1.Financat e Korporatave

Financat e Korporatave

Cilat janë format e organizimit të biznesit? • Pronësia e vetme ( Firmat individuale) • Partneriteti (Firma me ortakë) • Korporata ( Shoqëri aksionare)

1. Pronësia e vetme - Përparësitë: • Struktura organizative e thjeshtë • Pronari i merr vetë të gjitha vendimet • Pronari e merr tërë fitimin • Fitimi taksohet vetëm njëherë ( taksa mbi të ardhurat personale) - Mangësitë: • Përgjegjësia e pakufizuar financiare • Burimet e financimit të investimeve janë të kufizuara.

2. Partneriteti Themelohet me dy ose më shumë pronarë Përparësitë: • Aftësi organizuese dhe drejtuese e lartë • Pozitë më të mirë kreditore • Është e aftë të tërheqë më shumë kapital Mangësitë: • Përgjegjësia e pakufizuar financiare • Për çdo vendim kërkohet aprovimi i ortakëve • Kanë jetë të kufizuar.

3. Korporata  Ç’është korporata?  Disa nga bizneset e suksesshme të organizuara si korporata: General Motors, Chase Manhattan Bank, Microsoft, General Electric,Nestle, etj.  Çka janë aksionet?

Dy lloje kryesore të aksioneveve: a) aksionet e zakonshme b) aksionet preferenciale

Të drejtat nga posedimi i aksioneve • E drejta e votës • E drejta në divident • E drejta që aksionarët e tanishëm të ndërmarrjes të kenë përparësi që të blejnë aksionet e reja • E drejta në qasje në librat afariste • E drejta në rast bankroti • E drejta në transfer (shitje) të aksioneve

Varësisht nga ajo se a janë aksionet e tregtueshme publikisht apo jo kemi : • Kompanitë e mbajtura afër (closely held) • Kompanitë publike.

Karatkeristikat e organizimit të firmës si korporatë:

 Ka aftësi të tërheq investitor  Përgjegjësia e kufizuar financiare ( në rast se korporata falimenton ajo qka humb aksionari është vetëm vlera e investimit fillestar).  Drejtues të korporatës nuk janë aksionarët. Ata e zgjedhin Bordin e Drejtorëve i cili përfaqëson aksionarët dhe mbron interesat e tyre.

 Egziston ndarja e pronësisë nga menaxhmenti gjë që e mundëson vazhdimsinë e biznesit.(Korporatat mund të jenë imortale.)  Legalisht korporata është e ndarë prej aksionarëve. Kjo bazohet në dispozitat e inkorporimit të cilat janë në përputhje me ligjet e shtetit.  Një nga mangësit kryesore të korporatave është se fitimi tatohet dy herë.

• Për të punuar korporata ka nevojë për mjete (asete) të cilat mund të jenë: • Asete reale (materiale dhe jomateriale)

• Asete financiare (letrat me vlerë).

Roli i menaxherit financiar 2

Operacionet e firmës

1

Tregjet Financiare

Menaxheri financiar

(Asetet reale)

(Asetet financiare) 3

4b

Hyrja dhe dalja e parave në korporatë

Dy çështje themelore të menaxherit financiar : 1. Në çfarë asete reale firma duhet të investojë? 2. Si do të sigurohen paratë për investimin?  Përgjigjia në pyetjen e parë,paraqet vendim investiv apo buxhetimin e kapitalit, ndërsa përgjigjia në pyetjen e dytë paraqet vendimin financiar.

 Kush është menaxheri financiar? Është personi i cili është përgjegjës për vendimet e rëndësishme investive apo financiare.

Menaxherët financiar në korporatat e mëdha Udhëheqësi financiar (CFO) Politikën financiare Planifikimin e korp.

Arkëtari: Menaxhimi i cash-it Sigurimi i kapitalit Korrespodencën Me bankat

Kontrollori: Përgatitja e Raporteve financiare Kontabilitetin Tatimet

Në korporata mund të paraqitet problemi i ashtuquajtur baza-agjenti.

Shpenzimet e agjencisë paraqiten kur: 1. Menaxherët nuk tentojnë që ta maksimizojnë vlerën e firmës 2. Aksionarët kanë shpenzime për monitorimin e menaxherëve dhe ndikojnë në aksionet e tyre.

PYETJE: 1. Ç’është korporata? 2. Tregoni disa shembuj të korporatave të njohura dhe veprimtarinë e tyre? 3. Çka përfshijnë vendimet investive dhe financiare? 4. Çka janë kompanitë publike? 5. Kush e menaxhon korporatën? 6. Pse themi se ekziston ndarje e pronësisë nga menaxhmenti i korporatës?

7. Nëse falimenton një korporatë, çfarë përgjegjësie kanë aksionarët dhe kush i paguan borxhet? 8. Cili është qëllimi kryesor i menaxhmentit të korporatave? 9. Çka kuptoni me konfliktin baza-agjenti? 10. Kur paraqiten shpenzimet e agjencisë? 11. Çka kuptoni me dispozitat e inkorporimit? 12. Cilat jane format e organizimit te bizneseve? 13. Ç’është pronësia e vetme dhe partneriteti?

14. Cili është roli i menaxherit financiar? 15. Çka janë asetet reale e çka ato financiare? 16. Si i siguron korporata paratë e nevojshme? 17. Si bëhet hyrja e parave në korporatë dhe dalja nga korporata? 18. Për çka është përgjegjës udhëheqësi financiar (CFO)? 19. Për çka është përgjegjës kontrollori? 20. Cilat janë detyrat e arkëtarit?

II.Sistemi financiar dhe ekonomia

Tre grupe potenciale të kursimtarëve dhe huamarrësve në ekonomi:

1. familjet 2. bizneset 3. qeveritë.

Sistemi financiar siguron tre shërbime kryesore financiare:

1. Ndarjen e rrezikut 2. Likuiditetin 3. Informimin

Tregjet financiare Dimensionet e tregut financiar janë: 1. 2. 3. 4.

Tregu i parave Tregu i kapitalit Tregu devizor Tregu i derivateve financiare.

*Tregu primar dhe sekondar

Institucionet financiare Ndërmjetësuesit financiarë • • • • •

bankat, unionet kreditore, fondet e përbashkëta, kompanitë e sigurimeve dhe fondet e pensioneve

Paraja Ç’është paraja? • Oferta e parasë është sasia e tërësishme e parasë në një ekonomi. • Banka qendore dhe politika monetare kreditore. • Kërkesa për para.

III. INSTITUCIONET FINANCIARE

Organizatat kryesore në sistemin financiar 1. Institucionet e tregut të letrave me vlerë: bankat investive,firmat brokere dhe bursat e organizuara 2. Institucionet investive :fondet e përbashkëta dhe kompanitë financiare 3. Institucionet kursimore kontraktuese: bankat komerciale,institucionet kursimore dhe unionet kreditore. 4. Institucionet financiare të qeverisë.

1.Institucionet e tregut të letrave me vlerë • Afarizmi bakar investiv Nënshkrimi -bankat investive nënshkruajnë aksionet e reja,garantojnë një çmim për firmën emituese,si rezultat i shitjes me çmim më të lartë realizojnë fitimin i cili njihet si shpërndarje. Emitimi me bazë tërë apo asnjë- banka investive nuk garanton se do të t’u shesë investitorëve tërë emisionin e aksioneve por ajo bënë përpjekje që ti shesë sa më shumë aksione me çmim të ofruar.

•Likuiditeti dhe ndarja e rrezikut: Tregjet sekondare

• • •

Brokerët Dilerët Këmbimet e letrave me vlerë mund të bëhet në dy mënyra: 1.përmes bursave 2.përmes OTC (over the counter).

2. Institucionet investive Fondet e përbashkëta Janë ndërmjetësues financiarë që konvertojnë kërkesat e vogla individuale në një portofolio të diversifikuar të aksioneve, obligacioneve,hipotekave dhe instrumentet e tregut të parasë. Fondet e përbashkëta mund të jenë me fund të mbyllur (closed end) apo me fund të hapur (open-end).

Kompanitë financiare Janë ndërmjetësuese të cilat grumbullojnë shuma të mëdha të parave,duke shitur letrat komerciale dhe letrat me vlerë të sigurta. Pastaj këto fonde i shfrytëzojnë për të dhënë hua të vogla për familje dhe biznese. Llojet e kompanive financiare: 1. Kompanitë financiare të konsumatorëve 2. Kompanitë financiare të bizneseve 3. Kompanitë financiare të shitjes.

3.Institucionet e kursimit të kontraktuar • Kompanitë e sigurimeve Kompanitë e sigurimit të jetës Kompanitë e pasurisë dhe dëmeve

Parimet e Menaxhimit te sigurimeve • • • •

Parashikimi I rrezikut Problemet e K. te sigurimit Hazardi moral Zgjedhja adverzive dhe screeningu • Primete bazuara ne rrezik

Mbrojtja nga Hazardi moral • Zbritjet • Kosigurimi • Marrveshjet restriktive

Fondet e pensioneve • Me kontribute te definuara • Me beneficione te definuara

3. Institucionet kursimore kontraktuese 1. 2. 3. 4.

Bankat depozitare Shoqatat kursimore dhe kreditore Bankat e kursimeve Unionet kreditore.

4. Institucionet financiare të qeverisë

• Qeveritë marrin pjese në ndërmjetësimin financiarë në dy mënyra: 1. Në mënyrë direkte,përmes institucioneve financiare të qeverisë (Agjencionet kreditore të qeverisë), 2. Në mënyrë indirekte, duke garantuar për kreditë e lejuara nga ndërmjetësuesit financiarë privatë.