Historiku i Infermierisë.

HISTORIKU I INFERMIERISË

16/11/24

Egla KRAJA

1

Një infermier i formuar mirë, kompetent dhe me përvojë identifikon nivelin e zhvillimit të një vendi, jo vetëm në fushën e shëndetësisë. Një profesionist i maturuar dhe i vetëdijshëm për rolin e tij shënon s hënon shkallën e qytetërimit të një populli të tërë. 16/11/24

Egla KRAJA

2

PËRMBAJTJA    

Koha primitive Civilizimi i lashtë(Egjipti, India, Kina, Greqia, Roma) Lindja e krishterimit Mesjeta  

  

Infermieria në Evropë Infermieria në Amerikë

Infermieria moderne Revolucioni Nightingale Përparimet në infermieri

16/11/24

Egla KRAJA

3

INFERMIERIA NË KOHËN PRIMITIVE 

Trajtimi u bazua mbi besimet ekzistuese të kohës:  

Magjisë dhe Misticizmit



Përdorimi i barërave dhe bimëve mjekësore



Individ me aftësi të veçanta



Zanati mësohej nga disa rite dhe përmes fjalës

16/11/24

Egla KRAJA

4

CIVILIZIMI I LASHTË 

Nuk ka dokumente



Mamitë si specialiste



Kishte infermier/e të fëmijëve



Detyra infermierore kryenin priftëreshat



Kujdesi jepej si nga burrat ashtu edhe nga gratë



Mbizotëronte ideja se sëmundja shkaktohet nga: 



16/11/24

Pakënaqësia e zotit dhe Shkaqet natyrore Egla KRAJA

5

CIVILIZIMI I LASHTË 

EGJIPTI     

16/11/24

Praktikohej hipnotizmi Ekzistonin priftërinj magjistar dhe priftërinj mjek Nuk dihet kush filluan të parët me trajtimin mjekësor të pacientëve Higjiena publike ishte në nivel të lartë Kishte grup të inspektorëve sanitar

Egla KRAJA

6

CIVILIZIMI I LASHTË 

INDIA    

16/11/24

Ekipi i kujdesit kishte mjekun, infermieren, medikamentet dhe pacientin Në shumë instanca infermier ishin meshkujt, në raste të rralla ishin gra të moshuara Mamitë ishin gra Infermierët ishin të punësuar në spitalet e Indisë

Egla KRAJA

7

CIVILIZIMI I LASHTË 

KINA    



16/11/24

Nuk ka të dhëna për ekzistencën e spitaleve në Kinën e lashtë Njerëzit e sëmurë shkonin në tempuj dhe luteshin për shërim Gratë ishin inferiore Mjeku NEI CHING shkroi librin “Kanuni i mjekësisë”  sipas të cilit me përcaktuar Dg. Duhet: shikimi, dëgjimi, pyetja dhe njohja Në këtë libër ishin përfshirë edhe fazat e shëndetit dhe sëmundjes (parandalimi dhe trajtimi) Egla KRAJA

8

CIVILIZIMI I LASHTË 

ROMA    



Funksiononte shërbimi ambulantor në fushë të betejës Ushtarët e plagosur transportoheshin në shtëpi private Shërbimi kryhej nga gratë dhe burrat me karakter të fortë Skllavet kujdeseshin për fëmijët e sëmurë

GREQIA  

16/11/24

Kishte infermiere për fëmijë dhe mami Infermierët ishin kryesisht burra Egla KRAJA

9

INFERMIERIA GJATË KRISHTERIMIT 

Hyrja e grave në infermieri ndikohej nga tre faktorë:   

   

Përmirësimi i pozitës shoqërore të gruas Mësimet kristiane të barazisë së burrit dhe gruas para zotit Thirrja kristiane për të vazhduar punën e zotit në emër të të gjithë të vuajturve

Kujdesi jepej nga ata që i kuptonin më mirë teknikat mjeksore dhe kirurgjikale Gratë i ndanin aktivitetet me burrat në të gjitha punët Përmendet roli i vejushave që i inicuan bamirësitë dhe punët infermierore Paula mendohet se ishte e para që i trajnoi infermieret në mënyrë sistematike duke e shpjeguar inf. si art

16/11/24

Egla KRAJA

10

INFERMIERIA NË MESJETË      

Urdhrat të ndarë për burrat dhe gratë Burrat kujdeseshin për të plagosurit në luftë ndërsa gratë për të sëmurët në shtëpi Në fund të mesjetës gratë dominonin në kujdesin ndaj të sëmurit Periudha e viteve 1500-1860 llogaritet si periudhë e errët për infermierinë Në këtë kohë urdhrat fetare u çfuqizuan dhe kujdesi infermieror u bënë specialiteti familjes Vetëm gratë me moral të dyshimtë kryenin kujdes infermieror jashtë familjes së vet

16/11/24

Egla KRAJA

11

INFERMIERIA MODERNE         

Themelimi i institutit “ Deacones “ në Kraiswert të Gjermanisë në vitin 1836 nga Fliedman Gratë siguronin shërbime sociale dhe kujdes ndaj të sëmurëve Ky institut pregadiste kujdes infermieror dhe mësimdhënie Programi zgjaste 3 vite dhe kalohej me test Infermierja zbatonte urdhrat e mjekut Mjeku ishte përgjegjës për rezultatin Instituti u shtri edhe jashtë Gjermanisë Të diplomuarit në këtë institut punonin anë e kënd botës Nightingal reformoi kujdesin ndaj të sëmurit

16/11/24

Egla KRAJA

12

FLORENC NIGHTINGAL      

Lindi në Firence-Itali në vitin 1820 Në moshën 17-vjeçare fliste disa gjuhë Kishte master në matematikë dhe lexonte libra filozofik, politik, ekonomik, fetar etj. Që nga fëmijëria kishte dëshirë të bëhej infermiere. Më pas e ndjeu edhe si thirrje nga zoti Kishte familje liberale Merr pjesë në një trajnim 3 mujor në institutin Kraiswert në Gjermani

16/11/24

Egla KRAJA

13

FLORENC NIGHTINGAL      

Punoi në spitalin Barrack, ku kishte kushte shumë të këqija Nightingal e përmirësoi gjendjen duke treguar aftësi të mira administruese Pengohej nga autoritetet ushtarake, mjekët por më së shumti nga infermierët Ishte emëruar mbikëqyrëse për themelimin e infermierisë në spitalet e përgjithshme angleze Mori pjesë në kujdesin e të sëmurëve në luftën e Krimesë Me vendosjen e rregullave të saj uli vdekshmërinë nga 60% në 1%

16/11/24

Egla KRAJA

14

FLORENC NIGHTINGAL     

Ka mbajtur shënime dhe ka bërë statistika U quajt “lady of the lamp”  Fitoi mirënjohje dhe respekt Në shenjë respekti për të u krijua fondi Nightingal St.Tommas ishte shkolla e parë për infermiere ku merreshin pregaditjet teorike dhe praktike nga ky fond

16/11/24

Egla KRAJA

15

FLORENS NIGHTINGAL E BAZOI PLANPROGRAMIN E VETË NË BESIMIN SE:       

Nutricioni është pjesë e rëndësishme e kujdesit infermieror Ajri i pastërt Të sëmuarve iu nevojitet terapi pune dhe rekreative Infermiret duhet të ndihmojnë në identifikimin e nevojave Janë dy gjendje nga të cilat infermierja duhet të udhëzohet – shëndeti dhe sëmundja Infermierija është ndaras nga praktika mjekësore, për këtë duhet të mësohet nga infermieret Edukimi i vazhdueshëm profesional është i nevojshëm për infermieret (këto përbëjnë bazat e infermierisë edhe tani)

16/11/24

Egla KRAJA

16

INFERMIERIA NË AMERIKËN VERIORE

      

Kujdesi infermieror ka munguar gjatë luftës civile Qeveria e Unionit caktoi Dorotea Diks-in- puntore sociale Femra vullnetare ofrojnë K.SH për ushtarakët Trajnimi i infermiereve (të mësuarit duke punuar) Me kalimin e kohës shkollimi u bë më zyrtartar- trajnimet 6 muaj deri në 3 vjet. Të diplomuarit mernin diploma Pavarësia e femrave

16/11/24

Egla KRAJA

17

TRAJNIMI I SHKOLLËS SË NIGHTINGALIT 

Programi ishte mirë i organizuar



Ishte i njëjtë në të gjitha shkollat



Orët e mësimit ndaras nga praktika



Instruksionet jepeshin nga infermierja e trajnuar



Fokusimi ishte në kujdesin infermieror

16/11/24

Egla KRAJA

18

TRAJNIMI NË SHKOLLAT NË SHBA 

Nuk ka pas planprogram të hartuar



Përmbajta varej nga rastet në spital



Edukimi arrihej në punë e sipër(nuk kishte orë zyrtare)



Instruksionet jepeshin pranë shtratit dhe ishin nga këndvështrimi mjekësor



Studentët mbushnin spitalet dhe punonin pa pagesë

16/11/24

Egla KRAJA

19

PËRPARIMI I INFERMIERISË        

Infermier të trajnuar U krijuan shkolla të shumta infermierore Liderët infermieror kontrollojnë standardin e edukimit për të përmirësuar praktikën infermierore Liderët inf. vendosin kontroll ligjor për parandalimin e përhapjes së shkollave pa nivel U krijuan organizata infermierore Më 1887 u themelua organizata e parë infermierore në Angli nga Fenwick Më 1899 u themelua ICN ( këshilli ndërkombëtar i infermierëve ) po ashtu nga Fenwick U themelua ANA ( shoqata Amerikane e inf.) me disa nën organizata të tjera

16/11/24

Egla KRAJA

20

Infrermieria në Shqipëri       

1912 – Gra të moshuara përdornin barna për kurim dhe trajtim të të sëmurit. Sëmundjet ngjitëse ishin të përhapura. 1917 – Krijimi i asistencë publike në Korçë e Shkodër nga ushtritë austro-hungareze. 14 Maj 1919 – Kryqi i Kuq Amerikan në Tiranë hapi një “Spitalin shqiptaro – amerikan”  Dhjetor 1921 – Krijohet Kryqi i Kuq Shqiptar dhe njihet nga KKNdërkombëtar në Gjenevë më 1923. 1923 – Hapet shkolla e parë e infermiereve vizituese. 1932 – 1937 – U hap kursi për agjentë mjekësorë djem në spitalin Zog i I. Ata do të punonin përkrah mjekëve në malësi. U hap shkolla e infermiereve në Tiranë ku drejtohej nga 2 franceze. – U përgatitën rreth 155 mjekë në 1937, mami 29 dhe infermierë 20, një numër ky tepër i vogël.

16/11/24

Egla KRAJA

21

Infrermieria në Shqipëri 

      

1944 – U ngrit Ministria e Shëndetësisë – Kurset kishin një program të studjuar dhe të hartuar mirë dhe i përgjigjeshin nevojave të kohës 1946 – Formimi i OBSH, ku morrëm pjesë edhe ne si shqiptarë. Hapja e kurseve 5 vjeçare për infermier në disa rrethe të vendit. 1948 – Teknikumi mjekësor në Tiranë. Programi i parë i shkollës së mesme profesionale 3 vjeçar. 1952 Politeknikumi mjekësor në Tiranë 4 vjeçar pas 7 dhe 8 vjeçares 1957 –1959 Kurse kualifikimi 1 –2 vjeçar në disa rrethe Shkolla 3 vjeçare për infermiere pas 8 vjeçares në Tiranë Kurse 1 vjeçare për infermier dhe mami pas shkollës së mesme e barazvlefshme me formimin e mesëm 4 vjeçar profesional.

16/11/24

Egla KRAJA

22

Infrermieria në Shqipëri 

1992 – Shoqata e Infermiereve dhe mamive të Shqipërisë.



1994 – Shkollat Larta të Infermierisë me 3.5 vite studimi pas arsimit të mesëm.



2005 – 2006 – Fakultetet e Infermierisë shtetërore dhe private në shumë rrethe të vendit që përgatitin kuadro të lartë me sistemin e Bolonjës me një program europian 3 + 2, bachelor e më pas Master profesional e Shkencor.



Nga viti 2013 kanë filluar dhe studimet e gradës së III-PhD

16/11/24

Egla KRAJA

23

16/11/24

Egla KRAJA

24