101 ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγή, µεταπώληση, διανοµή και εν γένει εκµετάλλευση του εντύπου, άνευ της αδείας της εκδότριας εταιρείας.

Σας µπερδεύει η ορολογία; Μην ανησυχείτε, περιγράφουµε τα πάντα πολύ απλά.

Εύκολο στην κατανόηση Σαφείς οδηγίες, βήµα προς βήµα, σας διευκολύνουν να µάθετε.

Το βιβλίο «101 Mυστικά για την ψηφιακή φωτογραφία» χάρη στο σαφές κείµενο και τις χρήσιµες υποδείξεις, αποτελεί έναν αληθινό οδηγό που θα σας βοηθήσει να εξοικειωθείτε µε τις τεχνικές λήψης, τις διαφορές του φωτισµού σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, καθώς και τα µυστικά της έκθεσης και της φωτοµέτρησης. Περιγράφει µε ξεκάθαρο τρόπο τις µεθόδους αλλά και τις παγίδες της περικοπής φωτογραφιών και της εστίασης και των ρυθµίσεων. Περιέχει ανεξάρτητα κεφάλαια σχετικά µε τη φωτογράφηση ανθρώπων, αρχιτεκτονικών κατασκευών, τοπίων, αθλητικών δραστηριοτήτων, ενώ παράλληλα περιγράφει τις τεχνικές βελτίωσης της ευκρίνειας και νυχτερινής φωτογράφησης ή φωτογράφησης υπό ακραίες καιρικές συνθήκες.

Εικονογραφηµένο

Μια µατιά στο εσωτερικό

∆εν σας λέµε πώς θα το κάνετε, σας δείχνουµε πώς θα το κάνετε.

Έγχρωµο Το βιβλίο είναι έγχρωµο για να διευκολύνει τον αναγνώστη και το µάτι.

Τα εικονίδια αυτά σας διευκολύνουν περισσότερο Όπου συναντάτε ένα από αυτά τα εικονίδια γνωρίζετε ότι πρόκειται για µία χρήσιµη συµβουλή για να αυξήσετε τις γνώσεις σας, για να θυµηθείτε κάτι ή να προφυλαχτείτε από πιθανούς κινδύνους.

“

”

101 ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Γραµµένο σε απλά ελληνικά

Οι απλές εξηγήσεις και οι πρακτικές χρήσεις αξίζουν χειροκρότηµα.

Computer Active Αναφορά σε αυτή τη σειρά

19

n i c k

v a n d o m e

101 Mυστικά για την ψηφιακή

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ COMPUTER steps

ΑΠΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΥΚΟΛΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ

ΑΓΓΛΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ 101 DIGITAL PHOTO TIPs by Nick Vandome Copyright © 2011 by Computer Step Reprinted under an exclusive licence agreement from the Publisher: In Easy Steps, 5c Southfield Road, Southam, Warwickshire, CV47 0FB United Kingdom

Notice of Liability Every effort has been made to ensure that this book contains accurate and current information. However, Computer Step and the author shall not be liable for any loss or damage suffered by readers as a result of any information contained herein. Trademarks Microsoft® and Windows® are registered trademarks of Microsoft Corporation. All other trademarks are acknowledged as belonging to their respective companies. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ Συντονισµός: Λάµπρος Γαλάνης Μετάφραση: Wordshop (Παναγιώτης Ηλιόπουλος) Επιµέλεια: Ioρδάνης ∆ρογγίτης Καλλιτεχνική επιµέλεια / προσαρµογή: Βαρβάρα Βεντούρη, Αγγελική Τσάγκαρη Screenshots: Avatar.gr ∆ιόρθωση κειµένων: Παναγιώτης Παπασλιώτης © Copyright 2011, ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΕΘΝΟΣ Α.Ε.

Σηµείωµα Ευθύνης Έχει καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να διασφαλιστεί ότι αυτό το βιβλίο περιέχει ακριβείς και επίκαιρες πληροφορίες. Ωστόσο, η Computer Step και ο συγγραφέας δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε απώλεια ή ζηµία υποστούν οι αναγνώστες ως αποτέλεσµα οιονδήποτε πληροφοριών που περιέχονται στο βιβλίο. Εµπορικά Σήµατα Τα σήµατα Microsoft® και Windows® είναι εµπορικά σήµατα καταχωρηθέντα της Microsoft Corporation. Όλα τα άλλα εµπορικά σήµατα ανήκουν στους νόµιµους δικαιούχους. Aπαγορεύεται κατά τον N. 2121/1993 και κατά τη ∆ιεθνή Σύµβαση της Bέρνης (που έχει κυρωθεί µε τον N. 100/1975) η αναδηµοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή -ολική, µερική, περιληπτική- η κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου του βιβλίου µε οποιοδήποτε µέσο και τρόπο, µηχανικό ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, άνευ προηγούµενης έγγραφης άδειας του εκδότη.

Περιεχόµενα

1

Προτού ξεκινήσετε 1 2 3 4 5 6 7 8

2

Τεχνικές της µηχανής 9 10 11 12 13 14 15

3

Εξοικείωση µε τη µηχανή σας Χρήση των λειτουργιών σκηνής ∆ιάφραγµα και ταχύτητα φωτοφράκτη Κατανόηση της έννοιας “Έκθεση” Aνάλυση της έννοιας “Εστιακή απόσταση” Λεπτοµέρειες για την εστίαση Η λύση στον γρίφο της ανάλυσης Μείωση της χρονικής καθυστέρησης

Προσανατολισµός της µηχανής Περικοπή και µέγεθος φωτογραφίας Ασφαλείς λήψεις µε “bracketing” Λήψη κοντινών (µάκρο) φωτογραφιών Αποτελεσµατικό ζουµ ∆ιόρθωση της παράλλαξης Σταθεροποίηση της µηχανής

Φωτισµός 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

Λήψεις σε εσωτερικούς χώρους Φωτογράφηση κόντρα στο φως Συµπληρωµατικό φλας (Fill-in) Πολωτικά φίλτρα Εξισορρόπηση διακυµάνσεων φωτεινότητας Μείωση των λάµψεων Τύποι φυσικού φωτισµού Η Χρυσή ώρα ∆ηµιουργία εφέ κόκκου Χειρισµός της ισορροπίας λευκού Εξωτερικός και εσωτερικός φωτισµός

Περιεχόµενα 7 8 9 10 12 14 16 18 20

21 22 24 26 28 30 32 34

35 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56

4

Εκθεση και φωτοµέτρηση 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

5

Άνθρωποι 39 40 41 42 43 44 45 46 47

6

Κατανόηση του βάθους πεδίου Θόλωµα του φόντου Αφαίρεση του φόντου Κλείδωµα έκθεσης Φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) Φωτοµέτρηση σηµείου (spot) Περισσότερα µε τη φωτοµέτρηση σηµείου Αντιστάθµιση έκθεσης Φωτοµέτρηση κέντρου βάρους (center-weighted) Κλείδωµα εστίασης ∆ηµιουργία σιλουέτας ∆υναµικό εύρος

Αποστάσεις και γωνίες λήψης Οµαδικές φωτογραφίες Φωτογράφηση δραστηριοτήτων Τυχαία στιγµιότυπα Επιλογές ποζαρίσµατος Γέµισµα του κάδρου Παιδιά Χαλαρωµένα πορτρέτα Οικογενειακές συγκεντρώσεις

Αρχιτεκτονική 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

Εντοπισµός του κατάλληλου σηµείου Λήψη µε τον καλύτερο φωτισµό Χρήση των γωνιών Τονισµός του µεγέθους ∆ιατήρηση των αποστάσεων Εστιάζοντας στις λεπτοµέρειες Χρήση των µοτίβων Συνδυασµός στοιχείων Συµπερίληψη στοιχείων του πρώτου πλάνου Αντιµετώπιση της παραµόρφωσης Αποφυγή της παραµόρφωσης

57 58 60 62 64 66 68 70 72 74 75 76 78

79 80 82 84 86 88 90 92 94 94

95 96 98 102 104 105 106 108 110 112 114 114

7

Τοπία

8

Κίνηση

59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

70 71 72 73 74 75 76 77

9

115 ∆ηµιουργία του σκηνικού σας Ισοπέδωση της προοπτικής Αλλαγή προσανατολισµού σε ένα τοπίο ∆ηµιουργία διαφορετικών διαθέσεων Συµπερίληψη στοιχείων ενδιαφέροντος Αφηγηµατικές φωτογραφίες Προσθήκη “βοηθητικών” αντικειµένων Χρωµατικές ζώνες Αντανακλάσεις Πανοράµατα Αντιστάθµιση πράσινου χρώµατος

135 “Πάγωµα” τρεχούµενου νερού “Θόλωµα” τρεχούµενου νερού Αποτύπωση της ταχύτητας Θόλωµα κινούµενων αντικειµένων Λειτουργία διαδοχικών λήψεων Φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων Φωτογράφηση “φαντασµάτων” Εφέ απεικόνισης κίνησης

Σύνθεση 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89

116 117 118 120 122 124 126 128 130 132 134

Πάνω απ’όλα η σωστή τοποθεσία Αξιοποίηση της κατάλληλης στιγµής Ο Κανόνας των τρίτων Μετακίνηση του ορίζοντα Καδράρισµα µε τα υπάρχοντα στοιχεία Εντοπισµός σηµείων εστίασης Καδράρισµα µε χρήση του ζουµ Ενεργός συµµετοχή στη φωτογράφηση ∆ηµιουργική σκέψη Νεκρή φύση Περιµένοντας τη σωστή λήψη Θεµατική φωτογράφηση

136 137 138 140 142 144 145 146

147 148 149 150 152 154 156 157 158 159 160 162 164

10

Ειδικές συνθήκες φωτογράφησης

167

090 Πυροτεχνήµατα 091 Φώτα αυτοκινήτων 092 Νυχτερινή λήψη θεµάτων µε νερό 093 Φωτισµένα κτήρια 094 Νυχτερινά αστικά τοπία

171 174 176

095 096 097 098 099 100 101

178 179 180 182 183 184 186

Μεµονωµένα φώτα στο σκοτάδι Φωτογράφηση προϊόντων Λήψεις µε χιόνια Όταν πέφτει η βροχή Φωτογράφηση τροφίµων και φαγητών Ζώα Παίζοντας µε το ζουµ

Ευρετήριο

168 170

187

1

Προτού ξεκινήσετε

Είναι φανερό ότι αυτό που αξίζει πραγµατικά στη χρήση µιας ψηφιακής µηχανής είναι η λήψη φωτογραφιών. Προτού όµως, αρχίσετε να φωτογραφίζετε τα πάντα στο πέρασµά σας υπάρχουν ορισµένα βασικά τεχνικά θέµατα, τα οποία πρέπει να µελετήσετε και να κατανοήσετε. Η συγκεκριµένη ενότητα δίνει ορισµένες συµβουλές που καλύπτουν αυτά τα θέµατα έτσι, ώστε να βελτιώσετε την ποιότητα των φωτογραφιών που βγάζετε.

1 Εξοικείωση µε τη µηχανή σας

8

2 Χρήση των λειτουργιών σκηνής

9

3 ∆ιάφραγµα και ταχύτητα φωτοφράκτη

10

4 Κατανόηση της έννοιας "Έκθεση" 12 5 Ανάλυση της έννοιας "Εστιακή απόσταση"

14

6 Λεπτοµέρειες για την εστίαση

16

7 Η λύση στον γρίφο της ανάλυσης

18

8 Μείωση της χρονικής καθυστέρησης

20

Προτού ξεκινήσετε

1

8

Οι περισσότερες ψηφιακές µηχανές συνοδεύονται από έναν συνοπτικό οδηγό για "Γρήγορο ξεκίνηµα". Σε αυτόν δίνονται πληροφορίες σχετικά µε την τοποθέτηση της µπαταρίας και της κάρτας µνήµης της µηχανής, ενώ παράλληλα δίνονται οι οδηγίες για την ενεργοποίηση της µηχανής και τη λήψη των πρώτων φωτογραφιών σας.

Αξίζει να αφιερώσετε µία ή και περισσότερες ώρες για την ανάγνωση του εγχειριδίου

Εξοικείωση µε τη µηχανή σας Κατά την πρώτη µας επαφή µε µια ψηφιακή µηχανή, είτε πρόκειται για καινούργιο µοντέλο είτε για τη βελτιωµένη έκδοση κάποιου παλαιότερου, µπαίνουµε στον πειρασµό να αρχίσουµε αµέσως να φωτογραφίζουµε. Μολονότι η συγκεκριµένη αντίδραση είναι απόλυτα φυσιολογική και δεν βλάπτει να τραβήξουµε µερικές φωτογραφίες απευθείας µόλις βγάλουµε τη µηχανή από τη συσκευασία της, είναι βέβαιο ότι µακροπρόθεσµα θα ωφεληθείτε σηµαντικά εάν αφιερώσετε λίγο χρόνο για να εξοικειωθείτε µε τη µηχανή σας και να γνωρίσετε τις λειτουργίες της. Το πρώτο βήµα για να ξεκινήσετε τη γνωριµία µε τη µηχανή σας είναι το περιβόητο (και για πολλούς τροµακτικό) εγχειρίδιο. Σίγουρα δεν πρόκειται για το πιο ευχάριστο ανάγνωσµα αλλά µπορεί να σας βοηθήσει σηµαντικά στην κατανόηση των τεχνικών δυνατοτήτων της µηχανής σας. Αφού βγάλετε τις πρώτες σας φωτογραφίες, αξίζει να αφιερώσετε τουλάχιστον µία ή και περισσότερες ώρες στη µελέτη του εγχειριδίου έτσι, ώστε να εκµεταλλευτείτε στο έπακρο τις λειτουργίες της µηχανής. Ορισµένοι από τους τοµείς στους οποίους το εγχειρίδιο θα σας φανεί χρήσιµο είναι η ρύθµιση της ανάλυσης εικόνας (δηλ. το µέγεθος µε το οποίο καταγράφονται οι εικόνες), η χρήση των διάφορων εξειδικευµένων λειτουργιών (βλέπε "Mυστικό 2") και η µεταβολή των ρυθµίσεων της µηχανής όπως είναι η ισορροπία λευκού και η τιµή ISO (δηλ. η ισοδύναµη ευαισθησία (ταχύτητα) του φιλµ). Μπορείτε επίσης να το χρησιµοποιήσετε για την ενεργοποίηση ορισµένων φαινοµενικά απλών λειτουργιών – µε την προϋπόθεση ότι γνωρίζετε ήδη τον τρόπο – όπως η χρήση του φλας ή η εγγραφή βίντεο. Επιπλέον, το εγχειρίδιο εξηγεί τη διαδικασία πλοήγησης στα µενού της µηχανής και τον τρόπο επιλογής των κατάλληλων ρυθµίσεων. Με αυτόν τον τρόπο µπορείτε να ρυθµίζετε τη µηχανή σας για συγκεκριµένες συνθήκες φωτογράφησης και να αποκτήσετε εµπειρία και σιγουριά, ώστε να αλλάζετε τις ρυθµίσεις της γρήγορα και αποτελεσµατικά. Κατά τη φάση της φωτογράφησης η ταχύτατη ρύθµιση ίσως σας βοηθήσει να τραβήξετε την τέλεια φωτογραφία, την οποία θα χάνατε εάν προσπαθούσατε να βγάλετε άκρη µε τα διάφορα χειριστήρια. Μόλις διαβάσετε σχολαστικά το εγχειρίδιο τραβήξτε δοκιµαστικές λήψεις, χρησιµοποιώντας τις διάφορες λειτουργίες που περιγράφονται σε αυτό. Να θυµάστε ότι πλέον δεν ξοδεύετε φιλµ, εποµένως αφιερώστε χρόνο για να καταλάβετε την επίδραση των διαφορετικών ρυθµίσεων στη λειτουργία της µηχανής και να συγκρίνετε τις φωτογραφίες µεταξύ τους.

2 2 Χρήση των λειτουργιών

σκηνής

Οι ψηφιακές µηχανές εξελίχθηκαν σηµαντικά σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα και πλέον ακόµα και τα βασικά µοντέλα διαθέτουν πληθώρα ρυθµίσεων για τη λειτουργία τους. Σε αυτές περιλαµβάνονται οι παραδοσιακές ρυθµίσεις µιας µηχανής, όπως είναι η προτεραιότητα διαφράγµατος ή ταχύτητας φωτοφράκτη (βλέπε "Mυστικό 3"), καθώς και οι προκαθορισµένες λειτουργίες. Οι συγκεκριµένες επιλογές διατίθενται στα µοντέλα ολοένα και συχνότερα και σίγουρα αξίζει να επιλέξετε µια µηχανή που θα διαθέτει τουλάχιστον πέντε ή έξι από αυτές τις λειτουργίες.Οι προκαθορισµένες λειτουργίες είναι σχεδιασµένες έτσι, ώστε να απλοποιούν τις ρυθµίσεις για τη φωτογράφηση υπό καθορισµένες συνθήκες ή για την επίτευξη συγκεκριµένων εφέ. Για παράδειγµα, εάν θέλετε να φωτογραφήσετε ένα πορτρέτο µε θολό φόντο ώστε να τονίσετε περισσότερο το κυρίως θέµα, τότε µπορείτε να ρυθµίσετε το βάθος πεδίου χρησιµοποιώντας το αντίστοιχο χειριστήριο της µηχανής. Εναλλακτικά, µπορείτε απλά να επιλέξετε τη λειτουργία πορτρέτου (Portrait) και η µηχανή θα επιλέξει αυτόµατα όλες τις κατάλληλες ρυθµίσεις για λογαριασµό σας. Ακόµα και σε αυτήν την περίπτωση όµως αξίζει να προσπαθήσετε να κατανοήσετε για ποιο λόγο οι συγκεκριµένες ρυθµίσεις επιλέγονται στις εκάστοτε λειτουργίες.

Συνήθως οι λειτουργίες της µηχανής επιλέγονται µέσα από το σύστηµα των µενού της µηχανής (αυτός είναι ένας ακόµα καλός λόγος για να διαβάσετε το εγχειρίδιό της), ενώ υπάρχει η δυνατότητα να καθορίσετε µια συγκεκριµένη λειτουργία η οποία θα επιλέγεται κατά την ενεργοποίηση της µηχανής. Ωστόσο, αυτή η προεπιλογή ίσως δηµιουργήσει προβλήµατα εάν θελήσετε να κάνετε άλλου είδους φωτογράφηση την επόµενη φορά που θα ενεργοποιήσετε τη µηχανή.

Ορισµένες από τις πιο συνηθισµένες λειτουργίες είναι οι εξής:

Οι λειτουργίες της µηχανής σάς παρέχουν σιγουριά κατά τη φωτογράφηση υπό διαφορετικές συνθήκες λήψης.

• Τοπίο (Landscape)

• Πορτρέτο (Portrait) • Σπορ (Sport) • Κοντινή λήψη (Close-up) • Πυροτεχνήµατα (Fireworks) • Χιόνι (Snow) • Κόντρα φωτισµός(Backlight)

9

Όταν χρησιµοποιείται µια λειτουργία της µηχανής, οι ρυθµίσεις που επιλέγονται από τη µηχανή αναγράφονται στο σκόπευτρο ή την οθόνη LCD. Μπορείτε να τις µελετήσετε και να πάρετε µια ιδέα για τον τρόπο λήψης της φωτογραφίας. Με τον καιρό θα µπορείτε να επιλέγετε µόνοι σας τις κατάλληλες ρυθµίσεις για τις εκάστοτε συνθήκες φωτογράφησης.

Σε ορισµένες λειτουργίες της µηχανής, όπως αυτή για τις νυχτερινές λήψεις ή τη φωτογράφηση υπό συνθήκες περιορισµένου φωτός, οι ρυθµίσεις ενδέχεται να επιβάλλουν τη χρήση αργής ταχύτητας φωτοφράκτη. Αυτό σηµαίνει ότι κατά τη λήψη της φωτογραφίας ο φωτοφράκτης της µηχανής παραµένει ανοικτός για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Εάν η τιµή της ταχύτητας είναι µικρότερη από 1/60στο του δευτερολέπτου τότε πρέπει να χρησιµοποιήσετε τρίποδο για να µείνει η µηχανή ακίνητη.

Προτού ξεκινήσετε

10

3

Κατά παράδοση, δυνατότητα ρύθµισης του διαφράγµατος και της ταχύτητας φωτοφράκτη διέθεταν µόνο οι πιο εξελιγµένες µηχανές. Χάρη στη συνεχή εξέλιξη όµως, όλο και περισσότερες ψηφιακές µηχανές διαθέτουν τις συγκεκριµένες ρυθµίσεις και σχεδόν όλοι πλέον µπορούν να εκµεταλλευτούν στο έπακρο τις τεχνικές δυνατότητες που προσφέρουν.

Για περισσότερες συµβουλές και πληροφορίες σχετικά µε την προτεραιότητα διαφράγµατος και το βάθος πεδίου, ανατρέξτε στην ενότητα "Έκθεση και Φωτοµέτρηση".

∆ιάφραγµα και ταχύτητα φωτοφράκτη Οι δύο πιο συνηθισµένοι όροι που χρησιµοποιούν οι φωτογράφοι είναι η προτεραιότητα διαφράγµατος και η προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη. Πρόκειται για δύο ρυθµίσεις της µηχανής που σας δίνουν ένα συγκεκριµένο βαθµό ελέγχου επάνω στο τελικό αποτέλεσµα της λήψης. Στις περισσότερες µηχανές η προτεραιότητα διαφράγµατος υποδηλώνεται από το γράµµα "A" στα µενού της µηχανής ή στο αντίστοιχο χειριστήριο που υπάρχει στο σώµα της µηχανής, ενώ η προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη υποδηλώνεται µε το γράµµα "S" ή "Τ" . Ο συνδυασµός των ρυθµίσεων του διαφράγµατος και της ταχύτητας φωτοφράκτη καθορίζει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στη µηχανή κατά τη λήψη µιας φωτογραφίας και, συνεπώς, επηρεάζει την έκθεση της φωτογραφίας. Το διάφραγµα της µηχανής αναφέρεται στο άνοιγµα του διαφράγµατος που υπάρχει µέσα στον φακό. Η διάµετρός του παίρνει συγκεκριµένες τιµές και επιτρέπει τη µεταβολή της ποσότητας του φωτός που εισέρχεται στη µηχανή. Μπορείτε να αλλάξετε την τιµή του διαφράγµατος προκειµένου να µεταβάλετε την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στη µηχανή. Η αλλαγή αυτή γίνεται είτε αυτόµατα από τη µηχανή είτε χειροκίνητα από τον φωτογράφο. Η δεύτερη περίπτωση συµβαίνει όταν στη µηχανή έχει επιλεγεί η προτεραιότητα διαφράγµατος. Η τιµή του διαφράγµατος επηρεάζει ακόµα µία παράµετρο της φωτογραφίας, η οποία ονοµάζεται βάθος πεδίου. Η παράµετρος αυτή καθορίζει τα όρια της απόστασης µέσα στα οποία φαίνονται εστιασµένα τα αντικείµενα µιας φωτογραφίας. Όταν επιλέγεται το πιο ανοικτό διάφραγµα τότε το βάθος πεδίου µικραίνει, δηλαδή φαίνονται εστιασµένα λιγότερα από τα αντικείµενα που βρίσκονται εµπρός και πίσω από το κυρίως θέµα. Όταν επιλέγεται το πιο κλειστό διάφραγµα τότε το βάθος πεδίου µεγαλώνει, δηλαδή φαίνεται εστιασµένο µεγαλύτερο ποσοστό της εικόνας. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε την προτεραιότητα διαφράγµατος για να δηµιουργήσετε διάφορα εφέ, όπως για παράδειγµα το θολό φόντο της επάνω φωτογραφίας στην απέναντι σελίδα, το οποίο επιτυγχάνεται µε ένα ανοικτό διάφραγµα. Ο φωτοφράκτης της µηχανής αποτελείται από λεπίδες που ανοίγουν και κλείνουν κάθε φορά που πατάτε το κουµπί λήψης για να τραβήξετε µια φωτογραφία. Το χρονικό διάστηµα που διαρκεί το άνοιγµα και κλείσιµο φωτοφράκτη επηρεάζει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στη µηχανή. Με την προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη µπορείτε να καθορίσετε την ταχύτητα ανοίγµατος και κλεισίµατος του φωτοφράκτη, ανάλογα µε τον τύπο της λήψης που θέλετε να κάνετε. Για παράδειγµα, εάν θέλετε να τραβήξετε φωτογραφίες σε µια αθλητική συνάντηση τότε θα χρειαστεί να επιλέξετε πολύ γρήγορη ταχύτητα φωτοφράκτη, προκειµένου να "παγώσετε" την κίνηση. Αντιθέτως, εάν θέλετε να δηµιουργήσετε για εφέ µια θολή ή "κουνηµένη" φωτογραφία, τότε µπορείτε να χρησιµοποιήσετε αργή ταχύτητα φωτοφράκτη. Αυτή η ρύθµιση είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική όταν φωτογραφίζετε τρεχούµενο νερό. Η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε µε αργή ταχύτητα φωτοφράκτη και τη µηχανή τοποθετηµένη σε τρίποδο, προκειµένου να δωθεί η εντύπωση της κίνησης.

Για περισσότερες συµβουλές και πληροφορίες σχετικά µε την προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη, ανατρέξτε στην ενότητα "Σε κίνηση".

11

Προτού ξεκινήσετε

4

12

Το ανοικτό διάφραγµα υποδηλώνεται µε µικρό αριθµό f, π.χ. f2.8, ενώ το κλειστό διάφραγµα υποδηλώνεται µε µεγάλο αριθµό f, π.χ. f22.

Πολλές ψηφιακές µηχανές σας προειδοποιούν όταν η φωτογραφία πρόκειται να είναι υπερ- ή υποεκτεθειµένη. Εάν πρόκειται να είναι υπερεκτεθειµένη, τότε µειώστε την ποσότητα του φωτός είτε κλείνοντας το διάφραγµα είτε αυξάνοντας την ταχύτητα φωτοφράκτη. Εάν πρόκειται να είναι υποεκτεθειµένη τότε αυξήστε την ποσότητα του φωτός είτε ανοίγοντας το διάφραγµα είτε µειώνοντας την ταχύτητα φωτοφράκτη.

Κατανόηση της έννοιας "Eκθεση" H έκθεση είναι σηµαντική παράµετρος της φωτογραφίας και αναφέρεται στη συνολική ποσότητα φωτός που εισέρχεται στη µηχανή. Η ποσότητα αυτή καθορίζεται από τον συνδυασµό των ρυθµίσεων του διαφράγµατος και της ταχύτητας φωτοφράκτη. Όταν σε µια µηχανή επιλεγεί η αυτόµατη λειτουργία – δηλαδή δεν χρησιµοποιούνται χειροκίνητες ρυθµίσεις – τότε η µηχανή φωτοµετρά το πλάνο και εκτιµά την ποσότητα του φωτός που απαιτείται προκειµένου επιτευχθεί η σωστή έκθεση. Αυτό σηµαίνει ότι η τελική φωτογραφία δεν θα είναι ούτε υπερβολικά σκοτεινή ούτε υπερβολικά φωτεινή. Κατά την εκτίµηση της έκθεσης, η µηχανή επιλέγει την τιµή του διαφράγµατος και, στη συνέχεια, επιλέγει την ταχύτητα φωτοφράκτη που θα επιτρέψει την είσοδο της κατάλληλης ποσότητας φωτός µέσα από το διάφραγµα. Οι τιµές ρύθµισης του διαφράγµατος είναι γνωστές ως τιµές f-stop (ή αριθµοί f), ενώ η ταχύτητα του φωτοφράκτη µετριέται σε δευτερόλεπτα ή κλάσµατα του δευτερολέπτου. Εάν θέλετε να έχετε µεγαλύτερο έλεγχο στις φωτογραφίες σας, τότε µπορείτε να χρησιµοποιήσετε την προτεραιότητα διαφράγµατος ή την προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη. Αυτό σηµαίνει ότι µπορείτε να επιλέξετε είτε το διάφραγµα είτε την ταχύτητα φωτοφράκτη και, στη συνέχεια, η µηχανή αναλαµβάνει να επιλέξει την κατάλληλη τιµή της άλλης παραµέτρου. Ο συνδυασµός θα επιτρέπει την είσοδο της κατάλληλης ποσότητας φωτός στη µηχανή έτσι, ώστε να εκτεθεί σωστά η φωτογραφία. Για παράδειγµα, εάν θέλετε πολύ γρήγορη ταχύτητα φωτοφράκτη (όπως συµβαίνει σε ένα αθλητικό γεγονός) τότε η µηχανή πιθανότατα θα επιλέξει µια τιµή ανοικτού διαφράγµατος, προκειµένου να εισέλθει περισσότερο φως κατά το σύντοµο άνοιγµα του φωτοφράκτη. Αντιθέτως, εάν θέλετε να επιλέξετε ένα πολύ κλειστό διάφραγµα (για να επιτύχετε πολύ µεγάλο βάθος πεδίου, δηλαδή µεγάλο εστιασµένο τµήµα) τότε η µηχανή πιθανότατα θα επιλέξει µια πιο αργή ταχύτητα ώστε ο φωτοφράκτης να µείνει περισσότερη ώρα ανοικτός και να εισέλθει αρκετό φως από το κλειστό διάφραγµα. Οι φωτογραφίες της απέναντι σελίδας δείχνουν τα αποτελέσµατα λανθασµένων ρυθµίσεων έκθεσης. Η επάνω φωτογραφία τραβήχτηκε µε ανοικτό διάφραγµα, η ταχύτητα φωτοφράκτη όµως ήταν υπερβολικά αργή µε αποτέλεσµα να εισέλθει στη µηχανή υπερβολική ποσότητα φωτός και να γίνει υπερέκθεση της φωτογραφίας. Η φωτογραφία στο µέσο τραβήχτηκε µε σωστή ταχύτητα φωτοφράκτη, το διάφραγµα όµως ήταν υπερβολικά κλειστό, µε αποτέλεσµα να µην εισέλθει αρκετό φως και να υποεκτεθεί η φωτογραφία. Η κάτω φωτογραφία έχει εκτεθεί σωστά.

Για τις περισσότερες συνθήκες λήψης συνήθως υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις συνδυασµοί τιµών διαφράγµατος και ταχύτητας φωτοφράκτη που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε. Η επιλογή καθορίζεται από τον τύπο της φωτογραφίας που θέλετε να βγάλετε: δηλαδή µε µικρό ή µεγάλο βάθος πεδίου.

• f5.6 και 1/500 του δευτερολέπτου • f8 και 1/250 του δευτερολέπτου • f11 και 1/125 του δευτερολέπτου • f16 και 1/60 του δευτερολέπτου

13

Ορισµένοι από τους συνδυασµούς τιµών διαφράγµατος και ταχύτητας φωτοφράκτη που δίνουν φωτογραφίες µε σωστή έκθεση µια ηλιόλουστη ηµέρα είναι οι εξής:

Προτού ξεκινήσετε

14

5

Λόγω της αρχιτεκτονικής των ψηφιακών µηχανών η αναφερόµενη διάσταση (εστιακή απόσταση) ενός φακού ζουµ ισοδυναµεί µε την αντίστοιχη διάσταση του φακού ζουµ µιας µηχανής µε φιλµ 35mm πολλαπλασιασµένη κατά ένα συντελεστή που κυµαίνεται από το 1,5 έως και το 4. Εποµένως, ένα φακός ζουµ ψηφιακής µηχανής µε εστιακή απόσταση από 9mm έως 70mm ισοδυναµεί µε φακό µηχανής µε φιλµ µε εστιακή απόσταση 35mm έως 280mm (περίπου).

Οι φακοί ζουµ στις κόµπακτ ψηφιακές µηχανές συχνά υποδηλώνονται µε το συντελεστή πολλαπλασιασµού, π.χ. 2x, 5x ή 12x.

Ανάλυση της έννοιας “Eστιακή απόσταση” Ο όρος εστιακή απόσταση αποτελεί τµήµα της φωτογραφικής ορολογίας και αξίζει να τον κατανοήσετε. Αναφέρεται στην απόσταση από τον φακό της µηχανής έως το σηµείο εστίασης της εικόνας µέσα στον φακό. Η εστιακή απόσταση αναγράφεται σε χιλιοστά του µέτρου, π.χ. 105 mm. Για την πλειονότητα των χρηστών ψηφιακών µηχανών η έννοια της εστιακής απόστασης συνδέεται άµεσα µε τη δυνατότητα "ζουµαρίσµατος" (µεγέθυνσης) µιας εικόνας. Πολλές από τις ψηφιακές µηχανές προσφέρουν πλέον λειτουργία οπτικού ζουµ, δηλαδή τη δυνατότητα µεταβολής της εστιακής απόστασης του φακού µε τέτοιον τρόπο, ώστε το κυρίως θέµα να µετακινείται πιο κοντά ή πιο µακριά. Αυτό επιτυγχάνεται µε τη µεταβολή της φυσικής απόστασης που υπάρχει µεταξύ του φακού της µηχανής και εστιασµένης εικόνας. Σε γενικές γραµµές είναι καλό να αναζητήσετε µια µηχανή µε τιµή οπτικού ζουµ περίπου 5x. ∆εν πρέπει ωστόσο να παρασυρθείτε από τις τιµές ψηφιακού ζουµ που διαφηµίζουν οι κατασκευαστές ψηφιακών µηχανών. Πρόκειται απλά για µια διάταξη που αυξάνει το µέγεθος µιας φωτογραφίας στο σκόπευτρο ή την οθόνη LCD µε αποτέλεσµα τη χαµηλότερη ποιότητα εικόνας εξαιτίας της απλής µεγέθυνσης των υπαρχόντων pixel. Η εστιακή απόσταση του φακού µιας µηχανής είναι σηµαντική για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, όσο µεγαλύτερη είναι η εστιακή απόσταση τόσο πιο κοντινό εµφανίζεται το θέµα. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιµο εάν πρόκειται για φακό ζουµ, δηλαδή για φακό µε µεταβλητή εστιακή απόσταση. Με έναν τέτοιο φακό µπορείτε να τραβάτε φωτογραφίες µε διαφορετικές συνθέσεις από την ίδια θέση. Στα παραδείγµατα της απέναντι σελίδας, η επάνω φωτογραφία τραβήχτηκε µε µικρή εστιακή απόσταση, ενώ η κάτω τραβήχτηκε µε µεγαλύτερη εστιακή απόσταση. Αυτό σας εξασφαλίζει δύο διαφορετικές φωτογραφίες µε την απλή µεταβολή της εστιακής απόστασης του φακού της µηχανής. Ο δεύτερος λόγος της σηµαντικότητας της εστιακής απόστασης αφορά το βάθος πεδίου: καθώς "ζουµάρετε" σε µια φωτογραφία (δηλαδή αυξάνετε την εστιακή απόσταση) το βάθος πεδίου µειώνεται: δηλαδή µικρότερο ποσοστό της εικόνας εµπρός και πίσω από το κυρίως θέµα φαίνεται εστιασµένο. Το συγκεκριµένο χαρακτηριστικό είναι εξαιρετικά χρήσιµο για τη φωτογράφηση πορτρέτων. Με ένα φακό ζουµ µπορείτε να τραβήξετε πορτρέτα χωρίς να χρειάζεται να πλησιάσετε υπερβολικά στο θέµα σας, ενώ η µεγάλη εστιακή απόσταση του ζουµ εξασφαλίζει το ευπρόσδεκτο θόλωµα του φόντου που υπάρχει πίσω από το κυρίως θέµα. Με τον τρόπο αυτό η φωτογραφία απαλλάσσεται από περιττές λεπτοµέρειες και δηµιουργείται ένα αποτελεσµατικό πορτρέτο.

15 Μην παρασύρεστε από τις τιµές του ψηφιακού ζουµ

Προτού ξεκινήσετε

6

16

Σε γενικές γραµµές, οι πιο εξελιγµένες ψηφιακές µηχανές, όπως είναι οι ψηφιακές µηχανές SLR (DSLR), διαθέτουν βελτιωµένα συστήµατα εστίασης.

Όταν χρησιµοποιείτε τη µηχανή επάνω σε τρίποδο µε αργή ταχύτητα φωτοφράκτη, χρησιµοποιήστε την επιλογή του χρονοδιακόπτη για να ενεργοποιήσετε το φωτοφράκτη. Με τον τρόπο αυτό θα αποφύγετε το κούνηµα από το πάτηµα του κουµπιού λήψης και η µηχανή θα παραµείνει ακίνητη.

Έχετε µαζί σας µια κάρτα µε λευκές και µαύρες λωρίδες

Λεπτοµέρειες για την εστίαση Η αυτόµατη εστίαση αποτελεί συνηθισµένο χαρακτηριστικό των ψηφιακών µηχανών. Για την ενεργοποίησή της αρκεί το πάτηµα του κουµπιού λήψης µέχρι τη µέση της διαδροµής του. Στη συνέχεια, η µηχανή εστιάζει στο θέµα που βρίσκεται στο κέντρο του σκοπεύτρου και µόλις ολοκληρωθεί η εστίαση ανάβει σταθερά µια φωτεινή ένδειξη που σας ενηµερώνει ότι η φωτογραφία είναι εστιασµένη. Μετά µπορείτε να πατήσετε το κουµπί λήψης µέχρι το τέρµα για να τραβήξετε τη φωτογραφία. Ωστόσο, παρά την προφανή ευκολία στη χρήση του συστήµατος, υπάρχουν ορισµένες παράµετροι που πρέπει να λάβετε υπόψη προκειµένου να εκµεταλλευτείτε στο έπακρο τη λειτουργία αυτόµατης εστίασης. Το πρώτο πρόβληµα της αυτόµατης εστίασης προκύπτει κατά τη φωτογράφηση υπό συνθήκες χαµηλού φωτισµού. Το σύστηµα αυτόµατης εστίασης λειτουργεί "διαβάζοντας" την αντίθεση µεταξύ των φωτεινών και σκοτεινών περιοχών µιας εικόνας. Συνεπώς, όταν η συνολική εικόνα είναι υπερβολικά σκοτεινή τότε δεν υπάρχει αρκετή αντίθεση για να λειτουργήσει η αυτόµατη εστίαση. Ένας τρόπος αντιµετώπισης αυτού του προβλήµατος είναι ο εντοπισµός µιας περιοχής µέσα στην εικόνα µε µεγαλύτερη αντίθεση, η εστίαση στη συγκεκριµένη περιοχή και, στη συνέχεια, η µετακίνηση της µηχανής για τη σύνθεση της αρχικής φωτογραφίας. Εναλλακτικά, µπορείτε να µεταφέρετε µαζί σας µια κάρτα µε λευκές και µαύρες λωρίδες, την οποία θα τοποθετήσετε στο µέσο της φωτογραφίας. Χρησιµοποιήστε την κάρτα αυτή για να εστιάσετε στο κυρίως θέµα (φροντίστε να τοποθετήσετε την κάρτα στην κατάλληλη απόσταση εστίασης) και, στη συνέχεια, τραβήξτε τη φωτογραφία. Μια άλλη δυσκολία που αντιµετωπίζουν τα συστήµατα αυτόµατης εστίασης εµφανίζεται κατά τη φωτογράφηση αντικειµένων που κινούνται µε µεγάλη ταχύτητα. Για την επίτευξη της εστίασης υπάρχουν διάφορες τεχνικές (βλέπε "Mυστικό 72 και 73"), το πρώτο όµως µέληµα είναι η επιλογή του σωστού σηµείου εστίασης. Ένας τρόπος επιλογής είναι να εντοπίσετε ένα σηµείο από όπου θα περάσει το κινούµενο αντικείµενο και να εστιάσετε εκεί. Κατόπιν µπορείτε να τραβήξετε τη φωτογραφία µόλις το αντικείµενο διέλθει από το επιλεγµένο σηµείο. Ένα σηµείο που πρέπει να προσέξετε κατά την εστίαση σε αντικείµενα είναι το κούνηµα της µηχανής. Πρόκειται για τις θολές φωτογραφίες που προκύπτουν όταν έχει επιλεγεί υπερβολικά αργή ταχύτητα φωτοφράκτη για τις συγκεκριµένες συνθήκες λήψης. Οι ταχύτητες αυτές συνήθως κυµαίνονται γύρω στο 1/60 του δευτερολέπτου ή πιο αργές. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να χρησιµοποιήσετε τρίποδο ή εναλλακτικά να χρησιµοποιήσετε φλας ώστε να προσθέσετε περισσότερο φως στη σκηνή και να είναι δυνατή η επιλογή πιο γρήγορης ταχύτητας φωτοφράκτη. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας η λήψη έγινε χωρίς τρίποδο και εξαιτίας των συνθηκών χαµηλού φωτισµού η ταχύτητα φωτοφράκτη έπρεπε να επιλεγεί ίση 1/15 του δευτερολέπτου, µε αποτέλεσµα το θόλωµα της φωτογραφίας (παρά το γεγονός ότι η εστίαση ήταν σωστή). Στην κάτω φωτογραφία, η µηχανή ήταν τοποθετηµένη σε τρίποδο µε αποτέλεσµα να παραµείνει ακίνητη, ενώ η λήψη έγινε µε τις ίδιες ακριβώς ρυθµίσεις.

17

Προτού ξεκινήσετε

18

7

Η λύση στον γρίφο της ανάλυσης Στον κόσµο της ψηφιακής φωτογραφίας αργά ή γρήγορα (πιθανότατα γρήγορα) θα συναντήσετε την έννοια της ανάλυσης. Παρότι η συγκεκριµένη έννοια σχετίζεται µε πολλούς τοµείς της ψηφιακής φωτογραφίας, ο πιο σηµαντικός είναι το µέγεθος και οι διαστάσεις των φωτογραφιών όσον αφορά τα pixel (τα έγχρωµα δοµικά στοιχεία που απαρτίζουν τις ψηφιακές φωτογραφίες). Το συγκεκριµένο µέγεθος αναγράφεται είτε ως η προδιαγραφή της συνολικής ποσότητάς τους, π.χ. 8 εκατοµµύρια pixel ή 8 megapixel, είτε ως διαστάσεις µιας φωτογραφίας, π.χ. 1200 pixel x 900 pixel. Η σηµασία των pixel και της ανάλυσης είναι ότι καθορίζουν το µέγεθος µε το οποίο είναι δυνατή η ποιοτική προβολή και εκτύπωση των φωτογραφιών.

Η ανάλυση µιας φωτογραφίας είναι δυνατό να αλλάξει µέσα από ένα πρόγραµµα επεξεργασίας εικόνας όπως είναι το Photoshop Elements, το Paint Shop Pro ή το Ulead Express.

Για τις εκτυπωµένες φωτογραφίες απαιτούνται όσο το δυνατόν περισσότερα pixel

Οι περισσότερες ψηφιακές µηχανές έχουν τη δυνατότητα λήψης µε διαφορετικές τιµές ανάλυσης (δηλ. µε διαφορετικό πλήθος pixel). Ο γενικός κανόνας για τις εκτυπωµένες φωτογραφίες είναι ότι απαιτούνται όσο το δυνατόν περισσότερα pixel, ενώ αντίθετα για τις φωτογραφίες που προορίζονται για ηλεκτρονική προβολή µπορείτε να χρησιµοποιήσετε πολύ χαµηλότερες τιµές ανάλυσης. Για τη βέλτιστη ποιότητα των εκτυπωµένων φωτογραφιών χρησιµοποιείται ρύθµιση ίση µε 300 pixel ανά ίντσα (ppi). Αυτό σηµαίνει ότι σε κάθε γραµµική ίντσα της εκτυπωµένης φωτογραφίας περιέχονται 300 pixel. Για να υπολογίσετε το µέγεθος της τελικής εκτυπωµένης φωτογραφίας, διαιρέστε τις διαστάσεις της φωτογραφίας σε pixel µε το 300. Συνεπώς µια φωτογραφία µε ανάλυση 1200 x 900 είναι δυνατό να εκτυπωθεί µε υψηλή ποιότητα σε διαστάσεις 4 ίντσες x 3 ίντσες. Ο παρακάτω πίνακας αναγράφει τις τιµές της ανάλυσης, σε pixel, που απαιτούνται για συγκεκριµένα µεγέθη εκτύπωσης (µε την προϋπόθεση ότι θα εκτυπωθούν µε ανάλυση 300 ppi).

ΣΥΝΟΛΟ PIXEL

∆ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ(σε pixel)

ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ (ίντσες στα 300 ppi)

8 εκατοµµύρια

3264 x 2448

11 x 8 (περίπου)

5 εκατοµµύρια

2592 x 1944

8 x 6 (περίπου)

3 εκατοµµύρια

2048 x 1536

7 x 5 (περίπου)

1 εκατοµµύριο

1280 x 960

4 x 3 (περίπου)

Φωτογραφίες για χρήση στο ∆ιαδίκτυο συνήθως προβάλλονται µε ανάλυση περίπου ίση µε 72 ppi, διότι αυτή είναι η τιµή ανάλυσης των τυπικών οθόνων υπολογιστή. Οι φωτογραφίες επίσης, είναι δυνατό να εκτυπωθούν σε τιµές ανάλυσης αρκετά χαµηλότερες από τα 300 ppi, µε αντίκτυπο όµως στην ποιότητα. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας εκτυπώθηκε µε ανάλυση 72 ppi, ενώ η κάτω φωτογραφία εκτυπώθηκε στα 300 ppi, δίνοντας πολύ πιο υψηλή ποιότητα.

19

Προτού ξεκινήσετε

20

8

Για τις περισσότερες µηχανές τα εγχειρίδια ή τα φυλλάδια των τεχνικών προδιαγραφών αναγράφουν την πραγµατική χρονική καθυστέρηση κατά τη λήψη φωτογραφιών. Εάν δεν αποδώσει κανένα µέτρο, τότε εξοικειωθείτε µε τη µηχανή σας και προσπαθήστε να αντισταθµίσετε τη χρονική καθυστέρηση. Με την εξάσκηση µπορείτε, έως ένα βαθµό, να πετύχετε εξαιρετικά αποτελέσµατα.

Η χρονική καθυστέρηση µπορεί να καταστρέψει µια ενδεχοµένως υπέροχη φωτογραφία

Μείωση της χρονικής καθυστέρησης Κάθε τεχνολογία κρύβει τις δικές της ιδιαιτερότητες και µειονεκτήµατα και στην περίπτωση της ψηφιακής φωτογραφίας ένα από αυτά είναι η χρονική καθυστέρηση. Πρόκειται για το χρονικό διάστηµα που απαιτείται για την ενεργοποίηση της µηχανής, τη χρονική καθυστέρηση µεταξύ της λήψης της φωτογραφίας και της πραγµατικής καταγραφής της, καθώς και το χρονικό διάστηµα που πρέπει να παρέλθει από τη λήψη µιας φωτογραφίας έως την προετοιµασία της µηχανής για τη λήψη της επόµενης. Για τις πρώτες δύο, από τις τρεις καθυστερήσεις, υπάρχουν λίγα που µπορούµε να κάνουµε, εκτός από την όσο το δυνατόν πληρέστερη εξοικείωση µε τη µηχανή και, στη συνέχεια, ανάλογη ενσωµάτωσή τους στον προσωπικό µας τρόπο λήψης. Η χρονική καθυστέρηση στη λήψη µιας φωτογραφίας δεν είναι απλά εκνευριστική, αλλά ενδέχεται να καταστρέψει µια πιθανή, υπέροχη φωτογραφία. Συνήθως υπάρχει µια µικρή καθυστέρηση µεταξύ του πατήµατος του κουµπιού λήψης και της καταγραφής της εικόνας από τη µηχανή. Αυτή οφείλεται στις διάφορες ψηφιακές διαδικασίες που πρέπει να εκτελέσει η µηχανή προτού καταγράψει µε επιτυχία µια φωτογραφία. Η συγκεκριµένη καθυστέρηση ενδέχεται να διαρκεί λίγα εκατοστά του δευτερολέπτου, ακόµα και αυτά όµως αρκούν για να κάνουν τη διαφορά σε µια φωτογράφηση σκηνών έντονης δραστηριότητας ή σε µια φωτογράφηση πορτρέτου, ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά. Εάν θέλετε να µειώσετε τη χρονική καθυστέρηση τότε η καλύτερη επιλογή είναι η εφαρµογή χειροκίνητων ρυθµίσεων για τις λειτουργίες που ρυθµίζονται αυτόµατα από τη µηχανή. Στις λειτουργίες αυτές περιλαµβάνεται η ισορροπία λευκού και η εστίαση – προσπαθήστε να εστιάζετε εκ των προτέρων σε ένα θέµα και κρατήστε το κουµπί λήψης πατηµένο µέχρι το µέσο της διαδροµής του έως ότου τραβήξετε τελικά τη φωτογραφία. Μία ακόµα επιλογή είναι η χρήση της λειτουργίας διαδοχικών λήψεων. Με αυτήν σας δίνεται η δυνατότητα λήψης ενός αριθµού διαδοχικών φωτογραφιών.

Τύποι χρονικής καθυστέρησης ●

Χρονική καθυστέρηση ενεργοποίησης. Το χρονικό διάστηµα που απαιτείται από την ενεργοποίηση της µηχανής έως την ετοιµότητά της για λήψη.

●

Καθυστέρηση λήψης. Το χρονικό διάστηµα που µεσολαβεί ανάµεσα στο πάτηµα του κουµπιού λήψης και την πραγµατική καταγραφή της φωτογραφίας.

●

Χρονική καθυστέρηση επόµενης λήψης. Το χρονικό διάστηµα που µεσολαβεί µεταξύ της λήψης µιας φωτογραφίας και της προετοιµασίας για την επόµενη.

2

Τεχνικές της µηχανής

Από πολλές απόψεις οι ψηφιακές µηχανές συµπεριφέρονται περίπου όπως και οι µηχανές µε φιλµ. Σε αυτήν την ενότητα υπάρχουν ορισµένες συµβουλές επάνω στις απλές τεχνικές της µηχανής, τις οποίες µπορείτε να εφαρµόσετε για να βελτιώσετε τον τρόπο λήψης των φωτογραφιών σας.

9 Προσανατολισµός της µηχανής 10 Περικοπή και µέγεθος φωτογραφίας

22 24

11 Ασφαλείς λήψεις µε "bracketing" 26 12 Λήψη κοντινών (µάκρο) φωτογραφιών

28

13 Αποτελεσµατικό ζουµ

30

14 ∆ιόρθωση της παράλλαξης

32

15 Σταθεροποίηση της µηχανής

34

Τεχνικές της µηχανής

9

Προσανατολισµός της µηχανής Η λήψη καλών φωτογραφιών δεν απαιτεί υποχρεωτικά τη χρήση ακριβού ή τεχνολογικά προηγµένου εξοπλισµού. Σε πολλές περιπτώσεις η σωστή φωτογραφική µατιά είναι σηµαντικότερη από τον εξοπλισµό που χρησιµοποιείται. Μία παράµετρος αυτής της µατιάς είναι η γωνία υπό την οποία βλέπουµε µια εικόνα. Για να επιτύχουµε ένα καλό αποτέλεσµα υπάρχουν διάφοροι τρόποι, ο απλούστερος όµως είναι να αλλάξουµε τον προσανατολισµό της µηχανής. Με αυτόν τον όρο αναφερόµαστε στην περιστροφή της µηχανής κατά 90 µοίρες έτσι, ώστε η φωτογραφία να τραβηχτεί κατακόρυφη (πορτρέτο) και όχι οριζόντια (τοπίο).

22

Μερικές φορές η σωστή φωτογραφική µατιά είναι σηµαντικότερη από τον εξοπλισµό που χρησιµοποιείται

Μία ακόµα επιλογή αλλαγής του προσανατολισµού είναι η περιστροφή της µηχανής σε θέση που διαφέρει από την οριζόντια ή την κατακόρυφη. Αυτή η κίνηση ίσως αποδειχτεί ιδιαίτερα αποτελεσµατική σε λήψεις τοπίων, δίνοντας έµφαση στις γωνίες. Πρόκειται ωστόσο για ένα εφέ που καλό είναι να χρησιµοποιείται µόνο εφόσον έχετε τραβήξει ήδη τις συνηθισµένες λήψεις.

Ακόµα και αν έχετε ήδη τραβήξει µια καλή φωτογραφία αυτή η απλή τεχνική αλλαγής του προσανατολισµού δίνει ακόµα µια εντυπωσιακή λήψη, η οποία εµφανίζει το θέµα µε εντελώς διαφορετική προοπτική. Από τη στιγµή που δεν ξοδεύετε φιλµ τότε αξίζει πάντοτε να τραβάτε φωτογραφίες µε διαφορετικό προσανατολισµό, τις οποίες µπορείτε αργότερα να συγκρίνετε. Επίσης, εάν θέλετε να κάνετε περικοπή της φωτογραφίας (βλέπε "Μυστικό 10") θα έχετε περισσότερες επιλογές διότι θα έχετε τραβήξει το θέµα µε διαφορετικούς προσανατολισµούς. Στα παραδείγµατα η κάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε οριζόντιο προσανατολισµό, δίνοντας την ευκαιρία να επικεντρώσουµε την προσοχή µας στα κατάρτια των σκαφών και την πυκνότητά τους. Η εικόνα της απέναντι σελίδας είναι τραβηγµένη µε κατακόρυφο προσανατολισµό που επιτρέπει την ανάπτυξη της σκηνής, συµπεριλαµβάνοντας περισσότερο από το πρώτο πλάνο, το οποίο αποκτά µεγαλύτερη συνοχή. Με τον τρόπο αυτό έχουµε τη λήψη δύο διαφορετικών φωτογραφιών από το ίδιο σηµείο, απλά αλλάζοντας τον προσανατολισµό της µηχανής.

23

Τεχνικές της µηχανής

10

24

Η ανάλυση των φωτογραφιών κατά την εκτύπωση είναι δυνατό να είναι υψηλότερη από 300 pixel ανά ίντσα, αποφεύγετε όµως τις υπερβολικά υψηλότερες τιµές.

Σε ορισµένες περιπτώσεις είναι προτιµότερο να "γεµίζετε" το κάδρο µε όσο το δυνατόν περισσότερο θέµα (βλέπε "Μυστικό 44"). Εάν ωστόσο πιστεύετε ότι θα χρειαστεί να κάνετε περικοπή της φωτογραφίας τότε κατά τη λήψη της είναι καλύτερο να αφήσετε λίγο "αέρα" (επιπλέον χώρο) γύρω από το θέµα. Στη συνέχεια, και εφόσον η ανάλυση είναι αρκετά υψηλή, µπορείτε να κάνετε περικοπή και εκτύπωση της τελικής φωτογραφίας µε αρκετά υψηλή ποιότητα.

Περικοπή και µέγεθος φωτογραφίας Όπως φαίνεται στο "Μυστικό 7", οι φυσικές διαστάσεις µιας φωτογραφίας αποτελούν ένα σηµαντικό παράγοντα για την αξιολόγηση της ποιότητας και του µεγέθους των εκτυπωµένων φωτογραφιών. Για τις φωτογραφίες που εισάγονται κατευθείαν από τη µηχανή ο υπολογισµός είναι αρκετά απλός: οι διαστάσεις µιας φωτογραφίας σε pixel διαιρούνται µε το 300 (τη βέλτιστη ρύθµιση για εκτύπωση φωτογραφιών). Εάν ωστόσο θέλετε να κάνετε επεξεργασία των φωτογραφιών, τότε ίσως υπάρχουν αλλαγές στις διαστάσεις σε pixel. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν πρόκειται να γίνει περικοπή της φωτογραφίας, η οποία είναι µια από τις πιο συνηθισµένες τεχνικές επεξεργασίας εικόνας που εκτελείται είτε µέσω λογισµικού επεξεργασίας είτε µέσω των αυτόµατων µηχανηµάτων εκτύπωσης που υπάρχουν στα εργαστήρια φωτογραφίας. Περικοπή είναι η αφαίρεση των περιττών περιοχών από την περιφέρεια µιας φωτογραφίας. Αυτό επιτυγχάνεται συνήθως µε την επιλογή της περιοχής που θέλετε να παραµείνει (µε τη µορφή ενός ορθογωνίου µέσα σε µια φωτογραφία) και, στη συνέχεια, απορρίπτοντας την υπόλοιπη φωτογραφία. Στην απέναντι σελίδα εµφανίζονται δύο παραδείγµατα. Προφανώς, η ενέργεια αυτή επιδρά στις διαστάσεις σε pixel της φωτογραφίας διότι αφαιρούνται ορισµένα από τα αρχικά pixel της φωτογραφίας. Όταν κάνετε περικοπή µιας φωτογραφίας πρέπει να φροντίσετε οι διαστάσεις της τελικής φωτογραφίας να επαρκούν για την καλή ποιότητα εκτύπωσης µε το απαιτούµενο τελικό µέγεθος. Για να βεβαιωθείτε, διαιρέστε τις διαστάσεις σε pixel της περικοµµένης φωτογραφίας µε τον αριθµό 300. Για παράδειγµα, εάν θέλετε να εκτυπώσετε σε διαστάσεις 7 επί 5 ιντσών τότε η τελική επεξεργασµένη φωτογραφία πρέπει να έχει διαστάσεις 2100 επί 1500 pixel ή µεγαλύτερες. Το θέµα της περικοπής και του µεγέθους της φωτογραφίας είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πάντοτε αξίζει να τραβάµε φωτογραφίες µε τη µέγιστη ανάλυση: δεν γνωρίζουµε πάντα το ποσοστό µιας φωτογραφίας που θα θελήσουµε να κρατήσουµε ή να αφαιρέσουµε, όσο όµως µεγαλύτερη ανάλυση χρησιµοποιούµε, τόσο µεγαλύτερη ευελιξία έχουµε για την επεξεργασία µιας φωτογραφίας.

25

Τεχνικές της µηχανής

11

Ένα από τα προβλήµατα της φωτογράφησης µε φιλµ είναι ότι ποτέ δεν γνωρίζουµε µε σιγουριά το αποτέλεσµα των φωτογραφιών µας έως ότου αυτές εκτυπωθούν. Με τις ψηφιακές µηχανές αυτό το µειονέκτηµα έχει εξαλειφθεί σε µεγάλο βαθµό, χάρη στη δυνατότητα προβολής των φωτογραφιών στις οθόνες LCD αµέσως µετά τη λήψη τους. Παρόλα αυτά, οι οθόνες LCD δεν έχουν πάντα απόλυτη πιστότητα στην απεικόνιση των χρωµάτων και της έκθεσης µιας φωτογραφίας, ενώ ορισµένες φορές ίσως είναι δύσκολη η προβολή µε ευκρίνεια, ιδιαίτερα εάν στην οθόνη LCD πέφτει δυνατό ηλιακό φως. Για να εξασφαλίσετε τη λήψη µιας φωτογραφίας µε τέλεια έκθεση µπορείτε να χρησιµοποιήσετε την τεχνική του "bracketing" (δηλαδή, διαδοχικές λήψεις µε αντιστάθµιση έκθεσης).

Συµβουλευτείτε το εγχειρίδιο της µηχανής σας για να δείτε εάν διαθέτει αντιστάθµιση έκθεσης. Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στην ενότητα "Έκθεση και Φωτοµέτρηση".

26

Ασφαλείς λήψεις µε "bracketing"

Το "bracketing" είναι µια τεχνική φωτογράφησης κατά την οποία η λήψη µιας φωτογραφίας γίνεται µε ελαφρά διαφορετικές ρυθµίσεις έκθεσης. Αυτό σηµαίνει ότι τουλάχιστον µία από τις λήψεις θα έχει εκτεθεί σωστά. Για να χρησιµοποιήσετε το "bracketing", η µηχανή σας πρέπει να διαθέτει επιλογή αντιστάθµισης έκθεσης (για λεπτοµέρειες συµβουλευτείτε το εγχειρίδιο της µηχανής). Για να χρησιµοποιήσετε το "bracketing", τραβήξτε µια φωτογραφία µε οποιαδήποτε λειτουργία λήψης, π.χ. αυτόµατη, προτεραιότητα διαφράγµατος, προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη ή πλήρως χειροκίνητη. Στη συνέχεια, επιλέξτε µια τιµή αντιστάθµισης έκθεσης (για περισσότερες σχετικές λεπτοµέρειες ανατρέξτε στο "Μυστικό 34" ) για να κάνετε τη φωτογραφία πιο σκούρα ή πιο φωτεινή. Για να κάνετε µια φωτογραφία πιο φωτεινή επιλέξτε µια θετική τιµή αντιστάθµισης έκθεσης, ενώ για την κάνετε πιο σκούρα επιλέξτε µια αρνητική τιµή. Για να επιτύχετε το "bracketing", χρησιµοποιήστε τουλάχιστον µία ρύθµιση υψηλότερη και µία χαµηλότερη από τις ρυθµίσεις τη αρχική λήψης. Να θυµάστε ότι ορισµένες φορές οι φωτογραφίες δείχνουν ελαφρώς διαφορετικές στον υπολογιστή σε σχέση µε την οθόνη LCD της µηχανής.

Το "bracketing" εξασφαλίζει τη σωστή λήψη µιας φωτογραφίας µε τη χρήση ενός εύρους ρυθµίσεων έκθεσης

27 Το "bracketing" είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για τοποθεσίες που δεν πρόκειται να επισκεφτείτε ξανά. Η µεσαία φωτογραφία της απέναντι σελίδας έχει εκτεθεί σωστά, τραβήχτηκαν όµως ακόµα δύο φωτογραφίες χρησιµοποιώντας αντιστάθµιση έκθεσης +/-1, για την περίπτωση που αυτές θα ήταν καλύτερες.

Τεχνικές της µηχανής

12

28

Η λειτουργία κοντινών λήψεων (µάκρο) ενεργοποιείται συνήθως µέσω ενός κουµπιού ή χειριστηρίου που υπάρχει στο σώµα της µηχανής. Σε ορισµένες περιπτώσεις ενεργοποιείται µέσω ενός από τα µενού της µηχανής. Η λειτουργία κοντινών λήψεων (µάκρο) συνήθως υποδεικνύεται µε το σύµβολο του λουλουδιού (τουλίπας).

Συµβουλευτείτε το εγχειρίδιο της µηχανής σας για να βρείτε ακριβώς την απόσταση εστίασης της λειτουργίας κοντινών λήψεων (µάκρο).

Φροντίστε ώστε το φόντο µιας λήψης µάκρο να µην αποσπά την προσοχή από το κυρίως θέµα. Ένας τρόπος για να το πετύχετε είναι να χρησιµοποιήσετε ανοικτό διάφραγµα (π.χ. f2.8, f4 ή f5) ώστε το βάθος πεδίου να είναι πολύ µικρό και το φόντο να θολώσει χωρίς να αποσπά την προσοχή.

Λήψη κοντινών (µάκρο) φωτογραφιών Φωτογράφηση µάκρο είναι ο όρος που χρησιµοποιείται για τις κοντινές λήψεις. Αυτός ο τύπος λήψεων εκµεταλλεύεται τη δυνατότητα της µηχανής να φωτογραφίζει αντικείµενα που βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση. Οι περισσότερες ψηφιακές µηχανές διαθέτουν λειτουργία µάκρο που τους επιτρέπει να εστιάζουν σε αντικείµενα που βρίσκονται σε πολύ µικρή απόσταση, η οποία σε ορισµένες περιπτώσεις µπορεί να είναι ακόµα και λίγα εκατοστά. Ένα από τα κυριότερα ζητήµατα µε τις λήψεις µάκρο είναι η εστίαση. Αυτό οφείλεται στην ανάγκη εστίασης µε ακρίβεια διότι στις µικρές αποστάσεις υπάρχει ελάχιστο περιθώριο σφάλµατος. Ένα πρόβληµα είναι ότι για να λειτουργήσει η αυτόµατη εστίαση το αντικείµενο πρέπει να είναι απολύτως ακίνητο. Εποµένως ακόµα και η παραµικρή κίνηση επηρεάζει σηµαντικά την εστίαση. Για τον λόγο αυτό όταν προσπαθείτε να φωτογραφίσετε κοντινά αντικείµενα, για παράδειγµα λουλούδια ή έντοµα, επιλέξτε µια στιγµή που φυσάει ελάχιστα ή χρησιµοποιήστε ένα αντιανεµικό κάλυµµα ώστε το αντικείµενο να είναι όσο το δυνατόν πιο ακίνητο. Οι λήψεις µάκρο ενδέχεται να δηµιουργήσουν πρόβληµα στην εστίαση όταν δεν υπάρχει αρκετή αντίθεση µέσα στο κάδρο – επειδή εστιάζετε σε µια µικρή περιοχή του αντικειµένου είναι πολύ πιθανό η αντίθεση να µην είναι αρκετή µέσα σε αυτήν την περιοχή. Στην περίπτωση αυτή προσπαθήστε να εντοπίσετε µια έντονη ακµή µέσα στο θέµα (για το σκοπό αυτό ίσως χρειάζεται να µετακινήσετε τη µηχανή, να εστιάσετε και, στη συνέχεια, να ανασυνθέσετε το κάδρο κρατώντας το κουµπί λήψης πατηµένο µέχρι τη µέση για να διατηρήσετε την εστίαση), φροντίστε όµως το σηµείο εστίασης να απέχει την ίδια απόσταση µε το αντικείµενο που επιλέξατε. Μια άλλη επιλογή είναι να χρησιµοποιήσετε µια κάρτα µε άσπρες και µαύρες λωρίδες, την οποία θα τοποθετήσετε στο επιθυµητό σηµείο εστίασης. Ένα άλλο ζήτηµα των λήψεων µάκρο είναι το πολύ στενό βάθος πεδίου, δηλαδή ένα µικρό τµήµα του θέµατος φαίνεται εστιασµένο. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να εστιάσετε µε εξαιρετική ακρίβεια για να εξασφαλίσετε ότι θα είναι "νεταρισµένο" το σωστό τµήµα της φωτογραφίας. Στη φωτογραφία της απέναντι σελίδας το κέντρο της φωτογραφίας είναι εστιασµένο, ενώ το φόντο έχει θολώσει εξαιτίας του πολύ µικρού βάθους πεδίου.

29

Τεχνικές της µηχανής

13

Αποτελεσµατικό ζουµ Σε µια µηχανή που διαθέτει φακό ζουµ, είτε πρόκειται για µόνιµο φακό είτε για φακό που τοποθετείται σε ψηφιακές µηχανές SLR, αξίζει πάντα το κόπο να πειραµατιστείτε µε τη λειτουργία του ζουµ ανάλογα µε τις συνθήκες λήψης. Σε ορισµένες περιπτώσεις η ευρυγώνια λήψη ίσως είναι πιο αποτελεσµατική, ενώ σε άλλες η λήψη µε ζουµ θα είναι καλύτερη. Στην ιδανική περίπτωση και οι δύο λήψεις θα είναι το ίδιο καλές και ικανοποιητικές.

30

Η ψηφιακή µηχανή SLR (Single Lens Reflex - Μονοοπτική µηχανή ρεφλέξ) διαθέτει αποσπώµενους φακούς, οι οποίοι προσαρµόζονται στο σώµα της µηχανής. Σε γενικές γραµµές είναι ακριβότερες σε σχέση µε τις κόµπακτ µηχανές, προσφέρουν όµως περισσότερες δυνατότητες.

Τραβήξτε µε το ζουµ από διαφορετικό σηµείο λήψης

Όταν τραβάτε φωτογραφίες µε το µέγιστο ζουµ µπορείτε να αφήσετε ένα µικρό περιθώριο (αέρα) µεταξύ του θέµατος και των άκρων της φωτογραφίας. Με τον τρόπο αυτό, εάν χρειαστεί κατά την εκτύπωση, θα είναι δυνατή µια ελαφριά περικοπή.

Όταν εργάζεστε µε το ζουµ είναι σηµαντικό να το χρησιµοποιείτε δηµιουργικά και να µην θεωρείτε δεδοµένο ότι µια λήψη µε ζουµ θα είναι το ίδιο καλή µε µια ευρυγώνια λήψη. Αυτό ισχύει σε ορισµένες περιπτώσεις, ενώ σε άλλες απαιτείται λίγη ακόµα προσπάθεια για τη λήψη της καλύτερης δυνατής φωτογραφίας. Κατά τη χρήση του ζουµ, η πρώτη επιλογή είναι η λήψη της ίδιας φωτογραφίας µε διαφορετικές εστιακές αποστάσεις, δηλαδή µε διαφορετικό ποσοστό ζουµ. Ξεκινήστε µε τη µεγαλύτερη γωνία οπτικού πεδίου, δηλαδή µε το ζουµ σε πλήρη σύµπτυξη και, στη συνέχεια, τραβήξτε ξανά και ξανά τη φωτογραφία αυξάνοντας το ζουµ. Με τον τρόπο αυτό θα έχετε µια σειρά από λήψεις του ίδιου θέµατος, ορισµένες όµως από αυτές θα είναι πιο ικανοποιητικές από τις άλλες. Ένας άλλος τρόπος για να χρησιµοποιήσετε το ζουµ είναι να κάνετε µια ευρυγώνια λήψη και, στη συνέχεια, να αποµονώσετε µε το ζουµ ένα συγκεκριµένο τµήµα του θέµατος. Αυτό ίσως απαιτεί τη λήψη µε το ζουµ από διαφορετική θέση, όπως για παράδειγµα οι δύο φωτογραφίες στην απέναντι σελίδα. Η επάνω φωτογραφία είναι η τυπική ευρυγώνια λήψη του θέµατος. Μπορείτε από την ίδια θέση να τραβήξετε µε το ζουµ µια πιο κοντινή λήψη, η θέση λήψης όµως άλλαξε ώστε η λήψη µε το ζουµ να απεικονίζει ένα άλλο τµήµα του κυρίως θέµατος. Κοιτώντας τις δίπλα δίπλα, οι δύο φωτογραφίες καταφέρουν να αποδώσουν τη δοµή και τον χαρακτήρα του ναού.

31

Τεχνικές της µηχανής

14

32

Ορισµένες ψηφιακές µηχανές έχουν τη δυνατότητα εναλλαγής µεταξύ του σκοπεύτρου και της οθόνης LCD για το καδράρισµα µιας λήψης. Εάν θέλετε να εξοικονοµήσετε µπαταρία χρησιµοποιήστε το σκόπευτρο, ενώ εάν θέλετε να καδράρετε µε ακρίβεια κοντινές λήψεις τότε χρησιµοποιήστε την οθόνη LCD.

Οι ψηφιακές µηχανές SLR δεν εµφανίζουν το φαινόµενο της παράλλαξης. Η εικόνα που βλέπετε µέσα από το σκόπευτρο αντιστοιχεί ακριβώς στην τελική φωτογραφία.

Χρησιµοποιήστε την οθόνη LCD για το καδράρισµα της εικόνας

∆ιόρθωση της παράλλαξης Ένα από τα προβλήµατα µε τις κόµπακτ ψηφιακές µηχανές είναι ότι ορισµένοι τύποι σκοπεύτρων δεν δείχνουν ακριβώς το ίδιο τµήµα της φωτογραφίας που καταγράφει ο αισθητήρας. Αυτό συµβαίνει στα οπτικά σκόπευτρα, τα οποία "κοιτούν" το θέµα υπό ελαφρά διαφορετική γωνία σε σχέση µε τον φακό της µηχανής. Αυτό δεν αποτελεί πρόβληµα εάν το θέµα βρίσκεται σε µεσαία ή µεγάλη απόσταση, διότι η διαφορά είναι σχετικά µικρή και δεν γίνεται αντιληπτή για αποστάσεις µεγαλύτερες από λίγα µέτρα. Όταν όµως τραβάτε κοντινές (µάκρο) φωτογραφίες τότε εµφανίζεται το εξής πρόβληµα: ενώ το θέµα εµφανίζεται στο κέντρο του σκοπεύτρου, στην τελική φωτογραφία τοποθετείται σε ελαφρώς έκκεντρη θέση (βλέπε επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα). Το συγκεκριµένο φαινόµενο ονοµάζεται "παράλλαξη" και υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την αντιµετώπισή του. Ο πρώτος τρόπος αντιµετώπισης της παράλλαξης είναι η χρήση της οθόνης LCD της µηχανής για το καδράρισµα της εικόνας. Οι περισσότερες ψηφιακές µηχανές διαθέτουν τέτοιου είδους οθόνες στην πίσω πλευρά του σώµατός τους, οι οποίες δείχνουν ακριβώς την εικόνα που βλέπει ο φακός της µηχανής. Τα µειονεκτήµατα στη χρήση της οθόνης LCD είναι ότι καταναλώνει περισσότερη ισχύ µπαταριών σε σχέση µε το οπτικό σκόπευτρο και ότι η εικόνα δεν φαίνεται µε ευκρίνεια όταν στην οθόνη πέφτει δυνατό φως, για παράδειγµα άµεσο ηλιακό φως. Ένας άλλος τρόπος αποφυγής των προβληµάτων της παράλλαξης είναι η χρήση των διορθωτικών ενδείξεων που πολλές φορές υπάρχουν µέσα στο σκόπευτρο. Πρόκειται για οριζόντιες και κατακόρυφες γραµµές µέσα στο σκόπευτρο που υποδεικνύουν την πραγµατική περιοχή του θέµατος που θα καταγραφεί. Ευθυγραµµίζοντας το θέµα µε τις διορθωτικές ενδείξεις µπορείτε να καδράρετε το θέµα µε ακρίβεια. Χρησιµοποιώντας τις διορθωτικές ενδείξεις πιθανότατα το θέµα θα τοποθετείται έκκεντρα στο σκόπευτρο, εάν όµως το έχετε καδράρει σωστά µέσα στις ενδείξεις τότε η τελική φωτογραφία θα είναι κεντραρισµένη. Η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε χρησιµοποιώντας τις διορθωτικές ενδείξεις που υπάρχουν στο σκόπευτρο. Αντί των οπτικών σκοπεύτρων, ορισµένες ψηφιακές µηχανές διαθέτουν πλέον ηλεκτρονικά σκόπευτρα TTL (Through The Lens - Μέσω του φακού). Αυτά χρησιµοποιούν ένα συνδυασµό κατόπτρων που υπάρχουν µέσα στη µηχανή για την ακριβή απεικόνιση της εικόνας που "βλέπει" ο φακός. Τα σκόπευτρα TTL έχουν µεγαλύτερη ακρίβεια σε σχέση µε τα οπτικά διότι εµφανίζουν τα κοντινά αντικείµενα στη σωστή θέση.

33

Τεχνικές της µηχανής

15

Σταθεροποίηση της µηχανής Σε ορισµένα είδη λήψεων η σταθεροποίηση της µηχανής είναι ζωτικής σηµασίας. Αυτή η ανάγκη εµφανίζεται για ταχύτητες φωτοφράκτη κάτω από το 1/60 του δευτερολέπτου περίπου, διότι η µηχανή ενδέχεται να µετακινηθεί κατά τη λήψη. Κάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσµα το ελαφρό θόλωµα της φωτογραφίας, η οποία θα φαίνεται "κουνηµένη".

Όσο πιο αργή είναι η ταχύτητα φωτοφράκτη τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για κούνηµα της µηχανής.

34

Μεταφέρετε µαζί σας ένα τρίποδο κάθε φορά που χρησιµοποιείτε τη µηχανή σας

Οι συνθήκες που απαιτούν επιπλέον σταθερότητα είναι οι εξής: • Νυχτερινές λήψεις • Λήψεις σε εσωτερικούς χώρους • Αργή ταχύτητα φωτοφράκτη για δηµιουργία εφέ κίνησης • Μηχανή µε µεγάλο τηλεφακό

Ο καλύτερος τρόπος σταθεροποίησης της µηχανής για αποφυγή του κουνήµατος είναι η χρήση ενός τριπόδου. Αυτά διατίθενται σε διάφορες διαστάσεις και βάρη, ακόµα όµως και ένα µικρό και ελαφρύ τρίποδο θα σας βοηθήσει σηµαντικά στη σταθεροποίηση της µηχανής κατά τη λήψη. Είναι καλό να έχετε πάντα µαζί σας ένα τρίποδο διότι ποτέ δεν ξέρετε εάν θα χρειαστεί να τραβήξετε φωτογραφίες µε αργή ταχύτητα φωτοφράκτη. Σε ορισµένες περιπτώσεις ακόµα και το πάτηµα του κουµπιού λήψης όταν η µηχανή είναι σε τρίποδο µπορεί να προκαλέσει ελαφρό κούνηµά της. Για να µειώσετε αυτήν την πιθανότητα, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε το χρονοδιακόπτη ώστε η µηχανή να τραβήξει τη φωτογραφία αυτόµατα µετά από ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. Εναλλακτικά, ορισµένες µηχανές διαθέτουν υποδοχή για ντεκλανσέρ (συρµάτινη ντίζα) ή τηλεχειριστήριο υπερύθρων, που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε για να τραβήξετε τη φωτογραφία. Εάν δεν έχετε τρίποδο µια καλή εναλλακτική λύση είναι να τοποθετήσετε τη µηχανή επάνω σε ένα µαξιλάρι. Μπορείτε να µεταφέρετε µαζί σας ένα µικρό µαξιλάρι ή ένα σάκο "bean-bag" (σάκος γεµισµένος µε µικρά και ελαφρά σφαιρίδια), ώστε να έχετε πάντα µια εύκολα διαµορφώσιµη και σταθερή επιφάνεια για τη µηχανή. Εάν δεν υπάρχει άλλη λύση, επιχειρήστε να στηρίξετε τη µηχανή σε έναν πάγκο ή ένα περβάζι.

3

Φωτισµός

Το φως είναι µια ουσιώδης παράµετρος σε κάθε είδος φωτογράφησης. Η παρούσα ενότητα δίνει διάφορες συµβουλές σχετικά µε τον εντοπισµό του βέλτιστου φωτισµού και τη λήψη φωτογραφιών υπό διαφορετικές φωτιστικές συνθήκες.

16 Λήψεις σε εσωτερικούς χώρους

36

17 Φωτογράφηση κόντρα στο φως

38

18 Συµπληρωµατικό φλας (Fill-in)

40

19 Πολωτικά φίλτρα

42

20 Εξισορρόπηση διακυµάνσεων φωτεινότητας

44

21 Μείωση των λάµψεων

46

22 Τύποι φυσικού φωτισµού

48

23 Η Χρυσή ώρα

50

24 ∆ηµιουργία εφέ κόκκου

52

25 Χειρισµός της ισορροπίας λευκού

54

26 Εξωτερικός και εσωτερικός φωτισµός

56

Φωτισµός

16

Λήψεις σε εσωτερικούς χώρους

36

Το φως είναι ένα από τα ουσιώδη συστατικά κάθε φωτογραφίας αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι απαιτείται το λαµπερό φως του ήλιου για να τραβήξετε µια καλή φωτογραφία. Στην πραγµατικότητα, µε λίγο προγραµµατισµό και εµπειρία µπορείτε να τραβήξετε καλές φωτογραφίες υπό οποιεσδήποτε συνθήκες φωτισµού.

Συµβουλευτείτε το εγχειρίδιο της µηχανής σας για να βρείτε τις διαθέσιµες ρυθµίσεις της ευαισθησίας ISO. Ορισµένες µηχανές φτάνουν έως και την τιµή 1.600, ενώ άλλες διαθέτουν µόλις τα 400. Αυτή η διαφορά ίσως επηρεάσει σηµαντικά τη λήψη σε εσωτερικούς χώρους, καθώς µια υψηλότερη τιµή ευαισθησίας ISO σας δίνει τη δυνατότητα φωτογράφησης χωρίς χρήση τριπόδου.

Ένας τοµέας αβεβαιότητας για πολλούς είναι η φωτογράφηση σε εσωτερικούς χώρους. Σε πολλές περιπτώσεις η άµεση αντίδραση των φωτογράφων είναι η ενεργοποίηση του φλας της µηχανής. Ορισµένες φορές υπάρχει αποτέλεσµα, µόνο όµως όταν το θέµα βρίσκεται εντός της εµβέλειας του φλας. Αντιθέτως σε ένα µεγάλο εσωτερικό χώρο, για παράδειγµα το εσωτερικό µιας εκκλησίας, το φλας είναι αναποτελεσµατικό. ∆ηλαδή θα φωτίσει µια µικρή περιοχή του πρώτου πλάνου ενώ το υπόλοιπο τµήµα της φωτογραφίας θα δείχνει σκοτεινό. Εναλλακτικά µε το φλας, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ένα πιο ευέλικτο εξάρτηµα για φωτογράφηση σε εσωτερικούς χώρους: ένα τρίποδο. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να χρησιµοποιήσετε πιο αργή ταχύτητα φωτοφράκτη, επιτρέποντας σε περισσότερο φως να εισέλθει στη µηχανή ώστε να τραβήξετε µια καλά φωτισµένη φωτογραφία χωρίς την ανάγκη χρήσης φλας. Κατά τη φωτογράφηση σε εσωτερικούς χώρους χωρίς φλας, η χρήση τριπόδου είναι απαραίτητη για να σταθεροποιήσετε τη µηχανή µε τις αργές ταχύτητες φωτοφράκτη. Εάν προσπαθήσετε να σταθεροποιήσετε τη µηχανή κρατώντας τη στο χέρι τότε η τελική φωτογραφία θα είναι θολή εξαιτίας του κουνήµατος. Φροντίστε να αποκτήσετε ένα στοιβαρό τρίποδο και δώστε ιδιαίτερη προσοχή στην κεφαλή του τριπόδου, όπου τοποθετείται η µηχανή. Πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο άκαµπτο. Μόλις στήσετε το τρίποδο, επιλέξτε στη µηχανή την προτεραιότητα διαφράγµατος και επιλέξτε το κατάλληλο διάφραγµα για τη λήψη που θέλετε να κάνετε (ανοικτό διάφραγµα για µικρό εύρος εστίασης και κλειστό διάφραγµα για µεγάλο εύρος εστίασης). Στη συνέχεια, η µηχανή θα επιλέξει την αντίστοιχη ταχύτητα φωτοφράκτη, η οποία ίσως είναι µεγαλύτερη από ένα δευτερόλεπτο. Εάν είναι δυνατό, χρησιµοποιήστε το χρονοδιακόπτη της µηχανής ή ένα ντεκλανσέρ για να παρακάµψετε το κουµπί λήψης και να αποφύγετε την πιθανότητα κουνήµατος της µηχανής. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µε ανοικτό διάφραγµα (f4.2) και µε ταχύτητα φωτοφράκτη 1/8 του δευτερολέπτου. Σε αυτήν την περίπτωση το φως των κεριών ήταν αρκετό για να φωτίσει ολόκληρη τη σκηνή, δίνοντας µια επιβλητική εικόνα. Για την κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας χρησιµοποιήθηκε υψηλή τιµή ISO, ίση µε 1600, αυξάνοντας την ευαισθησία της µηχανής στο φως. Με τον τρόπο αυτό ήταν δυνατή η επιλογή ταχύτητας φωτοφράκτη γρηγορότερης από 1/60 του δευτερολέπτου ώστε η µηχανή να παραµείνει σταθερή στο χέρι, χωρίς να απαιτείται η χρήση τριπόδου. (Για περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε τις τιµές ευαισθησίας ISO ανατρέξτε στο "Μυστικό 24" .)

37

Φωτισµός

17

38

Μην κοιτάζετε απευθείας τον ήλιο µέσα από το σκόπευτρο ή την οθόνη LCD της µηχανής διότι ενδέχεται να προκαλέσετε βλάβες στην όραση και τα µάτια σας.

Για πληροφορίες σχετικά µε τη χρήση της λειτουργίας φωτοµέτρησης της µηχανής ανατρέξτε στο “Μυστικό 20” .

Έχετε πολύ καλά αποτελέσµατα όταν τουλάχιστον ένα τµήµα του ήλιου κρύβεται πίσω από το κυρίως θέµα

Φωτογράφηση κόντρα στο φως Ένας βασικός κανόνας της φωτογραφίας είναι η τοποθέτηση του ηλίου στην πλάτη του φωτογράφου κατά τη λήψη φωτογραφιών. Η τεχνική αυτή ονοµάζεται µετωπικός φωτισµός, δηλαδή το φως πέφτει στην εµπρός πλευρά του θέµατος. Παρότι πρόκειται για αποτελεσµατικό κανόνα, υπάρχουν φορές που η παραβίασή του είναι δυνατό να δώσει εντυπωσιακές φωτογραφίες. Στην πραγµατικότητα, η λήψη φωτογραφιών µε αυτόν τον τρόπο προσφέρει περισσότερες δηµιουργικές δυνατότητες σε σχέση µε τις συµβατικές λήψεις µε µετωπικό φωτισµό. Όταν φωτογραφίζετε κόντρα στο φως µπορείτε να έχετε πολύ καλά αποτελέσµατα εάν κρύψετε τον ήλιο ή τη βασική φωτιστική πηγή πίσω από το κυρίως θέµα. ∆ιαφορετικά ο ήλιος ίσως βγει πολύ φωτεινός, µε αποτέλεσµα την εµφάνιση λάµψεων του φακού µέσα στη φωτογραφία. Παρόλα αυτά η φωτογράφηση µε κόντρα ήλιο µπορεί να δώσει ιδιαίτερα δραµατικές εικόνες – πρέπει όµως να είστε πολύ προσεκτικοί µε αυτού του είδους τις λήψεις, τόσο όσον αφορά τη δηµιουργική σας διάθεση όσο και την υγεία των µατιών σας, διότι πρέπει να αποφεύγετε την απευθείας θέαση του ήλιου µέσα από το σκόπευτρο ή την οθόνη LCD. Όταν κρύβετε µόνο ένα τµήµα του ήλιου τότε ο ήλιος ενσωµατώνεται στη φωτογραφία, ενώ παράλληλα αποτελεί τη φωτεινή πηγή. Συνήθως όταν φωτογραφίζουµε κόντρα στο φως δηµιουργείται σηµαντική αντίθεση µεταξύ της φωτεινής πηγής και του κυρίως θέµατος, διότι η πηγή είναι κατά πολύ φωτεινότερη του θέµατος. Κάτι τέτοιο µπορεί να δηµιουργήσει προβλήµατα στο υπολογισµό της έκθεσης και πρέπει να είστε προσεκτικοί στη φωτοµέτρηση. Όταν κάνετε φωτοµέτρηση πρέπει να επιλέξετε την περιοχή στην οποία θέλετε να δώσετε περισσότερη έµφαση: είτε θα είναι το κυρίως θέµα είτε η ίδια η φωτεινή πηγή. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας η φωτοµέτρηση έγινε στον ήλιο για να δοθεί έµφαση στο µέγεθός του. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα την υποέκθεση του κυρίως θέµατος, δηµιουργώντας ένα εφέ σιλουέτας (περισσότερα για τη δηµιουργία σιλουέτας θα βρείτε στη "Μυστικό 37"). Στην κάτω φωτογραφία η φωτοµέτρηση έγινε στο µέσο του σιντριβανιού, ώστε το νερό να παραµένει ορατό µε το φως πίσω του να δηµιουργεί ένα δραµατικό εφέ.

39

Φωτισµός

18

Συµπληρωµατικό φλας (Fill-in) Παρότι ο µετωπικός φωτισµός είναι η συνηθέστερη επιλογή συνθηκών φωτογράφησης, υπάρχουν ορισµένα µειονεκτήµατα. Ένα από αυτά εµφανίζεται κατά τη φωτογράφηση ανθρώπων. Όταν τα κυρίως θέµατα φωτίζονται µετωπικά αυτά φαίνονται φωτεινά αλλά αναπόφευκτα το φως τα αναγκάζει να κοιτάξουν αλλού ή να καλύψουν τα πρόσωπά τους από το έντονο ηλιακό φως. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα ένα πορτρέτο µε αφύσικη ή καταπονηµένη όψη.

40

Μπορείτε να χρησιµοποιείτε συµπληρωµατικό φλας όχι µόνο στα πορτρέτα αλλά και για να φωτίσετε οποιοδήποτε θέµα φωτίζεται από πίσω.

Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για ένα καλά ισορροπηµένο πορτρέτο όταν το θέµα φωτίζεται κόντρα από τον ήλιο

Μία λύση στο πρόβληµα είναι η τοποθέτηση των θεµάτων µε την πλάτη στον ήλιο. Κάτι τέτοιο θα ξεθαµπώσει τα µάτια τους, δίνοντάς τους µια πιο χαλαρή όψη. Η κίνηση αυτή ωστόσο δηµιουργεί άλλα προβλήµατα διότι ο κόντρα φωτισµός φέρνει τα πρόσωπά τους στη σκιά. Αυτό συµβαίνει στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας, όπου τα θέµατα δείχνουν αφύσικα σκιασµένα παρότι είναι µια ηλιόλουστη ηµέρα. Η λύση για το συγκεκριµένο πρόβληµα είναι µια τεχνική που ονοµάζεται συµπληρωµατικό (fill-in) φλας. Ίσως ακούγεται παράδοξο να χρησιµοποιούµε φλας ενώ είµαστε κάτω από τον ήλιο, είναι όµως ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλίσουµε ένα καλά ισορροπηµένο πορτρέτο όταν το θέµα φωτίζεται κόντρα από τον ήλιο. Για να το πετύχετε αυτό, πρέπει να έχετε συνεχώς ενεργοποιηµένο το φλας ώστε να ανάβει σε κάθε λήψη (εάν η µηχανή βρίσκεται απλά στην αυτόµατη λειτουργία τότε θα εκτιµήσει ότι υπάρχει αρκετό φως στο πλάνο και δεν θα χρησιµοποιήσει το φλας). Μόλις ενεργοποιήσετε το φλας µπορείτε να τραβήξετε κανονικά τη φωτογραφία σας. Με αυτόν τον τρόπο τραβήχτηκε η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας: το φλας έχει φωτίσει τα πρόσωπα, εξισορροπώντας το πλάνο µε το φόντο που φωτίζεται από τον ήλιο. Σε ορισµένες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να πειραµατιστείτε µε την απόσταση των θεµάτων σας, ώστε να επιτύχετε τον σωστό φωτισµό των προσώπων τους από το φλας. (Για να βρείτε την εµβέλεια του φλας της µηχανής συµβουλευτείτε το εγχειρίδιο.) Ένας άλλος τρόπος λήψης της συγκεκριµένης φωτογραφίας είναι η χρήση φωτεινής πηγής στο πλάι των θεµάτων σας. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να δηµιουργήσετε ένα πιο συµπαθητικό εφέ φωτισµού, χωρίς να απαιτείται η χρήση συµπληρωµατικού φλας.

41

Φωτισµός

19

Πολωτικά φίλτρα Η χρήση των προγραµµάτων επεξεργασίας εικόνας µέσω υπολογιστή επιτρέπει τη δηµιουργία πάρα πολλών ειδικών εφέ, για τα οποία παλαιότερα έπρεπε να γίνει χρήση φίλτρων επάνω στη µηχανή. Εξακολουθεί ωστόσο να γίνεται χρήση φίλτρων σε ορισµένες δηµιουργικές λήψεις, ενώ υπάρχει και ένα είδος φίλτρου το οποίο θα ήταν καλό να διαθέτετε. Είναι το πολωτικό φίλτρο (ή απλά πολωτικό), του οποίου η λειτουργία δεν είναι δυνατό να εξοµοιωθεί στον υπολογιστή.

42

Τα πολωτικά φίλτρα δεν είναι φτηνά, αποτελούν όµως µια καλή επένδυση εάν σκοπεύετε να τραβήξετε πολλές φωτογραφίες τοπίων.

Συνήθως τα πολωτικά φίλτρα δεν κόβουν όλες τις αντανακλάσεις από τα τζάµια ή την επιφάνεια νερού, τις µειώνουν όµως σηµαντικά.

Τα πολωτικά φίλτρα είναι η ιδανική λύση για µείωση των αντανακλάσεων από επιφάνειες νερού και γυαλιού

Τα πολωτικά φίλτρα τοποθετούνται εµπρός από τον φακό. Εάν θέλετε να τα χρησιµοποιήσετε σε µια ψηφιακή µηχανή κόµπακτ, τότε θα χρειαστείτε έναν προσαρµογέα φακού. Αυτός χρησιµοποιείται σε ορισµένους τύπους µηχανών κόµπακτ και βιδώνεται γύρω από τον φακό. Στη συνέχεια, µπορείτε να τοποθετήσετε το πολωτικό φίλτρο στον προσαρµογέα. Στις ψηφιακές µηχανές κόµπακτ όµως το αποτέλεσµα του πολωτικού φίλτρου φαίνεται µόνο µετά τη λήψη της φωτογραφίας. Σε µια ψηφιακή µηχανή SLR το αποτέλεσµα είναι άµεσα ορατό καθώς περιστρέφετε τον εξωτερικό δακτύλιο του φίλτρου. Η λειτουργία του πολωτικού φίλτρου βασίζεται στη φυσική µείωση των ανακλάσεων σε ένα πλάνο που δηµιουργούνται από την κατακόρυφη συνιστώσα του φωτός. Με τον τρόπο αυτό δίνεται προτεραιότητα στην οριζόντια συνιστώσα του φωτός που υπάρχει σε ένα πλάνο. Τα πολωτικά φίλτρα είναι ιδανικά για τη µείωση των αντανακλάσεων σε επιφάνειες νερού και κρυστάλλων επειδή αποκλείουν το φως που µεταδίδεται υπό συγκεκριµένες γωνίες. Για τη χρήση τους είναι καλύτερα να σταθείτε υπό γωνία (περίπου 35 µοίρες) ως προς το πλάνο που θέλετε να τραβήξετε και, στη συνέχεια, να περιστρέψετε το δακτύλιο του πολωτικού φίλτρου έως ότου ελαττωθεί ή εξαφανιστεί τελείως η αντανάκλαση. Οι δύο φωτογραφίες της απέναντι σελίδας δείχνουν τις διαφορές µε τη χρήση πολωτικού φίλτρου, κατά τη φωτογράφηση µέσα από επιφάνεια γυαλιού. Η επάνω τραβήχτηκε χωρίς φίλτρο και εµφανίζει πολλές αντανακλάσεις. Για την κάτω χρησιµοποιήθηκε πολωτικό φίλτρο, το οποίο µείωσε σηµαντικά τις αντανακλάσεις. Στα πολωτικά φίλτρα για να βελτιώσετε τον κορεσµό και το χρώµα σε φωτογραφήσεις τοπίων, διότι "κόβουν" ένα τµήµα της κατακόρυφης συνιστώσας του φωτός που ανακλάται από το πλάνο πρέπει να έχετε τον ήλιο υπό γωνία περίπου 90 µοιρών. Συνεπώς είναι ένα χρήσιµο εξάρτηµα για φωτογράφηση υπό τον έντονο µεσηµεριανό ήλιο. Επειδή ο ήλιος βρίσκεται σε κατακόρυφη θέση σχηµατίζει φυσική γωνία 90 µοιρών και µπορείτε να χρησιµοποιήσετε το πολωτικό φίλτρο για να "κόψετε" τις έντονες λάµψεις.

43

Φωτισµός

20

Εξισορρόπηση διακυµάνσεων φωτεινότητας

44

Ένα από τα µεγαλύτερα προβλήµατα κάθε φωτογράφου είναι η λήψη µιας φωτογραφίας µε τη σωστή έκθεση όταν υπάρχει µεγάλη διακύµανση φωτιστικών συνθηκών σε ένα πλάνο. Ορισµένες φορές το αποτέλεσµα είναι µια φωτογραφία µε υπερβολικά φωτεινές (υπερέκθεση) ή υπερβολικά σκοτεινές (υποέκθεση) περιοχές. Κάποια από αυτά τα θέµατα αναλύονται στην ενότητα "Έκθεση και Φωτοµέτρηση". Ακόµα όµως και σε περιπτώσεις µε πολύ σκοτεινές ή πολύ φωτεινές περιοχές µέσα σε ένα πλάνο µπορείτε να τραβήξετε φωτογραφίες µε σωστή έκθεση. Το µυστικό είναι η µελέτη του πλάνου και ο εντοπισµός των περιοχών µε το διαφορετικό φωτισµό.

Για να κατανοήσετε τη λειτουργία του φωτόµετρου της µηχανής στρέψτε τη µηχανή προς διαφορετικές πηγές φωτός και µελετήστε τον τρόπο µε τον οποίο αλλάζουν οι ρυθµίσεις έκθεσης για κάθε µία από τις φωτεινές πηγές.

Η πρώτη ενέργεια κατά την εκτίµηση του φωτός που υπάρχει σε ένα πλάνο είναι να γνωρίζετε το σηµείο στο οποίο κάνει φωτοµέτρηση η µηχανή σας. (Η φωτοµέτρηση εκτελείται κάθε φορά που τραβάτε µια φωτογραφία, ακόµα και αν εσείς δεν το αντιλαµβάνεστε.) Όλες οι ψηφιακές µηχανές διαθέτουν ψηφιακό φωτόµετρο (το οποίο µετρά την ποσότητα του διαθέσιµου φωτός) και όταν βρίσκονται στην αυτόµατη λειτουργία ρυθµίζουν το διάφραγµα και την ταχύτητα φωτοφράκτη µε τέτοιον τρόπο, ώστε ο αισθητήρας εικόνας να καταγράψει τη σωστή ποσότητα φωτός. Τις περισσότερες φορές αυτή η διαδικασία έχει ως αποτέλεσµα τη σωστή έκθεση της φωτογραφίας Στις περισσότερες περιπτώσεις το ενσωµατωµένο φωτόµετρο της ψηφιακής µηχανής χρησιµοποιεί µια µέθοδο πολλαπλών σηµείων (matrix) για να εκτιµήσει το διαθέσιµο φως. Η λειτουργία βασίζεται στον έλεγχο διάφορων περιοχών του πλάνου (περίπου 256 σηµεία συνήθως) και, στη συνέχεια, στη σύγκριση αυτών των στοιχείων µε µια βάση δεδοµένων στοιχείων φωτισµού που περιλαµβάνει χιλιάδες φωτογραφίες που τραβήχτηκαν υπό διαφορετικές φωτιστικές συνθήκες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η µέθοδος πολλαπλών σηµείων (matrix) δίνει πολύ καλά αποτελέσµατα. Υπάρχουν και άλλες µέθοδοι φωτοµέτρησης, όπως είναι η φωτοµέτρηση σηµείου (spot) και η φωτοµέτρηση κέντρου βάρους, οι οποίες αναλύονται µε περισσότερες λεπτοµέρειες στην ενότητα "Έκθεση και Φωτοµέτρηση". Η φωτογραφία της απέναντι σελίδας θα µπορούσε να δηµιουργήσει πρόβληµα στο φωτόµετρο της µηχανής εξαιτίας των διακυµάνσεων στην αντίθεση µεταξύ των φωτεινών και σκοτεινών περιοχών. Επειδή όµως η κατανοµή τους ήταν σχετικά οµοιόµορφη σε ολόκληρη τη φωτογραφία η φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) λειτούργησε σωστά και επέλεξε τις κατάλληλες ρυθµίσεις έκθεσης. Προβλήµατα µε τη φωτοµέτρηση είναι πιθανότερο να εµφανιστούν όταν οι σκοτεινές και φωτεινές περιοχές ενός πλάνου βρίσκονται σε µεγαλύτερα και αποµονωµένα τµήµατα, για παράδειγµα ένας πολύ ανοικτός ουρανός και ένα σκοτεινό πρώτο πλάνο.

45

Φωτισµός

21

Μείωση των λάµψεων

46

Όπως είδαµε στο "Μυστικό 17", η φωτογράφηση κόντρα στον ήλιο παρουσιάζει ορισµένα πλεονεκτήµατα, κυρίως στη δηµιουργική ή καλλιτεχνική φωτογράφηση. Παρόλα αυτά, ένα πιθανό µειονέκτηµα είναι η καταγραφή της λάµψης του ήλιου µέσα στη φωτογραφία. Αυτό το φαινόµενο ονοµάζεται "αναλαµπή του φακού" και ενώ µπορεί να δηµιουργήσει ενδιαφέροντα εφέ, η υπερβολική παρουσία του ενδέχεται να καταστρέψει µια κατά τ'άλλα ικανοποιητική φωτογραφία.

Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε επίτηδες τη λάµψη για τη δηµιουργία καλλιτεχνικών εφέ σε µια φωτογραφία µέσα από τη εµφάνιση χρωµατιστών φωτεινών κύκλων. Η χρήση τους πάντως πρέπει να γίνεται αραιά και µόνο εφόσον έχετε ήδη τραβήξει µια κανονική φωτογραφία.

Μία απλή λύση είναι να κάνετε σκιά στον φακό χρησιµοποιώντας το ελεύθερο χέρι σας.

Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας εµφανίζει υπερβολικές λάµψεις. Εάν δεν ήταν τόσο έντονες, τότε ίσως η φωτογραφία να ήταν αποδεκτή, αλλά η παρουσία των λάµψεων αποσπά την προσοχή από την υπόλοιπη φωτογραφία. Επίσης προκαλούν µια "ατονία" στο θέµα, εξαιτίας της παρουσίας υπερβολικής ποσότητας φωτός στο πλάνο που προέρχεται από τις λάµψεις. Ευτυχώς, στις ψηφιακές µηχανές µέσω της οθόνης LCD µπορείτε να διαπιστώσετε αµέσως την ύπαρξη υπερβολικής λάµψης σε µια φωτογραφία και να ενεργήσετε ανάλογα. Μία επιλογή είναι η αναβολή της συγκεκριµένης λήψης για κάποια στιγµή αργότερα, υπάρχουν όµως τρόποι µε τους οποίους µπορείτε να "σώσετε" την κατάσταση. Μία από τις καλύτερες επιλογές για αποτελεσµατική µείωση των λάµψεων και του φαινοµένου αναλαµπής του φακού είναι η τοποθέτηση στον φακό ενός παρασολέιγ. Πρόκειται για ένα πλαστικό κάλυµµα που προσαρµόζεται στην εµπρός πλευρά του φακού και εµποδίζει την είσοδο του φωτός στον φακό υπό γωνίες εκτός των κανονικών. Συνήθως διατίθενται µόνο για τους αφαιρούµενους φακούς των ψηφιακών µηχανών SLR, υπάρχουν όµως εξαρτήµατα και για ψηφιακές µηχανές κόµπακτ. Μία ακόµα απλούστερη λύση είναι να κάνετε σκιά στον φακό χρησιµοποιώντας το ελεύθερο χέρι σας. Στην ιδανική περίπτωση, θα µπορείτε να κόψετε το άµεσο ηλιακό φως και, στη συνέχεια, να τραβήξετε τη φωτογραφία. Εάν επιχειρήσετε κάτι τέτοιο, βεβαιωθείτε ότι στη φωτογραφία δεν θα φαίνεται ούτε το χέρι σας ούτε η σκιά του. Μπορείτε επίσης να µειώσετε τη λάµψη εάν µετακινηθείτε ελαφρά. Στρέφοντας λίγες µοίρες προς το πλάι θα εξακολουθήσετε να έχετε το ίδιο κάδρο και ίσως καταφέρετε να µην εµφανίζεται η λάµψη µέσα από το σκόπευτρο. Ακόµα, η αλλαγή του προσανατολισµού της µηχανής ίσως µειώσει την εµφάνιση της λάµψης. Η κάτω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µετακινώντας ελαφρά τη µηχανή εξαφανίζοντας τη λάµψη.

47

Φωτισµός

22

Τύποι φυσικού φωτισµού

48

Από τη στιγµή που ο φωτισµός είναι τόσο σηµαντικός στη φωτογραφία, είναι φυσιολογικό να υπάρχουν αντίστοιχοι όροι για περισσότερους από έναν τύπους φωτισµού. Αυτοί καλύπτουν τη φωτογράφηση τόσο κατά την ηµέρα όσο και κατά τη νύχτα, όσον όµως αφορά τις κανονικές συνθήκες ηµέρας οι τρεις τύποι φωτισµού που ενδιαφέρουν ένα φωτογράφο είναι ο κόντρα, ο µετωπικός και ο πλευρικός φωτισµός.

Ορισµένες ψηφιακές µηχανές διαθέτουν ειδική λειτουργία για την αντιµετώπιση του κόντρα φωτισµού. Συνήθως σε αυτήν τη λειτουργία ανάβει το φλας ώστε να εξασφαλιστεί ο οµοιόµορφος φωτισµός του θέµατος σε σύγκριση µε το φωτεινό φόντο.

Τραβήξετε το ίδιο θέµα σε διαφορετικές ώρες της ηµέρας και υπό διαφορετικές συνθήκες φωτισµού, για να δείτε τον τρόπο που αυτές επιδρούν στη φωτογραφία.

Ο κόντρα φωτισµός υπάρχει όταν η κύρια πηγή φωτός βρίσκεται πίσω από το θέµα (όπως δείξαµε στο "Μυστικό 17"). Αυτός µπορεί να προκαλέσει προβλήµατα στην έκθεση (διότι το θέµα βρίσκεται στη σκιά ενώ το φόντο φωτίζεται έντονα), προσφέρει όµως περισσότερες δηµιουργικές δυνατότητες. Μόλις µάθετε τον τρόπο µε τον οποίο θα ρυθµίζετε την έκθεση για τα διαφορετικά τµήµατα ενός πλάνου µπορείτε να χρησιµοποιήσετε τον κόντρα φωτισµό για να δηµιουργήσετε σιλουέτες ή να εκθέσετε κατάλληλα το θέµα ώστε να δηµιουργήσετε ένα καλλιτεχνικό εφέ. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να πετύχετε συγκλονιστικά αποτελέσµατα σε κοντινές (µάκρο) λήψεις όπου το κυρίως θέµα είναι πολύ µικρό και φωτίζεται από πίσω. Ο µετωπικός φωτισµός είναι το αντίθετο του κόντρα φωτισµού και υπάρχει όταν η κύρια πηγή φωτός βρίσκεται πίσω από το φωτογράφο και είναι στραµµένη προς το θέµα. ∆ηµιουργεί πιο οµοιόµορφη έκθεση, πρέπει όµως να είστε προσεκτικοί σχετικά µε την ώρα της ηµέρας όταν φωτογραφίζετε θέµατα µε µετωπικό φωτισµό σε εξωτερικούς χώρους. Εάν είναι κοντά στο µεσηµέρι τότε ο ήλιος βρίσκεται πολύ ψηλά στον ουρανό. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα πολύ "σκληρές" φωτογραφίες και µε έντονη αντίθεση: ο ήλιος εκείνη τη στιγµή λάµπει µε τη µεγαλύτερη ένταση δίνει όµως ένα "επίπεδο" φως, σύµφωνα µε τη φωτογραφική ορολογία. (Ανατρέξτε στο "Μυστικό 23" για περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε τη φωτογράφηση κατά τη Χρυσή ώρα.) Όσον αφορά τις συνθήκες φωτισµού, για σταθερά ικανοποιητικές φωτογραφίες, ο µετωπικός φωτισµός είναι η σίγουρη λύση. Οι δύο φωτογραφίες στην απέναντι σελίδα δείχνουν τις διαφορές µεταξύ µιας τυπικής κατάστασης µετωπικού φωτισµού και µιας µε κόντρα φωτισµό. Η επάνω φωτογραφία είναι µε κόντρα φωτισµό: δηλαδή ο ήλιος βρίσκεται πίσω από το θέµα, αφήνοντάς το στη σκιά. Η κάτω φωτογραφία είναι µε µετωπικό φωτισµό, δίνοντας καλύτερη συνολική εµφάνιση διότι φωτίζεται απευθείας από την κύρια πηγή φωτός. Ο άλλος βασικός τύπος φωτισµού είναι ο πλευρικός φωτισµός. Εµφανίζεται όταν η κύρια πηγή φωτός βρίσκεται στο πλάι του θέµατος. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατικός τρόπος φωτισµού για πορτρέτα διότι δίνει καλή αντίθεση στο πρόσωπο του θέµατος: η µία πλευρά φωτίζεται έντονα, ενώ η άλλη βρίσκεται στη σκιά. Πρέπει ωστόσο να εξισορροπήσετε τη φωτεινότητα, διαφορετικά η αντίθεση µεταξύ των δύο πλευρών θα είναι υπερβολικά έντονη.

49

Φωτισµός

23

Η Χρυσή ώρα Οι σπουδαίες φωτογραφίες δεν εξαρτώνται µόνο από την κατεύθυνση και την ποσότητα του φωτός. Εξαρτώνται επίσης από την ποιότητα του φωτός. Αυτό οφείλεται στη διακύµανση της ποιότητας του φωτός µέσα στην ηµέρα, και ειδικά του ηλιακού φωτός: το µεσηµέρι ο ήλιος λάµπει µε τη µέγιστη ένταση και, αναπάντεχα, αυτή είναι η χειρότερη ώρα για φωτογράφηση. Ο µεσηµεριανός ήλιος είναι υπερβολικά σκληρός και έντονος και, παρότι δίνει καλοφωτισµένες φωτογραφίες, η ποιότητα των χρωµάτων υστερεί ως προς το βάθος και τον κορεσµό. Για τις καλύτερες δυνατές φωτογραφίες, οι ιδανικές συνθήκες φωτισµού επικρατούν περίπου µία ώρα µετά από την ανατολή και µία ώρα πριν από τη δύση του ηλίου. Στη φωτογραφική ορολογία αυτό το διάστηµα είναι γνωστό ως η "Χρυσή ώρα".

50

Ο λόγος που καθιστά τη Χρυσή ώρα ιδανική για φωτογράφηση είναι η γωνία υπό την οποία το φως πέφτει επάνω στο θέµα και ότι εκείνη την ώρα το φως δηµιουργεί µια βαθιά λάµψη στα χρώµατα, σε αντίθεση µε το σκληρό θάµπωµα του µεσηµβρινού ήλιου. Η Χρυσή ώρα του πρωινού και του απογεύµατος δίνουν ελαφρώς διαφορετικά αποτελέσµατα: ο πρωινός ήλιος δίνει µια απαλή χρυσή απόχρωση ενώ ο απογευµατινός δίνει µια εντονότερη πορτοκαλί λάµψη µε λίγο µεγαλύτερο βάθος. Εάν πειραµατιστείτε φωτογραφίζοντας τη Χρυσή ώρα θα διαπιστώσετε για ποιο λόγο την προτιµούν οι φωτογράφοι (βλέπε τη φωτογραφία στην απέναντι σελίδα).

Προσπαθείτε να φωτογραφίζετε κατά τη Χρυσή ώρα, οπουδήποτε και αν βρίσκεστε. Θα δείτε σηµαντική βελτίωση των φωτογραφιών σας.

Η Χρυσή ώρα µπορεί να δώσει εκπληκτικά φωτογραφικά αποτελέσµατα, σε αντάλλαγµα όµως απαιτεί λίγο µεγαλύτερη προσπάθεια από το φωτογράφο. Το πρωί πρέπει να σηκωθείτε και να ετοιµαστείτε πριν από την ανατολή, ενώ το απόγευµα ίσως να µην έχετε τελειώσει τη φωτογράφηση, ακόµα και όταν έχει σχεδόν βραδιάσει. Το βασικό σας µέληµα είναι να εκµεταλλεύεστε όσο το δυνατόν περισσότερο αυτές τις συνθήκες φωτισµού όταν σας παρουσιάζονται. Αυτό ίσως σηµαίνει τον εντοπισµό ορισµένων καλών τοποθεσιών για φωτογράφηση κατά τη διάρκεια της ηµέρας, ώστε να γνωρίζετε που ακριβώς πρέπει να βρίσκεστε κατά τη Χρυσή ώρα. Σίγουρα δεν θέλετε να χάνετε το χρόνο σας προσπαθώντας να βρείτε µια τοποθεσία όταν έχετε ήδη το καλύτερο δυνατό φως. Ο έξυπνος προγραµµατισµός µπορεί να κάνει όλη τη διαφορά στην εκµετάλλευση της Χρυσής ώρας. Το άλλο πράγµα που πρέπει να έχετε υπόψη σχετικά µε τη Χρυσή ώρα είναι ότι δεν διαρκεί πολύ. Αυτό σηµαίνει ότι δεν έχετε πολύ χρόνο στη διάθεσή σας για να µετακινηθείτε από µια τοποθεσία σε µια άλλη. Το καλύτερο που µπορείτε να κάνετε είναι να εντοπίσετε το θέµα που θέλετε να φωτογραφήσετε και, στη συνέχεια, να ασχοληθείτε µε λίγες, αλλά κορυφαίες, λήψεις. Ένα τελευταίο χαρακτηριστικό της Χρυσής ώρας είναι ότι δίνει σπουδαία αποτελέσµατα και προς τις δυο κατευθύνσεις. Για παράδειγµα, ενώ βλέπετε ένα φανταστικό ηλιοβασίλεµα µπορείτε να κάνετε µεταβολή και να αντικρύσετε ένα φωτογραφικό θέµα λουσµένο µε υπέροχο χρυσό και πορτοκαλί φως.

51

Φωτισµός

52

24

Χρησιµοποιώντας υψηλότερη τιµή ISO το φως καταγράφεται γρηγορότερα από τον αισθητήρα εικόνας, συνεπώς µπορείτε να χρησιµοποιήσετε γρηγορότερη ταχύτητα φωτοφράκτη. Υπό ορισµένες συνθήκες, αυτό σας δίνει τη δυνατότητα να τραβήξετε φωτογραφίες σε εσωτερικούς χώρους ή τη νύχτα χωρίς να χρησιµοποιήσετε τρίποδο.

Η τιµή ISO αναφέρεται στην ταχύτητα µε την οποία ο αισθητήρας εικόνας καταγράφει το φως σε κάθε λήψη µεµονωµένα

∆ηµιουργία εφέ κόκκου Όπως περιγράψαµε και στο "Μυστικό 3", το διάφραγµα και η ταχύτητα φωτοφράκτη µας βοηθούν να καθορίσουµε την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στη µηχανή σε κάθε λήψη. Εκτός από το παραπάνω, υπάρχει άλλη µία παράµετρος που επηρεάζει τον τρόπο εισόδου του φωτός στη µηχανή. Αυτή είναι γνωστή ως ρύθµιση ISO ή αλλιώς ταχύτητα φιλµ στην τυπική ορολογία φωτογράφησης µε φιλµ. Μια τυπική ταχύτητα φιλµ είναι η τιµή 100 ή 200 για συνθήκες έντονου φωτός. Οι ψηφιακές µηχανές διαθέτουν ισοδύναµες τιµές ISO, που κυµαίνονται συνήθως µεταξύ των τιµών 100–1600. ISO αναφέρεται στην ταχύτητα µε την οποία ο αισθητήρας εικόνας καταγράφει το φως σε κάθε λήψη µεµονωµένα. Εάν η ισοδύναµη τιµή (ευαισθησία) ISO είναι 100 ή 200 τότε ο αισθητήρας εικόνας είναι λιγότερο ευαίσθητος στο φως και µπορεί να καταγράψει εικόνες υπό έντονο φωτισµό. Αντίστοιχα µια υψηλότερη τιµή ευαισθησίας ISO σηµαίνει ότι ο αισθητήρας γίνεται πιο ευαίσθητος στο φως και µπορεί να καταγράψει εικόνες υπό συνθήκες περιορισµένου φωτός. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τις υψηλότερες τιµές ISO για φωτογράφηση σε εσωτερικούς χώρους ή νυχτερινές λήψεις. Σε γενικές γραµµές, µην αλλάζετε τη ρύθµιση της µηχανής από την προεπιλεγµένη ισοδύναµη τιµή ISO, η οποία πιθανότατα είναι το 100 ή το 200. Αυτή η ρύθµιση είναι ικανοποιητική υπό τις συνηθέστερες συνθήκες φωτός ηµέρας και να θυµάστε ότι σε µια ψηφιακή µηχανή µπορείτε να αλλάζετε τις τιµές του ISO µεταξύ δύο διαδοχικών λήψεων. Μια δυνατότητα που έχετε µε την αλλαγή της τιµής ISO είναι η εκούσια δηµιουργία εφέ "κόκκου" σε µια φωτογραφία. Αυτό επιτυγχάνεται µε την επιλογή υψηλής τιµής ISO, για παράδειγµα 800 ή 1600, η οποία µπορεί να εµφανίσει "θόρυβο" σε µια φωτογραφία. Θόρυβος είναι το φαινόµενο των µικρών κηλίδων που δηµιουργείται από τυχαία κατανεµηµένα pixel µέσα σε µια φωτογραφία. Με τη ρύθµιση υψηλού ISO η ποσότητα του θορύβου αυξάνει και εάν αυτό γίνεται εσκεµµένα τότε ο σκοπός είναι το καλλιτεχνικό αποτέλεσµα. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µε τιµή ISO στα 1600. Η κάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε τιµή ISO στα 200. Οι πιο ακριβές ψηφιακές µηχανές, ειδικά οι ψηφιακές µηχανές SLR, παράγουν λιγότερο θόρυβο σε σχέση µε τις φθηνότερες, ακόµα και υπό συνθήκες χαµηλού φωτισµού.

53

Φωτισµός

54

25

Όταν ελέγχετε την ισορροπία λευκού µιας φωτογραφίας µέσω της οθόνης LCD της µηχανής δεν έχετε πάντα τη σωστή εικόνα, εξαιτίας του µεγέθους της οθόνης. Ένας τρόπος για να βεβαιωθείτε απόλυτα είναι να προβάλετε τη φωτογραφία σε υπολογιστή.

Εάν έχετε προκαθορίσει την ισορροπία λευκού, φροντίστε να επιλέξετε µια άλλη ρύθµισή της (για παράδειγµα την "Auto" (Αυτόµατη)) προτού τραβήξετε φωτογραφίες υπό διαφορετικές συνθήκες φωτισµού.

Χειρισµός της ισορροπίας λευκού ∆υστυχώς οι µηχανές δεν διαθέτουν την ευφυΐα της ανθρώπινης όρασης και για το λόγο αυτό ορισµένες φορές δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τα διαφορετικά είδη φωτός. Η διαφορετικότητα οφείλεται στην επονοµαζόµενη “θερµοκρασία χρώµατος” που χαρακτηρίζει τις πηγές φωτός. Αυτό σηµαίνει ότι το χρώµα που ανακλάται από ένα αντικείµενο διαφέρει, ανάλογα µε τον τύπο της φωτεινής πηγής. Για παράδειγµα, το χρώµα που ανακλά ένα λευκό χαρτί υπό το άµεσο ηλιακό φως είναι διαφορετικό από αυτό ενός λευκού χαρτιού υπό το φως φθορισµού. Χάρη στην εξέλιξή του, το ανθρώπινο µάτι µπορεί να εξισορροπήσει αυτές τις διαφορές και βλέπει το αρχικό αντικείµενο πάντα ίδιο, δηλαδή ένα κοµµάτι χαρτί έχει πάντα λευκό χρώµα. Αντίθετα, οι µηχανές δεν έχουν αυτήν τη δυνατότητα και, εποµένως, πρέπει να αντισταθµίσουν αυτή τη διαφορά µέσω της παραµέτρου ισορροπίας λευκού έτσι, ώστε να βλέπουν πάντα το ίδιο χρώµα, ανεξάρτητα από την πηγή του φωτός. Οι ψηφιακές µηχανές διαθέτουν προεπιλεγµένη ρύθµιση για τη µέτρηση της ισορροπίας λευκού σε µια φωτογραφία. Αυτή λειτουργεί αξιολογώντας τον τύπο του φωτός στην εικόνα και, στη συνέχεια, ρυθµίζοντας την ισορροπία λευκού ανάλογα. ∆υστυχώς τα αποτελέσµατα δεν είναι πάντα τέλεια – ειδικά µε τεχνητό φωτισµό – εποµένως για τις διαφορετικές συνθήκες φωτισµού πρέπει να γίνονται χειροκίνητες ρυθµίσεις. Αυτές λαµβάνουν υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες εξωτερικού και εσωτερικού φωτισµού και, συνήθως, καλύπτουν τα εξής: αυτόµατη ρύθµιση, σκιά, ήλιος, συννεφιά, λάµπες φθορισµού, λάµπες πυρακτώσεως και φλας. Η ρύθµιση της ισορροπίας λευκού είναι ιδιαίτερα χρήσιµη υπό συνθήκες τεχνητού φωτισµού και αξίζει να πειραµατιστείτε. Στις περισσότερες περιπτώσεις µπορείτε να προκαθορίσετε την ισορροπία λευκού για συγκεκριµένες συνθήκες λήψης. Αυτό αφορά την επιλογή της κατάλληλης ρύθµισης ισορροπίας λευκού από το αντίστοιχο µενού της µηχανής. Για την ακρίβεια της ρύθµισης τοποθετήστε ένα λευκό ή γκρίζο χαρτί στο σηµείο όπου θα τραβήξετε τη φωτογραφία. Από το µενού ισορροπίας λευκού επιλέξτε τη χειροκίνητη καταγραφή της ισορροπίας λευκού και τραβήξτε τη φωτογραφία µε τη χάρτινη κάρτα στο κέντρο της. Στη συνέχεια, η µηχανή θα υπολογίσει την απαιτούµενη ισορροπία λευκού για τις συγκεκριµένες συνθήκες φωτισµού και θα ρυθµίσει ανάλογα το φως στην τελική φωτογραφία. Στα παραδείγµατα της απέναντι σελίδας η επάνω φωτογραφία τραβήχτηκε µε λανθασµένη ρύθµιση ισορροπίας λευκού (συννεφιά) µε αποτέλεσµα την αφύσικη απεικόνιση των χρωµάτων, ενώ στην κάτω χρησιµοποιήθηκε η σωστή ρύθµιση (φθορισµού). Εάν έχετε αµφιβολίες για το φωτισµό σε µια συγκεκριµένη λήψη, τότε τραβήξτε τη µε διαφορετικές ρυθµίσεις της ισορροπίας λευκού για να εξασφαλίσετε ότι θα είναι σωστή τουλάχιστον µία φωτογραφία.

55

Φωτισµός

26

Εξωτερικός και εσωτερικός φωτισµός Στις περισσότερες περιπτώσεις φωτογράφησης υπάρχει µόνο µία κύρια πηγή φωτός. Μπορείτε να βασιστείτε σε αυτήν την πηγή για να ρυθµίσετε κατάλληλα την έκθεση αλλά και την ισορροπία λευκού. Για παράδειγµα, µια ηλιόλουστη ηµέρα στο ύπαιθρο η ισορροπία λευκού θα είναι διαφορετική σε σχέση µε µια λήψη σε εσωτερικό χώρο µε φώτα φθορισµού.

56

Τραβήξτε ξεχωριστές φωτογραφίες µε διαφορετικές ρυθµίσεις ισορροπίας λευκού

Παρόλα αυτά σε ορισµένες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να φωτογραφήσετε σε χώρο µε διαφορετικές πηγές φωτισµού. Μια τέτοια περίπτωση φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία. Ο πλευρικός φωτισµός προέρχεται από τον ήλιο που µπαίνει από το παράθυρο, ενώ το ίδιο το δωµάτιο φωτίζεται από φώτα φθορισµού. Το πρόβληµα σε αυτές τις καταστάσεις είναι η εκτίµηση της βέλτιστης ισορροπίας λευκού. Ένα τρόπος να αντιµετωπίσετε τις συνθήκες είναι να τραβήξετε ξεχωριστές φωτογραφίες µε διαφορετικές ρυθµίσεις ισορροπίας λευκού, µία για κάθε τύπο φωτισµού στο πλάνο. Η διαδικασία ίσως έχει αποτέλεσµα εάν µία από τις πηγές φωτός είναι ισχυρότερη από την άλλη. Μία ακόµα επιλογή είναι να αφήσετε τη ρύθµιση της ισορροπίας λευκού στην αυτόµατη λειτουργία και να εµπιστευτείτε τις δυνατότητες της µηχανής. Αυτό ακριβώς έγινε στην παρακάτω φωτογραφία µε την αυτόµατη ρύθµιση της ισορροπίας λευκού να είναι η σωστή για το ηλιακό φως που έµπαινε από το παράθυρο.

4

Εκθεση και φωτοµέτρηση

Η µέτρηση της ποσότητας του φωτός σε ένα πλάνο είναι ζωτικής σηµασίας για την εµφάνιση της τελικής φωτογραφίας. Αυτή η ενότητα δίνει ορισµένες συµβουλές σχετικά µε τις διαφορετικές µεθόδους φωτοµέτρησης, καθώς και τον τρόπο εφαρµογής τους για τη δηµιουργία φωτογραφιών µε σωστή έκθεση. Επίσης, επεξηγεί την κρίσιµη φωτογραφική τεχνική που ονοµάζεται βάθος πεδίου.

27 Κατανόηση του βάθους πεδίου

58

28 Θόλωµα του φόντου

60

29 Αφαίρεση του φόντου

62

30 Κλείδωµα της έκθεσης

64

31 Φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix)

66

32 Φωτοµέτρηση σηµείου (spot)

68

33 Περισσότερα µε τη φωτοµέτρηση σηµείου

70

34 Αντιστάθµιση έκθεσης

72

35 Φωτοµέτρηση κέντρου βάρους (center-weighted)

74

36 Κλείδωµα εστίασης

75

37 ∆ηµιουργία σιλουέτας

76

38 ∆υναµικό εύρος

78

Εκθεση και φωτοµέτρηση

27

58

Μόλις κατανοήσετε πλήρως την έννοια και τον τρόπο εφαρµογής του βάθους πεδίου θα µπορείτε να έχετε πολύ µεγαλύτερο έλεγχο στο τεχνικό κοµµάτι των φωτογραφιών σας, καθώς και στη σύνθεση των σκηνών.

Ο καλύτερος τρόπος για να έχετε έλεγχο του βάθους πεδίου είναι να επιλέξετε στη µηχανή τη λειτουργία προτεραιότητας διαφράγµατος

Κατανόηση του βάθους πεδίου Ο όρος "Βάθος πεδίου" αναφέρεται στο τµήµα του χώρου (από εµπρός προς τα πίσω) που περιέχεται στη φωτογραφία και εµφανίζεται εστιασµένο. Μεγάλο βάθος πεδίου σηµαίνει ότι ένα µεγάλο τµήµα της εικόνας είναι εστιασµένο, ενώ µικρό βάθος πεδίου σηµαίνει ότι µόνο ένα µικρό τµήµα της φωτογραφίας είναι εστιασµένο. Το βάθος πεδίου µιας συγκεκριµένης φωτογραφίας καθορίζεται από την εστιακή απόσταση του φακού που χρησιµοποιείται, την απόσταση ανάµεσα στο φωτογράφο, το κυρίως θέµα και το φόντο και, πάνω απ' όλα, από την τιµή του διαφράγµατος που χρησιµοποιείται. Η επιλογή του βάθους πεδίου που θα εφαρµόσετε εξαρτάται από τον τύπο της φωτογραφίας που θέλετε να τραβήξετε, συνεπώς πρέπει να βάλετε και λίγη σκέψη στη δηµιουργική διαδικασία: θέλετε µια φωτογραφία στην οποία θα είναι εστιασµένο το πρώτο πλάνο, το κυρίως θέµα και το φόντο, ή µήπως θέλετε να αποµονώσετε το κυρίως θέµα θολώνοντας το φόντο; Σε γενικές γραµµές, οι λήψεις τοπίων χρησιµοποιούν µεγάλο βάθος πεδίου (δηλ. κλειστό διάφραγµα – µεγάλο αριθµό f) ώστε να φαίνονται τα πάντα εστιασµένα, ενώ στις λήψεις µεµονωµένων θεµάτων (όπως είναι τα πορτρέτα) εφαρµόζεται συχνότερα µικρότερο βάθος πεδίου (δηλ. ανοικτό διάφραγµα – µικρός αριθµός f), γεγονός που προκαλεί θόλωµα του φόντου δίνοντας µεγαλύτερη έµφαση στο κυρίως θέµα. Ο καλύτερος τρόπος για να έχετε έλεγχο του βάθους πεδίου είναι να επιλέξετε στη µηχανή τη λειτουργία προτεραιότητας διαφράγµατος. Αυτό σηµαίνει ότι µπορείτε να επιλέξετε την τιµή του διαφράγµατος και, στη συνέχεια, η µηχανή θα επιλέξει αυτόµατα την κατάλληλη ταχύτητα φωτοφράκτη ώστε η φωτογραφία να εκτεθεί σωστά. Να θυµάστε ότι ένα ανοικτό διάφραγµα απαιτεί γρηγορότερη ταχύτητα φωτοφράκτη και το αντίστροφο. Επίσης, όσο µικρότερος είναι ο αριθµός f τόσο πιο ανοικτό γίνεται το διάφραγµα, για παράδειγµα σε ορισµένες µηχανές το f2.8 είναι το πιο ανοικτό διάφραγµα, ενώ το f22 είναι το κλειστότερο. Εποµένως, εάν θέλετε να αποµονώσετε το θέµα σας επιλέξτε ένα ανοικτό διάφραγµα (f2.8, f4 ή f5.6), ενώ για ένα πλάνο όπου θέλετε εστιασµένο το µεγαλύτερο δυνατό τµήµα του επιλέξτε ένα κλειστό διάφραγµα (f16 ή f22). Για µια λήψη όπου το βάθους πεδίου δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο επιλέξτε ένα µεσαίο διάφραγµα (f8 ή f11) ώστε να έχετε καλύτερο κορεσµό των χρωµάτων της φωτογραφίας. Η φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µε διάφραγµα f16 ώστε να δηµιουργηθεί µεγάλο βάθος πεδίου και να εξασφαλιστεί η εστίαση του µεγαλύτερου δυνατού τµήµατος της φωτογραφία.

59

Εκθεση και φωτοµέτρηση

28

Μία από τις βασικές χρήσεις του βάθους πεδίου είναι το θόλωµα του φόντου. Μπορείτε να µεταβάλετε τον βαθµό του θολώµατος αλλάζοντας την τιµή του διαφράγµατος στη µηχανή έτσι, ώστε να δηµιουργήσετε διαφορετικά εφέ. Κάθε διαφορετική ρύθµιση δίνει µια ενδιαφέρουσα φωτογραφία και σε εσάς µένει να αποφασίσετε τον τύπο του εφέ που επιθυµείτε, ώστε να επιτύχετε ένα συγκεκριµένο αποτέλεσµα.

Εάν το φόντο περιλαµβάνει πολλά ετερόκλητα στοιχεία, τότε ίσως αποσπάσει την προσοχή από το κυρίως θέµα.

60

Θόλωµα του φόντου

Οι τιµές διαφράγµατος στις ψηφιακές µηχανές κόµπακτ έχουν διαφορά περίπου 4 stop µε τις ισοδύναµές τους σε µια ψηφιακή µηχανή SLR. Για παράδειγµα, η τιµή f2.8 σε µια ψηφιακή µηχανή κόµπακτ ισοδυναµεί µε την τιµή f11 µιας ψηφιακής µηχανής SLR. Αυτός είναι ο λόγος της δυσκολίας στο θόλωµα του φόντου µέσω του βάθους πεδίου σε µια ψηφιακή µηχανή κόµπακτ.

Για να θολώσετε το φόντο, η µηχανή πρέπει να είναι ρυθµισµένη στη λειτουργία προτεραιότητας διαφράγµατος, ώστε εσείς να επιλέγετε την τιµή του διαφράγµατος και η µηχανή να ρυθµίζει αυτόµατα την ταχύτητα φωτοφράκτη. Ξεκινήστε µε ένα σχετικά κλειστό διάφραγµα, όπως είναι το f11 (ή την ισοδύναµη τιµή µιας ψηφιακής µηχανής κόµπακτ). Με τις ρυθµίσεις αυτές το φόντο θα θολώσει ελαφρά, όπως συµβαίνει στην επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα. Με µια ψηφιακή µηχανή κόµπακτ ίσως δυσκολευτείτε να επιτύχετε θόλωµα του φόντου διότι η εσωτερική αρχιτεκτονική του φακού είναι τέτοια που επιτυγχάνει µεγάλο βάθος πεδίου: σε γενικές γραµµές παραµένει εστιασµένη µια πολύ µεγαλύτερη περιοχή σε σύγκριση µε µια ψηφιακή µηχανή SLR. Ένας τρόπος για να δηµιουργήσετε µικρό βάθος πεδίου είναι να πλησιάσετε όσο το δυνατόν περισσότερο στο θέµα σας και να αφήσετε όσο το δυνατόν µεγαλύτερη απόσταση ανάµεσα στο κυρίως θέµα και το φόντο. Επίσης, όταν χρησιµοποιείτε φακό ζουµ και "ζουµάρετε" στο κυρίως θέµα επιτυγχάνεται µικρό βάθος πεδίου (δηλ. φαίνεται εστιασµένο µικρότερο τµήµα της φωτογραφίας). Μόλις τραβήξετε την πρώτη φωτογραφία, επιλέξτε στη µηχανή πιο ανοικτό διάφραγµα: δηλαδή επιλέξτε µικρότερο αριθµό f. Τραβήξτε άλλη µία φωτογραφία µε διάφραγµα περίπου στο f8 για να δείτε τις διαφορές µεταξύ αυτής της φωτογραφίας και της προηγούµενης. Η µεσαία φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µε αυτήν τη ρύθµιση, µε αποτέλεσµα το εντονότερο θόλωµα του φόντου. Για την τελευταία φωτογραφία, επιλέξτε όσο πιο ανοικτό διάφραγµα γίνεται, συνήθως f4 ή f5.6 και τραβήξτε ξανά τη φωτογραφία. Με τον τρόπο αυτό θα έχετε το µέγιστο θόλωµα του φόντου, όπως φαίνεται στην κάτω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα. Ανάλογα µε τον τύπο της φωτογραφίας που επιθυµείτε, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε µεγαλύτερη ή µικρότερη ένταση στο θόλωµα του φόντου.

Τα θέµατα στα οποία εφαρµόζεται θόλωµα του φόντου είναι φωτογραφίες παιδιών, λουλουδιών, εντόµων και κοντινών αντικειµένων, τα οποία µπορούµε να αποµονώσουµε εάν αφήσουµε το φόντο σε σχετική απόσταση πίσω από το θέµα.

61

Εκθεση και φωτοµέτρηση

29

Αφαίρεση του φόντου Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ίσως θέλετε να χρησιµοποιήστε το βάθος πεδίου για να θολώσετε εντελώς το φόντο. Πρόκειται για µια τεχνική που δίνει πολύ µεγαλύτερη έµφαση στο κυρίως θέµα διότι δεν υπάρχει το φόντο που αποσπά την προσοχή από το θέµα µας. Η συγκεκριµένη επιλογή είναι εξαιρετική για κοντινά θέµατα και πορτρέτα, όπως είναι οι δύο φωτογραφίες στην απέναντι σελίδα.

62

Ορισµένες ψηφιακές µηχανές SLR διαθέτουν επιλογή προεπισκόπησης βάθους πεδίου που σας δίνει τη δυνατότητα να δείτε το τµήµα της φωτογραφίας που θα είναι εστιασµένο για κάθε ρύθµιση του διαφράγµατος ξεχωριστά.

Τοποθετήστε το φόντο σας στη µέγιστη δυνατή απόσταση

Μπορείτε να αφαιρέσετε το φόντο χρησιµοποιώντας λογισµικό επεξεργασίας εικόνων εάν επιλέξετε το φόντο και, στη συνέχεια, εφαρµόσετε διάφορα εφέ θολώµατος που υπάρχουν στα µενού φίλτρων ή τις επιλογές εφέ.

Εάν θέλετε να αφαιρέσετε το φόντο, θολώνοντάς το εντελώς, τότε πρέπει να χρησιµοποιήσετε το πιο ανοικτό διαθέσιµο διάφραγµα της µηχανής σας. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να επιλέξετε τη λειτουργία προτεραιότητας διαφράγµατος (ή τη χειροκίνητη λειτουργία) και να ρυθµίσετε το διάφραγµα στη χαµηλότερη δυνατή τιµή f. Η τιµή αυτή µπορεί να είναι f2.8, f4 ή f5.6, ανάλογα µε τη µηχανή και τον τύπο του φακού. (Γενικά, όσο ακριβότερος είναι ο φακός τόσο πιο ανοικτό είναι το διάφραγµα που µπορείτε να επιλέξετε.) Το επόµενο βήµα είναι να τοποθετήσετε το φόντο σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερη απόσταση από το θέµα σας. Εάν το φόντο είναι αρκετά κοντά τότε θα περιλαµβάνεται στο βάθος πεδίου της εστίασης µε αποτέλεσµα να εµφανίζονται περιττά στοιχεία του. Στη συνέχεια, πλησιάστε όσο µπορείτε στο κυρίως θέµα σας. Τραβήξτε µερικές δοκιµαστικές φωτογραφίες για να ελέγξετε την εµφάνιση του φόντου. Εάν εξακολουθούν να φαίνονται λεπτοµέρειες, τότε χρησιµοποιήστε τη λειτουργία ζουµ της µηχανής, ακόµα και αν πρέπει να αποµακρυνθείτε ελαφρά από το θέµα. Με το ζουµ του φακού το βάθος πεδίου µειώνεται, δηλαδή φαίνεται εστιασµένο µικρότερο τµήµα της φωτογραφίας. Εάν χρησιµοποιείτε τη λειτουργία ζουµ, επιλέξτε τη µέγιστη δυνατή εστιακή απόσταση για να δείτε µε ποιον τρόπο επηρεάζεται το φόντο. Εξαιτίας των µεγάλων περιθωρίων εστίασης των ψηφιακών µηχανών κόµπακτ (είναι σχεδιασµένες έτσι, ώστε να δείχνουν εστιασµένο όσο το δυνατόν µεγαλύτερο τµήµα της φωτογραφίας) ίσως δυσκολευτείτε να θολώσετε εντελώς το φόντο µιας φωτογραφίας. Εάν θέλετε να χρησιµοποιήσετε τη συγκεκριµένη τεχνική, τότε η λύση ίσως είναι η χρήση µια ψηφιακής µηχανής SLR.

63

Εκθεση και φωτοµέτρηση

30

Κλείδωµα έκθεσης Κατά τη µέτρηση της ποσότητας του φωτός σε µια φωτογραφία το κυρίως θέµα ενδέχεται να µη βρίσκεται πάντα στο κέντρο της φωτογραφίας. Αυτό συµβαίνει συνήθως για λόγους που έχουν να κάνουν µε τη σύνθεση. Ο κανόνας λέει ότι επιτυγχάνεται καλύτερη σύνθεση όταν το κυρίως θέµα δεν βρίσκεται στο κέντρο του κάδρου. Το γεγονός αυτό ίσως δηµιουργεί προβλήµατα στο σύστηµα φωτοµέτρησης της µηχανής διότι δεν είναι σίγουρο ότι θα υπολογίσει τη σωστή έκθεση για το κυρίως θέµα.

64

Εάν η µηχανή σας διαθέτει κουµπί κλειδώµατος έκθεσης, τότε φροντίστε να το κρατάτε πατηµένο κατά την ανασύνθεση του πλάνου. ∆ιαφορετικά η ρύθµιση της έκθεσης θα αλλάξει.

Κάντε φωτοµέτρηση σε ένα συγκεκριµένο σηµείο, ακόµα και αν αυτό δεν περιλαµβάνεται στην τελική φωτογραφία

Η λύση σε αυτό το πιθανό πρόβληµα της έκθεσης είναι η χρήση του κλειδώµατος έκθεσης. Πρόκειται για µια τεχνική κατά την οποία υπολογίζεται η έκθεση για ένα συγκεκριµένο σηµείο, ακόµα και αν αυτό δεν περιλαµβάνεται στην τελική φωτογραφία που θέλετε να τραβήξετε. Μόλις γίνει η φωτοµέτρηση και επιλεγούν οι αντίστοιχες ρυθµίσεις έκθεσης, υπάρχει η δυνατότητα κλειδώµατος των συγκεκριµένων ρυθµίσεων. Σε ορισµένες µηχανές αυτό επιτυγχάνεται µε το ειδικό κουµπί κλειδώµατος έκθεσης (Exposure Lock) που υπάρχει στη µηχανή. Πατώντας το, οι ρυθµίσεις έκθεσης κλειδώνουν έως ότου τραβηχτεί η τρέχουσα φωτογραφία. Αυτό σηµαίνει ότι µπορείτε να µετακινήσετε τη µηχανή για να ανασυνθέσετε το κάδρο και, στη συνέχεια, να τραβήξετε τη φωτογραφία. Από τη στιγµή που έχετε κλειδώσει την έκθεση για το κυρίως θέµα, τότε το συγκεκριµένο τµήµα της φωτογραφίας θα έχει εκτεθεί σωστά. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε το κλείδωµα έκθεσης µε οποιαδήποτε µέθοδο φωτοµέτρησης διαθέτει η µηχανή. Εάν µια µηχανή δεν διαθέτει κουµπί Κλειδώµατος Έκθεσης τότε µπορείτε να έχετε το ίδιο αποτέλεσµα εάν στρέψετε τη µηχανή προς το σηµείο όπου θέλετε να φωτοµετρήσετε και να πατήσετε το κουµπί λήψης µέχρι τη µέση της διαδροµής του. Με τον τρόπο αυτό θα γίνει φωτοµέτρηση αλλά και εστίαση µε τη λειτουργία αυτόµατης εστίασης. Στη συνέχεια, κρατώντας το κουµπί λήψης πατηµένο µέχρι τη µέση, µετακινήστε τη µηχανή έτσι, ώστε να συνθέσετε το κάδρο που θέλετε. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας ο σκοτεινός ουρανός δεν αφήνει το σκάφος να ξεχωρίσει µέσα στη φωτογραφία. Στην κάτω φωτογραφία, η έκθεση κλειδώθηκε από τη γάστρα του σκάφους προτού τραβηχτεί η φωτογραφία και για την τελική λήψη έγινε ανασύνθεση του κάδρου. Παρότι ο ουρανός έχει υπερεκτεθεί το σκάφος έχει εκτεθεί σωστά.

65

Εκθεση και φωτοµέτρηση

66

31

Εάν δεν είστε σίγουροι για την ακρίβεια της φωτοµέτρησης, εµπιστευτείτε τη φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix), η οποία δίνει ικανοποιητικά αποτελέσµατα στην πλειονότητα των συνθηκών φωτισµού.

Σε γενικές γραµµές, η φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) χρησιµοποιείται κάτω από τις περισσότερες συνθήκες φωτισµού

Φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) Φωτοµέτρηση ονοµάζεται η µέτρηση της ποσότητας του φωτός που υπάρχει σε ένα πλάνο. Οι περισσότερες µηχανές διαθέτουν διαφορετικές επιλογές για τον τρόπο φωτοµέτρησης. Σε πολλές ψηφιακές µηχανές η προεπιλεγµένη λειτουργία φωτοµέτρησης είναι η µέθοδος πολλαπλών σηµείων (ή αλλιώς matrix). Η αρχή λειτουργίας βασίζεται στον έλεγχο διάφορων περιοχών εντός του κάδρου και τον αντίστοιχο υπολογισµό της ποσότητας του φωτός. Αυτό επιτυγχάνεται συγκρίνοντας τη φωτογραφία µε µια βάση δεδοµένων, η οποία αποτελείται από χιλιάδες φωτογραφίες που τραβήχτηκαν υπό ποικίλες συνθήκες φωτισµού. Η µέθοδος πολλαπλών σηµείων (matrix) συγκρίνει το τρέχον κάδρο µε αυτά που υπάρχουν στη βάση δεδοµένων και, στη συνέχεια, εντοπίζει ένα παρόµοιο κάδρο και εφαρµόζει τις απαιτούµενες ρυθµίσεις ταχύτητας φωτοφράκτη και διαφράγµατος. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τη µέθοδο πολλαπλών σηµείων (matrix) µε επιτυχία στην πλειονότητα των συνθηκών φωτογράφησης, να θυµάστε όµως ότι δεν είναι απόλυτα εγγυηµένη και ενδέχεται να δώσει λανθασµένα αποτελέσµατα υπό περίπλοκες συνθήκες φωτισµού. Εάν το φως είναι οµοιόµορφα κατανεµηµένο σε ολόκληρη τη φωτογραφία τότε η µέθοδος φωτοµέτρησης πολλαπλών σηµείων (matrix) δίνει ικανοποιητικά αποτελέσµατα. Εάν ωστόσο µέσα σε µια φωτογραφία υπάρχουν µεγάλες σκοτεινές και φωτεινές περιοχές τότε ενδέχεται να υπάρξουν προβλήµατα µε τη µέθοδο πολλαπλών σηµείων (matrix) και ίσως χρειαστεί να χρησιµοποιήσετε τη µέθοδο φωτοµέτρησης σηµείου (spot) ή κέντρου βάρους (center-weighted). Σε γενικές γραµµές, η µέθοδος πολλαπλών σηµείων (matrix) χρησιµοποιείται υπό τις περισσότερες συνθήκες φωτισµού. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα θα µπορούσε να δηµιουργήσει προβλήµατα µε τη µέθοδο φωτοµέτρησης πολλαπλών σηµείων, διότι το κτήριο είναι πολύ πιο ανοιχτόχρωµο σε σχέση µε το σκούρο φόντο. Εξαιτίας όµως της ισόποσης κατανοµής των φωτεινών και σκοτεινών περιοχών µέσα στη φωτογραφία η φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων µπόρεσε να εκτιµήσει σωστά το φως και να ρυθµίσει κατάλληλα την έκθεση. Εάν η σκοτεινή ή η φωτεινή περιοχή ήταν σηµαντικά µεγαλύτερη από την άλλη, τότε η φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) ίσως αντιµετώπιζε πρόβληµα. Στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας το φως και οι σκιές θα µπορούσαν να δυσκολέψουν τη φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix). Η οµοιόµορφη κατανοµή τους όµως µέσα στο κάδρο επέτρεψε στη µέθοδο πολλαπλών σηµείων να εντοπίσει στη βάση δεδοµένων µια αντίστοιχη φωτογραφία και να εκθέσει σωστά τη φωτογραφία.

67

Εκθεση και φωτοµέτρηση

32

Φωτοµέτρηση σηµείου (spot) Η φωτοµέτρηση σηµείου (spot) είναι µια µέθοδος που χρησιµοποιείται λιγότερο συχνά σε σχέση µε τη φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) και δεν είναι πλήρως κατανοητή από πολλούς χρήστες. Παρότι δεν είναι µια διαδεδοµένη µέθοδος παραµένει εξαιρετικά χρήσιµη και σηµαντική όταν επικρατούν συγκεκριµένες συνθήκες φωτισµού.

68

Η φωτοµέτρηση σηµείου είναι η ιδανική επιλογή για τη σωστή έκθεση θεµάτων µε λευκό ή µαύρο φόντο, µε την προϋπόθεση ότι δεν σας ενδιαφέρει η σωστή έκθεση του φόντου.

Η φωτοµέτρηση σηµείου (spot) µετρά το φως σε µια πολύ µικρή περιοχή στο κέντρο του σκοπεύτρου

Συνήθως η φωτοµέτρηση σηµείου (spot) πρέπει να επιλεγεί αποκλειστικά από τα µενού της µηχανής (ή ορισµένες φορές από το αντίστοιχο χειριστήριο που υπάρχει στο σώµα της µηχανής) και η λειτουργία της βασίζεται στη µέτρηση του φωτός σε µια πολύ µικρή περιοχή στο κέντρο του σκοπεύτρου. Στη συνέχεια, η έκθεση για ολόκληρη τη φωτογραφία βασίζεται στη συγκεκριµένη φωτοµέτρηση, ανεξάρτητα από τη φωτεινότητα του υπόλοιπου κάδρου. Για ορισµένες λήψεις, αυτή η µέθοδος δεν δίνει σωστά αποτελέσµατα διότι η ποσότητα του φωτός στο κέντρο του κάδρου ενδέχεται να διαφέρει από αυτήν στα υπόλοιπα τµήµατά του (η φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) το λαµβάνει αυτό υπόψη και εκθέτει τη φωτογραφία σωστά). Οι κατάλληλες συνθήκες για να χρησιµοποιήσετε τη φωτοµέτρηση σηµείου είναι όταν θέλετε να πετύχετε σωστή έκθεση ενός συγκεκριµένου στοιχείου µέσα στο κάδρο. Τέτοια περίπτωση είναι ένα πολύ σκοτεινό αντικείµενο σε φωτεινό φόντο ή το αντίστροφο. Σε κάθε περίπτωση πάντως το σηµείο όπου γίνεται η φωτοµέτρηση δεν είναι απαραίτητο να συµπίπτει µε το κέντρο του τελικού κάδρου. Εάν χρειάζεται µπορείτε να κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου οπουδήποτε µέσα στο κάδρο και, χρησιµοποιώντας την τεχνική κλειδώµατος έκθεσης (βλέπε "Μυστικό 30"), να ανασυνθέσετε το κάδρο και να τραβήξετε τη φωτογραφία διατηρώντας τις ρυθµίσεις έκθεσης για το σηµείο. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µε φωτοµέτρηση σηµείου µέσα από το άνοιγµα του παραθύρου, µε αποτέλεσµα τη σωστή έκθεση του τοπίου έξω από αυτό. Αυτό όµως είχε ως αποτέλεσµα την υποέκθεση, δηλαδή το σκοτείνιασµα, του πρώτου πλάνου που περιβάλλει τα ανοίγµατα. Για τη σωστή έκθεση του πρώτου πλάνου έγινε φωτοµέτρηση σηµείου στρέφοντας τη µηχανή προς τον τοίχο και, στη συνέχεια, η έκθεση κλειδώθηκε το κάδρο ανασυντέθηκε και τραβήχτηκε η φωτογραφία. Παρότι η έκθεση του τοίχου στο πρώτο πλάνο είναι πλέον σωστή, το τοπίο έχει υπερεκτεθεί δηλαδή είναι υπερβολικά φωτεινό, διότι χρησιµοποιήθηκε περισσότερο φως για τη σωστή έκθεση του τοίχου.

69

Εκθεση και φωτοµέτρηση

33

Περισσότερα µε τη φωτοµέτρηση σηµείου Όπως αναφέρθηκε στο "Μυστικό 32" , µπορείτε να χρησιµοποιήσετε τη φωτοµέτρηση σηµείου (spot) για να εκθέσετε σωστά συγκεκριµένες περιοχές µέσα σε ένα κάδρο. Ανάλογα µε την περιοχή στην οποία κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου, υπάρχει πιθανότητα υπερέκθεσης ή υποέκθεσης της υπόλοιπης φωτογραφίας. Αυτό βέβαια δεν σηµαίνει ότι δεν µπορείτε να χρησιµοποιήσετε τη φωτοµέτρηση σηµείου και να προσπαθήσετε να πετύχετε σωστή έκθεση για ολόκληρη τη φωτογραφία.

Στη φωτογραφική ορολογία οι σκοτεινές περιοχές µιας φωτογραφίας ονοµάζονται σκιερά µέρη και οι ανοικτότερες περιοχές ονοµάζονται φωτεινά µέρη.

Μια περίπτωση στην οποία µπορείτε να χρησιµοποιήσετε τη φωτοµέτρηση σηµείου είναι όταν υπάρχουν µεγάλες σκοτεινές και φωτεινές περιοχές σε ένα πλάνο: αυτές οι συνθήκες ίσως δυσκολέψουν τη φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix). Σε αυτές τις περιπτώσεις µπορείτε να κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου σε µια περιοχή µεσαίου τόνου εντός του κάδρου. Ο µεσαίος τόνος έχει ενδιάµεση φωτεινότητα σε σχέση µε τις σκοτεινές και τις φωτεινές περιοχές ενός κάδρου. Εάν κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου στο συγκεκριµένο σηµείο τότε είναι πολύ πιθανό να πετύχετε σωστή έκθεση και της υπόλοιπης φωτογραφίας.

70

Εάν κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου σε ένα σηµείο που δεν βρίσκεται στο κέντρο του σκοπεύτρου τότε πρέπει να κλειδώσετε την έκθεση (εκτός εάν η λήψη γίνει σε πλήρως χειροκίνητη λειτουργία, οπότε µπορείτε να κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου σε µια περιοχή µεσαίου τόνου και, στη συνέχεια, να εφαρµόσετε αυτές τις ρυθµίσεις έκθεσης αφού ανασυνθέσετε το κάδρο σας για την τελική λήψη).

Ο µεσαίος τόνος έχει ενδιάµεση φωτεινότητα σε σχέση µε τις σκοτεινές και τις φωτεινές περιοχές ενός κάδρου

Μπορείτε επίσης να χρησιµοποιήσετε τη φωτοµέτρηση σηµείου για τη σωστή έκθεση µεµονωµένων θεµάτων που έχουν ένα συγκεκριµένο φόντο. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας αρχικά έγινε φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix), µε αποτέλεσµα την υποέκθεση του κυρίως θέµατος διότι η έκθεση καθορίστηκε για τη µεγαλύτερη επιφάνεια, δηλαδή του νερού. Στην κάτω φωτογραφία έγινε φωτοµέτρηση σηµείου στον ψαρά και, στη συνέχεια, το κάδρο ανασυντέθηκε και έγινε η λήψη. Το αποτέλεσµα ήταν η σωστή έκθεση του κυρίως θέµατος διότι η φωτοµέτρηση έγινε ακριβώς σε εκείνο το σηµείο. Ο ψαράς είναι πιο σκοτεινός από το φόντο µε αποτέλεσµα την ελαφριά υπερέκθεση της επιφάνειας του νερού. Με τον τρόπο αυτό όµως επιτεύχθηκε καλύτερη αντίθεση µεταξύ του θέµατος και του φόντου, δίνοντας µια πολύ πιο ικανοποιητική φωτογραφία.

71

Εκθεση και φωτοµέτρηση

34

Αντιστάθµιση έκθεσης Σε πολλές ψηφιακές µηχανές το εσωτερικό φωτόµετρο µπερδεύεται υπό συγκεκριµένες συνθήκες, για παράδειγµα όταν υπάρχουν πολύ σκοτεινές και πολύ φωτεινές περιοχές µέσα στο ίδιο κάδρο. Αυτό το πρόβληµα µερικές φορές αντιµετωπίζεται επιλέγοντας µια µέθοδο φωτοµέτρησης διαφορετική από την προεπιλεγµένη. Ένας ακόµα τρόπος ρύθµισης της έκθεσης σε ένα κάδρο είναι η χρήση αντιστάθµισης έκθεσης.

72

Η αντιστάθµιση έκθεσης ρυθµίζεται από το χειριστήριο Τιµή Έκθεσης (EVExposure Value) που υπάρχει στη µηχανή. Συνήθως πρόκειται για ένα κουµπί στο σώµα της µηχανής, ενώ ορισµένες φορές πρέπει να αναζητηθεί στα µενού της µηχανής. Αυτό που επιτυγχάνεται µε τη ρύθµιση EV είναι η είσοδος περισσότερου ή λιγότερου φωτός στη µηχανή, σε σχέση µε µια συγκεκριµένη ρύθµιση έκθεσης. Η ποσότητα αυτή αναγράφεται συνήθως σε καθορισµένα βήµατα και κάθε αύξηση ή µείωση κατά ένα βήµα της κλίµακας ισοδυναµεί µε ένα "stop" έκθεσης. Για παράδειγµα, εάν επιλεγεί η τιµή +1 EV το αποτέλεσµα θα είναι ίδιο µε τη µείωση της ταχύτητας φωτοφράκτη κατά ένα βήµα ή το άνοιγµα του διαφράγµατος κατά ένα βήµα. Η πλειονότητα των ψηφιακών µηχανών διαθέτουν εύρος τουλάχιστον +_ 2 της κλίµακας EV, ενώ ορισµένες φτάνουν έως και τα +_ 5.

Ορισµένες ψηφιακές µηχανές υποεκθέτουν ή υπερεκθέτουν σκόπιµα τις φωτογραφίες. Εάν πιστεύετε ότι συµβαίνει κάτι τέτοιο, τότε µπορείτε να χρησιµοποιήσετε µια αντιστάθµιση _1 και να δείτε τα έκθεσης + αποτελέσµατα.

Ο λόγος για τον οποίο η ρύθµιση EV είναι τόσο σηµαντική είναι ότι µπορείτε να τη χρησιµοποιήσετε για να µεταβάλλετε µε φυσικό τρόπο την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στη µηχανή σε σχέση µε τις ενδείξεις της φωτοµέτρησης. Ανεξάρτητα από την επιλογή προτεραιότητας διαφράγµατος ή ταχύτητας φωτοφράκτη, στη µηχανή θα εξακολουθεί να εισέρχεται η ίδια ποσότητα φωτός, χωρίς να επηρεάζεται από τον τρόπο µεταβολής της µίας ή της άλλης τιµής. Η ρύθµιση EV σας δίνει τη δυνατότητα να διατηρείτε µια συγκεκριµένη ρύθµιση διαφράγµατος ή ταχύτητας φωτοφράκτη και, στη συνέχεια, να µεταβάλλεται ανάλογα την ποσότητα του φωτός. Το χαρακτηριστικό αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιµο εάν θέλετε να διατηρήσετε µια συγκεκριµένη ρύθµιση διαφράγµατος για βάθος πεδίου ή ταχύτητας φωτοφράκτη για το πάγωµα της κίνησης. Για να κάνετε µια φωτογραφία πιο φωτεινή, δηλαδή να αυξήσετε την έκθεση, χρησιµοποιήστε µια θετική τιµή EV, ενώ για να την κάνετε πιο σκοτεινή, δηλαδή να µειώσετε την έκθεση χρησιµοποιήστε µια αρνητική τιµή EV. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας το διάφραγµα ρυθµίστηκε στην τιµή f16 ώστε να επιτευχθεί ικανοποιητικό βάθος πεδίου στη φωτογραφία. Παρόλα αυτά το σύστηµα φωτοµέτρησης της µηχανής ρύθµισε την έκθεση για τους κίονες, αφήνοντας το φόντο υπερεκτεθειµένο. ∆ιατηρώντας τις ίδιες τιµές διαφράγµατος και ταχύτητας φωτοφράκτη η τιµή EV καθορίστηκε στο -2 ώστε να ελαττωθεί η έκθεση της φωτογραφίας, δηλαδή να επιτραπεί η είσοδος λιγότερου φωτός στη µηχανή. Το αποτέλεσµα ήταν η σωστή έκθεση του φόντου και, παρά την ελαφριά υποέκθεση των κιόνων, έχει διατηρηθεί αρκετή από τη λεπτοµέρειά τους ώστε να έχουµε µια συνολικά ικανοποιητική φωτογραφία. Πειραµατιστείτε µε τις ρυθµίσεις EV και θα είστε σε θέση να τραβάτε φωτογραφίες µε σωστή έκθεση υπό διάφορες συνθήκες φωτισµού.

73

Εκθεση και φωτοµέτρηση

35

Φωτοµέτρηση κέντρου βάρους (center-weighted) Μία ακόµα µέθοδος φωτοµέτρησης είναι η ονοµαζόµενη φωτοµέτρηση κέντρου βάρους (center-weighted). Πρόκειται για µια µέθοδο στην οποία η µέτρηση του φωτός γίνεται σε ολόκληρο το κάδρο, αλλά δίνεται περισσότερο βάρος στο κέντρο του. Συνεπώς, εάν χρησιµοποιείτε τη συγκεκριµένη µέθοδο φωτοµέτρησης τότε το κυρίως θέµα σας πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο του κάδρου, διαφορετικά µπορείτε να κλειδώσετε την έκθεση µε το κυρίως θέµα στο κέντρο και, στη συνέχεια, να κάνετε ανασύνθεση του κάδρου. Οι τιµές φωτοµέτρησης κέντρου βάρους βρίσκονται κάπου ανάµεσα σε αυτές της φωτοµέτρησης πολλαπλών σηµείων (matrix) και σηµείου (spot) και πρόκειται για µια ιδιαίτερα χρήσιµη µέθοδο εάν θέλετε να εξασφαλίσετε τη σωστή έκθεση του κυρίως θέµατος και του µεγαλύτερου τµήµατος του φόντου. Για το λόγο αυτό αποτελεί µια σωστή επιλογή για φωτογράφηση πορτρέτου.

74

Η επάνω φωτογραφία από αυτές που ακολουθούν τραβήχτηκε µε φωτοµέτρηση κέντρου βάρους, η µεσαία µε φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix) και η κάτω µε φωτοµέτρηση σηµείου (spot).

36

Κλείδωµα εστίασης

Παρά τα όσα βλέπουµε στις συνηθισµένες λήψεις, δεν είναι πάντα επιθυµητή η τοποθέτηση του κυρίως θέµατος στο κέντρο της φωτογραφίας. Κατά τη λήψη µιας φωτογραφίας η τοποθέτηση ενός προσώπου ή διάσηµου µνηµείου στο κέντρο του σκοπεύτρου είναι µια φυσιολογική κίνηση. Το αποτέλεσµα πολλές φορές είναι ευχάριστο και αξίζει πάντα τον κόπο η λήψη ορισµένων τέτοιων φωτογραφιών σε κάθε ευκαιρία. Αξίζει ωστόσο να πειραµατιστείτε µε ορισµένες λήψεις, στις οποίες το κυρίως θέµα δεν θα είναι τοποθετηµένο στο κέντρο. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να δηµιουργήσετε περισσότερο καλλιτεχνικές και εντυπωσιακές συνθέσεις (ανατρέξτε στο "Μυστικό 80" για λεπτοµέρειες σχετικά µε τη σύνθεση και την τεχνική του "κανόνα των τρίτων"). Εάν θέλετε να τραβήξετε µια φωτογραφία στην οποία το κυρίως θέµα δεν θα βρίσκεται στο κέντρο της, τότε η εστίαση αποκτά ζωτική σηµασία. Από προεπιλογή, οι ψηφιακές µηχανές εστιάζουν στο στοιχείο που βρίσκεται στο κέντρο του σκοπεύτρου. Εάν το θέµα σας είναι έκκεντρα τοποθετηµένο τότε αυτό ίσως βρεθεί εκτός εστίασης κατά τη λήψη της φωτογραφίας. (Ορισµένες µηχανές διαθέτουν λειτουργία µε την οποία µπορείτε να επιλέξετε την περιοχή εστίασης ανάµεσα σε πέντε ή περισσότερες προεπιλεγµένες περιοχές µέσα στο σκόπευτρο.)

75

Για να εξασφαλίσετε την εστίαση σε ένα έκκεντρα τοποθετηµένο θέµα πρέπει να χρησιµοποιήσετε το κλείδωµα εστίασης. Η λειτουργία εκτελείται όπως ακριβώς και το κλείδωµα έκθεσης (αναφέρθηκε στο "Μυστικό 30"). Για να το επιτύχετε, τοποθετήστε το θέµα σας στο κέντρο του σκοπεύτρου και εστιάστε σε αυτό πατώντας το κουµπί λήψης µέχρι το µέσο της διαδροµής του. Κρατώντας πατηµένο το κουµπί µέχρι το µέσο, κάντε ανασύνθεση του κάδρου και τραβήξτε τη φωτογραφία. Η παρακάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε αυτόν τον τρόπο ώστε να δηµιουργηθεί µια ενδιαφέρουσα έκκεντρη σύνθεση.

Εάν ενεργοποιήσετε το κλείδωµα εστίασης και τραβήξετε το δάχτυλό σας από το κουµπί λήψης, τότε η εστίαση θα χαθεί και δεν θα µπορέσετε να τραβήξετε τη φωτογραφία εάν δεν εστιάσετε ξανά.

Εκθεση και φωτοµέτρηση

37

∆ηµιουργία σιλουέτας Οι σιλουέτες είναι από τις πιο εντυπωσιακές και δραµατικές µορφές φωτογράφησης. Μπορείτε να τις δηµιουργήσετε σε φωτογραφήσεις τοπίων, κτηρίων ή ανθρώπων. Στην πραγµατικότητα, υπό τις κατάλληλες συνθήκες φωτισµού µπορείτε να µετατρέψετε σε σιλουέτα οποιοδήποτε αντικείµενο.

76

Μπορείτε να τραβήξετε σιλουέτες ανθρώπων εφαρµόζοντας τις τεχνικές που περιγράφονται σε αυτήν τη σελίδα. Με τον τρόπο αυτό τα πορτρέτα αποκτούν µια επιπλέον διάσταση και γίνονται ιδιαίτερα συναρπαστικά.

Το µυστικό για τη δηµιουργία µιας σιλουέτας είναι να τοποθετήσετε το θέµα σας σε ένα πολύ ανοικτό φόντο µε κόντρα φωτισµό

Το µυστικό για τη δηµιουργία µιας σιλουέτας είναι να τοποθετήσετε το θέµα σας σε ένα πολύ ανοικτό φόντο µε κόντρα φωτισµό. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλίσετε ότι το περισσότερο φως πέφτει στην πίσω πλευρά του θέµατος και όχι στην µπροστά. Σε µια κανονική φωτογράφηση κάτι τέτοιο θα δηµιουργούσε ένα σκιασµένο θέµα το οποίο θα εξακολουθούσε να διακρίνεται χωρίς όµως να µετατρέπεται σε σιλουέτα. Για να µετατρέψετε το σκιασµένο θέµα σε σιλουέτα συνήθως απαιτείται η φωτοµέτρηση στο κόντρα φωτισµένο φόντο. Στη συνέχεια πρέπει να κλειδώσετε την έκθεση από το φόντο (για λεπτοµέρειες ανατρέξτε στο "Μυστικό 30"). Μετά το κλείδωµα της έκθεσης από το φόντο µπορείτε να ανασυνθέσετε το κάδρο και να συµπεριλάβετε το θέµα του πρώτου πλάνου, το οποίο µετά τη λήψη της φωτογραφίας θα φαίνεται ως σιλουέτα. Αυτό συµβαίνει επειδή έχει επιλεγεί η έκθεση του φωτεινότερου φόντου, δηλαδή η ταχύτητα φωτοφράκτη θα είναι αρκετά πιο γρήγορη και το διάφραγµα πιο κλειστό. Με τον τρόπο αυτό εισέρχεται στη µηχανή αρκετό φως ώστε το φόντο να εκτεθεί σωστά, δεν θα είναι όµως αρκετό για το θέµα στο πρώτο πλάνο . Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την υποέκθεση του κυρίως θέµατος, δηλαδή το σκοτείνιασµά του. Από τη στιγµή που το φόντο είναι αρκετά πιο φωτεινό από το θέµα η υποέκθεση είναι αρκετή για να δηµιουργηθεί το εφέ της µαύρης σιλουέτας. Εάν δεν έχει αποτέλεσµα, προσπαθήστε να κλειδώσετε την έκθεση από µια ακόµα πιο φωτεινή περιοχή. Η φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε απόγευµα κατά τη δύση του ηλίου. Η έκθεση κλειδώθηκε στην πορτοκαλί λάµψη του ουρανού, δίνοντας µια ρύθµιση που ήταν αρκετή για την καταγραφή του ουρανού και τη δηµιουργία της σιλουέτας. Τα χρώµατα του ηλίου στη δύση του έδωσαν µια επιπλέον διάσταση στη σιλουέτα, γεγονός που αξίζει να έχετε πάντα υπόψη όταν τραβάτε τέτοιου τύπου φωτογραφίες. Μερικές φορές αξίζει να τραβήξετε ακόµα µία λήψη, µε την έκθεση κλειδωµένη από κάποια άλλη ελαφρώς σκοτεινότερη περιοχή του φόντου, ώστε η ευκρίνεια του θέµατος να είναι ακόµα µεγαλύτερη.

77

Εκθεση και φωτοµέτρηση

38

∆υναµικό εύρος Ο τρόπος απεικόνισης των φωτεινότερων και σκοτεινότερων περιοχών µέσα σε µια φωτογραφία είναι γνωστός ως δυναµικό εύρος της φωτογραφίας. Στην ιδανική περίπτωση, και τα δύο άκρα της κλίµακας πρέπει να διαθέτουν αρκετή λεπτοµέρεια ώστε να αναγνωρίζονται µε σαφήνεια. Αυτό ωστόσο αποτελεί ένα γνωστό πρόβληµα για τις περισσότερες από τις ψηφιακές µηχανές, καθώς αδυνατούν να καταγράψουν υπό όλες τις συνθήκες ολόκληρο το δυναµικό εύρος µιας φωτογραφίας. Το αποτέλεσµα είναι οι φωτεινές περιοχές σε ορισµένες φωτογραφίες να εµφανίζονται υπερβολικά φωτισµένες (δηλαδή "καµένες") ή οι σκοτεινές περιοχές να φαίνονται υπερβολικά σκούρες.

78

Για να δοκιµάσετε το δυναµικό εύρος της δικής σας µηχανής, εντοπίστε ένα θέµα µε µια πολύ σκοτεινή περιοχή και µια πολύ φωτεινή. Τραβήξτε δύο πανοµοιότυπες φωτογραφίες, µία µε την έκθεση κλειδωµένη στη σκοτεινότερη περιοχή και µια µε την έκθεση κλειδωµένη στη φωτεινότερη περιοχή (ανατρέξτε στο "Μυστικό 30" για λεπτοµέρειες σχετικά µε το κλείδωµα έκθεσης). Θα έχετε δύο φωτογραφίες σαν τις παρακάτω, καµία από τις οποίες δεν είναι η ιδανική. Ένας τρόπος για να αντιµετωπίσετε το πρόβληµα του δυναµικού εύρους είναι να τραβήξετε την ίδια φωτογραφία µε διαφορετικές ρυθµίσεις έκθεσης (δηλ. "bracketing" – βλέπε "Μυστικό 11") και να ελπίσετε ότι µία από αυτές είναι ικανοποιητική. Μία ακόµα πιθανή λύση είναι να κάνετε φωτοµέτρηση σηµείου (spot) από µια περιοχή µεσαίου τόνου του κάδρου και να εφαρµόσετε αυτήν τη ρύθµιση για τη λήψη σας (για λεπτοµέρειες σχετικά µε τη φωτοµέτρηση σηµείου ανατρέξτε στα "Μυστικά 32 και 33"). Ευτυχώς, τα προβλήµατα δυναµικού εύρους προκύπτουν µόνο υπό συγκεκριµένες συνθήκες φωτογράφησης, αξίζει όµως να είστε εξοικειωµένοι µε αυτά ώστε να κάνετε τις απαραίτητες ρυθµίσεις εάν χρειαστεί.

5

Άνθρωποι 39 Αποστάσεις και γωνίες λήψης

80

40 Οµαδικές φωτογραφίες

82

41 Φωτογράφηση δραστηριοτήτων

84

42 Τυχαία στιγµιότυπα

86

43 Επιλογές ποζαρίσµατος

88

44 Γέµισµα του κάδρου

90

σε αυτές. Αυτή η ενότητα

45 Παιδιά

92

σας δείχνει τον τρόπο να

46 Χαλαρωµένα πορτρέτα

94

47 Οικογενειακές συγκεντρώσεις

94

Συχνά οι φωτογραφίες ανθρώπων δεν είναι ικανοποιητικές επειδή η λήψη τους δείχνει εύκολη και, συνεπώς, δεν αφιερώνουµε αρκετό χρόνο

βγάζετε τις καλύτερες, κατά το δυνατό, φωτογραφίες ανθρώπων υπό διαφορετικές συνθήκες.

Άνθρωποι

39

Αποστάσεις και γωνίες λήψης Σε κάθε φωτογραφία µε ανθρώπους υπάρχουν διάφορες παραλλαγές που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε, ώστε να έχετε πολύ διαφορετικά αποτελέσµατα. Αυτό επιτυγχάνεται µεταβάλλοντας την απόσταση ή τη γωνία από την οποία τραβάτε µια φωτογραφία.

80

Εάν στέκεστε υπερβολικά µακριά, τότε το θέµα σας θα χαθεί µέσα στο φόντο και η φωτογραφία θα χάσει µεγάλο τµήµα του ενδιαφέροντος και της ουσίας της.

Η απόσταση ανάµεσα στον φωτογράφο και το θέµα του επιδρά σηµαντικά σε µια φωτογραφία

Ορισµένες φορές αξίζει να ξαπλώσετε στο έδαφος και να τραβήξετε µια φωτογραφία από αυτήν τη γωνία διότι δηµιουργείται καλύτερη προοπτική.

Η απόσταση ανάµεσα στον φωτογράφο και το θέµα του µπορεί να έχει σηµαντική επίδραση στον τρόπο µε τον οποίο βλέπουµε και αντιλαµβανόµαστε τις φωτογραφίες. Όταν µια φωτογραφία τραβιέται από µεγαλύτερη απόσταση τότε µειώνεται η έµφαση στους ανθρώπους του θέµατος διότι δίνεται προτεραιότητα σε ολόκληρο το κάδρο. Καθώς πλησιάζουµε στο θέµα της φωτογράφησης, το επίκεντρο του ενδιαφέροντος µεταφέρεται από το φόντο στο ίδιο το θέµα. Η αλλαγή της απόστασης λήψης σε µια ψηφιακή µηχανή γίνεται είτε χρησιµοποιώντας το ζουµ είτε πλησιάζοντας το θέµα µας. Από αυτές τις δύο επιλογές η χρήση του ζουµ είναι πιθανόν η καλύτερη, διότι δεν πλησιάζουµε υπερβολικά το θέµα µας µε αποτέλεσµα να διατηρεί τη χαλαρότητά του. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα δείχνει το θέµα που τραβήχτηκε από µακριά, ενώ η µεσαία αντιστοιχεί σε ενδιάµεση απόσταση και η κάτω είναι µια κοντινή λήψη. Το αποτέλεσµα της κάτω φωτογραφίας προκαλεί πολύ µεγαλύτερη εντύπωση. Ο τύπος που θα επιλέξετε εξαρτάται από την εντύπωση που θέλετε να δώσετε. Εάν θέλετε να δείξετε τους ανθρώπους σε σχέση µε το περιβάλλον τους τότε η καλύτερη λύση είναι να φωτογραφίσετε από απόσταση. Όπως συµβαίνει µε την αλλαγή της απόστασης λήψης, το ίδιο ωφέλιµη ενδέχεται να είναι η αλλαγή της γωνίας λήψης. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται πολύ διαφορετικό αποτέλεσµα ακόµα και µε το ίδιο θέµα. Για παράδειγµα, µια λήψη από χαµηλά δηµιουργεί µια επιβλητική εικόνα ενώ µια λήψη από το πλάι προβάλλει µεγαλύτερη χαλαρότητα. Με τον ίδιο τρόπο, µια λήψη από ψηλά αποδίδει καλύτερα την αίσθηση του χώρου, δίνοντας την εντύπωση ότι το θέµα κοιτά ψηλά στον ουρανό.

81

Άνθρωποι

40

Οµαδικές φωτογραφίες

82

Σε όλους µας αρέσει να κοιτάµε φωτογραφίες που δείχνουν άλλους ανθρώπους, είτε πρόκειται για οικογενειακές στιγµές είτε για οµαδικές φωτογραφίες στον χώρο εργασίας. Αυτό όµως που δεν αρέσει σε κάποιους είναι να τους φωτογραφίζουν, γεγονός που ενδέχεται να δηµιουργήσει πρόβληµα στον φωτογράφο. Αυτή η κατάσταση δυσκολεύει ακόµα περισσότερο όταν εµπλέκονται ολόκληρες οµάδες ανθρώπων: δεν πρέπει µόνο να τους πείσουµε όλους να δείχνουν ενθουσιασµένοι κατά το ποζάρισµα για τη φωτογράφηση, αλλά οφείλουµε επίσης να συνθέσουµε και να τραβήξουµε τη φωτογραφία µε τέτοιον τρόπο, ώστε όλοι να έχουν τοποθετηθεί σωστά και να κοιτούν προς τη σωστή κατεύθυνση.

Τραβάτε πάντα αρκετές οµαδικές φωτογραφίες διότι πάντα υπάρχει κάποιος που έχει τα µάτια του κλειστά ή κοιτάζει αλλού.

∆ίνετε στα πρόσωπα αρκετό χρόνο προτού αρχίσετε να τα φωτογραφίζετε

Ένα από τα σηµαντικότερα ζητήµατα κατά τη λήψη οµαδικών φωτογραφιών είναι ο συγχρονισµός. Αρχικά πρέπει να δώσουµε στους συµµετέχοντες αρκετό χρόνο προτού αποφασίσουµε να τραβήξουµε µια φωτογραφία. Συνήθως, ο καθένας µας θέλει χρόνο για να προετοιµαστεί προτού φωτογραφηθεί, συνεπώς είναι καλό να τους ενηµερώσετε για αυτό που σκοπεύετε να κάνετε. Επίσης, είναι σηµαντικό να έχετε και εσείς αρκετό χρόνο στη διάθεσή σας, τόσο πριν από τη λήψη της φωτογραφίας όσο και κατά τη διάρκειά της. Εάν έχετε αρκετό χρόνο στη διάθεσή σας για τη σύνθεση και τη λήψη της φωτογραφίας, τότε όλοι έχουν περισσότερο χρόνο για να χαλαρώσουν και να απολαύσουν τη διαδικασία. Όσον αφορά τη σύνθεση των οµαδικών φωτογραφιών, η τοποθέτηση όλων των ατόµων σε µια ευθεία γραµµή δεν είναι η ιδανικότερη επιλογή (βλέπε επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα). Η συγκεκριµένη τοποθέτηση δεν είναι απλά στερεότυπη αλλά δίνει σε όλους µια άκαµπτη και αµήχανη στάση. Μια απλή παραλλαγή είναι να σταθούν µε το πλάι τους προς τη µηχανή και, στη συνέχεια, να στρίψουν όλοι τα κεφάλια τους προς το µέρος σας. Πρόκειται για µια πιο χαλαρή πόζα, η οποία χαρίζει αµέσως µεγαλύτερη φυσικότητα στη φωτογραφία. Επίσης, µπορείτε να τοποθετήσετε τα άτοµα σε διαφορετικές θέσεις, όπως για παράδειγµα στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας. Μία ακόµα επιλογή για οµαδικές συνθέσεις είναι να οργανώσετε τα θέµατα σε διαφορετικές στάσεις: όρθιοι, καθιστοί, γονατιστοί ή ακόµα και ξαπλωµένοι. (Εάν έχετε σχεδιάσει εκ των προτέρων τη σύνθεσή σας, τότε θα εξοικονοµήσετε αρκετό χρόνο κατά τη φωτογράφηση.) Τα στοιχεία του σκηνικού είναι µια καλή επιλογή για να δώσετε περισσότερο ενδιαφέρον: δώστε τους να κρατούν κάτι ή τοποθετήστε τους γύρω από κοντινά αντικείµενα. Οι οµαδικές φωτογραφίες δεν είναι απαραίτητο να δείχνουν σοβαρές ή συµβατικές: όσο µεγαλύτερη εφευρετικότητα επιδεικνύετε, τόσο µεγαλύτερη θα είναι η ανταπόκριση και η διασκέδαση των ατόµων που φωτογραφίζετε.

83

Άνθρωποι

41

41

Φωτογράφηση δραστηριοτήτων

84

Παρά το γεγονός ότι τα πορτρέτα ενηλίκων και παιδιών προσφέρονται ιδιαίτερα για καδράρισµα και κρέµασµα στον τοίχο, όταν τα πρόσωπα εµπλέκονται σε δραστηριότητες έχουµε περισσότερες πιθανότητες να τραβήξουµε πιο ενδιαφέρουσες φωτογραφίες. Η δραστηριότητα µπορεί να είναι είτε σωµατική, για παράδειγµα ένα άθληµα, είτε πνευµατική, όπως είναι η ανάγνωση ενός βιβλίου. Όποια και αν είναι η δραστηριότητα, αυτός ο τύπος λήψεως έχει το πλεονέκτηµα ότι το θέµα συνήθως δεν ποζάρει µε αποτέλεσµα να έχει πιο φυσική στάση, σε σχέση µε µια συνηθισµένη λήψη.

Κατά τη φωτογράφηση δραστηριοτήτων φροντίστε να έχετε επιλέξει εκ των προτέρων τις σωστές ρυθµίσεις της µηχανής. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα χάνετε χρόνο µε τις ρυθµίσεις ενώ εκτυλίσσεται η δραστηριότητα.

Πρέπει να έχετε αρκετή απόσταση από το θέµα σας ώστε να µην το εµποδίζετε

Το πρώτο πράγµα που πρέπει να κάνετε σε µια φωτογράφηση δραστηριότητας είναι να επιλέξετε τη δραστηριότητα και τον κατάλληλο περιβάλλοντα χώρο. (Βέβαια σε ορισµένες περιπτώσεις το µόνο που χρειάζεται είναι να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για τη σωστή λήψη, για παράδειγµα όταν ένα παιδί διαβάζει ένα βιβλίο, οπότε απλά απαθανατίζετε αµέσως τη στιγµή.) Εάν είναι δυνατόν, προσπαθείτε να φωτογραφίζετε δραστηριότητες στο φυσικό τους περιβάλλον, διότι µε τον τρόπο αυτό δηµιουργείται µεγαλύτερη συνοχή στη φωτογραφία. Ένα σηµαντικό στοιχείο της φωτογράφησης δραστηριοτήτων είναι η χρήση φακού ζουµ (χρησιµοποιείτε το οπτικό ζουµ που διαθέτει η µηχανή σας και όχι το ψηφιακό). Μην ξεχνάτε ότι πρέπει να έχετε αρκετή απόσταση από το θέµα σας, ώστε να µην παρεµβάλλεστε και να µην εµποδίζετε τη δραστηριότητα (όπως συµβαίνει στις φωτογραφίες της απέναντι σελίδας). Εάν είναι δυνατόν, το θέµα δεν πρέπει να αντιλαµβάνεται την παρουσία σας. Για να πετύχετε κάτι τέτοιο, βρείτε µια κατάλληλη θέση για τη λήψη και µείνετε εκεί για ένα διάστηµα ώστε να µην τραβήξετε την προσοχή του θέµατος. Για τη φωτογράφηση κάθε συγκεκριµένης δραστηριότητας οι ρυθµίσεις της µηχανής εξαρτώνται από τον τύπο της φωτογραφίας που θέλετε να τραβήξετε. Εάν πρόκειται για κάποιον που διαβάζει ένα βιβλίο τότε µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ανοικτό διάφραγµα (µικρός αριθµός f) και να προσπαθήσετε να θολώσετε το φόντο, ώστε να δοθεί έµφαση στο κυρίως θέµα. Για µια αθλητική δραστηριότητα, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε γρήγορη ταχύτητα φωτοφράκτη ώστε να "παγώσετε" την κίνηση και τη δράση. Σε κάθε περίπτωση, εάν η δραστηριότητα εµπεριέχει κίνηση του θέµατος, τότε ίσως απαιτηθούν ορισµένες δοκιµαστικές λήψεις. Εάν όµως έχετε ήδη αποφασίσει αυτό που θέλετε να επιτύχετε, τότε µπορείτε να έχετε τοποθετηθεί καλύτερα για τη λήψη της φωτογραφίας την κατάλληλη στιγµή.

85

Άνθρωποι

42

42

Τυχαία στιγµιότυπα

86

Ένα καλό πορτρέτο µπορεί να διακοσµεί έναν τοίχο ή µια θέση µέσα στο σπίτι για πολλά χρόνια και είναι µια από τις πιο αγαπηµένες φωτογραφίσεις ανθρώπων. Ακόµα όµως και µια φωτογραφία χωρίς πόζα ή µια τυχαία λήψη µπορεί να είναι το ίδιο ελκυστική, διότι προβάλλει µια διαφορετική πλευρά του χαρακτήρα του θέµατός σας.

Να είστε διακριτικοί και µην παραβιάζετε τον ιδιωτικό χώρο και χρόνο των άλλων, φωτογραφίζοντας άτοµα που πιθανότατα δεν θέλουν να φωτογραφηθούν. Στην περίπτωση φωτογράφησης παιδιών, φροντίστε να έχετε πάρει την άδεια των γονιών τους.

Ο καλύτερος τρόπος φωτογράφησης τυχαίων στιγµιότυπων είναι να φροντίσετε ώστε να µη γίνετε αντιληπτοί από το θέµα σας

Ο καλύτερος τρόπος φωτογράφησης τυχαίων στιγµιότυπων είναι να φροντίσετε ώστε η φωτογραφική µηχανή σας να µη γίνει αντιληπτή από το θέµα σας. Εάν υπάρχει κόσµος τριγύρω σας τότε µπορείτε να ανακατευτείτε µε το πλήθος ή να σταθείτε πίσω από ένα αντικείµενο, για παράδειγµα ένα αυτοκίνητο ή µια κολόνα (φροντίστε όµως να µη δείχνετε σαν να κατασκοπεύετε το θέµα σας). Μπορείτε επίσης, και αυτό είναι το καλύτερο, να χρησιµοποιήσετε µια µηχανή µε πολύ ισχυρό ζουµ. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να σταθείτε αρκετά µακριά από τα θέµατά σας, ώστε να µην καταλάβουν ότι προσπαθείτε να τα φωτογραφίσετε. Υποµονή: ορισµένες φορές ίσως χρειαστεί να περιµένετε αρκετά λεπτά για να πετύχετε την κατάλληλη φωτογραφία (καθώς δεν µπορείτε να υποδείξετε στα θέµατα σας αυτό που έχετε υπόψη σας να φωτογραφίσετε). Κατά κάποιον τρόπο µοιάζει µε φωτογράφηση άγριας φύσης, κατά την οποία πρέπει να µείνετε αθέατοι και να περιµένετε την κατάλληλη στιγµή. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε µε φακό ζουµ 300mm. Η µοναδικότητα της φωτογραφίας οφείλεται στο ότι δεν πρόκειται για µια τυπική φωτογραφία µε "παιδιά" – η έλλειψη κίνησης κάνει έντονη την αίσθηση της αναµονής τους. Προσπαθήστε να φωτογραφίζετε τους ανθρώπους ενώ κάνουν κάτι ασυνήθιστο. Με τον τρόπο αυτό θα έχετε µια πολύ πιο ενδιαφέρουσα φωτογραφία, που θα τους απεικονίζει σε ιδιαίτερες καταστάσεις και στιγµές. Τα τυχαία στιγµιότυπα δεν χρειάζεται να είναι στατικά και η κάτω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα δίνει την αίσθηση της δράσης, αλλά και του στιγµιαίου φόβου. Το ενδιαφέρον σηµείο της φωτογραφίας είναι η αντίδραση των παιδιών που µεταφέρει το συναίσθηµα της στιγµής. Η κίνηση αποδεικνύει ότι τα παιδιά δεν προσέχουν τη µηχανή, µε αποτέλεσµα την απόλυτα αυθόρµητη στάση του σώµατός τους.

87

Άνθρωποι

43

Επιλογές ποζαρίσµατος

88

Μία επιλογή για φωτογράφηση ανθρώπων είναι οι καλλιτέχνες ή άλλα πρόσωπα που ποζάρουν σκόπιµα για φωτογράφηση, πιθανότατα φορώντας µια ενδιαφέρουσα αµφίεση ή εκτελώντας ένα δρώµενο. Σε πολλές τουριστικές τοποθεσίες ανά τον κόσµο ή ακόµα και σε φεστιβάλ, υπάρχουν "καλλιτέχνες του δρόµου", οι οποίοι αποτελούν ιδανικό θέµα για φωτογράφηση. Συνήθως πρόκειται για εντυπωσιακές παρουσίες µε πολύχρωµα κοστούµια και αµφιέσεις, συνεπώς υπάρχει ευρύ πεδίο πειραµατισµού. Όπως και µε τις υπόλοιπες φωτογραφίες ανθρώπων, αφιερώστε λίγο χρόνο ώστε να βρείτε το κατάλληλο σηµείο λήψης (ίσως χρειαστεί να περιµένετε έως ότου αποχωρήσουν τα πλήθη) και προσπαθήστε να πετύχετε το θέµα σας στην πιο ενδιαφέρουσα πόζα. Φροντίστε επίσης να αφήσετε λίγα χρήµατα στο "γνωστό" καπέλο, εάν υπάρχει, µιας και µε τον τρόπο αυτό αυξάνετε τις πιθανότητες να πάρουν µια ιδιαίτερη πόζα αποκλειστικά για εσάς.

89

Άνθρωποι

44

44

90

Τραβήξτε µία φωτογραφία στην οποία ολόκληρο το πρόσωπο γεµίζει το σκόπευτρο ή την οθόνη LCD

Μπορείτε να µετατρέψετε τις φωτογραφίες σας σε ασπρόµαυρες, αφαιρώντας το χρώµα µέσω προγράµµατος επεξεργασίας εικόνων. Επίσης, ορισµένες µηχανές έχουν τη δυνατότητα λήψης ασπρόµαυρων φωτογραφιών.

Γέµισµα του κάδρου Μια τεχνική φωτογράφησης πορτρέτων είναι το γέµισµα του κάδρου µε όσο το δυνατόν περισσότερο από το πρόσωπο του θέµατος. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται πολύ ισχυρή εντύπωση διότι κάθε χαρακτηριστικό του προσώπου αποτυπώνεται µε λεπτοµέρεια στη φωτογραφία. Αυτός ο τύπος φωτογραφιών χρησιµοποιείται για πολιτικούς και επιχειρηµατίες διότι δίνει την αίσθηση του ελέγχου, ενώ παράλληλα το πρόσωπο αποκτά επιβλητικότητα. Κοιτάξτε τις φωτογραφίες σε εφηµερίδες και περιοδικά για να δείτε τον τρόπο µε τον οποίο αυτές χρησιµοποιούνται για την εικονογράφηση µιας ιστορίας ή ενός συµβάντος. Για αυτόν τον τύπο φωτογράφησης είναι απαραίτητο να χρησιµοποιηθεί ένας όσο το δυνατόν ισχυρότερος φακός ζουµ. Για να δηµιουργήσετε το ίδιο αποτέλεσµα χωρίς φακό ζουµ πρέπει να έρθετε πολύ κοντά στο πρόσωπο του θέµατος, δυστυχώς όµως κάτι τέτοιο θα δίνει εντελώς αφύσικες φωτογραφίες. Αρχικά, κάντε τόσο ζουµ ώστε να υπάρχει ένα µικρό περιθώριο ("αέρας") γύρω από το πρόσωπο του θέµατος. Στη συνέχεια, τραβήξτε άλλη µία φωτογραφία στην οποία ολόκληρο το πρόσωπο θα γεµίζει το σκόπευτρο ή την οθόνη LCD. Τέλος, τραβήξτε µια φωτογραφία στην οποία θα φαίνονται µόνο τα βασικά χαρακτηριστικά του προσώπου. Συγκρίνετε τις τρεις φωτογραφίες για να δείτε τη διαφορετική οπτική αίσθηση που δηµιουργούν. Εάν θέλετε να δώσετε ακόµα περισσότερη έµφαση σε αυτόν τον τύπο φωτογραφιών, µπορείτε να φωτογραφίσετε το θέµα σας χαµηλότερα από το ύψος των µατιών. Όταν φωτογραφίζετε ανθρώπους από χαµηλή γωνία γεµίζοντας το κάδρο η φωτογραφία τους δείχνει να υψώνονται από πάνω σας και όλα τα χαρακτηριστικά τους καταγράφονται µε ευκρίνεια. Μία ακόµα δυνατότητα επεξεργασίας για αυτούς τους τύπους φωτογραφιών είναι η µετατροπή τους σε ασπρόµαυρες µετά τη λήψη τους. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα δίνει στα χαρακτηριστικά του προσώπου την αίσθηση της λεπτοµέρειας και της εκφραστικότητας, ενώ η κάτω φωτογραφία αποκτά µια άλλη διάσταση σε ασπρόµαυρο.

91

Άνθρωποι

45

45

92

Τα παιδιά έχουν την τάση να βρίσκονται σε µόνιµη κίνηση

Αφήνετε τα παιδιά να παίζουν µε την ψηφιακή µηχανή διότι µε αυτόν τον τρόπο θα µάθουν περισσότερα για τη φωτογραφία και θα νιώθουν πιο άνετα όταν θα έρθει η στιγµή να τα φωτογραφίσετε.

Παιδιά Πιθανότατα οι περισσότερες από τις ψηφιακές φωτογραφίες που δηµιουργούνται παγκοσµίως έχουν ως θέµα τους παιδιά. Οι ψηφιακές µηχανές είναι ιδανικές για τον σκοπό αυτό διότι µπορείτε να τραβήξετε αµέτρητες φωτογραφίες τους, τις οποίες µπορείτε να δείξετε αµέσως µετά στα παιδιά. Τα παιδιά που µεγαλώνουν µε την παρουσία µιας ψηφιακής µηχανής θεωρούν δεδοµένη την άµεση προβολή των φωτογραφιών στην οθόνη LCD, µε αποτέλεσµα να µπερδεύονται όταν συναντούν µια αναλογική µηχανή µε φιλµ που δεν εµφανίζει αµέσως τις τελικές φωτογραφίες. Ένα από τα βασικά προβλήµατα κατά τη φωτογράφηση παιδιών είναι ότι έχουν την τάση να βρίσκονται συνεχώς σε κάποιου είδους κίνηση. Σπάνια στέκονται ακίνητα για µεγάλο χρονικό διάστηµα, γεγονός που µετατρέπει τη φωτογράφησή τους µε ικανοποιητικά αποτελέσµατα σε πραγµατική πρόκληση. Ένας άλλος παράγοντας που δυσχεραίνει επιπλέον την κατάσταση είναι η χρονική καθυστέρηση λήψης που εµφανίζουν οι περισσότερες ψηφιακές µηχανές. Πολύ συχνά κατά τη φωτογράφηση παιδιών πιστεύουµε ότι έχουµε τραβήξει την ιδανική φωτογραφία, η χρονική καθυστέρηση όµως έχει ως αποτέλεσµα τη λήψη της φωτογραφίας τη στιγµή που το παιδί ανοιγοκλείνει τα µάτια του. Ένας από τους τρόπους αντιµετώπισης αυτού του προβλήµατος είναι η λειτουργία διαδοχικών λήψεων, εφόσον βέβαια τη διαθέτει η µηχανή σας (για λεπτοµέρειες ανατρέξτε στo "Μυστικό 74"), διαφορετικά µπορείτε να αντισταθµίσετε τη χρονική καθυστέρηση, φωτογραφίζοντας λίγο νωρίτερα από τη στιγµή που θέλετε. Τα πορτρέτα παιδιών είναι ένα πολύ οικείο θέµα και η λήψη τυπικών, µετωπικών πορτρέτων είναι µια απολύτως αποδεκτή πρακτική. Μπορείτε όµως επιπλέον να τραβήξετε πορτρέτα κάνοντας µικρές αλλά σηµαντικές αλλαγές: τοποθετήστε τα παιδιά σε µια ασυνήθιστη ή γραφική τοποθεσία, ή συµπεριλάβετε και άλλα στοιχεία στη φωτογραφία, για παράδειγµα λουλούδια ή τα κατοικίδια της οικογένειας. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας η σύνθεση του παιδιού και της ανεµόσκαλας δίνει ένα πορτρέτο µε διαφορετική προοπτική και πιο χαλαρή διάθεση. Μία ακόµα εξαιρετική επιλογή είναι η φωτογράφηση παιδιών που ασχολούνται µε κάποια δραστηριότητα. Τα πλεονεκτήµατα είναι ότι τα παιδιά δεν έχουν την προσοχή τους στραµµένη προς τη µηχανή, ενώ η ίδια η δραστηριότητα δίνει ακόµα µεγαλύτερο ενδιαφέρον στη φωτογραφία. Στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας το τάισµα των περιστεριών δίνει στη φωτογραφία της αίσθηση της κίνησης, ενώ το παιδί είναι συγκεντρωµένο στη δραστηριότητα και όχι στη µηχανή.

93

Άνθρωποι

46

46

Χαλαρωµένα πορτρέτα Κατά τη φωτογράφηση πορτρέτου ενηλίκων ή παιδιών το µεγαλύτερο πρόβληµα είναι η αναπόφευκτη παρουσία της µηχανής, ειδικά εάν πρόκειται για ένα στηµένο και επίσηµο πορτρέτο. Μια µέση λύση είναι η χρήση φακού ζουµ ώστε να αποµακρυνθείτε από τους ανθρώπους του θέµατός σας, οι οποίοι δεν θα νιώθουν τόσο έντονη την πίεση από την παρουσία της µηχανής. Επίσης µπορείτε να τοποθετήσετε τη µηχανή σε τρίποδο και να χρησιµοποιήσετε τηλεχειριστήριο (εάν φυσικά διαθέτετε) για να ενεργοποιήσετε το κουµπί λήψης. Με αυτόν τον τρόπο θα µπορέσετε να αποµακρυνθείτε από τη µηχανή και να συνοµιλήσετε χαλαρά µε το θέµα σας. ∆ώστε προσοχή στον περιβάλλοντα χώρο και φροντίστε ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο φιλόξενος: αποµακρύνετε περιττά αντικείµενα και κάντε το θέµα σας να νιώσει άνετα.

94

Ένας ακόµα παράγοντας για τη φωτογράφηση πορτρέτου είναι η χαλάρωση και η προετοιµασία των φωτογραφιζοµένων. Συνοµιλήστε µαζί τους προτού ξεκινήσετε τη φωτογράφηση και πείτε τους τι θέλετε να κάνουν. Σε ορισµένες περιπτώσεις αποδεικνύεται πολύ χρήσιµη η απασχόλησή τους µε κάποιο αντικείµενο (ειδικά εάν πρόκειται για παιδιά). Για να πετύχετε την καλύτερη έκφραση του προσώπου, ζητήστε από το θέµα σας να κοιτάξει κάτω και να κλείσει τα µάτια του. Στη συνέχεια, µετρήστε µέχρι το τρία και ζητήστε του να ανοίξει τα µάτια και να σηκώσει το κεφάλι. Η λήψη της φωτογραφίας εκείνη τη στιγµή δίνει µια πολύ φυσική έκφραση διότι το θέµα ενεργεί ασυναίσθητα.

47

Οικογενειακές συγκεντρώσεις Ακόµα και στις καλύτερες στιγµές τους οι οικογένειες χαρακτηρίζονται από µια µεγάλη δόση έντασης και όταν πρόκειται για τη λήψη οικογενειακών φωτογραφιών το όλο εγχείρηµα µπορεί να αποδειχτεί σχεδόν αδύνατο. Για κάποιους τύπους φωτογραφήσεων, όπως είναι οι γάµοι ή τα οικογενειακά πάρτυ, απαιτείται αποφασιστικότητα και επιµονή. Σε ένα σηµαντικό γεγονός, όπως είναι ο γάµος, ένας από τους γρηγορότερους και ευκολότερους τρόπους για να βγάλετε φωτογραφίες πολυάριθµων οµάδων προσώπων είναι απλά να τραβάτε µαζί µε τον επαγγελµατία φωτογράφο (εάν υπάρχει). Αυτός θα στήσει όλες τις απαραίτητες πόζες, οπότε εσείς µπορείτε να σταθείτε δίπλα ή πίσω του και να τραβήξετε τις ίδιες φωτογραφίες (καλύτερα φροντίστε να στέκεστε πίσω του, διότι αν είστε δίπλα του τότε πιθανότατα η οµάδα θα κοιτάζει εσάς και όχι τον φωτογράφο). Εάν δεν υπάρχει επαγγελµατίας φωτογράφος για να χρησιµοποιήσετε τις πόζες του, τότε πρέπει αναλάβετε µόνοι σας τον έλεγχο και να προσπαθήσετε να επιβάλετε µε κόσµιο τρόπο τις οδηγίες σας. Αποφασίστε εκ των προτέρων τον τύπο των φωτογραφιών που θέλετε να τραβήξετε και βγάλτε όσo περισσότερες µπορείτε, διότι πάντα υπάρχουν πρόσωπα που έχουν τα µάτια τους κλειστά ή κοιτούν αλλού. Προσπαθήστε να τραβήξετε θεµατικές φωτογραφίες, δηλαδή οµάδες µε άτοµα της ίδιας ηλικίας ή οµάδες µε αξιοπρόσεκτα µέλη της οικογένειας.

6

Αρχιτεκτονική

Η αρχιτεκτονική προσφέρει υπέροχα θέµατα για φωτογράφηση, στα οποία περιλαµβάνονται δοµές, µοτίβα και λεπτοµέρειες. Αυτή η ενότητα δίνει συµβουλές για τη φωτογράφηση κτηρίων και αρχιτεκτονικών θεµάτων µε πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, ενώ παράλληλα περιγράφει τον τρόπο για τον δηµιουργικό συνδυασµό και άλλων στοιχείων σε αυτούς τους τύπους λήψεων.

48 Εντοπισµός του κατάλληλου σηµείου

96

49 Λήψη µε τον καλύτερο φωτισµό

98

50 Χρήση των γωνιών

102

51 Τονισµός του µεγέθους

104

52 ∆ιατήρηση των αποστάσεων

105

53 Εστιάζοντας στις λεπτοµέρειες

106

54 Χρήση των µοτίβων

108

55 Συνδυασµός στοιχείων

110

56 Συµπερίληψη στοιχείων του πρώτου πλάνου

112

57 Αντιµετώπιση της παραµόρφωσης

114

58 Αποφυγή της παραµόρφωσης

114

Αρχιτεκτονική

48

Εντοπισµός του κατάλληλου σηµείου Όταν φωτογραφίζουµε κτήρια και αρχιτεκτονικά θέµατα υπάρχει ένα πλήθος από "τυποποιηµένες" γωνίες λήψης. Για παράδειγµα, µια λήψη από µπροστά του Πύργου του Άιφελ ή του Ταζ Μαχάλ. Πρόκειται για άµεσα αναγνωρίσιµες, τυπικές φωτογραφίες και κάθε φορά που βρισκόµαστε σε µια τέτοια τοποθεσία είναι καλό να τραβάµε ορισµένες. Στην ουσία βέβαια το αποτέλεσµα είναι οι επονοµαζόµενες φωτογραφίες-καρτ ποστάλ. Οι συγκεκριµένες εξυπηρετούν κάποιους σκοπούς, για παράδειγµα την προβολή τους σε φίλους και συγγενείς, µπορείτε όµως να επιχειρήσετε µια πιο δηµιουργική φωτογράφηση αποµονώνοντας µία πλευρά ενός κτηρίου.

96

Μη διακινδυνεύετε ποτέ τη σωµατική σας ακεραιότητα όταν προσπαθείτε να εντοπίσετε το κατάλληλο σηµείο για φωτογράφηση. Ορισµένες φορές είναι προτιµότερο να εγκαταλείψετε µια πιθανή λήψη παρά να διακινδυνεύσετε.

Προσπαθήστε να εντοπίσετε ένα σηµείο από όπου θα βγάλετε ξεχωριστές και πιο καλλιτεχνικές φωτογραφίες

Όταν βρίσκεστε µπροστά σε ένα κτήριο ή αρχιτεκτονικό θέµα το πρώτο πράγµα που µπορείτε να κάνετε είναι να τραβήξετε ορισµένες συµβατικές φωτογραφίες, απλά και µόνο για να είστε καλυµµένοι στο συγκεκριµένο τοµέα. Ακόµα όµως και για τον σκοπό αυτό φροντίστε ώστε να αποφύγετε τα πλήθη, τραβώντας τις φωτογραφίες σας είτε νωρίς το πρωί είτε αργά το απόγευµα. Μόλις τραβήξετε τις παραδοσιακές φωτογραφίες µπορείτε να επικεντρωθείτε στον εντοπισµό µιας θέσης, από την οποία θα έχετε τη δυνατότητα να τραβήξετε ξεχωριστές και πιο καλλιτεχνικές λήψεις. Το πρώτο πράγµα που πρέπει να κάνετε είναι να περπατήσετε περιµετρικά του κτηρίου, παρατηρώντας το από κάθε γωνία (ανάλογα µε το κτήριο κάτι τέτοιο ενδέχεται να διαρκέσει αρκετά, αξίζει όµως τον κόπο). Στη συνέχεια θα µπορέσετε να αξιολογήσετε πιθανές λήψεις που θα δείχνουν το κτήριο µε διαφορετικό "αέρα" σε σχέση µε την τυπική γωνία λήψης. Αναζητήστε κοντινές λήψεις που αναδεικνύουν τον χαρακτήρα του κτηρίου, χρησιµοποιήστε τις γωνίες του κτηρίου για να δείξετε τη συµµετρία και τα επαναλαµβανόµενα µοτίβα του, και αλλάξτε τη γωνία λήψης ώστε να µεταβάλετε την προοπτική του (προσπαθήστε να ανεβείτε σε σηµείο υψηλότερο από το κτήριο ή ξαπλώστε και φωτογραφήστε το από τη βάση του). Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας είναι µια "τυπική" άποψη του κτηρίου La Pedrera στη Βαρκελώνη, που απεικονίζεται σε πολλές καρτ ποστάλ. Η κάτω φωτογραφία δείχνει το ίδιο κτήριο από πολύ κοντινότερο σηµείο λήψης (ακριβώς από το παράπλευρο πεζοδρόµιο), µε αποτέλεσµα να τονίζεται ακόµα περισσότερο ο χαρακτήρας του κτηρίου.

97

Αρχιτεκτονική

49

Λήψη µε τον καλύτερο φωτισµό Όπως περιγράψαµε στο "Μυστικό 23", η "Χρυσή ώρα" είναι το διάστηµα ακριβώς µετά την ανατολή του ηλίου και πριν από τη δύση του, οπότε το φως έχει ένα πλούσιο χρυσό χρώµα, το οποίο είναι τέλειο για φωτογράφηση (µε την προϋπόθεση ότι ο καιρός είναι αίθριος και δεν υπάρχει έντονη συννεφιά). Κάποιες φορές στη φωτογραφική σας καριέρα θα συναντήσετε αυτό το είδος φωτός, τις περισσότερες όµως φορές θα χρειαστεί να προσπαθήσετε για να βρεθείτε στον κατάλληλο τόπο τη σωστή στιγµή, προκειµένου να φωτογραφίσετε υπό το συγκεκριµένο τύπο φωτισµού.

98

Η πρώτη σας ενέργεια για τον εντοπισµό των βέλτιστων συνθηκών φωτισµού είναι να ελέγξετε την ώρα της ανατολής και της δύσης του ηλίου. Στη συνέχεια µπορείτε να καθορίσετε την τοποθεσία από την οποία θα φωτογραφίσετε και να προγραµµατίσετε τη µετάβασή σας εκεί κατά τις ώρες της ανατολής ή του ηλιοβασιλέµατος. Φροντίστε να βρίσκεστε στη θέση σας τουλάχιστον µισή (ή καλύτερα µία) ώρα πιο νωρίς από την ώρα που σκοπεύετε να φωτογραφίσετε. Με αυτόν τον τρόπο θα µπορέσετε να τακτοποιηθείτε έγκαιρα και να επιλέξετε τις πιθανές λήψεις, ακόµα και να κάνετε δοκιµαστικές λήψεις υπό τις παρούσες συνθήκες φωτισµού, τις οποίες θα συγκρίνετε µε αυτές της "Χρυσής ώρας".

Ακόµα και όταν νοµίζετε ότι χάσατε το καλύτερο φως αξίζει να περιµένετε λίγα λεπτά για να βεβαιωθείτε είτε ότι ο ήλιος δεν πρόκειται να εµφανιστεί ξανά είτε ότι δεν υπάρχουν άλλες λήψεις που µπορείτε να τραβήξετε.

Φροντίστε να βρίσκεστε στη θέση σας τουλάχιστον µισή ώρα πιο νωρίς από την ώρα που σκοπεύετε να φωτογραφίσετε

Αφού βεβαιωθείτε για την ώρα της ανατολής και της δύσης του ηλίου πρέπει να ενηµερωθείτε για το γενικό δελτίο καιρού: ίσως δεν αξίζει να κυνηγήσετε τον πρωινό ή απογευµατινό ήλιο εάν πρόκειται να έχει έντονη συννεφιά. Οι καλύτερες συνθήκες λήψης είναι σε γενικές γραµµές ο αίθριος καιρός µε λίγα διάσπαρτα σύννεφα. Υπό τις συγκεκριµένες συνθήκες παραµένει δυνατός ο φωτισµός των αντικειµένων από τη "Χρυσή ώρα", ενώ τα σύννεφα χαρίζουν επιπλέον χρώµα στο ηλιοβασίλεµα και τις σιλουέτες. Μερικές φορές, ακόµα και µε τον πιο σχολαστικό προγραµµατισµό, το βέλτιστο φως εµφανίζεται µπροστά µας εντελώς τυχαία. Και οι δύο φωτογραφίες στην απέναντι και τις δύο επόµενες σελίδες τραβήχτηκαν περίπου 30 λεπτά µετά την φαινοµενική δύση του ήλιου στον ορίζοντα. Παρόλο που ο ήλιος είχε δύσει, παρέµεινα στο σηµείο επί µισή ώρα εκµεταλλευόµενος το υπάρχον φως για τη λήψη αυτών των φωτογραφιών µε τον πλούσιο, χρυσό χρωµατισµό.

99

100 Αρχιτεκτονική

101

Αρχιτεκτονική

102

50

Χρήση των γωνιών Πολλές λήψεις κτηρίων έχουν τη µορφή µετωπικών, δισδιάστατων φωτογραφιών. Αν και αυτός ο τύπος φωτογράφησης δίνει πολύ καλά αποτελέσµατα, είναι σφάλµα να επικεντρώνεστε αποκλειστικά στο συγκεκριµένο. Συχνά τα κτήρια αποτελούν ένα συναρπαστικό συνδυασµό καµπυλών και γωνιών, δηµιουργώντας ένα πολύ µεγαλύτερο πεδίο πειραµατισµού επάνω σε αυτές.

Τα σηµεία φυγής αποτελούν µια καλή επιλογή όταν εργάζεστε επάνω σε γωνίες. Πρόκειται για το αποµακρυσµένο σηµείο όπου συναντώνται δύο ευθείες εάν τις επεκτείνουµε. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε ευθείες δρόµων ή γέφυρες για να δηµιουργήσετε ένα εµφανές σηµείο φυγής, ειδικά εάν αυτό βρίσκεται στο κέντρο του κάδρου ή του πλάνου.

Όλα τα κτήρια διαθέτουν γωνίες, οι οποίες αποτελούν πηγή φωτογραφικής έµπνευσης. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τις γωνίες για να δώσετε έµφαση στο µέγεθος ενός κτηρίου. Παράδειγµα του παραπάνω αποτελεί η φωτογραφία στην απέναντι σελίδα. Το µέγεθος του πύργου τονίζεται από τις γωνίες της δοµής του, οι οποίες δίνουν έναν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα σε σχέση µε µια µετωπική φωτογραφία που έχει τραβηχτεί από απόσταση. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σηµαντικό να εντοπίσετε το κατάλληλο σηµείο από όπου θα φωτογραφίσετε τις γωνίες του κτηρίου ή της κατασκευής. Η φωτογραφία αυτής της σελίδας συντέθηκε χρησιµοποιώντας τις γωνίες του κτηρίου, το οποίο τραβήχτηκε υπό γωνία 45 µοιρών ως προς την πρόσοψή του. Με τον τρόπο αυτό δίνεται η αίσθηση της προοπτικής, ενώ το επαναλαµβανόµενο µοτίβο που επιτεύχθηκε δηµιουργεί µια πιο ενδιαφέρουσα φωτογραφία σε σχέση µε την τυπική, µετωπική λήψη.

103

Αρχιτεκτονική

51

Τονισµός του µεγέθους Η ανάδειξη του µεγέθους ενός κτηρίου ή µιας αρχιτεκτονικής κατασκευής είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να προβάλετε ένα θέµα. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε διαφορετικές τεχνικές έτσι, ώστε να δείξετε την επιβλητική φύση ενός κτηρίου ή να το απεικονίσετε ως µικρό τµήµα του υπόλοιπου περιβάλλοντος. Όποιον τρόπο και αν διαλέξετε, θα είναι µια σωστή επιλογή για να αποκαλύψετε ένα κοµµάτι από το χαρακτήρα ενός κτηρίου.

104

Όπως περιγράψαµε στο "Μυστικό 50" µπορούµε να δώσουµε έµφαση στο µέγεθος ενός κτηρίου εάν το φωτογραφίσουµε απευθείας από τη βάση του. Με αυτόν τον τρόπο δηµιουργείται η αίσθηση της προοπτικής, την οποία µπορείτε να χρησιµοποιήσετε για να τονίσετε το µέγεθος µιας κατασκευής. Άλλη µία επιλογή για να δώσετε έµφαση στο µέγεθος ενός κτηρίου είναι να το εµφανίσετε συγκριτικά µικρό σε σχέση µε τον χώρο που το περιβάλλει, ακόµα και αν πρόκειται για ιδιαίτερα µεγάλη κατασκευή. Ο καλύτερος τρόπος για να πετύχετε κάτι τέτοιο είναι να χρησιµοποιήσετε ευρυγώνιο φακό ώστε να συµπεριλάβετε στη φωτογραφία όσο το δυνατόν µεγαλύτερο τµήµα του περιβάλλοντος. Εάν µάλιστα υπάρχουν και άλλα αντικείµενα στο πλάνο, τα οποία µπορείτε να χρησιµοποιήσετε για να δηµιουργήσετε αντίθεση σε σχέση µε το µέγεθος του κτηρίου, τότε τόσο το καλύτερο. Στην παρακάτω φωτογραφία η θέση των γερανών εξυπηρετεί στην ελαχιστοποίηση της κατασκευής που βρίσκεται κάτω από αυτά, ενώ από µόνοι τους δηµιουργούν µια αρκετά εντυπωσιακή σύνθεση.

52

∆ιατήρηση των αποστάσεων

Οι διάσηµες τοποθεσίες αποτελούν δικαιολογηµένα µια πραγµατική πηγή ευκαιριών για φωτογράφηση. Οποιοσδήποτε φωτογράφος µπορεί να φωτογραφήσει µια σηµαντική τοποθεσία και, σε γενικές γραµµές, µια τέτοια λήψη είναι σχετικά εύκολη. Κάθε σηµαντική τοποθεσία σε ολόκληρο τον κόσµο είναι πλέον εύκολα προσβάσιµη: υπάρχουν λεωφορεία και γκρουπ τουριστών που τα επισκέπτονται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα, µε αποτέλεσµα να έχετε πάντα παρέα κατά τη φωτογράφησή τους. Όταν όµως φωτογραφίζετε µια σηµαντική τοποθεσία είναι καλό να µελετήσετε περιµετρικά την τοποθεσία ή το κτήριο µήπως εντοπίσετε ένα διαφορετικό, αλλά πάντα ενδιαφέρον, σηµείο λήψης (όπως φαίνεται στο "Μυστικό 48" στην αρχή της παρούσας ενότητας). Επίσης, όταν φωτογραφίζετε σηµαντικές τοποθεσίες, µπορείτε να κρατάτε κάποια απόσταση από τα υπόλοιπα πλήθη των τουριστών και περιηγητών (τα γκρουπ των τουριστών συνήθως στέκονται όσο το δυνατό πλησιέστερα στα εκάστοτε µνηµεία). Αποµακρυνθείτε από την τοποθεσία και προσπαθήστε να βρείτε ένα σηµείο για τη λήψη σας, η οποία θα περιλαµβάνει ολόκληρο το κτήριο. Εάν µπορείτε να συµπεριλάβετε και άλλα τµήµατα της τοποθεσίας, τότε το κάδρο θα αποκτήσει συνοχή.

105

Η φωτογραφία σε αυτήν τη σελίδα τραβήχτηκε περπατώντας σε ένα τοπικό πάρκο που υπάρχει κοντά στον καθεδρικό ναό Sagrada Familia (Αγία Οικογένεια) της Βαρκελώνης. Με τον τρόπο αυτό όχι µόνο αποκλείστηκαν οι υπόλοιποι τουρίστες από το πλάνο, αλλά καταφέραµε να συµπεριλάβουµε στη φωτογραφία και τη λιµνούλα του πρώτου πλάνου.

Προσπαθείτε να τραβάτε φωτογραφίες των γνωστών µνηµείων χωρίς να εισέρχονται άλλοι άνθρωποι στο πλάνο. Έτσι, η προσοχή και το ενδιαφέρον θα εστιάζονται στο κυρίως θέµα και όχι στους παρευρισκόµενους.

Αρχιτεκτονική

53

Εστιάζοντας στις λεπτοµέρειες Από τη φύση τους τα περισσότερα κτήρια είναι κατασκευασµένα από πλήθος µικρότερων στοιχείων, τα οποία συνδυάζονται µε τέτοιον τρόπο, ώστε να δηµιουργούν µια ολόκληρη δοµή. Συχνά, όταν τραβάµε φωτογραφίες επικεντρωνόµαστε στο σύνολο του κτηρίου και όχι στα µέρη που το αποτελούν. Πρόκειται για µεγάλη παράλειψη, διότι στις λεπτοµέρειες των κτηρίων υπάρχει πραγµατικά µεγάλος φωτογραφικός πλούτος. Οι λεπτοµέρειες µας βοηθούν να απεικονίσουµε το χαρακτήρα των κτηρίων και όχι το συνολικό παρουσιαστικό τους. Αυτές καλύπτουν ένα πλήθος στοιχείων: παράθυρα, πόµολα θυρών, καλλιτεχνήµατα, πλακάκια και λιθοδοµές. Στην ουσία, λεπτοµέρεια είναι ο,τιδήποτε αποτελεί µέρος ενός κτηρίου.

106

Οι λεπτοµέρειες των κτηρίων δίνουν εξαιρετικές ευκαιρίες για τη δηµιουργία ιδιαίτερων χαρακτηριστικών υφής και σχεδίασης.

Ένας εύχρηστος τρόπος φωτογράφησης των λεπτοµερειών ενός κτηρίου είναι να ξεκινήσουµε να φωτογραφίζουµε από την απόσταση που µας επιτρέπει να καλύψουµε ολόκληρο το κτήριο και, στη συνέχεια, να πλησιάζουµε όλο και περισσότερο φωτογραφίζοντας τις λεπτοµέρειες. Η σειρά αυτών των φωτογραφιών είναι δυνατό να παρουσιαστεί ως πλήρης ενότητα, η οποία θα προβάλλει τις διαφορετικές απόψεις της ίδιας κατασκευής, ενώ και η κάθε φωτογραφία ξεχωριστά πρέπει να είναι ικανοποιητική. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει µια µακρινή λήψη ενός κτηρίου, το οποίο ενσωµατώνει πολλά χαρακτηριστικά µοντέρνας σχεδίασης. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας δείχνει τις λεπτοµέρειες από µια συγκεκριµένη πλευρά του κτηρίου. Η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας δείχνει µια κοντινή λήψη ενός παραθύρου που υπάρχει στον επάνω τοίχο. Η µέθοδος αυτή αποκαλύπτει ορισµένα από τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά του κτηρίου και απεικονίζει µια ενδιαφέρουσα αντίθεση σε σχέση µε τη µακρινή λήψη του κτηρίου.

107

Αρχιτεκτονική

54

Χρήση των µοτίβων Μοτίβα υπάρχουν παντού γύρω µας: φυσικά µοτίβα, τεχνητά µοτίβα, συµµετρικά µοτίβα και ασύµµετρα µοτίβα. Αποκτήστε τη συνήθεια κάθε φορά που έχετε διαθέσιµη µια µηχανή να αναζητάτε φωτογραφίες που περιλαµβάνουν µοτίβα. Όταν φωτογραφίζετε µοτίβα είναι καλύτερα να χρησιµοποιείτε φακό ζουµ, ώστε το µοτίβο να καταλαµβάνει όσο το δυνατό µεγαλύτερο τµήµα του κάδρου. Με τον τρόπο αυτό η επίδραση του µοτίβου γίνεται ακόµα µεγαλύτερη διότι δεν υπάρχουν παράταιρα στοιχεία που αποσπούν την προσοχή.

108

Τα µοτίβα µπορούν να χρησιµοποιηθούν είτε για να τονίσετε ένα συγκεκριµένο χαρακτηριστικό ενός θέµατος είτε αυτόνοµα ως καλλιτεχνική φωτογραφία. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει ένα ακανόνιστο µοτίβο ικριωµάτων που αποπνέει το βιοµηχανικό χαρακτήρα της κατασκευής. Χρησιµοποιώντας ένα φακό ζουµ προβάλλεται η πολυπλοκότητα της κατασκευής, καθώς αναδεικνύεται ο τρόπος αλληλεπίδρασης των στοιχείων του µοτίβου µεταξύ τους. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας φαίνεται ένα αυτόνοµο µοτίβο, το οποίο αποκτά επιπλέον διάσταση χάρη στη χρήση του χρώµατος στα περβάζια. Η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας δείχνει ένα συµµετρικό µοτίβο που αναδεικνύει το διακοσµητικό χαρακτήρα του κτηρίου. Εάν εστιάσουµε την προσοχή µας στο συγκεκριµένο τύπο µοτίβου γίνεται φανερή η προβολή της τακτοποιηµένης και καλλιτεχνικής φύσης της κατασκευής. Ορισµένες φορές µια κοντινή λήψη σε ένα µοτίβο αποκαλύπτει περισσότερα στοιχεία για ένα κτήριο σε σχέση µε µια ευρυγώνια λήψη.

109

Αρχιτεκτονική

110

55

Συνδυασµός στοιχείων Μια συνήθης τεχνική αρχιτεκτονικών λήψεων είναι η συµπερίληψη αντικειµένων του πρώτου πλάνου µε τέτοιον τρόπο, ώστε η φωτογραφία να αποκτήσει προοπτική και συνοχή. Μία ακόµα επιλογή είναι η ενσωµάτωση των αντικειµένων του πρώτου πλάνου στη λήψη, συνδυάζοντάς τα αποτελεσµατικά µε το κυρίως θέµα.

Για να συνδυάσετε τα στοιχεία µέσω λογισµικού επεξεργασίας εικόνων, τραβήξτε δύο ξεχωριστές φωτογραφίες που προορίζονται για τον συγκεκριµένο σκοπό. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η φωτογραφία ενός κτηρίου και µια φωτογραφία που απεικονίζει υφή, για παράδειγµα ένα φυτό ή νερό.

Για να δηµιουργήσετε τον αποτελεσµατικότερο συνδυασµό και των δύο στοιχείων η καλύτερη επιλογή είναι το στοιχείο του πρώτου πλάνου να έχει τουλάχιστον το ίδιο µέγεθος (αν όχι µεγαλύτερο) µε αυτό του φόντου. Τα δέντρα και οι θάµνοι είναι κατάλληλοι για τον σκοπό αυτό, όπως φαίνεται στη φωτογραφία της απέναντι σελίδας. Προσπαθήστε να οργανώσετε τη σύνθεση της φωτογραφίας έτσι, ώστε να είναι ορατό ένα µεγάλο τµήµα του αντικειµένου του φόντου, όχι όµως υπερβολικά µεγάλο διότι θα κυριαρχεί σε ολόκληρη τη φωτογραφία. Αντιµετωπίστε το πρώτο πλάνο και το φόντο ως ξεχωριστά επίπεδα και οργανώστε τα µε τέτοιον τρόπο, ώστε να συνδυάζονται αρµονικά για την τελική φωτογραφία. Ένα παρόµοιο (και ίσως πιο καλλιτεχνικό) εφέ µπορείτε να δηµιουργήσετε µέσω λογισµικού επεξεργασίας εικόνων, συνδυάζοντας µε τεχνητό τρόπο δύο ξεχωριστές φωτογραφίες. Αυτό το αποτέλεσµα επιτυγχάνεται µε τη λειτουργία Επίπεδα (Layers) των προγραµµάτων επεξεργασίας εικόνας, τοποθετώντας τη µία φωτογραφία επάνω από την άλλη και, στη συνέχεια, χρησιµοποιώντας το λογισµικό για να καθορίσετε το ποσοστό της κάτω φωτογραφία που φαίνεται µέσα από την επάνω. Η συγκεκριµένη εργασία εκτελείται µε διάφορους τρόπους και αποτελεί έναν πολύ αποτελεσµατικό τρόπο δηµιουργίας ενός συνδυασµού επεξεργασµένων φωτογραφιών, όπως φαίνεται παρακάτω.

111

Αρχιτεκτονική

56

Συµπερίληψη στοιχείων του πρώτου πλάνου Στις αρχιτεκτονικές λήψεις µπορείτε εύκολα να δώσετε δραµατικό ή καλλιτεχνικό χαρακτήρα. Ορισµένες φορές η εµφάνιση ενός κτηρίου αρκεί από µόνη της για να δηµιουργήσει µια επιβλητική φωτογραφία. Συχνά το µέγεθος και ο χαρακτήρας ενός κτηρίου απεικονίζονται ικανοποιητικά σε µια φωτογραφία χωρίς άλλα πρόσθετα στοιχεία, επιλογή που αποδεικνύεται πάντα σωστή για τα κτήρια.

112

Ορισµένες φορές, για αυτές τις λήψεις πρέπει να εφαρµόζουµε το ρητό "λιγότερα σηµαίνουν περισσότερα"

Στα είδη των αντικειµένων που µπορείτε να τοποθετήσετε στο πρώτο πλάνο µιας αρχιτεκτονικής λήψης συµπεριλαµβάνονται τα εξής: δέντρα, φυτά, αγάλµατα, φανοστάτες, οχήµατα, ακόµα και άνθρωποι. Αφιερώστε χρόνο στη σύνθεση των αντικειµένων σε σχέση µε το κτήριο.

Παρά το γεγονός ότι τα κτήρια από µόνα τους στις φωτογραφίες είναι αποτελεσµατικά, σε ορισµένες περιπτώσεις µια καλή ιδέα είναι η προσθήκη άλλων αντικειµένων στο πρώτο πλάνο. Με τον τρόπο αυτό τα στοιχεία δίνουν µεγαλύτερη συνοχή σε µια φωτογραφία (για παράδειγµα, µια σηµαία σε µια φωτογραφία δίνει στοιχεία για τον τόπο) ή απλά διανθίζουν µια καλή, µα όχι εκπληκτική, φωτογραφία. Τα αντικείµενα στο πρώτο πλάνο δεν είναι ανάγκη να κυριαρχούν µέσα στη φωτογραφία και ορισµένες φορές για τέτοιου είδους λήψεις είναι φρόνιµο να ακολουθούµε το ρητό "λιγότερα σηµαίνουν περισσότερα". Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας παρότι τα λουλούδια στο πρώτο πλάνο καταλαµβάνουν µόνο ένα µικρό τµήµα της φωτογραφίας, το µάτι "πέφτει" αµέσως επάνω τους εξαιτίας των ζωντανών χρωµάτων τους. Αυτά αποτελούν την εισαγωγή στη φωτογραφία και µετά τα αντικείµενα του πρώτου πλάνου το µάτι ασχολείται µε το κυρίως θέµα. Χωρίς τα λουλούδια, θα είχαµε µια απόλυτα συνηθισµένη φωτογραφία. Η κάτω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα δίνει µεγαλύτερη έµφαση στα αντικείµενα του πρώτου πλάνου, δηλαδή τα δέντρα στην περίπτωσή µας. Η συγκεκριµένη λήψη τραβήχτηκε ως τµήµα µιας σειράς φωτογραφιών, από τις οποίες, ορισµένες περιείχαν αντικείµενα στο πρώτο πλάνο και ορισµένες όχι. Η συµπερίληψη των δέντρων στο πρώτο πλάνο δίνει καλύτερη αίσθηση της θέσης του κτηρίου και τονίζει την αντίθεσή τους µε τη µοντέρνα αρχιτεκτονική.

113

Αντιµετώπιση της παραµόρφωσης Ένα πρόβληµα µε τους φακούς των ψηφιακών µηχανών είναι ότι το κρύσταλλό τους παρουσιάζει µια ελαφριά καµπύλωση. Υπό συγκεκριµένες συνθήκες το χαρακτηριστικό αυτό µπορεί να προκαλέσει παραµόρφωση των στοιχείων µιας φωτογραφίας. Το φαινόµενο παρατηρείται εντονότερα σε φωτογραφίες κτηρίων. Το συγκεκριµένο πρόβληµα είναι δυνατό να επιδεινωθεί όταν χρησιµοποιείται φακός ζουµ. Στα αριστερά της φωτογραφίας, η κορυφή της εκκλησίας εµφανίζεται κεκλιµένη χωρίς να είναι στην πραγµατικότητα, εξαιτίας του φαινοµένου που δηµιουργεί ο φακός της µηχανής. Η τοποθέτηση της κορυφής στην αριστερή πλευρά (όπου εµφανίζεται η µεγαλύτερη καµπύλωση του φακού) προκάλεσε ακόµα µεγαλύτερη παραµόρφωση. Ελέγχετε πάντα τις φωτογραφίες κτηρίων για να δείτε εάν αυτά απεικονίζονται παραµορφωµένα ή κεκλιµένα. Εάν συµβαίνει κάτι τέτοιο, τότε υπάρχουν ορισµένα βήµατα που µπορείτε να ακολουθήσετε προκειµένου να µειώσετε την παραµόρφωση (για λεπτοµέρειες βλέπε παρακάτω).

114

Αρχιτεκτονική

57

58

Αποφυγή της παραµόρφωσης Εάν στις φωτογραφίες κτηρίων που τραβάτε εµφανίζεται παραµόρφωση, τότε για τη διόρθωσή της υπάρχουν ορισµένα µέτρα που µπορείτε να λάβετε. Μία επιλογή είναι να τοποθετήσετε το κυρίως θέµα στο κέντρο του κάδρου και όχι στις άκρες του. Μία ακόµα λύση είναι να αποµακρυνθείτε από το θέµα: όσο πιο πολύ πλησιάζετε, τόσο εµφανέστερη γίνεται η παραµόρφωση. Εάν αποµακρυνθείτε από το θέµα τότε η καµπύλωση του φακού δεν θα παραµορφώνει το ίδιο έντονα. Παροµοίως, εάν υπάρχει ήδη παραµόρφωση σε µια φωτογραφία, τότε η χρήση του ζουµ θα επιδεινώσει το πρόβληµα. Επίσης, για την εξάλειψη της παραµόρφωσης µπορείτε να χρησιµοποιήσετε έναν ειδικό φακό για αρχιτεκτονικές λήψεις. Πρόκειται για εξειδικευµένο φακό που είναι σχεδιασµένος έτσι, ώστε να εκµηδενίζεται η καµπύλωση των κρυστάλλων. Βέβαια, αυτοί οι τύποι φακών είναι σχετικά ακριβοί και, σε γενικές γραµµές, η χρήση τους είναι δυνατή µόνο σε ψηφιακές µηχανές SLR. Εάν ωστόσο ασχολείστε αρκετά µε τη φωτογράφηση αρχιτεκτονικών κατασκευών τότε αξίζει να µελετήσετε την αγορά ενός τέτοιου φακού.

7

Τοπία 59 ∆ηµιουργία του σκηνικού σας

116

60 Ισοπέδωση της προοπτικής

117

61 Αλλαγή προσανατολισµού σε ένα τοπίο

118

62 ∆ηµιουργία διαφορετικών διαθέσεων

120

63 Συµπερίληψη στοιχείων ενδιαφέροντος

122

64 Αφηγηµατικές φωτογραφίες

124

65 Προσθήκη "βοηθητικών" αντικειµένων

126

µιας συγκεκριµένης διάθεσης και

66 Χρωµατικές ζώνες

128

αίσθησης, η προσθήκη στοιχείων

67 Αντανακλάσεις

130

68 Πανοράµατα

132

69 Αντιστάθµιση πράσινου χρώµατος

134

Η φωτογράφηση τοπίων µπορεί να δώσει εκπληκτικές φωτογραφίες εάν εκτελεστεί σωστά. Αυτή η ενότητα σας δείχνει µε ποιον τρόπο θα έχετε τον έλεγχο της φωτογράφησης τοπίων, ώστε το σκηνικό να λειτουργεί προς όφελός σας. Στις παραπάνω οδηγίες περιλαµβάνεται η δηµιουργία

ενδιαφέροντος, ο συνδυασµός διαφορετικών στοιχείων, η αποτελεσµατική χρήση των χρωµάτων, ακόµα και η προσθήκη "βοηθητικών" αντικειµένων.

Τοπία

59

∆ηµιουργία του σκηνικού σας Κάποιες φορές, οι συγκλονιστικές εικόνες τοπίων εµφανίζονται µπροστά σας απροειδοποίητα: µια όµορφη ανατολή ή ένα ηλιοβασίλεµα, ένα έρηµο τοπίο που περιλαµβάνει ένα µοναχικό δέντρο. Αντιθέτως, σε άλλες περιπτώσεις φωτογράφησης πρέπει να καταβάλετε λίγη περισσότερη προσπάθεια και να δηµιουργήσετε µια ικανοποιητική σύνθεση µε τα στοιχεία που είναι διαθέσιµα.

116

Ένας τρόπος δηµιουργίας αποτελεσµατικών κάδρων είναι ο συνδυασµός των υπαρχόντων στοιχείων, όπως είναι τα φυσικά τοπία ή τα τεχνητά αντικείµενα. Στην περίπτωση αυτή, εντοπίστε πρώτα το τεχνητό αντικείµενο και, στη συνέχεια, "χτίστε" γύρω του την υπόλοιπη σύνθεση. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργήθηκε η παρακάτω φωτογραφία. Η σειρά µε τα παγκάκια έπρεπε να φωτογραφηθεί υπό συγκεκριµένη γωνία έτσι, ώστε να σχηµατίζει µια γραµµή η οποία θα τραβήξει το µάτι του θεατή µέσα στη φωτογραφία. Χωρίς τα παγκάκια η συγκεκριµένη φωτογραφία θα ήταν συνηθισµένη. Φανταστείτε τον εαυτό σας ως έναν πολύ δηµιουργικό σεφ, ο οποίος πρέπει να αναµείξει τα κατάλληλα συστατικά προκειµένου να επιτύχει το βέλτιστο τελικό αποτέλεσµα.

Πολλές φορές ίσως έχουµε τη δυνατότητα (και την άδεια) να µετακινήσουµε τα αντικείµενα που υπάρχουν σε ένα πλάνο ή, εάν χρειάζεται, να προσθέσουµε κάποια άλλα. Σε κάθε περίπτωση όµως δεν πρέπει να διαταράσσουµε το περιβάλλον, ενώ οφείλουµε να επιστρέψουµε τα τυχόν αντικείµενα που χρησιµοποιήσαµε στην αρχική τους θέση.

60

Ισοπέδωση της προοπτικής

Ο συνδυασµός του φόντου της φωτογραφίας µε ένα στοιχείο που βρίσκεται στο πρώτο πλάνο είναι ένας αποτελεσµατικός τρόπος για να αυξήσουµε το ενδιαφέρον (για περισσότερες λεπτοµέρειες ανατρέξτε στο "Μυστικό 55"). Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε τη συγκεκριµένη τεχνική για να αναδείξουµε τον χώρο που περιβάλλει το κυρίως θέµα ή για να δηµιουργήσουµε µια ενδιαφέρουσα προοπτική, µεγεθύνοντας το αντικείµενο του πρώτου πλάνου µε τέτοιον τρόπο, ώστε να φαίνεται µεγαλύτερο από το φόντο.

117

Ένας άλλος τρόπος συνδυασµού αντικειµένων του πρώτου πλάνου και του φόντου είναι η ισοπέδωση της προοπτικής που υπάρχει µεταξύ τους έτσι, ώστε το αντικείµενο του πρώτου πλάνου να απεικονίζεται πλησιέστερα στο φόντο από όσο είναι στην πραγµατικότητα. Για να επιτύχουµε κάτι τέτοιο απαιτείται ένα φόντο που δεν περιλαµβάνει άλλα αντικείµενα, προκειµένου να µην υπάρχουν στοιχεία σύγκρισης που θα µπορούσαν να "προδώσουν" την πραγµατική θέση του αντικειµένου του πρώτου πλάνου. Μετά την επιλογή του αντικειµένου του πρώτου πλάνου και του φόντου πρέπει να συνθέσετε αυτά τα δύο, χρησιµοποιώντας τη µέγιστη εστιακή απόσταση του φακού της µηχανής σας: δηλαδή να ζουµάρετε όσο το δυνατόν περισσότερο στο αντικείµενο του πρώτου πλάνου. Με τον τρόπο αυτό το φόντο θα φαίνεται πιο κοντά στο αντικείµενο από όσο είναι πραγµατικά. Στην παρακάτω φωτογραφία του Grand Canyon, η απόσταση ανάµεσα στο δέντρο και το φόντο είναι περίπου 1,5 χιλιόµετρο, µέσα όµως από τη χρήση του φακού ζουµ και του λιτού σκηνικού η απόσταση φαίνεται πολύ µικρότερη.

Τοπία

61

Αλλαγή προσανατολισµού σε ένα τοπίο Όπως περιγράψαµε στο "Μυστικό 9", µπορούµε να αλλάξουµε δραστικά µια φωτογραφία εάν αλλάξουµε τον προσανατολισµό της µηχανής. Αυτό γίνεται όταν θέλουµε να φωτογραφήσουµε διαφορετικά τµήµατα του ίδιου τοπίου, ενώ µας δίνεται η ευκαιρία να πετύχουµε έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα µεταξύ φωτογραφιών του ίδιου ακριβώς σκηνικού.

118

Με την απλή αλλαγή του προσανατολισµού από οριζόντιο σε κατακόρυφο η φωτογραφία γίνεται πολύ πιο ελκυστική.

Οποιοδήποτε και αν είναι το τοπίο, αξίζει πάντοτε να τραβάτε φωτογραφίες µε οριζόντιο και κατακόρυφο προσανατολισµό. ∆εν ξοδεύετε φιλµ ενώ ενδέχεται να µην επισκεφτείτε ποτέ ξανά το συγκεκριµένο σηµείο.

Ο προσανατολισµός της κάθε λήψης εξαρτάται από το αποτέλεσµα και την εντύπωση που θέλουµε να δηµιουργήσουµε. Με απλά λόγια, ο οριζόντιος προσανατολισµός (τοπίο) δίνει έµφαση στην οριζόντια διάσταση ενός πλάνου, ενώ ο κατακόρυφος (πορτρέτο) τονίζει τα κατακόρυφα στοιχεία. Ακόµα και το ίδιο σκηνικό δίνει εντελώς διαφορετικά οπτικά αποτελέσµατα. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε οριζόντιο προσανατολισµό για να δώσετε έµφαση στο φυσικό πλάτος ενός σκηνικού, για παράδειγµα µια εκτεταµένη οροσειρά ή µια ατελείωτη σειρά µε σπίτια. Αντίθετα, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε κατακόρυφο προσανατολισµό για να δώσετε έµφαση στον χώρο που περιβάλλει το θέµα µιας φωτογραφίας, για παράδειγµα το έδαφος, τη θάλασσα ή τον ουρανό. Και οι δύο επιλογές δίνουν ιδιαίτερα, αλλά πολύ διαφορετικά µεταξύ τους, αποτελέσµατα. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας ο οριζόντιος προσανατολισµός τονίζει τη σειρά των σπιτιών που υπάρχουν στο µέσο του κάδρου. Πρόκειται για µια κανονική φωτογραφία, χωρίς όµως τίποτα το ιδιαίτερο. Με την απλή ωστόσο αλλαγή του προσανατολισµού από οριζόντιο σε κατακόρυφο η φωτογραφία γίνεται πολύ πιο ελκυστική. Η σειρά των σπιτιών πλέον "συµπιέζεται" µεταξύ του ουρανού και της θάλασσας, τραβώντας περισσότερο την προσοχή σε σχέση µε την οριζόντια λήψη. Με τον τρόπο αυτό δίνουµε έµφαση στην αποµόνωση των σπιτιών, προβάλλοντας την αντιπαράθεσή τους µε τα στοιχεία της φύσης που τα περιβάλλουν απειλητικά. Σε µια φωτογραφία τοπίου αξίζει πάντοτε τον κόπο να αλλάζετε τον προσανατολισµό απλά και µόνο για να δείτε εάν αλλάζει η έµφαση σε ένα στοιχείο του πλάνου.

119

Τοπία

62

120

Ο χαµηλός φωτισµός αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία για λήψη ατµοσφαιρικών φωτογραφιών

Εάν σας αρέσει να φωτογραφίζετε καταιγίδες, τότε η καλύτερη στιγµή για φωτογράφηση είναι ακριβώς πριν από το ξέσπασµά τους. Φροντίστε όµως να βρίσκεστε σε προφυλαγµένο χώρο κατά την εξέλιξή τους.

∆ηµιουργία διαφορετικών διαθέσεων Ευτυχώς, η χρήση της Χρυσής Ώρας (βλέπε "Μυστικό 23") δεν είναι πάντα απαραίτητη για τη επίτευξη των κατάλληλων συνθηκών φωτισµού. Μπορείτε να φωτογραφίζετε υπό οποιεσδήποτε συνθήκες φωτισµού και ο µοναδικός περιορισµός είναι η φαντασία σας. Μπορείτε να χρησιµοποιείτε τις διαφορετικές συνθήκες φωτισµού που επικρατούν κάθε φορά για να δηµιουργήσετε φωτογραφίες που αποπνέουν διαφορετικές διαθέσεις. Ο χαµηλός ή µουντός φωτισµός θεωρείται συχνά ως ακατάλληλος για τη λήψη καλών φωτογραφιών. Και όµως, δίνει µια εξαιρετική ευκαιρία για τη λήψη ατµοσφαιρικών φωτογραφιών. Αυτός ο τύπος φωτισµού είναι συνήθως οµοιόµορφος, εποµένως δεν έχουµε να ανησυχούµε για πιθανά, διαφορετικά επίπεδα έκθεσης µέσα στο κάδρο. Συχνά, ο συγκεκριµένος τύπος φωτισµού χρησιµοποιείται τις ηµέρες µε συννεφιά, περίπου µια ώρα πριν από το ηλιοβασίλεµα, για τη λήψη φωτογραφιών µε ιδιαίτερα φυσική εµφάνιση. Η επάνω φωτογραφία στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκε αργά το απόγευµα µιας συννεφιασµένης ηµέρας, δίνοντας την αίσθηση της ηρεµίας και της γαλήνης. Εξαιτίας του λιγοστού φωτός χρησιµοποιήθηκε τρίποδο για τη σταθεροποίηση της µηχανής, µιας και απαιτήθηκε ταχύτητα φωτοφράκτη 1/15 του δευτερολέπτου, προκειµένου να επιλεγεί το κλειστό διάφραγµα που θα έδινε µεγάλο βάθος πεδίου για να είναι εστιασµένο όσο το δυνατόν µεγαλύτερο µέρος της φωτογραφίας. Οι αλλαγές του καιρού αποτελούν µία ακόµα ευκαιρία για τη δηµιουργία ατµοσφαιρικών φωτογραφιών. Για παράδειγµα, τα µαύρα σύννεφα µια επικείµενης καταιγίδας δίνουν δραµατικό τόνο στα τοπία και µπορείτε να τα χρησιµοποιήσετε για να δώσετε έµφαση στη δύναµη της φύσης µέσα από τις φωτογραφίες σας. Μια καταιγίδα που πλησιάζει είναι ιδανική για να µεταδώσετε τη διάθεση της αλλαγής του καιρού ή των εποχών. Τα ηλιοβασιλέµατα και οι ανατολές δίνουν επίσης την αίσθηση της αλλαγής και στη συγκεκριµένη περίπτωση της αλλαγής της ηµέρας. Η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας δίνει την αίσθηση ότι η ηµέρα έφτασε στο τέλος της, γεγονός που τονίζεται ακόµα περισσότερο από τις λίγες λεπτοµέρειες που παραµένουν ορατές στο πρώτο πλάνο. Για αυτόν τον τύπο φωτογράφησης, φωτοµετρήστε σε µια περιοχή µεσαίου (ή σκοτεινού) τόνου του ουρανού για να αποφύγετε την υποέκθεση του πρώτου πλάνου που θα το µετέτρεπε σε σιλουέτα (για τον τρόπο δηµιουργίας σιλουέτας ανατρέξτε στο "Μυστικό 37").

121

Τοπία

63

Συµπερίληψη στοιχείων ενδιαφέροντος Το ανθρώπινο µάτι έχει την ιδιότητα να προσελκύεται από τα αντικείµενα ή τα στοιχεία µιας φωτογραφίας που ξεχωρίζουν. Για παράδειγµα, ένα έντονο χρώµα ή ένα ασυνήθιστο αντικείµενο θα προσελκύσει το µάτι, ειδικά στις φωτογραφίες τοπίου. Όταν φωτογραφίζουµε τοπία µια καλή ιδέα είναι να αναζητάµε ενδιαφέροντα στοιχεία και να τα συµπεριλαµβάνουµε µε κάποιον τρόπο στη φωτογραφία.

Προσπαθήστε να δηµιουργήσετε ένα "χάρτη" που θα καθοδηγεί τον θεατή µέσα στη φωτογραφία

Στα ενδιαφέροντα στοιχεία είναι δυνατό να συµπεριλαµβάνεται ο,τιδήποτε, ανάλογα µε το είδος του σκηνικού. Για παράδειγµα, ένα κόκκινο λουλούδι σε ένα λιβάδι µε άσπρα λουλούδια τραβάει αµέσως την προσοχή, όπως συµβαίνει και µε ένα ετερόκλητο αντικείµενο σε ένα τοπίο, για παράδειγµα ένα σπίτι ανάµεσα σε µια σειρά από λόφους.

122

Όταν ενσωµατώνουµε στο κάδρο στοιχεία ενδιαφέροντος ο στόχος µας είναι η δηµιουργία ενός "χάρτη" που θα καθοδηγεί τον θεατή κατά τη σάρωση της φωτογραφίας. Στην ιδανική περίπτωση ο θεατής θα παρατηρήσει πρώτα το ενδιαφέρον αντικείµενο και, στη συνέχεια, θα κινηθεί από το συγκεκριµένο σηµείο και στην υπόλοιπη φωτογραφία.

Η αναµονή µας για την εµφάνιση στοιχείων ενδιαφέροντος στο κάδρο ορισµένες φορές ανταµείβεται. Για παράδειγµα, εάν γνωρίζετε ότι υπάρχει ένα τρένο που περνάει µια συγκεκριµένη ώρα, τότε η συµπερίληψή του στο κάδρο θα µπορούσε να βελτιώσει τη σύνθεσή σας.

Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας η δοµή της γέφυρας λειτουργεί ως αρχικό στοιχείο ενδιαφέροντος. Στη συνέχεια το µάτι κατευθύνεται προς το τοπίο που βρίσκεται πίσω από τη γέφυρα, γεγονός που κάνει τη συγκεκριµένη φωτογραφία να ξεχωρίζει από µια αντίστοιχη, συνηθισµένη φωτογραφία που δεν περιέχει τη γέφυρα. Τέτοιου είδους φωτογραφίες µπορείτε να τραβήξετε στην εξοχή και για το λόγο αυτό όταν βρίσκεστε σε παρόµοιες τοποθεσίες είναι καλό να αναζητάτε παρόµοια κτίσµατα ή κατασκευές. Η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας περιέχει ένα πολύ µικρότερο αντικείµενο ενδιαφέροντος, τον ψαρά µε τα κόκκινα που βρίσκεται στο άκρο της φωτογραφίας. Παρότι πρόκειται για ένα πολύ µικρό τµήµα της φωτογραφίας, η ύπαρξή του ενισχύεται από την αντανάκλαση δηµιουργώντας ένα σηµείο εκκίνησης στον "χάρτη". Η προσοχή µας επικεντρώνεται αρχικά στο εµπρός τµήµα της φωτογραφίας και στον άνθρωπο µε τα κόκκινα. Στη συνέχεια, το µάτι κινείται κατά µήκος της όχθης του ποταµού, έως το σηµείο όπου το ποτάµι συναντά τα δέντρα. Παρά το γεγονός ότι στη συγκεκριµένη λήψη το αντικείµενο του ενδιαφέροντος είναι µικρό, αυτό εξακολουθεί να τραβά την προσοχή εξαιτίας της χρωµατικής αντίθεσής του µε το φόντο και την υπόλοιπη φωτογραφία.

123

Τοπία

64

Αφηγηµατικές φωτογραφίες Όπως περιγράψαµε στο "Μυστικό 27", µπορείτε να χρησιµοποιήσετε το βάθος πεδίου για να εµφανίσετε "νεταρισµένο" (εστιασµένο) ένα µεγαλύτερο ή µικρότερο τµήµα της φωτογραφίας. Εκτός από τεχνική παράµετρο της φωτογράφησης αποτελεί και µια παράµετρο της σύνθεσης.

124

Μελετήστε όλα τα στοιχεία ενός κάδρου για να δείτε µε ποιον τρόπο µπορείτε να χρησιµοποιήσετε καλύτερα το κάθε ένα έτσι, ώστε να βελτιώσετε τη συνολική σύνθεση της φωτογραφίας.

Για "αφηγηµατικές" φωτογραφίες, ρυθµίστε τη µηχανή σε λειτουργία προτεραιότητας διαφράγµατος και επιλέξτε ένα διάφραγµα f16 ή f22 για να εξασφαλίσετε την εστίαση σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερο τµήµα της εικόνας.

Ο τρόπος µε τον οποίο το βάθος πεδίου ενσωµατώνεται στη σύνθεση µιας φωτογραφίας είναι µέσω της χρήσης µεγάλου βάθους πεδίου (δηλ. µεγάλο τµήµα εστιασµένο), προκειµένου να "διηγηθούµε" µια ιστορία µέσα από τη φωτογραφία. ∆εν πρόκειται για ιστορία µε τη µορφή κανονικής αφήγησης, αλλά έχει περισσότερο τη µορφή µιας ιστορίας µε αρχή, µέση και τέλος. Με φωτογραφικούς όρους, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε το βάθος πεδίου για να δηµιουργήσετε τις αντίστοιχες ισοδυναµίες µέσα σε ένα κάδρο. Στην παρακάτω φωτογραφία, για παράδειγµα, το πλοίο είναι η αρχή διότι βρίσκεται στο εµπρός τµήµα της φωτογραφίας, η θάλασσα και η ξηρά που υπάρχουν πίσω από το πλοίο είναι η µέση και ο ουρανός πίσω τους είναι το τέλος. Συµπεριλαµβάνοντας αυτά τα στοιχεία σε µια φωτογραφία µπορείτε να προσδιορίσετε τη θέση, το περιβάλλον και τα χαρακτηριστικά της λήψης. ∆εν ακολουθούν όλες οι φωτογραφίες την ίδια µεθοδολογία. Το ίδιο ισχύει για τις αφηγηµατικές φωτογραφίες που δεν διαθέτουν την ίδια γραµµική δοµή µε την παρακάτω φωτογραφία. Η φωτογραφία της απέναντι σελίδας διαθέτει τα ίδια αφηγηµατικά στοιχεία: το δέντρο είναι η αρχή, το τοπίο είναι η µέση και ο ουρανός είναι το τέλος. Βλέπουµε όµως ότι το δέντρο καταλαµβάνει εξέχουσα θέση διότι καλύπτει τόσο το στοιχείο της µέσης όσο και το στοιχείο του τέλους. Αυτό δεν σηµαίνει ότι είναι καλύτερη ή χειρότερη ως αφηγηµατική φωτογραφία, είναι απλά διαφορετική. Μπορείτε επίσης να συνθέσετε τα ίδια στοιχεία µε τρόπο παρόµοιο µε αυτόν της φωτογραφίας σε αυτήν τη σελίδα.

125

Τοπία

65

126

Μπορείτε να προσθέσετε αντικείµενα για να δώσετε συνοχή ή στοιχεία για τη λήψη

Τα βοηθητικά αντικείµενα µπορούν να προσθέσουν µια χιουµοριστική χροιά σε µια φωτογραφία, αποφεύγετε όµως τυχόν συνθέσεις που ενδέχεται να προσβάλλουν τους άλλους.

Προσθήκη "βοηθητικών" αντικειµένων Αρκετές φορές οι σκηνές τοπίου καλύπτουν από µόνες τους τις απαιτήσεις του φωτογράφου. Οι οροσειρές και οι έρηµες εκτάσεις δίνουν εξαιρετικές ευκαιρίες φωτογράφησης, χωρίς να απαιτούν την προσθήκη επιπλέον στοιχείων. Σε ορισµένες περιπτώσεις, η προσθήκη και άλλων στοιχείων, για παράδειγµα των φυσικών αντικειµένων που υπάρχουν στο πρώτο πλάνο, βελτιώνει το αποτέλεσµα. Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις στις οποίες το κάδρο χρειάζεται κάποιου είδους "συµπλήρωµα", το οποίο έχει τη µορφή βοηθητικών αντικειµένων. Βοηθητικό αντικείµενο ονοµάζεται οποιοδήποτε στοιχείο συµπεριλαµβάνεται σκόπιµα σε µια φωτογραφία. Αυτό συµβαίνει για διάφορους λόγους. Κατ'αρχήν, ίσως θέλετε να προσθέσετε αντικείµενα για να δώσετε συνοχή ή στοιχεία για τη λήψη. Για παράδειγµα, η φωτογραφία ενός βουνού µπορεί να βελτιωθεί τοποθετώντας ένα ζευγάρι µποτάκια σε στρατηγικό σηµείο του πρώτου πλάνου. Με τον ίδιο τρόπο η φωτογραφία µιας έρηµης έκτασης αποκτά έµφαση εάν στο πρώτο πλάνο τοποθετήσετε ένα σχεδόν άδειο µπουκάλι νερό. Ένας ακόµα λόγος προσθήκης βοηθητικών αντικειµένων είναι η δηµιουργία χρωµατικής αντίθεσης, που θα λειτουργήσει ως σηµείο προσέλκυσης της προσοχής στη φωτογραφία. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας ο κόκκινος σωλήνας τραβά αρχικά την προσοχή ενώ, στη συνέχεια, το µάτι µετακινείται προς το βουνό. Μπορείτε επίσης να χρησιµοποιήσετε βοηθητικά αντικείµενα για να δηµιουργήσετε αντίθεση σε ένα κάδρο. Για παράδειγµα, µπορείτε να τοποθετήσετε ένα πολύ µοντέρνο αντικείµενο σε ένα ρετρό σκηνικό, ή να χρησιµοποιήσετε ένα µικρό αντικείµενο για να δώσετε έµφαση στο µέγεθος ενός κτηρίου.

Μη µεταφέρετε µαζί σας υπερβολικά ογκώδη ή βαριά αντικείµενα. Ίσως σας εµποδίσουν να προσεγγίσετε συγκεκριµένες τοποθεσίες. ∆εν υπάρχει λόγος να µεταφέρετε ένα αντικείµενο που δεν σας επιτρέπει να φτάσετε στην τοποθεσία όπου θέλετε να το χρησιµοποιήσετε.

Όσον αφορά τα "βοηθητικά" αντικείµενα, αυτά µπορείτε είτε να τα αναζητήσετε στην τοποθεσία της φωτογράφησης (όπως συµβαίνει στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας) είτε να τα µεταφέρετε µαζί σας για τη φωτογράφηση ενός συγκεκριµένου θέµατος. Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται λίγος προγραµµατισµός και οργάνωση, αξίζει όµως τον κόπο όταν πρόκειται για φωτογραφίες µε χιουµοριστικό ή άλλο σκοπό.

127

Τοπία

66

Χρωµατικές ζώνες Το χρώµα βρίσκεται παντού γύρω µας και το ανθρώπινο µάτι έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει εκατοµµύρια διαφορετικά χρώµατα και αποχρώσεις. Όσον αφορά τη φωτογραφία, το χρώµα αποτελεί ένα σηµαντικό συστατικό της. Να θυµάστε όµως ότι για µια ικανοποιητική φωτογραφία δεν είναι πάντοτε απαραίτητη η συµπερίληψη όσο το δυνατόν περισσότερων χρωµάτων σε αυτήν. Πρέπει πάντα να λαµβάνετε υπόψη το χρώµα σε µια φωτογραφία και να βρίσκετε τον καλύτερο δυνατό τρόπο χρήσης του.

128

Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τις χρωµατικές ζώνες για να τονίσετε άλλα στοιχεία της φωτογραφίας, δηµιουργώντας "σάντουιτς"

Ένας τρόπος χρήσης του χρώµατος στις φωτογραφίες είναι η προβολή ενός συναρπαστικού ή έντονου συµβάντος, για παράδειγµα ενός φεστιβάλ ή ενός καρναβαλιού. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να χρησιµοποιήσετε τις πολύχρωµες αµφιέσεις και τα σχέδια για να αποτυπώσετε την αίσθηση της δραστηριότητας, βγάζοντας πολύ συναρπαστικές φωτογραφίες. Ένας άλλος, και ίσως υποτιµηµένος, τρόπος χρήσης των χρωµάτων είναι η αναζήτηση µεγάλων έγχρωµων επιφανειών σε ένα κάδρο και η ενσωµάτωσή τους σε µια φωτογραφία για την απόδοση ενός ιδιαίτερου νοήµατος. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε οριζόντιες ή κατακόρυφες ζώνες µε διαφορετικά χρώµατα. Τρεις χαρακτηριστικές επιλογές είναι ο ουρανός, η θάλασσα και λιβάδια ή πάρκα στρωµένα µε γρασίδι ή χορτάρι. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τις χρωµατικές ζώνες για να τονίσετε άλλα στοιχεία της φωτογραφίας, δηµιουργώντας "σάντουιτς". Στην περίπτωση αυτή οι χρωµατικές ζώνες θα βρίσκονται επάνω και κάτω από το κυρίως θέµα. Με τον τρόπο αυτόν η κεντρική περιοχή θα είναι η "γέµιση" του σάντουιτς, ενώ οι έγχρωµες περιοχές δεν θα είχαν ιδιαίτερη αξία από µόνες τους. Ένα τέτοιο παράδειγµα είναι η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας, όπου ο γαλάζιος ουρανός και το πράσινο πάρκο λειτουργούν ως ζώνες χρώµατος που τονίζουν τη κεντρική περιοχή της φωτογραφίας. Οι ζώνες χρώµατος είναι το ίδιο αποτελεσµατικές όταν χρησιµοποιούνται κατακόρυφες, όπως συµβαίνει στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας, όπου το πράσινο στη µία πλευρά του χωραφιού έρχεται σε αντίθεση µε το χρυσοκίτρινο χρώµα που κυριαρχεί στο άλλο µισό. Σε αυτόν τον τύπο φωτογράφησης είναι σηµαντικό να τοποθετηθείτε στο κατάλληλο σηµείο έτσι, ώστε η διαχωριστική γραµµή ανάµεσα στις δύο χρωµατικές ζώνες να βρίσκεται στη µέση του κάδρου. Με τον τρόπο αυτό οι χρωµατικές ζώνες ξεχωρίζουν και το µάτι του θεατή κινείται από το µέσο της φωτογραφίας προς τα πίσω.

129

Τοπία

67

Αντανακλάσεις Ένα από τα µεγάλα πλεονεκτήµατα των υδάτινων επιφανειών είναι ότι δηµιουργούν αντανακλάσεις, τις οποίες µπορείτε να ενσωµατώσετε στις φωτογραφίες σας µε διάφορους τρόπους. Ο πιο προφανής τρόπος είναι η αντανάκλαση τοπίων ή αντικειµένων, για παράδειγµα κτηρίων η γεφυρών που βρίσκονται κοντά σε νερό. Η κλασική φωτογράφηση µε αντανακλάσεις είναι µε πολύ ήρεµο νερό έτσι, ώστε το αντικείµενο και η αντανάκλασή του να είναι σχεδόν όµοια, όπως φαίνεται στη φωτογραφία της απέναντι σελίδας. Για αυτόν τον τύπο φωτογραφιών η καλύτερη επιλογή είναι οι λίµνες. Για τα βέλτιστα αποτελέσµατα επισκεφθείτε µια τέτοια τοποθεσία µια ηµέρα που δεν θα φυσά σχεδόν καθόλου. Ακόµα όµως και µε νερό που κινείται, για παράδειγµα ρυάκια και ποτάµια, µπορείτε να έχετε πολύ καλές λήψεις µε αντανακλάσεις. Η κίνηση δηµιουργεί ένα εφέ "ρυτιδιάσµατος", το οποίο όταν δεν είναι υπερβολικά έντονο δίνει πολύ ικανοποιητικές φωτογραφίες.

130

Μία ακόµα επιλογή για λήψεις µε αντανακλάσεις είναι η ενεργός συµµετοχή στο φαινόµενο και η εκούσια δηµιουργία των αντίστοιχων καλλιτεχνικών εφέ. Ένας τρόπος για να πετύχετε κάτι τέτοιο είναι να πετάξετε µια πέτρα σε µια πισίνα ή λίµνη και, στη συνέχεια, να τη φωτογραφίσετε, συµπεριλαµβάνοντας τον κυµατισµό που θα δηµιουργηθεί, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία.

131

Τοπία

68

Πανοράµατα Οι ψηφιακές µηχανές έχουν αποδείξει την αξία και τη δηµοτικότητά τους όσον αφορά τη δηµιουργία πανοραµάτων. Πρόκειται για δύο ή περισσότερες φωτογραφίες ενός πλάνου, το οποίο είναι υπερβολικά µεγάλο για να χωρέσει σε µία και µόνη λήψη. Οι διαδοχικές φωτογραφίες συρράπτονται µεταξύ τους, δίνοντας µια πανοραµική φωτογραφία. Μπορείτε να δηµιουργήσετε πανοράµατα χρησιµοποιώντας προγράµµατα επεξεργασίας εικόνων, ενώ πολλές ψηφιακές µηχανές διαθέτουν ενσωµατωµένη λειτουργία δηµιουργίας πανοραµάτων.

132

Όταν τραβάτε φωτογραφίες για τη δηµιουργία πανοράµατος φροντίστε να τις τραβάτε από την ίδια ακριβώς θέση και µε τις ίδιες ακριβώς ρυθµίσεις έκθεσης. Εάν είναι δυνατόν, χρησιµοποιήστε τρίποδο το οποίο θα εξασφαλίσει ακριβώς το ίδιο σηµείο λήψης και επικαλύψτε τις λήψεις µεταξύ τους κατά 20% περίπου, ώστε η ένωσή τους να γίνεται µε οµαλό τρόπο. Ένας άλλος τρόπος δηµιουργίας πανοραµάτων είναι η λήψη µιας φωτογραφίας και, στη συνέχεια, η περικοπή της έτσι, ώστε να έχει τη µορφή πανοράµατος. Για να κάνετε κάτι τέτοιο, τραβήξτε τη φωτογραφία µε τη µέγιστη δυνατή ανάλυση της µηχανής. Αυτό γίνεται για να έχετε τη δυνατότητα εκτύπωσης της φωτογραφίας σε µεγάλες διαστάσεις ακόµα και µετά την περικοπή της (για λεπτοµέρειες σχετικά µε την περικοπή και το µέγεθος εικόνας ανατρέξτε στο "Μυστικό 10".) Αυτή η τεχνική εφαρµόστηκε για τη δηµιουργία του πανοράµατος που καταλαµβάνει τις δύο παρούσες σελίδες. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας ήταν η αρχική. Με τον τρόπο αυτό αποµονώνεται ένα τµήµα της φωτογραφίας και δηµιουργείται η εντύπωση πανοράµατος εξαιτίας των διαστάσεων της τελικής φωτογραφίας.

133

Τοπία

69

Αντιστάθµιση πράσινου χρώµατος

134

Πολλές συνθήκες φωτογράφησης κρύβουν ιδιαιτερότητες και δυσκολίες, και ένα τέτοιο ασυνήθιστο φαινόµενο της φωτογράφησης τοπίων εµφανίζεται όταν υπάρχει πολύ πράσινο χρώµα µέσα στο κάδρο. Ορισµένες φορές, όταν ένα µεγάλο µέρος του κάδρου περιέχει πράσινο χρώµα, το ενσωµατωµένο φωτόµετρο της µηχανής "µπερδεύεται" µε αποτέλεσµα να µην επιλέγει τη σωστή έκθεση. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να φωτοµετρήσετε αποκλειστικά την περιοχή του κάδρου µε το πράσινο χρώµα (για λεπτοµέρειες σχετικά µε το κλείδωµα έκθεσης σε µια φωτογραφία ανατρέξτε στο "Μυστικό 30"). Εάν η µέτρηση της έκθεσης γίνει στην πράσινη περιοχή του κάδρου, τότε και η έκθεση των υπόλοιπων περιοχών θα είναι οµοιόµορφη. Παρόλα αυτά, µια ιδιαιτερότητα του φαινοµένου είναι ότι το τελικό αποτέλεσµα θα είναι υποεκτεθειµένο περίπου κατά 2/3 του στοπ. Για να αντισταθµίσετε την υποέκθεση, χρησιµοποιήστε την αντιστάθµιση έκθεσης (για λεπτοµέρειες ανατρέξτε στο "Μυστικό 34") ώστε να εξασφαλίσετε τη σωστή έκθεση. Ρυθµίστε το χειριστήριο EV στην τιµή +2/3 και, στη συνέχεια, τραβήξτε ξανά τη φωτογραφία. Η φωτογραφία στα αριστερά τραβήχτηκε µετά από φωτοµέτρηση στο πράσινο φύλλωµα και χωρίς αντιστάθµιση έκθεσης. Η φωτογραφία στα δεξιά τραβήχτηκε µε την ίδια τιµή έκθεσης και αντιστάθµιση έκθεσης ίση µε +2, προκειµένου να επιτευχθεί η σωστή έκθεση.

8

Κίνηση

Παρά το γεγονός ότι η ψηφιακή φωτογραφία είναι ένα

70 "Πάγωµα" τρεχούµενου νερού 136 71 "Θόλωµα" τρεχούµενου νερού 137

στατικό µέσο, υπάρχουν πάρα

72 Αποτύπωση της ταχύτητας

138

πολλοί τρόποι µε τους οποίους

73 Θόλωµα κινούµενων αντικειµένων

140

74 Λειτουργία διαδοχικών λήψεων

142

75 Φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων

144

µπορείτε να τη χρησιµοποιήσετε για να αποτυπώσετε την αίσθηση της κίνησης. Η παρούσα ενότητα παρουσιάζει συµβουλές σχετικά µε τους διαφορετικούς τρόπους αποτύπωσης της κίνησης στις ψηφιακές φωτογραφίες, από το "πάγωµα" του τρεχούµενου νερού έως την απόδοση της αίσθησης της ταχύτητας. Επίσης καλύπτεται η φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων και περιγράφεται ο τρόπος λήψης διαδοχικών στιγµιότυπων.

76 Φωτογράφηση "φαντασµάτων" 145 77 Εφέ απεικόνισης κίνησης

146

Κίνηση

70

"Πάγωµα" τρεχούµενου νερού

136

Το νερό είναι ένα από τα πιο δηµιουργικά θέµατα για φωτογράφηση. Υπάρχει γύρω µας σε διάφορες µορφές, όπως είναι ο πάγος και το χιόνι, ενώ µπορούµε να το βρούµε ακίνητο ή σε κίνηση. Μπορούµε να το χρησιµοποιήσουµε για τη δηµιουργία αντανακλάσεων µε διαφορετικά χρώµατα και υφές (κυµατισµούς ή απλά ρυτιδώµατα) και γενικά µπορούµε να το απεικονίσουµε µε διάφορους τρόπους χρησιµοποιώντας τις αντίστοιχες τεχνικές φωτογράφησης. Σίγουρα δίνει στο φωτογράφο απεριόριστες επιλογές είτε ως θέµα είτε ως βοηθητικό µέσο απεικόνισης.

Κρατάτε πάντα τη µηχανή σας µακριά από το νερό. Εάν βραχεί τότε είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα πάψει να λειτουργεί. Εάν συµβεί κάτι τέτοιο, για να έχετε πιθανότητες να λειτουργήσει πάλι, στεγνώστε την εντελώς προτού επιχειρήσετε να τη χρησιµοποιήσετε ξανά.

Μια τεχνική φωτογράφησης του νερού είναι το "πάγωµα" της κίνησής του. ∆εν αναφερόµαστε κυριολεκτικά στον πάγο αλλά στο φωτογραφικό "πάγωµα" που απεικονίζει το νερό ακίνητο, δηλαδή να ίπταται κυριολεκτικά στον αέρα. Αυτό το εφέ επιτυγχάνεται µε κάθε είδος τρεχούµενου ή κινούµενου νερού, για παράδειγµα ρυάκια, καταρράκτες, σωλήνες ποτίσµατος ή βρύσες, ακόµα και νεροτσουλήθρες. Το "κόλπο" για το "πάγωµα" του νερού σε µια φωτογραφία είναι η χρήση γρήγορης ταχύτητας φωτοφράκτη. Για τον σκοπό αυτό πρέπει στη µηχανή να επιλέξετε την προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη. Αυτό σηµαίνει ότι εσείς ρυθµίζετε την ταχύτητα φωτοφράκτη και η µηχανή επιλέγει αυτόµατα την κατάλληλη τιµή διαφράγµατος. Επιλέξτε µια ταχύτητα φωτοφράκτη ίση τουλάχιστον µε 1/500 του δευτερολέπτου, η οποία συνήθως είναι αρκετή για το "πάγωµα" νερού κατά την πτώση του, χωρίς να έχει µετακινηθεί υπερβολικά. Εάν υπάρχει αρκετό φως και η µηχανή σας διαθέτει την αντίστοιχη ρύθµιση µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ταχύτητες φωτοφράκτη έως και 1/2000 του δευτερολέπτου. Η παρακάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε ταχύτητα φωτοφράκτη 1/1000 του δευτερολέπτου, µε αποτέλεσµα την επιλογή ενός σχετικά ανοικτού διαφράγµατος f5.6. Εξαιτίας της γρήγορης ταχύτητας φωτοφράκτη η φωτογραφία τραβήχτηκε σχεδόν ακαριαία, κάνοντας ορατές ακόµα και τις σταγόνες του νερού.

71 "Θόλωµα" τρεχούµενου νερού Η αντίθετη φωτογραφική τεχνική του "παγώµατος" τρεχούµενου νερού είναι το "θόλωµά" του, µε το οποίο δίνεται η αίσθηση της κίνησης. Με αυτήν µπορείτε να δηµιουργήσετε απαλές (σχεδόν σαν σύννεφα) εικόνες του τρεχούµενου νερού, οι οποίες αποπνέουν ένα αίσθηµα γαλήνης και ανακούφισης. Τα καλύτερα θέµατα για τη συγκεκριµένη τεχνική είναι τα µεγάλα κύµατα, οι καταρράκτες και τα ορµητικά ρυάκια ή ποτάµια.

Όταν εξοικειωθείτε µε την τεχνική του "θολώµατος" µπορείτε να αναζητήσετε ακόµα πιο πολύπλοκες συνθέσεις µε τρεχούµενα νερά, ώστε να πειραµατιστείτε και να πετύχετε εντυπωσιακά αποτελέσµατα.

Για λεπτοµέρειες σχετικά µε τη νυχτερινή φωτογράφηση νερού ανατρέξτε στo "Μυστικό 92".

137

Για τη φωτογράφηση "θολώµατος" τρεχούµενου νερού πρέπει να χρησιµοποιήσετε τρίποδο διότι απαιτούνται αργές ταχύτητες φωτοφράκτη, οι οποίες θα επιτύχουν το εφέ θολώµατος. Αρχικά, ρυθµίστε τη µηχανή στην προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη και ξεκινήστε επιλέγοντας ταχύτητα ίση µε 1/30 του δευτερολέπτου για να ελέγξετε το αποτέλεσµα. Στη συνέχεια, κάντε την ίδια λήψη αρκετές φορές, ελαττώνοντας την ταχύτητα φωτοφράκτη κατά ένα στοπ κάθε φορά (η παρακάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε 1/6 του δευτερολέπτου). Το πρόβληµα µε αυτού του είδους τη φωτογράφηση είναι ότι όσο ελαττώνετε την ταχύτητα φωτοφράκτη όλο και περισσότερο φως εισέρχεται στη µηχανή, ακόµα και όταν το διάφραγµα βρίσκεται στην πιο κλειστή ρύθµισή του. Ανάλογα µε τη διαθέσιµη ποσότητα του φωτός, πιθανότατα θα υπάρξει ένα σηµείο πέρα από το οποίο η ταχύτητα φωτοφράκτη θα είναι υπερβολικά αργή µε αποτέλεσµα την υπερέκθεση της φωτογραφίας, δηλαδή την είσοδο υπερβολικά µεγάλης ποσότητας φωτός στη µηχανή. Εξαιτίας αυτού του φαινοµένου, η καλύτερη ώρα για λήψη φωτογραφιών µε "θολωµένο" νερό είναι µε συννεφιά η οποία µειώνει την ένταση του φυσικού φωτός.

Κίνηση

72

Αποτύπωση της ταχύτητας Η απόδοση της αίσθησης της ταχύτητας σε µια φωτογραφία αποτελεί σίγουρα πρόκληση. Η ψηφιακή φωτογραφία είναι από τη φύση της ένα εντελώς στατικό µέσο, αυτό όµως δεν αποκλείει τη δυνατότητα απεικόνισης της ταχύτητας. Το εφέ αυτό είναι δυνατό να δηµιουργηθεί µε όλα τα γρήγορα κινούµενα αντικείµενα: οχήµατα, ζώα και ανθρώπους.

138

Ένας τρόπος αποτύπωσης της ταχύτητας σε µια φωτογραφία είναι η απεικόνιση του κινούµενου αντικειµένου εµπρός από θολό φόντο. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργείται η αίσθηση της ταχύτητας, καθώς το αντικείµενο κινείται τόσο γρήγορα, ώστε να µην είναι δυνατή η εστίαση του φόντου. Το "κόλπο" είναι η καλύτερη εστίαση στο κινούµενο αντικείµενο και όχι στο φόντο και αυτό επιτυγχάνεται µε τη χρήση της τεχνικής που ονοµάζεται "οριζόντια µετατόπιση" (ή αλλιώς "panning").

Ένα παρόµοιο εφέ µε την οριζόντια µετατόπιση είναι η κατακόρυφη µετατόπιση (ή αλλιώς "tilting"). Επιτυγχάνεται όταν η µηχανή παρακολουθεί ένα αντικείµενο που κινείται κατακόρυφα (για παράδειγµα έναν πύραυλο) αντί για οριζόντια.

Η οριζόντια µετατόπιση ("panning") λειτουργεί µε την παρακολούθηση ενός κινούµενου αντικειµένου µέσα από το σκόπευτρο ή την οθόνη LCD της µηχανής και, στη συνέχεια, µε τη λήψη της φωτογραφίας ενώ η µηχανή εξακολουθεί να παρακολουθεί το αντικείµενο. Για παράδειγµα, εάν ένα όχηµα κινείται από το σηµείο A προς το σηµείο Γ, περνώντας από το σηµείο B, τότε µπορούµε να εφαρµόσουµε την τεχνική της οριζόντιας µετατόπισης. Ξεκινήστε να παρακολουθείτε το όχηµα από το σηµείο A και τραβήξτε τη φωτογραφία στο σηµείο B, φροντίζοντας ώστε η µηχανή να παρακολουθεί το όχηµα σε ολόκληρη τη διαδροµή του. Υπάρχουν δύο σηµαντικοί παράγοντες που πρέπει να προσέξετε κατά την οριζόντια µετατόπιση µε ένα κινούµενο αντικείµενο. Ο πρώτος είναι το σηµείο εστίασης. Εάν το όχηµα διατηρεί σταθερή απόσταση από εσάς σε όλη τη διάρκεια που το παρακολουθεί η µηχανή, τότε µπορείτε να εστιάσετε από την πρώτη στιγµή και να κλειδώσετε την εστίαση (δηλ. να κρατήσετε πατηµένο το κουµπί λήψης µέχρι τη µέση της διαδροµής του) έως ότου αποφασίσετε να τραβήξετε τη φωτογραφία. Εάν η απόσταση από το όχηµα µεταβάλλεται κατά τη διαδροµή του, τότε πρέπει να εστιάσετε εκ των προτέρων σε ένα συγκεκριµένο σηµείο, να κλειδώσετε την εστίαση και να τραβήξετε τη φωτογραφία µόλις το όχηµα περάσει από το σηµείο αυτό. Ο δεύτερος παράγοντας είναι να εξασφαλίσετε ότι ολόκληρο το αντικείµενο θα περικλείεται µέσα στο σκόπευτρο ή την οθόνη LCD κατά τη λήψη της φωτογραφίας. Εάν παρακολουθείτε µια δραστηριότητα στην οποία θα έχετε λίγες ευκαιρίες για µια καλή φωτογραφία (για παράδειγµα σε έναν αγώνα µηχανοκίνητων) τότε εξασκηθείτε εκ των προτέρων για να τελειοποιηθείτε στη συγκεκριµένη τεχνική. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε την οριζόντια µετατόπιση "panning" σε οποιοδήποτε κινούµενο αντικείµενο, όπως για παράδειγµα το όχηµα στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας ή στο παιδί της κάτω φωτογραφίας. Εάν πρόκειται για ανθρώπους, τότε φροντίστε αυτοί να κινούνται αρκετά γρήγορα ώστε να δηµιουργηθεί το εφέ θολώµατος του φόντου.

139

Κίνηση

73

Θόλωµα κινούµενων αντικειµένων

140

Το εφέ θολώµατος για τα αντικείµενα που κινούνται µε ταχύτητα µοιάζει µε τη φωτογράφηση "θολώµατος" του τρεχούµενου νερού: απαιτείται αργή ταχύτητα φωτοφράκτη µε την οποία πετυχαίνουµε το θόλωµα του κινούµενου αντικειµένου. Η συγκεκριµένη τεχνική όµως διαφέρει ελαφρά διότι τα διάφορα αντικείµενα, όπως είναι τα οχήµατα και οι άνθρωποι, κινούνται συνήθως γρηγορότερα από το νερό.

Για το θόλωµα οχηµάτων συνήθως χρησιµοποιείται γρηγορότερη ταχύτητα φωτοφράκτη σε σχέση µε τις αντίστοιχες φωτογραφίες ανθρώπων, διότι τα οχήµατα κινούνται µε µεγαλύτερες ταχύτητες.

Για την επίτευξη του εφέ θολώµατος µε οχήµατα, ζώα ή ανθρώπους υπάρχουν δύο επιλογές. Η πρώτη είναι η λήψη µιας φωτογραφίας που θα είναι ολόκληρη θολή, ενώ η δεύτερη είναι η απεικόνιση ενός "θολωµένου" αντικειµένου εµπρός από ευκρινές φόντο. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει το εφέ θολώµατος ολόκληρης της φωτογραφίας. Αυτό επιτεύχθηκε µε την οριζόντια µετατόπιση της µηχανής ακολουθώντας ένα κινούµενο αντικείµενο, χωρίς όµως να γίνει εστίαση. Το αποτέλεσµα είναι το θόλωµα ολόκληρης της φωτογραφίας, δίνοντας µια σουρεαλιστική αίσθηση της ταχύτητας. Ο άλλος τρόπος "θολώµατος" των κινούµενων αντικειµένων είναι η χρήση αργής ταχύτητας φωτοφράκτη και, κρατώντας τη µηχανή ακίνητη, η φωτογράφηση του αντικειµένου τη στιγµή που περνά εµπρός από τη µηχανή. Η ταχύτητα φωτοφράκτη δεν πρέπει να είναι υπερβολικά αργή, διαφορετικά υπάρχει πιθανότητα το αντικείµενο να βγει από το κάδρο προτού ολοκληρωθεί η λήψη. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε µε ταχύτητα φωτοφράκτη 1/60 του δευτερολέπτου και η κάτω µε 1/30 του δευτερολέπτου. Και στις δύο περιπτώσεις η ταχύτητα φωτοφράκτη ήταν αρκετά γρήγορη ώστε να µπορούµε να κρατήσουµε τη µηχανή ακίνητη µε το χέρι, χωρίς να απαιτείται τρίποδο.

141

Κίνηση

74

142

Η λειτουργία συνεχών, διαδοχικών λήψεων µπορεί να αδειάσει τις µπαταρίες της µηχανής πολύ πιο γρήγορα σε σχέση µε τη λήψη µεµονωµένων φωτογραφιών.

Στη λειτουργία διαδοχικών λήψεων, η εστίαση κλειδώνεται στην πρώτη φωτογραφία και παραµένει κλειδωµένη για τις επόµενες.

Στη λειτουργία διαδοχικών λήψεων η µηχανή τραβάει συνεχόµενα τις φωτογραφίες έως ότου ελευθερώσετε το κουµπί λήψης

Λειτουργία διαδοχικών λήψεων Όταν θέλουµε να φωτογραφίσουµε θέµατα που σχετίζονται µε την κίνηση µια πολύ χρήσιµη λειτουργία της µηχανής είναι η δυνατότητά της να τραβάει συνεχόµενες λήψεις στη σειρά, ώστε να καταγράφουµε τη δράση µε διαφορά κλασµάτων του δευτερολέπτου. Παλαιότερα η συγκεκριµένη λειτουργία ήταν διαθέσιµη µόνο στα κορυφαία µοντέλα κάθε σειράς µηχανών. Πλέον όµως συναντάµε όλο και συχνότερα τη δυνατότητα διαδοχικών λήψεων σε µια ευρεία γκάµα ψηφιακών µηχανών. Εάν θέλετε να έχετε τη δυνατότητα διαδοχικών λήψεων τότε πρέπει να αναζητήσετε µια µηχανή που διαθέτει αυτήν τη λειτουργία. Η δυνατότητα διαδοχικών λήψεων αναγράφεται σε καρέ ανά δευτερόλεπτο, δηλαδή πόσες φωτογραφίες µπορεί να τραβήξει η µηχανή µέσα σε ένα δευτερόλεπτο µε αυτήν τη λειτουργία. Η χαµηλότερη τιµή είναι περίπου 3 καρέ ανά δευτερόλεπτο και φτάνει έως και τα 8 καρέ ανά δευτερόλεπτο στις πιο ακριβές µηχανές. Για να τραβήξετε διαδοχικές λήψεις πρέπει να ενεργοποιήσετε την αντίστοιχη λειτουργία είτε µέσω του κουµπιού που υπάρχει στο σώµα της µηχανής είτε µέσω του συστήµατος των µενού της µηχανής. Μόλις ενεργοποιήσετε τη λειτουργία διαδοχικών λήψεων µπορείτε να τη χρησιµοποιήσετε όπως ακριβώς και τη λειτουργία λήψης µεµονωµένων φωτογραφιών: πιέστε το κουµπί λήψης έως το µέσο της διαδροµής του για να εστιάσετε και, στη συνέχεια, πατήστε το µέχρι το τέρµα για να τραβήξετε τις φωτογραφίες. Στη λειτουργία διαδοχικών λήψεων η µηχανή τραβάει συνεχόµενα τις φωτογραφίες έως ότου ελευθερώσετε το κουµπί λήψης. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τη λειτουργία διαδοχικών λήψεων σε οποιοδήποτε είδος φωτογράφησης, η πραγµατική της όµως χρησιµότητα φαίνεται στη φωτογράφηση σκηνών δράσης, για παράδειγµα αθλητικές δραστηριότητες. Ορισµένες φορές η δράση εκτυλίσσεται τόσο γρήγορα ώστε η λήψη της τέλειας φωτογραφίας να µην είναι εξασφαλισµένη στην απλή λειτουργία, οπότε οι διαδοχικές λήψεις αυξάνουν τις πιθανότητές σας να τραβήξετε τη φωτογραφία που επιθυµείτε. Η ίδια λειτουργία είναι επίσης κατάλληλη για µια σειρά φωτογραφιών δράσης, όπως είναι οι φωτογραφίες στην απέναντι σελίδα. Μπορείτε ακόµα να χρησιµοποιήσετε τις διαδοχικές λήψεις σε φωτογράφηση πορτρέτου, ειδικά παιδιών τα οποία έχουν την τάση να κινούνται συνεχώς κατά τη διαδικασία της φωτογράφησης. Εάν χρησιµοποιήσετε τη λειτουργία διαδοχικών λήψεων τότε αυξάνονται οι πιθανότητές σας να τραβήξετε µια ικανοποιητική φωτογραφία ακόµα και όταν το παιδί ανοιγοκλείνει τα µάτια του, µιλάει ή κινείται.

143

Κίνηση

75

Φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων

144

Ο αθλητισµός καλύπτει ένα µεγάλο εύρος δραστηριοτήτων, κάθε µία από τις οποίες αποτελεί για το φωτογράφο ανεξάντλητη πηγή έµπνευσης και ευκαιριών για φωτογράφηση. Ο βασικός παράγοντας στη φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων είναι η αποτύπωση του χαρακτήρα και της αίσθησης κάθε αθλήµατος ξεχωριστά: η σωµατική προσπάθεια ενός ποδοσφαιριστή, η χάρη ενός αθλητή του πατινάζ ή η δύναµη και η ένταση ενός αρσιβαρίστα.

Κατά τα πρώτα βήµατά σας στη φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων µην απογοητευτείτε εάν η ποιότητα των φωτογραφιών σας είναι µέτρια ή ακόµα και απαράδεκτη. Η αναγνώριση της κατάλληλης στιγµής για φωτογράφηση απαιτεί εµπειρία την οποία θα αποκτήσετε µε τον καιρό, και τότε θα έχετε πραγµατικά συναρπαστικά αποτελέσµατα.

Οι επαγγελµατίες αθλητικοί φωτορεπόρτερ χρησιµοποιούν τεράστιους φακούς ζουµ, οι οποίοι στηρίζονται σε µονόποδα για µεγαλύτερη σταθερότητα.

Από τη στιγµή που πολλές αθλητικές δραστηριότητες συνεπάγονται κίνηση η χρήση γρήγορης ταχύτητας φωτοφράκτη κρίνεται απαραίτητη στις περισσότερες από τις αντίστοιχες λήψεις. Εάν µια ψηφιακή µηχανή διαθέτει λειτουργία Σπορ (Sport), τότε χρησιµοποιείται αυτόµατα η κατάλληλη ταχύτητα φωτοφράκτη που είναι αρκετά γρήγορη για το πάγωµα της δράσης (µε την προϋπόθεση ότι υπάρχει αρκετό διαθέσιµο φως). Σε γενικές γραµµές κατά τη φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων όπου υπάρχει γρήγορη κίνηση προσπαθείτε να χρησιµοποιείτε ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε 1/250 του δευτερολέπτου ή γρηγορότερη. Σε ορισµένες περιπτώσεις, όπως είναι το χτύπηµα µιας µπάλας του µπέιζµπολ µε το µπαστούνι, ίσως χρειαστεί να επιλέξετε µια ταχύτητα φωτοφράκτη ίση ή γρηγορότερη από 1/1000 του δευτερολέπτου. Σε πολλές αθλητικές φωτογραφήσεις το βασικό στοιχείο είναι η απεικόνιση της δράσης, γεγονός που σηµαίνει ότι πρέπει να βρίσκεστε αρκετά κοντά στους συµµετέχοντες. Για το συγκεκριµένο τύπο φωτογράφησης η µηχανή σας πρέπει να διαθέτει φακό µε ισχυρό ζουµ και ο κανόνας λέει "όσο µεγαλύτερο, τόσο το καλύτερο". Μπορείτε να πειραµατιστείτε τραβώντας φωτογραφίες σε µια αθλητική συνάντηση χωρίς να χρησιµοποιήσετε ζουµ. ∆ια γυµνού οφθαλµού οι αθλητές φαίνονται αρκετά κοντά, στη φωτογραφία όµως δείχνουν απελπιστικά µικροί σε µέγεθος. Στη συνέχεια, επιχειρήστε να ζουµάρετε όσο το δυνατόν περισσότερο και φωτογραφήστε τη δράση και, εάν είναι δυνατό, τις εκφράσεις των προσώπων όσων συµµετέχουν. Εάν η µηχανή σας διαθέτει λειτουργία διαδοχικών λήψεων (βλέπε "Μυστικό 74") τότε έχετε ένα ακόµα πλεονέκτηµα στη φωτογράφηση αθλητικών δραστηριοτήτων: ακόµα και οι καλύτεροι φωτογράφοι δεν καταφέρνουν πάντα να "συλλάβουν" την ακαριαία δράση που υπάρχει στα αθλήµατα που περιέχουν γρήγορη κίνηση και η λειτουργία διαδοχικών λήψεων σας δίνει τη δυνατότητα να τραβήξετε αρκετές φωτογραφίες µέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστηµα. Όταν φωτογραφίζετε αθλητικές δραστηριότητες µην επικεντρώνεστε µόνο στη γρήγορη δράση. Υπάρχουν αθλήµατα, όπως η γυµναστική, που σας δίνουν την ευκαιρία να αποτυπώσετε τη χάρη και την ισορροπία της ανθρώπινης κίνησης, ενώ µπορείτε να τραβήξετε και γενικά πλάνα, όπως για παράδειγµα την τοποθεσία και τις εγκαταστάσεις ή τις εκφράσεις στα πρόσωπα του πλήθους. Οτιδήποτε σας βοηθά να αποτυπώσετε την ουσία και το χαρακτήρα της δραστηριότητας αξίζει να φωτογραφηθεί.

76

Φωτογράφηση "φαντασµάτων"

Η επεξεργασία και παραποίηση των φωτογραφιών υπάρχει από την πρώτη στιγµή της δηµιουργίας των ίδιων των φωτογραφικών µηχανών. Με την έλευση των ψηφιακών µηχανών και των προγραµµάτων επεξεργασίας εικόνων η παραπάνω δραστηριότητα πέρασε σε τέτοιο επίπεδο, ώστε κανένας πλέον δεν µπορεί να βεβαιώσει µε σιγουριά την αυθεντικότητα, τη γνησιότητα ή την πρωτοτυπία µιας φωτογραφίας. Ακόµα όµως και µε µια απλή ψηφιακή µηχανή έχετε τη δυνατότητα να τραβήξετε γνήσιες φωτογραφίες που θα έχουν έναν µη πραγµατικό χαρακτήρα, χωρίς να απαιτείται η χρήση ειδικού λογισµικού. Ένα από αυτά τα τεχνάσµατα είναι η δηµιουργία "φαντασµάτων" σε µια φωτογραφία.

Κατά τη νυχτερινή φωτογράφηση οµάδων ανθρώπων µην εκπλαγείτε εάν κάποιοι από αυτούς θελήσουν να µάθουν περισσότερα για τον σκοπό της παρουσίας σας εκεί. Μπορούµε απλά να ελπίζουµε ότι η συµπεριφορά τους θα είναι φιλική από την αρχή έως το τέλος.

145

Για την αποτελεσµατική απεικόνιση ανθρώπινων "φαντασµάτων" σε µια φωτογραφία απαιτείται ένα τρίποδο και µια σχετικά σκοτεινή νύχτα. Τοποθετήστε το τρίποδο κοντά σε έναν χώρο όπου υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι. Φροντίστε η συνολική σύνθεση του κάδρου να έχει κάποιο ενδιαφέρον, ώστε το τελικό αποτέλεσµα να µην εξαρτάται αποκλειστικά και µόνο από τους ανθρώπους που υπάρχουν σε αυτό. Στη συνέχεια επιλέξτε τη λειτουργία προτεραιότητας ταχύτητας φωτοφράκτη και επιλέξτε µια ταχύτητα ίση τουλάχιστον µε 10 δευτερόλεπτα (όσο µεγαλύτερος είναι ο χρόνος έκθεσης τόσα περισσότερα "φαντάσµατα" θα φωτογραφίσετε). Μετά το πάτηµα του κουµπιού λήψης οι άνθρωποι που περνούν εµπρός από τη µηχανή θα καταγράφονται ως περιγράµµατα σκιών (δηλ. φαντάσµατα), όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία. Εάν καταφέρετε να φωτογραφίσετε και ορισµένους ανθρώπους που παραµένουν ακίνητοι σε όλη τη διάρκεια της λήψης τότε θα έχετε δώσει µια αίσθηση αληθοφάνειας στις φωτογραφίες σας. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε την ίδια τεχνική και σε δύο µόνο ανθρώπους: ζητήστε από τον έναν να σταθεί ακίνητος και από τον άλλο να κινείται σε ολόκληρο το κάδρο, παριστάνοντας το φάντασµα.

Κίνηση

77

Εφέ απεικόνισης κίνησης

146

Παρά την ύπαρξη των διαφόρων τεχνικών για την αποτύπωση της κίνησης των αντικειµένων, ορισµένες φορές βοηθά να έχουµε µια εφεδρική λύση. Ο λόγος είναι ότι η φωτογράφηση κινούµενων οχηµάτων ή ανθρώπων δεν έχει εγγυηµένα αποτελέσµατα και σε ορισµένες περιπτώσεις δεν έχουµε δεύτερη ευκαιρία για τη λήψη της φωτογραφίας. Εάν δεν πετύχουµε το επιθυµητό αποτέλεσµα καλό είναι να υπάρχει εναλλακτική λύση.Μια επιλογή για την απεικόνιση της κίνησης είναι η δηµιουργία µιας ψηφιακά επεξεργασµένης φωτογραφίας χρησιµοποιώντας το αντίστοιχο λογισµικό επεξεργασίας. Για τον σκοπό αυτό αρκεί να έχουµε τη φωτογραφία ενός ακίνητου αντικειµένου εµπρός από το κατάλληλο φόντο. Στη συνέχεια, µπορείτε να µεταφέρετε τη φωτογραφία σε υπολογιστή και να κάνετε επεξεργασία της, χρησιµοποιώντας ένα κατάλληλο πρόγραµµα, όπως είναι το Photoshop, το Photoshop Elements ή το Paint Shop Pro. Το πρώτο βήµα στη διαδικασία επεξεργασίας είναι η επιλογή του κυρίως θέµατος. Αυτό γίνεται µε ένα από τα εργαλεία επιλογής του προγράµµατος επεξεργασίας, για παράδειγµα το εργαλείο λάσου, το εργαλείο πολυγωνικού λάσου ή το το εργαλείο µαγνητικού λάσου. Μόλις ολοκληρώσετε την επιλογή, κάντε αντιστροφή της για να έχετε επιλεγµένο ολόκληρο το φόντο. Για να δηµιουργήσετε την αίσθηση της ταχύτητας µπορείτε να εφαρµόσετε ένα φίλτρο εφέ θολώµατος. Η καλύτερη επιλογή είναι το θόλωµα κίνησης (motion blur) διότι σας δίνει την δυνατότητα να καθορίσετε την κατεύθυνση της κίνησης. Ρυθµίστε την ένταση του θολώµατος έτσι, ώστε να φαίνεται ότι το κυρίως θέµα περνά µε ταχύτητα εµπρός από το φόντο (βλέπε παρακάτω). Για ακόµα µεγαλύτερη αληθοφάνεια, όταν χρησιµοποιείτε αυτοκίνητα ή παρόµοια αντικείµενα, µπορείτε να επιλέξετε τους τροχούς και να εφαρµόσετε και σε αυτούς το ίδιο εφέ θολώµατος.

9

Σύνθεση 78 Πάνω απ'όλα η σωστή τοποθεσία

148 149

ζωτικής σηµασίας για την

79 Αξιοποίηση της κατάλληλης στιγµής

τελική φωτογραφία. Αυτή

80 Ο Κανόνας των τρίτων

150

η ενότητα σας δείχνει µε

81 Μετακίνηση του ορίζοντα

152

ποιον τρόπο µπορείτε να εκµεταλλευτείτε πλήρως τα

82 Καδράρισµα µε τα υπάρχοντα 154 στοιχεία

στοιχεία που υπάρχουν σε

83 Εντοπισµός σηµείων εστίασης

156

ένα κάδρο και δίνει µερικές

84 Καδράρισµα µε χρήση του ζουµ

157

85 Ενεργός συµµετοχή στη φωτογράφηση

158

86 ∆ηµιουργική σκέψη

159

87 Νεκρή φύση

160

88 Περιµένοντας τη σωστή λήψη

162

89 Θεµατική φωτογράφηση

164

Ο τρόπος µε τον οποίο συνθέτουµε ένα κάδρο είναι

δηµιουργικές ιδέες για την ελεγχόµενη σύνθεση των φωτογραφιών, αποφεύγοντας την απλή φωτογράφηση τυχαίων πλάνων.

Σύνθεση

78

Πάνω απ'όλα η σωστή τοποθεσία Υπάρχουν περιπτώσεις συγκλονιστικών φωτογραφιών οι οποίες τραβήχτηκαν εντελώς τυχαία – πιθανότατα επειδή κάποιος βρέθηκε στον κατάλληλο τόπο την κατάλληλη στιγµή. Αυτές οι περιπτώσεις ωστόσο είναι ελάχιστες και συµβαίνουν σπάνια και για τον λόγο αυτό εάν θέλετε να κρατήσετε σταθερή την ποιότητα των φωτογραφιών, τότε απαιτείται κάποια προεργασία και προγραµµατισµός.

148

Ένας από τους σηµαντικότερους παράγοντες της φωτογραφίας είναι η τοποθεσία: δηλαδή ο τόπος στον οποίο βρίσκεστε και ο τρόπος που τοποθετείστε σε σχέση µε το θέµα που έχετε επιλέξει. Όσον αφορά την τοποθεσία, δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε σε εξωτικά µέρη για να βρείτε θέµατα άξια προς φωτογράφηση (αν και τα ταξίδια αποτελούν µια από τις πιο πλούσιες πηγές έµπνευσης και ευκαιριών για φωτογραφίες). Το σηµαντικότερο που πρέπει να θυµάστε σχετικά µε την τοποθεσία είναι ότι πρέπει να είστε σε θέση να τραβήξετε καλές φωτογραφίες σε όποιο µέρος και αν βρίσκεστε.

Κατά την αναζήτηση µιας καλής τοποθεσίας βεβαιωθείτε ότι επιτρέπεται η φωτογράφηση στον συγκεκριµένο χώρο και ότι γύρω δεν υπάρχουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή αεροδρόµια.

Το πρώτο µέληµα κατά την αξιολόγηση µιας τοποθεσίας ως προς τις δυνατότητες φωτογράφησης που προσφέρει είναι να αποφασίσετε τον τύπο των φωτογραφιών που θέλετε να τραβήξετε. Μια καλή πρακτική εξάσκησης είναι να επιλέξετε ένα θέµα (κοντινές λήψεις, τοπία, πορτρέτα κλπ.) και, στη συνέχεια, να τραβήξετε ένα σύνολο φωτογραφιών αυτού του τύπου σε κάθε πιθανή τοποθεσία. Προτού ξεκινήσετε τη φωτογράφηση πρέπει να εξοικειωθείτε και να µελετήσετε την τοποθεσία (βεβαίως, πρέπει να έχετε πάντα τη µηχανή µαζί σας, σε περίπτωση που εµφανιστεί απρόσµενα η ευκαιρία για µια καλή λήψη). Εάν είναι δυνατόν περπατήστε σε ολόκληρη την τοποθεσία, αναζητώντας κατάλληλα θέµατα ή συνθήκες φωτογράφησης. Επίσης µπορείτε να µελετήσετε το φως και να εντοπίσετε τα σηµεία ανατολής και δύσης του ηλίου, προκειµένου να εκµεταλλευτείτε στο έπακρο τη "Χρυσή ώρα" (βλέπε "Μυστικό 23"). Εάν έχετε καλή γνώση της τοποθεσίας σας και των σηµείων όπου θέλετε να τραβήξετε φωτογραφίες, τότε µπορείτε να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο στη φωτογράφηση χωρίς να αναζητάτε το καλύτερο σηµείο για λήψη. Ακόµα και όταν πιστεύετε ότι βρίσκεστε στην τέλεια τοποθεσία αξίζει πάντα να κάνετε µια εξερεύνηση του γύρω χώρου, αναζητώντας διαφορετικές γωνίες και σηµεία λήψης. Το παραπάνω ισχύει ιδιαίτερα σε χώρους µε µεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον: το σηµείο όπου συνωστίζονται οι περισσότεροι πιθανότατα δεν είναι το βέλτιστο σηµείο για µια καλή λήψη. Αποµακρυνθείτε από τα πλήθη και βρείτε ένα σηµείο που σας δίνει την ευκαιρία για µια διαφορετική φωτογραφία σε σχέση µε τις τυποποιηµένες φωτογραφίες των διακοπών. Ο συγκεκριµένος τύπος φωτογράφησης απαιτεί περισσότερο χρόνο, τα αποτελέσµατά του όµως είναι πολύ πιο ικανοποιητικά. Οι καλές τοποθεσίες είναι βασικός παράγοντας στη φωτογράφηση, αυτό όµως που κάνει τη διαφορά στην τελική φωτογραφία είναι οι δικές σας ενέργειες όταν θα βρεθείτε εκεί.

79

Αξιοποίηση της κατάλληλης στιγµής

Το δεύτερο ζήτηµα σχετικά µε την επιλογή του χρόνου αφορά τη διαδικασία της φωτογράφησης. Συχνά κατά τη φωτογράφηση παρασυρόµαστε και επιταχύνουµε αρκετά την όλη διαδικασία. Αυτή η αντίδραση γίνεται πολλές φορές υπερβολική όταν βρισκόµαστε µπροστά σε ένα ιδιαίτερα ελκυστικό σκηνικό: αποφασίζουµε να τραβήξουµε όσο το δυνατόν περισσότερες φωτογραφίες προκειµένου να µην χάσουµε τη στιγµή. Ένας ακόµα καλύτερος τρόπος αντίδρασης είναι να αφιερώσουµε παραπάνω χρόνο, να βεβαιωθούµε για τις ρυθµίσεις της µηχανής, να εξασφαλίσουµε την καλύτερη δυνατή σύνθεση, να τοποθετήσουµε τη µηχανή στο τρίποδο εάν χρειάζεται, να εστιάσουµε µε ακρίβεια και, στη συνέχεια, να τραβήξουµε τη φωτογραφία. Μην ξεχνάτε ότι η ποιότητα νικά πάντα την ποσότητα. Ορισµένες φορές λίγα λεπτά παραπάνω κάνουν όλη τη διαφορά σε µια φωτογραφία. Μπορείτε να περιµένετε εκείνο το σύννεφο να µετακινηθεί ώστε ο ήλιος να φωτίσει το θέµα σας και µε αυτόν τον τρόπο να µετατρέψετε µια συνηθισµένη φωτογραφία σε συναρπαστική. Εάν γνωρίζετε τα στοιχεία του χώρου που σας περιβάλλει, τότε µπορείτε να επιλέξετε την καταλληλότερη στιγµή για φωτογράφηση.

Προσπαθείτε να έχετε ολοκληρώσει το µεγαλύτερο µέρος της προετοιµασίας προτού φτάσετε στην τελική τοποθεσία, καθώς µε τον τρόπο αυτό θα έχετε περισσότερο χρόνο για φωτογράφηση. Κάποια στοιχεία, όπως είναι η ώρα της ανατολής ή της δύσης, µπορείτε να τα διασταυρώσετε µέσω του ∆ιαδικτύου για τις περισσότερες τοποθεσίες.

149

Όσο σηµαντική είναι για τη φωτογράφηση η σωστή τοποθέτηση, το ίδιο σηµαντική είναι και η επιλογή του κατάλληλου χρόνου. Η επιλογή αυτή αφορά την ώρα µέσα στην ηµέρα που θα επιλέξουµε για να φωτογραφίσουµε, καθώς και τον χρόνο που θα αφιερώσουµε στη φωτογράφηση: η γρήγορη φωτογράφηση είναι ο εύκολος τρόπος, πολλές φορές όµως αξίζει να αφιερώνουµε λίγο παραπάνω χρόνο σε µια φωτογραφία ώστε να ξέρουµε ότι πετύχαµε το καλύτερο δυνατό, παρά να τραβάµε γρήγορα ένα πλήθος φωτογραφιών, από τις οποίες καµία δεν µας ικανοποιεί απόλυτα. Το πρώτο ζήτηµα σχετικά µε τον χρόνο που θα αφιερώσουµε στη φωτογράφηση είναι η πραγµατική ώρα της ηµέρας που θα επιλέξουµε για να φωτογραφίσουµε. Κάποιες φορές δεν είναι δυνατό να καθορίσουµε τη συγκεκριµένη παράµετρο, εάν όµως έχετε τη δυνατότητα να επιλέξετε την ώρα που θα φωτογραφίσετε τότε έχετε αυτοµάτως πολύ περισσότερες ευκαιρίες δηµιουργικότητας. Όπως αναφέρθηκε στo "Μυστικό 23", το καλύτερο φυσικό φως για φωτογράφηση όσον αφορά την ποιότητα και την υφή επικρατεί περίπου µία ώρα µετά την ανατολή του ηλίου και µία ώρα πριν από τη δύση του. Επίσης, για νυχτερινή φωτογράφηση, η καλύτερη περίοδος είναι µία ώρα µετά το ηλιοβασίλεµα διότι υπάρχει ακόµα αρκετό χρώµα στον ουρανό (συνήθως είναι ένα βαθύ, σκούρο µωβ), δίνοντας µια επιπλέον διάσταση στις νυχτερινές λήψεις. Κάθε φορά που σκοπεύετε να φωτογραφίσετε, ελέγξτε την ώρα της ανατολής και της δύσης του ηλίου (ειδικά εάν βρίσκεστε σε τοποθεσία που δεν γνωρίζετε καλά) και εντοπίστε την θέση της ανατολής και της δύσης. Με τον τρόπο αυτό θα γνωρίζετε τις καλύτερες τοποθεσίες για συγκεκριµένες ώρες της ηµέρας. Εάν γνωρίζετε την ώρα της ηµέρας που επικρατεί το καλύτερο φως τότε θα µπορέσετε να βρεθείτε στην κατάλληλη θέση που θα σας επιτρέψει την πλήρη εκµετάλλευσή του.

Σύνθεση

80

150

Ορισµένες φορές η καλύτερη φωτογραφία επιτυγχάνεται µε την τοποθέτηση του κυρίως θέµατος στο κέντρο του κάδρου, εποµένως µην απορρίπτετε αµέσως τη συγκεκριµένη επιλογή.

Ο Κανόνας των τρίτων Όπως αναφέρθηκε στo "Μυστικό 36" µπορείτε να βελτιώσετε την ποιότητα µιας φωτογραφίας µετακινώντας το κυρίως θέµα µακριά από το κέντρο του κάδρου. Η φωτογραφία αποκτά φυσικότερη όψη και δείχνει λιγότερο στηµένη. ∆εν αρκεί όµως η απλή τοποθέτηση του θέµατος µακριά από το κέντρο της φωτογραφίας, διότι µπορεί να χαλάσει η ισορροπία της. Φανταστείτε τη φωτογραφία σας ως πλέγµα 3 x 3 τετραγώνων και τοποθετήστε το θέµα σας στην τοµή των γραµµών του πλέγµατος ή σε έναν από τους τοµείς που σχηµατίζονται (βλέπε παρακάτω). Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται µια ελκυστική και ισορροπηµένη σύνθεση. Η τεχνική ονοµάζεται “κανόνας των τρίτων” και εφαρµόζεται για να δώσει µια εντελώς διαφορετική προοπτική. Έχετε πάντα υπόψη τα παραπάνω όταν φωτογραφίζετε και τοποθετείτε το θέµα στις περιοχές του πλέγµατος του κανόνα. Στις δύο φωτογραφίες της απέναντι σελίδας η σύνθεση των φωτογραφιών αλλάζει σηµαντικά µετακινώντας το θέµα σε διαφορετικά σηµεία του πλέγµατος του "κανόνα των τρίτων".

151

Σύνθεση

81

Μετακίνηση του ορίζοντα

152

Μια τεχνική παρόµοια µε τον κανόνα των τρίτων είναι η µετακίνηση του ορίζοντα. Πρόκειται απλά για τη µετακίνηση της µηχανής µε τέτοιον τρόπο, ώστε σε κάθε λήψη ο ορίζοντας να τοποθετείται σε διαφορετικό σηµείο. Με τον τρόπο αυτόν µπορείτε να έχετε τρεις λήψεις µε τον ορίζοντα στην κορυφή, στο µέσο και στη βάση της φωτογραφίας. Οι τρεις φωτογραφίες σε αυτές τις δύο σελίδες τραβήχτηκαν από το ίδιο σηµείο, δίνοντας διαφορετικές απόψεις απλά αλλάζοντας τη θέση του ορίζοντα. Το συγκεκριµένο αποτέλεσµα επιτυγχάνεται µε την πολύ µικρή µετακίνηση της µηχανής προς τα επάνω ή προς τα κάτω, µεταξύ των διαδοχικών λήψεων. Ακόµα και µια µικρή τροποποίηση αρκεί για να αλλάξει δραστικά το αποτέλεσµα από λήψη σε λήψη.

153

Σύνθεση

82

Καδράρισµα µε τα υπάρχοντα στοιχεία

154

Το πρώτο πράγµα που κάνουν πολλοί από εµάς µε µια εκτυπωµένη φωτογραφία που τους αρέσει πολύ είναι να την τοποθετήσουν σε ένα κάδρο για να την αναδείξουν. Αυτή είναι µια φυσιολογική αντίδραση, µπορούµε όµως επίσης να χρησιµοποιήσουµε τα στοιχεία που υπάρχουν στο πλάνο έτσι, ώστε να λειτουργήσουν ως κάδρο µέσα στην ίδια τη φωτογραφία. Με τον τρόπο αυτό δίνουµε έµφαση σε ένα τµήµα της εικόνας και προσθέτουµε καλλιτεχνικό χαρακτήρα στη φωτογραφία µας. Η λίστα µε τα στοιχεία που µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε ως κάδρα µέσα στην ίδια τη φωτογραφία είναι µακροσκελής: ανοίγµατα θυρών, αψίδες, κλαδιά, γέφυρες, οπές και κολόνες είναι λίγα από αυτά. Το "κόλπο" είναι να τοποθετηθείτε µε τέτοιον τρόπο, ώστε το πλαίσιο να βρίσκεται στη σωστή θέση χωρίς να κρύβει τα σηµαντικά τµήµατα της φωτογραφίας. Το αντικείµενο που θα χρησιµοποιηθεί για το καδράρισµα πρέπει να αντιµετωπιστεί ως σηµαντικό τµήµα της φωτογραφίας. Μπορείτε να το τοποθετήσετε γύρω από το κανονικό περιθώριο της φωτογραφίας είτε να το απεικονίσετε ως κεντρικό, αυτόνοµο τµήµα της φωτογραφίας. Στην παρακάτω φωτογραφία τα κλαδιά λειτουργούν ως πλαίσιο-κάδρο για το φόντο, εξακολουθούν όµως να αποτελούν ένα σηµαντικό στοιχείο της φωτογραφίας. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας το άγαλµα λειτουργεί ως κάδρο για τη λάµπα που υπάρχει πίσω από αυτό, όµως από αυτήν την απόσταση το άγαλµα παραµένει το κυρίως θέµα. Στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας η κοντινή λήψη του αγάλµατος εξυπηρετεί καλύτερα το καδράρισµα της λάµπας, ενώ το βάθος πεδίου τονίζει την απόσταση µεταξύ των δύο αντικειµένων.

155

Σύνθεση

83

Εντοπισµός σηµείων εστίασης Τα σηµεία εστίασης σε µια φωτογραφία δεν έχουν καµία σχέση µε τη σωστή εστίαση στα αντικείµενα (κάτι που πρέπει φυσικά να εξασφαλίζεται). Ο συγκεκριµένος όρος αναφέρεται στο αντικείµενο ή την περιοχή στην οποία δίνεται το µεγαλύτερο βάρος σε µια φωτογραφία – δηλαδή εκεί όπου εστιάζεται το ενδιαφέρον του θεατή.

156

Γενικά, οι περισσότερες φωτογραφίες διαθέτουν ένα κύριο σηµείο εστίασης το οποίο πρέπει να λαµβάνετε πάντα υπόψη κατά τη σύνθεση των φωτογραφιών σας. Σίγουρα είναι δυνατό να υπάρχουν και πρόσθετα σηµεία εστίασης, τα οποία είναι λιγότερο σηµαντικά, αλλά βοηθούν στο συνολικό αποτέλεσµα της φωτογραφίας. Ορισµένες φορές είναι δυνατό να υπάρχουν δύο κύρια σηµεία εστίασης, γεγονός όµως που αποσπά την προσοχή και δηµιουργεί σύγχυση διότι ο θεατής δεν γνωρίζει σε ποιο από τα δύο σηµεία να επικεντρώσει την προσοχή του. Τα σηµεία εστίασης δεν χρειάζεται να είναι συγκεκριµένα αντικείµενα: στην περίπτωση ενός τοπίου, σηµείο εστίασης µπορεί να είναι µια ολόκληρη οροσειρά. Στη φωτογραφία στα αριστερά, το κύριο σηµείο εστίασης είναι το κτήριο, ενώ σ οι ο θάµνοι που υπάρχουν στο πρώτο πλάνο λειτουργούν ως δευτερεύον π σηµείο εστίασης. Στην κάτω φωτοσ γραφία, το κύριο σηµείο εστίασης είγ ναι ν όλα τα νούφαρα, παρά το γεγονός ότι ό καταλαµβάνουν το µεγαλύτερο τµήµα της φωτογραφίας. τ

84

Καδράρισµα µε χρήση του ζουµ

Οι περισσότερες ψηφιακές µηχανές διαθέτουν κάποια µορφή λειτουργίας ζουµ, την οποία πρέπει να λαµβάνετε υπόψη σας κατά τη σύνθεση µιας φωτογραφίας. Η αίσθηση και ο χαρακτήρας µιας λήψης µπορεί να αλλάξει σηµαντικά µέσα από τη χρήση του ζουµ. Το ζουµ δίνει το πλεονέκτηµα αποµόνωσης µιας σύνθεσης, η οποία δεν θα ήταν εµφανής εάν χρησιµοποιούσατε έναν ευρυγώνιο φακό. Όσο περισσότερο ζουµ κάνετε σε ένα κάδρο, τόσες περισσότερες λεπτοµέρειες εµφανίζονται. Αυτές µπορείτε, στη συνέχεια, να τις χρησιµοποιήσετε για να συνθέσετε µια φωτογραφία. (Ακόµα και όταν χρησιµοποιείτε το ζουµ, µια καλή πρακτική είναι η λήψη ορισµένων φωτογραφιών µε έναν πιο ευρυγώνιο φακό, οι οποίες θα αποτυπώνουν το συνολικό χαρακτήρα του πλάνου.) Η φωτογραφία στα αριστερά τραβήχτηκε µε ευρυγώνιο φακό, εστιακής απόστασης περίπου 20mm. Παρότι είναι αρκετά ευχάριστη σαν εικόνα δεν παρουσιάζει κάτι ιδιαίτερο όσον αφορά τη σύνθεση. Η φωτογραφία στα δεξιά είναι το ίδιο πλάνο τραβηγµένο µε φακό ζουµ εστιακής απόστασης 300mm. Με τον τρόπο αυτόν έρχονται στο φως τα διάφορα στοιχεία της φωτογραφίας και µπορείτε πλέον να χρησιµοποιήσετε τα δέντρα και τους θάµνους για να καδράρετε τη γέφυρα και το ποτάµι.

157

Σύνθεση

85

Ενεργός συµµετοχή στη φωτογράφηση Ένα σηµαντικό βήµα στη βελτίωση των φωτογραφιών που τραβάτε είναι να αρχίσετε να σκέφτεστε σαν φωτογράφοι και να µην ενεργείτε σαν απλοί χρήστες που στρέφουν τη µηχανή προς ένα σηµείο και πατούν µόνο το κουµπί. Αυτό δεν σηµαίνει ότι πρέπει να διαθέτετε ακριβό φωτογραφικό εξοπλισµό: µπορείτε να τραβήξετε σπουδαίες φωτογραφίες µε κάθε είδος µηχανής, ειδικά εάν είστε διατεθειµένοι να αφιερώσετε χρόνο και ενέργεια στον εντοπισµό καλών λήψεων.

158

Ορισµένες από τις ενέργειες λήψης µιας φωτογραφίας θεωρούνται φρόνιµες ή λογικές, ενώ κάποιες άλλες όχι. Για παράδειγµα, η διάσχιση ενός ρηχού χειµάρρου δεν κρύβει ιδιαίτερους κινδύνους, όχι όµως και η διάσχιση ενός δρόµου µε έντονη κυκλοφορία.

Ένα σφάλµα που κάνουν πολλοί χρήστες φωτογραφικών µηχανών είναι ότι τραβούν φωτογραφίες από ένα και µόνο σηµείο, χωρίς να µετακινούνται στον γύρω χώρο. Ένα παράδειγµα είναι οι δεκάδες των τουριστών που τραβούν τις ίδιες ακριβώς φωτογραφίες από το σηµείο όπου σταµάτησε το πούλµαν. Για να τραβήξετε µια καλή φωτογραφία πολλές φορές χρειάζεται να ερευνήσετε τον χώρο και να αναζητήσετε το καλύτερο σηµείο για τη λήψη σας. Ένας τρόπος για να επιτύχετε κάτι τέτοιο είναι να συµµετέχετε σωµατικά στο κάδρο, τοποθετώντας τον εαυτό σας µε τέτοιον τρόπο, ώστε ο θεατής να "µπαίνει" εικονικά στο κάδρο. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής ενδέχεται να βρεθείτε σε ασυνήθιστες στάσεις ή καταστάσεις, για παράδειγµα να σκαρφαλώσετε σε ένα δέντρο ή να ξαπλώσετε στο έδαφος, πιθανότατα όµως αξίζει τον κόπο. Η κάτω φωτογραφία τραβήχτηκε ξαπλώνοντας στον βράχο που υπήρχε στη µέση ενός ποταµού και δίνει την εντύπωση ότι βρισκόµαστε και εµείς µέσα στο ποτάµι. Όταν συµµετέχετε ενεργά στο κάδρο που φωτογραφίζετε, τότε το τελικό αποτέλεσµα ενδέχεται να δείχνει πολύ πιο φυσικό.

86

∆ηµιουργική σκέψη

∆εν χρειάζεται να βρεθείτε µπροστά σε ένα συγκλονιστικό φυσικό τοπίο ή ένα διάσηµο µνηµείο για να τραβήξετε εντυπωσιακές και ελκυστικές φωτογραφίες. Με λίγη δηµιουργική σκέψη όλοι µας µπορούµε να τραβήξουµε αξιόλογες φωτογραφίες στις περισσότερες τοποθεσίες και υπό την πλειονότητα των καιρικών και φωτιστικών συνθηκών. Το µυστικό είναι η δηµιουργική σκέψη και η αυτοπεποίθηση ότι µπορείτε να τραβήξετε φωτογραφίες υπό όλες τις συνθήκες. Μην σας φοβίζει η ιδέα της δηµιουργικής προσέγγισης: όλοι µας µπορούµε να γίνουµε δηµιουργικοί, αρκεί να εξασκηθούµε και να βάλουµε τη φαντασία µας να δουλέψει.

Ένας άλλος τρόπος για να αναπτύξετε τη δηµιουργικότητά σας είναι να επιλέξετε µια καθόλου εξωτική τοποθεσία και, στη συνέχεια, να τραβήξετε τις καλύτερες φωτογραφίες που µπορείτε. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τον κήπο σας, µια κοντινή βιοµηχανική µονάδα ή ένα συγκρότηµα κτηρίων. Θυµηθείτε, οι φωτογραφίες σας δεν χρειάζεται να απεικονίζουν υπέροχα τοπία ή εξωτικές παραλίες γεµάτες φοίνικες για να θεωρηθούν δηµιουργικές. Για παράδειγµα, µπορείτε να πειραµατιστείτε µε τη φωτογράφηση υφής (ξύλο, µέταλλο, πλαστικό) (γνωστές και ως "µατιέρες") ή µοτίβων, για παράδειγµα τοίχοι από τούβλα ή σκαλωσιές. Όσο πιο κοινότυπη είναι η τοποθεσία, τόσο πιο δηµιουργικοί θα χρειαστεί να γίνετε και η διαδικασία αυτή είναι πιθανό να δώσει ορισµένες απρόσµενα καλές φωτογραφίες. Αρχίστε να σκέφτεστε σαν φωτογράφοι και σύντοµα θα µπορείτε να φωτογραφίζετε σαν αυτούς.

159

Ένας τρόπος για να ξεκινήσετε να σκέφτεστε δηµιουργικά είναι να µελετήσετε όσες το δυνατόν περισσότερες και διαφορετικές µεταξύ τους φωτογραφίες. Ψάξτε σε βιβλία, περιοδικά, διαφηµίσεις και κάθε άλλο µέσο ή έντυπο που περιέχει φωτογραφίες. Αναλύστε το στυλ των φωτογραφιών, τη σύνθεσή τους, τις γωνίες υπό τις οποίες τραβήχτηκαν και το φωτισµό. Μόλις εξοικειωθείτε µε τα δηµιουργικά στοιχεία που εµπλουτίζουν τους τύπους φωτογράφησης που προτιµάτε τότε µπορείτε να ξεκινήσετε να τα αντιγράφετε. Αυτό βέβαια δεν σηµαίνει ότι πρέπει να προσπαθήσετε να δηµιουργήσετε ακριβή αντίγραφα των φωτογραφιών που σας αρέσουν – απλά χρησιµοποιήστε τις συγκεκριµένες τεχνικές ως οδηγούς για το δικό σας στυλ φωτογράφησης. Να επικεντρώνεστε σε έναν τοµέα κάθε φορά, για παράδειγµα τη σύνθεση, και προσπαθήστε να αναλάβετε ενεργό ρόλο στο καδράρισµα των φωτογραφιών µε τον τρόπο που θέλετε, εφαρµόζοντας το στυλ των φωτογραφιών που σας αρέσουν. Μετά από σύντοµο χρονικό διάστηµα θα µπορείτε να εφαρµόζετε αυτόµατα αυτές τις τεχνικές και θα διαπιστώσετε ότι η δηµιουργική διαδικασία έχει γίνει κοµµάτι του τρόπου που φωτογραφίζετε.

Ψάξτε σε βιβλία, περιοδικά, διαφηµίσεις και κάθε άλλο µέσο ή έντυπο που περιέχει φωτογραφίες

Σύνθεση

87

Νεκρή φύση Οι εικόνες νεκρής φύσης ("still life") ίσως συνδέονται περισσότερο µε τη ζωγραφική, πρόκειται όµως για έναν τοµέα της φωτογραφίας που δεν πρέπει να παραβλέπουµε. Με απλά λόγια, νεκρή φύση ονοµάζουµε τη φωτογράφηση µιας οµάδας "άψυχων" αντικειµένων. Αυτά είναι δυνατό να διατάσσονται µε καλλιτεχνικό ή χιουµοριστικό τρόπο και το τελικό αποτέλεσµα κρίνεται συχνά από το προσωπικό γούστο του καθενός.

160

Τα φρούτα, τα λαχανικά και τα λουλούδια αποτελούν εξαιρετικά θέµατα για φωτογραφήσεις νεκρής φύσης και µπορείτε να συνδυάσετε και τα τρία είδη µαζί.

Η δηµιουργία συνθέσεων νεκρής φύσης αποτελεί από µόνη της µια µορφή τέχνης και ορισµένες φορές είναι ευκολότερο να βρείτε συνθέσεις νεκρής φύσης που έχουν δηµιουργήσει άλλοι και, στη συνέχεια, να τις χρησιµοποιήσετε για τις φωτογραφίες σας. Μια πλούσια πηγή θεµάτων είναι οι επιχειρήσεις που έχουν ως σκοπό την προσέλκυση πελατών, καθώς αυτό συχνά επιτυγχάνεται µε τη δηµιουργία ελκυστικών συνθέσεων νεκρής φύσης. Καταστήµατα, εστιατόρια, καφέ και µπαρ τοποθετούν συχνά συνθέσεις νεκρής φύσης κοντά στις εισόδους τους: συνήθως είναι καλύτερα να κάνετε αναζήτηση σε µικρότερα, πιο εξειδικευµένα καταστήµατα, παρά στα µεγάλα εµπορικά κέντρα ή πολυκαταστήµατα. Η φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε έξω από ένα καφέ στη Γαλλία: Ο συνδυασµός των φρούτων, του φωτισµού και του φόντου δηµιουργεί ένα ελκυστικό κάδρο που αντικατοπτρίζει το χαρακτήρα του καταστήµατος. Εάν θέλετε να δηµιουργήσετε τις δικές σας φωτογραφίες νεκρής φύσης, τότε πρέπει πρώτα να δηµιουργήσετε την ίδια τη σύνθεση της νεκρής φύσης. Το αποτέλεσµα εξαρτάται από την καλλιτεχνική σας δεινότητα, µπορείτε όµως να προσπαθήσετε ακολουθώντας ορισµένους γενικούς κανόνες. Βασίστε τις συνθέσεις νεκρής φύσης σε µεµονωµένα θέµατα, όπως είναι τα τρόφιµα, η τέχνη, ο αθλητισµός ή η τεχνολογία. Αυτό δεν σηµαίνει ότι δεν µπορείτε να έχετε ασύνδετα µεταξύ τους αντικείµενα προκειµένου να δώσετε έµφαση, προσπαθήστε όµως να επιλέγετε την πλειονότητα των αντικειµένων σας από την ίδια γενική κατηγορία. Στη συνέχεια τοποθετήστε τα αντικείµενα µε τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι όλα ορατά (ή τουλάχιστον ένα τµήµα του καθενός). Φέρτε τα µικρότερα αντικείµενα στο πρώτο πλάνο, µετακινήστε τα µεγαλύτερα προς τα πίσω και προσπαθήστε να επιτύχετε µια οµοιόµορφη σύνθεση, δηλαδή τίποτα να µη δείχνει τοποθετηµένο τυχαία ή παράταιρα. Σηµαντική είναι επίσης και η βάση επάνω στην οποία θα τοποθετήσετε τη νεκρή φύση: δεν έχει κανένα νόηµα να τοποθετήσετε µια πολύ προσεγµένη σύνθεση νεκρής φύσης επάνω σε ένα ετοιµόρροπο ή κακόγουστο τραπέζι. Αντιµετωπίστε κάθε στοιχείο της νεκρής φύσης µε την ίδια προσοχή και φροντίδα. Η τελική πινελιά που πρέπει να βάλετε προτού φωτογραφίσετε µια νεκρή φύση είναι ο φωτισµός. Ίσως χρειαστείτε πρόσθετες πηγές φωτισµού για να φωτίσετε διαφορετικά τµήµατα της σύνθεσης. Εάν είναι δυνατό, δηµιουργήστε µια φορητή σύνθεση, ώστε να µπορείτε να αλλάζετε τη θέση της ως προς τις φυσικές πηγές φωτός.

161

Σύνθεση

88

Περιµένοντας τη σωστή λήψη Όπως συµβαίνει παντού, έτσι και στη φωτογραφία η τύχη παίζει πολύ σηµαντικό ρόλο. Μερικές φορές η τέλεια φωτογραφία απλά εµφανίζεται µπροστά µας. ∆υστυχώς αυτό συµβαίνει σπάνια, µπορείτε όµως να αυξήσετε τις πιθανότητές σας εάν προσπαθήσετε να βρεθείτε στο σωστό µέρος την κατάλληλη στιγµή. Μπορείτε να προγραµµατίσετε τη φωτογράφηση που θέλετε να κάνετε και να βρεθείτε στη σωστή θέση, προκειµένου να εκµεταλλευτείτε την κατάλληλη στιγµή µόλις αυτή εµφανιστεί.

162

Εξ ορισµού, η αναµονή για την σωστή λήψη πιθανότατα διαρκεί αρκετά, σίγουρα όµως θα δείτε αποτελέσµατα εάν έχετε την υποµονή να παραµείνετε στη θέση σας, όσο περισσότερο µπορείτε. Η παρακάτω φωτογραφία αποτελεί ένα καλό παράδειγµα. Φωτογράφιζα τα φώτα των αυτοκινήτων και αποφάσισα να περιµένω λίγο ακόµα, µήπως εµφανιστεί κάτι ακόµα πιο ενδιαφέρον. Μετά από µισή ώρα πέρασε ένα όχηµα του δήµου που είχε αρκετά πίσω φώτα γύρω από τα σήµατα ασφαλείας. Η φωτογραφία που προέκυψε ήταν αρκετά διαφορετική σε σχέση µε τις λήψεις των κανονικών αυτοκινήτων. Αν δεν είχα παραµείνει στη θέση µου δεν θα είχα βγάλει αυτήν την αρκετά ενδιαφέρουσα φωτογραφία.

Εάν θέλετε να τραβήξετε µια συγκεκριµένη φωτογραφία, µην τα παρατάτε επειδή δεν τα καταφέρατε µε την πρώτη προσπάθεια. Επιστρέψτε την επόµενη φορά που θα σας δοθεί η ευκαιρία και προσπαθήστε ξανά: πολλές φορές για µια καλή φωτογραφία απαιτείται προσπάθεια και επιµονή.

Σε ορισµένες περιπτώσεις η αναµονή ίσως διαρκέσει λίγα λεπτά, έως ότου εµφανιστεί ο ήλιος πίσω από τα σύννεφα. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε µια φαινοµενικά συννεφιασµένη ηµέρα. Παρά τις συνθήκες αποφάσισα να µείνω διότι έβλεπα από τον καιρό ότι τα σύννεφα διαλύονταν. Η αναµονή µου ανταµείφθηκε και µετά από 20 λεπτά εµφανίστηκε ο ήλιος, οπότε και µπόρεσα να τραβήξω την πολύ καλύτερη φωτογραφία που φαίνεται στην απέναντι σελίδα. Πολλές από τις φορές που φωτογραφίζουµε αξίζει να προβλέπουµε τις τυχόν αλλαγές στο πλάνο που θα συµβούν µετά από µία ή δύο ώρες και, στη συνέχεια, να ενεργούµε ανάλογα.

163

Σύνθεση

89

Θεµατική φωτογράφηση

164

Υπάρχουν τοποθεσίες φωτογράφησης που προσφέρονται για µία και µόνη συναρπαστική φωτογραφία. Τις περισσότερες φορές ωστόσο, µας δίνονται πάµπολλες ευκαιρίες για τη λήψη πολλών και διαφορετικών φωτογραφιών. Ακόµα και αν δεν εντοπίσετε αµέσως τις δυνατότητες των διαφορετικών λήψεων αξίζει να περιπλανηθείτε στους γύρω χώρους και να µελετήσετε τις ευκαιρίες που υπάρχουν. Μόλις εξοικειωθείτε µε τη συγκεκριµένη διαδικασία θα µπορείτε να φωτογραφίζετε ολόκληρες θεµατικές ενότητες σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις. Αυτή είναι µια συλλογή φωτογραφιών, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τον χαρακτήρα µιας τοποθεσίας.

Όταν βρίσκεστε σε µια τοποθεσία προσπαθήστε να αναζητάτε "θεµατικές ενότητες" και όχι απλά µεµονωµένες λήψεις. Εντοπίστε οµάδες αντικειµένων που συνδέονται µεταξύ τους και φωτογραφίστε τα µε διαφορετικούς τρόπους και συνθήκες.

Κάθε φορά που έχετε τη µηχανή µαζί σας προσπαθήστε να εντοπίσετε τους διαφορετικούς τύπους των φωτογραφιών που µπορείτε να τραβήξετε. Για παράδειγµα, εάν είστε στις διακοπές σας και βρίσκεστε σε µια παραλία τότε µπορείτε να τραβήξετε φωτογραφίες των µελών της οικογένειας ή των φίλων που παίζουν µε την άµµο. Στη συνέχεια µελετήστε τη θάλασσα και τα κύµατα και προσπαθήστε να τραβήξετε καλλιτεχνικές λήψεις µε "πάγωµα" ή αποτύπωση της κίνησης του νερού. Κατόπιν περπατήστε κατά µήκος της παραλίας και αναζητήστε τυχόν µορφές ζωής που υπάρχουν στις κοιλότητες των βράχων. Επίσης, µπορείτε να φωτογραφίσετε την υφή (γνωστή και ως φωτογράφηση "µατιέρας") των ίδιων των βράχων ή των φυτών. Προς το τέλος της ηµέρας τραβήξτε µερικά τυχαία στιγµιότυπα των ανθρώπων που εγκαταλείπουν την παραλία, δείχνοντας την αντίθεση µε τη δράση και την ένταση που υπήρχε νωρίτερα. Μελετήστε τις εµφανείς ευκαιρίες φωτογράφησης και, στη συνέχεια, προσπαθήστε να τις βελτιώσετε µε όσο το δυνατόν περισσότερους τύπους λήψεων µπορείτε. Το τελικό αποτέλεσµά σας θα είναι µια πολύ πιο ενδιαφέρουσα συλλογή φωτογραφιών. Η συλλογή φωτογραφιών που παρουσιάζεται στις επόµενες σελίδες τραβήχτηκε στο λιµάνι της Βαρκελώνης µε σκοπό να αναδείξει και να µεταφέρει τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της συγκεκριµένης τοποθεσίας.

165

166 Σύνθεση

10

Ειδικές συνθήκες φωτογράφησης 090 Πυροτεχνήµατα

168

091 Φώτα αυτοκινήτων

170

092 Νυχτερινή λήψη θεµάτων µε νερό

171

093 Φωτισµένα κτήρια

174

094 Νυχτερινά αστικά τοπία

176

095 Μεµονωµένα φώτα στο σκοτάδι

178

096 Φωτογράφηση προϊόντων

179

097 Λήψεις µε χιόνια

180

µε χιόνι ή βροχή. Επίσης

098 Όταν πέφτει η βροχή

182

υπάρχουν συµβουλές για

099 Φωτογράφηση τροφίµων και φαγητών

183

100 Ζώα

184

101 Παίζοντας µε το ζουµ

186

Φωτογραφίες δεν βγάζουµε µόνο τις ηµέρες µε ηλιοφάνεια. Αυτή η ενότητα δίνει συµβουλές για λήψη φωτογραφιών υπό διάφορες καιρικές και φωτιστικές συνθήκες. Στις συνθήκες αυτές περιλαµβάνονται νυχτερινές λήψεις και λήψεις

τη φωτογράφηση ζώων, προϊόντων και τροφίµων.

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

168

90

Σε µια οργανωµένη ρίψη, προσπαθήσετε να φτάσετε νωρίς στην τοποθεσία για να πιάσετε την καλύτερη θέση

Οι σπιθιριστές (sparklers) που βάζουµε σε τούρτες ή κρατάµε στο χέρι είναι µια µορφή πυροτεχνηµάτων που δηµιουργούν εντυπωσιακά φωτεινά ίχνη.

Πυροτεχνήµατα Ο καλύτερος συνδυασµός χρωµάτων, µοτίβων και κίνησης δηµιουργείται κατά τη φωτογράφηση πυροτεχνηµάτων, δίνοντας συναρπαστικά φωτογραφικά αποτελέσµατα. Η ρίψη πυροτεχνηµάτων γίνεται όλο και πιο δηµοφιλής, ειδικά σε γάµους, τοπικές εορτές και εκδηλώσεις ή στον εορτασµό της Πρωτοχρονιάς. Για το φωτογράφο οι επίσηµες και οργανωµένες ρίψεις πυροτεχνηµάτων αποτελούν την καλύτερη ευκαιρία διότι διαρκούν περισσότερο και περιέχουν µεγαλύτερη ποικιλία (από τη στιγµή που έχει αναλάβει την οργάνωση και εκτέλεση κάποιος επαγγελµατίας εσείς µπορείτε να αφοσιωθείτε απερίσπαστοι στη φωτογράφησή τους). Εάν σκοπεύετε να φωτογραφίσετε µια οργανωµένη ρίψη πυροτεχνηµάτων, τότε είναι καλύτερα να φτάσετε στην τοποθεσία νωρίς ώστε να πιάσετε την καλύτερη θέση. Από τη στιγµή που θα φωτογραφίσετε νύχτα θα χρειαστείτε ένα τρίποδο για τη σταθεροποίηση της µηχανής. Παρά το γεγονός ότι επικρατούν συνθήκες χαµηλού φωτισµού, κατά τη φωτογράφηση πυροτεχνηµάτων χρησιµοποιούνται διάφορες ρυθµίσεις ταχύτητας φωτοφράκτη. Πειραµατιστείτε µε µια γρήγορη ταχύτητα φωτοφράκτη (περίπου 1/60 ή 1/125 του δευτερολέπτου) για να δείτε εάν µπορείτε να αποτυπώσετε µεµονωµένα πυροτεχνήµατα. Ο λόγος για τον οποίο µπορείτε να χρησιµοποιήσετε µια σχετικά γρήγορη ταχύτητα τη νύχτα είναι ότι τα ίδια τα πυροτεχνήµατα εκπέµπουν αρκετό φως για τη δηµιουργία ξεχωριστών εφέ. Γενικά, µια λίγο πιο αργή ταχύτητα φωτοφράκτη δηµιουργεί πιο καλλιτεχνικά εφέ και µεταφέρει την αίσθηση των χρωµάτων και της κίνησης. Οι φωτογραφίες στην απέναντι σελίδα τραβήχτηκαν µε ταχύτητα φωτοφράκτη 1/4 του δευτερολέπτου, καταγράφοντας την έκρηξη των πυροτεχνηµάτων και την τροχιά τους στον ουρανό. Ένας ακόµα τρόπος φωτογράφησης πυροτεχνηµάτων είναι η έκθεση για µεγάλο χρονικό διάστηµα, χρησιµοποιώντας ταχύτητα φωτοφράκτη µεταξύ πέντε και δέκα δευτερολέπτων. Με τον τρόπο αυτό µπορείτε να φωτογραφίσετε σε µία λήψη περισσότερα από ένα πυροτεχνήµατα, και θα έχετε καλύτερα αποτελέσµατα εάν χρησιµοποιήσετε ευρυγώνιο φακό από µεγάλη απόσταση.

169

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

91

Η φωτογράφηση φώτων αυτοκινήτων είναι µια ενδιαφέρουσα άσκηση νυχτερινής φωτογράφησης. Οι έγχρωµες γραµµές που σχηµατίζονται δίνουν την αίσθηση της κίνησης και δηµιουργούν φωτογραφίες µε έναν αέρα σουρεαλισµού.

Όσα περισσότερα αυτοκίνητα περάσουν µέσα στη διάρκεια της λήψης, τόσα περισσότερα ίχνη θα φαίνονται στη φωτογραφία.

170

Φώτα αυτοκινήτων

Για να φωτογραφίσετε φώτα αυτοκινήτων τη νύχτα, επιλέξτε µια τοποθεσία όπου γνωρίζετε ότι περνούν αρκετά αυτοκίνητα. Ανάλογα µε την εποχή του χρόνου ίσως φανείτε τυχεροί και φωτογραφίσετε σε ώρες αυξηµένης κυκλοφορίας µε τον ήλιο να έχει ήδη δύσει. Φροντίστε ώστε να µην στέκεστε στο οδόστρωµα και χρησιµοποιήστε τρίποδο για τη σταθεροποίηση της µηχανής διότι θα επιλέξετε πολύ αργές ταχύτητες φωτοφράκτη. Το µυστικό στη φωτογράφηση φώτων αυτοκινήτων είναι να έχετε µεγάλη διάρκεια έκθεσης ώστε τα οχήµατα να διασχίζουν ολόκληρο το κάδρο, αφήνοντας µεγάλου µήκους φωτεινά ίχνη. Στην κάτω φωτογραφία επιλέχθηκε διάφραγµα f16 για την επίτευξη όσο το δυνατόν µεγαλύτερου βάθους πεδίου (σχεδόν όσο ολόκληρη τη φωτογραφία). Η ταχύτητα φωτοφράκτη ρυθµίστηκε στα 10 δευτερόλεπτα έτσι, ώστε τα ίχνη να "γράφουν" σε ολόκληρη τη φωτογραφία, χωρίς όµως να φαίνονται τα ίδια τα οχήµατα, τα οποία είχαν πολύ µεγάλη ταχύτητα για να αποτυπωθούν στην επιλεγµένη διάρκεια έκθεσης. Εάν τα οχήµατα αποµακρύνονται από τη µηχανή τα ίχνη των φώτων είναι κόκκινα, ενώ εάν πλησιάζουν τη µηχανή τότε τα ίχνη θα είναι λευκά.

92

Νυχτερινή λήψη θεµάτων µε νερό

Στα "Μυστικά 70 και 71" είδαµε τα διαφορετικά φωτογραφικά εφέ που µπορούµε να επιτύχουµε κατά τη φωτογράφηση του νερού. Οι δυνατότητες φωτογράφησης νερού αυξάνονται τη νύχτα και µας δίνεται η ευκαιρία να τραβήξουµε φωτογραφίες µε νερό στο σκοτάδι. Ο βασικότερος παράγοντας της νυχτερινής φωτογράφησης θεµάτων µε νερό είναι η χρήση τριπόδου. Εξαιτίας του χαµηλού φωτισµού, απαιτείται η ρύθµιση της ταχύτητας φωτοφράκτη σε αρκετά δευτερόλεπτα, ώστε να εισέλθει αρκετό φως στη µηχανή. Εάν δεν χρησιµοποιήσετε τρίποδο τότε η φωτογραφία θα βγει "κουνηµένη".

Για τη νυχτερινή φωτογράφηση θεµάτων µε νερό, επιλέξτε στη µηχανή την προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη.

171

Η χρήση αργής ταχύτητας φωτοφράκτη επιδρά σηµαντικά στην απεικόνιση του νερού στην τελική φωτογραφία. Η συνεχής κίνηση του νερού ενόσω είναι ανοικτός ο φωτοφράκτης δηµιουργεί ένα εφέ θολώµατος που δίνει στο νερό γαλακτώδη εµφάνιση. Εάν υπάρχει και κάποια πηγή φωτός τότε η συγκεκριµένη τεχνική µπορεί να δώσει εκπληκτικές, ατµοσφαιρικές φωτογραφίες. Η κάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε διάφραγµα f8 και ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε 30 δευτερόλεπτα. Η σκηνή φωτιζόταν αµυδρά από το φεγγάρι, το οποίο έδινε αρκετό φως ώστε το νερό να αποκτήσει µια γαλαζωπή απόχρωση. Η φωτογραφία των δύο επόµενων σελίδων τραβήχτηκε µε διάφραγµα f11 και ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε 10 δευτερόλεπτα. Τα φώτα της γέφυρας ήταν αρκετά πιο δυνατά, συνεπώς µπορούσαµε να χρησιµοποιήσουµε συντοµότερο χρόνο έκθεσης σε σχέση µε την κάτω φωτογραφία.

Πειραµατιστείτε µε πιο αργές και πιο γρήγορες ταχύτητες φωτοφράκτη για να δείτε την επίδρασή τους τόσο στη φωτεινότητα του πλάνου, όσο και στην εµφάνιση του νερού.

172 Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

173

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

93

Φωτισµένα κτήρια Η φωτογράφηση κτηρίων κατά τη διάρκεια της ηµέρας δίνει ικανοποιητικές φωτογραφίες, υπάρχουν όµως περιπτώσεις στις οποίες η νυχτερινή τους όψη είναι πιο µεγαλειώδης και πιο συναρπαστική. Σε πολλές πόλεις ανά τον κόσµο υπάρχουν κτήρια ή κτίσµατα που φωτίζονται τη νύχτα, δηµιουργώντας ιδανικές συνθήκες φωτογράφησης.

174

Απαιτείται αργή ταχύτητα φωτοφράκτη, η οποία επιβάλει τη σταθεροποίηση της µηχανής σε τρίποδο

Χρησιµοποιείτε πάντα την τεχνική "bracketing" όταν φωτογραφίζετε κτήρια τη νύχτα (και σε κάθε νυχτερινή φωτογράφηση). Αυτό σηµαίνει την αντιστάθµιση της έκθεσης κατά ένα ή δύο στοπ επάνω ή κάτω από τις ρυθµίσεις έκθεσης που επιλέγει η µηχανή.

Εάν θέλετε να φωτογραφίσετε κτήρια τη νύχτα, επιλέξτε αυτά που φωτίζονται µε κάποιο είδος τεχνητού φωτισµού. Ο τεχνητός φωτισµός πέφτει µε τέτοιον τρόπο ώστε να τα κάνει να ξεχωρίζουν από το υπόλοιπο φόντο. Κάτι άλλο που πρέπει να θυµάστε κατά τη νυχτερινή φωτογράφηση κτηρίων είναι να µην χρησιµοποιήσετε το φλας. Οι περισσότερες µονάδες φλας που υπάρχουν στις ψηφιακές µηχανές δεν είναι αρκετά ισχυρές για να φωτίσουν κάτι τόσο µεγάλο όπως είναι ένα κτήριο, µε αποτέλεσµα να φωτίζουν µόνο ένα µικρό τµήµα του πρώτου πλάνου. (Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε το φλας µόνο εάν σκοπεύετε να κάνετε κοντινή λήψη σε ένα συγκεκριµένο τµήµα ενός κτηρίoυ.) Για τη νυχτερινή λήψη κτηρίων το τρίποδο είναι απολύτως απαραίτητο. Εξαιτίας του χαµηλού φωτισµού απαιτείται αργή ταχύτητα φωτοφράκτη, η οποία επιβάλλει τη σταθεροποίηση της µηχανής σε τρίποδο. Όπως και στους υπόλοιπους τύπους φωτογράφησης κτηρίων, προσπαθήστε να τραβήξετε από τέτοιο σηµείο ώστε στο κάδρο να περιλαµβάνεται ολόκληρο το κτήριο µαζί µε τα στοιχεία του πρώτου πλάνου, εάν υπάρχουν. Η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε µε ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε δύο δευτερόλεπτα, προκειµένου να εισέλθει αρκετό φως στη µηχανή. Χάρη στον τεχνητό φωτισµό του κτηρίoυ δεν χρειάστηκε να επιλέξουµε πιο αργή ταχύτητα φωτοφράκτη. Η φωτογραφία απέκτησε επιπλέον ενδιαφέρον χάρη στα λέιζερ που υπήρχαν στην οροφή του κτηρίoυ, γεγονός που αποδεικνύει ότι αξίζει να αναζητάτε κοντινά κτήρια µε αντίστοιχα διακοσµητικά εφέ (τα συγκεκριµένα εφέ υπάρχουν σε πολλές µεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσµο). Τη νύχτα µπορείτε επίσης να φωτογραφίσετε λεπτοµέρειες των κτηρίων. Αυτές συνήθως φωτίζονται αποκλειστικά από προβολείς ή φώτα σποτ, όπως φαίνεται στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας. Για τη συγκεκριµένη φωτογραφία χρειάστηκε ταχύτητα φωτοφράκτη µόλις ενός δευτερολέπτου διότι υπήρχε αρκετό φως από τους προβολείς, και πάλι όµως η διάρκεια λήψης ήταν τόση ώστε να απαιτείται η χρήση τριπόδου.

175

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

176

94

Ένα σύµπλεγµα κτηρίων µπορεί να αποδώσει το χαρακτήρα µιας πόλης

Φροντίστε κατά τη νυχτερινή φωτογράφηση αστικών τοπίων να µην κινήσετε τις υποψίες των περιοίκων.

Νυχτερινά αστικά τοπία ∆εν υπάρχει κανένας λόγος να βάλετε τη µηχανή σας στη θήκη της όταν πέφτει η νύχτα. Στην πραγµατικότητα πρέπει να κάνετε ακριβώς το αντίθετο διότι σας δίνεται η ευκαιρία για συγκλονιστικές φωτογραφίες. Ένα δηµοφιλές θέµα είναι τα νυχτερινά αστικά τοπία που γεµίζουν µε τα φωτισµένα κτήρια, ενώ τα φώτα του δρόµου παρέχουν επιπλέον φως. Εάν σκοπεύετε να φωτογραφίσετε ένα τέτοιο θέµα, τότε κατά τη διάρκεια της ηµέρας αφιερώστε λίγο χρόνο για να εντοπίσετε πιθανές τοποθεσίες και συνθέσεις, ώστε να εξοικονοµήσετε χρόνο και κόπο όταν πέσει το σκοτάδι. Το καλύτερο φως για ηµερήσια φωτογράφηση διαρκεί µία ώρα µετά την ανατολή ή πριν τη δύση του ηλίου και µε τον ίδιο τρόπο η καλύτερη περίοδος για νυχτερινή φωτογράφηση είναι η µία ώρα µετά το ηλιοβασίλεµα. Το φως διατηρεί χαµηλή ένταση ενώ ο ουρανός εξακολουθεί να χρωµατίζεται από το διάχυτο φως του ήλιου. Πρόκειται για το γνωστό λυκόφως µε το συχνά µωβ χρώµα, το οποίο µπορεί να γεµίσει το φόντο ενός αστικού τοπίου. Μια επιλογή κατά τη φωτογράφηση αστικών τοπίων είναι να επικεντρωθείτε σε µια οµάδα κτηρίων. Έτσι είναι δυνατή η αποτύπωση του χαρακτήρα µιας πόλης και ένα σύµπλεγµα µε ουρανοξύστες είναι η ιδανική λύση για τον σκοπό αυτό, όπως ακριβώς στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας που τραβήχτηκε στο Λας Βέγκας και απεικονίζει οµοιώµατα από τους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης. Για αυτόν τον τύπο φωτογράφησης µπορείτε να χρησιµοποιήσετε έναν ευρυγώνιο φακό (ή ένα φακό ζουµ στην ελάχιστη εστιακή απόσταση) και αργή ταχύτητα φωτοφράκτη. Σε αυτό το παράδειγµα επιλέχθηκε ταχύτητα φωτοφράκτη 8 δευτερολέπτων µε τη µηχανή σε τρίποδο. Μία ακόµα επιλογή για νυχτερινά αστικά τοπία είναι να βρείτε µια τοποθεσία επάνω από την πόλη που θα σας βοηθήσει να την απεικονίσετε ολόκληρη, όπως φαίνεται στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας. Για τον σκοπό αυτό ίσως χρειαστεί να αναρριχηθείτε σε ένα κοντινό λόφο ή να βρείτε ένα ψηλό κτήριο το οποίο θα µπορείτε να επισκεφτείτε τις νυχτερινές ώρες. Αυτός ο τύπος φωτογράφησης ίσως απαιτεί αρκετή προσπάθεια για τον εντοπισµό της κατάλληλης τοποθεσίας, σίγουρα όµως αξίζει την προσπάθεια. Φυσικά µην ξεχάσετε να χρησιµοποιήσετε τρίποδο και αργή ταχύτητα φωτοφράκτη: η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας τραβήχτηκε µε κλειστό διάφραγµα (f16) ώστε να επιτευχθεί µεγάλο βάθος πεδίου και ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε 30 δευτερόλεπτα.

177

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

178

95

Μεµονωµένα φώτα στο σκοτάδι Η νυχτερινή φωτογράφηση χωρίς φλας δεν συνεπάγεται απαραίτητα την ανάγκη τριπόδου ή αργής ταχύτητας φωτοφράκτη, η οποία θα επιτρέψει την είσοδο αρκετού φωτός στη µηχανή. Μια ενδιαφέρουσα επιλογή είναι η φωτογράφηση έντονων φώτων σε σκοτεινό φόντο. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργούνται "δυνατές" φωτογραφίες για τις οποίες δεν είναι απαραίτητη η χρήση τριπόδου. Αυτή η τεχνική είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική για αντικείµενα όπως είναι οι φανοστάτες και οι φωτεινοί σηµατοδότες.

Εάν φωτογραφίσετε φωτεινούς σηµατοδότες για µεγάλο χρονικό διάστηµα (περίπου 5 δευτερόλεπτα) τότε έχετε πιθανότητες να φωτογραφίσετε αναµµένα και τα τρία χρώµατά τους. Προσπαθήστε πρώτα να εξοικειωθείτε µε τη σειρά που ανάβουν τα χρώµατα και τη διάρκεια που αυτά παραµένουν αναµµένα.

Η κάτω φωτογραφία τραβήχτηκε µε αρχικό κλείδωµα της έκθεσης σε ένα από τα φώτα του κάδρου (για λεπτοµέρειες σχετικά µε το κλείδωµα έκθεσης ανατρέξτε στo "Μυστικό 30"). Το κλείδωµα έδωσε ταχύτητα φωτοφράκτη ίση µε 1/60 του δευτερολέπτου (αρκετά γρήγορη για χρήση της µηχανής µε το χέρι). Στη συνέχεια, το κάδρο ανασυντέθηκε µε το κουµπί λήψης πατηµένο µέχρι τη µέση ώστε να διατηρηθεί το κλείδωµα της έκθεσης. Κατόπιν τραβήχτηκε η φωτογραφία και η σχετικά γρήγορη ταχύτητα φωτοφράκτη εξασφάλισε την υποέκθεση του φόντου, το οποίο φαίνεται µαύρο, προσθέτοντας ενδιαφέρον στη φωτογραφία µε τα δυνατά φώτα.

96

Φωτογράφηση προϊόντων

Υπάρχουν ορισµένες µορφές φωτογράφησης που είναι πολύ εξειδικευµένες και απαιτούν τη χρήση εξίσου εξειδικευµένου εξοπλισµού. Ένας τέτοιος τύπος είναι η φωτογράφηση προϊόντων. Πρόκειται για τύπους φωτογραφιών που συναντάµε σε περιοδικά και φυλλάδια και απεικονίζουν τα προϊόντα µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αν και πολλές από αυτές τις φωτογραφίες δείχνουν εύκολες στη λήψη τους, τις περισσότερες φορές συµβαίνει το αντίθετο. Ακόµα και αν το επάγγελµά σας δεν απαιτήσει ποτέ να κάνετε µια φωτογράφηση προϊόντος, πιθανότατα θα υπάρξουν περιπτώσεις που θα χρειαστεί να φωτογραφίσετε άψυχα αντικείµενα, ίσως για κάποιο ενηµερωτικό δελτίο ή µια εργασία ή άσκηση.

Εάν θέλετε να κάνετε µια φωτογράφηση προϊόντος χρησιµοποιώντας φυσικό φως, τότε προτιµήστε να φωτογραφίσετε νωρίς το πρωί και τοποθετήστε το προϊόν επάνω σε λευκό σεντόνι, δίπλα σε ανοικτό παράθυρο. Τραβήξτε φωτογραφίες από διαφορετικές γωνίες για να δείτε ποια δίνει τα καλύτερα αποτελέσµατα, όσον αφορά την εµφάνιση ή την απουσία αντανακλάσεων και λάµψεων. Η επαγγελµατική λύση στο πρόβληµα της φωτογράφησης προϊόντων είναι ένα λευκό κουτί σε σχήµα θόλου που ονοµάζεται Cloud Dome ή Light Cube. Αυτό διαθέτει ένα προσαρµογέα για την τοποθέτηση της µηχανής και δηµιουργεί οµοιόµορφο φωτισµό, ο οποίος εξαλείφει τις αντανακλάσεις.

Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε λευκά ή έγχρωµα φύλλα ή υφάσµατα για να κρύψετε ένα ετερόκλητο ή ακατάστατο φόντο. Με τον τρόπο αυτό δίνεται µεγαλύτερη έµφαση στο ίδιο το προϊόν και όχι στο φόντο.

179

Το κύριο πρόβληµα µε τη φωτογράφηση µεµονωµένων αντικειµένων είναι οι λάµψεις ή οι αντανακλάσεις που αυτά προκαλούν. Με κάθε τύπο φωτισµού τα περισσότερα αντικείµενα δηµιουργούν κάποιου είδους λάµψη ή αντανάκλαση. Μία επιλογή είναι η χρήση φλας, ακόµα και αυτό όµως ενδέχεται να ανακλαστεί από το αντικείµενο, εµφανίζοντας µια λευκή αναλαµπή στη φωτογραφία. Εάν έχετε εξωτερική µονάδα φλας τότε µπορείτε να κατευθύνετε τη δέσµη του φλας προς το ταβάνι ή έναν τοίχο έτσι, ώστε να µειώσετε ή να εξαλείψετε την αναλαµπή. Επίσης, ως πηγή φωτός αντί για φλας µπορείτε να χρησιµοποιήσετε µια λάµπα.

Το κύριο πρόβληµα µε τη φωτογράφηση µεµονωµένων αντικειµένων είναι οι λάµψεις και οι αντανακλάσεις

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

97

Λήψεις µε χιόνια Η αρχική εντύπωση είναι ότι η φωτογράφηση µε χιόνι είναι µια εύκολη υπόθεση: απλά συνθέτουµε το κάδρο, πατάµε το κουµπί και έχουµε όσες χειµωνιάτικες φωτογραφίες θέλουµε. Αυτό ισχύει έως ένα βαθµό. Το πρόβληµα όµως (εάν δεν έχουν ληφθεί τα κατάλληλα διορθωτικά µέτρα) είναι ότι στις φωτογραφίες το χιόνι θα φαίνεται γκρίζο και όχι λευκό όπως όλοι το γνωρίζουµε. Το φαινόµενο αυτό οφείλεται στον τρόπο µε τον οποίο κάνει φωτοµέτρηση µια ψηφιακή µηχανή.

180

Από κατασκευής τα φωτόµετρα που υπάρχουν στις ψηφιακές µηχανές λειτουργούν βλέποντας τα πάντα µε το "µέσο γκρίζο" χρώµα. Αυτό σηµαίνει ότι προσπαθούν να εκτιµήσουν την έκθεση σε ένα κάδρο υπολογίζοντας την ποσότητα του φωτός που ανακλάται προς τη µηχανή µε την παραδοχή ότι όλα τα αντικείµενα έχουν µέσο γκρίζο χρώµα. Η επιλογή του χρώµατος αυτού οφείλεται στο γεγονός ότι το µέσο γκρίζο αντανακλά περίπου το 18% του προσπίπτοντος φωτός, τιµή που αποτελεί τη βέλτιστη για τη µέτρηση του φωτός στις περισσότερες φωτογραφικές λήψεις. Η τιµή αυτή είναι γνωστή και ως ανάκλαση του 18%.

Όταν φωτογραφίζετε πλάνα µε χιόνι ή πλάνα όπου κυριαρχεί το µαύρο χρώµα, κάντε φωτοµέτρηση σε µια γκρίζα κάρτα για να λύσετε το πρόβληµα που δηµιουργεί η αντανάκλαση του 18% του φωτός. Η φωτοµέτρηση που γίνεται µε χρήση της γκρίζας κάρτας εξασφαλίζει ότι το χιόνι θα απεικονίζεται στη φωτογραφία µε λευκό χρώµα. Γκρίζα κάρτα µπορείτε να αγοράσετε από ενηµερωµένα καταστήµατα φωτογραφικών ειδών.

Το πρόβληµα µε την ανάκλαση του 18% και του µέσου γκρίζου εµφανίζεται όταν στο κάδρο υπάρχει αµιγές µαύρο ή λευκό χρώµα. Αυτά τα δύο χρώµατα ανακλούν πολύ λιγότερο και πολύ περισσότερο φως αντίστοιχα: το µαύρο ανακλά περίπου το 9% του φωτός και το λευκό ανακλά περίπου το 36% του φωτός. Εξαιτίας των παραπάνω, κατά τη φωτογράφηση µε χιόνι η µηχανή θα υποθέσει ανάκλαση του 18% και όχι του 36%, δηλαδή το χιόνι θα απεικονιστεί ως µέσο γκρίζο και όχι ως λευκό. Για την απεικόνιση του χιονιού µε πραγµατικά λευκό χρώµα έχετε δύο επιλογές. Η µία είναι η λήψη κανονικής φωτοµέτρησης και, στη συνέχεια, χρήση αντιστάθµισης έκθεσης (για λεπτοµέρειες βλέπε "Μυστικό 34") προκειµένου να προσθέσετε φως στο κάδρο (αρκεί η αντιστάθµιση έκθεσης κατά ένα ή δύο στοπ). Εναλλακτικά, µπορείτε να κάνετε φωτοµέτρηση σε κάποια άλλη περιοχή του πλάνου που δεν έχει λευκό χρώµα. Με τον τρόπο αυτό θα πετύχετε σωστή έκθεση και, στη συνέχεια, µπορείτε να κάνετε ανασύνθεση του κάδρου και να τραβήξετε τη φωτογραφία. Στην επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας η φωτοµέτρηση έγινε στο χιόνι, µε αποτέλεσµα η φωτογραφία να έχει µια µπλε-γκρίζα απόχρωση. Στη µεσαία φωτογραφία η φωτοµέτρηση έγινε στο µπλε ουρανό, λίγο πιο ψηλά από το βουνό. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίσαµε ότι µετά την ανασύνθεση του κάδρου η έκθεση θα είναι σωστή για ολόκληρη τη φωτογραφία. Μόλις εξοικειωθείτε µε τη φωτοµέτρηση των πλάνων που περιέχουν χιόνι θα µπορείτε να επικεντρωθείτε στη σύνθεση. Ίσως βρεθείτε µπροστά σε σκηνές µε φρέσκο χιόνι και στην περίπτωση αυτή µια καλή ιδέα είναι να συµπεριλάβετε τουλάχιστον ένα αντικείµενο ενδιαφέροντος. Κάποιες φορές αξίζει να βγείτε σε εξωτερικό χώρο κατά τη χιονόπτωση, όπως στην κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας, και να επιχειρήσετε να τραβήξετε φωτογραφίες µε δραµατικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση πάντως φροντίστε να διατηρείτε τη µηχανή στεγνή.

181

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

182

98

Όταν πέφτει η βροχή Η βροχή είναι ένα καιρικό φαινόµενο που αναγκάζει πολλούς φωτογράφους να µαζέψουν τις µηχανές τους και να ασχοληθούν µε κάτι άλλο. Ωστόσο, οι βροχερές ηµέρες αποδεικνύονται µερικές φορές ιδανικές για τη φωτογράφηση επιβλητικών τοπίων ή στιγµιότυπων από δραστηριότητες που διεκόπησαν εξαιτίας της βροχής, για παράδειγµα µια άδεια παιδική χαρά υπό βροχή.

Εάν κατά τη φωτογράφηση πλάνων µε βροχή αρχίσουν να πέφτουν κεραυνοί, τότε σας συµβουλεύουµε να διακόψετε τη φωτογράφηση και να προφυλαχθείτε σε κλειστό χώρο.

Το βασικότερο µέληµά σας κατά τη φωτογράφηση υπό βροχή είναι να διατηρείτε στεγνή τη µηχανή σας. Ο καλύτερος τρόπος πιθανότατα είναι µια ειδικά σχεδιασµένη αδιάβροχη θήκη για τη µηχανή. Πρόκειται για ειδικές θήκες που εφαρµόζουν γύρω από τη µηχανή και διαθέτουν στο εµπρός τµήµα τους ένα άνοιγµα για το φακό. Ορισµένες αδιάβροχες θήκες διαθέτουν αρκετό χώρο στο πίσω τµήµα τους ώστε να καλύπτουν το κεφάλι του φωτογράφου ενώ σκοπεύει µέσα από το σκόπευτρο ή την οθόνη LCD. Εναλλακτικά µπορείτε να κατασκευάσετε µόνοι σας µια αδιάβροχη θήκη. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε µια πλαστική σακούλα, την οποία θα τυλίξετε γύρω από τη µηχανή, αφού ανοίξετε µια τρύπα για το φακό. Εάν προτιµήσετε αυτήν τη λύση τότε χρησιµοποιήστε µια ανθεκτική σακούλα και βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν άλλες τρύπες εκτός από αυτήν για το φακό. Κατά τη φωτογράφηση στη βροχή προσπαθήστε να βρείτε ένα σηµείο λήψης που θα σας προφυλάσσει. Ο λόγος είναι ότι παρά την προστασία της µηχανής, εάν δεν είστε προφυλαγµένοι από τη βροχή είναι πιθανό να πέσουν σταγόνες στον φακό. Καλή ιδέα είναι επίσης η χρήση τριπόδου διότι το φως είναι περιορισµένο σε σχέση µε µια ηλιόλουστη ηµέρα, γεγονός που απαιτεί φωτογράφηση µε αργές ταχύτητες φωτοφράκτη. Η λήψη φωτογραφιών µε θέµα τη βροχή είναι δυνατή ακόµα και εάν δεν θέλετε να εκτεθείτε στη βροχή. Η φωτογράφηση µέσα από ένα παράθυρο στο οποίο πέφτει η βροχή, όπως στη φωτογραφία αυτής της σελίδας, µεταδίδει το αίσθηµα της ανίας ή της αποµόνωσης που κυριαρχεί µια βροχερή ηµέρα. Για να επιτύχετε µια τέτοια λήψη, φροντίστε να έχετε εστιάσει στις σταγόνες που υπάρχουν στο παράθυρο και όχι στο φόντο. Η συγκεκριµένη λήψη γίνεται ευκολότερα µε τη λειτουργία χειροκίνητης εστίασης, εάν φυσικά τη διαθέτει η µηχανή σας.

99

Φωτογράφηση τροφίµων και φαγητών

Τα τρόφιµα αποτελούν έναν τοµέα µε τον οποίο ασχολείται µια ακριβοπληρωµένη µερίδα επαγγελµατιών, δεν υπάρχει όµως κανένα εµπόδιο για κάποιον που διαθέτει ψηφιακή µηχανή να βγάλει συναρπαστικές φωτογραφίες αντικειµένων που ανήκουν στην κατηγορία των τροφίµων. Κατά τη φωτογράφηση τροφίµων προσπαθήστε να αποτυπώσετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τροφίµου µε το οποίο ασχολείστε: την πλούσια υφή της σοκολάτας χρησιµοποιώντας µια κοντινή λήψη, τη φρεσκάδα ενός µήλου κόβοντάς το και αφήνοντας το χυµό να τρέξει στη φλούδα του ή το µέγεθος ενός χοτ-ντογκ φωτογραφίζοντάς το κατά µήκος και από χαµηλή γωνία ώστε να γεµίζει το κάδρο.

Προσπαθήστε να αποδώσετε την αίσθηση ενός πραγµατικού δείπνου και όχι απλά να απεικονίσετε τα τρόφιµα

Σηµαντικό επίσης είναι να δηµιουργήσετε µια όσο το δυνατόν πιο ελκυστική σύνθεση. Εάν, για παράδειγµα, θέλετε να φωτογραφίσετε το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, µπορείτε να συµπεριλάβετε και άλλα στοιχεία, όπως είναι το στήσιµο του τραπεζιού, τα κεριά και τα στολίδια, ώστε να δηµιουργήσετε µια συνολική ατµόσφαιρα. Προσπαθήστε να αποδώσετε την αίσθηση ενός πραγµατικού δείπνου και όχι απλά να απεικονίσετε τα τρόφιµα.

Εάν σκοπεύετε να φωτογραφίσετε το φαγητό κατά την παρασκευή του τότε φροντίστε να µην πλησιάσετε πολύ σε τηγάνια ή φριτέζες. Υπάρχει πιθανότητα ο φακός της µηχανής να πιτσιλιστεί µε νερό ή λάδι και να χαλάσει η φωτογράφηση ή ακόµα και η ίδια η µηχανή. Μείνετε σε αρκετή απόσταση και χρησιµοποιήστε το ζουµ για να φέρετε τα αντικείµενα πιο κοντά.

Τα φρούτα και τα λαχανικά δείχνουν πολύ πιο ελκυστικά εάν τα ψεκάσετε µε νερό. Αποκτούν µια εικόνα φρεσκάδας και δείχνουν σαν να τα έχετε µαζέψει µε την πρωινή δροσιά.

183

Ένα πολύτιµο µυστικό της φωτογράφησης τροφίµων και φαγητών είναι η λήψη ενώ τα τρόφιµα είναι κρύα. Με τον τρόπο αυτό δεν υπάρχουν ατµοί, οι οποίοι θολώνουν το φακό της µηχανής. Παράλληλα µπορείτε να αλείψετε τα αντικείµενα µε λάδι ή ακόµα και υγρό κερί προκειµένου να αποκτήσουν τη χαρακτηριστική λάµψη που έχουν όταν βγαίνουν από το φούρνο. Πολλοί επαγγελµατίες φωτογραφίζουν τρόφιµα και φαγητά µε τη συγκεκριµένη µέθοδο.

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

184

100

Ζώα Ένα γνωστό ρητό από τον χώρο του κινηµατογράφου είναι "µη δουλεύεις ποτέ µε ζώα ή παιδιά", το οποίο όµως δεν ισχύει απόλυτα στην ψηφιακή φωτογραφία. Σίγουρα απαιτείται περισσότερη φροντίδα, προσοχή και υποµονή, για να βγάλουµε καλές φωτογραφίες παιδιών και ζώων, τις περισσότερες φορές όµως το αποτέλεσµα µας ανταµείβει.

Μην πλησιάζετε υπερβολικά σε άγρια ζώα διότι µπορεί να νιώσουν ότι απειλούνται και να αντιδράσουν βίαια στις κινήσεις σας. Εναλλακτικά µπορείτε να χρησιµοποιήσετε το πιο δυνατό ζουµ που διαθέτετε.

Για τη φωτογράφηση ζώων υπάρχουν δύο µέθοδοι που µπορείτε να ακολουθήσετε: είτε να τα αναζητήσετε στο φυσικό τους περιβάλλον είτε να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό χώρο, για παράδειγµα ένα ζωολογικό κήπο ή ένα πάρκο προστασίας. Στο φυσικό περιβάλλον η λήψη καλών φωτογραφιών είναι πολύ πιο δύσκολη και θα χρειαστείτε αρκετή υποµονή και ένα φακό µε ισχυρό ζουµ. Αντί να ψάχνετε εσείς για τα ζώα, η καλύτερη µέθοδος φωτογράφησης στην άγρια φύση είναι να εντοπίσετε ένα κατάλληλο σηµείο (το οποίο κατά προτίµηση θα παρέχει κάλυψη και προστασία) και να περιµένετε τα ζώα να εµφανιστούν µπροστά σας. Ανάλογα µε τα είδη της άγριας πανίδας της τοποθεσίας ίσως απαιτηθούν αρκετές ώρες, θυµηθείτε όµως ότι για τις ωραιότερες φωτογραφίες άγριας φύσης χρειάστηκαν µέρες ή ακόµα και εβδοµάδες αναµονής. Ελάχιστες φορές έχει επιτευχθεί ένα καλό αποτέλεσµα µέσα σε λίγα λεπτά. Όταν τα ζώα βρίσκονται σε κάποια µορφή περιορισµού ή ακόµα και αιχµαλωσίας η δουλειά του φωτογράφου γίνεται πολύ πιο εύκολη, διότι γνωρίζει που ακριβώς βρίσκονται τα θέµατά του. Ακόµα όµως και όταν φωτογραφίζετε υπό αυτές τις συνθήκες αξίζει να δείξετε λίγη υποµονή ώστε να τραβήξετε τις καλύτερες δυνατές λήψεις. Προσπαθήστε να µην συµπεριλάβετε στο κάδρο πολλά στοιχεία από το φόντο ή το πρώτο πλάνο, τα οποία θα µπορούσαν να αποκαλύψουν την τοποθεσία λήψης. Προσπαθήστε να τραβήξετε φωτογραφίες που είτε αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα των ζώων, όπως η παρακάτω φωτογραφία και η επάνω φωτογραφία της απέναντι σελίδας, είτε τα απεικονίζουν στο φυσικό τους περιβάλλον, όπως η κάτω φωτογραφία της απέναντι σελίδας.

185

Ειδικές συνθήκες φωτογράσησης

101

Με τη χρήση λογισµικού επεξεργασίας εικόνων µπορείτε να δηµιουργήσετε πολλά ειδικά, φωτογραφικά εφέ. Ακόµα όµως και κατά την κανονική φωτογράφηση έχουµε τη δυνατότητα να δηµιουργήσουµε ορισµένα εφέ. ένα από αυτά τα εφέ είναι δηµιουργία "ζουµαρισµένων" φωτογραφιών (βλέπε το παρακάτω παράδειγµα).

Μπορείτε επίσης να τραβήξετε "ζουµαρισµένες" φωτογραφίες µε ανθρώπους για να δώσετε τη αίσθηση της δράσης και της ταχύτητας.

186

Παίζοντας µε το ζουµ

Για τη λήψη µιας τέτοιας φωτογραφίας απαιτείται η µεταβολή του ζουµ της µηχανής ενώ πραγµατοποιείται η λήψη της φωτογραφίας. Ο ευκολότερος τρόπος για να το πετύχετε είναι µε µια ψηφιακή µηχανή SLR και ένα φακό ζουµ µε εύρος εστιακής απόστασης τουλάχιστον 18–70mm. Παρόµοιο αποτέλεσµα µπορείτε να επιτύχετε µε ψηφιακές µηχανές κόµπακτ που διαθέτουν προσαρµογέα για προσθήκη επιπλέον φακού. Για να δηµιουργήσετε µια ζουµαρισµένη φωτογραφία η µηχανή πρέπει να είναι τοποθετηµένη σε τρίποδο, διότι απαιτείται αργή ταχύτητα φωτοφράκτη. Επιλέξτε ένα ενδιαφέρον θέµα και καδράρετέ το στο κέντρο του σκοπεύτρου. Επιλέξτε τη λειτουργία προτεραιότητας ταχύτητας φωτοφράκτη και επιλέξτε ταχύτητα φωτοφράκτη τουλάχιστον 1/2 του δευτερολέπτου. Εστιάστε στο θέµα και πατήστε το κουµπί λήψης. Ταυτόχρονα, ζουµάρετε µε το φακό από τη µέγιστη εστιακή απόσταση έως την ελάχιστη (για το λόγο αυτό απαιτείται αργή ταχύτητα φωτοφράκτη, ώστε να έχετε αρκετό χρόνο για να κάνετε ζουµ). Πιθανότατα θα χρειαστούν αρκετές προσπάθειες µέχρι να πετύχετε το συγχρονισµό, ενώ αξίζει να προσπαθήσετε και µε άλλες ταχύτητες φωτοφράκτη για να δείτε πως επηρεάζεται η φωτογραφία. Επίσης, µπορείτε να κάνετε ζουµ από τη µικρότερη εστιακή απόσταση έως τη µέγιστη για να δείτε τον τύπο της φωτογραφίας που δηµιουργείται.

Ευρετήριο B

T

Bracketing Επεξήγηση

TTL

32

26

U

C

Ulead Express Cloud Dome

18

179

A

G Grand Canyon

117

I Επεξήγηση Ισοδύναµες τιµές

8, 36 52 52

L La Pedrera

96

M Megapixel

18

P Paint Shop Pro Photoshop Elements Photoshop pixel ανά ίντσα. Pixel Για την εκτύπωση ppi

18, 146 18, 146 146 Βλέπε ppi 18 18 18

187

ISO

Αδιάβροχες θήκες µηχανής 182 Αθλήµατα 144 Αποτύπωση της ουσίας 144 Αλλαγή προσανατολισµού 118 Ανάκλαση 180 Αναλαµπή φακού 46 Ανάλυση 18 Ανάµιξη στο πλήθος Για τη λήψη τυχαίων στιγµιότυπων 86 Αναµονή για εµφάνιση στοιχείων ενδιαφέροντος 122 Αναµονή 149, 162 Ανασύνθεση κάδρου 75 Ανατολή ηλίου 50 Για δηµιουργία διαθέσεων 120 Εύρεση ώρας 98 Ώρες 149 Άνθρωποι Από χαµηλά 90 Θόλωµα 140 Αντανακλάσεις 130 ∆ηµιουργία προσωπικών 130 Αντιστάθµιση έκθεσης 72 Για bracketing 26 Για το πράσινο χρώµα 134 Αξία Έκθεσης 72 Απόσταση λήψης 80 Απόσταση Αλλαγή για λήψη ανθρώπων 80 Από κτίρια 105 Αριθµός f 58 Ασπρόµαυρο Μετατροπή σε 90 Αστικά τοπία

Ευρετήριο

Από ψηλά Τη νύχτα Ασφάλεια τη νύχτα Ασφάλεια Ατµοσφαιρικές φωτογραφίες Λήψη Αυτόµατη εστίαση Κινούµενα αντικείµενα Υπό συνθήκες χαµηλού φωτισµού Αφηγηµατικές φωτογραφίες Αφιέρωση χρόνου

176 176 176 158 120 16 16 16 124 149

Β

188

Βάθος πεδίου Για αφηγηµατικές φωτογραφίες Για θόλωµα του φόντου Επισκόπηση Βοηθητικά αντικείµενα Για ένα πλάνο Βροχή Από εσωτερικό χώρο

10, 12 124 60 58 126 182 182

Γ Γάµοι Γέµισµα του κάδρου ∆ηµιουργία περιθωρίου Γκρίζες κάρτες Γωνία λήψης Γωνίες Αλλαγή για λήψη ανθρώπων Για κτίρια

94 90 24 180 80 80 102

∆ ∆ελτίο καιρού ∆ηµιουργία χάρτη ∆ηµιουργικότητα Σε κοινότυπες τοποθεσίες ∆ιαδοχικές λήψεις Ενεργοποίηση ∆ιαθέσεις ∆ηµιουργία µε το φως ∆ιαστάσεις φωτογραφίας ∆ιαφορετικοί τύποι λήψης Σε µία τοποθεσία ∆ιάφραγµα Για αφηγηµατικές φωτογραφίες ∆ραστηριότητες

Λήψη Ρυθµίσεις µηχανής ∆υναµικό εύρος ∆ύση ηλίου Για δηµιουργία διαθέσεων Εύρεση ώρας Ώρες

84 84 78 50 120 98 149

Ε Έκθεση Αξιολόγηση Για δηµιουργία σιλουέτας Επεξήγηση Κλείδωµα Τεχνική Εκτύπωση Υπολογισµός του µεγέθους εκτύπωσης Έλεγχος Εξερεύνηση τοποθεσίας Για τοποθεσίες Επιλέγοντας λεπτοµέρειες Επιµονή Επίπεδα Σε λογισµικό επεξεργασίας εικόνων Εστιακή απόσταση Για ισοπέδωση προοπτικής Για τη σύνθεση Επίδραση στο βάθος πεδίου Εστίαση Για διαδοχικές λήψεις Κλείδωµα Περιοχές Εστιασµένη περιοχή Εφέ κόκκου ∆ηµιουργία

12 76 12 64 64 18 36 148 157 162 110 14 117 14 14 142 75 75 58 52

Ζ 98 122 159 159 142 142 120 18

Ζουµ Καδράρισµα µε Ζουµαρισµένες φωτογραφίες Ζώα Προσέξτε

157 186 184 184

Η

164 Ήλιος 124

Φωτογράφηση κόντρα Χρήση για σιλουέτες

38 76

Σµίκρυνση Τη νύχτα Τυπικές γωνίες λήψης Φωτισµός τη νύχτα

Θ Θέµα Απόσταση από το φωτογράφο Θέµατα Για νεκρή φύση Θέµατα Επιλογή Θεµατική φωτογράφηση Θόλωµα Θόρυβος Για καλλιτεχνικό εφέ ∆ηµιουργία

80 160 148 164 140 52 52

Ι Ισορροπία λευκού Μέτρηση Ρυθµίσεις Χειροκίνητη ρύθµιση

8, 54 54 54 54

154 154

Λ Λάµψη Για φωτογράφηση προϊόντων Μείωση Λας Βέγκας Λειτουργία Κοντινής λήψης Λειτουργία Κόντρα φωτισµού Λειτουργία Πορτρέτου Λειτουργία Πυροτεχνηµάτων Λειτουργία Σπορ Λειτουργία Τοπίου Λειτουργία Χιονιού Λειτουργίες σκηνής Λεπτοµέρεια Λήψη Σε κτίρια Λήψεις πορτρέτου Θόλωµα του φόντου Λήψεις σε εσωτερικό χώρο Χρήση τριπόδου Χωρίς φλας Λιθοδοµές Λογισµικό Για θόλωµα του φόντου

179 46 176 9 9 9 9 9 9 9 9 106 106 14 34, 36 36 36 106 62

120 88 106 150, 150 142

16 22, 138 Βλέπε Προσανατολισµός: Κατακόρυφος (πορτρέτο)

Κίνηση Εφέ επεξεργασίας εικόνων 146 Κλείδωµα έκθεσης. Βλέπε Έκθεση: Κλείδωµα Κοντινές λήψεις. Βλέπε Φωτογράφηση µάκρο Κόντρα φωτισµός 48 Για δηµιουργία σιλουέτας 76 Εξισορρόπηση µε το φλας 40 Κούνηµα της µηχανής Αποφυγή 16 Κτίρια Εντοπισµός του κατάλληλου σηµείου 96

Μ Μαξιλάρι Για στήριξη της µηχανής Μέγεθος φωτογραφίας Μέγεθος για εκτύπωση Μελέτη φωτογραφιών Μεσαίοι τόνοι Μέσο γκρίζο Μέσω του φακού (Through The Lens). Μετωπικός φωτισµός Για πορτρέτα Μονόποδα Μοτίβα Για τονισµό Μπαταρίες Άδειασµα

34 24 159 70 180 Βλέπε TTL 48 40 144 108 108 142

189

Κ Καδράρισµα αντικειµένων Καδράρισµα Με υπάρχοντα στοιχεία Καιρικές συνθήκες Αλλαγή Καλλιτέχνες του δρόµου Λήψη φωτογραφιών Καλλιτεχνήµατα Κανόνας των τρίτων Καρέ ανά δευτερόλεπτο Κάρτα Για την εστίαση Κατακόρυφη µετατόπιση (tilting) Κατακόρυφος (πορτρέτο).

104 174 96 174

Ευρετήριο

Ν Νεκρή φύση ∆ηµιουργία Εντοπισµός συνθέσεων Νερό Θόλωµα Πάγωµα Προφύλαξη της µηχανής από Τη νύχτα Εµφάνιση Νυχτερινές λήψεις Νυχτερινή φωτογράφηση Βέλτιστο φως

160 160 160 137 136 136 171 171 34 149

190

Ο Οικογένειες Οµαδικές φωτογραφίες 94 Οµάδες Ανθρώπων 82 Τη νύχτα 145 Οµαδικές φωτογραφίες Σύνθεση 82 Τακτοποίηση θέσεων 82 Οπτικό ζουµ 14 Ορίζοντας Μετακίνηση στις φωτογραφίες 152 Οριζόντια µετατόπιση (panning) Για αποτύπωση της ταχύτητας 138 Εστίαση 138 Τοποθέτηση στο σκόπευτρο 138 Οριζόντιος προσανατολισµός. Βλέπε Προσανατολισµός: Οριζόντιος (Τοπίο) Οχήµατα Θόλωµα 140

Π Παιδιά ∆ραστηριότητες και ψηφιακές µηχανές Κίνηση Πανοράµατα ∆ηµιουργία µε περικοπή ∆ηµιουργία µε ψηφιακές µηχανές Παράθυρα Παράλλαξη Αντιµετώπιση

92 92 92 92 132–133 132 132 106 32

Επεξήγηση Παραµόρφωση Αποφυγή Επεξήγηση Παρασολέιγ Περιθώρια Μέσα στις φωτογραφίες Περικοπή Σε σχέση µε το µέγεθος εικόνας Πλακάκια Πλάνο ∆ηµιουργία Πλέγµα Κανόνας των τρίτων Πλευρικός φωτισµός Πολωτικά φίλτρα Για βελτίωση του κορεσµού των χρωµάτων Για µείωση των αντανακλάσεων Τοποθέτηση Πόµολα θυρών Πορτρέτα Χαλάρωση του θέµατος Πράσινο χρώµα Αντιστάθµιση Προεπισκόπηση βάθους πεδίου Προκαθορισµένες λειτουργίες Προοπτική Ισοπέδωση Προσανατολισµός Κατακόρυφος (πορτρέτο) Οριζόντιος (τοπίο) Της µηχανής Πρόσωπα Σε ολόκληρο το κάδρο Προτεραιότητα διαφράγµατος. Για έλεγχο του βάθους πεδίου Επισκόπηση Προτεραιότητα ταχύτητας φωτοφράκτη Επισκόπηση Πρώτο πλάνο και φόντο Συνδυασµός Πυροτεχνήµατα Μεγάλη έκθεση Οργανωµένες ρίψεις

32 114 114 46 30 24 106 116 150 48 42 42 42 42 106 94 134 62 9 117 22 22 22 90 58 10 136–137 10 110 168 168 168

Ρ Ρυθµίσεις διαφράγµατος Ισοδύναµες τιµές ψηφιακών µηχανών κόµπακτ Ρυθµίσεις έκθεσης Συνδυασµοί

60 12

Σ 34 156 156 156 102 76 32 70 168 164 122 112 112 149 149 116 40 40 110 110

118 148 148 92 96 98 158 16, 34 174 171 168 183 183 86

Υ Υποµονή Για νυχτερινές λήψεις Για τυχαία στιγµιότυπα Υφή (Ματιέρα)

162 86 106, 159

96 158 157 66 98

Τ Ταχύτητα φιλµ Ταχύτητα φωτοφράκτη Αργή για θόλωµα του νερού Αργή για νυχτερινά θέµατα µε νερό Αργή για πυροτεχνήµατα Για θόλωµα της ταχύτητας Για κτίρια τη νύχτα Για πυροτεχνήµατα Για τα φώτα των αυτοκινήτων Για φωτογράφηση αθληµάτων Γρήγορη για πάγωµα του νερού Ταχύτητα Σε θολό φόντο Τεχνητά αντικείµενα

159 104 102

52 9 137 171 168 140 174 168 170 144 136 138

Φ Φακοί Για αρχιτεκτονικές λήψεις Φακός ζουµ Για φωτογράφηση αθληµάτων Για φωτογράφηση δραστηριοτήτων Για φωτογράφηση µοτίβων Ισοδύναµες διαστάσεις Συντελεστές πολλαπλασιασµού “Φαντάσµατα” ∆ηµιουργία Φίλτρα Φλας Προβλήµατα µε κτίρια Φόντο Για φωτογράφηση προϊόντων Θόλωµα Καθορισµός από το βάθος πεδίου Κατάργηση µέσω του βάθους πεδίου Τοποθέτηση Φυσικά κάδρα Φυσικό φως Τύποι

114 144 84 108 14 14 145 146 174 179 60 58 62 62 154 48

191

Σάκος bean-bag Για στήριξη της µηχανής Σηµεία εστίασης ∆ευτερεύοντα Πρόβληµα µε δύο σηµεία Σηµεία φυγής προοπτικής Σιλουέτες ∆ηµιουργία Σκόπευτρο TTL Σκοτεινές περιοχές Σπιθιριστές Στιγµιότυπα ανθρώπων Στοιχεία ενδιαφέροντος Στοιχεία στο πρώτο πλάνο Για κτίρια Τύποι Συγχρονισµός Ώρα της ηµέρας Συµπερίληψη Συµπληρωµατικό φλας (Fill-in) Εµβέλεια Συνδυασµός πρώτου πλάνου και φόντου Συνδυασµός στοιχείων Με λογισµικό επεξεργασίας εικόνων Συνηθισµένες λήψεις Κτιρίων Σύνθεση Ενεργή συµµετοχή Με χρήση του ζουµ Συνθήκες φωτισµού Σύγκριση για φωτοµέτρηση Σύννεφα

Τεχνικές Μελέτη Τονισµός του µεγέθους Με χρήση γωνιών Τοπία Αλλαγή προσανατολισµού Τοποθεσίες Ασφάλεια Για παιδιά Για την ασφάλειά σας Χρόνος προετοιµασίας Τοποθέτηση Τρίποδο Για κτίρια τη νύχτα Για νυχτερινά θέµατα µε νερό Για πυροτεχνήµατα Τρόφιµα Φωτογράφηση µε κρύα τρόφιµα Τυχαία στιγµιότυπα

Ευρετήριο

192

Φως Αύξηση ή µείωση 72 Βέλτιστο για φωτογράφηση 50 Για αρχιτεκτονικές λήψεις 98 Εξισορρόπηση 44 Οµοιόµορφη κατανοµή στη φωτογραφία 66 Φωτογράφηση κόντρα 38 Ενδείξεις φωτοµέτρησης 38 Κρυµµένη φωτεινή πηγή 38 Χαµηλός φωτισµός 120 Φώτα αυτοκινήτων 170 Συγχρονισµός 170 Φώτα Στο δρόµο 178 Στο σκοτάδι 178 Φωτεινές περιοχές 70 Φωτεινοί σηµατοδότες 178 Φωτισµός Σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους 56 Στις διαφορετικές ώρες της ηµέρας 48, 50, 149 Φωτογράφηση µάκρο 28 Βάθος πεδίου 28 Έλεγχος της απόστασης 28 Εστίαση 28 Φωτογράφηση µε πόζα Ανθρώπων 88 Φωτογράφηση προϊόντων 179 Φωτογράφηση σκηνών δράσης 142 Φωτογραφίες στον Ιστό 18 Φωτογραφίες Μελέτη 159 Φωτογραφική µηχανή Σταθεροποίηση 34 Φωτοµέτρηση πολλαπλών σηµείων (matrix). Βλέπε Φωτοµέτρηση: Πολλαπλών σηµείων (matrix) Φωτοµέτρηση σηµείου (spot) Βλέπε Φωτοµέτρηση: Σηµείου (spot) Φωτοµέτρηση Έκκεντρα 70 Κέντρου βάρους (center-weighted) 44, 74 Για πορτρέτα 74 Πειραµατιστείτε 44 Πιθανά προβλήµατα 44 Πολλαπλών σηµείων (matrix) 44, 66 Σε συγκεκριµένη περιοχή 68 Σηµείου (spot) 44, 68 Για µεµονωµένα αντικείµενα 70

Χ Χαµήλωµα 158 Χειροκίνητη Ένδειξη 8 Χιόνι 180 Χιούµορ 126 Χρήση των γωνιών 102 Χρονική καθυστέρηση Επεξήγηση 20 Μείωση 20 Χρονική καθυστέρηση ενεργοποίησης 20 Χρονική καθυστέρηση επόµενης λήψης 20 Χρονική καθυστέρηση λήψης 20 Χρόνος προετοιµασίας Για οµαδικές φωτογραφίες 82 Χρυσή Ώρα 50 Εκµετάλλευση 50, 149 Πλεονεκτήµατα στη φωτογράφηση 50 Χρώµα Ζώνες 128 Τονισµός στοιχείων µε 128

Ψ Ψηφιακή µηχανή SLR Ψηφιακό ζουµ Αποφυγή

30 14

Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγή, µεταπώληση, διανοµή και εν γένει εκµετάλλευση του εντύπου, άνευ της αδείας της εκδότριας εταιρείας.

Σας µπερδεύει η ορολογία; Μην ανησυχείτε, περιγράφουµε τα πάντα πολύ απλά.

Εύκολο στην κατανόηση Σαφείς οδηγίες, βήµα προς βήµα, σας διευκολύνουν να µάθετε.

Το βιβλίο «101 Mυστικά για την ψηφιακή φωτογραφία» χάρη στο σαφές κείµενο και τις χρήσιµες υποδείξεις, αποτελεί έναν αληθινό οδηγό που θα σας βοηθήσει να εξοικειωθείτε µε τις τεχνικές λήψης, τις διαφορές του φωτισµού σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, καθώς και τα µυστικά της έκθεσης και της φωτοµέτρησης. Περιγράφει µε ξεκάθαρο τρόπο τις µεθόδους αλλά και τις παγίδες της περικοπής φωτογραφιών και της εστίασης και των ρυθµίσεων. Περιέχει ανεξάρτητα κεφάλαια σχετικά µε τη φωτογράφηση ανθρώπων, αρχιτεκτονικών κατασκευών, τοπίων, αθλητικών δραστηριοτήτων, ενώ παράλληλα περιγράφει τις τεχνικές βελτίωσης της ευκρίνειας και νυχτερινής φωτογράφησης ή φωτογράφησης υπό ακραίες καιρικές συνθήκες.

Εικονογραφηµένο

Μια µατιά στο εσωτερικό

∆εν σας λέµε πώς θα το κάνετε, σας δείχνουµε πώς θα το κάνετε.

Έγχρωµο Το βιβλίο είναι έγχρωµο για να διευκολύνει τον αναγνώστη και το µάτι.

Τα εικονίδια αυτά σας διευκολύνουν περισσότερο Όπου συναντάτε ένα από αυτά τα εικονίδια γνωρίζετε ότι πρόκειται για µία χρήσιµη συµβουλή για να αυξήσετε τις γνώσεις σας, για να θυµηθείτε κάτι ή να προφυλαχτείτε από πιθανούς κινδύνους.

“

”

101 ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Γραµµένο σε απλά ελληνικά

Οι απλές εξηγήσεις και οι πρακτικές χρήσεις αξίζουν χειροκρότηµα.

Computer Active Αναφορά σε αυτή τη σειρά

19

n i c k

v a n d o m e

101 Mυστικά για την ψηφιακή

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ COMPUTER steps

ΑΠΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΥΚΟΛΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ