ποταµό. Μάλιστα, ο ίδιος αναφέρεται σε αυτά ως «πράγµατα θεόσταλτα από άγνωστους θεούς».

Κυνοκέφαλοι άνθρωποι Ακόµα µια αναφορά σε παράξενα

πλάσµατα τα οποία είχαν πρόσωπο σκύλου και σώµα ανθρώπου συναντάµε στο έργο του Ψευδοκαλλισθένη «Το µυθιστόρηµα του Αλεξάνδρου» ή αλλιώς «Η Φυλλάδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Αξίζει να αναφέρουµε πως το συγκεκριµένο κείµενο θεωρείται το πρώτο µυθιστόρηµα του δυτικού κόσµου και άρα τα όσα καταγράφονται σε αυτό αντιµετωπίζονται από τους περισσότερους ως φανταστικές ιστορίες.

Σύµφωνα µε το µυθιστόρηµα, ο Αλέ-

ξανδρος συνάντησε στις Ινδίες τη φυλή των Σκυλοκέφαλων. Αυτοί είχαν ανθρώπινο σώµα µε κεφάλι σκύλου, περπατούσαν όπως τα σκυλιά αλλά µιλούσαν όπως οι άνθρωποι. Οπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ψευδοκαλλισθένης, «Εσκότωσεν ο Αλέξανδρος πολλούς και από εκείνους, και µετά δέκα ηµέρας, αφήνοντας τον τόπον

ανεξηγητο Οι τρωγλοδύτες …ή ΄ αλλιώς η φυλή των ερπετοειδών.

Για τα πλάσµατα αυτά µαθαίνουµε από τον Σκύλακα, εξερευνητή που κατ’ εντολήν του ∆αρείου Α’ εξερευνούσε τις ασιατικές ακτές πέρα από τον Ινδό ποταµό. Ο Ψευδοκαλλισθένης χρησιµοποιεί πηγές από τον Σκύλακα αλλά και τον Παυσανία για να µας ενηµερώσει για τους «κάτω από την γην κατοικούντες», τους τρωγλοδύτες, τους υποχθόνιους, που ο συγγραφέας αναφέρει πως συνάντησε ο Αλέξανδρος.

Αραβική απεικόνιση του Αλέξανδρου µε τους υποχθόνιους κυνοκέφαλους.

Οι καταγραφές αρκετών βιογράφων τους, επήγε εις ένα χωρίον...». Βέβαια ο συγγραφέας της «Φυλλάδας» απέκτησε αυτό το ψευδώνυµο γιατί βάσισε το έργο του στα κείµενα του Καλλισθένη από την Ολυνθο, του ιστορικού που ακολουθούσε το στρατηλάτη στις εκστρατείες του, αλλά και στις «Βασιλείους Εφηµερίδες» που ήταν στην ουσία το ηµερολόγιο της εκστρατείας και συντασσόταν από το γραµµατέα της αυλής. Ετσι, κάποιοι µεταγενέστεροι µελετητές έχουν διερωτηθεί για το κατά πόσο είναι εντελώς φανταστικά τα όσα αναφέρει.

και ιστορικών της εποχής µπορούν να αντιµετωπιστούν σήµερα ως αρκετά αξιόπιστες πηγές. Τα υπόλοιπα, κυρίως όσα γράφτηκαν µεταγενέστερα, βασιζόµενα στις καταγραφές αυτές, εκτιµώνται ως επί το πλείστον ως µυθιστορηµατικά κείµενα που στόχευαν στον εξωραϊσµό του ηγεµόνα και των ανδραγαθηµάτων του. Οι ερµηνείες που επιδέχονται, όπως είδαµε, είναι πολλές και ποικίλλουν. Η επιλογή δική σας...

Αυτοί είχαν πρόσωπα µε χαρακτηριστικά σαύρας και κατοικούσαν κάτω από τη γη, ενώ τρέφονταν µε ανθρώπινη σάρκα ζωντανών αλλά και νεκρών. Ηταν εχθρικοί και είχαν βίαια έθιµα όπως για παράδειγµα να τρώνε αντί να θάβουν τους νεκρούς τους. Ηταν µία από τις 17 µιαρές φυλές τις οποίες λέγεται ότι ο Αλέξανδρος κατάφερε να κλείσει µέσα σε πύλες για να πάψουν να αποτελούν κίνδυνο µε τις επιδροµές τους. Η περιοχή που αναφέρει ο Ψευδοκαλ-

λισθένης ως τόπο κατοικίας τους θα µπορούσε να είναι το σηµερινό Αζερµπαϊτζάν. Οσο για τις πύλες που σφράγισε ο Μακεδόνας βασιλιάς, πρόκειται πιθανότατα για τα τείχη που χτίστηκαν από την περσική δυναστεία των Σασσανιδών στην περιοχή µεταξύ Καυκάσου και Κασπίας.

Η δηµιουργία ενός θρύλου Στον Μέγα Αλέξανδρο έχουν αποδοθεί

από σύγχρονους και µεταγενέστερους µελετητές ιδιότητες που αγγίζουν τα όρια του θρύλου. Θεϊκές δυνάµεις, µάχες µε παράξενα πλάσµατα, αναµετρήσεις µε γίγαντες και τέρατα από τα οποία έβγαινε πάντα νικητής εξαιτίας της ρώµης και της εξυπνάδας του.

φαινοµενα

29

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

30

ΝΙΚΟΣ ΛΕΛΟΥ∆ΑΣ

Ο Νίκος Λελούδας εξερευνά την υπόγεια Ελλάδα επί 37 συναπτά έτη, αποτελώντας το γνωστότερο σπηλαιολόγο στη χώρα µας. Στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί, κλήθηκε να µας απαντήσει σε ερωτήµατα που αφορούν στα µυστικά των σπηλαίων, στη σχέση τους µε την πορεία του ανθρώπινου είδους και τη σύνδεσή τους µε την εξέλιξη των πολιτισµών. Επιπρόσθετα του ζητήσαµε να τοποθετηθεί πάνω σε ζητήµατα όπως η θεωρία της «Κούφιας Γης» και των υπόγειων στοών στην Ελλάδα, που απασχόλησαν έντονα πολλούς φίλους της εναλλακτικής αναζήτησης, ιδίως κατά την προηγούµενη δεκαετία. Πόση αλήθεια βρίσκεται άραγε σε όλα αυτά; Συνέντευξη στη Θεανώ Καρούτα, [email protected]

συνεντευξη

Η ΥΠΟΓΕΙΑ ΕΛΛΑ∆Α  Ποια ήταν η σχέση των ανθρώ-

πων µε τα σπήλαια στην αρχαιότητα και πώς αυτή εξελίχθηκε µε την πάροδο του χρόνου;

Εχω εντοπίσει πλήθος ευρηµάτων

που αποδεικνύουν τη χρήση των σπηλαίων στην αρχαιότητα τόσο ως τόπων διαµονής όσο και ως τόπων λατρείας. Από τις αρχές της παλαιολιθικής εποχής τα σπήλαια χρησιµοποιήθηκαν ως κατοικίες καθώς προστάτευαν τον άνθρωπο από τα καιρικά φαινόµενα και τα άγρια ζώα και του παρείχαν -για τις συνθήκες

της εποχής- την απόλυτη ασφάλεια. Ενας από τους κύριους λόγους που τα σπήλαια θεωρούνταν ιδανικοί τόποι διαµονής ήταν και το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους είχαν φυσικό νερό, είτε από κάποια πηγή που υπήρχε στο εσωτερικό τους είτε επειδή το νερό περνούσε ή κατέληγε στο σπήλαιο.

Σύνηθες ήταν και το φαινόµενο να θάβουν τους νεκρούς τους εντός των σπηλαίων, κάτι που σταδιακά οδήγησε στη µετεξέλιξή τους σε τόπους λατρείας, καθώς στους νεκρούς απέδιδαν τι-

µές και σπονδές. Ακόµα και όταν όµως τα σπήλαια έπαψαν να αποτελούν τόπους διαµονής, δεν σταµάτησαν να έχουν το χαρακτήρα των «τάφων των προγόνων», κάτι που σηµαίνει ότι η χρήση τους ως τόπων λατρείας δεν σταµάτησε. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα συγκεκριµένα, από τη νεολιθική εποχή και την εποχή του χαλκού, σχεδόν όλα τα οριζόντια σπήλαια χρησιµοποιήθηκαν για τη λατρεία θεοτήτων ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι περισσότερες από αυτές ήταν χθόνιες. Από τις προσωπικές µου εξερευνήσεις µπορώ να πω πως

φαινοµενα

31

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

32

Υπάρχουν και θρύλοι που αναφέρονται στην ύπαρξη υπόγειων στοών κάτω από εκκλησίες των Αθηνών. Εντοπίζετε εδώ κάποια δόση αλήθειας;

Για αρκετές εκκλησίες έχει ακουστεί ότι κρύβουν από

Τα σπήλαια αποτέλεσαν τους πρώτους τόπους λατρείας.

τα περισσότερα ήταν αφιερωµένα στο θεό Πάνα και τις Νύµφες, ενώ λιγότερα ήταν αφιερωµένα στον Ηρακλή και τον ∆ιόνυσο.

Ακόµα και µεταγενέστερα όµως, στην

κλασική αρχαιότητα, η χρήση των σπηλαίων ως χώρων ταφής δεν είχε εγκαταλειφθεί, αποτελούσε όµως ένα προνόµιο εξεχόντων κοινωνικά προσώπων και ιερέων.

 Τι είδους ευρήµατα σας κάνουν να µιλάτε για τόπους λατρείας;

Οι άνθρωποι εκείνων των χρόνων

είχαν και αυτοί τους δικούς τους τρόπους να εκδηλώνουν τη λατρεία προς τους θεούς, όπως έχουν για παράδειγµα οι σύγχρονοι χριστιανοί. Στους τόπους λατρείας τους λοιπόν άφηναν διάφορα αντικείµενα, τα οποία στην πλειονότητά τους είχαν τη µορφή των σηµερινών ταµάτων που αφήνουν οι πιστοί στις εικόνες. Αυτό δείχνει µε έναν ακόµα πιο ξεκάθαρο τρόπο τις συνθήκες δηµιουργίας της σύγχρονης θρησκείας η οποία δεν βασίστηκε παρά στις συνήθειες και τα πρότυπα των προηγούµενων. Μέσα στα σπήλαια λατρείας έχουν βρεθεί µικρά αγαλµατίδια, τα ειδώλια, λυχνάρια που χρησιµοποιούσαν αντί για κεριά, ακόµα και αντικείµενα καθηµερινής χρήσης.

κάτω τους υπόγεια µυστικά περάσµατα και η αλήθεια είναι πως πολλές από αυτές έχουν στα θεµέλιά τους χώρους ταφής µοναχών, αποθήκες, κελάρια, οστεοφυλάκια κ.λπ. Αυτό ήταν κάτι που συνέβαινε όµως για εντελώς πρακτικούς λόγους, καθώς οι βυζαντινές εκκλησίες που βρίσκονταν στο κέντρο της Αθήνας, και που όχι λίγες από αυτές ήταν στο παρελθόν µοναστήρια, αντιµετώπιζαν πρόβληµα χώρου.

Η µεγάλη παραφιλολογία αφορά στη Ρωσική Εκκλησία στη λεωφόρο Αµαλίας,

για την οποία λέγεται πως ξεκινά από το υπόγειό της στοά που την ενώνει µε τον Λυκαβηττό και άλλα σηµεία της πόλης. Το χώρο κάτω από τη συγκεκριµένη εκκλησία τον έχω ερευνήσει προσωπικά µε την άδεια του ιερέα και το µόνο που υπάρχει εκεί είναι τα θεµέλια ενός ρωµαϊκού λουτρού που προφανώς προϋπήρχε της εκκλησίας και από εκεί ξεκινούν 2-3 µικρές στοές που είχαν χρησιµοποιηθεί αργότερα ως τάφοι για το βυζαντινό πλέον µοναστήρι. Η πιο µακρινή από τις στοές αυτές δεν πάει περισσότερο από 50-60 µέτρα και τελειώνει σε έναν φυσικό βράχο…

Οποιος ενδιαφέρεται να προχωρήσει σε κατάβαση, θα πρέπει να παρακολουθήσει τα ειδικά σεµινάρια που διοργανώνονται από τους αντίστοιχους σπηλαιολογικούς συλλόγους και να πάρει την ειδική άδεια από το κράτος, καθώς αν πιαστεί χωρίς αυτήν θεωρείται παράνοµος

 Για ποιο λόγο προτιµούσαν να

επιλέγουν τα οριζόντια και όχι τα κάθετα σπήλαια για τέτοιου είδους πρακτικές;

Οι λόγοι αρχικά ήταν πρακτικοί, καθώς τα οριζόντια σπήλαια είναι πιο εύκολα

στην πρόσβαση από τα κάθετα, των οποίων η µορφολογία δεν επέτρεπε την καθηµερινή τους χρήση. ∆ιαφορές υπήρξαν όµως και σηµειολογικές, καθώς τα κάθετα σπήλαια, ειδικά αυτά που είχαν βάθος µεγαλύτερο των 6-7 µέτρων, προκαλούσαν τρόµο. Στη χώρα µας άλλωστε τα κάθετα σπήλαια έχουν συνήθως µεγάλα βάθη και πολλά είναι εντελώς κατακόρυφα, ενώ αξίζει να αναφέρουµε πως στην Ελλάδα βρίσκονται µερικά από τα µεγαλύτερα κάθετα σπήλαια του κόσµου µε βάθος που φτάνει έως και τα 400 µέτρα.

Οπως εύκολα γίνεται αντιληπτό,

τέτοια σπήλαια ήταν αδύνατο να κατοικηθούν ή να χρησιµοποιηθούν µε άλλους τρόπους, µε µοναδική εξαίρεση ένα κατακόρυφο σπήλαιο στη Νάουσα, µήκους 60 µέτρων, στο οποίο κατέβηκε η οµάδα της Εφορείας Σπηλαιολογίας και ανακάλυψε µια αίθουσα µεγάλων διαστάσεων µε πολλές οικοσκευές της νεολιθικής εποχής, όπως πήλινες χύτρες, πιάτα, κούπες κ.ά. Αυτό καταδεικνύει πως ίσως στο συγκεκριµένο κάθετο σπήλαιο

συνεντευξη

Ο Νίκος Λελούδας στον Λαβύρινθο της Κρήτης.

να κατοικούσε κάποια κοινότητα και καθώς ήταν µάλλον απίθανο να ανεβοκατέβαιναν, τείνουµε να καταλήξουµε στο συµπέρασµα ότι υπήρχε κάποια άλλη οριζόντια είσοδος, από την οποία όµως δεν υπάρχει σήµερα κανένα ίχνος.

 Τι απέγιναν οι υπόγειοι λατρευτικοί χώροι µε την επικράτηση της νέας θρησκείας;

∆υστυχώς, αυτό που συνέβη και στην

επιφάνεια της γης συνέβη και στα σπήλαια. Με την επικράτηση του Χριστιανισµού έγιναν προσπάθειες να εξαγνίσουν -εντός πολλών εισαγωγικών ο όρος- τους χώρους λατρείας των παλαιών θεοτήτων µε την ίδια τακτική που ακολούθησαν και υπεργείως. Την καταστροφή δηλαδή αρχαίων ναών και το χτίσιµο από πάνω τους εκκλησιών. Ετσι ακριβώς έκαναν και µε τα σπήλαια, κάτι που επιβεβαιώνεται επίσης

από σειρά ευρηµάτων. Υπάρχει απόλυτη ιστορική συνέχεια στην καταστροφή των εµφανών τουλάχιστον αντικειµένων λατρείας της παλιάς θρησκείας, στων οποίων τη θέση ανακαλύπτουµε ακόµα και σήµερα αναθήµατα της νέας θρησκείας.

Τα λυχνάρια για παράδειγµα της νε-

ολιθικής εποχής που βρίσκουµε σήµερα σε σπήλαια, που προσπάθησε να οικειοποιηθεί ο Χριστιανισµός, είναι εµφανώς κατεστραµµένα από άνθρωπο µε µανία και τρόπο που δεν θα µπορούσε να έχει γίνει από την πάροδο των χρόνων ή κάποια φυσική καταστροφή. Σε ό,τι αφορά την πολιτιστική και την καλλιτεχνική τους αξία, αξίζει τον κόπο να πούµε πως τα λυχνάρια, που στη νεολιθική εποχή αποτελούσαν τα πιο διαδεδοµένα και συχνά αφιερώµατα στους θεούς, ήταν πραγµατικά κοµψοτεχνήµατα που απεικόνιζαν αναπαραστάσεις µε τη θεότητα στην οποία αφιερώνονταν. Τα αντίστοιχα χριστιανικά

∆έκα µε δεκαπέντε χρόνια πριν κυκλοφόρησαν κάποια βιβλία που έκαναν λόγο για αυτές τις στοές και έπεισαν κάποιο κόσµο για την ύπαρξή τους, κάνοντας τους σπηλαιολόγους και τους αρχαιολόγους -και εµένα προσωπικά- να κάνουµε µεγάλες προσπάθειες για να καταρρίψουµε τα όσα ανέφεραν. Η συνωµοσιολογία όµως έχει το κοινό της και από το κοινό αυτό κάποιοι έβγαλαν χρήµατα… φαινοµενα

33

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

34

Υπάρχει απόλυτη ιστορική συνέχεια στην καταστροφή των εµφανών τουλάχιστον αντικειµένων λατρείας της παλιάς θρησκείας, στων οποίων τη θέση ανακαλύπτουµε ακόµα και σήµερα αναθήµατα της νέας θρησκείας είχαν πάνω σταυρούς και άλλα σύµβολα της νέας θρησκείας, που κάποιες φορές χαράσσονταν ή ζωγραφίζονταν πάνω στα µοτίβα των παλαιών λυχναριών, ενώ αξίζει να αναφέρουµε πως η τέχνη των πρωτοχριστιανικών χρόνων ήταν µάλλον «τερατουργηµατική».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το

γεγονός πως σε πολλά σπήλαια όχι µόνο κατέστρεφαν τα αντικείµενα λατρείας της αρχαιότητας, αλλά, σαν να µην ήταν αυτό αρκετό, επέλεγαν το σηµείο εισόδου του σπηλαίου, ή λίγα µέτρα πιο δίπλα, για να οικοδοµήσουν ναούς και ξωκλήσια σε µια προσπάθεια να εξαφανίσουν κάθε ίχνος. Χαρακτηριστικό παράδειγµα το σπήλαιο του ∆ιονύσου (σ.σ.: η τοποθεσία αναφέρθηκε ακριβώς, όµως εξαιτίας των αρχαιοκάπηλων που καραδοκούν δεν θα αναφέρουµε περισσότερα και αναλυτικότερα στοιχεία) που κατά τη µυθολογία ήταν το µέρος όπου ανατράφηκε ο θεός ∆ιόνυσος. Με την επικράτηση του Χριστιανισµού δηµιουργήθηκε στην περιοχή µοναστήρι, σε σηµείο τέτοιο που ανακόπτει την πορεία προς το σπήλαιο, ενώ και όλα τα αρχαία αντικείµενα λατρείας που

Από το εσωτερικό του σπηλαίου του Πανός στον Μαραθώνα.

υπήρχαν στο χώρο έχουν… µεταλλαχθεί σε χριστιανικά. Στο συγκεκριµένο σπήλαιο παρατηρείται και το εξής ενδιαφέρον: Λίγα µέτρα µετά την είσοδό του, έχει ένα βάραθρο βάθους περίπου 25 µέτρων, µέσα στο οποίο έχουν βρεθεί 7 σκελετοί που χρονολογούνται στα 2-2,5 χιλιάδες χρόνια πίσω και πλέον µε την πάροδο των αιώνων έχουν επικολληθεί στο δάπεδο. Από οπτικές µελέτες ειδικών εκτιµάται ότι πρόκειται για σκελετούς ανδρών, ενώ ερωτηµατικά προκύπτουν αναφορικά µε το πώς και για ποιο λόγο βρέθηκαν στον πάτο του σπηλαίου. Προσωπική µου άποψη είναι πως πρόκειται για κάποια οµάδα από τους τελευταίους πιστούς της παλιάς θρησκείας τους οποίους οι εκπρόσωποι της νέας θρησκείας αντάµωσαν τη στιγµή που τελούσαν κάποια ιεροπραξία και τους πέταξαν στο βάραθρο. Είναι γνωστό άλλωστε πως στην Ελλάδα άργησε να εκριζωθεί η παλιά θρησκεία, ενώ τα µέσα που χρησιµοποιήθηκαν για την εκρίζωση ήταν ιδιαίτερα βίαια.

Ενα αντίστοιχο παράδειγµα έχουµε και από το σπήλαιο του Πανός στον Μαραθώνα, όπου τα ευρήµατα στα πρώτα στρώµατα του εδάφους είναι χριστιανικά και όσο οι αρχαιολόγοι προχωρούν βαθύτερα έρχονται στην επιφάνεια αντικείµενα και σκηνές από τη νεολιθική εποχή.

 Ποια είναι η αλήθεια σχετικά

µε τις περίφηµες θεωρίες για τις στοές που βρίσκονται κάτω από την Αθήνα;

Είναι µια λαοφιλής θεωρία αυτή των

υπόγειων στοών που συνδέουν την Αθήνα, όµως στο µεγαλύτερο µέρος της είναι πλαστή. ∆έκα µε δεκαπέντε χρόνια πριν κυκλοφόρησαν κάποια βιβλία που έκαναν λόγο για αυτές τις στοές και έπεισαν κάποιον κόσµο για την ύπαρξή τους, κάνοντας τους σπηλαιολόγους και τους αρχαιολόγους -και εµένα προσωπικά- να κάνουµε µεγάλες προσπάθειες για να καταρρίψουµε τα όσα ανέφεραν. Η ιδέα ότι όλη η Αθήνα είναι κούφια στα θεµέλιά της και όλα τα µέρη της πόλης επικοινωνούν µεταξύ τους ξεκινώντας από τη «χιλιοταλαιπωρηµένη» σπηλιά της Πεντέλης

συνεντευξη Σχεδιάγραµµα της Κούφιας Γης από τους οπαδούς της θεωρίας.

Βουλή και καταλήγει 100-200 µέτρα µακρύτερα, κάπου µέσα στον Εθνικό Κήπο. Αυτά που έχουν κατά καιρούς γραφτεί πάντως, ότι δήθεν η οδός διαφυγής από το τότε παλάτι του Οθωνα έβγαινε κάπου στο Φάληρο, είναι εντελώς αναληθή.

 Πού στηρίχτηκαν λοιπόν οι

θεωρίες της «Κούφιας Γης» και πώς εξηγείτε τη δηµοφιλία τους στις αρχές του 2000;

µπορεί να είναι ιδιαίτερα γοητευτική, είναι όµως εντελώς λανθασµένη. Η συνωµοσιολογία όµως έχει το κοινό της και από το κοινό αυτό κάποιοι έβγαλαν χρήµατα…

Η αλήθεια είναι πως από τα λίγα ση-

µεία που επαληθεύεται η θεωρία των στοών της Αθήνας είναι η σύνδεση αρχαίων υδραγωγείων, µε προεξάρχον το «Αδριάνειο Υδραγωγείο» στην πλατεία ∆εξαµενής, µε την Πάρνηθα, µια υπόγεια διαδροµή που σώζεται σχεδόν σε όλο της το µήκος, των 25 περίπου χιλιοµέτρων, εκτός από κάποια σηµεία που καταστράφηκαν µε τα έργα του µετρό, όπως για παράδειγµα στο σηµείο των Αµπελοκήπων. Το 90% της διαδροµής πάντως υπάρχει και µάλιστα τρέχει και νερό. Υπάρχουν ακόµα 2-3 υπόγειες οδοί διαφυγής, εκ των οποίων η µία είναι σίγουρα κάτω από τη

Αυτή η θεωρία δεν είναι καινούργια. Απλά στις αρχές του 2000 επανήλθε από συγκεκριµένους συγγραφείς οι οποίοι απέκτησαν σηµαντική απήχηση στη χώρα µας, καθώς, όπως είπαµε και για την περίπτωση των αθηναϊκών στοών, η συνωµοσία και το υποτιθέµενο µυστικό πουλάνε. Αυτό ακριβώς εκµεταλλεύτηκαν και όσοι υποστήριξαν αυτή τη θεωρία, και µάλιστα µε επιτυχία, ενώ αξίζει να πούµε ότι διοργάνωναν και τα αντίστοιχα «ερευνητικά» προγράµµατα που θα αποδείκνυαν τους ισχυρισµούς τους, τα οποία, συµπτωµατικά και τυχαία, πάντα κάτι προέκυπτε και ακυρώνονταν. Οταν, δε, στους λόγους της ακύρωσης εµπλέκονταν υποτιθέµενες µυστικές υπηρεσίες που απειλούσαν τους «ερευνητές», τότε ήταν που η υπόθεση µοσχοπουλούσε… Επειτα από ένα χρονικό διάστηµα οι θεωρίες αυτές, όπως ήταν λογικό, ξεφούσκωσαν, µέχρι τότε όµως αρκετός κόσµος είχε χάσει αρκετό χρόνο και ακόµα περισσότερα χρήµατα. Προσωπικά έχω έρθει σε αντιπαράθεση, έως και σε ρήξη, µε εκδότες εγχώριων περιοδικών εναλλακτικής αναζήτησης που προωθούσαν αυτές τις ανυπόστατες θεωρίες µέσω συγκεκριµένων συγγραφέων και διοργάνωναν µάλιστα «τουρ» στην άγνωστη υπόγεια Αθήνα. Πήγαιναν λοιπόν όσους ενδιαφεροµένους είχαν πληρώσει αδρά για να συµµετάσχουν σε κάποιες στοές στο Λαύριο που δεν είχαν µήκος περισσότερο από 200-300 µέτρα ή σε αγωγούς οµβρίων υδάτων στην Καισαριανή. Οταν η περιήγηση διακοπτόταν τους έλεγαν ότι είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο να συνε-

χίσουν και δεν µπορούν να αναλάβουν την ευθύνη, χρησιµοποιώντας ακόµα και τη δικαιολογία ότι συνεχίζοντας θα µπορούσαν να περάσουν ακόµα και σε άλλη διάσταση! Η υπόθεση έληξε µε µηνύσεις για ξεκάθαρη απάτη, κάτι που έγινε και σε αντίστοιχες περιπτώσεις διεθνώς. Η προσωπική µου άποψη πάντως είναι ότι επρόκειτο για ένα φαινόµενο κατά το οποίο κάποιοι προσπάθησαν να πλουτίσουν από την αµάθεια και την αφέλεια κάποιων άλλων.

 Με ποιον τρόπο έχει τη δυνα-

τότητα κάποιος να επισκέπτεται τα σπήλαια της πατρίδας µας;

Τα επισκέψιµα σπηλαιοβάραθρα είναι γνωστά και καταγεγραµµένα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων. Από εκεί και έπειτα όµως, όποιος ενδιαφέρεται να προχωρήσει σε κατάβαση θα πρέπει να παρακολουθήσει τα ειδικά σεµινάρια που διοργανώνονται από τους αντίστοιχους σπηλαιολογικούς συλλόγους και να πάρει την ειδική άδεια από το κράτος, καθώς αν πιαστεί χωρίς αυτήν θεωρείται παράνοµος. Από την άλλη, για τους πιο αρχάριους υπάρχουν και τα σπήλαια που είναι αξιοποιηµένα τουριστικά, όπως αυτά του ∆ιρού, των Ιωαννίνων, της Αλιστράτης, της Νεάπολης Λακωνίας, το υπόγειο ποτάµι του Μάρα, δύο σπήλαια στην Κεφαλλονιά, δύο στη Χίο και ένα-δυο στην Κρήτη. Η χώρα µας πάντως έχει τεράστια και πανέµορφα σπήλαια, τα οποία όµως για λόγους ασφαλείας κανείς δεν πρέπει να επισκέπτεται µόνος και ανοργάνωτος. Who is Who

Ο Νίκος Λελούδας ασχολείται µε τη Σπηλαιολογία από το 1976, ενώ για πολλά χρόνια ήταν µέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας. Από το 2010 µέχρι σήµερα έχει επιλέξει να συνεχίσει τη δράση του ανεξάρτητα, συνεχίζοντας τις έρευνες µε τη δική του οµάδα και φυσικά µε το ίδιο πάθος που ανέκαθεν τον διακατείχε για τα µυστικά των σπηλαίων.

φαινοµενα

35

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

36

Μηνάς Τσουλής

«Ε

να αναπάντεχο ταξί-

δι» πρόκειται να ξεκινήσει σε λίγες ηµέρες στις κινηµατογραφικές αίθουσες, µε την προβολή της ταινίας «Χόµπιτ». Συνοδοιπόροι σε αυτό το ταξίδι θα είναι οι εκατοµµύρια ανά τον κόσµο φίλοι του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, ενός σπουδαίου Αγγλου συγγραφέα που µε τα έργα του ταξιδεύει εδώ και αρκετές δεκαετίες τους θαυµαστές του στο φανταστικό κόσµο της Μέσης Γης. Γιατί ο Τόλκιν αποφάσισε να

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΓΛ Ω δηµιουργήσει για τις ανάγκες του έργου του µια νέα γλώσσα από το µηδέν;

Κατ’ αρχάς, οι σκευαστές γλώσσες

που συναντάµε στο συνολικό έργο του καθηγητή Τόλκιν δεν είναι µία αλλά δεκατέσσερις, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο ολοκληρωµένες. Αλλά η ουσιαστική µοναδικότητα βρίσκεται στο ότι ο συγγραφέας δεν δηµιούργησε τις γλώσσες για να συνοδεύσουν το µύθο, αλλά το µύθο για να πλαισιώσει τις γλώσσες που ήδη είχε κατασκευάσει.

Πράγµατι, ο Tolkien ξεκίνησε να δη-

µιουργεί γλώσσες ως χόµπι από παιδική ηλικία. Οταν κάποτε, και άσχετα µε την προαναφερθείσα ενασχόληση, συνέλαβε την ιδέα του ξωτικού, η πρώτη του αναζήτηση αφορούσε στο τι είδους γλώσσα θα µπορούσε να χρησιµοποιεί ένα τέτοιο πλάσµα. Οι µετέπειτα προβληµατισµοί του συνέθεσαν εν τέλει τη µυθολογία που όλοι αγαπήσαµε. Το δε κοµµάτι αυτού του έργου µε το όνοµα «Ο Αρχοντας των ∆αχτυλιδιών» ανήλθε στο δεύτερο πιο πολυδιαβασµένο βιβλίο όλων των εποχών µετά τη Βίβλο.

Συνεντευξη Ο φανταστικός κόσµος τηςς Μέσης Γης ης χαρακτηρίζεται από µια µοναδική αδική ποικιλοµορφία όντων και σκηνών, απόδειξη της ανεπτυγµένης φαντασίας του Τόλκιν. Κατοικείται από διάφορες φυλές και πλάσµατα, κρύβει θησαυρούς και µυστήρια, σε κάθε γωνιά της παραµονεύουν µία έκπληξη, ένας γρίφος, µία συνάντηση µε κάποιον άγνωστο που τελικά παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του µύθου. Πέρα από τις λογοτεχνικές ανάγκες του Τόλκιν, τα έργα του εξυπηρετούν µια βαθιά επιθυµία του ίδιου, η οποία πηγάζει από την αγάπη του για τις γλώσσες. Σ’ αυτή τη λιγότερο γνωστή πτυχή που αφορά στα έργα του Τόλκιν µάς «µυεί» ο κ. Μηνάς Τσουλής, µελετητής και συγγραφέας του Λεξικού της Quenya, της Γλώσσας των Υψηλών Ξωτικών.

Λ ΩΣΣΕΣ ΤΩΝ ΞΩΤΙΚΩΝ!

Του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, [email protected]

Από ποιες άλλες γλώσσες άντλησε στοιχεία για να κατασκευάσει τη γλώσσα των ξωτικών;

δύο συστατικά που προσφέρουν φωνοαισθητική ευχαρίστηση: τα φινλανδικά και τα ελληνικά».

χνικές ανάγκες; Πώς αυτές αποτυπώνονται στα έργα του Τόλκιν;

Ο ίδιος ο δηµιουργός της Quenya (η

Η δε Sindarin, η «καθοµιλουµένη»,

«η γλώσσα είναι η κατοικία του Υπάρχειν». Είναι το πρώτιστα και άµεσα εµφανές πολιτισµικό στοιχείο του κάθε λαού και η ηχώ του στην παγκόσµια κοινότητα. Τίποτα δεν αναδεικνύει έναν πολιτισµό πιο λαµπρά από τη γλώσσα του. Είναι επόµενο, λοιπόν, µια ευγενής γλώσσα, καθαρή, εύηχη, µελωδική και καλοσχηµατισµένη, όπως η Quenya, να έχει µόνο όµορφα πράγµατα να πει για τους χρήστες της.

«καθαρεύουσα» των ξωτικών) δήλωσε πως η γλώσσα του βασίστηκε στα λατινικά, στα ελληνικά και τα φινλανδικά. Οι πρώτες µορφές της γλώσσας ήταν σαφέστερα πιο επηρεασµένες από τα φινλανδικά, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται περισσότερο η επιρροή των λατινικών. Ο Τόλκιν άλλωστε δήλωσε πως η Quenya είναι «βασισµένη στα λατινικά µε

είναι πρωταρχικά επηρεασµένη από την Quenya, αλλά σε υπαρκτούς όρους χρωµατίζεται από τις κελτικές γλώσσες, τα παλαιά αγγλικά, τα παλαιά νορβηγικά και τα ουαλικά. Εξυπηρετεί αυτή η γλώσσα συγκεκριµένες συγγραφικές ή λογοτε-

Κατά το φιλόσοφο Martin Heidegger,

φαινοµενα

37

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

38

από µια απλή ιστορία µε συγκεκριµένη αρχή και τέλος - όπως συνέβη και µε µένα. Οταν διαπίστωσα πως η αφήγηση δεν ήταν το όλον του τολκινικού έργου, όταν αποφάσισα πως ο φιλοσοφικός κορµός του έργου εκτεινόταν πέρα από τυχαίες ιστορίες µε σπαθιά και τέρατα, τότε η επιλογή µου να εξιχνιάσω κάθε µικρή, κρυφή γωνία των βιβλίων ήταν επόµενη. Σε συνδυασµό µε την αγάπη µου για τη γλωσσολογία, θεώρησα απόλυτα φυσιολογικό το να εντρυφήσω στις γλώσσες της Quenya ή της Sindarin.

Tα γράµµατα του αλφάβητου της Quenya και ο τρόπος εκφοράς του στα αγγλικά.

Στην ιστοσελίδα του The Elvish Linguistic Fellowship διαβάζουµε ότι η γλώσσα της Quenya είναι αδύνατον να χρησιµοποιηθεί στην καθηµερινή ζωή των ανθρώπων επειδή είναι ατελής. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν κενά,

Αφού ο καθένας έχει τη γλώσσα που του αξίζει πολιτισµικά, το να υποθέσουµε πως κάποια από τις ανθρώπινες φυλές τού σήµερα χαρακτηρίζεται από την καθαρότητα των Υψηλών Ξωτικών, ώστε να έχει δηµιουργήσει την Quenya, είναι µια περίπτωση πιο µυθολογική κι από την ίδια την ύπαρξη των ξωτικών Με τη σχολαστική µελέτη που επένδυσε ο καθηγητής Τόλκιν στη δηµιουργία της Quenya, εξασφάλισε την ακέραια απόδοση της πολιτισµικής υπεροχής των Υψηλών Ξωτικών.

Εξαρτάται από το τι ζητά ο εκάστοτε

Η γνώση της Quenya διαφοροποιεί την εµπειρία της ανάγνωσης των έργων του Τόλκιν;

Από την άλλη, τη βρίσκω αναγκαία για

αναγνώστης και πόσο βάρος δίνει ο ίδιος στο εν λόγω έργο. Προσωπικά, δεν θεωρώ τη γνώση των «τολκινικών» γλωσσών απαραίτητη για την καθαυτού κατανόηση των βιβλίων από λογοτεχνικής άποψης. όσους αποφασίσουν πως το έργο του Τόλκιν σηµαίνει περισσότερα για εκείνους

τόσο γραµµατικά όσο και από πλευράς διαθέσιµου λεξιλογίου. Ενας αφοσιωµένος φίλος της Quenya µπορεί ίσως να παρακάµψει, σε κάποιο βαθµό, τις ελλείψεις, αλλά δυστυχώς παραµένει µια ατελής γλώσσα. Βέβαια αυτό δεν συµβαίνει σε καµία περίπτωση λόγω ελλιπούς µέριµνας του (οπωσδήποτε περφεξιονιστή και άρτιου γλωσσολόγου) καθηγητή Tόλκιν! ∆υστυχώς, η ζωή του δεν έφτασε για να πει όσα ήθελε. «Ὁ βίος βραχύς, ἡ δὲ τέχνη µακρή». Θεωρείτε ότι η γλώσσα που µιλά κάθε λαός επηρεάζει εν τέλει και την ιδιοσυγκρασία του; Τι θα συνέβαινε άραγε µε έναν πολιτισµό που θα χρησιµοποιούσε την Quenya;

Οπωσδήποτε! Η γλώσσα επηρεάζει

την ιδιοσυγκρασία, αλλά και τούµπαλιν. Η Quenya είναι µια γλώσσα αρχοντική και περήφανη. Οι χρήστες της ήσαν ο λαός του Fëanor και τίποτα λιγότερο! Οµως η γλώσσα δηµιουργείται φθόγγος µε το φθόγγο µε τους αιώνες. ∆εν εµφυτεύεται, µα δηµιουργείται ως καθρέπτης της ποιότητας του εκάστοτε λαού. Κι αφού

Συνεντευξη Ο αντίκτυπος των ταινιών Μετά την προβολή των κινηµατογραφικών ταινιών «Ο Αρχοντας των ∆αχτυλιδιών», αρκετοί άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσµο -αλλά και στην Ελλάδα- θέλησαν να πραγµατοποιήσουν µαθήµατα εκµάθησης ξωτικικών. Υπάρχουν κοινότητες ή οµάδες ανθρώπων που επικοινωνούν σήµερα σ’ αυτή τη γλώσσα; Ηµερολόγιο που κατασκευάστηκε από λάτρεις της Quenya.

ο καθένας έχει τη γλώσσα που του αξίζει πολιτισµικά, το να υποθέσουµε πως κάποια από τις ανθρώπινες µη µυθολογικές φυλές τού σήµερα χαρακτηρίζεται από την καθαρότητα των Υψηλών Ξωτικών ώστε να έχει δηµιουργήσει την Quenya, είναι µια περίπτωση πιο µυθολογική κι από την ίδια την ύπαρξη των ξωτικών.

Μπορείτε να µας πείτε λίγα λόγια για το συγγραφικό σας έργο σχετικά µε τη γλώσσα των ξωτικών του Τόλκιν; Ποιο είναι το feedback που είχατε από τους Ελληνες αναγνώστες;

Εχω γράψει δύο έργα πάνω στην

Quenya που έχουν εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο «Η Αγνωστη Καντάθ». Το ένα έχει να κάνει µε το συντακτικό, τη γραµµατική και τη φωνολογία της γλώσσας, µε παραδείγµατα και ασκήσεις, και περιλαµβάνει συνοδευτικό CD. Το άλλο είναι ένα πλήρες λεξικό µε όλα τα γνωστά λήµµατα της Quenya. Σε σχέση µε όλα αυτά έχω επίσης συγγράψει ένα ανάλογο έργο για τη γλώσσα Sindarin του Τόλκιν σε ένα µοναδικό τόµο, που όµως δεν επιδίωξα ιδιαίτερα να εκδώσω.

Ολα τα παραπάνω ήταν αποτέλεσµα

Ο Μηνάς Τσουλής

πολύχρονης κοπιαστικής µελέτης και αφοσίωσης στο µεγαλείο του τολκινικού έργου. Με συµµάχους τα υπόλοιπα αδελφά µέλη της Elvish Linguistic Fellowship, της γλωσσολογικής συντεχνίας που ασχολείται µε τη µελέτη του γλωσσολογικού τµήµατος του έργου του Τόλκιν, κατόρθωσα να µελετήσω

Αµφιβάλλω αν στην Ελλάδα υπάρχει µια ανάλογη κοινότητα αλλά, προσωπικά, ζω στη Νέα Υόρκη όπου υπάρχουν κοινότητες κυριολεκτικά για το καθετί. ∆εν θα µε εξέπληττε τίποτε. Πιστεύετε ότι ανάλογα φαινόµενα θα παρατηρηθούν και µετά την προβολή του επερχόµενου «Χόµπιτ»;

Το δίχως άλλο! Και µε κάθε δίκιο,

άλλωστε. Πρόκειται για ένα αριστούργηµα, τόσο λογοτεχνικό όσο και κινηµατογραφικό, και αξίζει όση προσοχή µπορεί να του δοθεί. γνώση και υλικό που δεν προσφέρεται στο ευρύ κοινό και που κάποιες φορές προέκυψε απευθείας από το χέρι του Christopher Tolkien, γιου του συγγραφέως και κληρονόµου των σηµειώσεών του.

Σε ό,τι αφορά την απήχηση από το ελ-

ληνικό κοινό ήταν ανέλπιστη, τόσο για µένα όσο και για τους εκδότες µου, και γι’ αυτό είµαι ταπεινά ευγνώµων. ∆έχτηκα µεγάλο αριθµό γραµµάτων και e-mails, είτε αναφορικά µε ερωτήσεις επί του υλικού είτε για πάσης φύσεως καθοδήγηση. Καθόλου σπάνια δεν ήταν µάλιστα η αίτηση βοήθειας για τατουάζ σε γραφή Tengwar!

φαινοµενα

39

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

40

Ιούλιος Βερν

Ανταποκρίσεις από το µέλλον

οραµατιστες Εζησε και έγραψε τα µυθιστορήµατά του στο δεύτερο µισό του 19ου αιώνα, παρ’ όλα αυτά συµπεριέλαβε σε κάθε πόνηµά του εφευρέσεις και επινοήσεις που άρχισαν να γίνονται πραγµατικότητα πενήντα µε εκατό χρόνια αργότερα. Ο Ιούλιος Βερν µπορεί να µην ήταν εφευρέτης, αποδείχθηκε όµως εξαιρετικά εφευρετικός. Του Στέλιου Φωκά, [email protected]

«Τ

αξίδι στο κέντρο της Γης»,

«Από τη Γη στη Σελήνη», «Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα», «Ροβήρος ο Κατακτητής», «Το νησί µε τις έλικες»... Είναι µερικοί µόνο από τους τίτλους των µυθιστορηµάτων τού πιο πολυδιαβασµένου -µετά την Αγκάθα Κρίστισυγγραφέα όλων των εποχών. Στα έργα του ο Ιούλιος Βερν περιγράφει συσκευές, οχήµατα και διαδικασίες που κατά την εποχή της συγγραφής τους ήταν απλώς αδιανόητα. Από την άλλη, όµως, ήταν απολύτως απαραίτητα για να ταξιδέψει ο άνθρωπος στον αέρα, στο ∆ιάστηµα, ακόµα και κάτω από τη θάλασσα, συνεπώς η πραγµατική εφεύρεσή τους ήταν απλώς θέµα χρόνου.

∆ικαίως, λοιπόν, θεωρείται ο «πατέ-

ρας» της επιστηµονικής φαντασίας, δεδοµένου ότι «ταξίδεψε» τους αναγνώστες του ως εκεί όπου δεν θα µπορούσαν ποτέ να φτάσουν, σε αντίθεση µε τα… δισέγγονά τους που τελικά τα κατάφεραν.

Η θεωρία της Κούφιας Γης Ασφαλώς στην περίπτωση αυτή η ανα-

φορά µας γίνεται για… εγκυκλοπαιδικούς λόγους. Στο µυθιστόρηµα του Βερν «Ταξίδι στο Κέντρο της Γης» (1864), οι ήρωες περιδιαβαίνουν άγνωστα µέρη στα έγκατα του πλανήτη µας, βουτούν σε υπόγειες λίµνες, γίνονται µάρτυρες µονοµαχιών εξαφανισµένων ζώων, όπως οι δεινόσαυροι, και συναντούν πιθηκάνθρωπους. Και αυτά είναι λίγα µόνο από όσα αναφέρονται στις σελίδες του βιβλίου, το οποίο χωρίς αµφιβολία είναι εµπνευσµένο από τη θεωρία της Κούφιας Γης.

Αν εξαιρέσουµε τον αρχαιοελληνικό

Κάτω Κόσµο (Αδης) και τις υπόλοιπες αναφορές σε διάφορες µυθολογίες ανά τον κόσµο, η πρώτη διατυπωθείσα θεωρία για την Κούφια Γη µε επιστηµονικούς όρους ανήκει στον αστρονόµο Εντµουντ Χάλεϊ που έζησε έναν αιώνα πριν από τον Βερν. Προφανώς, ο Γάλλος συγγραφέας είχε µελετήσει καλά τον Αγγλο αστρονόµο αλλά προχώρησε τα πράγµατα αρκετά βήµατα παραπέρα...

Το ταξίδι στο ∆ιάστηµα Οταν ο Βερν συνέλαβε την ιδέα για το

βιβλίο «Από τη Γη στη Σελήνη» (1865), έπρεπε να περιγράψει -έστω και µυθιστορηµατικά- το πώς ακριβώς µπορούσε να γίνει εφικτό αυτό το ταξίδι. Στην προσπάθειά του να τα καταφέρει «εφηύρε» τη σεληνάκατο και την πλατφόρµα εκτόξευσης. Η σεληνάκατος είχε σχήµα γιγάντιας σφαίρας όπλου και η πλατφόρµα εκτόξευσης ήταν ένα τεράστιο κανόνι µε ισχύ που θα µπορούσε να ωθήσει τη σεληνάκατο εκτός της ατµόσφαιρας της Γης.

Παράλληλα, προσδιόρισε και τον

καταλληλότερο τόπο για την εκτόξευση, ο οποίος ήταν στη Φλόριντα των ΗΠΑ, λίγα µόλις χιλιόµετρα µακριά από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ, απ’ όπου ξεκινούν όλες οι αµερικανικές διαστηµικές αποστολές από

το 1950 (αρχικά µε µη επανδρωµένους πυραύλους) ως σήµερα.

Επιπλέον, διατύπωσε τη θεωρία για

την τροχιά ελεύθερης επανόδου, περιγράφοντας το πώς η σεληνάκατος του µυθιστορήµατός του θα κάνει το γύρο της Σελήνης και θα µπει σε τροχιά επανόδου στη Γη χωρίς να χρειαστεί επιπλέον καύσιµα. Αν σας θυµίζει κάτι η διαδικασία είναι γιατί αυτή ακριβώς ακολουθήθηκε το 1969 στην επάνοδο του διαστηµικού σκάφους «Απόλλων 13» που παρουσίασε βλάβη και δεν προσσεληνώθηκε ποτέ. Επίσης, «επινόησε» τους πυραύλους ανάσχεσης που προσφέρουν οµαλή προσγείωση και απογείωση στο σκάφος.

Το πιο εντυπωσιακό όµως είναι ότι στο

ίδιο µυθιστόρηµα περιέγραψε το ηλιακό ιστιοφόρο, το οποίο κινείται µε τον ηλιακό άνεµο, δηλαδή εκµεταλλευόµενο την πίεση των αέναων κυµάτων φωτός που

Στο ίδιο µυθιστόρηµα περιέγραψε το ηλιακό ιστιοφόρο, το οποίο κινείται µε τον ηλιακό άνεµο, δηλαδή εκµεταλλευόµενο την πίεση των αέναων κυµάτων φωτός που εκπέµπει ο Ηλιος φαινοµενα

41

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

42

εκπέµπει ο Ηλιος. Πρόκειται για µια µέθοδο πάνω στην οποία η NASA άρχισε να πειραµατίζεται µόλις τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Βέβαια, στην περίπτωση αυτή ο Βερν

αποδεικνύεται για άλλη µία φορά πολύ διαβασµένος, καθώς έλαβε υπ’ όψιν του τις θεωρίες του Γερµανού αστρονόµου Γιόχαν Κέπλερ (1571-1630), αλλά και του σύγχρονού του φυσικού Τζέιµς Κλαρκ Μάξγουελ. Ο πρώτος είχε διατυπώσει τις θεωρίες για τον ηλιακό άνεµο παρατηρώντας τις κινήσεις στις ουρές των κοµητών και ο δεύτερος τις υποθέσεις για την πίεση που ασκεί το φως και τη δυνατότητα που αυτή παρείχε για τη δηµιουργία ηλιακών ιστιοφόρων. Ολα αυτά εν έτει 1865!

Στα βάθη των ωκεανών Πέντε χρόνια αργότερα, ο Βερν εκδί-

δει ακόµα ένα θρυλικό µυθιστόρηµα, το «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα», το οποίο βρίθει τεχνολογικών καινοτοµιών και επινοήσεων. Αρχής γενοµένης από τον

Ο άνθρωπος µιλούσε για εικονοτηλέφωνο και ∆ιαδίκτυο 84 χρόνια πριν καν εφευρεθούν το απλό κινητό τηλέφωνο και το πρώιµο ∆ιαδίκτυο!

H κάψουλα του Βερν έτοιµη να εκτοξευθεί στη Σελήνη.

«Ναυτίλο», το ηλεκτροκίνητο υποβρύχιο του Κάπτεν Νέµο, που παραπέµπει στα σηµερινά πυρηνικά υποβρύχια. Την εποχή εκείνη, το 1870, οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ισπανία είχαν δηµιουργήσει υποτυπώδη υποβρύχια µε περιορισµένη αυτονοµία, εκείνο όµως που περιέγραφε ο Βερν ήταν πέρα από κάθε φαντασία.

Σε άλλο σηµείο του ίδιου βιβλίου δια-

βάζουµε για πρώτη φορά για τον ατοµικό εξοπλισµό κατάδυσης χωρίς σύνδεση µε το σκάφος, που 73 χρόνια αργότερα έκανε πραγµατικότητα ο µεγάλος Ζακ Ιβ Κουστό. Συγκεκριµένα, το 1943 βούτηξε για πρώτη φορά φορώντας µπουκάλες οξυγόνου στην πλάτη.

Το έτος 2886 Ο τίτλος που διαβάσατε ανήκει σε ένα άρθρο η πατρότητα του οποίου αµφισβητείται. Αρχικά «χρεώθηκε» στον Ιούλιο Βερν, ο οποίος υποτίθεται ότι το έγραψε το 1886. Κατ’ άλλους, όµως, συγγραφέας του είναι ο Μισέλ Βερν, γιος του Γάλλου συγγραφέα. Οπως και να έχει, και οι δύο πλευρές συµφωνούν πως πρόκειται για απόψεις και σκέψεις του ίδιου του Ιούλιου Βερν είτε τις έγραψε ο ίδιος είτε ανέλαβε να το κάνει ο γιος του για λογαριασµό του.

στον Καναδά και την Ολλανδία οι πρώτες ραδιοφωνικές εκποµπές και φυσικά και τα πρώτα σύντοµα δελτία ειδήσεων.

Σε άλλο σηµείο του άρθρου διαβάζουµε για

µια τηλεφωνική συσκευή η οποία, εκτός από τη φωνή των συνοµιλητών, θα έχει τη δυνατότητα να µεταδίδει και τις φωτογραφίες του ενός στον άλλο, ακόµα και την ίδια τη ζωντανή εικόνα, ενώ µέσω µιας παραπλήσιας συσκευής οι δηµοσιογράφοι θα µπορούν να στέλνουν φωτογραφίες και κείµενο από γεγονότα που συµβαίνουν εκείνη Σ’ αυτό διαβάζουµε απίστευτα για την εποχή τη στιγµή. Ο άνθρωπος µιλούσε για εικονοτηλέπράγµατα που υποτίθεται πως εκατό χρόνια φωνο και ∆ιαδίκτυο 84 χρόνια πριν καν εφευO εφευρέτης µετά, το έτος 2886, θα αποτελούν καθηµεριρεθούν το απλό κινητό τηλέφωνο και το πρώιµο του κινητού νότητα. Γίνεται λόγος για αντικατάσταση των ∆ιαδίκτυο! Για την ιστορία, ν’ αναφέρουµε πως τηλεφώνου, εφηµερίδων από… δελτία ειδήσεων (!) τα οποία το πρώτο κινητό τηλέφωνο δηµιούργησε ο ΑµεΜάρτιν Κούπερ. θα διαβάζουν στους αναγνώστες οι ίδιοι οι δηρικανός εφευρέτης δρ Μάρτιν Κούπερ το 1973 µοσιογράφοι. Αυτό θα γίνεται είτε απευθείας και ήταν το Motorola DynaTAC 8000x που ζύγιζε µέσω τηλεφώνου είτε µέσω ηχογραφηµένων δίσκων που θα ένα κιλό. Το πιο εντυπωσιακό όµως είναι η εκπληκτική οµοιπαίζονται σε γραµµόφωνο (τα είχε ήδη εφεύρει και τα δύο ο ότητα του δρος Κούπερ µε τον Ιούλιο Βερν! Την ίδια εποχή Θωµάς Εντισον). Φυσικά, δεν χρειάστηκε να περάσουν 100 το ∆ιαδίκτυο βρισκόταν στα σπάργανα, αλλά το µέλλον του χρόνια, αλλά πολύ λιγότερα. Το 1915 ξεκίνησαν στις ΗΠΑ, προδιαγραφόταν λαµπρό.

οραµατιστες Το «Αλµπατρος» συναντά το «Go Ahead».

Πλωτές πόλεις Το «Νησί µε τις προπέλες» (1895) περιγράφει αυτό ακριβώς που προδίδει ο

τίτλος του. Ενα ολόκληρο νησί που ταξιδεύει, εν προκειµένω στον Ειρηνικό Ωκεανό, και κατοικείται από εκατοµµυριούχους. Μη βιαστείτε να πείτε πως αυτό δεν έχει εφευρεθεί ακόµα γιατί έχουµε έτοιµη απάντηση: Ισως γίνει πραγµατικότητα σε µερικά χρόνια καθώς διάφορες εταιρίες έχουν ήδη στα σκαριά τις πρώτες πλωτές πόλεις. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί το «Freedom Ship», το οποίο αποτελεί µέρος ενός µεγαλεπήβολου σχεδίου αστικής ανάπτυξης µέσα στη θάλασσα, δεδοµένου ότι η ξηρά… εξαντλείται! Ουσιαστικά πρόκειται για ένα γιγαντιαίο πλοίο δυναµικότητας 50.000 επιβατών - κατοίκων. Θα προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και θα διαθέτει κατοικίες, καταστήµατα, χώρους αναψυχής, πάρκα, γήπεδα, εµπορικά κέντρα, σχολεία, πανεπιστήµια, ξενοδοχεία, καζίνο, νοσοκοµεία, αεροδρόµιο και πολλά άλλα. Φυσικά θα ταξιδεύει σε όλο τον κόσµο.

Κάπου εκεί «διακρίνουµε» στα χέρια

των δυτών ένα όπλο που µοιάζει µε τουφέκι, το οποίο, όπως µας «ενηµερώνει» ο Κάπτεν Νέµο, χρησιµεύει στο ψάρεµα και το κυνήγι, αλλά έχει και άλλες χρήσεις. Λειτουργεί όµως λίγο διαφορετικά από τα συνηθισµένα, µιας και αντί για σφαίρες στέλνει ηλεκτρικές εκκενώσεις στο σώµα του θηράµατος ή του καταδιωκόµενου ανθρώπου. Κάθε οµοιότητα µε το φέιζερ του Σταρ Τρεκ και το τέιζερ που χρησιµοποιεί η Αστυνοµία πολλών χωρών σήµερα δεν είναι καθόλου συµπτωµατική.

Οταν κοιτάς (µε τη µατιά του Βερν) από ψηλά Το 1886 ο Γάλλος συγγραφέας εκδίδει το

µυθιστόρηµα «Ροβήρος ο Κατακτητής». Για

πολλούς επρόκειτο για τον Κάπτεν Νέµο των αιθέρων, καθότι οι οµοιότητες µε το παλιότερο βιβλίο «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» ήταν πολλές. Ο Ροβήρος είναι κυβερνήτης ενός περίεργου αεροσκάφους, του «Αλµπατρος», το όνοµα του οποίου προφανώς προέρχεται από το οµώνυµο πουλί. Το σκάφος είχε κυρίως σώµα πλοίου, αντί για κατάρτια όµως διέθετε δύο σειρές από έλικες που το βοηθούσαν να απογειώνεται και να προσγειώνεται κάθετα. Η οµοιότητα της λειτουργίας του µε εκείνη των ελικοπτέρων είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Σηµειωτέον ότι τα ελικόπτερα µε τη µορφή που τα γνωρίζουµε σήµερα χρησιµοποιήθηκαν µετά το Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο.

Επιπλέον, στο ίδιο µυθιστόρηµα δια-

βάζουµε για τη «συνάντηση» του «Αλµπατρος» µε ένα άλλο αεροσκάφος, το «Go Ahead», το οποίο όπως βλέπουµε και στις εικονογραφήσεις της εποχής παραπέµπει σε αερόπλοια όπως το Ζέπελιν, που όµως εµφανίστηκαν δέκα χρόνια µετά την έκδοση του βιβλίου.

Ο Βερν πέτυχε αυτό που άλλοι συγγρα-

φείς του είδους του δεν κατάφεραν ποτέ. Να προσπεράσει την επιστήµη σε θεωρητικό επίπεδο, ελπίζοντας ενδόµυχα πως εκείνη θα τον επιβεβαιώσει στην πράξη αργότερα, κάτι που φυσικά έγινε. Πώς λέγεται όλο αυτό µε δύο λέξεις; Επιστηµονική φαντασία!

φαινοµενα

43

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

44

Εben Αlexander Ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΠΟΥ ΕΙΔΕ ΤΟΝ

ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ ΑΔΕΙΣΟ

Συνεντευξη Το Σάββατο 17 Νοεµβρίου του 2012 είχα την τιµή να γνωρίσω από κοντά τον πλέον γνωστό στο αµερικανικό ευρύ κοινό νευροχειρουργό, τον Eben Alexander, που παρέθεσε µια διάλεξη και ένα εργαστήρι της Ενωσης Ερευνας και ∆ιαφωτισµού (Association for Research and Enlightenment), στον ίδιο χώρο όπου έκανα κάτι αντίστοιχο δύο εβδοµάδες πιο πριν. Αν και γεννηµένος τον ∆εκέµβρη, αυτή είναι η ηµεροµηνία που πλέον ο Alexander γιορτάζει τα καινούργια του γενέθλια. Κι αυτό γιατί ήταν 17 Νοεµβρίου όταν ο περίφηµος χειρουργός ξύπνησε από το επταήµερο κώµα του!

Ο Eµπεν Αλεξάντερ.

Του Νάσου Κοµιανού, [email protected]

Σ

την αίθουσα επικρατούσε το

αδιαχώρητο και αυτό γιατί, κατά τους «New York Times», το βιβλίο του Eben Alexander, «Proof of Heaven», είναι πλέον το νούµερο ένα σε πωλήσεις στις ΗΠΑ. Με πρωτοσέλιδο αφιέρωµα στο περιοδικό «Newsweek» και µε τηλεοπτικές συνεντεύξεις σε εθνικά τηλεοπτικά κανάλια όπως τα NBC, ABC, CNN και άλλα, ο Dr Alexander είναι πλέον ένας αστέρας. Στο δίωρο γεύµα που είχαν προς τιµήν του οµιλητή οι διοργανωτές της ηµερίδας, είχα την ευκαιρία να κάθοµαι ακριβώς δίπλα του και να συνοµιλήσω µαζί του. Ετσι, του πήρα µια «άτυπη» συνέντευξη. Αυτό το λέω γιατί δεν έχω την ιδιότητα του δηµοσιογράφου, αλλά είµαι ερευνητής που ασχολείται µε την προσπάθεια της τεκµηρίωσης της ύπαρ-

ξης της ψυχής. Και ξαφνικά βρίσκοµαι ως συνδαιτυµόνας να συζητώ για τη συγκλονιστική επιθανάτια εµπειρία που είχε αυτός ο διάσηµος γιατρός. Εντυπωσιάστηκα λοιπόν από την ακεραιότητα αυτού του ανθρώπου και από τη σεµνότητα που τον διακατέχει. Είναι δε σηµαντικό πως ούτε κατά τη διάρκεια της κουβέντας µας αλλά ούτε και κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του δεν προσπάθησε να κρύψει την έντονη συγκίνησή του.

Ενα ιατρικό θαύµα Αν µελετήσετε το βιογραφικό του θα

καταλάβετε πόσο σηµαντικός θεωρείτο στον κλάδο του και πόσο έχει συνεισφέρει στην εξέλιξη των τεχνικών της ραδιοχειρουργικής και της νευροεπιστήµης στο

Πανεπιστήµιο του Χάρβαρντ στη Βοστόνη. Αυτός λοιπόν ο σκεπτικιστής και µατεριαλιστής γιατρός που η εξειδίκευσή του επ’ ουδενί δεν του επέτρεπε να αποδεχθεί την ύπαρξη της ψυχής βρέθηκε να είναι θύµα µιας ασθένειας, η πιθανότητα εκδήλωσης της οποίας είναι πολύ µικρότερη από το ένα στα δέκα εκατοµµύρια πληθυσµού για τους ενήλικες. Για την ακρίβεια, προσβλήθηκε από βαριά βακτηριακή µηνιγγίτιδα που οφειλόταν στο βακτήριο Escherichia Coli. Αυτή η ασθένεια έχει την τάση να χτυπά το κεντρικό νευρικό σύστηµα και να καταστρέφει τον εγκεφαλικό φλοιό του ασθενούς, καταβροχθίζοντας στο διάβα της την υπάρχουσα γλυκόζη. Οι πιθανότητες επιβίωσης µετά από επταήµερο κώµα αγγίζουν συνήθως µόνο το ένα τοις εκατό. Οµως, κατά τη

φαινοµενα

45

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

46

διάρκεια αυτού του κώµατος, ο Alexander ήρθε αντιµέτωπος µε µια ανείπωτη εµπειρία που δεν µπόρεσε να µεταφέρει µέσα από τα περιοριστικά φίλτρα της γλώσσας, αλλά ούτε και να αποδώσει τα όσα αισθάνθηκε σ’ αυτό το συγκλονιστικό ταξίδι που αποκάλεσε «Οδύσσεια στο Επέκεινα». Οταν λοιπόν ο γνωστός γιατρός άνοιξε τα µάτια του στο κρεβάτι της εντατικής και όταν τον αποσωλήνωσαν, είπε το «Ολα καλά». Γιατροί και συγγενείς νόµισαν πως έγινε θαύµα. Και µάλλον δεν είχαν άδικο. Οσοι ειδικοί µελέτησαν τις µαγνητικές και αξονικές τοµογραφίες που του είχαν πάρει κατά τη διάρκεια του κώµατος δεν είχαν καµία αµφιβολία πως ήταν κλινικά αδύνατο ένας εγκέφαλος µε τέτοια εκτεταµένη βλάβη και µε τέτοιες απεικονίσεις να έρθει πίσω µε µια τόσο συγκλονιστική εµπειρία και µε τόσο καθαρή µνήµη όλων των εικόνων που είδε. Φυσικά η επαναφορά του στο «εδώ και τώρα» ήταν ιδιαίτερα επώδυνη. Μάλιστα, οι πρώτες ηµέρες ήταν γεµάτες από παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις που σε καµιά περίπτωση δεν µπορεί να τις συγκρίνει µε εκείνη την εµπειρία στο επέκεινα.

Οταν άρχισε να µιλάει στους συναδέλ-

φους του για το τι έζησε κατά τη διάρκεια αυτής της εµπειρίας, αυτοί εφησυχαστικά τού υποδείκνυαν να την αφήσει πίσω του και να κοιτάξει να γίνει καλά. Αλλο ένα σηµαντικό στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι η ταχύτατη και ολοκληρωτική επαναφορά του εγκεφάλου του και όλων των νοητικών διεργασιών, όπως της αντίληψης, του λόγου και της µνήµης, κάτι που κλινικά τουλάχιστον δεν έχει παρατηρηθεί ξανά.

Η πρώτη συµβουλή που του έδωσε

ο γιος του, όταν ο ίδιος του ζήτησε να

Ολα είναι κατανοητά και εξηγήσιµα πλέον γιατί όλα είναι δυνατά. Η τηλεπάθεια, η διαίσθηση, η ψυχοκίνηση, η πρόγνωση είναι εφικτές όταν καταλάβει κανείς ότι ο γραµµικός χωροχρόνος µας παγιδεύει

Οταν ήσουν εκεί είχες την αίσθηση της γήινης ζωής σου και της οικογένειάς σου;

Οχι, αντιθέτως δεν είχα καµία αίσθηση της ταυτότητός µου και καµιά ανάµνηση της

ζωής µου στη Γη. Ηµουν ξεκοµµένος από το παρελθόν και ολότελα απορροφηµένος από την εµπειρία µου. Οµως προς την πέµπτη µέρα κάτι άρχισε να µε καλεί προς τα κάτω. Οταν έστρεψα την προσοχή µου προς τα εκεί άρχισα να σχηµατίζω στη συνείδησή µου τη φιγούρα αρχικά ενός γυναικείου προσώπου και µετά άλλων πέντε που φαίνεται πως έπαιξαν πολύ σηµαντικό ρόλο στην επαναφορά µου. Οταν ρώτησα τον Θεό τι εννοεί, µου είπε: «Οι προσευχές αυτών των ανθρώπων, οι εκκλήσεις τους να γυρίσεις πίσω άρχισαν να φτάνουν σε σένα». Οσο έστρεφα την προσοχή µου προς αυτούς τόσο πιο πολύ ερχόµουν κοντά τους. Και πράγµατι αυτοί οι συγκεκριµένοι έξι που ανέφερα µετά την επαναφορά µου, είχαν όντως προσευχηθεί πολύ έντονα τις συγκεκριµένες µέρες και φαίνεται πως η ευχή τους πραγµατοποιήθηκε. ∆ηλαδή πιστεύεις πως γύρισες επειδή αυτοί οι αγαπηµένοι σου προσευχήθηκαν ολόψυχα;

Φυσικά, και να ξέρεις πως τελικά δεν υπάρχει τίποτα πιο δυνατό από αυτό και εµείς οι γιατροί πρέπει να ενθαρρύνουµε τους συγγενείς των ασθενών να προσεύχονται για την αποκατάσταση της υγείας των ασθενών τους.

Συνεντευξη επι του πιεστηριου Λίγο πριν το τεύχος µας φύγει για το τυπογραφείο ενηµερωθήκαµε ότι το βιβλίο του Εµπεν Αλεξάντερ θα κυκλοφορήσει σύντοµα από τις εκδόσεις «Κλειδάριθµος».

του φέρει βιβλία που αναφέρονται σε επιθανάτιες εµπειρίες, ήταν να µη διαβάσει τίποτα απολύτως, αλλά αντίθετα πρώτα να καταγράψει µε κάθε λεπτοµέρεια την εµπειρία που βίωσε. Και αφού ολοκληρώσει αυτή τη φάση, τότε να προχωρήσει στη µελέτη της ήδη άφθονης βιβλιογραφίας. Συµβουλή που αποδείχτηκε ιδιαίτερα σοφή.

Η κουβέντα µας ξεκίνησε κάπως έτσι: Και τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη δική σου εµπειρία από αυτές των άλλων ανθρώπων που γύρισαν από το επέκεινα;

Από τη µελέτη που έκανα, καµία επι-

θανάτια εµπειρία δεν είναι ακριβώς ίδια µε κάποιαν άλλη, αλλά στις περισσότερες απ’ αυτές υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγµα η πολύ σύντοµη αλλά και περιεκτική ανασκόπηση της ζωής που βίωσαν. Επειτα σε κάποιες εµπειρίες υπάρχουν είτε συγγενείς είτε άλλες αιθερικές µορφές (όπου κάποιοι βλέπουν αγγέλους ή άλλες θεϊκές µορφές) που υποδέχονται και συνοδεύουν τον υποψήφιο νεκρό στα επίπεδα ύπαρξης του επέκεινα.

Αλλοι υποστηρίζουν πως έρχονται

ενώπιον µιας κριτικής επιτροπής και αντιµετωπίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Οµως, στη δική µου εµπειρία κανένα από αυτά τα χαρακτηριστικά δεν εµφανίστηκε. Αντίθετα, καθετί που θα ήταν σε θέση να µε συνδέσει µε την εδώ γήινη ύπαρξή µου απουσίαζε παντελώς. Οταν βρέθηκα στον «κάτω κόσµο» ήµουν µέσα σε ένα γλοιώδες µόρφωµα που έµοιαζε µε σκουρόχρωµο ζελέ και είχε µια τροµακτική αίσθηση ασχήµιας και τρόµου. Σ’ αυτό το κατασκότεινο περιβάλλον υπήρχε η αίσθηση κάποιου τύπου «καλωδίωσης». Σαν να θυµάµαι ρίζες και διακλαδώσεις και εκεί νοµίζω ότι έµεινα για πολύ καιρό, θα έλεγα για χρόνια. Σ’ αυτό το αποκρουστικό και κολλώδες περιβάλλον που έζεχνε τις πιο απαίσιες µυρωδιές, ξεπηδούσαν ενίοτε τερατώδεις εκφοβιστικές

µορφές, ενώ ως υπόβαθρο υπήρχε ένας βαθύς µεταλλικός, µονότονος και ανατριχιαστικός ήχος που σκορπούσε το φόβο και τον πανικό. Αυτόν το θλιβερό κόσµο τον ονόµασα «Η οπτική γωνία του Γεωσκώληκα». Οµως, κάθε άλλο παρά µου θυµίζει τον παράδεισο όπως ισχυρίζεσαι στο βιβλίο σου.

Μα φυσικά ήταν εκείνη η σπουδαία

στιγµή που κοίταξα προς τα πάνω και είδα µια µικρή αχτίδα φωτός που έµοιαζε τόσα υποσχόµενη. Και όταν η ιριδίζουσα διάσταση αυτού του φωτός άρχισε να µε ελκύει, τότε µπόρεσα να απεγκλωβιστώ από τον κολλώδη βούρκο και να κινηθώ προς τις άλλες σφαίρες της ύπαρξης. Ελευθερώθηκα από εκείνο το πανέµορφο σπειροειδές λευκό φως που εξέπεµπε µια απίστευτα συγκλονιστική µελωδία που µε εισήγαγε µέσα από µια πύλη σ’ αυτό που ονόµασα Φωτεινή Κοιλάδα...

Εκεί µε υποδέχθηκε µια αιθέρια πανέµορφη κοπέλα που σαν νεράιδα µε προστάτευε και µε καθοδηγούσε νοερά, σαν πλοηγός και συνοδός. Και όταν αργότερα κινήθηκα στις υψηλότερες σφαίρες της ύπαρξης, σ’ αυτό που ονόµασα Πρωταρχικό Πυρήνα, αυτή λειτούργησε ως η διερµηνέας της Απόλυτης Ουσίας που αποκαλούσα ΟΜ και που δεν είναι παρά αυτό που όλοι µας αποκαλούµε Θεό. Εκεί είδα χρώµατα που ισοδύναµά τους δεν έχουµε εµείς και άκουσα υπέροχες απίθανες µουσικές που εµείς ακόµη δεν έχουµε καταφέρει να γράψουµε. Η «Απόδειξη του Παραδείσου» δεν είναι ένας ιδιαίτερα αλαζονικός τίτλος ενός βιβλίου που έγραψε ένας επιστήµονας µε το βεληνεκές το δικό σου; Για να γίνω πιο σαφής, πώς θα µπορούσε η δική σου «υποκειµενική» εµπειρία να γίνει τεκµήριο της θεµελίωσης µιας «αντικειµενικής» πραγµατικότητας;

∆ικαίως µε αµφισβητείς, αλλά θα πρέ-

πει να ξέρεις πως έγιναν απίστευτες ζυ-

φαινοµενα

47

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

48

Οµως προς την πέµπτη µέρα κάτι άρχισε να µε καλεί προς τα κάτω. Οταν έστρεψα την προσοχή µου προς τα εκεί άρχισα να σχηµατίζω στη συνείδησή µου τη φιγούρα αρχικά ενός γυναικείου προσώπου και µετά άλλων πέντε που φαίνεται πως έπαιξαν πολύ σηµαντικό ρόλο στην επαναφορά µου της εµπειρίας µου είναι που µετράει και δεν υπάρχει τίποτα που να ξεχωρίζει. Οµως αυτό που µου ειπώθηκε, για να το πω καλύτερα µου δόθηκε, είναι οι εξής φράσεις:

Το εξώφυλλο του «Newsweek» για την εξωσωµατική εµπειρία του Αµερικάνου νευροχειρουργού.

µώσεις για να επιλεγεί αυτός ο τίτλος από τον εκδοτικό οίκο. Αρχικά ήµουν και εγώ, όπως εσύ, κάθετα αντίθετος µε αυτόν τον τίτλο, όµως στην πορεία και έπειτα από µια πολύ σοβαρή έρευνα των εκδοτών, κατέληξα πως ίσως αυτός ο τίτλος να είναι τελικά η καλύτερη επιλογή. Οσο για το παιχνίδι υποκειµένου/αντικειµένου, θα έπρεπε ήδη από τη δουλειά που κάνεις να ξέρεις πως αυτός ο διαχωρισµός είναι ψευδής και δεν υφίσταται. Αυτό που εγώ έζησα είναι ήδη µέσα µου, µέσα σου και παράλληλα µας περιβάλλει. Τα ψευδοδιλήµµατα υποκειµένου/αντικειµένου είναι που µας παγίδευσαν σε µια ψευδαίσθηση που δεν µας αφήνει να δούµε την αλήθεια και την ουσία των πάντων. Μέσα απ’ αυτή την Οδύσσεια, όπως αποκάλεσες την εµπειρία σου, τι είναι αυτό που εν κατακλείδι αποκόµισες ως µάθηµα;

Το να µιλήσω για κάποιο µάθηµα είναι

πολύ τραβηγµένο. Οταν διαβάσεις το βιβλίο µου θα καταλάβεις πως το όλον

Αγαπιέσαι και τιµάσαι. ∆εν έχεις τίποτα να φοβάσαι. ∆εν υπάρχει τίποτα που να κάνεις και να είναι λάθος. Είσαι Αγαπητός. Πίσω απ’ όλα αυτά, Νάσο, είναι ή άνευ

όρων αγάπη. Μια διάχυτη αγάπη που είναι η απαρχή και η ουσία του Σύµπαντος που αποτελεί µέρος ενός άλλου Σύµπαντος που εµείς ούτε καν έχουµε τη γνώση της ύπαρξής του. Το φίλτρο της γλώσσας δεν µπορεί να µας επιτρέψει να µεταφέρουµε σε αυτό εδώ το γήινο επίπεδο αυτά που γίνονται εκεί πάνω. Υπάρχει κάτι για το οποίο µετανιώνεις;

Μα φυσικά! Μετανιώνω για την τόσο

αλαζονική στάση µου όταν ασθενείς µου µου έλεγαν για τις δικές τους εµπειρίες και εγώ, µε το ύφος του παντογνώστη, τους έλεγα διακριτικά πως όλα αυτά είναι αποκυήµατα εγκεφαλικών διεργασιών. Πόσα λίγα ήξερα και πόσο εσφαλµένα προσέγγιζα το όλο θέµα… Εχουµε µεγάλη ευθύνη όσοι αφήσαµε να εννοηθεί πως η επιστήµη έχει κατανοήσει έστω και στο παραµικρό τις λειτουργίες του εγκεφάλου και του νου. Το τραγικό λάθος ήταν πως είχα την εσφαλµένη εντύπωση πως η συνείδηση δεν ήταν παρά ένα παράγωγο βιολογικών και ηλεκτροχηµικών διαδικα-

σιών. Τώρα ξέρω πόσο λάθος είχα. Είχες ακούσει ποτέ τον όρο επιθανάτια εµπειρία και τις ιστορίες που διηγούνται οι διάφοροι ασθενείς που σχεδόν… πέθαναν;

Κάτι είχα ακούσει αλλά τα παραµελού-

σα και τα έβλεπα ως παρενέργειες των φαρµάκων και των χηµικών αντιδράσεων που λάµβαναν χώρα µέσα στον εγκέφαλο. Είχα ακουστά για τον Raymond Moody και το βιβλίο του «Life a�er Life», όµως δεν το είχα διαβάσει ποτέ. Είχα πάντα την απάντηση γιατί νόµιζα πως γνώριζα ενώ

Συνεντευξη για να αποκοµίζει το Οµ, η πρωταρχική συνείδηση, εµπειρίες...

Επιλογικά Κάπου εκεί ο διαθέσιµος χρόνος µας

Ο Ε. Αλεξάντερ µε τον συνεργάτη µας Νάσο Κοµιανό.

τήθηκα γιατί να µην ήταν εκεί ο πατέρας µου, που τόσο αγαπούσα και εκτιµούσα. Ηµουν, βλέπεις, καρπός του έρωτα δύο µαθητών του λυκείου που δεν είχαν τη δυνατότητα να µε µεγαλώσουν και υιοθετήθηκα από τους θετούς γονείς µου όταν ήµουν τεσσάρων µηνών. Ο πατέρας µου µπορεί να µην ήταν ο βιολογικός µου πατέρας αλλά ήταν σπουδαίος παιδαγωγός και µεγάλος χειρουργός στην εποχή του. Πολύ µετά, όταν η υγεία µου είχε αποκατασταθεί πλήρως, κατάλαβα τι έγινε και τότε συνειδητοποίησα πως η αιθέρια ύπαρξη που µε καθοδηγούσε δεν ήταν άλλη από τη βιολογική µου αδελφή που ποτέ δεν γνώρισα γιατί πέθανε χρόνια πριν από το κώµα µου.

Αφού αποδέχεσαι την ύπαρξη της

στην πραγµατικότητα δεν γνώριζα τίποτα ουσιαστικό.

Αφού κατέγραψα την εµπειρία µου

στο χειρόγραφο, άρχισα να µελετώ το φαινόµενο όπως έχει καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία και ήρθα σε επαφή µε τους σηµαντικότερους ερευνητές του χώρου διαπιστώνοντας πόσο πολύτιµη έρευνα έχει γίνει σ’ αυτόν τον τοµέα. Βέβαια, όταν άρχισα να διαβάζω τις µαρτυρίες των άλλων ανθρώπων που περιέγραφαν τα αγαπηµένα πρόσωπα µε τα οποία κατάφεραν να επικοινωνήσουν στις επιθανάτιες εµπειρίες τους, αναρω-

συνείδησης και πως αυτή µπορεί να υπάρξει ανεξάρτητα από τον εγκέφαλο, µήπως αποδέχεσαι φαινόµενα που συνηγορούν σε αυτό και που οι άλλοι τα ονοµάζουν µεταφυσικά;

Μα φυσικά, για µένα όλα είναι κατανο-

ητά και εξηγήσιµα πλέον γιατί όλα είναι δυνατά. Η τηλεπάθεια, η διαίσθηση, η ψυχοκίνηση, η πρόγνωση είναι εφικτές όταν καταλάβει κανείς ότι ο γραµµικός χωροχρόνος µάς παγιδεύει. Και ποια είναι η άποψή σου για τη µετενσάρκωση;

Η µετενσάρκωση, όπως φαντάζοµαι

και ο ίδιος γνωρίζεις, είναι πλέον για µένα κάτι το απολύτως φυσιολογικό και αναµενόµενο. Είναι ένας από τους τρόπους

τελείωσε. Ειπώθηκαν και άλλα ενδιαφέροντα κατά τη διάρκεια του σεµιναρίου και φυσικά όλα τα υπόλοιπα περιέχονται στο βιβλίο του Alexander που πραγµατικά αξίζει να διαβάσει κανείς. Κατά τη γνώµη του Αµερικανού νευροχειρουργού, όλοι µας έχουµε έµφυτη τη δυνατότητα να έρθουµε σε επαφή µε αυτή την πρωταρχική δύναµη που αποκαλούµε Θεό. Το µόνο που χρειάζεται είναι να κοιτάξουµε µέσα µας. Μίλησε για τη δουλειά του Ινστιτούτου Μονρόε και θεώρησε πως οι τεχνικές που έχουν δηµιουργηθεί εκεί σίγουρα είναι ο πιο σύντοµος δρόµος για να φτάσει κανείς σε επαφή µε το θείο. Ο ίδιος πλέον καθηµερινά διαλογίζεται για να φτάσει εκεί που ήταν όταν βρισκόταν σε κώµα.

Επίσης, έφτιαξε δύο ιστότοπους που ασχολούνται µε την έρευνα της φυσικής της συνείδησης και των µεταµορφωτικών εµπειριών που συµβάλλουν στη διεύρυνσή της. Πρόκειται για το www.eternea. org και το site που σχετίζεται µε το βιβλίο του και την προσωπική του έρευνα, το http://www.lifebeyonddeath.net Τέλος, του είπα πως θα ήταν τιµή µας

να τον υποδεχθούµε και να τον ακούσουµε στην Ευρώπη, κάτι που αποδέχθηκε µε χαρά αλλά µε την προϋπόθεση να έχει εκδοθεί το βιβλίο του στη γλώσσα µας έτσι ώστε να διαδοθεί το µήνυµά του.

Who is who Ο Νάσος Κοµιανός (www.hypnoscopesis. gr), αν και Κηφισιώτης, κατοικοεδρεύει στην Κέρκυρα. Εκεί από το 2004 ασκεί το επάγγελµα του υπνοθεραπευτή και του αναδροµέα θεραπευτή. Σπούδασε ψυχολογία και κοινωνιολογία στις ΗΠΑ. Είναι πιστοποιηµένος αναδροµέας από το ∆ιεθνές Συµβούλιο Αναδροµικής Θεραπείας (IBRT) και από την Ευρωπαϊκή Ενωση Αναδροµέων Θεραπευτών (EARTh), της οποίας είναι και αντιπρόεδρος.

φαινοµενα

49

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

ΚΑΘΕ ΣΑΒΒΑΤΟ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας +DVD

ΜΕ ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΤΟΥ

Discovery World