1 Ders-Kasikci

HOCHSCHULE BIBERACH

Elektrik Tesisleri Proje Dersi Prof. Dr. İsmail Kaşıkçı Prof. Dr. İsmail Kaşıkçı, 1-5 Ekim 2007 Seite 1

Dersin Konuları: 1. Bölüm: Elektrik Şebekelerine Giriş 2. Bölüm: Elektrik İç Tesisat Projesi Hazırlama Esasları 3. Bölüm: Temel Tesisat Konuları (Elektrik İç Tesisatları) 4. Bölüm: Proje Çalışması 5. Bölüm: Ev Ödevi

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 2

1. Bölüm Elektrik Şebekelerine Giriş

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 3

DERSİN KONULARI: 1. AG/YG şebekeleri 2. Plan ve projeleri etkileyen faktörler 3. AG Dağıtım şebekelerinin incelenmesi

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 4

1. AG/YG Şebekeleri İletim

Santral Transformatör

Demir yolu ulaşımı

Araştırma ve büyük sanayiler

Sanayi, büro, iş hanları mağaza ve oteller

Konutlar Küçük işletmeler, tarım ve konutlar

Hastane

Ofis Binası

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 5

Tünel

Havalimanı

Ticaret Merkezi

Alışveriş Merkezi

ELEKTRİK ELEKTRONİK /ELEKTRİK VE ELEKTRONİK UNVANLI MÜHENDİSLERE, ELEKTRİK SMM BELGESİ DÜZENLENMESİ AŞAMASINDA UYGULANACAK YÖNTEM Alınması Gereken Dersler: 1 - Elektrik Mühendisliğine Giriş 2 - Elektrik Ölçme 3 - Güç Elektroniği 4 - Elektrik Makineleri 5 - Elektromekanik Enerji Dönüşümü 6 - Enerji Üretimi 7 - Enerji İletimi 8 - Enerji Dağıtımı 9 - Güç Sistemlerinin Analizi 10 - Elektrik Tesisleri

11 - Elektrik Tesis Proje

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 6

12 - Elektrik Tesislerinde Koruma 13 - Elektriğin Endüstride Uygulanması 14 - Güç Elektroniğinin Endüstriye Uygulanması 15 - Güç Kalitesi 16 - Elektrik Sürücü Sistemleri 17 - Aydınlatma ve İç Tesisat 18 - Yüksek Gerilim Tekniği 19 - Elektrik Santralleri 20 - Elektrik Enerjisi Ekonomisi 21 - Topraklama

2. Plan ve projeleri etkileyen faktörler Cihaz Cihazve vesistemlerde sistemlerdeyenilik yenilik Yeni ve modern cihazların kullanımı ve yararlanma Yeni metod ve tekniklerin kullanılması vs. Nomlar Nomlarve veyönetmelikler yönetmelikler En yüksek derecede insan ve malın korunması Normların harmonize edilmesi (IEC, EN, HD, ......) Yasal normların kullanılması vs.

Kullanım Kullanımdurumuna durumunagöre göretalepler talepler Daha fazla talep ve kısa devre gücü Kısa devre hesapları Güvenli enerji beslemesinin sağlanması veGmbH beslemenin Quelle: Institut für Mikrotechnik Mainz (IMM) kalitesi vsw. Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 7

3. AG Dağıtım şebekelerinin incelenmesi Basit radyal şebeke

T1

Yedek radyal şebekeler a) Kısmi yedek şebeke

T1

n.k

T2

ÖY

b) Tam yüklü şebeke

T1

n.k

T2

T3

n.k

n.k AG Ana panosu

S rT ≥

PToplam cos ϕ

n.a

P (n − 1) ⋅ S rT ≥ T 2 cos ϕ

n.a

(n − 1) ⋅ ai ⋅ S rT ≥

PToplam cos ϕ

n.a: normalde açık; n.k: normalde kapalı; ÖY: önemli yükler; ai : trafonun yükleme faktörü Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 8

Sanayi dağıtım şebekeleri

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 9

Sanayi dağıtım şebekeleri (Ray sistemi)

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 10

Sanayi dağıtım şebekeleri (Optimum Ray sistemi)

Merkezi dağıtım

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 11

Merkezi olmayan dağıtım

2. Bölüm Elektrik İç Tesisat Projesi Hazırlama Esasları Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından: Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 12

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Uygulama, Dayanak ve Tanımlar Amaç: Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamında yapılması gereken elektrik tesisat projelerinin hazırlanmasına dair usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam: Madde 2- Bu Yönetmelik, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamındaki kuvvet, aydınlatma, reaktif güç kompanzasyonu tesisleri, koruma, haberleşme, yangın haber verme, güvenlik ve benzeri sistemlerinin teknik gereksinimlere uygun yapılabilmesi için hazırlanması gereken elektrik tesisatı proje hizmetlerini kapsar.

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 13

Tanımlar: 5-

Elektrik tesisleri projeleri: Elektrik tesislerinin yapılış şeklini gösteren ve her türlü ana ve yardımcı donanımın miktarının belirlenebildiği çizim, hesap ve şartnameleri,

6-

Etüt-öneri raporu: Genel olarak, hazırlanacak projenin esaslarına ilişkin açıklamaları, bu esasların kabulü için zorunlu nedenlerle, teknik ve ekonomik hesapları gösteren raporu,

7-

Ön proje: Tesisin hangi gereçlerle ve nasıl yapılacağını gösteren açıklama, şema, plan ve resimlerle, bunların düzenlenmesine dayanak olan hesap ve raporlardan oluşan projeyi,

8-

Kesin proje: Ön projede belirtilen tesis gereçleri ve kabul edilmiş ilkelere uygun nitelikteki ayrıntılı açıklama, şema, plan ve resimlerle bunların düzenlenmesine dayanak olan teknik özellikler, hesap, keşif (metraj listesi) ve şartnamelerden oluşan projeyi,

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 14

9 - Uygulama projesi (Yapım çizimleri ve hesapları): Tesisin yapımına başlanmadan önce, onaylanmış kesin projesine göre, imalatçı firmaların seçilen cihazlarının tip ve ölçüleri kullanılarak elektrik işleri yüklenicisi tarafından hazırlanacak projelerdir. 10 - Son durum projesi (Yapıldı projesi): İmalat ve montajı tamamlanarak işletmeye alınma aşamasına gelmiş olan ve elektrik tesislerinin tamamlanmış durumunu gösteren projedir. Bu proje uygulama projesi (yapım çizimleri ve hesapları) esas alınarak hazırlanacaktır. Projelendirilen tesislerle ilgili işletme ve bakım kitapçıkları bu projelerin ekidir. Bu proje elektrik işleri yüklenicisi tarafından hazırlanacaktır. Not: Onaya sunulan projeler kesin projelerdir. Onaya verilen proje ile uygulanan proje ayni olacaktır.

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 15

İKİNCİ BÖLÜM Projelerin Onaylanması ve Sorumluluklar Projelerin Onaylanması: Madde 6 - Bu Yönetmeliğin kapsamına giren elektrik iç tesislerine ait rapor ve projeleri elektrik mühendisleri, ya da elektrik-elektronik mühendisleri inceler ve onaylar. Bir elektrik iç tesisine ilişkin ve elektrik mühendisliği konusu dışındaki öteki proje bölümlerini uzmanlık konularına göre ilgili mühendisler, elektrik mühendisleri veya elektrik-elektronik mühendisleri ile birlikte inceler ve onaylar. Sorumluluklar: Madde 8 - Elektrik iç tesislerine ilişkin etüt-öneri raporu, ön proje, kesin proje, uygulama projesi ile varsa, son durum projeleri elektrik mühendisi veya elektrik-elektronik mühendisleri ya da yetkileri dahilinde elektrikle ilgili fen adamları tarafından hazırlanır ve tüm proje nüshalarındaki açıklama yazıları, metraj listeleri, raporlar, şemalar, resimler, planlar ve hesaplar imzalanır.

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 16

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Projelerin Hazırlanmasında Göz Önünde Tutulacak Hususlar Tesisat Çeşitleri: Madde 9- Aşağıda belirtilen sistemlere ve tesislere ait çizimler ve hesaplar proje hizmetlerinin içeriğini oluşturur. Bu sistemlerin hepsi veya bir kısmı yapı cinsine, kullanım amacına göre geçerli yasa ve yönetmelikler çerçevesinde, işverenin istekleri de dikkate alınarak projelendirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Son Hükümler Yürürlük Madde 15 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 16 — Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yürütür.

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 17

IEC ve EN Normları, Türkiye’de Yönetmelikler

Standartlar can ve mal güvenliği için en asgari kurallardır. Uygulanmaları zorunludur.

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 18

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği (IEC 60 364)

1896

1958

2006 Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 19

IEC ve EN Normları: • IEC 60 364: Binalarda Elektrik Tesisleri • IEC 60 909: Elektrik Tesislerinde Kısa Devre Hesapları • IEC 62305: Binaların Yıldırıma Karşı Korunması • HD 637 S1: YG Elektrik Tesislerinde Topraklama

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 20

DIN Standartları 1. DIN 18012 Binalarda Yapı Bağlantı Kutuları Tesisleri (Bina, oda ve tesis yerleri, ölçüler) 2. DIN 18013 Binalarda Sayaç Tesisi 3. DIN 18014 Temel Topraklama 4. DIN 43871 Tali Dağıtım Panoları 5. Teknik Yapı Bağlantı Şartnamesi (Enerji dağıtımı yapan firmalar) 6. DIN 18015 Binalarda Elektrik Tesisleri 1. Kısım: Plan ve tasarım ilkeleri 2. Kısım: Asgari donatımın cinsi ve yapısı* 3. Kısım: İletken, şalter ve prizlerin düzenlenmesi Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 21

Türkiye’de Kullanılan Normlar: 1. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği IEC 60 364 (VDE 0100) 2. Topraklamalar Yönetmeliği IEC 60 364’ün Kısımları HD 637 S1 (VDE 0141) 3. Proje Hazırlama Yönetmeliği

Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 22

Dünyada Elektrik İç Tesisleri Norm Grupları Uluslar arası IEC 60364 „Electrical installations of buildings“ Æ gelecekte: „Low voltage installations“ Avrupa HD 384 „Binalarda Elektrik Tesisleri“ Æ gelecekte: HD 60364 „AG Elektrik Tesislerinin Kurulması “ Yerel (Örnek: Almanya) DIN VDE 0100 (VDE 0100) „AG Elektrik Tesislerinin Kurulması “ Yerel (Örnek: Türkiye) Türk Standartları Enstitüsü Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Prof. Dr.-Ing. Dr. İsmail Roland Kaşıkçı, Koenigsdorff 1-5 Ekim 2007 Seite 23