Бөөр дотоод шүүрлийн эмгэг.pdf
January 18, 2017 | Author: oko_gold | Category: N/A
Short Description
Download Бөөр дотоод шүүрл
...
Description
Áººð, äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
04_nephrology last.indd 127
5/25/2005 3:50:05 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ; Õ. Ãýëýãæàìö
Ò. Àðèóíàà Æ. Ýíõòóÿà Õ. Îòãîîëîé
128
04_nephrology last.indd 128
Ìîíãîë óëñûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷, Äîêòîð, Ïðîôåññîð, ÝÌß-íû Áººð ñóäëàëûí åðºíõèé ìýðãýæèëòýí ÝÌØÓÈÑ-èéí Áººð ñóäëàëûí òýíõèì Äýä ïðîôåññîð ÝÌØÓÈÑ-èéí Áººð ñóäëàëûí òýíõìèéí ìàãèñòð, àõëàõ áàãø ÝÌØÓÈÑ-èéí Öóñ, äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã ñóäëàëûí òýíõèìèéí àõëàõ áàãø, Àíàãààõ óõààíû äîêòîð
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:06 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
1. ÖÎ×ÌÎà ÏÈÅËÎÍÅÔÐÈÒ
Òîäîðõîéëîëò
Áººðíèé àÿãàíöàð, òýâøèíöýð, çàâñðûí ýäèéã õàìàðñàí õàëäâàðûí øàëòãààíò ¿ðýâñýëò ºâ÷èí. Áàãà íàñíû õ¿¿õä¿¿ä, æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿ä, íàñòàé ýðýãòýé÷¿¿äýä èõýâ÷ëýí òîõèîëäîíî. Çàðèì ¿åä øýýñ äàìæóóëàõ çàìä áàãàæèéí øèíæèëãýý áîëîí àæèëáàð õèéñíèé äàðàà, ÷èõðèéí øèæèí áîëîí Ẻð ÷óëóóæèõ ºâ÷èíòýé õ¿ì¿¿ñò òîõèîëäîæ áîëíî.
Ø à ë ò ã à à í , Áººðíèé ýäýä õàëäâàð òàðõàõ çàì: õ¿÷èí ç¿éë: 1.Óðóóäàõ çàì: îéðîëöîîõ áîëîí áóñàä ýðõòýí¿¿äèéí õàëäâàðûí ãîëîìòîîñ öóñ áîëîí òóíãàëãèéí ñóäñààð äàìæèõ 2.ªãñºõ çàì: øýýñ äàìæóóëàõ äîîä çàìààñ õàëäâàð äàìæèõ ªâ÷èí ¿¿ñãýã÷ íÿí: - E.Coli 80% - 85% - Áóñàä íÿíãóóä: êëåáñèåëëà, ïðîòåè, ñòàôèëîêîêê, ïñåâäîìàíîç, öººí òîõèîëäîëä êàíäèäûí òºðëèéí 캺ãºíöºð Àíãèëàë
Ýìíýë ç¿éí ÿâöààð íü: • Õºíãºí: ñóáôåáðèëü õàëóóðàëò, áèå ñóëüäàæ ÿäðàõ, äèçóðèéí øèíæ áîëîí óóö íóðóóãààð õºøèæ ÷èëæ ºâäºíº. • Äóíä: ºíäºð õàëóóðàëòòàé, õºëñ äààâàðëàíà, åðºíõèé õîðäëîãûí øèíæòýé, óóö íóðóóãààð ºâäºõ, äèçóðèéí øèíæ òîä èëýðíý. • Õ¿íä ¿åä: õàëóóí òîãòìîë ºíäºð, èõ õºëºð÷, ÷è÷ðýí, í¿¿ðíèé òºðõ õóðö áîëíî. Ñóäàñíû ëóãøèëò ò¿ðãýñ÷, ä¿¿ðýëò ñóëàðíà. Áººðíèé áóãëàà ¿¿ññýí ¿åä áèåèéí áàéäàë óëàì õ¿íäýð÷ ºäºð øºíèéí áèåèéí òåìïåðàòóðûí çºðºº èõýñíý. Á¿ñýëõèé îð÷ìîîð õ¿÷òýé ºâäºëò ºã÷, ºâ÷òºí õºëºº õýâëèé ð¿¿ãýý àòèðñàí àëáàäìàë áàéäàëòàé áîëíî. Õýâëèéí áóë÷èíãèéí ÷àíãàðàë àæèãëàãäàíà.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 129
129
5/25/2005 3:50:06 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Èëðýõ çîâèóð: • Ãýíýò ºíäºð õàëóóðíà, äàãæèæ ÷è÷èðíý, õîîë óíäàíä äóðã¿é áîëæ îãèóëæ Ẻëæ¿¿ëíý. • Áººðíèé îð÷ìîîð ÷èíýð÷ ºâäºíº, çàðèì ¿åä ºâäºëò èõýñ÷, øýýëýéí äàãóó äàìæèæ ºâäºíº. • Øýýñ äàìæóóëàõ äîîä çàìûí õàëäâàðòàé õàâñàðñàí òîõèîëäîëä øýýñíèé ãàðö õýìæýý áàãàñ÷, øýýõ ¿åä øýýñíèé ñ¿âýýð õîðñîæ ºâäºíº. Ýìíýë ç¿é: • ªâ÷òºíèé áèåèéí áàéäàë õ¿íä, õ¿íäýâòýð, ºíäºð õàëóóíòàé, óðóóë îìãîëòîæ õóóðàéøñàí, õýë çóçààí ºíãºðòýé • Áººð îð÷èì òýìòðýõýä ýìçýãëýëòýé, õýâëèéí áóë÷èíãèéí ÷àíãàðàëòàé, Ïàñòåðíàöêèéí øèíæ òîä èëýðíý. • Õ¿íä ¿åä åðºíõèé õîðäëîãûí áîëîí, óñã¿éæëèéí øèíæ òîä èëýðíý. Àðüñ õóóðàéøñàí, õýë ºíãºðòýé, óðóóë îìãîëòîæ õàòñàí áàéíà. Õ¿íäðýë: • Áººðíèé ýäèéí áîëîí ººõëºãèéí áóãëàà • Áººðíèé ýäèéí ¿õæèë • Óðîñåïñèñ • Áººðíèé öî÷ìîã äóòàãäàë • Àðõàã ïèåëîíåôðèò Îíîøëîãîî: Çîâèóð ¿çëýã, øèíæèëãýýíèé ººð÷ëºëò¿¿ä äýýð òóëãóóðëàí îíîøëîíî.
130
04_nephrology last.indd 130
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:06 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Îíîøëîãîîíû øàòëàë I øàòëàë
II, III øàòëàë
Øàëãóóð
Èëðýõ ººð÷ëºëò
Àíàìíåç
Øýýñ áýëãèéí çàìûí õàëäâàðààð ºâäñºí, äààð÷ õºðñºí, ïèåëîíåôðèòýä õ¿ðãýõ õ¿÷èí ç¿éëèéí àíàìíåçòàé (õàíèàä òîìóóãààð ºâäñºí, øýýñ äàìæóóëàõ çàìä îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé àæèëáàð õèéëãýñýí ãýõ ìýò)
Çîâèóð
Õàëóóðàëò, äèçóðèéí øèíæ,íóðóó á¿ñýëõèé îð÷ìûí ÷èíýðñýí ºâäºëò
Áîäèò ¿çëýã
Åðºíõèé õîðäëîãûí øèíæ: àðüñ õóóðàéøñàí, óðóóë îìãîëòñîí, õýë çóçààí ºíãºðòýé, õýâëèéí áóë÷èíãèéí ÷àíãàðàë, Ïàñòåðíàöêèéí øèíæ ýåðýã
Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä
Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýýíä: øýýñíèé õýìæýý áàãà, áóëèíãàðòàé, öàãààí ýñèéí òîî 5-10 õ/ ò ò¿¿íýýñ äýýø óëààí ýñ 2 õ/ò èõ, íèòðèòèéí ñîðèë ýåðýã, óóðàã 0,5-1,0 ã/ë õ¿ðòýë ÿëãàðíà. Øýýñíèé íÿí ºñãºâºðëºõ øèíæèëãýýíä: 1 ìë øýýñýíä 100 000 äýýø íÿí óðãàñàí áàéíà.
Áàãàæèéí øèíæèëãýýíä
Õýò àâèàí øèíæèëãýýíä: Ẻð õýìæýýãýýðýý òîìðîõ ýñâýë õýâèéí áàéíà, Ẻðíèé ýäèéí ýõî îéëò æèãä áóñ áîëñîí áàéíà. Ðåíòãåí øèíæèëãýýíä: øýýñíèé çàìûí ñààä áàéãàà ýñýõèéã òîäðóóëíà. Áóãëàà, êàðáóíêóë áàéãàà ýñýõ,
Öî÷ìîã ïèåëîíåôðèòèéí îíîøëîãîîíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä ßëãàõ îíîø: Õýñýã ãàçðûí
øèíæ õàðüöàíãóé á¿äýã, åðºíõèé õîðäëîãûí øèíæ òîä
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 131
131
5/25/2005 3:50:06 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
èëðýõ ó÷èð äàðààõü ºâ÷í¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøèëíî. ¯¿íä: • õàíèàä òîìóó • õàòãàëãàà • ãýäýñíèé õàëäâàðóóä • ìóõàð îëãîéí õóðö ¿ðýâñýë • öºñíèé õ¿¿äèéí ¿ðýâñýë • ºíäãºâ÷èéí õóðö ¿ðýâñëýýñ ÿëãàí îíîøëîíî.
Ýì÷èëãýý:
• Ýìíýëýãò õýâò¿¿ëæ ýì÷èëíý. Øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààäã¿é áîë ýì÷èëãýýã I, II øàòëàëûí ýìíýëã¿¿äýä ÿâóóëíà. Øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààäòàé, õ¿íäðýëòýé ¿åä ýì÷èëãýýã III øàòëàëûí ýìíýëýãò ÿâóóëíà. • Ýõíèé õîíîãóóäàä õýâòðèéí äýãëýì ñàõèóëíà. • Èë÷ëýã èõòýé õîîë ºãíº. Õîíîãò 1,5-2 ë øèíãýí óóëãàíà. • Øàëòãààíû ýñðýã ýì÷èëãýýã ÿâóóëàõûí ºìíº øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààä áàéãàà ýñýõèéã òîäðóóëíà. - Ñààäòàé áîë ýì÷èëãýýã III øàòëàëûí ýìíýëýãò ÿâóóëàõ áà ñààäûã àðèëãàõ, øýýñíèé óðñãàëûã ÷ºëººòýé áîëãîõ àðãà õýìæýý àâíà. - Ñààäã¿é áîë àíòèáèîòèê ýì÷èëãýý õèéíý. Øýýñíèé áàêòåðèîëîãèéí øèíæèëãýýíèé õàðèó ãàðòàë ãýäýñíèé ñàâõàíöàðò èë¿¿ ¿éë÷èëäýã àíòèáèîòèêóóäûã ñîíãîí àâíà. • Õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä ýì÷èëãýýã I øàòëàëûí ýìíýëýãò ÿâóóëàõ áà àìèíîãëèçèäûí á¿ëãèéí àíòèáèîòèêîîñ ãåíòàìèöèíûã 60-80 ìã 8-12 öàãèéí çàéòàé áóë÷èí òàðèõ áà õàãàñ íèéëýã ïåíèöèëëèí àìïèöèëëèí, îêñàöèëëèíûã óóõààð (õ¿ñíýãò 3) õàâñðóóëàí õýðýãëýâýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. • Õ¿íä áîëîí äóíä çýðãèéí ¿åä ýì÷èëãýýã II, III øàòëàëûí ýìíýëýãò ÿâóóëæ II,III á¿ëãèéí öåôàëîñïîðèí ñóäñààð òàðüæ, àìèíîãëèêîçèäûã áóë÷èíä òàðèí õàâñðóóëàí õýðýãëýíý.
132
04_nephrology last.indd 132
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:06 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Öî÷ìîã ïèåëîíåôðèòèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýãäýõ àíòèáèîòèêóóä
Àìèíîãëèêîçèä
Öåôàëîñïîðèí
Õàãàñ íèéëýãïåíèöèëëèí
Àíòèáèîòèêóóä
Õîíîãèéí òóí
Àìèíîïåíèöèëëèí -àìïèöèëëèí -àìîêñàöèëëèí
1,5-2,0ã 1,5-3,0ã
Êàðáîêñèïåíèöèëëèí -êàðáåíèöèëëèí -òèêàðöèëëèí
4,0-8,0ã 12,0-18,0ã
b-ëàêòàìàç+ïåíèöèëëèí -àóãìåíòèí 1,125-1,88 ã -óíàçèí 0,375-0,75 ã I ¿å: -öåôàçîëèí -öåôàëåêñèí II ¿å: -öåôóðîêñèì -öåôàêëîð III ¿å: -öåôîòàêñèì -öåôòàçèäèì -öåôòðèàêñîí
Õýðýãëýõ àðãà
Áóë÷èíä,ñóäñààð Óóõ Áóë÷èíä Ñóäñààð Óóõ, ñóäñààð Óóõ
2,0 ã 0,5-1,0 ã
Áóë÷èíä, ñóäñààð Óóõ
0,25-0,5 ã 0,75 ã
Óóõ Óóõ
2,0-4,0 ã 1,0-2,0 ã 1,0-2,0 ã
Ñóäñààð Áóë÷èíä, ñóäñààð Áóë÷èíä, ñóäñààð
I ¿å:-ãåíòàìèöèí
3ìã/êã
Áóë÷èíä
II¿å:-àìèêàöèí
10ìã/êã
Áóë÷èíä,ñóäñààð
III ¿å:-íåòðîìèöèí
6ìã/êã
Áóë÷èíä
• Õàëóóí áóóðñàí, ºâ÷òºíèé åðºíõèé áàéäàë ñàéæèðñàí ¿åä òàðèàã çîãñîîæ íÿíãèéí ýñðýã áýëäìýëèéã óóõààð øèëæ¿¿ëíý. • Àíòèáèîòèêèéã õàëóóí áóóð÷, øýýñíèé øèíæèëãýýíèé ººð÷ëºëò¿¿ä çàñàðòàë íü õýðýãëýíý. • Àíòèáèîòèê ýì÷èëãýýíèé äàðàà õóðö ¿ðýâñëèéí øèíæ¿¿ä àðèëñàí ¿åä óðãàìàë áîëîí íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý õèéíý. Õóñíû ø¿¿ñ, òýõèéí øýýã, àíüñíû íàâ÷, áààâãàéí ÷èõíèé óñàí õàíäìàëûã óóíà.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 133
133
5/25/2005 3:50:07 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
2. ÀÐÕÀÃ ÏÈÅËÎÍÅÔÐÈÒ Òîäîðõîéëîëò
Õóðö ïèåëîíåôðèòèéã á¿ðýí ýì÷ëýýã¿é áîëîí áýëãèéí çàìûí õàëäâàð, øýýñíèé çàìûí ñààòàë çýðýã íü àðõàã ïèåëîíåôðèò ¿¿ñýõýä íºëººëíº.
Øàëòãààí, õ¿÷èí ç¿éë:
ªâ÷èí ¿¿ñýõýä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë: • Øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààòàë ÷óëóó, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí òîìðîë, õàâäàð, Ẻð óíæèõ • Øýýñíèé ñ¿â áóðãóéäàõ, äàâñàã äóðàíäàõ • Íàñ, õ¿éñíèé îíöëîã • Æèðýìñëýëò • ×èõðèéí øèæèí, áýëãèéí çàìûí ºâ÷èí (ïðîñòàòèò, êîëüïèò,àäíåêñèò) • áèå ìàõáîäûí äàðõëàëûí õàðèó óðâàëûí áàéäàë • Àæèë àìüäðàëûí íºõöºë: óäààí çîãñîõ, äààðàõ, õýò ÿäðàõ, àõóéí ñî¸ë, àðèóí öýâýð, õîîëëîëò
Àíãèëàë
Õàëäâàð Ẻðèéã õàìàðñàí áàéäëààð; • 1 òàëûí Ẻðèéã õàìàðñàí • 2 òàëûí Ẻðèéã õàìàðñàí Áººðèéã ãýìòýýñýí áàéäëààð; • Àíõäàã÷ áóþó õ¿íäðýëã¿é: øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààäã¿é • Õî¸ðäîã÷ áóþó õ¿íäðýëòýé: øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààäòàé. Ýìíýë ç¿éí õýëáýðýýð; • Äàõèëòàò õýëáýð • Äàëä õýëáýð ¯å øàòààð; • Ñýäðýëèéí ¿å • Íàìæèõ ¿å Õàëäâàð äàìæèõ áàéäëààð; • øýýñýýð: ºãñºõ çàìààð • öóñààð : óðóóäàõ çàì
Ýìíýë ç¿é: • Áººð îð÷ìîîð ÷èëæ õºøèæ ºâäºíº, áèå ñóëàð÷ àìàðõàí ÿäàðíà, • Øýýñíèé ãàðö ººð÷ëºãäºæ, øýýñíèé ñ¿âýýð ºâäºõ, øýýñ îéð îéðõîí õ¿ðýõ çýðýã øèíæ¿¿ä õàìò èëýðíý • Áèå çàðàéæ, ÷è÷ð¿¿äýñ õ¿ðýí ñóáôåáðèëü õàëóóðíà. • Äàëä õýëáýðèéí ïèåëîíåôðèòèéí ¿åä Ẻð íóðóóãààð áàãà çýðýã
134
04_nephrology last.indd 134
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:07 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
ºâäºõ áà øýýñíèé øèíæèëãýýíä îíöûí ººð÷ëºëò ãàðäàãã¿é òóë îíîøëîõîä ò¿âýãòýé. Îíîøèéã òîäðóóëàõûí òóëä ñýäýýõ ñîðèë áîëîí, áàãàæèéí øèíæèëãýý õèéíý. • ªâ÷èí íèëýýä àðõàãøñàí õîæóó ¿åä àðòåðèéí äàðàëò èõäýõ øèíæ èëýðíý. Îíîøëîãîî: ÝÌÒ-ûí 1-ð øàòëàëä • •
Ýìíýë ç¿é: çîâèóð àíàìíåç, áîäèò ¿çëýã Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý
Øèíæèëãýý
ÝÌÒ-ûí II øàòëàëä • Ýìíýë ç¿é: çîâèóð àíàìíåç, áîäèò ¿çëýã • Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý Íå÷èïîðåíêèéí ñîðèë • Øýýñíèé áàêòåðèîëîãè • Çèìíèöêèéí ñîðèë • Áººðíèé ðåíòãåí øèíæèëãýý: ÿëãàðóóëàõ, ºãñºõ óðîãðàìì • Áººðíèé ýõî øèíæèëãýý
Èëðýõ ººð÷ëºëò¿¿ä
Ýìíýë ç¿é
Óóö íóðóóãààð õºøèæ ºâäºõ, í¿ä í¿¿ðýýð öýëõýð÷ õàâàãíàõ, äèçóðèéí øèíæ¿¿ä èëýðíý.
Øýýñíèé øèíæèëãýý
Øýýñíèé õóâèéí æèí áóóð÷, øýýñýýð 0,51,0 ã/ë õ¿ðòýë óóðàã ÿëãàð÷, öàãààí ýñèéí òîî îëøèð÷ íÿí ÿëãàðíà.
Øýýñíèé áàêòåðèîëîãèéí Íèòðèòèéí ñîðèë ýåðýã ãàðàõ áà íÿí øèíæèëãýý óðãóóëàõ øèíæèëãýýíä 1ìë øýýñýíä 105 äýýø íÿí óðãàíà. Çèìíèöêèéí ñîðèë
Áººðíèé ºòãºð¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàæ ãèïî-èçîñòåíóðè, íèêòóðèéí øèíæ èëýðíý.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 135
135
5/25/2005 3:50:07 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
ßëãàðóóëàõ óðîãðàìì*
Àÿãàíöàð òýâøèíöýð ºðãºññºí áàéõ áà 2 Ẻðíèé çóðàãëàë èæèë áóñ áàéíà. ÐÊÈ 0,4-ººñ èõýñíý. Øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààäûã òîäðóóëíà.
Õýò àâèàí øèíæèëãýý*
Áººðíèé õýìæýý áàãàñàõ, òýâøèíöýðèéí ººð÷ëºëò, öóëëàã ýä íèìãýðýõ, êàïñóë íü çóçààðàõ çýðýã øèíæ¿¿ä ãàðíà.
Áººðíèé øèíæèëãýý*
èçîòîïèéí Áººðíèé õýìæýý æèãä áóñ æèæãýðñýí, èçîòîïèéí ìóðóé æèãä áóñ ººð÷ëºãäñºí, ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà óäààøèðñàí áàéíà.
Àðõàã ïèåëîíåôðèòèéí ¿åä ýìíýë ç¿é áîëîí øèíæèëãýýíä èëðýõ ººð÷ëºëò¿¿ä * øèíæèëãýýí¿¿äèéã II,III øàòëàëûí ýìíýëã¿¿äýä õèéíý. ßëãàõ îíîø: 1.Àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèòèéí ¿åä øýýñíèé õýìæýý áàãàñàæ õàâàãíàíà. Øýýñýýð ÿëãàðàõ óóðãèéí õýìæýý èõ, óëààí ýñ áîðòãîíöîðóóä ÿëãàðíà. 2.Áººðíèé çàâñðûí ýäèéí ¿ðýâñýë ýìèéí áîëîí õèìèéí áîäèñûí íºëººãººð ¿¿ñäýã. ªâ÷íèé ýõíèé ¿åýñ øýýñ èõ õýìæýýòýé ÿëãàð÷ øýýñíèé õóâèéí æèí áàãàñíà. Øýýñýíä íÿí èëðýõã¿é. 3.Áººðíèé ñ¿ðüåý ºâ÷íèé ¿åä øýýñýýð îëîí öàãààí ýñ ÿëãàðíà. Öóñòàé øýýíý. Óäààí õóãàöààãààð ñóáôåáðèëü õàëóóðíà. Äèçóðèéí øèíæ òîä èëýðíý. 4.Á¿ñýëõèé íóðóóíû îñòåîõîíäðîç, ðàäèêóëèòûí ¿åä íóðóóíû ðåíòãåí çóðàãò ººð÷ëºëòòýé. Íóðóó îð÷ìûí ºâäºëò íü õºäºë㺺íòýé õîëáîîòîé íýìýãäýõ áà øýýñíèé øèíæèëãýýíä ººð÷ëºëòã¿é áàéíà. Ýì÷èëãýý: Øýýñíèé çàìûí ñààäã¿é, Ẻðíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàëã¿é áàéãàà íºõöºëä ýì÷èëãýýã I,II øàòëàëûí ýìíýëã¿¿äýä ÿâóóëíà. 1.Äýãëýì: ¿ðýâñëèéí èäýâõèæèë ºíäºð, õàëóóðàëò åðºíõèé õîðäëîãûí øèíæ èõòýé ¿åä õàëóóí áóóðòàë õýâòðèéí äýãëýì ñàõèíà. Èäýâõèæèë áàãà ¿åä õàãàñ õýâòðèéí äýãëýì ñàõèíà. 2. Õîîë ýì÷èëãýý: èë÷ëýã èõòýé õîîë èäíý. Øèíãýí õîíîãò 1,5ë äîîøã¿é áàéíà. 3.Øàëòãààíûã àðèëãàõ: øýýñýíä íÿíãèéí àíòèáèîòèê ìýäðýã ÷àíàðûã òîäîðõîéëæ òîõèðîõ àíòèáèîòèêèéã ñîíãîíî. (Öî÷ìîã ïèåëîíåôðèò )
136
04_nephrology last.indd 136
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:07 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Àíòèáèîòèê ýì÷èëãýý õèéæ áàéõäàà äîîðõ õ¿ñíýãòýíä ¿ç¿¿ëñýí õýä õýäýí çàð÷ìûã áàðèìòàëíà. Àíòèáèîòèêèéã õîñëîë áàéäëààð àâàõ, ñîíãîõäîî äàðààõü ñõåìèéí äàãóó ñîíãîíî. Øýýñ äàìæóóëàõ çàìûí ñààäòàé ýì÷èëãýýã III øàòëàëûí ýìíýëýãò ÿâóóëæ ñààäûã àðèëãàõ àðãà õýìæýý àâíà. Àíòèáèîòèê ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çàð÷èì: • Øýýñýíä íÿí óðãóóëæ àíòèáèîòèê ìýäðýã ÷àíàðûã òîäîðõîéëîõ • Øýýñíèé îð÷èíã õàðãàëçàí ¿çýõ : õîîëîîð çîõèöóóëàõ ýñâýë òóõàéí îð÷èíä òîõèðñîí àíòèáèîòèêèéã õýðýãëýõ • Àíòèáèîòèêèéã çºâ õîñëóóëàõ: áàêòåðèîñòàòèê, áàêòåðèöèä ¿éëäýëòýé ýì¿¿äèéã õîñëóóëàõã¿é áàéõ • Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû áàéäàë: ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàëòàé áîë ýìèéí òóíã áàãàñãàæ õýðýãëýíý. • Æèðýìñýí, õºõ¿¿ë ýìýãòýé÷¿¿äýä óðàã áîëîí íÿðàéä õîð áàãàòàé àíòèáèîòèê ñîíãîõ Àðõàã ïèåëîíåôðèòèéí ýì÷èëãýýíä àíòèáèîòèê ýìèéã õýðýãëýõ çàð÷èì 4.Óðîñåïòèê ýì¿¿ä. Àíòèáèîòèê ýì¿¿äòýé óðîñåïòèê õàâñðóóëàí õýðýãëýâýë ýì÷èëãýýíèé èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. Óðîñåïòèê¿¿ä Ôòîðõèíîëîí: -Îôëîêñàöèí -Öèïðîôëîêñàöèí -Ïåôëîêñàöèí Ôòîðã¿é õèíîëîí -íèòðîêñîëèí (5-íîê) -ãðàìóðèí -öèíîáàê
Õîíîãèéí òóí
ýì¿¿äèéã
Õýðýãëýõ àðãà
0,4ã 0,2-0,4 ã 0,25-1,0 ã 0,2-0,4 ã 0,8-1,2 ã 0,8 ã
Óóõ Ñóäñààð Óóõ Ñóäñààð Óóõ ñóäñààð
0,4 ã 1,5 ã 1,0 ã
óóõ óóõ óóõ
Íàôòèðèäèí: -íåãðàì 2,0-4,0 ã Óóõ -ïàëèí 0,8ã óóõ Àðõàã ïèåëîíåôðèòèéí ýì÷èëãýýíä óðîñåïòèê ýìèéí á¿ëã¿¿ä
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 137
137
5/25/2005 3:50:08 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
5.Áººðíèé öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ: êóðàíòèë 25 ìã -ààð õîíîãò 3-4 óäàà óóõ 6.Óðãàìàë ýì÷èëãýý: øýýëãýõ áîëîí ñóë áàêòåðèöèä ¿éëäýëòýé óðãàìëûí áýëäìýë¿¿äèéã õàíäàëæ óóëãàíà. Õóñíû íàâ÷, àíüñíû íàâ÷, òýõèéí øýýã, çýýðãýíý, áààâãàéí ÷èõíèé çýðãèéí óñàí õàíäûã õîíîãò 3-4 óäàà 7-10 õîíîã óóíà. 7. Ðàøààí ñóâèëàë: ºâ÷íèé ñýäðýë íàìäñàí ¿åä Ẻðíèé öóñàí õàíãàìæ, ÿëãàðóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð ãèäðîêàðáîíàò, ñóëüôàò àãóóëñàí ðàøààí óóëãàæ, âàííàä îðóóëíà. 8. Äàõèëòààñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý: îëîí äàõèí îéðõîí äàõüäàã áîë äàõèëòààñ ñýðãèéëæ óðîñåïòèê ýì¿¿äèéã áàãà òóíãààð, óðãàìàë ýì÷èëãýýòýé ýýëæëýí 1 ñàðûí òóðø õýðýãëýíý.
Ýì¿¿ä
Õîíîãèéí òóí
Íèòðîôóðàíòîèí Òðèìåòîïðèì Êî-òðèìîêñàçîë Íîðôëîêñàöèí Öåôàëåêñèí
50 ìã 100 ìã 0,24 ã 200 ìã 125 ìã
Ñàíàìæ: äýýðõ ýì¿¿äèéã äàõèëòààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð óóõäàà: • ºäºðò íýã óäàà óíòàõûí ºìíº, • 7 õîíîãò 3 óäàà òîãòìîë óóõ, • áýëãèéí õàðüöààíû ºìíº ýñâýë äàðàà óóíà. Ñõåì 1. Àðõàã ïèåëîíåôðèòèéí àíòèáèîòèê ýì÷èëãýý
138
04_nephrology last.indd 138
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:08 PM
04_nephrology last.indd 139
Ñòàôèëëîêîêê
ïåíèöèëëèí Îêñàöèëëèí äèêëîêñàöèëëèí
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
Îð÷èí ¿ë õàìààðàõ
Øýýñýíä íÿí óðãóóëàõ øèíæèëãýý
ëåâîìèöåòèí, öåôàëîñïîðèí
Àíòèáèîòèê+ Óðîñåïòèê ýì¿¿ä
Õ¿÷èëëýã
Àíõäàã÷
ñòðåïòîìèöèí, ãåíòàìèöèí, ýðèòðîìèöèí,ñóëüôàíèëàìèä, íàëèäèêñèéí õ¿÷èë, ôàëîðèäîí
Ø¿ëòëýã
Êëåáñèåëë
àìîêñàöèëëèí Öåôàëîñïîðèí Àìèíîãëèêîçèä
òðèìåòîïðèì, ïåíèöèëëèí íèòðîôóðàí
E.Coli
àìïèöèëëèí Àìîêñàöèëëèí Àìèíîãëèêîçèä
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Àðõàã ïèåëîíåôðèò
Õî¸ðäîã÷
Ñààäûã àðèëãàõ
Øýýñíèé îð÷èí
139
5/25/2005 3:50:08 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
3. ÖÎ×ÌÎà ÃËÎÌÅÐÓËÎÍÅÔÐÈÒ Òîäîðõîéëîëò
Öî÷ìîã ãëîìåðóëîíåôðèò ãýäýã íü õî¸ð Ẻðèéã õàìàðñàí Ẻðíèé ò¿¿äãýíöýð äàâàìãàéëñàí ¿ðýâñýë ºâ÷èí áºãººä Ẻðíèé ñóâãàíöàð áîëîí çàâñðûí ýä òîäîðõîé õýìæýýãýýð õàìðàãäàíà. Èõýâ÷ëýí Ẻðíèé áèå äààñàí ºâ÷èí áàéõààñ ãàäíà çàðèì ýìãýã áàéäàë, ýðõòýí òîãòîëöîîíû ºâ÷íèé ¿åä öî÷ìîã íåôðèò òîõèîëäîíî.
Àíãèëàë
Øàëòãààíààð íü: • õàëäâàð – äàðõëààíû • õàëäâàðûí áóñ – äàðõëààíû Ýìíýëç¿éãýýð íü: • íýã õàì øèíæèò õýëáýð • á¿ðäýë õàì øèíæèò õýëáýð • íåôðîç øèíæèò õýëáýð
I.
140
04_nephrology last.indd 140
Ýìíýëç¿é À. Ò¿äãýíöýðèéí öî÷ìîã ¿ðýâñëèéí õàì øèíæ: § óóöààð õî¸ð òàëäàà ºâäºõ § õàëóóðàõ § öóñòàé øýýõ § ïîðòåèíóðè, öèëèíäðóðè § õó÷âàð ýñ¿¿ä ãàðàõ § ò¿¿äãýíöýðèéí ø¿¿ëò áóóðàõ § ëåéêîöèòîç § ÑÎÝ èõñýõ Á. Ç¿ðõ ñóäàñíû õàì øèíæ • Àðòåðèéí öóñíû äàðàëò èõñýõ • Ìàãàäã¿é ç¿ðõíèé ç¿¿í õîâäëûí öî÷ìîã äóòàãäàë • Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîî óäààøðàõ õàíäëàãà • Í¿äíèé óãèéí ººð÷ëºëò Â. Õàâàãíàõ õàì øèíæ • ªã뺺ä í¿¿ðýýð õàâàãíàõ • Õ¿íä ¿åä á¿õ áèåýð õàâàãíàæ, ÷ýýæ, õýâëèéä óñ õóðàëäàíà. Ã. Òàðõèíû õàì øèíæ • Òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ • Áººëæèñ öóòãàõ, Ẻëæèõ • Í¿äíèé õàðàà, ñîíñãîë ìóóäàõ • Ñýòãýë õººðºë, íîéðã¿éòýõ
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:08 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
II.
Îíîøëîãîî
Àñóóìæ
• Õàâàíãèéí áàéðëàë, ¿¿ññýí õóãàöàà, øèëæèëò õºäºë㺺í,õàòóó 纺ëºí • Øýýñíèé õýìæýý, ºíãº, õººñ • Öóñíû äàðàëò • Óóö íóðóóãààð ºâäºõ • Òîëãîé ºâäºõ,áèå ñóëðàõ, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, àìüñãààäàõ, ç¿ðõ äýëñýõ • Îëîí øýýõ, øýýõýä ºâäºõ • ªâ÷èí ýõýëñýí øàëòãààí ( õàíèàä òîìóó, õàëäâàðààð ºâ÷èëñºí,äààðàõ, íîðîõ ã.ì )
Áîäèò ¿çëýã
• Àðüñ öàéâàð, í¿¿ð áýëöãýð • Õ¿íä ¿åä ñóóãàà, õàãàñ ñóóãàà áàéäàëòàé àìüñãààäñàí, õºõºðñºí • Á¿õ áèåýð õàâàãíàñàí, õºíäèéí¿¿äýä øèíãýíòýé, çàðèìäàà õàâàí áàãà áàéíà • Öóñíû äàðàëò èõäýõ ( 140/95 –160/110 ), áðàäèêàðäè • Í¿äíèé óãò àðòåðè íàðèéí âåíè ºðãºí • Õîíîãèéí øýýñ áàãàñàíà (îëèãóðè, àíóðè )
Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý
• Ïðîòåèíóðè (1 ã/ë - 16 –30 ã/ë ) • Ãåìàòóðè ( ìèêðîãåìàòóðè 5-15 –ààñ 50-100 õ/ò, öººí òîõèîëäîëä ìàêðîãåìàòóðè) • Öèëèíäðóðè ( ãºëãºð, áèæèðìýãò ) • Áàãà çýðýã àíåìè, ëåéêîöèòîç, ÑÎÝ èõñýõ • Õ¿íä ¿åä ãèïî-äèñïðîòåèíåìè • ÑÐÁ, ÄÔÀ, ÀÑË-Î, ÀÑÊ, ÀÑà èõñýíý • Õ¿íä (îëèãóðè, àíóðè ) ¿åä ìî÷åâèí èõñýíý
Áàãàæèéí øèíæèëãýý
• Áººðíèé ÷àíä àâèàí øèíæèëãýý ( õî¸ð Ẻðíèé õýìæýý õýì æèãä, ÿëèìã¿é òîìîðñîí, õýò àâèàí îéëò èõýñíý ) • Îíîø òàâèõàä áýðõøýýëòýé ¿åä Ẻðíèé ýäèéí øèíæèëãýý õèéíý • ßëãàõ îíîøëîãîîíû çîðèëãîîð ðåíòãåí, ðàäèîèçîòîïèéí øèíæèëãýý õèéíý
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 141
141
5/25/2005 3:50:09 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
ßëãàõ îíîøëîãîî ßëãàí îíîøëîõ ºâ÷í¿¿ä
ßëãàà íü
Àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèò
Àíàìíåç,õàâàí,øýýñíèéóóðàã120 ìêìîëü/ë / • Óðåìèéí õîðäëîãûí øèíæ¿¿ä ýðõòýí ñèñòåìèéí òàëààñ èëðýõ ßëãàõ îíîøëîãîî Áººðíèé àðõàã äóòàãäàë • Ýìíýëç¿éí øèíæ¿¿ä ààæìààð ýõýëíý. • Áººðíèé àðõàã äóòàãäàëä õ¿ðãýñýí ºâ÷íèé ºã¿¿ëýìæòýé • ªâ÷òºí òóðñàí áàéíà. • Áººð õýìæýýãýýð èõýâ÷ëýí æèæãýðñýí áàéíà. • Ýðõòýí
ñèñòåìä
óðåìèéí àðõàã õîðäëîãûí ººð÷ëºëò¿¿ä
ãàðñàí áàéíà.
148
04_nephrology last.indd 148
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:11 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýì÷èëãýý Ýìíýëç¿éí I – II ¿åèéí ýì÷èëãýý Øàëòãààí ìýäýãäýæ àáéâàë ò¿¿íèéã òàñëàí çîãñîîõ Øîêèéí áàéäëààñ ãàðãàõ
¯¿ñãýã÷ øàëòãààíûã àðèëãàõ
Óñ, ýëåêòðîëèòûí çîõèöóóëãà
ãèïîâîëåìè,áè÷èë ýðãýëò, ÄÂÑ ïîëèãëþêèí, ðåîïëîèãëþêèí ãåïàðèí àëüáóìèí, òðåíòàë õºë人ñºí êóðàíòèë øèíý ñèéâýí
Øèíãýíèé áàëàíñ áàðèõ: /ìàííèòîë, ëàçèêñ,ôóðîñåìèä / Ñèéâýíä íàòðè ¿çýõ Êàëè èõýñâýë: / 10% êàëüöè ãëþêîíàò, ñîäûí óóñìàë, 40% ãëþêîç 50 ìë 1 5 ÅÄ èíñóëèí / Àöèäîçûí ¿åä / 5% ñîäûí óóñìàë /
Àçîòåìèéí ýñðýã
Óóðàãã¿é õîîë / 1500-2000 êêàë, í¿¿ðñ óñ / 40% ãëþêîç,àìèí õ¿÷ëèéí õîëèìîã, èíòðàëèïèä, àíàáîëèê ñòåðîèä ºãíº. Ýíòåðñîðáåíòóóä: êàðáîëèí, êñèëèò Õîäîîä óãààõ, öýâýðëýõ áóðãóé / Ñèôîí / Àìûã ñîîäòîé óóñìàëààð çàéëàõ
Õàëäâàðûí ýñðýã àðãà õýìæýý
Øààðäëàãàòàé ¿åä Ẻðºíä õîðòîé íºëºº áàãàòàé àíòèáèîòèê • Ïåíèöèëëèí,ëåâîìèöåòèí, Ýðèòðîìèöèí,öåôàëîñïîðèí 1/2 - 1/3 òóíãààð ºãíº.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 149
149
5/25/2005 3:50:11 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýìèéí ýì÷èëãýý õèéãýýä /øýýñ ãàðàõã¿é/ çàñðàõã¿é áîë ãåìîäèàëèç ýì÷èëãýý ÿàðàëòàé õèéíý. Äèàëèçûí òºâä øèëæ¿¿ëíý. Ãåìîäèàëèçûí çààëò: 1. Áèåä óñ èõ õóðàëäàõ 2. Êàëè 6,5 –7 ìëìîëü/ë áîëæ èõñýõ 3. Êðåàòèíèí 500- 600 ìêìîëü/ë –ýýñ èõ áîëîõ 4. Àöèäîçûí øèíæ ëàáîðàòîðèéí áà êëèíèêýýð èëðýõ 5. Óðåìèéí õîðäëîãûí õ¿íä áàéäàë Ýìíýëç¿éí III ¿å áóþó øýýñ ãàðàõ ¿åèéí ýì÷èëãýý: • Øèíãýíèé áàëàíñèéã õÿíàæ, øèíãýí óóëãàõ, ñýëáýõ • Ýëåêòðîëèòèéã õÿíàõ ÿëàíãóÿà ñèéâýíãèéí êàëèéã ýìíýëç¿é, ëàáîðàòîðèéí ¿ç¿¿ëýëò, ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãýýð òîãòìîë õÿíàíà. • Õàëäâàðààñ ñýðãèéëíý. • Øýýñ ÿëãàðàëò ñýðãýõýýð ãåìîäèàëèç ýì÷èëãýýã çîãñîîíî. Ýìíýëç¿éí IV ¿åèéí ýì÷èëãýý: ýíý íü 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààíä ¿ðãýëæèëíý. -Ýì÷èéí õÿíàëòàíä áàéíà. -Áººðíèé ºòãºð¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ñýðãýëòèéã õÿíàíà. -Áººð øýýñíèé çàìûí õàëäâàðààñ ñýðãèéëíý. -Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë õºäºëìºð çîõèöóóëíà. Ǻâëºãºº; Õàíèàä òîìóóãààñ ñýðãèéëýõ, õýò ÿäàð÷, õ¿íä àæèë õèéõã¿é áàéõ, ìºí òîäîðõîé õóãàöààíä æèðýìñëýõã¿é Ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí øàòëàë: ýíý íü ¿¿ññýí øàëòãààí ýìíýëç¿éí áàéäëààñ õàìààðàõ áîëîâ÷ äàðààõ åðºíõèé çàð÷ìûã áàðèìòàëæ áîëíî. Ýìíýëç¿éí I. IV ¿å ÝÌÒ – ûí I- II øàòàíä, ýìíýëç¿éí II - III ¿å ÝÌÒ – ûí II – III øàòàíä ýì÷ëýãäýíý.
150
04_nephrology last.indd 150
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:11 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
6. ÀÐÕÀÃ ÃËÎÌÅÐÓËÎÍÅÔÐÈÒ Òîäîðõîéëîëò
Öî÷ìîã ãëîìåðóëîíåôðèòýýð ºâ÷뺺ä 1-1,5 æèëýýñ äýýø áîëæ áàéãàà øýýñíèé õàì øèíæ, õàâàãíàëò, àðòåðèéí öóñíû äàðàëò èõäýõ õàì øèíæ¿¿äèéí õóâèëáàð, õîñëîëóóäààð èëýðäýã ºâ÷èíã àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèò ãýíý. Àíõäàã÷, õî¸ðäîã÷ ãýæ õóâààíà. Àíõäàã÷ íü öî÷ìîã ãëîìåðóëîíåôðèòèéí äàðàà äààìæðàí ÿâàãäàíà. Õî¸ðäîã÷ íü áóñàä ýðõòýí ñèñòåìèéí ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä òîõèîëäîíî.
Àíãèëàë
Ýìíýëç¿éí õýëáýðýýð íü: • Äàëä • Õàâàãíàõ • Äàðàëò èõäýõ • Õîëèìîã • Öóñòàé øýýõ õýëáýð ãýæ àíãèëíà.
Ýìíýëç¿éí õýëáýð¿¿ä • Äàëä õýëáýð. Äàëä õýëáýð íü íåôðèòèéí ¿åèéí øýýñíèé õàì øèíæýýð èëðýõ áºãººä õàâàãíàõ, öóñíû äàðàëò èõäýõ õàì øèíæ ¿íäñýíäýý èëðýõã¿é. • Xàâàãíàõ õýëáýð / íåôðîç /. Ãîë èëðýë íü íåôðîç õàì øèíæ þì. Ìàø èõ Ïðîòåèíóðè Ñèéâýíãèéí Ñèéâýíãèéí õàâàãíàíà / õîíîãò óóðàã, Õîëåñòåðèí / àíàñàðêà > 3,5 ã / áàãàñíà èõýñíý • Öóñíû äàðàëò èõäýõ õýëáýð.Öóñíû äàðàëò, øýýñíèé õàì øèíæýýð èëðýíý.
Öóñíû äàðàëò èõäýíý. Ç¿¿í õîâäîë òîìîðíî. Í¿äíèé óã ººð÷ëºãäºíº.
Øýýñýíä óóðàã, óëààí ýñ áîðòãîíöîð òîäîðõîéëîãäîíî.
• Õîëèìîã õýëáýð. Õàâàãíàõ õàì øèíæ / íåôðîç /, öóñíû äàðàëò èõäýõ õàì øèíæ õàâñðàí èëýðäýã. Àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèòèéí õ¿íä õýëáýð þì. • Öóñòàé øýýõ õýëáýð. ªâºðìºö õýëáýð áºãººä ãîë íü øýýñíèé õàì øèíæ îíöëîã íü øýýñýíä öóñíû óëààí ýñ èõýýð ãàðíà.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 151
151
5/25/2005 3:50:12 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèòèéí ýäãýýð õýëáð¿¿ä íü ìîðôîëîãèéí ººð÷ëºëòèéí ÿâö, õóâèðëààñ õàìààðàí ýìíýëç¿éí íýã õýëáýð íü íºãººäºº øèëæèí õóâèð÷ áîëíî. Òîäîðõîé õóãàöàà ºíãºðñíèé äàðàà Ẻðíèé àðõàã äóòàãäëûí øèíæ èëýð÷ ýìíýëç¿éí øèíæòýé õàâñðàí èëýðäýã áîëîõûã àíõààðàõ õýðýãòýé. 5. Îíîøëîãîîíû øàëãóóð øèíæ¿¿ä. 1. ªâ÷òíèé çîâèóð ÿëàíãóÿà öî÷ìîããëîìåðóëîíåôðèòýýð ºâ÷èëñºí äóðñàìæ, ãëîìåðóëîíåôðèòýýð ºâ÷èëæ áîëîõ áóñàä ýðõòýí ñèñòåìèéí ºâ÷íººð ºâ÷èëæ áàéñàí òóõàé òîäðóóëíà. 2. Áîäèò ¿çëýãýýð àðüñíû ºíãº, ÷èéãëýã, õàâàí ò¿¿íèé áàéðëàë, îíöëîã áàéäàë, àðòåðèéí öóñíû äàðàëò, ç¿ðõíèé òàëààñ ãàðñàí ººð÷ëºëò: ç¿ðõíèé àâèàí ººð÷ëºëò, ç¿¿í õîâäëûí òîìðîëò, øýýñíèé ºíãº, õººñðºëò, ºäºð øºíèéí øýýñíèé õýìæýý çýðãèéã òîäðóóëíà. 3. Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýãýýð øýýñíèé õóâèéí æèí, óóðãèéí õýìæýý, õîíîãò àëäàæ áóé óóðãèéí õýìæýý, öóñíû óëààí ýñ, öàãààí ýñ, áîðòãîíöîðóóäûí òîîã ãàðãàíà. Öóñíû ñèéâýíãèéí íèéò óóðàã, óóðãèéí á¿ëã¿¿ä, õîëåñòåðèí, òðèãëèöåðèä, êàëè, íàòðè, ìî÷åâèí, êðåàòèíèí ¿çíý. 4. Áàãàæèéí øèíæèëãýý: Ẻðíèé õýò àâèà øèíãýýõ áàéäàë, Ẻðíèé õýìæýý,öóëëàã ýäèéí çóçààí, èíäåêñ, õî¸ð Ẻðíèé õýì æèãä áàéäëûã òîãòîîíî. Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ðàäèîèçîòîïèéí ðåíîãðàôè, ñöèíòèãðàôè õèéíý. 5. Ýðãýëçýýòýé ¿åä Ẻðíèé ýäèéí / áèîïñè / øèíæèëãýý õèéæ ìîðôîëîãèéí õýëáýð, èììóíîìîðôîëîãèéí èäýâõèæëèéã òîãòîîíî. ßëãàõ îíîøëîãîî 1. Àðõàã ïèåëîíåôðèòýýñ äàðààõ øèíæ¿¿äýýð ÿëãàí îíîøëîíî. • Øýýñýýð ãàðàõ óóðãèéí õýìæýý 1 ã/ë-ýýñ èõ áàéíà. • Øýýñíèé òóíàäàñò öóñíû óëààí ýñ, áîðòãîíöîðóóä èõ ãàðíà. • Èõýâ÷ëýí ÿìàð íýã õýìæýýãýýð õàâàãíàíà. • Õî¸ð Ẻðºíä á¿òöèéí áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû õýì æèãä ººð÷ëºëò ãàðíà. • Èõýâ÷ëýí õ¿¿õýä, çàëóó íàñíû ýðýãòýé÷¿¿ä èë¿¿ ºâ÷èëíº. • Àðòåðèéí öóñíû äàðàëò õîëèìîã áîëîí äàðàëò èõäýõ õýëáýðèéí ¿åä èõ áîëíî. • Øýýñýíä áàêòåðè èëðýõã¿é 2. Ýññåíöèàë àðòåðèéí ãèïåðòåíçèãýýñ ÿëãàí îíîøëîíî. • Ãëîåðóëîíåôðèòèéí ¿åä äàðàëòòàé õîëáîîòîé ñóáüåêòèâ çîâèð õàðüöàíãóé áàãà èëýðíý.
152
04_nephrology last.indd 152
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:12 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
• Èõýâ÷ëýí çàëóó íàñíû õ¿ì¿¿ñ ºâ÷èëíº. • Öóñíû äàðàëò èõäýëò, øýýñíèé õàì øèíæ çýðýã ýõëýõ áóþó çàðèìäàà øýýñíèé õàì øèíæ íü ò¿ð¿¿ëæ ãàðíà. • Ç¿ðõíèé ç¿¿í õîâäîëûí òîìðîëò, í¿äíèé óãèéí ººð÷ëºëò íü ýññåíöèàë äàðàëòûã áîäâîë õàðüöàíãóé áàãà áàéíà. Ýì÷èëãýý Äýãëýì
• ªâ÷íèé ñýäðýëèéí ¿åä Ẻðíèé ìýðãýæëèéí òàñàã áóþó äîòðûí òàñàãò õýâò¿¿ëýí ýì÷èëíý.Õóóðàé äóëààí ºðººíä 2-3 äîëîî õîíîã õýâòðèéí, õàãàñ õýâòðèéí äýãëýìä áàéëãàíà.
Õîîë ýì÷èëãýý
• Õîîëíû äýãëýìèéã ºâ÷íèé ýìíýëç¿éí õýëáýð, ò¿¿íèé ÿâö,Ẻðíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäëûí çýðãýýñ õàìààðàí çîõèöóóëíà. Õîîë íü õàíãàëòòàé èë÷ëýãòýé óóðàã, ººõ òîñ, í¿¿ðñ óñ àãóóëñàí áàéõûí õàìò âèòàìèí Ñ,Â, ÐÐ, Ð áàÿëàãòàé æèìñ, íîãîî ñ¿¿ öàãààí èäýýíèé ç¿éë áàéõ õýðýãòýé. Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàëã¿é áîë óóðãèéã êã æèíä 1 ã, íåôðîçòîé áîë 1,5 ã ºãíº. Äàëä, öóñòàé øýýõ õýëáýðèéí ¿åä õîîëíû õÿçãààðëàëò øààðäëàãàã¿é. Ñýäðýëèéí ¿åä íü óóðàã, õîîëíû äàâñ áàãà çýðýã áàãàñãàíà. Öóñíû äàðàëò èõñýõ õýëáýðèéí ¿åä óñ øèíãýí, õîîëíû äàâñûã íàðèéí õÿçãààðëàíà. Íåôðîç õýëáýðèéí ¿åä õîîëíû íàðèéí äýãëýì ñàõèóëíà. Õàâàí èõ ¿åä õîîëíû äàâñ /õîíîãò 3-4 ã/, øèíãýíèéã / 600-800 ìë / óäààí õóãàöààíä ÷àíä õÿçãààðëàíà. Õîîëíû óóðãèéã êã æèíä 1,5-2,5 ã õ¿ðòýë ºãºõ íü ç¿éòýé. Õîëèìîã õýëáýðèéí ¿åä íåôðîç áîëîí äàðàëò èõäýõ õýëáýðèéí õîîëíû äýãëýìèéí ¿íäñýíä çîõèöóóëíà.
Øèíæ òýìäãèéí ýìèéí ýì÷èëãýý
• Öóñíû äàðàëò áóóëãàõààð: Ðàóâîëüôèéí áýëäìýë¿¿äèéã/ ðàóíàòèí, ñåðïàçèë / øýýëãýõ / ãèïîòèàçèä, ôóðîñåìèä, óðåãèò,âåðîøïèðîí / ýìòýé õîñëîí õýðýãëýíý. Öóñíû äàðàëò ºíäºð ¿åä áåòòà-àäðåíîáëîêàòîð, ìåòèëäîôà,êàëüöèéí àíòàãîíèñò, ÀÕÔ-èéí èíãèáèòîð / ýíàëàïðèë, ðàìàïðèë, ëèçèíîïðèë / ýì¿¿äèéã äàíãààð áîëîí õîñëîí õýðýãëýíý. • Õàâàí èõ ¿åä: ãèïîòèàçèä 50-100 ìã, ôóðîñåìèä 40-80 ìã, ëàçèêñ ñóäñààð 40-120 ìã õîíîãò òàðèíà. Ìàø èõ õàâàíòàé ¿åä ïëàçì, àëüáóìèí ýñâýë 20%-èéí ìàííèòîëûí óóñìàë 300-400 ìë ñóäñàíä äóñëààð 5-6 ºäºð äàðààëàí òàðèíà. Ëàçèêñ õîíîãò 300-400 ìã ò¿¿íýýñ ÷ èõ òóíãààð òàðüæ áîëíî. • Öóñòàé øýýõ õýëáýðèéí ¿åä àñêîðáèíû õ¿÷èë, ðóòèí, àñêîðóòèí, õ¿íä ¿åä âèêàñîë, àìèíîêàïðîíû õ¿÷èë õýðýãëýíý.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 153
153
5/25/2005 3:50:12 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýìãýã æàìûí ýì÷èëãýý
Ýìãýã æàìûí ýì÷èëãýýíä äàðààõ ýì¿¿äèéã õýðýãëýíý.¯¿íä: ãëþêîêîðòèêîñòåðîèä, èììíîäåïðåññàíò, àíòèêîàãóëÿíò, àíòèàãðåãàíò, 4-àìèíîõèíîëèíû áýëäìýë,¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä áîëíî. • Ïðåäíèçîëîí õîíîãèéí òóí 60-80 ìã-ààð 4-6-8 äîëîî õîíîãîîñ 3-6 ñàð óóëãàíà.Òóíã ààæìààð íýìýãä¿¿ëæ, ýì÷èëãýýíèé òóíã îëæ, ýäãýðëèéí ¿åä òóíã ààæìààð áóóëãàíà. • Èììóíîäåïðåññàíò / èìóðàí, öèêëîôîñôàìèä / èìóðàí êã æèíä 2-3 ìã-ààð áîäîæ õîíîãò 150-200 ìã, öèêëîôîñôàìèä êã æèíä 1,5-2 ìã-ààð áîäîæ õîíîãò 100-150 ìã,íèéòäýý 4-810 äîëîî õîíîã õýðýãëýíý. Ýìèéí õ¿íäðýëèéã õÿíàíà. • 4-àìèíîõèíîëèí / ðåçîõèí, äåëàãèë,õëîðîõèí / õîíîãò 0,5-0,75 ã-ààð 3-6 äîëîî õîíîã óóëãàíà. • Àíòèêîàãóëÿíò / ãåïàðèí, ôåíèëèí / ãåïàðèí õîíîãò 2040 ìÿíãàí íýãæèéã 4-6 öàãèéí çàéòàé àðüñàí äîîð òàðüæ äóíäæààð 3-10 äîëîî õîíîã õýðýãëýíý. Ôåíèëèíèéã ïðîòðîìáèíû èíäåêñèéã 45-60% áàéõààð áîäîæ 1-2 ñàð óóëãàíà. • Àíòèàãðåãàíò / äèïèðèäàìîë, êóðàíòèë, ïåðñàíòèí / êóðàíòèë õîíîãò 200-400 ìã-ààð 6-8 äîëîî õîíîã õýðýãëýíý. • Ñòåðîèä áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä / èíäîìåòàöèí, ìåòèíäîë, âîëüòàðåí,èáóïðîôåí / èíäîìåòàöèí 25 ìãààð õîíîãò 4-6 óäàà 4-8 äîëîî õîíîã óóíà. • Õàâñàðñàí ýì÷èëãýý. • 4 á¿ðäýë ýì÷èëãýý /ãëþêîêîðòèêîñòåðîèä, èììóíî äåïðåññàíò, àíòèêîàãóëÿíò, àíòèàãðåãàíò / äýýð äóðäüñàí òóíãààð 6-8 äîëîî õîíîã õèéíý. • Ïóëüñ-ýì÷èëãýý ïðåäíèçîëîí 1000-1200 ìã-èéã ôèçèîëîãèéí óóñìàëä õèéæ 20-30 ìèíóòèéí òóðø ñóäñàíä äóñëààð 3 ºäºð äàðààëàí õèéíý. Èìóðàíûã 800-1000 ìãèéã 2-3 õîíîã ìºí àäèë òàðèíà. 1. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý • Äàëä õýëáýðèéí ¿åä äýãëýì ñàõèóëæ âèòàìèí ýì÷èëãýý, ÿëàíãóÿà õàâàð, ºâºë âèòàìèí Ñ,Â6, Â1,Â12, àñêðóòèí, íèêîòèíû õ¿÷èë õýðýãëýíý. • Öóñíû äàðàëò èõäýõ õýëáýðèéí ¿åä õîîë óíäíû äýã ñàõèóëæ, äàðàëò áóóëãàõ ýìèéã / äîïåãèò, ãåìèòîí, àäåëüôàí, êîðèíôàð, ãèïîòèàçèä, àíòàãîíèñò êàëüöè, ýíàëàïðèë / çîõèõ òóíãààð ºãíº. • Öóñòàé øýýõ õýëáýðèéí ¿åä âèòàìèí Ñ, Ð / ëèìîí, ñîíãèíî, íîõîéí õîøóóíû õàíä /, øýýñýíä öóñ èõñýõ ¿åä íü âèòàìèí Ñ, ãëþêîíàò êàëüöè, ðóòèí, äèìåäðîë, âèòàìèí Ê, ÅÀÊ çýðãèéã õýðýãëýíý. • Íåôðîç õýëáýðèéí ¿åä ñýäðýë ñýðãèéëýõ òóíãààð ïðåäíèçîëîí, àíòèêîàãóëÿíò, 4-àìèíîõèíîëîíû áýëäìýë, ìåòèíäîë õýðýãëýíý. Ëàçèêñ,âåðîøïèðîí çýðãèéã óóëãàíà. • Õîëèìîã õýëáýðèéí ¿åä ÄÀÐÀËÒ ÈÕÄÝÕ, ÍÅÔÐÎÇ ÕÝËÁÝÐÈÉÍ ¯ÅÈÉÍ ýì÷èëãýýí¿¿äèéã çîõèñòîé õàâñðàí õýðýãëýíý.
154
04_nephrology last.indd 154
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:13 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
7.
ÍÅÔÐÎÇ ÕÀÌ ØÈÍÆ
Òîäîðõîéëîëò
Áººðíèé ò¿¿äãýíöðèéí ýìãýãèéí óëìààñ øýýñýýð èõ õýìæýýíèé óóðàã àëäàí öóñíû óóðàã, ººõ òîñíû õýìæýý àëäàãäàí ýìíýë ç¿éä õàâàãíàëòààð èëðýõ ýìíýë ç¿é áîëîí ëàáîðàòîðèéí õàì øèíæèéí á¿ðäýëèéã íåôðîç õàì øèíæ ãýíý.
Øàëòãààí
Íåôðîç õàì øèíæèéí 60%-70% íü Ẻðíèé áèå äààñàí ºâ÷èí ÿëàíãóÿà ãëîìåðóëîíåôðèòèéí øàëòãààíò íåôðîç õàì øèíæ ýçýëäýã.
Àíãèëàë
1.Àíõäàã÷ ÍÕØ • Ãëîìåðóëîíåôðèò 2.Õî¸ðäîã÷ ÍÕØ • Äàðõëààíû ºâ÷í¿¿ä (Ò¿ãýýìýë ÷îíîí ÿðøèë õýðõ òºñò ¿åíèé ¿ðýâñýë, ñèñòåìèéí âàñêóëèò) • Áîäèñûí ñîëèëöîîíû ºâ÷èí (÷èõðèéí øèæèí, àìèëîéäîç) • Õîðò õàâäàð (Õîðò ëèìôîìà, ëèìôî- ãðàíóëåìàòîç, êàðöèíîìà, ÿñ, ýëýã, óóøèã, óìàé, õºõíèé õîðò õàâäàð) • Ýìèéí áîäèñ õîðóóä (íèéëýã òàðèëãà, èéëäýñ, êàïòîïðèë, ïåíèöèëëàìèí, òîëìåòèí, ëåâàìèçîë, àëò, õàð òóãàëãàíû áýëäìýë¿¿ä) • Õàëäâàðò ºâ÷í¿¿ä (ãåïàòèò Â, ¿æèë, ñ¿ðüåý, òýìá¿¿, õóìõàà, öóñàðõàã õàëóóðàë óóøèã, ÿñíû
èäýýò ºâ÷í¿¿ä, ÄÎÕ) Ýìãýã æàì: Øýýñýýð èõ õýìæýýãýýð óóðàã àëäñàíòàé õîëáîîòîé ýìíýë ç¿éí îëîí øèíæ¿¿ä äàãàëäàí ãàð÷ èðíý. (ñõåì 1) Ïðîòåèíóðè Ãèïîàëüáóìèíåìè àëäàõ
Øýýñýýð 纺âºðëºã÷ óóðãóóäûã
Ïëàçìûí îíêîòèê äàðàëò áóóðàõ
Öóñ áàãàäàëò
Ãèïåðëèïèäåìè
Ãèïîâèòàìèíîç Ä Ãèïåðêîàãóëÿöè Äàðõëàà ñóëðàõ
Õàâàí
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 155
155
5/25/2005 3:50:13 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýìíýë ç¿é:
Çîâèóð
• Õàâàãíàíà, øýýñ áàãà ãàðíà. • Àì èõ öàíãàæ, õàòíà. • Áèå ñóëüäàíà, ÿäàðíà, òîëãîé ºâäºíº. •Õîîëíû äóðøèë áóóð÷,îãèóëæẺëæèíº. •Àìüñãààäíà, á¿ñýëõèé îð÷ìîîð ÷èíýð÷ ºâäºíº.
Áîäèò ¿çëýã
• Àìüñãààäàíãóé áàéäàëòàé, í¿ä í¿¿ð öýëõýð÷ õàâàãíàñàí. • Àðüñ õóóðàéøñàí, àðüñíû íèìãýí õýñã¿¿äýýð ÿçðàëòóóäòàé. • ¯ñ õóìñ õýâðýãøèæ õóãàðàìòãàé áîëñîí, õóéõàíä äàðàõàä 纺ëºí õàâàãíàñàí. • Óóøèã ÷àãíàõàä äîîä õýñãýýð öóëöàíãèéí àìüñãàë ñóëàðñàí. • Õýâëèé öàðäãàð, õýëáýð àëäàãäñàí, öàëãèõ øèíæ òîä èëýðíý. • Ýðýãòýé÷¿¿äýä òºìñºã õàâàãíàñàí ÿâàõ, ñóóõàä áýðõøýýëòýé áàéíà.
Õàâàíãèéí îíöëîã
• Í¿ä, í¿¿ðíýýñ ýõýëíý. • Áîãèíî õóãàöààíä ò¿ðãýí òàðõàæ á¿õ áèå, ìº÷人ð õàâàãíàíà. • Ǻºëºí, ñýâñãýð á¿ëýýí õàâàí • Áèåèéí áàéðëàëààñ õàìààð÷ øèëæèìòãèé áàéíà. • Äàðàõàä ã¿íçãèé õîíõîð ¿ëäýýæ ò¿ðãýí àðèëíà.
Íåôðîçûí ÿâö: Íåôðîç õàì øèíæèéí ýìíýë ç¿éí ÿâö äààìæðàõ áàéäàë íü ¿íäñýí ºâ÷èí áîëîí Ẻðºíä ãàð÷ áóé ìîðôîëîãèéí ººð÷ëºëòººñ õàìààðíà. Íåôðîç õàì øèíæèéí ýìíýë ç¿éí ÿâöûí îíöëîã
156
04_nephrology last.indd 156
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:13 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýìíýë ç¿éí ÿâö Äàõèëòòàé õýëáýðèéí ÿâöòàé
Ýìíýë ç¿éí îíöëîã Ýíý ¿åä ºâ÷íèé ýõëýë áîëæ èëðýýä áàéí áàéí ñýäýð÷, ýì÷èëãýýíä çàñàð÷ ñàéæèðäàã. Óäààí õóãàöààíä íàìæìàë áàéäàëä áàéíà. Áººðºíä ìèíèìàëü ººð÷ëºëòòýé áàéíà. 10-20 æèëèéí äàðàà Ẻðíèé àðõàã äóòàãäàëä õ¿ðãýíý.
Ààæèì äààìæðàõ Õîëáîã÷ ýäèéí ýìãýã¿¿ä, õàâäàðûí øàëòãààíò ÿâöòàé íåôðîç íåôðîçóóä áàãòàíà. Ðåìèññèéí õóãàöàà õàðüöàíãóé áîãèíî, èäýâõèòýé ýì÷èëãýýíèé ä¿íä 5-6 æèë ¿ðãýëæèëæ Ẻðíèé àðõàã äóòàãäàëä õ¿ðãýíý. Áººðºíä ìåìáðàíîç, ìåìáðàíîïðîëèôåðàòèâ, ôèáðîáëàñò ººð÷ëºëòòýé áàéíà. Õóðäàí äààìæðàõ Áîãèíî õóãàöààíä 1-3 æèëèéí äîòîð ÿâöòàé íåôðîç: Ẻðíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàí Ẻðíèé äóòàãäàëä õ¿ðãýíý. Öî÷ìîãäóó õîðóó ÿâöòàé ýêñòðàêàïèëëÿð íåôðèò, àóòîèììóííû ÃÍ, äèàáåò, àìèëîéäîç, ìèåëîìûí íåôðîç Õ¿íäðýë: 1. Òàðõèíû õàâàí: òîëãîé õ¿÷òýé ºâäºõ îãèóëæ, Ẻëæ¿¿ëýõ, í¿ä á¿ðýëçýõ õàðàà ººð÷ëºãäºõ, þì õî¸ð÷ëîãäîõ, õ¿íä ¿åä ýêëàìïñè áîëíî. 2. Íåôðîçèéí êðèç: õîîëîíä äóðã¿é áîëæ îãèóëæ Ẻëæ¿¿ëíý. Àðüñàí äýýã¿¿ð æèæèã óëààí òóóðàëòóóä ãàðàõ ìºí õýâëèéãýýð õ¿÷òýé õàòãóóëæ ºâäºíº. Èõ õýìæýýãýýð óóðàã àëäñàíû óëìààñ ïðåêàëëèêðåèíîãåí, êèíèíîãåíû íèéëýãæèëò íýìýãäýí, êèíèíû ñèñòåì èäýâõèæèí ò¿¿íèé ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ áðàäèêèíèí ñóäàñíû íýâ÷èìõèé ÷àíàðûã èõýñãýæ áèîëîãèéí èäýâõèòýé áîäèñóóä ìýäðýëèéí òºãñãºëèéã öî÷ðîîñíîîñ ºâäºëò ºãíº. 3. Çàõûí ñóäàñíû ôëåáîòðîìáîç: öóñ ºòãºð÷ öóñíû çóóðàìòàé ÷àíàð èõýäñýíýýñ çàõûí ñóäñóóäàä òðîáîçûí õ¿íäðýë ºãíº. 4. Áàêòåð, âèðóñèéí õàëäâàð: áèåèéí åðºíõèé ýñýðã¿¿öýë ñóëàð÷ II õàëäâàðò ºðòºìòãèé áîëîõ áà øýýñ äàìæóóëàõ çàì áîëîí àìüñãàëûí çàìûí õàëäâàðààð õ¿íäýðíý. Îíîøëîãîî: Îíîøëîãîîã ýìíýë ç¿éí øèíæ áîëîí ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä ãàðàõ ººð÷ëºëò¿¿äýä òóëãóóðëàí õèéíý.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 157
157
5/25/2005 3:50:14 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Îíîøëîãîîíû ¿íäñýí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò • Õàâàí • Ïðîòåèíóðè 3,5 ã/õîíîãò • Ãèïîïðîòåèíåìè • Äèñïðîòåèíåìè: ãèïîàëüáóìèíåìè, ãèïåð ãëîáóëèíåìè • Ãèïåðëèïèäåìè, ãèïåðõîëåñòåðèíåìè Îíîøëîãîîíû øàòëàë: Îíîøëîãîîã ÿâóóëàõäàà ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýòýé óÿëäóóëàí äàðààõü øàòëàëààð ÿâóóëíà. ÝÌÒ-ûí II øàòëàë ÝÌÒ-ûí I øàòëàë
1øàòëàë + ¿íäñýí ºâ÷íèéã òîäðóóëàõ
Ñóáüåêòèâ øèíæ: Øàëòãààíûã òîäðóóëàõ, õàâàãíàõ, øýýñíèé ãàðö áàãàñàõ
Øýýñíèé õàì øèíæ: Øýýñíèé óóðàã õîíîãò 3,5 ãð-ààñ èõ, ìºõëºãò, ãÿëãàð áîëîí âîñêîâèä áîðòãîíöîð òîãòìîë ãàðíà.
Ýìíýë ç¿éí øèíæ:
Õýò àâèàí øèíæèëãýýíä:õýâëèéí áîëîí ïëåâðèéí õºíäèéä ñóë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîíî.
Öóñíû áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä: ãèïîïðîòåèíåìè, ãèïîàëüáóìèíåìè, ãèïåð ëèïèäåìè, ãèïåð õîëåñòåðèíåìè
Í¿äíèé óãèéí øèíæèëãýýíä: Õàðààíû ìýäðýëèéí õºõëºã õººæ õàâàãíàñàí. ßëãàí îíîøëîãîî: Ýìíýë ç¿éä õàâàãíàõ øèíæýýð èëðýõ òóë áóñàä øàëòãààíò õàâàíãóóäààñ ÿëãàí îíîøèëíî. Ýìãýã¿¿ä Ç¿ðõíèé øàëòãààíò õàâàí
158
04_nephrology last.indd 158
Îíöëîã Öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäëûí ¿åä õàâàí ìº÷ä¿¿äýýð èë¿¿ áàéíà. Çàõûí ýðõòíèé õºõðºëò àæèãëàãäàíà. Õàâàí à÷ààëëûí äàðàà, ¿äýýñ õîéø èë¿¿ íýìýãäýíý. Øýýñíèé øèíæèëãýýíä óóðàã áàãà çýðýã èëýðíý.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:14 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýëýãíèé øàëòãààíò õàâàí
Ýëýãíèé õàòóóðàë, ýëýãíèé âåíèéí áºãëºðºë, - ýëýãíèé õàòóóðëûí ¿åä ýëýãíèé àðõàã ºâ÷íèé àíàìíåçòàé, áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû ººð÷ëºëòòýé, ñåðîçîí õºíäèéí¿¿äýä øèíãýí õóðèìòëàãäàõ õàíäëàãàòàé,
Äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí Áàìáàéí äààâðûí áóóðñàí ýìãýã (ìèêñåäåì) ¿åä í¿ä í¿¿ðýýð õººíãºòºæ õàâàãíàñàí ìýò áàéõ áîëîâ÷ äàðàõàä õîíõîð ¿ëäýýõã¿é. Ãèïîòîíè, áðàäèêàðäè èëðýõ áà àðüñ õóóðàéøèæ çóçààðñàí áàéíà. Áîäèñûí ñîëèëöîîíû óóðãèéí äóòàãäàë
áóþó Õîîëíû äóðøèë áóóðñàí, ò¿¿íä õ¿ðãýõ ºâ÷íèé àíàìíåçòàé, ìàõàí õîîë èääýãã¿é, õîîëíû äýãëýì
Ýì÷èëãýý: Ýì÷èëãýýíèé äýãëýì • Ñòàöèîíàðò ýì÷èëíý. Äýãëýì: õýâòðèéí, õàãàñ õýâòðèéí äýãëýì ñàõèíà. • Õîíîãò óóõ øèíãýíèéã õÿçãààðëàíà.1ë õýòðýõã¿é áàéõ. Õîíîãèéí øýýñíèé õýìæýýíä 400-500ìë íýìæ ºãíº. Õóðö àìòëàã÷òàé õîîë,
ººõ òîñûã
õÿçãààðëàõ • Øèíãýíèé áàëàíñûã òîîöîîëîõ: õîíîãò óóñàí, ñóäñààð õèéñýí øèíãýí áîëîí øýýñèéã õýìæèõ Ýìèéí ýì÷èëãýý: I. Øàëòãààíû ýñðýã ýì÷èëãýý: ¯íäñýí ºâ÷íººñ øàëòãààëàí øàëòãààí ýìãýã æàìûí ýì÷èëãýýã II, III øàòëàëûí ýìíýëã¿¿äýä ÿâóóëàõ áà I øàòëàëûí ýìíýëýãò øèíæ òýìäãèéí áîëîí õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý õèéãäýíý. II. Ýìãýã æàìûí ýì÷èëãýý: 1.Èììóíîäåïðåññàíò: • Ãëþêîêîðòèêîéä: õóðö àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèò, ýìèéí áîëîí õîëáîã÷ ýäèéí, äàðõëààíû ýìãýã¿¿äèéí ¿åä ïðåäíèçîëîíûã 1 ìã/êã æèíä òîîöîæ õýðýãëýíý.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 159
159
5/25/2005 3:50:14 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
• Äèàáåòèéí ãëîìåðóëîñêëåðîç, Ẻðíèé õàâäàð, ñ¿ðüåý, Ẻðíèé àìèëîéäîçûí ¿åä ãëþêîêîðòèêîéäûã õýðýãëýõã¿é. • Öèòîñòàòèê: ãëþêîðòèêîèä ýñðýã çààëòòàé áîëîí ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã¿é ¿åä õýðýãëýíý. Èìóðàí 100-200 ìã õîíîãò óóëãàíà. 2. Àíòèêîàãóëÿíò: ãåïàðèí 10 000-20 000 ÅÄ àðüñàí äîð òàðèíà. Öóñ á¿ëýãíýëòèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã áàéíãà õÿíàíà. 3. Àíòèàãðåãàíò: Êóðàíòèë 250-400 ìã õ¿ðòýë óóëãàíà. III.Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý: õàâàí õººõ, óóðàã íºõºõ, õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ • Ôóðîñåìèä õîíîãò 60-80 ìã ñóäñààð ýñâýë óóõààð, âåðîøïèðîí 0,075-0,3 ã • Óóðàã íºõºõ çîðèëãîîð 10%,20% àëüáóìèí 100-150 ã ñýëáýõ 8. ×ÈÕÐÈÉÍ ØÈÆÈÍ ªÂ×ÈÍ Òîäîðõîéëîëò
Èíñóëèíû ø¿¿ðýë áàãàñàõ áóþó èíñóëèí äààâðûí ¿éëäýë àëäàãäñàíààñ öóñàí äàõü ñàõàðûí õýìæýý èõñýæ óëìààð èõ óóõ, èõ øýýõ õàì øèíæ¿¿äýýð èëýðäýã áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýìãýãèéã ×èõðèéí Øèæèí ªâ÷èí /×ت/ ãýíý.
Øàëòãààí, àíãèëàë III.
×ت-íèé õýëáýð
×ت-íèé ¿åä èëðýõ øèíæ áà øàëòãààí
1.
1-ð õýëáýðèéí ×ت
• Àóòîèììóííûé • Èäèîïàòè÷åñêèé b-ýñèéí äåñòðóêö ººð÷ëºëò áóþó èíñóëèíû òóéëûí äóòàãäàë
2.
2-ð õýëáýðèéí ×ت • Õýâèéí æèíòýé • Òàðãàí
Èíñóëèíû ÿëãàðëûí àëäàãäàë èíñóëèíû õàðüöàíãóé äóòàãäàë
160
04_nephrology last.indd 160
áóþó
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:14 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
3.
Õî¸ðäîã÷ áóþó øèíæ • b-ýñèéí óäàìøëûí ãàæ õºãæèë òýìäãèéí ×ت •Èíñóëèíû ¿éë÷ëýëèéí óäàìøëûí ãàæóóäàë •Äîòîîä ø¿¿ðëèéí íîéð áóë÷èðõàéí ýìãýã¿¿ä •Ýíäîêðèíîïàòè •Ýìèéí áýëäìýë áà õèìèéí áîäèñûí íºëººëºë •Õàëäâàð •Äàðõëàëûí òîãòîëöîîíû óðüäàë ººð÷ëºëò •×ت-òýé õàâñðàõ áóñàä óäàìøëûí õàì øèíæ¿¿ä
4.
Æèðýìñíèé ×ت
Æèðýìñíèé ¿åä öóñàíä ñàõàð èõñýõ
Îíîøëîãîîíû çàð÷èì
×ت-íèé ¿åä èëðýõ ò¿ãýýìýë øèíæ¿¿ä • Àì öàíãàõ • Èõ øýýõ /ïîëèóðè/, óóñàí õýìæýýãýýð øýýíý • Øèíãýí èõ óóõ /ïîëèäèïñè/, õîíîãò 4-5 ë øèíãýí óóíà • Áèå ñóëàð÷ ÿäðàõ • Òóðàõ • Àðüñ çàãàòíàõ • Í¿äíèé õàðàà ìóóäàõ • Àðüñ õóóðàéøèõ
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 161
161
5/25/2005 3:50:15 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
ªëºí ¿åèéí öóñíû ñàõàðûã 2 óäàà òîäîðõîéëîõîä
< 6.1 ììîëü/ë < 110 ìã/äë
6.1 – 6.9 ììîëü/ë 110 - 125 ìã/äë
³ 7.0 ììîëü/ë ³ 126 ìã/äë
ªëºí ¿åèéí öóñíû ñàõà𠺺ð÷ëºëòòýé Ãëþêîçûí à÷ààëàëòàé ñîðèë Ñîðèë õèéõýýñ ºìíº 10-14 öàã ºëºí áàéõ áà íàñàíä õ¿ðñýí õ¿íä 75 ãð (õ¿¿õäýä 1.75ãð/êã) ãëþêîçûã 250 ìë óñàíä óóñãàæ óóëãààä 2 öàãèéí äàðàà öóñíû ñàõàðûã òîäîðõîéëíî. < 7.8 ììîëü/ë < 140 ìã/äë I.Õýâèéí
7.8 - 11.1 ììîëü/ë 140 - 200 ìã/äë
> 11.1 ììîëü/ë > 200 ìã/äë
Ãëþêîçûí ñîðèëä
×èõðèéí øèæèí ºâ÷èí Ýíäîêðèíîëîã ýì÷èéí õÿíàëòàíä
Ëàáîðàòîðèéí áîëîí áàãàæèéí øèíæèëãýý • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý: îíöûí ººð÷ëºëòã¿é. Óëààí ýñèéí òóíàõ õóðä áàãà çýðýã áóóð÷ áîëíî. • Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý: Õóâèéí æèí èõýñíý, ñàõàð èëýðíý, àöåòîí, óóðàã èëýð÷ áîëíî. • Áèîõèìè: ñàõàð èõýñíý, õîëåñòåðèí, òðèãëåöèðèä èõýñíý, íèéò óóðàã, àëüáóìèí áóóðíà, ºâ÷èí äààìæèðñàí ¿åä ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàíòàé õîëáîîòîéãîîð íèéò áèëèðóáèí, òðàíñàìèíàçóóä, òèìîë èõýñ÷, ñóëüìà áóóðíà, Ê+ áóóðíà, Na+ èõýñíý. • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã: ºâ÷èí äààìæèðñàí ¿åä ç¿ðíèé äàìæóóëàëò àëäàãäàæ òýæýýë õîìñäîëûí øèíæ¿¿ä èëýðíý. • Í¿äíèé óã äóðàíäàõ: àðòåðè âåíèéí õàðüöàà ººð÷ëºãäºæ øèíýýð ñóäàñæèëò ¿¿ñ÷, áè÷èë öóñ õàðâàëò èëýð÷ áîëíî. • Ãëþêîçæñîí ãåìîãëîáèí /HbA1c/ õóâèàð òîäîðõîéëîõ: 6% õ¿ðòýë áàéâàë õýâèéí ãýæ ¿çíý.
162
04_nephrology last.indd 162
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:15 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
1 áà 2-ð õýëáýðèéí ×ت-íèé ýìíýë ç¿éí îíöëîã Îíöëîã áà øèíæ¿¿ä
1-ð õýëáýðèéí ×ت 2-ð õýëáýðèéí ×ت
ªâ÷èí àíõ èëðýõ íàñ 40 õ¿ðòýë
40-ººñ äýýø
×ت õàìãèéí ýëáýã 10-14 òîõèîëäîõ íàñ
60-70
Òàðõàëò
Õ¿í àìûí 0.1-1.0%
Õ¿í àìûí 1-10%
ªâ÷íèé ýõëýë
Õóðö
Ààæèì
Êåòîç ¿¿ñýõ íü
Áîãèíî õóãàöààíä
Óäààí õóãàöààíä, ààæèì
Óäàì ç¿é
ªºð÷ëºëòòýé
ªºð÷ëºëòã¿é
Áèåèéí æèí
Õýâèéí
50-80% íü èë¿¿äýë æèíòýé
Èõð¿¿äèéí ºâ÷ëºëò
25-50%
90-100%
×ت-íèé ¿åèéí ¯¿ñíý ñóäàñíû õ¿íäðýë¿¿ä
Àíõ îíîøëîãäîõäîî èëýð÷ áîëíî
Ýì÷èëãýý
Õîîë, ñàõàð áóóðóóëàõ ýìèéí ýì÷èëãýý áà èíñóëèíû ðåöåïòîðûí ìýäðýã ÷àíàð áóóðñàí ¿åä èíñóëèí ýì÷èëãýý
Ǻâõºí èíñóëèí ýì÷èëãýý
Îíîøëîãîîíû øàòëàë ÝÌÒ-ûí III øàòëàë ÝÌÒ-ûí II øàòëàë
ÝÌÒ-ûí øàòëàë
I • Àñóóìæ • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý • Àñóóìæ /ñàõàð, íèéò óóðàã, • Öóñíû àëüáóìèí, õîëåñòåðèí, åðºíõèé òðèãëèöåðèä, øèíæèëãýý áèëèðóáèí, òèìîë, ñóëüìà,òðàíñàìèíàçóóä, íàòðè, êàëè ãýõ ìýò/ • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã õèéõ • Í¿äíèé óã äóðàíäàõ
• Àñóóìæ • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý /ñàõàð, íèéò óóðàã, àëüáóìèí, õîëåñòåðèí, òðèãëèöåðèä, áèëèðóáèí, òèìîë, ñóëüìà, òðàíñàìèíàçóóä, íàòðè, êàëè ãýõ ìýò/ • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã Í¿äíèé óã äóðàíäàõ • Ãëþêîçæñîí ãåìîãëîáèí ¿çýõ
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 163
163
5/25/2005 3:50:15 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
ßëãàõ îíîøèëãîî Ä/ä
×èõðèéí øèæèí ºâ÷èí
×èõðèéí áóñ øèæèí ºâ÷èí
1.
Öóñàíä ñàõàð èõñýíý
Öóñíû ñàõàð õýâèéí áàéíà
2.
Øýýñýýð ñàõàð ÿëãàðíà
Øýýñýýð ñàõàð ÿëãàðàõã¿é
3.
Øýýñíèé õóâèéí æèí èõñýíý
Øýýñíèé õóâèéí æèí áóóðíà
4.
ªäºðò 4-5 ë øèíãýí óóíà
ªäºðò 10-40 ë øèíãýí óóíà
5.
Íîéð áóë÷èðõàéãààñ ÿëãàðàõ Ãèïîòàëàìóñààñ ÿëãàðàõ èíñóëèí äààâðûí äóòàãäàëòàé øýýñ õîðèõ (âàçîïðåññèí) õîëáîîòîé äààâðûí äóòàãäàëòàé õîëáîîòîé Ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çàð÷èì Èíñóëèí ýì÷èëãýý
Èíñóëèí ýì÷èëãýýã ýõëýõäýý õîíîãò 0.5-1.0 êã/íýãæ òîîöîæ õèéíý. Ààæìààð 3-4 õîíîã òóòàìä öóñíû ñàõàðûã õýâèéí õýìæýýíä õ¿ðòýë 24 íýãæýýð èíñóëèíû òóíã íýìýìä¿¿ëíý. Çàðèì òîõèîëäîëä 1.2êã/íýãæ õ¿ðòýë òîîöîæ áîëíî. Õîîë ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çàð÷èì • Ñòàöèîíàðûí íºõöºëä ýì÷ë¿¿ëýã÷èä õîîë ¹9 ºãíº. • ªºõ òîñ, í¿¿ðñ-óñ, óóðãèéí õýðýãöýýã áîäîí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé õàðüöààã äàðààõ áàéäëààð òîõèðóóëíà. Í¿¿ðñ óñ 60% ªºõ òîñ 24% Óóðàã 16% • Ýì óóæ áàéãàà ¿åä ºäºðò 5 óäàà õîîëëîõ íü çîõèìæòîé: ªã뺺íèé öàé 30% ªäðèéí õîîë 30% Èõ ¿äèéí öàé 10% Îðîéí õîîë 20% Õºíãºí õîîë 10% • Èíñóëèí ýì÷èëãýýòýé ¿åä ºäºðò 6 óäàà õîîëëîõ íü çîõèñòîé: ªã뺺íèé öàé 07.00 öàãò 20% Áàãà ¿äèéí öàé 10.00 öàãò 10% ªäðèéí õîîë 13.00 öàãò 30% Èõ ¿äèéí öàé 16.00 öàãò 10% Îðîéí õîîë 19.00 öàãò 20% Õºíãºí õîîë 21.00 öàãò 10%
164
04_nephrology last.indd 164
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:16 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
2-ð õýëáýðèéí ×ت-íèé ýì÷èëãýýíèé åðºíõèé çàð÷èì Òàðãàí, 2-ð õýëáýðèéí ×ت
Õýâèéí æèíòýé, 2-ð õýëáýðèéí ×ت
Ñóðãàëò+õîîë òàìèð
ýì÷èëãýý+áèåèéí Ñóðãàëò+õîîë òàìèð
¯ð ä¿íã¿é áîë
¯ð ä¿íã¿é áîë
ýì÷èëãýý+áèåèéí
Ìåòôîðìèí 500ìã ºäºðò 2 óäàà, Ìàíèíèë /ãëèáåíêëàìèä/ 2.5 ìã, õîíîãèéí äýýä òóí 3 ãð øààðäëàãàòàé áîë ºäðèéí òóíã 15ìã õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëæ áîëíî ¯ð ä¿íã¿é áîë
¯ð ä¿íã¿é áîë
Ìåòôîðìèí + Ìàíèíèë
Ìàíèíèë + Ìåòôîðìèí
¯ð ä¿íã¿é áîë
¯ð ä¿íã¿é áîë
Èíñóëèí
Èíñóëèí
• Õýðýâ ºâ÷òºí ºíäºð íàñòàé áóþó Ẻðíèé ýìãýã ººð÷ëºëòòýé áîë Ìàíèíèë /ãëèáåíêëàìèä/-ûí îðîíä ãëþðåíîðì 120ìã/õîíîã òóíãààð àâíà. • Õýðýâ ñàõàð áóóðóóëàõ ýìèéí ýì÷èëãýýã õîíîãèéí äýýä òóíãààð õýðýãëýæ áàéõàä ºëºí ¿åèéí öóñíû ñàõàðûí õýìæýý 7.8ììîëü/ë-ýýñ èõ áàéâàë èíñóëèí ýì÷èëãýýã íýìýëò áàéäëààð õýðýãëýíý. • ̺í õîäîîä ãýäýñíèé õàíààð í¿¿ðñ óñ øèìýãäýõèéã áóóðóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé Àêàðáîçà ýìèéã õýðýãëýæ áîëíî. • Ñ¿¿ëèéí ¿åä øèíýýð ãàðñàí Ðåïàãëèíèä /ÍîâîÍîðì/ ýì íü õîîë èäñýíèé äàðàà èíñóëèíû ÿëãàðëûã èõýñãýõ çàìààð öóñíû ñàõàðûã áóóðóóëæ áóñàä õóãàöààíä ñóóðü èíñóëèíû ÿëãàðàëä íºëººëäºãã¿é ó÷èð ãèïîãëèêåìè ¿¿ñãýäýãã¿é ñàéí òàëòàé. Ðåïàãëèíèäûã 0.5-4.0ìã/ õîíîã òóíãààð õîíîãèéí ¿íäñýí õîîëëîëòóóäûí ºìíº õýðýãëýõýä õîîë èäñýíèé äàðààõ öóñíû ñàõàðûã áóóðóóëíà. • 2-ð õýëáýðèéí ×ت-íèé ¿åä äàðààõ íºõöºëä èíñóëèí ýì÷èëãýýã øóóä õèéíý. o o o o
×ت-òýé õàëäâàðò ºâ÷èí õàâñàðñàí áîë Ìýñ àæèëáàð áîëîí ÿìàð íýãýí ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý õèéõ Æèðýìñëýëò Òºðºëò
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 165
165
5/25/2005 3:50:16 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Èíñóëèíû õàâñàðñàí ýì÷èëãýý
Èíñóëèíû îðëóóëàõ ýì÷èëãýý
Ñàõàð áóóðóóëàõ ýìèéí òóíã õýâýýð Ñàõàð áóóðóóëàõ ýìèéã õàñíà. ¿ðãýëæë¿¿ëíý. Îðîé óíòàõûí ºìíº äóíä çýðãèéí ¿éë÷èëãýýòýé /ïðîòàôàí, èíñóëòàðä, ìîíîòàðä ã.ì/ èíñóëèíûã 0.1-0.2êã/íýãæ/õîíîã òóíãààð õèéíý.
Îðîé óíòàõûí ºìíº äóíä çýðãèéí ¿éë÷èëãýýòýé /ïðîòàôàí, èíñóëòàðä, ìîíîòàðä ã.ì/ èíñóëèíûã 0.2êã/íýãæ/õîíîã òóíãààð õèéíý. Äýýä òóí 20 íýãæ
Øààðäëàãàòàé áîë 3-4 õîíîãò 2-4 Øààðäëàãàòàé áîë 3-4 õîíîãò 2-6 íýãæýýð òóíã íýìíý. íýãæýýð òóíã íýìíý. Õîíîãò 36 íýãæýýñ èõ òóíãààð èíñóëèí õèéæ áàéõàä ºëºí ¿åèéí öóñíû ñàõàð 7.8ììîëü/ë õ¿ðòýë áàéâàë ñàõàð áóóðóóëàõ ýìèéã õàñàæ çºâõºí èíñóëèí ýì÷èëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý.
Õýðýâ õîíîãò 30-40 íýãæýýñ èë¿¿ èíñóëèí øààðäëàãàòàé áîë õîíîãèéí òóíã 2 õóâààæ, ºã뺺 öàéíû ºìíº 2/3, îðîéí õîîëíû ºìíº 1/3 áàéõààð òîîöîæ õèéíý. Õýðýâ õîîëíû äàðàà öóñíû ñàõàð ìàø ºíäºð áàéâàë áîãèíî ¿éë÷èëãýýòýé èíñóëèí íýìæ õèéíý.
ÝÌÒ-ûí øàòëàëûí äàãóó õèéãäýõ ýì÷èëãýý ÝÌÒ-ûí III øàòëàë ÝÌÒ-ûí II øàòëàë ÝÌÒ-ûí I øàòëàë
Õÿíàëòàíä àâàõ • ¯íýã¿é ýì÷èëãýýíä • 2 áà 3-ð øàòëàëûí õàìðóóëàõ áàéãóóëëàãààñ • Ñóðãàëò çîõèîí çààãäàæ èðñýí áàéãóóëàõ ýì÷èëãýýã çààâðûí äàãóó õÿíàæ ÿâóóëíà. • Õîîë ýì÷èëãýý • Ýìèéí ýì÷èëãýý • Ýðñäýëò á¿ëãèéí • Èíñóëèí ýì÷èëãýý õ¿ì¿¿ñèéã ýðò • Õ¿íäðýëýýñ èëð¿¿ëíý. ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý • Ýðñäëýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëíà.
166
04_nephrology last.indd 166
Í¿ä, Ẻð, ç¿ðõ ñóäàñ, ìýäðýëèéí ýðõòýí òîãòîëöîîíû òàëààñ ãàðñàí õ¿íäðýë¿¿äèéã ýì÷èëæ ºíäºð íàðèéí ìýðãýæëèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëíý.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:16 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
×ت-íèé ýðñäýëò á¿ëãèéã èëð¿¿ëýõ Ýìíýëýãò õàíäñàí õ¿í á¿ðýýñ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí àñóóìæ àâ÷, 2-ð õýëáýðèéí ×ت-íèé ýðñäýëòýé õ¿ì¿¿ñèéã èëð¿¿ëýõ. ¯¿íä: • 35 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé • Òàðãàí /ÁÆÈ > 30êã/ì2/ • ÀÄ èõäýëò / >140/90 ìì.ÌÓÁ/ • Óäàìäàà ×ت-íèé ºã¿¿ëýìæòýé • Óðüä íü æèðýìñíèé ×ت-òýé áàéñàí àñóóìæòàé áóþó 4.5 êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õýä òºð¿¿ëñýí ýõ÷¿¿ä • Óðüä ºìíº ñàõàðûí à÷ààëàëòàé ñîðèëîî𠺺ð÷ëºëò èëýð÷ áàéñàí • Ç¿ðõ ñóäàñíû àðõàã ýìãýãòýé • Êàòàðàêòòàé Äýýðõ ýðñäýë á¿õèé õ¿ì¿¿ñ áîëîí 35-ààñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñò æèëä 1 óäàà, 24-28 äîëîî õîíîãòîé á¿õ æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äýä ºëºí áà ñàíàìñàðã¿é ¿åèéí öóñíû ñàõàðûã òîäîðõîéëæ ×ت îíîøëîõ àëãîðèòìûí äàãóó ¿íýëãýý õèéíý. ×ت-íèé ýì÷èëãýýíèé ãîë çîðèëãî áîë öóñàí äàõü ñàõàðûã õýâèéí õýìæýýíä áàðüñàíààð ×ت-òýé õ¿ì¿¿ñèéã èäýâõòýé õýâèéí àìüäðàëààð àìüäðàõàä åðºíõèé ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààñ ñºðºã íºëººëºëã¿é áàéëãàõ á¿õ áîëîìæîîð õàíãàõàä îðøèõ áà ýíý íü õóðö áîëîí àðõàã õ¿íäðýëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëîìæ îëãîíî.
Øàëòãààí,
Òîäîðõîéëîëò
9. ÃÈÏÎÒÈÐÅÎÇ ªÂ×ÈÍ
Àíãèëàë
Áàìáàéí äààâðóóäûí õýìæýý áàãàñàõ þìóó îãò ÿëãàðàõã¿é áîëñîíîîñ áàìáàé áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãàà äîðîéòñîíîîð ýðõòýí òîãòîëöîîíû ººð÷ëºëòººð èëýðäýã õàì øèíæ þì.
1.Áàìáàé 2. ªí÷èí áóë÷èðõàéí òàðõèíû ýìãýã¿¿ä ÒÒÃ-íû ø¿¿ðýë áàãàñàõ Àíõäàã÷
3. Ãèïîòàëàìóñûí 4. Çàõûí òèðåîëèáåðèíû õ¿ëýýí ø¿¿ðýë áàãàñàõ àâóóðûí /ðåöåïòîðûí/ ìýäðýã ÷àíàð áóóðàõ
Õî¸ðäîã÷ Ãóðàâäàã÷
Çàõûí
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 167
167
5/25/2005 3:50:16 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Îíîøëîãîî Èëðýõ çîâèóð • Áèå ñóëàð÷ ÿäðàõ • Áóë÷èí ñóëðàõ • Áèåèéí æèí íýìýãäýõ • Îé òîãòîîëò ìóóäàõ, çàëõóó áîëîõ, íîéðìîã áîëîõ • Á¿õ áèåýð õàâàãíàõ • ªòãºí õàòàõ • Õîîëíû äóðøèë áóóðàõ • Àðüñ õóóðàéøèæ, ¿ñ óíàõ • Õýë ÿðèà ýýäðýõ, ñîíñãîë ìóóäàõ, õîîëîé ñººíãºòºõ • Áýëãèéí ñóëðàë, ñàðûí òýìäãèéí àëäàãäàë Ýìíýë ç¿éí øèíæ • Õºäºë㺺í óäààøèðñàí, íîéðìîã, íîçîîðñîí áàéäàëòàé • Àðüñ öàéâàð øàðãàë ºíãºòýé, õóóðàé, õ¿éòýí, õîãæðóóòñàí ÿëàíãóÿà ºâäºã, òîõîé, ºñãèéíèé àðüñ ýâýðøèæ çóçààðñàí. • Í¿¿ð õººíãºòºæ óðóóë õàâàãíàñàí. • Á¿õ áèåýð õàòóó õàâàíòàé, äàðàõàä õîíõîéõã¿é, øèëæèìòãèé áóñ • ¯ñ óíàìòãàé, õóìñ õóãàðàìòãàé, õºìñºã òàëëàæ óíàñàí /ñì. Õåðòîõå/ • Õýë òîìîð÷ õººíãºòñºíººñ ÿðèà ýýäýð÷, äóó õîîëîé ñººæ á¿ä¿¿ðñýí. • Ç¿ðõ ñóäàñíû òîãòîëöîîíä: Ç¿ðõíèé õºíäëºí õýìæýý òîìîðñîí, ÷àãíàõàä ç¿ðõíèé àâèà á¿äãýðñýí, óäààøèðñàí /áðàäèêàðäè/, ç¿ðõíèé îðîéä àãøèëòûí øóóãèàí ñîíñîãäîæ áîëíî. Èõýíõ òîõèîëäîëä öóñíû äàðàëò áóóðñàí, õ¿íä ¿åä öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäàë èëýðíý. • Õîîëíû äóðøèë áà õîîëíû øèíãýö áóóð÷, ºòãºí õàòíà. • Îð÷èíäîî ñîíèðõîë ìóó, íîéðìîã, óäààí õºäºë㺺íòýé, àñóóëòàíä óäààí õàðèóëíà. A.Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý – áàãà çýðãèéí ãèïîõðîìûí öóñ áàãàäàëò, ëèìôîöèòîç, ÑÎÝ èõýñíý. • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý – õîëåñòåðèí, ëèïîïðîòåéä èõñýíý, íèéò óóðàã, àëüáóìèí áàãàñíà, g-ãëîáóëèí èõñýíý, ãëþêîç áàãàñàæ áîëíî. Êðåàòèíôîñôîêèíàçà, ëàêòîòäåãèäðîãåíîçà èõýñíý. • Äàðõëàëûí øèíæèëãýý – àóòîèììóííûé òèðåîèäèòûí øàëòãààíòàé áîë íèéò Ò-ëèìôîöèò áà Ò-ñóïðåññîð áóóðíà, Ò-õåëïåð èõýñíý, Ò õåëïåð áà Ò ñóïðåññîðûí õàðüöàà áóóðíà. ÒÒÃ-èéí ðåöåïòîðûí, òèðåîãëîáóëèíû áà ìèêðîñîìûí ýñðýã áèåèéí õýìæýý èõýñíý.
168
04_nephrology last.indd 168
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:17 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
• Áàìáàéí äààâðûí øèíæèëãýý – Öóñàíä ÷ºëººò áà íèéò Ò3, Ò4, ÒÒà ¿çíý. IV.
Àíõäàã÷
Õî¸ðäîã÷
Ãóðàâäàã÷
Çàõûí
Äààâðûí ººð÷ëºëò
Ò3, Ò4 áóóðíàÒÒÃ èõýñíý
Ò3, Ò4 áóóðíà ÒÒÃáóóðíà
Ò3, Ò4, ÒÒÃ áóóðíà òèðåîëèáåðèí áóóðíà
Ò3, Ò4 áóóðíà ÒÒÃ èõýñíý
I.
Áàãàæèéí øèíæèëãýý
Õèéãäýõ øèíæèëãýý
Ãàðàõ ººð÷ëºëò
Õààíà õèéãäýõ
Öàöðàã èäýâõò Éîä 2, 4, 24 öàãèéí äàðàà Ýð¿¿ë ìýíäèéí 131 øèíãýýëòèéã ¿çýõýä 15%-ààñ äîîø òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîõ ò î ä î ð õ î é ë î ã ä î í î . 3-ð øàòëàëä Õýâèéí ¿ç¿¿ëýëò 2040% Ñêàíèðîâàíè
Ç¿ðõíèé áè÷ëýã
Ðåíòãåí
Öàöðàã èäýâõò Ýð¿¿ë ìýíäèéí Òñ99 áîäèñ áàìáàé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áóë÷èðõàéä øèíãýæ 3-ð øàòëàëä áóé áàéäëààð íü áàìáàé áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãàà, õýëáýð, õýìæýý, çàíãèëàà áèé ýñýõèéã òîäðóóëíà.
öàõèëãààí Áðàäèêàðäè, ìýíäèéí á¿õ Ýð¿¿ë ø¿äíèé âîëüòàæ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áóóðàõ, STñåãìåíò èçî 2 áà 3-ð øàòëàëä øóãàìààñ äîîøèëíî. Ç¿ðõíèé õºíäëºí õýìæýý òîìîðñîí, õ¿íäýðñýí ¿åä ø¿¿äýñò ïåðèêàðäèò èëýð÷ áîëíî.
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé 2 áà 3-ð øàòíû áàéãóóëëàãàä
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 169
169
5/25/2005 3:50:17 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé øàòëàë ÝÌÒ-ûí III øàòëàë ÝÌÒ-ûí II øàòëàë ÝÌÒ-ûí I øàòëàë • Àñóóìæ • Ýìíýë ç¿éí ¿çë • 2 áà 3-ð øàòëàëûí áàéãóóëëàãààñ çààãäàæ èðñýí ýì÷èëãýýã çààâðûí äàãóó íàñàí òóðøèä íü õÿíàæ ÿâóóëíà
• Àñóóìæ • Ýìíýë ç¿éí ¿çëýã • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã • Ðåíòãåí •Äààâðààð îðëóóëàõ ýì÷èëãýý • Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý • Õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý
• Àñóóìæ • Ýìíýë ç¿éí ¿çëýã • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã • Ðåíòãåí • Ñêàíèðîâàíè • Èîä 131-èéí øèíæèëãýý • Äààâðûí øèíæèëãýý • Äàðõëàëûí øèíæèëãýý • Äààâðààð îðëóóëàõ ýì÷èëãýý • Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý • Õ¿íäðýëèéí ýñðýã ýì÷èëãýý
Ýì÷èëãýý Áàìáàéí äààâàð îðëóóëàõ ýì÷èëãýýã íàñàí òóðø õèéíý. L-Òèðîêñèí 25, 50, 100ìêã • Ýõëýõ òóí õîíîãò 1.6ìêã/êã (õîíîãò äóíäæààð 100-125ìêã) • Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷èíòýé áà 50-ààñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñò ýõëýõ òóí 1025ìêã • Òóíã 14 õîíîã òóòàì 25-50ìêã-ààð íýìýãä¿¿ëæ ýóòèðåîèä áàéäàëä îðòîë 150-200ìêã õ¿ðãýæ áîëíî
170
04_nephrology last.indd 170
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:17 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
10. ÒÀÐÕÌÀË ÕÎÐÄËÎÃÎÒ ÁÀÕÓÓ
Òîäîðõîéëîëò
Áàìáàé áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãààã èäýâõæ¿¿ëýã÷ ýñðýã áèåèéí íºëººãººð òàðõìàëààð òîìîðñîí áàìáàé áóë÷èðõàéãààñ ÿëãàðàõ äààâðóóä òîãòìîë èõýýð ÿëãàðñàíààñ ýðõòýí, òîãòîëöîîíä õîðäëîãîò íºëºº ¿ç¿¿ëäýã, àóòîèììóíû ºâ÷íèéã òàðõìàë õîðäëîãîò áàõóó /ÒÕÁ/ ãýíý.
Àíãèëàë
Áàìáàé áóë÷èðõàéí òîìðîëòûí àíãèëàë ÄÝÌÁ-èéí 1994 îíû àíãèëëûí äàãóó áàìáàéí òîìðîëòûã 3 çýðýã áîëãîíî. 0 çýðýã – õàðàãäàõã¿é, ýðõèé õóðóóíû ºíäºãíººñ æèæèã òýìòðýãäýíý Içýðýã – õàðàãäàõã¿é, ýðõèé õóðóóíû ºíäºãíººñ òîì òýìòðýãäýíý IIçýðýã – õàðàãäàíà, òýìòðýãäýíý
Áàìáàéí õîðäëîãûí çýðãèéí àíãèëàë Èëðýõ øèíæ¿¿ä
V.Õºíãºí çýðýã
Äóíä çýðýã
Õ¿íä çýðýã
Áèåèéí æèíãèéí àëäàãäàë
10% õ¿ðòýë
10-20%
20% äýýø,Êàõåêñè
Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîî 1 ìèíóòàíä
100 õ¿ðòýë
100-120
120-îîñ äýýø
Öóñíû äàðàëòììÌÓÁ
Äàðàëò õýâèéí
Àãøèëòûí äàðàëò 130-150 õ¿ðòýë Ñóëðàëûí äàðàëò õýâèéí
Àãøèëòûí äàðàëò 150-160 õ¿ðòýë Ñóëðàëûí äàðàëò áàãàññàí
Í¿äíèé ººð÷ëºëò
Èëðýýã¿é
Èëýðñýí
Èõ èëýðñýí
Áóóðñàí
Á¿ðýí àëäàãäñàí
Õºäºëìºðèéí Õýâèéí ÷àäâàð àëäàëò
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 171
171
5/25/2005 3:50:17 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Èëðýõ çîâèóð • Ñýòãýë ñàíàà òîãòâîðã¿é, öî÷ðîìòãîé, òàéâàí áóñ áàéõ • Õîîëîé áà÷óóðàõ, þì çàëãèõàä õ¿íäðýëòýé • Ç¿ðõ äýëñýõ • Áàéíãà á¿õ áèåýð õºëðºõ, õàëóóöàæ á¿ã÷èìäýõ • Ãàð õºë ñàëãàëàõ • Õîîëíû äóðøèë èõñýõ • Òóðàõ • ÿéëãýõ • Áýëãèéí ñóëðàë, ñàðûí òýìäãèéí àëäàãäàë • Áóë÷èíãèéí ñóëðàë • Í¿ä á¿ëòèéõ, ãýðýëä ãÿëáàõ, íóëèìñ ãîîæèõ Ýìíýë ç¿éí øèíæ ÒÕÁ-èéí ¿åä äàðààõ øèíæ¿¿ä ò¿ãýýìýë èëýðíý. • Òàéâàí áóñ, ò¿ðãýí õºäºë㺺íòýé, ¿ã ÿðèà îëøèðñîí, óéëàìòãàé. • Àðüñ ÷èéãëýã, õºëñºðõºã, 纺ëºí, õàëóóí, ñ¿¿ëèéí ¿åä õàðëàñàí áàéæ áîëíî. • Áóë÷èíãóóä õàòèíãàðøèæ òóðñàí, òîíóñ áà õ¿÷ áóóðñàí, çàðèì ¿åä ãýíýò áóë÷èíãóóäûí áîãèíî õóãàöààíû ñàà ¿¿ñíý. /Òèðåîòîêñèêîçûí ìèîïàòè/ • Í¿ä 2 òàëä á¿ëòèéñýí, ãÿëàëçñàí õàðöòàé í¿äíèé øèíæ¿¿ä èëýðíý. /Çóðàã1/ • Áàìáàé áóë÷èðõàé òàðõìàëààð òîìîðñîí, 纺ëºí, çàðèì ¿åä õàòóóâòàð. /Çóðàã2/ • Ç¿ðõ ñóäàñíû òîãòîëöîîíä: ç¿ðõíèé îðîéí ò¿ëõýëò õàðàãäàíà, òýìòðýëòýýð ç¿¿í òèéø øèëæñýí íü ìýäðýãäýíý, òîãøèëòîîð ç¿ðõíèé õÿçãààð òîìîðñîí, ÷àãíàõàä 1-ð àâèà á¿õ öýãò òîäîðñîí, ò¿ðãýññýí (òàõèêàðäè) ç¿ðõíèé îðîé áà óóøèãíû àðòåðè äýýð àãøèëòûí øóóãèàí ñîíñîãäîæ áîëíî. Àãøèëòûí äàðàëò èõñýõ, ñóëðàëòûí äàðàëò áóóðàõ, çºð¿¿ äàðàëò èõñýõ õ¿íä ¿åä ìåðöàíè áîëîí áóñàä òºðëèéí õýì àëäàãäàë, öóñíû ýðãýëòèéí àëäàãäàë èëýðíý. • Ìàðèéí øèíæ – ãàðûí õóðóóíû ÷è÷èðãýý • Õ¿íä ¿åä ñèìïòîì òåëåãðàôíîãî ñòîëáà – á¿õ áèåýð ñàëãàëæ ÷è÷èðíý.
172
04_nephrology last.indd 172
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:17 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
/Çóðàã1/
/Çóðàã2/
B. Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý – áàãà çýðãèéí íîðìîõðîìûí öóñ áàãàäàëò, õàðüöàíãóé ëèìôîöèòîç • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý – õîëåñòåðèí, ëèïîïðîòåéä, åðºíõèé óóðàã, àëüáóìèí áàãàñíà, ýëýã ãýìòñýí ¿åä áèëèðóáèí, òðàíñàìèíàçà èõýñíý, çàðèì ¿åä g-ãëîáóëèí, ãëþêîç èõýñ÷ áîëíî. • Äàðõëàëûí øèíæèëãýý – åðºíõèé Ò-ëèìôîöèò áà Ò-ñóïðåññîð áóóðíà, Ò-õåëïåð èõýñíý, Ò õåëïåð áà Ò ñóïðåññîðûí õàðüöàà áóóðíà. ÒÒÃ-èéí ðåöåïòîðûí, òèðåîãëîáóëèíû áà ìèêðîñîìûí ýñðýã áèåèéí õýìæýý èõýñíý. • Áàìáàéí äààâðûí øèíæèëãýý - ׺뺺ò áà åðºíõèé Ò3, Ò4 èõýñíý, ÒÒà áóóðíà. II. Áàãàæèéí øèíæèëãýý • Áàìáàéí õýò àâèàí øèíæèëãýý - Áàìáàé áóë÷èðõàé òàðõìàëààð òîìîðñîí, ÝÕÎ îéëò æèãä áà æèãä áóñ áóóðñàí áàéæ áîëíî. Öàöðàã èäýâõò Éîä 131 øèíãýýëòèéã òîäîðõîéëîõ - 2, 4, 24 öàãèéí äàðàà ¿çýõýä 40%-ààñ äýýø òîäîðõîéëîãäîíî. Õýâèéí ¿ç¿¿ëýëò 20-40% • Ñêàíèðîâàíè - Öàöðàã èäýâõò Òñ99, I131 áîäèñ áàìáàé áóë÷èðõàéä øèíãýæ áóé áàéäëààð íü áàìáàé áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãàà, õýëáýð, õýìæýý, çàíãèëàà áèé ýñýõèéã òîäðóóëíà. • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã – ñèíóñûí òàõèêàðäè, ç¿¿í õîâäëûí òîìðîëûí øèíæ, õ¿íä ¿åä õýì àëäàãäàë èëýð÷ áîëíî.
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 173
173
5/25/2005 3:50:18 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
ßëãàõ îíîøëîãîî Ä/ ä
ßëãàõ ýìãýã
1.
Òàðõìàë õîðäëîãîò áàõóó
2.
Áàìáàéí ñêàíèðîâàíè
Éîä 131ûí øèíãýýëò
íèéò õýìæýýãýýðýý òîìîðñîí, ýìçýãëýëã¿é, 纺ëºí, õºäºë㺺íòýé
Ò3, Ò4 èõýñ÷ÒÒÃ áóóðíà
Öàöðàã èäýâõò áîäèñûí øèíãýýëò æèãä 24 öàãèéí äàðàà 40%-ààñ èõýññýí áàéíà
Õîðäëîãîò Áàìáàéí íýã àäåíîì õýñýã ãàçàð çàíãèëààòàé, ýìçýãëýëã¿é, õºäºë㺺íòýé
Ò3, Ò4 èõýñ÷ ÒÒÃ áóóðíà
Àäåíîì áàéãàà ãàçàð øèíãýýëò èõýñ÷ áóñàä ãàçàð áóóðíà.
24 öàãèéí äàðàà 40%-ààñ èõýññýí áàéíà.
3.
Îëîí çàíãèëààò õîðäëîãîò áàõóó
Îëîí çàíãèëàà òýìòðýãäýíý, ýìçýãëýëã¿é, õºäºë㺺íòýé
Ò3, Ò4 èõýñ÷ ÒÒÃ áóóðíà
Çàíãèëàà áàéãàà ãàçðóóäàä øèíãýýëò èõýñ÷ áóñàä ãàçàð áóóðíà
24 öàãèéí äàðàà 40%-ààñ èõýññýí áàéíà
4.
Áàìáàéí ¿ðýâñëèéí ýìãýã¿¿ä
Áàìáàé íèéò õýìæýýãýýðýý òîìîðñîí, õàòóóâòàð, õºäºë㺺íòýé, ýìçýãëýëòýé
Ýõíèé ¿åäýý Ò3, Ò4 èõýñ÷ ÒÒÃ áóóðààä ñ¿¿ëèéí ¿åäýý Ò3, Ò4 áóóðààä, ÒÒÃ èõýñíý
Àëàã öîîõîð çóðàãëàë
Áóóðíà
5.
Áàìáàéí õîðò õàâäàð
Áàìáàé õýìæýýãýýðýý òîìîðñîí, õàòóó, õºäºë㺺í áàãàòàé, ýìçýãëýëã¿é
Ò3, Ò4 èõýñ÷ ÒÒÃ áóóðíà
Õàâäàð áàéãàà ãàçàð øèíãýýëò áàðàã áàéõã¿é, áóñàä ãàçàð æèãä
Èõýñíý
174
04_nephrology last.indd 174
Áàìáàéí òîìðîëûã òýìòýð÷ ¿çýõýä Áàìáàé
Äààâðûí ººð÷ëºëò
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:19 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Ýì÷èëãýý Ýìèéí ýì÷èëãýý
Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý
Öàöðàã èäýâõò éîä 131-èéí ýì÷èëãýý
• Òèðåîñòàòèê ýì÷èëãýý Çààëò Çààëò • 40-ººñ äýýø • b-àäðåíîáëîêàòîð • 4-6 ñàðûí òóðø íàñàíä ýì÷èëãýý òàñðàëòã¿é òèðåîñòàòèê • Ãëþêîêîðòèêîéä òèðåîñòàòèê ýì÷èëãýýíä ¿ð ýì÷èëãýý ýì÷èëãýý õèéãýýä ä¿íã¿é, äóíä áà • Äàðõëàà çàñàë ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íã¿é, äóíä áà õ¿íä õýëáýðèéí • Øèíæ òýìäãèéí õ¿íä õýëáýðèéí áàõóó ýì÷èëãýý áàõóó • Äîòîð ýðõòíèé • Æèðýìñýí áà õ¿íä ýìãýãòýé õºõ¿¿ë ¿å õ¿íä õýëáýðèéí áàõóó • Çàíãèëààò • Ýìèéí áà õîëèìîã ýì÷èëãýýíä õýëáýðèéí áàõóó ¿ð ä¿íã¿é, ìýñ • Ìàø òîì çàñàë õèéõ õýìæýýòýé áàõóó áîëîìæã¿é, • Ìåðöàíè èëýðñýí äàãàëäàõ ¿åä õ¿íä ºâ÷í¿¿ä õàâñàðñàí • Ìýñ çàñëûí äàðàà äàõèñàí, ýìèéí ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿íã¿é
Òèðåîñòàòèê ýì÷èëãýý Ìåðêàçîëèë 5ìã / òàá
Õºíãºí 15-20ìã
Äóíä 20-30ìã
Õ¿íä 30-40ìã
14-21 õîíîãèéí äàðàà ýóòèðåîèä áàéäàëä îðñíû äàðàà 7 õîíîã òóòàìä 5 ìã-ààð òóíã áóóðóóëàí áàðèõ òóí 2.5-10ìã-ä îðóóëæ 1-1.5 æèëèéí õóãàöààãààð óóëãàíà. Ïðîïèëòèîóðàöèë 50ìã, 150ìã / òàá
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 175
175
5/25/2005 3:50:19 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Õºíãºí 150-200ìã
Äóíä 200-300ìã
Õ¿íä 300-400ìã
14-21 õîíîãèéí äàðàà ýóòèðåîèä áàéäàëä îðñíû äàðàà àíõ àâñàí òóíã 1/3-ýýð áàãàñãàæ 14 õîíîã òóòàìä 50ìã-ààð áóóðóóëàí áàðèõ òóí 50-100ìãä îðóóëæ 1-1.5 æèëèéí õóãàöààãààð óóëãàíà. b-àäðåíîáëîêàòîð ýì÷èëãýý Èíäåðàë (Àíàïðèëèí, Ïðîïðàíîëîë, Îáçèäàí) 40ìã Àòåíîëîë (Ìåòîïðîëîë) 50ìã Õîíîãèéí òóí 20-100ìã Ãëþêîêîðòèêîéä ýì÷èëãýý Ïðåäíèçîëîí 5 ìã, õîíîãèéí òóí 15-30ìã Õýðýãëýõ çààëò: • Èõ õýìæýýíèé ýêçîôòàëüì, õ¿íä çýðãèéí õîðäëîãî õàâñàðñàí • Ìåðêàçîëèëûí øàëòãààíòàé ëåéêîïåíè, ìåðêàçîëèëûã õàñàõ áîëîìæã¿é • Áàìáàéí õîðäëîãûí êðèç, îôòàëüìîïàòè • Òèðåîñòàòèê ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿íã¿é Äàðõëàà çàñàë ýì÷èëãýý Òèìàëèí 10-30ìã-ààð áóë÷èíä, 5-20 õîíîã, êóðñ ýì÷èëãýýã 3 ñàðûí äàðàà äàâòàíà. Ëåâàìèçîë (äåêàðèñ) 50ìã, 150ìã, ªäºðò 1 óäàà 150ìã-ààð 5 õîíîã, êóðñ ýì÷èëãýý 14-21 õîíîãèéí äàðàà 3 óäàà äàâòàæ õèéíý. Øèíæ òýìäãèéí ýì÷èëãýý • Òàéâøðóóëàõ – Ñåäóêñåí, Àíäàêñèí, Ýëåíèóì, Ôåíîáàðáèòàë • Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä – Ñòðîôàíòèí Ê, Äèãîêñèí • Äàðàëò áóóðóóëàõ • Àíàáîëèòèê – Ðåòàáîëèë, Íåðîáîë • Ãåïàòîïðîòåêòîð – Áàìáàéí õîðäëîãûí ãàðàëòàé ãåïàòîïàòè ¿¿ññýí ¿åä Ýññåíöèàë, Êàðñèë
176
04_nephrology last.indd 176
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
5/25/2005 3:50:19 PM
Áººð äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìãýã¿¿ä
Îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé øàòëàë ÝÌÒ-ûí III øàòëàë ÝÌÒ-ûí II øàòëàë ÝÌÒ-ûí I øàòëàë • Àñóóìæ • Ýìíýë ç¿éí ¿çëýã • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • II áà III-ð øàòëàëûí áàéãóóëëàãààñ çààãäàæ èðñýí ýì÷èëãýýã çààâðûí äàãóó õÿíàæ ÿâóóëíà
• Àñóóìæ • Ýìíýë ç¿éí ¿çëýã • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã • Õýò àâèàí øèíæèëãýý • Ýìèéí ýì÷èëãýý • Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý • Õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý
• Àñóóìæ • Ýìíýë ç¿éí ¿çëýã • Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý • Áèîõèìèéí øèíæèëãýý • Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã • Õýò àâèàí øèíæèëãýý • Ñêàíèðîâàíè • Èîä 131-èéí øèíæèëãýý • Äààâðûí øèíæèëãýý • Äàðõëàëûí øèíæèëãýý • Ýìèéí ýì÷èëãýý • Ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý • Öàöðàã èäýâõò èîä 131-èéí ýì÷èëãýý
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ
04_nephrology last.indd 177
177
5/25/2005 3:50:19 PM
04_nephrology last.indd 178
5/25/2005 3:50:20 PM
View more...
Comments
