ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟΥ Robert Taber

Στη μνήμη του Τζωρτζ Α . ΘέρΟτον, τηε παλιαε Οχοληε.

εκδόσεις ■'καλβος»

ΑΝΑΞΑΓΟΡΑ 1. ΑΘΗΝΑ

Τηλ.: 546.241

ΡΟΜΊΓΕΡΤ ΤΑ1ΗΜ7ΓΕΡ Ο

πΟΛΕΜΟΣ

ΤΟΥ ΨΥΛΛΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ πΡΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΡΤΟΤΤΟΛΕΜΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΤΥΡΟΣ

ΜΑΝΔΡΟΣ

Β ΙΟ Γ Ρ Α Φ ΙΚ Ο

Ο Ρόμπερτ Ταίημπερ χεννήθηκε Οτο Ιλινόίϊ των ΗΤΤΑ και με/άλωοε Οτο Τενεοη. Απο τα δεκατέοοερα χρόνια-του άρχιοε να εργάζεται οε φάρμεϊ κι αργότερα έγινε ναύτης,πυροοβέβτηϊ πλοίων kol ερ/άτης Οιδηροδρόμων. Σαν δημοΟιογράφοΐ, ο Ταίημπερ έχει καλύψει επαναΟτάΟε^ Οτην Νότια Αμερική, Οτη Βόρεια Αφρική και Οτην Καρΰΐβικη. Ήταν ο πρώτοϊ δημοΟιο/ράφοϊ που πηρε τηλεοπτικηΟυνέντευξη απο τον Φιντελ ΚάΟτρο Οτη Σιέρα ΜαέΟτρα Ot i c αρχεϊ του 1957, όταν οι δυνάμεΐϊ των "φιντελίοταϊ" αριθμούσαν λι/6τερουϊ απο εκατό ένοπλους. Ό ταν ο ΚάΟτρο ανέλαβε την εξουοία, ο Ρόμπερτ Ταίημπερ ερ/άΟτηκε Οτα Ηνωμένα Έθνη ωϊ ανταποκριτής τηϊ κουβανέζικης εφημερίδας EL M U N D O , κι αργότερα Οτην Κούβα yia t i c εφημερίδες EL M U N D O και R E V O LU C IO N . ΤΤολέμηΟε με t i c aμυv6μεvεc δυνά μ ει Οτον Κόλπο των Χοί­ ρων και λαβώθηκε Οτην PLAYA G IR O N y ia να παραμείνει πέντε μήvεc οε νοοοκομείο. Ο Ταίημπερ έχει /ράψει επίOηc το βιβλίο "Μ-26: Βιο/ραφία μ ^ « EπavάOτaOηc" .

-6-

πΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή...............................................................................

9

1. Ο άνεμος της επανάστασης. Η λεΓίκη θέληση, κλειδί Οτη χάραξη της στρατηγικης. Η σύγκρουση των εχόντων με τους μη-έχοντες. Σφάλματα της αντι-εξέγερΟης. Ο αν­ ταρτοπόλεμος, επέκταση της πολίτικης. Ρήγματα Οτην πανοπλία του μοντέρνου κράτους........................................ 13 2. Ο πόλεμος του ψύλλου. Πολίτικοι και στρατιωτικοί Οτόχοι. Η δημιουργία του κλψατος κατάρρευσης. Οργάνωση των δυνάμεων της εξέγερσης. Ο Γκεβάρα μιλάει για τον ανταρτοπόλεμο: η βάθη........................................................ 31 3. Η έναρξη και η εξέλιξη της εξέγερσης. Μετάβαση στον εμφύλιο πόλεμο. Εναλλακτικές λύσεις. Το παράδειγματης Κούβας.................................................................................. 39 4. Ο παρατεταμένος πόλεμος. /^Γίκες δυνάμεις εναντίον τακτικών στρατών. Ο αντάρτης σαν ιεραπόστολος.Ο Μάο Τσε Τουγκ μιλάει για τον πόλεμο του φύλλου. Τα μαθήμα­ τα της Κίνας........................................................................ 52 5. Ο αποικιακος πόλεμος και η γαλλική εμπειρία. Στρατηγι­ κή και τακτική του Βο Νγκουγιεν Γκιαπ. Πώς νίκησαν οι Βιετμινχ στην Ινδοκίνα........................................................ 71 6. Ο πολίτικος χαραχτήρας του Δεύτερου Ινδοκιν^ζικου ΤΤολέμου. Ο αμερικανικός ρόλος. Η επέκταση του πολέμου. 90 7. Ο ι πόλεμοι εθνικής απελευθέρωσης και το κόΟτος-τους. Τα ιρλανδικα προβλήματα και ο ρόλος των Φαιών. Τρομο­ κρατία στο Ισραήλ. Επανάσταση Οτη Βόρεια Αφρική..........113 8. Ο Γρίβας μιλάει για τον ανταρτοπόλεμο στην Κύπρο. Ο ι πολίτικες χρήσεις της τρομοκρατίας. Λάθη της βρεττανικης στρατηγικης............................................................... 133 - 7-

9. Αποτυχίες στον πόλεμο του ψύλλου. Ο Μαγκσέυσευ και οι Χουκ στις Φιλιππίνες. Η τιμη της βρεταννικης νίκης στη ΜαλαιoCb. Γιατί οι κομμουνιστές έχασαν στην Ελλά­ δα.......................................................................................... 152 Ι Ο . Ο ι απόψεις του Σουν Τζου για την Τέχνη του ΤΤολέμου. Αρχές της αντάρτικης στρατηγικης και τακτικής. Το έ­ δαφος ως καθοριστικός παράγοντας. Ο ανταρτοπόλεμος στις αστικές περιοχες. Ο χαραχτήρας του αντάρτη. . . . 166 11. Αντάρτικα κινήματα στον Τρίτο Κόσμο. Η επαναστατική βάση. Προβλέψεις για τις Η ΠΑ.........................................191

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

" ΐπρεπε να καταστρέφουμε την πόλη για να μπορέσουμε να τη σώσουμε." Η αμήχανη αυτή αναφορα ενος αξιωματικού της αμερι­ κανικής αεροπορίας για την καταστροφή της Μπεν Τρε, μιας πό­ λης 3 5 . 0 0 0 κατο6ιων στο Δέλτα του Μεκαγκ, εκφράζει ακριβώς αυτό που είχα κατα νου όταν πρωτάρχισα να γράφω την πρώτη έκ­ δοση του "ΤΓόλεμου του Ψύλλου", στα 1964. Να καταστρέφεις με σκοπο να σώσεις 1 .. . Εδω βρίσκεται ο κό­ μπος, η θεμελιώδης αντίφαση, που έχει ανοίξει μίαν άβυσσο κάτω απ’ τα πόδια της μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης στον κόσμος στον απίστευτα ακριβό πόλεμό-της ενάντια στους κουρελήδες αν­ τάρτες ενος ασήμαντου ασιατικού κράτους με πληθυσμό κάπου 16 εκατομμύρια και εδαφική έκταση 6 5 . 0 0 0 τετραγωνικών μιλίων. Εξηγεί, το ίδιο καλα με οποιαδήποτε γραφτή ανάλυση, γιατί οι σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες, με την τεράστια και τρομαχ­ τική καταστρεπτική-τους ικανότητα, δεν μπορούν να κατανικήσουν τις λαϊκές εξεγέρσεις, απ’ τη στιγμή που έχουν για τακα>α ριζώσει. Το Βιετνάμ είναι το τέλειο —και, φυσικά, τρομαχτικο— παρά­ δειγμα. Γιατί, στο βαθμό που έγινε δυνατό να "σωθεί" ,δηλαδη να μην πέσει στα χέρια των εξεγερμένων Βιετκαγκ, άλλο τόσο χρει­ άστηκε να καταστραφει, να απογυμνωθεί η πράσινη και γόνιμη γήτου με ναπαλμ και χημικές ουσίες, να μειωθεί ο πληθυσμός- του, να ερειπωθεί η παραγωγική βιομηχανία και γεωργίά-του —και στη διάρκεια αυτου του πολέμου να δημιουργηθει διχόνοια στις ΗΤΤΑ κι εχθρότητα σ’ ολόκληρο τον κόσμο, να δυσαρεστηθουν σύμμαχοι και να οπλιστούν εχθροί. Και φυσικά αυτο σημαίνει πως εκμηδε­ νίστηκαν όλοι οι σκοποί, πραγματικοί και φαινομενικοί, για τους οποίους ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος. Η ίδια αυτη αντίφαση, ανάμεσα στα αναγκαία μέσα και στα ε­ πιθυμητά αποτελέσματα, διαπιστώνεται σ’ όλους τους σύγχρονους ανταρτοπολέμους. Η εκμετάλλευση αυτου του διλήμματος είναι το κλειδί ολόκληρης της αντάρτικης στρατηγικης. - 9-

Μονάχα έναε τρόπος υπάρχει να κατανικηθει ένας εξεγερμένος λαος, που δεν παραδίνεται. Κι αυτός ο τρόπος είναι η ολοκληρωτική-του εξόντωση. Μονάχα ένας τρόπος υπάρχει να ελ ε γ θει μια περιοχή που προβάλλει αντίσταση. Κι αυτός ο τρόπος εί­ ναι να μεταβληθει σε έρημο. Εκεί που αυτοί οι τρόποι, για οποιονδήποτε λόγο, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ο πόλεμος εί­ ναι χαμένος. Τέτοια είναι η περίπτωση του Βιετνάμ. Αυτο πίστευα, όταν στρώθηκα στο /ράψιμο του 11ΤΓολέμου του Ψύλλου" . Στα χρόνια που μεσολάβησαν απο τότε, τα γεγονότα επιβεβαίωσαν απλα την αρχική-μου εντύπωση. ΤΓροετοιμάζοντας αυτήν εδω την αναθεω­ ρημένη και πιο ενημερωμένη έκδοση, δεν μπόρεσα να διαπιστώσω κάτι που θα ήταν σε θέση να μεταβάλει τα συμπεράσματά-μου. Ο πόλεμος εξελίχθηκε σύμφωνα μ’ ένα αναπόφευκτο πρότυπο. Μπορει κάνεις να προσθέσει ένα επιπλέον κεφάλαιο με τις αψιμαχίες και τους ελιγμούς και τις μάχες των τελευταίων χρόνων, αλλα δε διαφέρουν πολυ απο τον πόλεμο του 1964-65. Η κλίμακα έχει μεγεθυνθει, η κρίση έχει εξελιχθεί, το κόστος σε ζωες και δολλάρια έχει πολλαπλασιαστει, η βορειοβιετναμέζικη επέμβαση έχει κλιμακωθεί σαν απάντηση στους βομβαρδισμούς που υποτίθεται ό­ τι θα την μείώναν (μα ποιος πίστεψε ποτε αυτο το ψέμμα;) και η διεθνής αντίθεση στον πόλεμο έχει μεγαλώσει, το ίδιο και η εσω­ τερική αντίθεση, προκαλώντας διασπάσεις ακόμα και μέσα στο ί­ διο το κυβερνητικό κατεστημένο.* Αλλα, εδω, δεν χωράνε εκπλήξεις. Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο μπορούσε απ’ την αρχη να υπολογίζει σ’ αυτές τις εξελί­ ξεις. Γιατί αποτελαυν τμήμα του πολίτικου οπλοστάσιου του "γκεριλέρο" . Το ίδιο προβλεπτα ήσαν και τα έμμεσα αποτελέσματα του πολέμου, που τα παρατηρούμε σήμερα στις ΗΤΤΑ και σ’ ολόκληρη τη δυτική βιομηχανικη κοινωνία: η γενική αποδυνάμωση της αστικο-φιλελεύθερης θέσης, η ανάπτυξη των μαχητικών ριζοσπαστι­ κών φοιτητικών κινημάτων, η ολοένα και μεγαλύτερη αποξένωση του λαου απο τα σλόγκαν, τα στάνταρ και τους στόχους της καπνταλιστικης κοινωνίας. *

Το βιβλίο ίχει /ραφτεί το 1969, πριν τελειώσει η των Αμεριηονων στο Βιετνάμ. - ΙΟ -

στρατιωτική

επέμβαση

Διεξάγοντας έναν επιτυχή επαναστατικό πόλεμο, και την ίδια στιγμή έναν πόλεμο ενάντια στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό στην νοτιοανατολική Ασία (πώς αλλιώς μπορούμε να τον ονομάσουμε;), οι Βιετκσγκ άνοιξαν το δρόμο του ανταρτοπόλεμου σε πολλά ση­ μεία της γης, όπου κάτι τέτοιο φαινόταν, ή εξακολουθεί να φαί­ νεται, απίθανο. Έχουν κατα πολυ επιταχύνει τις επαναστατικές διαδικασίες, όχι μόνο στις τεχνολογικά καθυστερημένες και εκ­ μεταλλευόμενες περισχες, που είναι το φυσικό πεδίο του ανταρ­ τοπολέμου, αΧλα και στις ίδιες τις Ηνωμένες ΤΤολιτείες. Η πρώτη έκδοση του " Πολέμου του Ψύλλου" αγοράστηκε ολό­ κληρη απο διάφορους κλάδους των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ. Τελευταία με πληροφόρησαν πως είναι υπσχρεωτικο υλικό μελέτης για τους αξιωματικούς των Ειδικών Δυνάμεων του Στρατού. Πολυ λίγη, όμως, σημασία έχει κάτι τέτοιο. Αν τα οδυνηρά μαθήματα της ζωντανής ιστορίας δεν παίζουν αποφασιστικό ρόλο—γιατί πό­ τε έγινε δυνατό να αποτραπει μια μεγάλη δύναμη μόνο με την πεί­ θω απο μια μοιραία πορεία; — τότε τούτο το απλο σχόλιο δύσκολα θα αποδειχτεί πιο αποτελεσματικό. Τα πρόσφατα γεγονότα έχουν προκαλέσει όχι και λίγες εκπλή­ ξεις στον πόλεμο του φύλλου. Περήιενα ότι στο Βιετνάμ ο πόλε­ μος ήταν δυνατό να ξεπεράσει τα σύνορ6-του · ότι η Ουάσιγκτον, ανήμπορη ν ’ αντέξει την απώλεια γοήτρου και εμπιστοσύνης του κοινού εξαιτίας των ταπεινωτικών ήττων και της φανερής αδυνα­ μίας, θα άρπαζε την ευκαιρία ν’ αλλάξει το χαρακτήρα της σύγ­ κρουσης διευρύνοντάς-τον κατα πολυ, ίσως ακόμα και επεκτείνοντάς-τον στην Κίνα. Ο ι μαζικοί βομβαρδισμοί του Βόρειου Βι­ ετνάμ, ο καθημερινός απολογισμος των αεροπορικών αποστολών,το τονάζ των βομβών που εξαπολύθηκαν κ . ο . κ . , εξυπηρέτησαν αυτο το σκοπο: σ’ έναν μεγάλο αεροπορικο πόλεμο ενάντια σε μια κακοεξοπλισμένη μικρή χώρα μπορει κάνεις να θριαμβολογεί για κα­ θημερινές, ακόμα και ωριαίες, "νίκες" * οι εφημερίδες, υπάκουα, θα δημοσιεύσουν τις λεπτομέρειες στην πρώτη σελίδα, αδιαφο­ ρώντας αν οι "νίκες" είναι άσκοπες. Το ίδιο μπορει να πει κάνεις και για την αισχρή "καταμέτρηση κορμιών" των νεκρών στο Νότιο Βιετνάμ. Περήιενα ακόμα μια πιο σφριγηλη και ραγδαία ανάπτυξη - 11-

του

ανταρτοπόλεμου Οτη Λατινική Αμερική, όπου οι γκάφες και οι προ δοσίες οδήγησαν τον Τοε Γκεβάρα οτην τελική αναμέτρησή -του, προτού μπορέσει να δημιουργήσει t i c περιοχες επαναστατικής βά­ σης, που θα μετέβαλαν t i c Άνδ εις στην "Σιέρα Μαέστρα της Νοτιοαμερικανικης Ηπείρου", όπως είχε προβλέψει ο Φιντελ Κά­ στρο. Και τέλος, ίσως να έχω υποτιμήσει την επαναστατική δυνατό­ τητα των μαχητικών απελευθερωτικών κινημάτων των μαύρων στις ΗΤΤΑ. Απομένει να δούμε. Το σίγουρο είναι πως οι τεχνικες και η Οτρατηγικη του αντάρ­ τη, που διεξάγει τον πόλεμο του φύλλου, έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά-τους κάτω απ’ οποιεσδήποτε συνθήκες, έκτος απο πυρηνικό πόλεμο, ενάντια στην στρατιωτική τεχνολογία των πλουσιότερων και ισχυρότερων εθνών του κόσμου. Η απόδειξη αυ­ τή έχει τεράστια σημασία. Αυτο που δείχνει είναι απλα τούτο: ό­ τι οι άνθρωποι που συνειδητοποιούν την αξία και τις δυνατότητές -τους δεν είναι δυνατον πια να γίνουν θύματα εκμετάλλευσης με τη βία ή τον εκφοβισμο ούτε είναι δυνατον να ανεχτούν την κατάπνιξη των ελπίδων-τους. Έχουν ανακαλύψει μιαν αποτελεσμα­ τική αντιστρατηγικη ενάντια Οτην τυραννία του πλούτου και στην τυραννία της δύναμης. Και γι’ αυτο το λόγο, τα μεγάλαβιαμηχανικα-τεχνολογικά κράτη δεν μπορούν άλλο πια να διαφεντεύουν τις φτωχές, αραιοκατοικημένες και βιομηχανικα καθυστερημένες χώρες. Ο ύτε μπορούν πια οι προνομιούχες κόστες οποιοσδήποτε κοινωνίας να καταπιέζουν τις φτωχές και αδύναμες τάξεις. Νά, γιατί οι πολεμικες μηχανές φρακάρουν και το ιδεώδες μιας ανθρώ­ πινης κοινωνίας, που θα είναι δίκαια και ελεύθερη, έρχεται ένα βήμα πιο κοντά Οτην πραγμάτωσή-του. Ρ .Τ ., 1969

- 12-

1. Ο ΑΝΕΜ ΟΣ ΤΗΣ Ε1ΤΑΝΑΣΤΑΣΗΣ. Η ΛΑΙ-ΚΗ ΘΕΛΗ­ ΣΗ, ΚΛΕΙΔΙ ΣΤΗ ΧΑΡΑΞΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ. Η ΣΥΓ­ ΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΕΧΟΝΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΗ-ΕΧΟΝΤΕΣ. ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ANTI-ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ. Ο ΑΝΤΑΡΤΟΙΤΟΛΕΜ ΟΣ, 1ΤΡΟΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ 1ΤΟΛΙΤΙΚΗΣ. ΡΗΓΜΑΤΑ ΣΤΗΝ 1ΤΑΝΟΤΤΛΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.

Mac ξεγέλασαν και μπήκαμε Οτην ποντικοπαγίδα, έ­ κλεισαν την πόρτα πίσω-μας και μας δώσανε να καταλά­ βουμε, εξήγησε αργότερα ο υπολοχαγος Ουίλιαμ Ρίχτερ του Οτρατου των ΗΤΤΑ, για την ενέδρα όπου 51 Νοτιοβιετναμέζοι καταδρομείς σκοτώθηκαν. "Mac πιάοανε στον ύπνο και μας κάνανε κομματάκια." "Η ίδια βρωμο-ιστορία", μούγκρισε ένας ανώτερος α­ ξιωματικοί στη ΣΛγκον. Διαφορετικές μόνο Ot ic λεπτο­ μέρειες και στο μέγεθος, παρόμοιες ιστορίες ξετυλίγον­ ται κάθε βδομάδα στο Νότιο Βιετνάμ. Επιδρομές σεφυλάκια, δολοφονίες αξιωματούχων, εμπρησμοί οικισμών, επι­ θέσεις εναντίον πόλεων.Κι όλες καταλήγουν σ’ ένα απαι­ σιόδοξο συμπέρασμα: παρα την κατώτερη δύναμη πυροςκαι ισχύ-τους, οι κομμουνιστές γονατίζουν έναν νοτιοβιετναμέζικο στρατό 4 0 0 . 0 0 0 άντρων, που υποστηρίζεται απο 1 7 .0 0 0 αμερικανους συμβούλους και σχεδόν 2 εκα­ τομμύρια δολλάρια καθημερινη βοήθεια απο τις ΗΤΤΑ. Στάνλευ Κάρνοφ: "Νά, ο εχθρός-μας" SATURDAY EV EN IN G POST, 22 Αυγοόστου 1964 Σ’ ολόκληρο το Νότιο Βιετνάμ, το πρόγραμμα ειρή­ νευσης βρίσκεται σε αδιέξοδο και οι Βιετκογκ τριγυρί­ ζουν ελεύθεροι σε περιοχες που λίγο καιρό πριν είχαν χαρακτηρισθει ασφαλείς... Ακόμα κι αν προστεθούν 40 ή 50 χιλιάδες στρατιώτες στις 5 2 5 .0 0 0 που έχουν ήδη αποσταλει, οι ΗΤΤΑ δεν θα είχαν και πάλι αρκετούς για να επικρατήσουν σ’ ολόκληρη τη νστιοβιετναμέζικη ύπαιθρο, λένε ορισμένοι στρατιωτικοί παρατηρητές. “Ένας σκληροτράχηλος, βετεράνος αξιωματούχος των ΗΤΤΑ, που εργάζεται σε μια τυπική επαρχία του Δέλτα του Μεκογκ, υπολογίζει ότι μια ολόκληρη μεραρχία των ΗΤΤΑ (κάπου 1 5 .0 0 0 άντρες) θα χρειαστεί οχτώ μήνες για να - 13-

βρει και να εξοντώσει τουε λιγότερουε απο 4 . 0 0 0 Βί­ ετη ογκ που υπολογίζεται ότι δρουν στην περιοχή .Αυτη τη στιγμή υπάρχει κάτι λιγότερο απο μια μεραρχία που βοήθα Οτην αστυνόμευση των 16 πυκνοκατοικημένων επαρχιών του Δέλτα. Για να γίνει σωστή δουλειά σ’ ολόκληρη την χώρα, ο αξιωματούχοε αυτοε υπολογίζει ότι θα χρεια­ στούν ένα εκατομμύριο Αμερικανοί. WALL STREET JO URN AL, 8 Motou 1968

Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι απο τυπικεε αναφορεε που τιε χωρίζουν σχεδόν τέσσερα χρόνια —το πρώτο το 1964 και το δεύτερο το 1968. Τα χρόνια περνάνε, η επένδυση σε άντρεε καιδολλάρια μεγαλώνει, άλλο τίποτα δεν αλλάζει, έκτος απ’ την κλίμα­ κα τηε απίστευτης καταστροφηε. Τα "σχεδόν δΟο εκατομ. δολλάρια τη μέρα" του 1964, έγιναν το 1968 περισσότερα απο τρία ε­ κατομμύρια δολλάρια την ώρα. Οι 1 7 .0 0 0 "σύμβουλοι" έγιναν περισσότεροι απο μισο εκατομμύριο τακτικοί στρατιώτεε, ενω κι άλλοι βρίσκονται στο δρόμο. Αλλα οι δημοσιογράφοι και οι στρα­ τιωτικοί, αν κι αντικρύζουν κατάματα τη σίγουρη ήττα, συνεχί­ ζουν να μιλίνε για το τί θα χρειαζόταν για "να γίνει σωστή δου­ λειά" στο Βιετνάμ. Ο Ν ΙΞ Ο Ν ΛΕΕΙ ΟΤΙ Ο ΤΤΟΛΕΜΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΗΝ Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ . . . ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΜ ΥΝ ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΤΟΛΥ ΨΗΛΑ, ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΟΓΚΡΕΣΟ . . . Με κάθε νέα κρίση να φέρ­ νει κατακλυσμό τίτλων, αναφορών, αναλύσεων, επανεκτιμήσεων,ο αμερικανικός πόλεμοε στη νοτιοανατολική Ασία φαίνεται πωε θα μείνει ωε η καλύτερα ντοκουμενταρισμένη ήττα στην ιστορία. Η φύση του διλήμματος, που ορθώνεται το 1968 μπροστά στιε Ηνωμένεε ΤΤολιτείεε, και που δεν άλλαξε απο την αρχη του πολέμου, ελάχιστα γίνεται κατανοητη. Ο Τέοντορ Σόρενσεν, σύμβουλος και βοηθός του δολοφονημένου Προέδρου Τζων Φ . Κέννεντυ, το προσδιόρισε καλύτερα απο τουε υπόλοιπουε, όταν παρομοίασε τη θέση των ΗΤΤΑ μ’ ένα "εξάπλευρο κουτί που δεν έχουμε σκοπο να φτιάξουμε και φαίνεται πωε δεν μπορούμε να σπάσουμε" . ΤΤεριέγραψε τιε "έξη πλευρεε" με τρειε προτάσειε: -Η παγκόσμια στρατιωτική πρωτοκαθεδρύα-μαε δεν μπορει να εξασφαλίσει μια ν6ιη και η παγκόσμια πολίτικη πρωτοκαθεδρύα-μαε δεν μπορει να επιτρέψει μια απαγκίστρωσή - 14-

-Αδυνατούμε να μεταδώσουμε το ηθικό-μας στους Νοτιοβιετναμέζους και αδυνατούμε να σπάσουμε το ηθικό των Βορειοβιετναμέζων (διάβαζε: Βιετκογκ). -Με οποιαδήποτε σοβαρή κλιμάκωση θα διακινδυνεύαμε ε­ πέμβαση των Κινέζων ή των Σοβιετικών και με οττοιαδήποτε σοβαρή διαπραγμάτευση θα διακινδυνεύαμε ένα κομμουνιστικο Νότιο Βιετνάμ.* Το ότι οι Ηνωμένες ΤΤολιτείες βρίσκονται ώς το λαιμό σ’ ένα πολιτικο-στρατιωτικο τέλμα είναι φανερό απο καιρό. " . . . Σ ’ αυ­ τόν τον σκληρό κι άσχημο πόλεμο που κονεις δεν θέλει" , θρηνω­ δούσαν οι Τάιμς της Ν . Υόρκης. Και το Νιοΰσγουηκ έγραφε ί' Μό­ νο οι παθολογ ικα αισιόδοξοι μπορούν να βλέπουν ακόμα "το φως στην άκρη του τούνελ*, που χρησφευε να εικονογραφεί t ic ρη­ τορείες των επι του τύπου αξιωματικων" . Αυτο που έλειπε ήταν η κατανόηση της σημασίας της ήττας, της αληθινης φύσης των αιτίων—της και της κατάστασης και της στρατηγικης που την προκάλεσε. Οι στρατιωτικοί και πολίτικοι αναλυτές συνέχιζαν να μιλάνε, γεμάτοι σοφία, για την αναγκαιό­ τητα της καταστροφής της "υποδομής" των Βιετκογκ και για την μετάδοση της "θέλησης για πόλεμο" στον νοτιοβιετναμέζικο λαο —κι η συνταγή-τους είχε σχέση μόνο με τον μύθο της Ουάσιγκτον περι evoc έθνους που κατα κάποιο τρόπο " είχαν καταλάβει" ξένοι επιδρομείς. Ανομολόγητο, ή ίΑ>ς ακατανόητο, ήταν το απλο γεγονος, ότι η αμερικανική περιπέτεια στην νοτιοανατολική Αϋύα ήταν εκ των προτέρων καταδικασμένη^ Μ’ άλλα λόγια, χαμένη απ’ την αρχή εξαιτώς δυο βασικών παραγόντων, που καμία έμπνευση ή ενέρ­ γεια δεν μπορούσε να διορθώσει: I . Εγγενείς αντιφάσεις —ανάμεσα στους δηλωμένους πολε­ μικούς στόχους των Η ΤΤΑ και τους πραγματικούς σκο­ πούς, ανάμεσα στα αναγκαία μέσα και τα επιθυμητά α­ ποτελέσματα, ανάμεσα στις εβωτερικες πολίτικες και οικονομικές πραγματικότητες και τη διεθνή στάση και φιλοδοξίες των ΗΤΤΑ (κι αυτές είναι λίγες μόνο απ’ τις πιο εμφανείς συγκρούσεις.

* Τίψί τηΐ Ν. Υόρκης, 4 Μαρτίου 1968. - 15-

2.Στρατη/ικη του αντιπάλου, που βασίζεται Οτην εκμετάλλευΟη τέτοιων αντιφάσεων, και παρουσία ενος ιΟχυ­ ρού και έμπειρου εχθρού, που είναι Οε ιδανική θέοη να εκμεταλλευτεί t ic παραπάνω αντιφάσεις. Η ανάλυΟη της ήττας μας οδη/ει Οε μια και μ6νο κεντρική μορφή: οΟτε εισβολείς ούτε Οτρατοι ούτε οι ξένες ορδές της φα­ ντασίας του Στέητ Ντηπάρτμεντ, αλλα μόνο —ο αντάρτης . Ό ­ ταν ουζητάμε y ia το Βιετνάμ, μελετάμε το πιο πρόσφατο, το πιο πλήρες και λεπτομερειακό κείμενο που υπάρχει y ia τον ανταρτο­ πόλεμο, τον πόλεμο των μικρών ομάδων που διεξή/ayav οιιοπανοι παρτιζάνοι ενάντια Οτις Οτρατιες εισβολής του Ναπολέοντα. Κι ο πόλεμος αυτός έχει ραφιναριστει Οτην επσχή-μας Οε μια πολιτικο-Οτρατιωτικη επιΟτήμη (εν μέρει μερξιΟτικη-λενινιΟτικη κοι­ νωνική θεωρύα, εν μέρει τακτικοί νεωτεριαμοι), που αλλάζει τον συσχετισμό των δυνάμεων του κόσμου-μας και όπως εξελίσσεται αναγκάζει τους επα/γελματίες στρατιωτικούς ν ’αναθεωρήσουν τις πιο θεμελειώδεις έννοιες της ίδιας της φύσης του πολέμου. Ο ανταρτοπόλεμος —η Οτρατη/ικη των αντιφάοεων— έχει γί­ νει το πολίτικο φαινόμενο του εικοστού αιώνα, ο ορατος άνεμος της επανάοταοης, που αναδεύει ελπίδες και φόβους Οε τρεις η­ πείρους. Ενω γράφεται αυτο το βιβλίο, ο ανταρτοπόλεμος διεξά­ γεται Οε καμία δεκαρια χώρες, απο την Ay κόλα ώς το Ιράκ, απο την Ταυλάνδη ώς την Κολομβία και τα υψίπεδα της Γουατεμάλας. Με την αμερικανική ανάμιξη οτο Βιετνάμ, ίγινε πρωταρχική έγ­ νοια του ΤΤεντσ/ώνου, της CIA, του Συμβουλίου Εθνικής Ασφά­ λειας, του Λευκού Ούιου. Κι όμως, λί/α έχουν yiVei /νωστα για τον ανταρτοπόλεμο πέρα απο το γεγσνος ότι "μια σπίθα μπορει να βάλει φωτιά Οτα λιβάδια" , όπως χράφει ο Μάο. Το μάθιγια τηςΚού βας οδή/ηΟε Οε άμεΟη στρατιωτική επέμβαση Οτο Σαν Ντομί/κο: ένα έ/καιρο μπάλωμα, αλλα θα κρατήσει; Ο ανταρτοπόλεμος στραγγαλίστηκε την ώρα που γεννιόταν Οτη Βολιβία και ο Τσε ίκεβάρα δολοφονήθηκε · πέθανε όμως; Καινούργιες σπίθες λάμπουν κι ο Τσε νεκρός αποδβικνύεται πιο ισχυρός απο τον ζωντανό Τβε, μια ηρωικη μορφή που δίνει ζωτικότητα Οε ακαταμάχητες ιδέες, που σηκώνει τα λάβαρα της εξέγερσης ακόμα και Οτις δυτικές πρωτεύουσες, όπου το πορτραίτο-του είναι παντού, κόκκινο και μαύρο, και πίόω-του βαδίζουν τα στελέχη των ανταρτοπολέμων του μέλλοντος. Οι μαυρισμένεε απο φωτιές πολιτείες έδειξαν ό­ τι και οι Ηνωμένες ΤΤολιτείες ακόμα, η καρδια της αυτοκρατορίας, δεν είναι απρόσβλητες. Χθες τα στρατιωτικό αεροσκάφη βομβάρ­ - 16-

διζαν τους μαχαλάδες της Σαίγηον: αύριο μπορει να έρθει η σειρα του Χάρλεμ, του Νιούαρκ, του Σικάγου, του ΤσιντΛνάτι,του Κλήβλαντ, του Ουοτς. Σ ’ ολόκληρο τον κόσμο ο ανταρτοπόλεμος καταστρέφει τα τε­ λευταία οχυρά του φεουδαλισμού και της παλιας αποικιοκρατίας, απελευθερώνοντας τις μάζες των φτωχων απο την καταπίεση των προνομιούχων τάξεων των γαιοκτημόνων και των εμπόρων, απο τις ολιγαρχίες και τις στρατιωτικές χούντες. Ολόκληρη η ορμή- του στρέφεται τώρα ενάντια στο νέο ιμπεριαλισμό —την οικονομική, πολίτικη και στρατιωτική υποταγή των φτωχων και καθυστερημέ­ νων βιομηχανικα εθνών απο τα πλούσια, τα πανίσχυρα, τα τεχνο­ λογικά εξελιγμένα έθνη, απο τη μεγάλη συμμαχώ του βιομηχανι­ κού πλούτου και της στρατιωτικής δύναμης, όπου οι ΗΤΤΑ παίζουν ηγεμονικο ρόλο. Ιδωμένος απο μια πλευρά, ο ανταρτοπόλεμος είναι ένα πανί­ σχυρο όπλο, το σπαθί της εθνικής απελευθέρωσης και της κοινω­ νικής δικαιοσύνης. Ιδωμένος απο άλλη, είναι μια ανατρεπτική και βάναυση διαδικασία, η σπορά των δοντιων του δράκου, που σπέρνονται στη σύγχυση, που βλασταίνουν στο έδαφος της κοινωνικής διχόνοιας, της οικονομικής ανισότητας και του πολίτικου χάους, που κάνουν να ξεπεταχτουν ένοπλοι φανατικοί εκεί που ολημερις ίδρωκοπούσαν ειρηνικοί χωριάτες. Και σαν καθολική συνέπεια, προκαλει νέες συμμαχίες και νέ­ ες συγκρούσεις των δυνάμεων, έτσι που έχει άμεση σχέση, ενω ταυτόχρονα ξεπερνά τον Ψνχρο ΤΤόλεμο. Κατα βάθος, είναι η σύγ­ κρουση των εχόντων του κόσμου με τους μη-έχοντες, των πλού­ σιων εθνών και των φτωχων εθνών. Ξαναπλάθει τον κόσμο που ξέρουμε και το αποτέλεσμά - του μπορει να παίξει αποφασιστικό ρόλο στη μορφή και την ουσία του προβλεπτου μέλλοντος, όχι μονάχα στα σημερινά θέατρα πολέμους που είναι απέραντα και σκιώδη, αλλα παντού. Έτσι γεννιέται η ερώτηση: Τί είναι ο ανταρτοπόλεμος;Τίμπορει να γίνει γι’ αυτόν —ή μ’ αυτόν; ΤΤώς μπορει να τον σταματή­ σει ή να τον εκμεταλλευτεί κάνεις; Είναι κάτι που μπορει να ξε­ κινήσει και να σταματήσει κατα βούληση, που μπορει να χρηΟιμεύσει σαν εργαλείο εθνικής πολίτικης ή πολίτικου κέρδους; Σύμφωνα με το υλικό που υπάρχει, και που το περισσότερο έ­ χει συγκεντρωθεί στη διάρκεια των είκοσι περίπου χρόνων της πε­ - 17-

ριόδου που μπορει να ονομαστεί μετα-αποικιακη, μπορούμε να δώ­ σουμε τον παρακάτω οριΟμο, που με τη σειρά-του θα δώσει απα­ ντήσεις σε άλλα ερωτήματα:

Ο ανταρτοπόλεμος, Οτην πλατύτερη έννοιά-του, είναι επα­ ναστατικοί πόλεμος, στον οποίο εμπλέκεται ένας άμαχος πληθυ­ σμός, ή ένα σημαντικό μέρος ενος τέτοιου πληθυσμου, ενάντια Ot ic στρατιωτικές δυνάμεις της κατεστημένης ή σφετερισμένης κυβερνητικής εξουσίας. Οι συνθήκες μπορει να ποικίλουν. Στη μια περίπτωση —π.χ. Ισραήλ και Αλγερία— η εξουσία μπορει να είναι αλλοεθνής, δηλαδη αποικιακή, και ν’ αντιδρα σ’ αυτήν ολόκληρος κυριολεκτικά ο ντόπιος πληθυσμός υπο την καθοδήγηση μιας μαχητικης πρωτο­ πορίας . Σε άλλου είδους συνθήκες —π.χ. Κούβα— η εξουσία μπορει να είναι ντόπια και τυπικά τουλάχιστον ανεξάρτητη κυβέρνηση και η εξέγερση μπορει να ξεκινήσει απο μια μικρή πολίτικη ομάδα που αμφισβητεί την πολίτικη ή την νομιμότητα του καθεστώτος. Και πάλι οι περιπτώσεις διαφέρουν. Ο πόλεμος των Βιετκογκ είναι ταυτόχρονα και ιδεολογικος και εθνικιστικός. Καθοδηγού­ μενος απο τους κομμουνιστές, συνεπήρε όχι μονάχα τους φτω­ χούς και τους εκμεταλλευόμενους, αλλα κι ένα πλατύ λ£θκο μέ­ τωπο που απαρτίζεται απο εκείνους που, άσχετα με ταξική κατα­ γωγή ή συμφέρον, δεν είχαν πια διάθεση να ανέχονται την ξενι­ κή κατοχή ή την θηριωδία και τη διαφθορα των στρατιωτικών μαριονετων που ανέβαζαν οι ξένοι στην εξουσία. Τα κοινωνικά και ιδεολογικά κίνητρα αποτελουν μέρος μόνο της εικόνας. Ο πα­ τριωτισμός (όπως θα τον έλεγαν οι Αμερικάνοι αν έβριΛιαν τους εαυτούς-τους σε μια παρόμοια κατάσταση) έπαιξε μεγάλο ρόλο. Για έναν μεγάλο αριθμό Βιετναμέζων, ο πόλεμος ήταν α»λα η συ­ νέχιση του προηγούμενου αγώνα ενάντια στη γαλλική αποικιοκρα­ τία και οι Αμερικανοί αντικαταστήσανε τους λεγεωνάριους και τους βορειοαφρικανους μκ^οφόρους σε μια εικοσάχρονη εκστρα­ τεία λεηλασίας και αφαγης, που την ονόμασαν σταυροφορία για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Ενω ο πόλεμος στο Βιετνάμ έχει ιδεολογικες και εθνικιστικές ρίζες, η επανάσταση στην Κούβα δεν είχε καμία ορατή ιδεολογία. Ξεκίνησε μάλλον σαν ιδεαλιστικη διαμαρτυρία μιας πολυ μικρής ο μάδας με αβέβαιο πολίτικο προσανατολιομο —αμυδρα "φιλελεύθε­ ρο" , αμυδρα σοσιαλαστικο, με μια δόση ισπανικού αναρχισμού— ε­ - 18-

νάντια στη διαφθορα και την καταπίεση του καθεστώτος Μπατίστα. Ταξικές αντιθέσεις δεν ήσαν εμφανείς. Ο εθνικισμός δεν ήταν α­ ξιόλογος παράγοντας. Η σύγκρουση με τα ξένα και φεουδαλικα Ουμφέροντα, ο αντι-αμερικανισμος, ο μαχητικός προλεταριανιΟμος και τα μαρξιστικα σλόγκαν της κουβανέζικης επανάστασης ff σαν κατοπινές εξελίξεις, που ακολούθησαν μάλλον παρα οδήγη­ σαν στην ανατροπή του Μπατίστα. Στο Μαρόκο, οι εθνικιστες του Ιστικλαλ οικοδόμησαν την υπόθεσή-τους γύρω απο τη συμβολική μορφή του εξόριστου Οουλτάνου, του Μυχαμετ Σίντι μπεν Γιουσεφ, και εξανάγκαοαν την παραίτηση του ΟψετεριΟτη και τη διάλυση του γαλλικού προτεκτο­ ράτου. Στο Ισραήλ, οι ισχυρές θρησκευτικές και εθνικες τάσεις έδωΟαν στον αγώνα για την εβραϊκή πατρίδα τον χαρακτήρα ιερού πολέμου. Αλλα οι πασιφανείς σκοποί μπορει να είναι παραπλανητικοί. Ο πατριωτισμός, η φυλη, η θρησκεία, η απαίτηση για κοινωνική δι­ καιοσύνη: κάτω απ’ όλες αυτές τις συμβολικές καιαφηρημένες'Ιιιτίες" που έχουν εμπνεύΟει τις επαναστάσεις του αιώνα-μας,ανα­ καλύπτει κάνεις μιαν ενιαία αρχη, ένα κοινο ρεύμα. Υπάρχει ένας επαναστατικός παλμός, ένα κύμα λαϊκής θέλη­ σης, που πολυ λίγη σχέση έχει με ερωτήματα περι εθνικών ιδανι­ κών ή ανεξαρτησίας ή μορφές διακυβέρνησης ή κοινωνικής δικαι­ οσύνης, που είναι τα γνωστά συνθήματα της πολίτικης εξέγερσης. Ούτε και είναι βέβαιο ότι η οικονομική αποστέρηση αυτηκαθεαυτη είναι ο αποφασιστικός παράγοντας που ευρύτατα θεωρείται πως είναι. Η φτώχεια και η καταπίεση είναι, στο κάτω-κάτω της γρα­ φής, συνθήκες ζωης στον πλανήτη-μας, που τις έχουν υπομείνει αμέτρητες γενιες χωρίς να βγάλουν άχνα. Η θέληση για επανάσταση, διαδεδομένη τόσο πολυ σήμερα που είναι σχεδόν παγκόσμια, φαίνεται πως είναι κάτι περισσότεροαπο αντίδραση στις πολίτικες και υλικές συνθήκες. Φαίνεται πως εκ­ φράζει μια πρόσφατα αποκτημένη επίγνωση, όχι των "αίτιων", αλλα της δυνατότητας. Μια επίγνωση, που αδιάκοπα απλώνεται, για τις δυνατότητες της ανθρώπινης ύπαρξης, μαζι με μια ολοένα και μεγαλΟτερη συναίσθηση της αίτιατης φύσης του κόσμου. Και τα δυο αυτα μαζι εμπνέουν, πρώτα στ άτομα, κι ύστερα στις κοινό­ τητες και σ’ ολόκληρα έθνη, μια εντε>«ς νέα στάση απέναντι στη ζ»η· Αποτέλε^ια αυτής της ξαρνικης επίγνωσης, αυτής της ξαρνι- 19-

κης καρποφορίας του συνειδητου, ήταν να δημιουργηθει Ot ic αποκαλοόμενες καθυστερημένεί περισχεί του κόσμου, εντελώς ξαφνικά, μια διάχυτη και βαοανιβτικη επιθυμία για ριζική αλλαγή μιαν αλλαγή βασισμένη Οτη νέα ενόραση, του ξαφνιάζει με την απλότητά-της, ότι οι συνθήκες ζωης που φαινόντουσαν αναλλοίω­ τες μπορούν, επιτέλους, ν ’ αλλάξουν.

Οι περιορισμοί που προηγούμενα γινόντουσαν αποδεκτοί, ξαρνικα γίνονται αβάσταχτοι. Οι νύξεις της επικείμενης αλλαγής α­ φήνουν να διαρανουν ευκαιρίες άγνωστες ώς τώρα. Έτσι γεννιέ­ ται η θέληση για δράση. Είναι θα να λένε παντού οι άνθρωποι: Κοίταΐ~Υπάρχει κάτι που απορώ να κάνω, ή να αποκτήσω, ή ναγίνω, μόνο και μόνο με τη οράση-μου. Τότε, τί περιμένουμε λοιπον; Ας δράσουμε! Αι/το, εν πάθη περιπτώσει, περιγράφει την πνευματική διάθε­ ση του σύγχρονου επαναστάτη, του αντάρτη πολεμιστή, όποια κι αν είναι τα σλόγκαν ή οι θέσεις-του. Και το μυοτικο όπλο - του, πάνω και πέρα απο κάθε ερώτημα στρατηγικης ή τακτικής ή τεχνι­ κών του ανορθόδοξου πολέμου, δεν είναι τίποτα άλλο απο την ικανότητά-του να μεταδίνει αυτη την πνευματική διάθεσή-του και στους άλλους. Η ήττα του στρατιωτικού εχθρού-του, η ανατροπή της κυβέρνησης, είναι δευτερεϋοντες στόχοι με την έννοια ότι έρχονται αργότερα. Η πρωταρχική προσπάθεια του αντάρτη είναι να εξεγείρει τον πληθυσμό, γιατί χωρίς τη συγκατάθεση τουπληθυομου καμία κυβέρνηση δεν αντέχει ούτε μέρα. Ο αντάρτης είναι ανατροπέας της υπάρχουσας τάξης πραγμά­ των, με την έννοια ότι είναι σπορέας επαναστατικών ιδεών. Οι πράξεις-του προσδίνουν δύναμη στο δόγμα που διακηρύσσει, και δείχνουν το δρόμο για τη ριζική αλλαγή. Ο ίδιος δημιουργείται απο το πολίτικο κλίμα μέθα στο οποίο η επανάσταση γίνεται εφι­ κτή κι αυτός ο ίδιος είναι έκφραση, όσο και καταλύτης, της λαϊ­ κής θέλησης προς την κατεύθυνση αυτής της αλλαγής. Για να το καταλάβει κάνεις, πρέπει ν’ αποφύγει δυο σοβαρα σφάλματα, δυο χώρους σοβαρής σύγχυσης, στην οηούα φαίνεται ό­ τι πέφτουν οι ειδικοί της καταστολής των εξεγέρσεων. Ένα τέτοιο σφάλμα είναι η θεωρία της συνομωσίας: η άποψη πως η επανάσταση είναι το (συνήθως παραμορφωμένο) παράγωγομιας διαδικασίας τεχνητης γονιμοποίησης κι ότι ο αντάρτικος πυρή­ νας (ο φορέας της γονιμοποίησης, δηλαδη) απαρτίζεται απο ξέ­ νους, συνομώτες, πολίτικους βρυκόλακες —μ’ άλλα λόγια, πραγ-2 0 -

ματικου* ή πνευματικοί** αλλοεθνει*— ταυ κατα κάποιο τρόπο βρίσκονται απομονωμένοι απο το κοινυνικό-του* περιβάλλον, αλ­ λα καταφέρνουν να το κρύψουν για να πετύχουν του* θολού* και βοτανικούς 0Κοπού*-του*. Το δεύτερο είναι το οφάλμα των μεθόδων, του το υποστηρί­ ζουν —τουλάχιστο, μέχρι πρόσφατα— οι περισσότεροι αμερικανοι Οτρατιωτικοΐ: η ξεπερασμένη αντίληψη ότι ο ανταρτοπόλεμο* εί­ ναι κυρίω* θέμα τακτική* και τεχνικών, που μπορούν να υιοθετη­ θούν Οχεδον απ’ οποιονδήποτε που μπορει να t ic χρειάζεται, σ’ όλες σχεδόν t ic καταστάσει* ανορθόδοξου πολέμου. Η πρώτη άποψη είναι oφεληc και κυνικη. Εκφράζεται Ουνεχωί μέσα dTic ρητopείεc του δυτικου φιλελευθεριβμου, που ενω προ­ παγανδίζει την πολίτικη δημοκρατία (δηλαδη, t i s πολυκομματικεε εκλoγεc) wc το DESIDERATUM, παρόλα αυτα δεν έχει εμπιστοσύ­ νη dTic XrftHec αποφάΟειί. Και προϋποθέτει σιωπηλά ότιολαο€ σα μάζα αποτελείται απο απλσίκους τελεύω αμόρφωτους ακαλλιέργητoυc και παθητικoυc ανθρώπους που δεν μπορούν να σκεφτουν για λογαριαθμό-Touc ούτε έχουν τη θέληση ή την ικανότητα να διεξαγάγουν έναν επαναστατικό πόλεμο. Άρα, η επανάσταση που πράγματι υπάρχει πρέπει να οφείλεται Ot ic μηχavoppaφίεc σφετεριστών ττ^ εξουσίαε. Οι avτάpτεc πρέπει να είναι τα κορόιδα ή οι εκούσιοι πpάκτopεc μιαε ξέvηc δύvaμηc ή, τουλάχιστο, μ ^ ξέvηc woλιτικηc φιλοσοφώ^.* Σ ’ ένα πιο οφελίε επίπεδο, θεωρεί σαν προϋπόθεση ότι ο λaoc α­ πο μόνοε-του δεν θα διάλεγε ποτε τον επαναστατικό δρόμο. Ο­ πωσδήποτε όχι, οφου η συζητούμενη επανάσταση βρίσκεται τελείue έξω απο t ic πoλιτικεc παραδόΟειε και τα ιδανικα που λατρεύ­ ουν οι ΑμερικανοίI Ανοφέρουμε λόγια του ΤΤροέδρου Αϊζενχάουερ, σχετικά με τον πόλεμο στο Νότιο Βιετνάμ: "ΤΤρέπει να πληροφορήσουμε αυτόν τον λαο (του* Νοτιοβιετναμέζουε) για το τί συμβαίνει και πόσο σημαντικό εί­ ναι γι’ auTouc να βρεθούν στο πλευρό-μα^ Τότε θα θέ­ λουν κι αυτοί να νικήσουν."** *

Αλλα, τί μπορει να Οημαίνει yia touc Βιετναμέζους, touc Κουβανέζουί ή Tout Κογκολέζουΐ, αιπη η «αρύξενη αμερικάνικη λίξη "ξένηϊ"; Μή»υϊ θα μτοροΰαε να σημαίνει —τC φοβερή βκίψηΙ— αμερικάνικης

* * Α ιο το λό/ο-του β’ ίνα πολίτικο αυνίδριο τυν ρετουμτλικάνυν, 6*ου ι>τοοτήριξε μια " έντονη προτα/σνδιοτικη εκΟτρατεύα", του θα 6ryuoupyo0ae - 21-

Tί κρψαί Η νίκη που φαίνεται πως θέλουν να κερδίσουν δεν εί­ ναι η νίκη του ΤΤροέδρου Αχζενχάουερ. Οι περισσότεροι αμερικανοι σχεδιαστες της εξωτερικής πολί­ τικης και ειδικοί της νέας πολιτικο-στρατιωτικης επιστήμης της αντιεξέγερσης (της θεωρίας και πρακτικής της αντεπανάστασης) εμφανίζονται πιο κυνικοι απο τον στρατηγό Αχζενχάουερ. Και τούτο καταφαίνεται στους ισχυρισμούς-τους ότι όλες οι σύγχρο­ νες επαναστάσεις είναι, ή γίνονται σύντομα, αναμετρήσεις ανά­ μεσα στα δυο παγκόσμια "συστήματα", το κομμουνιστικο απο την μια μέρια, οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί-τους απο την άλλη, και οι λαοι που εμπλέκονται είναι απλα πιόνια, που τα μετακινεί η μια ή η άλλη πλευρά. Εφόσον οι ΗΤΤΑ είναι, όλο και συχνότερα στην εποχή-μας, ο μηχανορράφος σ’ όλες σχεδόν τις επαναστατικές καταστάσεις που έρχονται στο νου (Βιετνάμ, Κούβα, Ιραν, Γουατεμάλα, Βραζιλία, Κογκο, Βενεζουέλα, για ν’ αναφέρουμε μόνο μερικες), δεν είναι εκπληκτικό ότι η ψυχροπολεμική ψυχολογώ μας οδηγεί να ψάξου με για τους Λ3σους ή Κινέζους αντιστοίχους-μας σε μια δεδομέ­ νη περιοχή αναμέτρησης και, βρίσκοντάς-τους ή νομίζοντας πως τους βρήκαμε, να τους αποδίνουμε ένα σημαντικότατο ρόλο. Ε­ νεργώντας, όμως, έτσι, υποκύιττουμε σε μια παράξοδη λογική ό­ που η δύναμή-μας να αναλαμβανόμαστε τί συμβαίνει γύρω - μας φαίνεται ότι μας «γκαταλείπει. Είναι δυνατσν η τακτική του αντάρτη να χρησιμοποιηθεί με επιτυχία εναντίον ανταρτών; Η απάντηση είναι αρνητικη. Πιστεύ­ οντας το αντίθετο, κάνουμε το σφάλμα των μεθόδων. Οι κυνηγοί των Ινδιάνων δεν γίνονται Ινδιάνοι με το να γδέρνουν κεφάλια. Μια στολή παραλλαγής δεν μετατρέπει έναν αμερικανο πεζοναύ τη σε αντάρτη. Η εμπειρία του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, αλλα και κάθε άλλης σύγκρουσης απο τότε, έκανε ξεκάθαρο το ότι οικομμάντος δεν είναι αντάρτες. Ούτε είναι δυνατον οι ανακαλούμενες "δυ­ νάμεις αντι- εξ έγερσης", που αναπτύσσονται τώρα σε μια πιο ε­ ξελιγμένη σχολή, να θεωρηθούν αντάρτες, αν και μπορει να υιοθετουν μερικες απο τις πιο γνωστές τεχνικες του αντάρτη — την νυχτερινή επιδρομή, την ενέδρα, την περιπλανώμενη περίπολο σε μακρια απόσταση απο τη στρατιωτική βάση κ.ά. μια ξοιάθαρη ενότητα avdfeuv μεταξύ του νοτιοβιετναμίζικου λαού τυν Ηνωμένων ΙΤολιτειων. Τόιμε τηε Ν. Υόρκηε, 16 Ιουνίου 1964.

- 22-

και

Τέτοιεε τεχνικες είναι παλιές όσο κι ο πόλεμος. ΤΓιθανότατα, η σύλληψή-τους ανήκει στον άνθρωπο του Κρο-Μανιον, ότοιος κι αν ήταν, που τιε χρησιμοποίησε ενάντια στους τελευταίους των Ν εαντερτόλιων. Τιε χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς της Βρεταννίας ενάντια στους λεγεωνάριους του Καίσαρα και είναι τεχνικες των αγρίων της κολομβιανης ζούγκλας και, χωρίς αμφιβολία, με­ ρικών κυνηγών κεφαλών της Νέας Γουινέας, που επιβιώνουν και στις μέρες-μας. Αλλα οι κυνηγοί κεφαλών δεν είναι αντάρτες. Η διάκριση εί­ ναι αρκετα απλη. Όταν μιλάμε για τον αντάρτη, εννοούμε τον πολίτικο παρτιζάνο, έναν ένοπλο πολίτη που το βασικό όπλο- του 6εν είναι το τουφέκι ή το μαχαίρι, αλλα η σχέση-του με την κοι­ νότητα, το έθνος, μέθα στο οποίο και για το οποίο μάχεται. Η εξέγερση ή ανταρτοπόλεμος είναι ο φορέας της ριζικής κοι­ νωνικής ή πολίτικης αλλαγής. Είναι το πρόσωπο και το δεξι χέρι της επανάστασης. Η αντι-εξέγερση είναι μια μορφή της αντεπά νάστασης, η διαδικασία με την οποία καταπνίγεται η επανάσταση. Οι δυο αυτές μορφές είναι οι αντίθετες όψεις του νομώματος και δεν πρέπει να τις συγχέουμε, όπως δεν πρέπει να συγχέουμε τον φορέα-τους, παρα τις επιφανειακες ομοιότητες. Εξαιτίας της πολίτικης φύσης του αγώνα, της ανισότητας των μέσων στη διάθεση των δύο δυνάμεων και, πάνω απ’ όλα, της ολο­ κληρωτικής αντίθεσης των στρατηγικών στόχων-τους, η θεμελιωδέστερη τακτική του αντάρτη απλα δεν είναι πρόσφορη στο στρα­ τό που τον αντιμετωπίζει, και προαφέρεται πολυ περιορισμένα στον ειδικό της αντι-εξέγερσης, τον αξιωματικό των Ειδικών Δυ­ νάμεων των ΗΤΤΑ, ας πούμε, που προσπαθεί να μιμηθει τοναντάρτη. Οι λόγοι είναι πολυ άπλοι. ΤΤρώτον, ο αντάρτης έχει την πρωτοβουλία. Είναι αυτός που ξεκίνα τον πόλεμο κι αυτός αποφασίζει πότε και πού θα χτυπήσει. Ο στρωτιωτικος αντίπαλός-του πρέπει να περιμένει και, ττερψένοντας, πρέπει να φυλάγεται απο παντού. Και πριν και μετα την έκρηξη του πολέμου, ο κυβερνητικός στρατός βρίσκεται σε άμυνα, εξαιτίας του ρόλου-του σαν αστυ­ νομικού, δηλαδη σα φύλακα της δημόσιας και ιδιωτικής ιδιοκτησί­ ας. Οι στρατιωτικοί έχουν να προστατέψουν εκτεταμένες θέσεις: -23-

πόλεις, κωμοπόλεις, χωρία, αγροτική γη, επικοινωνίες, εμπόριο και συνήθως κάποια βιομηχανικη βάθη. ΙΤρέπει επίσης να λάβουν υπόψη-τους τι* καθαρα στρατιωτικές επενδύσεις; στρατώνες, φυ­ λάκια, γραμμές ανεφοδιασμού, φάλλσγες, αεροδρόμια, τους CSl out τους στρατιώτες και τα πολύτψα όπλβ-τους, του είναιοπρώτος τακτικός στόχος του αντάρτη να τα πάρει, για να εξοπλίσει κι άλλους αντάρτες. Τελικά, υπάρχει ένα πολίτικο σύστημα, που ήδη βρίσκεται υπο σοβαρή πίεση εφόσον έχουν δημιουργηθει οι συνθήκες για ανοιχτή εξέγερση, και το σύστημα πρέπει να προσ­ τατευτεί και να ενισχυθει.

Σ ’ όλες αυτές τις περιοχες, το καθεΟτυς και ο στρατιωτικός βραχίονάς-του παρουσιάζουν πολυ ευάλωτους στόχους σ’έναν εχ­ θρό που είναι φευγαλέος και άπιαστος σαν τον αέρα. Γιατί, ενω ο στρατός υποφέρει απο την αμηχανία του πλούτου, και ιδίως του πανάκριβου στρατιωτικού υλικου που δε μπορει να χρησιμοποιηθεί, ο αντάρτης έχει την ελευθερύα της φτώχειαςτου. Δεν έχει τίποτα άλλο απο τ’ όπλο-του και το πουκάμισο που φο­ ράει, δεν είναι υποχρεωμένος να υπερασπιστεί τίποτα άλλο πέρα απο τον εαυτό-του. Δεν υπερασπίζεται έδοφος, δεν έχει καμία ακριβή και ενοχλητικη στρατιωτική οργάνωση να διατηρήσει, δεν έχει τανκς να διακινδυνεΟσει στη μάχη, οΟτε στρατώνες που μπο­ ρούν να πολιορκηθουν, ούτε οχήματα εύτρωτα σε αεροπορικες ε­ πιθέσεις ούτε δικά-του αεροσκάφη που μπορούν να καταρριφτουν, ούτε συγκεντρωμένες μεραρχίες που μπορούν να βομβαρδιστούνε, ούτε μηχανοκίνητες φάλαγγες που μπορούν να πέσουν Οε ενέδρα, ούτε βάσεις ή δεξαμενες, που δεν είναι δυνατον να εγκαταλείψει μέσα σε μιαν ώρα. Μπορει να το σκάσει, όταν δε μπορει να σταθεί και να πολε­ μήσει έχοντας τη σιγουριά ότι θα νικήσει, ή να σκορπίσει και να κρυφτεί, όταν δεν νιώθει αοψαλης να μετακινηθεί. Σαν τελευ­ ταίο καταρύγιό-του, μπορει πάντα να ξαναβυθιστει στον άμαχο πληθυσμό —αυτη τη θάλασσα, για να χρησιμοποιήσουμε την πολυφορεμένη φράση του Μάο Τσε Τουγκ, στην οποία ο αντάρτης κο­ λυμπά σαν φάρι. Ο πληθυσμός, κι αυτο είναι φανερό πια τώρα, είναι το κλειδί ολόκληρου του αγώνα. ΤΤραγματικα, αν και οι δυτικοί αναλυτές φαίνεται πως αντιπαθούν την ιδέα, είναι ο πληθυσμός που διεξά­ γει τον αγώνα. Ο αντάρτης, που ανήκει στο λαο μ’ έναν τρόπο ό­ που ο κυβερνητικός στρατιώτης δε μπορει (γιατί αν δεν είχεαπο- 24-

ξενωθει το καθεστώς απο το λαο, πώς θα ξέσπαγε επανάσταση; ), πολέμα με την υποστήριξη του άμαχου νληθυβμου: αυτός είναι το καμουφλάζ-του, αυτός είναι ο σιτιστής-του, ο στρατολόγος-του, το δίκτυο πληροφοριών-του και η αποτελεσματική, παντσγνώστρια κατασκοπεία-του. Χωρίς τη συγκατάθεση και την ενεργό βοήθεια του λαου, ο αντάρτης θα ήταν απλα ένας ληΟτης και δεν θα ήταν δυνατό να ε­ πιβιώσει για πολυ. Αν, απ’ την άλλη μέρια, οι δυνάμεις της αντι-εξέγερσης μπορούσαν να εξασφαλίζουν την ίδια υποστήριξη, ο αντάρτης δεν θα μπορούσε να υπάρχει, γιατί δεν θα υπήρχε πό­ λεμος ούτε επανάσταση. Η υπόθεσή-του θα εί^ε εξατμιστεί, ο λα­ ϊκός παλμός για ριζική αλλαγή θα είχε πεθάνει. Εδω ξαναερχόμαστε πάλι στο ζωτικό ερώτημα των στόχων, όπου κατανάγκη βασίζεται η στρατηγικη κι η τακτική και τωνδυο πλευ­ ρών. Ο αντάρτης είναι βασικα ένας προπαγανδιστης,ένας αγκιτά­ τορας, ένας σπορέας επαναστατικών ιδεών, που χρησιμοποιεί τον αγώνα τον ίδιο —την πραγματική φυσική σύγκρουση— σαν εργα­ λείο για αναταραχή. Ο. αρχικός σκοπόί-του είναι ν’ ανεβάσει το επίπεδο της επαναστατικής προσμονής κι ύστερα της λαίκης συμ­ μέτοχης στο σημείο της κρίσης, οπότε η επανάσταση γενικεύεται σ’ ολόκληρη τη χώρα κι ο λαος κατα μάζες επιτελει τον τελικό Οκοπο —την καταστροφή της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, και (συχνά, αλλα όχι πάντα) του στρατού που την υπερασπίζει. Αντίθετα, ο ακοπος του αντεπαναστάτη είναι αρνητικός και αμυντικός. Επιδιώκει να επαναφέρει την τάξη, να προστατέψει τη ιδιοκτησία, να συντηρήσει τις υπάρχουσες μορφές και συμφέρον­ τα με τη δύναμη των όπλων, όταν η πείθω έχει ήδη αποτύχει. Τα μέσα-του μπορει να είναι πολίτικα στο βαθμό που περιλαμβάνουν τη χρήση ακόμα περισσότερης πειθους —υπόσχεση κοινωνικυν και οικονομικών μέτρων, δωροδοκίες πιο περιορισμένες σε έκταΟτν αντιπροπαγάνδα διαφόρων τύπων. Αλλα, βασικα, στόχος του αντε­ παναστάτη πρέπει να είναι να καταστρέψει την επανάσταση καταΟτρέφόντας την υπόσχεσή-της —κι αυτο σημαίνει: αποδείχνοντας στρατιωτικό πως δεν μπορει και δεν θα πετύχει. Κάτι τέτοιο θα απαιτήσει την ολοκληρωτική ήττα της επανα­ στατικής πρωτοπορίας και την τμηματικη καταστροφή—της εκει που υπάρχει. Άλλη λύση είναι να εγκαταλείψει την στρατιωτική προσπάθεια για χάρη μιας πολίτικης λύσης —π.χ. ο διαχωριτους. Οικονομικά, χειραγωγούνταν εύΗολα, επειδή ζούσσν τόσο κο­ ντά Οτο επίπεδο της απλής επιβίωσης για να μπορει να γίνει αλ­ λιώς. Δεν μπορούσαν να σκεφτουν ούτε και να αρνηθουν αΗόμα την εργασία-του —τον μοναδικο οικονομικο μοχλό-τους. Απομο­ νωμένοι Οτις πρωτόγονες συνθήκες και την άγνοιά-τους, ζούσσν κάτω απο το επίπεδο της πολίτικης. Αν πέθαιναν της πείνας, ή επαναστατούσαν και σφαγιάζονταν, δεν υπήρχε κάνεις να ενδια — : καμία οικονομικά και πολίτικα ισχυρή τάξη που θά —

Ο ι κατοπινές επαναστάσεις, απο την Αναγέννηση ώς τη Ρώσικη Επανάσταση, μην εξαιρώντας το Μεξικό του 1910-17, είχαν μπουρζουάδικο χαραχτήρα ή σύντομα μεταβλήθηκαν Οε μπουρζουάδικα κινήματα, ύστερα απο μια αρχική λαΐκη περίοδο. Το ΕΛΕΥ­ ΘΕΡΙΑ, ΙΣΟΤΗΤΑ, ΑΔΕΡΦΟΣΥΝΗ εφαρμόστηκε μονάχα στην με­ γάλη και μικρή μπουρζουαζία της Γαλλίας, ύστερα απο ένα σύν­ τομο γιακωβινικο διάλεψμα (πολυ χαραχτηριστικα, όλοι οι αστοί ιστορικοί αποστρέφονται και φοβούνται τον προλετάριονισμο της Τρομοκρατίας), επειδή τελικά μόνο η μπουρζουαζία είχε το μοχλό —τον πλούτο και τα εργαλεία παραγωγής— που της επέτρεφε ναναλάβει την ηγεσία στην αναμέτρηση με τη φεουδαλικη αριστο­ κρατία των γαιοκτημόνων. Αν και υπήρχε τώρα κάποια ταξική κι­ νητικότητα και μια μεγαλύτερη ανάγκη για δημοκρατικα σλόγκαν, οι ακτήμονες, ανειδίκευτες μάζες παρέμειναν καταποντισμένες. Μπορούσαν να μένουν χωρίς δουλειά και να πεθαίνουν της πείνας. Τόσο το καλύτερο. Έτσι μειωνόταν η επαιτεία και η ληστεία. Α­ πομονωμένες, μπορούσαν να σφαγιάζονται και κάνεις να μην ενδιαφέρεται. Η ιστορία μας έχει φέρει Οτο σημείο όπου (για μια - 27-

ποικιλία

λόγων, αλλα κυρίως εξαιτώς της πολυπλοκότητας της παραγωγι­ κής διαδικασίας, του κατατεμαχισμού, της εξειδίκευσης και της αλληλένδετης φύσης της βιομηχανικής κοινωνώς και της Οημασίας των πειθσρχημένων τεράστιων εργασιακων-και καταναλωτικών αγορών, που έχουν σχέση με το σύστημα κερδών) οι εργαζόμενες μάζεε αποκτούν πολίτικη ισχυ. Ο καινούργιος ρόλος-τους στην βιαμηχανικη κοινωνία —παραγωγού, διανομέα, καταναλωτή— τους προσφέρει ένα μοχλό. Αν αρνηθουν την εργασώ-τους, η οικονο­ μώ καταρρέει. Αν πάψουν ν’ αγοράζουν και να καταναλίσκουν,α­ κριβώς το ίδιο συμβαίνει. Αν σφαγιαστούν, υπάρχουν παγκόσμιοι αντίχτυποι, που βασίζονται σε τελική ανάλυση σε οικονομικούς ι> πολογισμους. Η σύγχρονη βιαμηχανικη κοινωνία δεν μπορει να λειτουργήσει, και η κυβέρνησή—της δεν μπορει να διακυβερνήσει παρα μόνον με λάΐκη συμμέτοχη και λ