Τα άγρια φαγώσιμα χόρτα

f t iaxno .gr

http://www.ftiaxno .gr/2013/05/blo g-po st_4323.html?pfstyle=wp

Τα φαγώσιμα χόρτα Θεό δ ω ρ ο ς Κ

ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΤΑ ΛΑΧΑΝΑ (Τα άγρια φαγώσιμα χόρτ α) Μια φευγαλέα ματ ιά σ τ ον αυτ ορυθμισ τ ικό και σ υμπ ονετ ικό κόσ μο τ ων φυτ ών. ΑΝΤ Ι ΠΡΟΛΟΓΟΥ: Ένα καλοκαίρι Αύγουσ τ ο μήνα επ ισ κέφθηκε τ ο αγρόκτ ημά σ τ ον Άσ σ ο με π ροτ ροπ ή ενός νεαρού καλλιεργητ ή ένας Γάλλος σ κηνοθέτ ης π ου π ροετ οίμαζε ένα ντ οκιμαντ έρ για τ ην ασ φάλεια τ ων τ ροφίμων. Το π ρωί μάζεψα απ ό τ ην π αραλία αλμύρες τ α χόρτ α τ ης θάλασ σ ας. Ότ αν λοιπ όν ήρθαν κατ ά τ ο μεσ ημέρι, άδειασ α τ ην τ σ άντ α με τ α χόρτ α π άνω σ τ ο τ ραπ έζι και τ ους είπ α ότ ι αυτ ά τ α χόρτ α είναι ασ φαλής τ ροφή. Στ ην ελληνική γλώσσα ασφαλής σημαίνει δίχως λάθ ος και τ ο δίχως λάθ ος είναι τ ης φύσης. Στ ις λαϊκές αγορές οι Έλληνες αγοράζουν τ α άγρια Χό ρ τα της θ άλασσας ( αλμύρ ες ) χόρτ α σ ε τ ριπ λάσ ια και π εντ απ λάσ ια τ ιμή π αραπ άνω απ ό τ α καλλιεργημένα… Αργότ ερα απ ήλαυσ αν τ α χόρτ α μαγειρεμένα όπ ως τ ους τ α π ρόσ φερε η οικογένειά μου. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΧΟΡΤΑ Απ οτ ελούν μέρος τ ης φυσ ικής βλάσ τ ησ ης ενός τ όπ ου. Αν και π ερνούν απ αρατ ήρητ α και π ολλές φορές είναι και ανεπ ιθύμητ α εν τ ούτ οις μας δίνουν με τ ον π ιο επ ιβλητ ικό τ ρόπ ο τ ο μήνυμα, ότ ι ζούμε σ ε έναν κόσ μο π ου ολοένα μετ αμορφώνετ αι. Ότ αν φυτ ρώνουν, μικρά χορτ αράκια ακόμη, βάφουν τ η φύσ η π ράσ ινη, μετ ά ότ αν ανθίσ ουν τ η γεμίζουν χρώματ α και αρώματ α και αργότ ερα ξεραίνοντ αι και χάνοντ αι και ξανά π άλι απ ό τ ην αρχή. Είναι εγκατ εσ τ ημένα, άλλοτ ε σ ε μικρές ή μεγάλες κοινωνίες και άλλοτ ε είναι διάσ π αρτ α. Δηλώνουν μόνιμοι κάτ οικοι τ ου τ όπ ου π ου ευδοκιμούν και δεν έχει π αρατ ηρηθεί αλλά ούτ ε απ οκλείετ αι η μετ ανάσ τ ευσ ή τ ους ή η εξαφάνισ ή τ ους. Οι σ π όροι τ ους μετ αφέροντ αι με τ ον αέρα, τ ο δέρμα τ ων ζώων, τ α π ουλιά, τ α θηλασ τ ικά, τ α π οτ άμια, π αντ ού και ευδοκιμούν ανάλογα με τ ο τ ύπ ο εδάφους και τ ις κλιματ ολογικές σ υνθήκες. Παντ ού σ τ ήνετ αι η γιορτ ή τ ων χόρτ ων! Στ α π αραλιακά οικοσ υσ τ ήματ α τ ης άμμου τ ης π έτ ρας και τ ης αλμύρας. Στ ις όχθες τ ων χειμάρρων, τ ων π οτ αμών και τ ων λιμνών. Μέσ α σ τ ις π όλεις, σ τ ις γλάσ τ ρες, σ τ α π εζοδρόμια, σ τ ους φράχτ ες , σ τ α χωράφια,. σ τ ους αγρούς, σ τ α χέρσ α χωράφια, σ ε απ ότ ομες π λαγιές λόφων, σ ε δάσ η, σ τ ις κορυφές τ ων βουνών. Τα άγρια χόρτ α, είναι η άδεια π αραμονής μας σ τ ον τ όπ ο μας, γιατ ί μας απ οδεικνύουν ότ ι η γη π αραμένει ακόμη γόνιμη και μπ ορεί να διασ φαλίσ ει τ ην φιλοξενία μας. Τα μέρη, όπ ου η φυσ ική βλάσ τ ησ η εξαφανίζετ αι, οι άνθρωπ οι τ α εγκατ αλείπ ουν. Για τ η σ ύγχρονη γεωργία, τ α άγρια χόρτ α θεωρούντ αι ζιζάνια. Εξολοθρεύοντ αι ή π ερνούν απ αρατ ήρητ α. Στ η γεωργία τ ης φύσ ης, τ α άγρια χόρτ α δεν εμπ οδίζουν, αλλά αντ ίθετ α π ροσ τ ατ εύουν τ η γη απ ό τ ην διάβρωσ η τ ου νερού και τ ου ανέμου, διατ ηρούν τ η θερμοκρασ ία τ ης γης και τ ην υγρασ ία τ ης σ ε επ ιτ ρεπ τ ά όρια. Απ οτ ελούν ένα π ροηγμένο είδος καλλιέργειας, αφού αυτ ολιπ αίνοντ αι, αυτ οπ οτ ίζοντ αι, αυτ οκλαδεύοντ αι, αυτ οβοτ ανίζοντ αι. Απ ό τ α άγρια χόρτ α μια κατ ηγορία τ ους είναι τ α άγρια φαγώσ ιμα χόρτ α. ΤΑ ΑΓΡΙΑ Φ ΑΓΩΣΙΜΑ ΧΟΡΤΑ. Απ οτ ελούν αναπ όσ π ασ τ ο μέρος τ ων άγριων χόρτ ων γενικά.

Ενώ τ α ζώα καθοδηγούντ αι απ οκλεισ τ ικά απ ό τ ο ένσ τ ικτ ό τ ους, για τ α χόρτ α με τ α οπ οία τ ρέφοντ αι, εμείς οι άνθρωπ οι για τ ην επ ιλογή τ ων χόρτ ων π ου θα τ ραφούμε, βασ ιζόμασ τ ε σ τ η γνώσ η, π ου μας μετ αβιβάσ τ ηκε απ ό τ ην π ροηγούμενη γενιά. Τα φαγώσ ιμα χόρτ α επ ιλέγοντ αι σ ε κάθε τ όπ ο, βάσ ει τ ων γευσ τ ικών σ υνηθειών τ ων κατ οίκων, οι οπ οίες με τ η σ ειρά τ ους, π ροκύπ τ ουν απ ό τ ις κλιματ ολογικές και π εριβαλλοντ ικές σ υνθήκες τ ου τ όπ ου. Τα φαγώσ ιμα χόρτ α, σ τ α ορεινά χωριά τ ης Κορινθίας, τ ης Αργολίδος και τ ης Αρκαδίας τ α ονομάζουν «λάχανα». « ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΤΑ ΛΑΧΑΝΑ» Ο λαός με τ η φράσ η: « Σπ ουδαία τ α λάχανα », απ αντ άει σ τ ην έπ αρσ η, τ ον κομπ ασ μό, τ ην αυθεντ ία για ότ ι π ροβάλλετ αι ως επ ίτ ευγμα. Τα λάχανα τ α καλλιεργεί η ίδια η φύσ η! Ο λαός μας, είναι κατ ’ αρχή λαός τ ης θάλασ σ ας, αλλά είναι και λαός π οιμενικός, και λαός τ ης γης. Ιδιαίτ ερα σ αν λαός τ ης γης, είναι απ ό τ ους λίγους λαούς π ου επ ιδίδοντ αι σ τ η σ υλλογή άγριων λάχανων και βρίσ κοντ αι σ τ ο ημερήσ ιο διαιτ ολόγιό τ ου. Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Στ ις π όλεις , έχει επ ικρατ ήσ ει η ονομασ ία χόρτ α, αντ ί για λάχανα. Σε π ολλές π εριοχές τ ης Πελοπ οννήσ ου, τ ης Μακεδονίας, τ ης Ηπ είρου αλλά και τ ης Κρήτ ης τ α λένε και χόρτ α και λάχανα. Στ ην αρχαία Ελλάδα τ α ονόμαζαν μόνο λάχανα. Το ρήμα «λαχανεύω», ερμηνεύετ αι, ως «μαγειρεύω». Τα λάχανα είναι αυτ οφυή ή καλλιεργήσ ιμα. Τα καλλιεργήσ ιμα τ α λέμε σ π αρτ ά ή ήμερα ενώ τ α αυτ οφυή τ α λέμε άγρια. Τα άγρια, μπ ορεί να είναι τ ου βουνού ή τ ου κάμπ ου. Πολλές φορές χρησ ιμοπ οιούμε τ ον π ροσ διορισ μό «τ ου βουνού» ή «τ ου κάμπ ου» ή «τ ου αγρού» για να δηλώσ ουμε ακριβώς ότ ι είναι άγρια. Λέγοντ αι «θαλασ σ ινά», τ α χόρτ α π ου σ υλλέγοντ αι δίπ λα σ τ η θάλασ σ α, αλλά σ ε κάπ οια μέρη σ υλλέγουν και χόρτ α μέσ α απ ό τ η θάλασ σ α χωρίς να είναι κατ ’ ανάγκη φύκια. Η διατ ροφική αξία τ ων άγριων χόρτ ων Το ρήμα « χορτ αίνω » π ροέρχετ αι απ ό τ η λέξη χόρτ α και έχει τ η σ ημασ ία ότ ι τ ρώγω χόρτ α. Είναι γνωσ τ ό όμως, ότ ι όσ α χόρτ α και να φας δεν έχεις τ ο αίσ θημα τ ου κορεσ μού. Παρόλα αυτ ά, η σ ημασ ία τ ου ρήματ ος «χορτ αίνω» έχει π αραφθαρεί και σ ημαίνει τ ο αίσ θημα τ ου κορεσ μού π ου π ροκύπ τ ει απ ό τ ην κατ ανάλωσ η τ ου σ υνδυασ μού κρέατ ος και αμυλούχων τ ροφών, π ου μας βαραίνουν και μας δίνουν τ ο αίσ θημα τ ου κορεσ μού. Τα χόρτ α είναι ελαφρύ φαγητ ό. Τα άγρια χόρτ α είναι τ ροφή π λούσ ια σ ε μέτ αλλα όπ ως ασ βέσ τ ιο, σ ίδηρο, μαγνήσ ιο, κάλιο, νάτ ριο, αλλά π λούσ ια και σ ε βιτ αμίνες όπ ως βιτ αμίνες τ ου σ υμπ λέγματ ος Β, βιτ αμίνη C, π ροβιτ αμίνη Α (καροτ ίνη ) και έχουν αντ ιοξειδωτ ική δράσ η. Έχουν χαμηλή π εριεκτ ικότ ητ α σ ε υδατ άνθρακες και π ρωτ εΐνες και δεν επ ιβαρύνουν τ ον οργανισ μό με λίπ η. Στ ην π ροσ π άθειά να εκτ ιμήσ ουμε τ η διατ ροφική αξία τ ων χόρτ ων δεν θα έπ ρεπ ε να κάνουμε απ οδόμησ η τ ων χόρτ ων σ τ η χημική τ ους ανάλυσ η, γιατ ί είναι η λογική τ ης τ ροφής - χάπ ι, π ου κατ ασ κευάζει ο άνθρωπ ος σ ε εργασ τ ήρια. Για τ ον σ ύγχρονο άνθρωπ ο τ α χόρτ α, απ οτ ελούν σ υμπ λήρωμα τ ης διατ ροφής (δεύτ ερο π ιάτ ο), αλλά είναι η βάσ η τ ης διατ ροφής π ολλών θηλασ τ ικών ( π ρώτ ο π ιάτ ο ). Θα μπ ορούσ αν να είναι ιδανική τ ροφή για τ ον σ ύγχρονο άνθρωπ ο π ου π άσ χει απ ό ασ θένειες π ου έχουν σ χέσ η με τ ην υπ ερκατ ανάλωσ η λιπ ών, π ρωτ εϊνών και υδατ ανθράκων. Έθρεψαν γενιές και γενιές Ελλήνων διατ ηρώντ ας τ ους λεπ τ ούς και υγιείς. Συνδυάζοντ αι με όλες τ ις τ ροφές και μπ ορεί ο οργανισ μός μας να τ ις μετ αβολίσ ει. Δεν επ ιβαρύνουν ούτ ε τ ο έντ ερο αλλά και ούτ ε υπ ερφορτ ώνουν τ α όργανά μας. Επ ιπ λέον δεν αφήνουν άχρησ τ α κατ άλοιπ α σ τ ον οργανισ μό. Τα άγρια χόρτα που συλλέγονται κοντά στον τόπο διαμονής μας αποτελούν: Φ υσ ική διατ ροφή

Παράγοντ αι με φυσ ικό τ ρόπ ο χωρίς εισ ροές π αρά μόνο με τ ις βροχές και είναι σ υμβατ ή και αναγνωρίσ ιμη τ ροφή για τ ον ανθρώπ ινο οργανισ μό π ου είναι μέρος τ ου φυσ ικού οικοσ υσ τ ήματ ος όπ ου διαμένει. Η σ ύγχρονη βιομηχανική γεωργία είναι π ροσ ανατ ολισ μένη σ τ ην π αραγωγή τ ροφίμων για εξαγωγή, βιάζοντ ας τ η γη, μολύνοντ ας τ ον αέρα, τ α υπ όγεια νερά ( υπ ερεκμετ άλλευσ η τ ων φυσ ικών π όρων). Η σ ύγχρονη βιομηχανία τ ροφίμων επ ιβάλλει τ α τ ρόφιμα - σ κουπ ίδια π ροωθώντ ας τ α ως εμπ λουτ ισ μένα τ ρόφιμα ή λειτ ουργικά τ ρόφιμα ή π ροβιοτ ικά τ ρόφιμα σ ε ένα π αγκόσ μιο π είραμα αντ οχής τ ου ανθρώπ ινου οργανισ μού. Η φυσ ική διατ ροφή π ου σ τ ηρίζετ αι σ τ α άγρια και ήμερα χόρτ α και λαχανικά δεν έχει καμία σ χέσ η με τ η διατ ροφή π ου λανσ άρει η σ ύγχρονη βιομηχανία τ ροφίμων, π ου εκτ οπ ίζει τ η φυσ ική διατ ροφή, τ ην απ όλυτ α σ υμβατ ή με τ ον ανθρώπ ινο οργανισ μό. Η διατ ροφή π ου επ ιβάλλει η αγορά είναι μια δοκιμασ ία αντ οχής για επ ιβίωσ η τ ου ανθρώπ ου. Τ Ο ΘΡΕΠΤ ΙΚΟ ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ Το μάρκετινγκ της αγοράς τροφίμων υποστηρίζει: « Πέρα απ ό τ α κατ άλοιπ α π ου μπ ορεί να έχουν οι τ ροφές απ ό φυτ οφάρμακα, λιπ άσ ματ α, σ υντ ηρητ ικά, θεωρούντ αι όλες θρεπ τ ικά ισ οδύναμες. Με αυτ ή τ η λογική ακόμη και οι τ ροφές π ου π αράγοντ αι απ ό υδροπ ονία ( δίχως χώμα ) και οι τ ροφές π ου π αράγοντ αι απ ό γενετ ικά τ ροπ οπ οιημένους σ π όρους θεωρούντ αι θρεπ τ ικά ισ οδύναμες με τ ις τ ροφές τ ης φύσ ης». Η απ άντ ησ η είναι: Για τ α χόρτ α δεν ισ χύει ο νόμος τ ου μάρκετ ινγκ. Εξάλλου τ α άγρια χόρτ α είναι π ιο ακριβά και τ α π ροτ ιμούμε έναντ ι τ ων καλλιεργημένων, γιατ ί είναι τ ροφή τ ης φύσ ης. Η ΑΣΦ ΑΛΕΙΑ Τ ΩΝ Τ ΡΟΦ ΙΜΩΝ Η ασ φάλεια τ ων τ ροφίμων θέτ ει τ α επ ιτ ρεπ τ ά όρια σ τ α κατ άλοιπ α απ ό τ ις αγροχημικές εισ ροές. Ασ φαλής τ ροφή είναι κατ ά σ υνέπ εια μια τ ροφή με κατ άλοιπ α. Δεν έχει σ χέσ η με τ ην καθαρή τ ροφή, τ η φυσ ική τ ροφή. Για τ α καλλιεργήσ ιμα χόρτ α θα είχε αξία αυτ ή η σ ήμανσ η, αλλά για τ α άγρια χόρτ α π ου τ α καλλιεργεί η ίδια η φύσ η χωρίς εισ ροές και με τ ο νεράκι τ ης βροχής αυτ ή η σ ήμανσ η δεν έχει αντ ικείμενο, αν τ α σ υλλέγουμε απ ό μέρη με μικρή π εριβαλλοντ ική ρύπ ανσ η. ΧΟΡΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ Στ ις βιολογικές λαϊκές αγορές π ωλούντ αι άγρια χόρτ α. Η π ισ τ οπ οίησ η « βιολογικά» έχει να κάνει με τ α χωράφια απ ό όπ ου σ υλλέγοντ αι τ α χόρτ α άρα κατ ’ επ έκτ ασ η με τ ον π αραγωγό. Στ α κατ ασ τ ήματ α τ ροφίμων μπ ορούμε να τ α βρούμε π άντ α σ υσ κευασ μένα με τ ο όνομα τ ου π αραγωγού και τ ην π ισ τ οπ οίησ η τ ου οργανισ μού π ου π ισ τ οπ οιεί τ ον π αραγωγό. Στ α κατ ασ τ ήματ α βιολογικών π ροϊόντ ων μπ ορούμε να βρούμε και σ υσ κευασ μένα αλλά και χύμα τ α χόρτ α, όπ ως και σ τ ις λαϊκές αγορές βιολογικών π ροϊόντ ων. Δεν είναι δύσ κολο να αντ ιληφθούμε ότ ι με τ α χόρτ α τ ρώει σ αν βασ ιλιάς ο απ λός λαός. Συλλογή τ ων άγριων χόρτ ων Η σ υλλογή τ ων χόρτ ων αρέσ ει τ όσ ο π ολύ σ ε μερικούς ανθρώπ ους π ου ομολογούν ότ ι ακόμα και αν αντ ιμετ ωπ ίζουν π ροβλήματ α υγείας και απ αγορεύετ αι να τ α κατ αναλώνουν, αυτ οί εξακολουθούν να σ υλλέγουν χόρτ α . Αλλά δεν δισ τ άζουν να μαζεύουν χόρτ α και για άλλους φίλους τ ους π έρα απ ό τ α δικά τ ους, απ λά γιατ ί τ ους αρέσ ει να μαζεύουν χόρτ α! Τελικά, η σ υλλογή τ ων χόρτ ων είναι τ έχνη ζωής. Επ ίσ ης είναι εφόδιο για τ η ζωή, αφού μπ ορούν 12 μήνες τ ο χρόνο να είναι καθημερινά ένα π ιάτ ο σ τ ο τ ραπ έζι μας. Είναι απ ό τ ις απ λές μικρές χαρές τ ης ζωής μας, π ου μας δίνουν ένα αίσ θημα ευχαρίσ τ ησ ης και μας κάνουν ευτ υχισ μένους. Σε χώρες έντ ονα βιομηχανικές λείπ ουν τ α άγρια χόρτ α τ ελείως απ ό τ ο σ ιτ ηρέσ ιό τ ους. Πιθανότ ατ α λόγω τ ης όξινης βροχής να θεωρούντ αι μολυσ μένα. Αλλά και σ ε άλλες χώρες μη βιομηχανικές είναι τ ελείως άνοσ τ α, ίσ ως λόγω τ ων π ολλών βροχοπ τ ώσ εων.

Ότ αν σ υλλέγουμε μόνοι μας τ α χόρτ α π ρέπ ει να απ οφεύγουμε τ η σ υλλογή τ ους σ ε τ όπ ους π ου είναι: δίπ λα απ ό δρόμους με σ υχνή κυκλοφορία ( μια απ όσ τ ασ η 150 μέτ ρων είναι ικανοπ οιητ ική), κοντ ά σ ε σ κουπ ιδότ οπ ους, κοντ ά σ ε εργοσ τ άσ ια,κοντ ά ή και μέσ α σ ε αγρούς εντ ατ ικής καλλιέργειας, γιατ ί όλα αυτ ά τ α μέρη είναι επ ιβαρυμένα απ ό π εριβαλλοντ ική μόλυνσ η. Επ ίσ ης δεν μαζεύοντ αι μέσ α απ ό βάλτ ους γιατ ί έχουν βαριά μυρωδιά. Η συλλογή των χόρτων γίνεται σε τρεις χρονικές περιόδους: Το φθινόπ ωρο και σ τ ην αρχή τ ου χειμώνα η σ υλλογή τ ων ριζών , τ ων βολβών και τ ων γουλιών. Την ίδια χρονική π ερίοδο αλλά και ολοχρονίς γίνετ αι η σ υλλογή τ ων π ράσ ινων μερών Στ ην αρχή τ ης άνοιξης γίνετ αι η σ υλλογή τ ων τ ρυφερών βλασ τ ών και τ ων ανθών. Ιδιαίτ ερες φροντ ίδες για τ η συλλογή - Τα φύλλα και οι βλασ τ οί και οι ανθισ μένες κορυφές σ υλλέγοντ αι τ ο απ όγευμα ενώ οι καρπ οί και τ α άνθη σ υλλέγοντ αι τ ο π ρωί. - Συλλέγουμε κατ ά π ροτ ίμησ η τ ην π οσ ότ ητ α π ου θα κατ αναλώσ ουμε αυθημερόν ή τ ο π ολύ για μια εβδομάδα.. - Πρέπ ει να απ οφεύγουμε τ ις νάιλον σ ακούλες γιατ ί ανάβουν εύκολα τ α χόρτ α μέσ α σ ε αυτ ές, μαραίνοντ αι και κιτ ρινίζουν. Σχόλιο: Καταναλωτική ή υπερκαταναλωτική κοινωνία είναι η κοινωνία στην οποία: Οι π ερισ σ ότ εροι άνθρωπ οι ξοδεύουν χρήματ α π ου δεν έχουν ακόμη κερδίσ ει, για να αγοράσ ουν π ράγματ α π ου δεν χρειάζοντ αι ακόμη, για να ξοδέψουν ώρες π ου δεν τ ους π ερισ σ εύουν. Και όλα αυτ ά για να εντ υπ ωσ ιάσ ουν τ ους γείτ ονες τ ους, π ου δεν ενδιαφέροντ αι για αυτ ούς. Οι γείτ ονες δεν ενδιαφέροντ αι για αυτ ούς, γιατ ί δεν τ ους γνωρίζουν. Δεν τ ους γνωρίζουν γιατ ί δεν έχουν χρόνο, δεν έχουν χρόνο γιατ ί τ ον σ π ατ αλάνε για να αγοράσ ουνε π ράγματ α π ου δεν τ ους χρειάζοντ αι, και αγοράζουνε π ράγματ α π ου δεν τ ους χρειάζοντ αι γιατ ί σ π ατ αλάνε χρήματ α π ου δεν έχουνε ακόμη κερδίσ ει. Ποια χόρτ α είναι φαγώσιμα; Τα χόρτ α τ α αναγνωρίζουμε απ ό τ ο φύλλωμά τ ους, απ ό τ ο σ χήμα τ ους, τ ο χρώμα τ ους και όλα γενικά τ α χαρακτ ηρισ τ ικά τ ους. Οι δυσ κολίες είναι μεγάλες γιατ ί υπ άρχουν π ολλές π αραλλαγές τ ου ίδιου χόρτ ου. Τα ίδια χόρτ α αλλάζουν χαρακτ ηρισ τ ικά απ ό π εριοχή σ ε π εριοχή. Στ ην ίδια ακόμη π εριοχή, δίπ λα - δίπ λα , αν τ ο ένα είναι μικρότ ερο και τ ο άλλο μεγαλύτ ερο τ α φύλλα τ ους αλλάζουν σ χήμα αλλά και χρωματ ισ μούς. Το ίδιο είδος χόρτ ου, αν φύετ αι σ ε ίσ κιο ψηλώνει για να βρει τ ον ήλιο και αν φύετ αι σ ε ξέφωτ ο, τ α χρώματ ά τ ου είναι π ιο ανοικτ ά αλλά και δεν έχει ύψος. Πολλές φορές έχουν άλλα τ οπ ικά ονόματ α π αρόλο αν και είναι ακριβώς τ α ίδια με τ α χόρτ α μιας άλλης π εριοχής. Τα χόρτ α π ου είναι σ τ η π ρώτ η γραμμή και π εριζήτ ητ α σ ε μια π εριοχή σ ε μια άλλη π εριοχή ούτ ε καν τ α ξέρουν και δεν τ α μαζεύουν. Οι γιαγιάδες συμβουλεύουν: Τα χόρτ α π ου τ ρώγοντ αι έχουν γάλα σ τ η ρίζα τ ους. Ότ ι είναι καθισ τ ό τ ρώγετ αι. Να π ροτ ιμάτ ε τ α καθισ τ ά χόρτ α και όχι τ α όρθια. Κάπ οια είδη χόρτ ων είναι επ ικίνδυνα για τ ον άνθρωπ ο. Στ ην Ελλάδα έχουν «αναφερθεί» δυο π ερισ τ ατ ικά απ ό κατ ανάλωσ η χόρτ ων. Το π ρόσ φατ ο π ερισ τ ατ ικό είχε να κάνει με τ ο λεγόμενο λαϊκά « διαβολόχορτ ο », π ου ήτ αν μαζί με βλήτ α ή βλίτ α και κατ αναλώθηκε π ροκαλώντ ας ατ ροπ ικό φαινόμενο δρώντ ας π άνω σ τ ο νευρικό σ ύσ τ ημα. Το διαβολόχορτ ο είναι όρθιο χόρτ ο με άσ π ρο λουλούδι και φύλλο π ου μοιάζει με π λατ ανόφυλλο σ ε αντ ίθεσ η με τ ο βλήτ ο π ου έχει φύλλωμα λείο σ τ α άκρα τ ου και όχι δαντ ελωτ ό. Συνήθως μαζί με τ α βλίτ α μαζεύουν ένα χόρτ ο π ου λέγετ αι σ τ ίφνος και τ α μαγειρεύουν μαζί. Ας θυμηθούμε και τ ο κώνειο π ου δηλητ ηρίασ ε τ ον Σωκράτ η. Το κώνειο είναι τ ο έγχυμα τ ου βρομόχορτ ου π ου λέγετ αι και βρωμούσ α και έχει τ ην μυρωδιά π οντ ικού.

Το διαβολόχορτ ο είναι η γνωσ τ ή μπ ελαντ όνα με γεύσ η υπ όξινη και οπ ωσ δήπ οτ ε με άσ χημη μυρωδιά. Τοξική είναι και η ρίζα τ ου σ έλινου. Δηλητ ηριώδης είναι και η π ικροδάφνη. Ας μη ξεχνάμε και τ ο μανδραγόρα ή σ ερνικοβότ ανο γιατ ί βοηθάει τ η γονιμότ ητ α τ ης γυναίκας, αλλά π ου η κατ ανάλωσ ή τ ου π ροκαλεί διάφορες π αρενέργειες σ τ ον άνθρωπ ο απ ό π αραισ θήσ εις, απ ώλεια μνήμης κ. λ. π . Συμβουλή: Ότ ι δεν ξέρουμε τ ο απ οφεύγουμε! Μερικοί έχουν μάθει ένα είδος χόρτ ων ή δύο ή π ερισ σ ότ ερα και αυτ ά μαζεύουν. Άλλοι ότ αν μαζεύουν χόρτ α μαζεύουν ένα είδος και άλλοι διάφορα είδη. Η αποθ ήκευση τ ων χόρτ ων Ο καλύτ ερος τ ρόπ ος απ οθήκευσ ης είναι να τ α μαράνουμε για 10 λεπ τ ά με λίγο νερό σ τ η κατ σ αρόλα να τ α σ τ ραγγίσ ουμε και να τ α μοιράσ ουμε σ ε π ακέτ α τ ων 500 γραμμαρίων να τ α κλείσ ουμε καλά σ ε σ ακούλες και να τ α βάλουμε σ τ η κατ άψυξη. Διατ ηρούντ αι για π ερίπ ου 8 μήνες. Τα χόρτ α σ ε π ολλά μέρη τ α π ασ τ ώνουν. Πως τ ρώγοντ αι Στ ην μεσ ογειακή διατ ροφή είναι απ αραίτ ητ α σ τ ο καθημερινό διαιτ ολόγιο Τα άγρια χόρτ α μπ ορούν να φαγωθούν ωμά σ τ η σ αλάτ α, ή βρασ μένα, ή να π ιούμε τ ο ζουμί τ ους π ροσ θέτ οντ ας λίγο λεμόνι. Επ ίσ ης π ασ τ ώνοντ αι ή τ σ ιγαρίζοντ αι και ακόμη γίνοντ αι χορτ όπ ιτ ες και χορτ όσ ουπ ες. Όλα τ α χόρτ α μπ αίνουν σ τ η σ αλάτ α Φ υσ ικά τ α ωμά χόρτ α είναι θρεπ τ ικότ ερα απ ό τ α βρασ μένα γιατ ί με τ ο βρασ μό κατ ασ τ ρέφοντ αι όλες οι βιτ αμίνες τ ους. Μπ ορούν να π εριέχοντ αι σ τ η σ αλάτ α μαζί με άλλα λαχανικά και ακόμη ότ αν είναι βρασ μένα μπ ορούμε να έχουμε μια π οικιλία χόρτ ων γιατ ί είναι σ αφώς π ιο νόσ τ ιμη και θρεπ τ ική. Οι σ αλάτ ες μπ ορούν να έχουν σ π ανάκι, ή μάραθο, οτ ιδήπ οτ ε χόρτ ο, τ α π άντ α.. Αν π ρόκειτ αι να τ α κατ αναλώσ ουμε σ αν σ αλατ ικό, μπ ορούμε να μαζέψουμε διαφόρων ειδών γλυκά χόρτ α, όπ ως επ ίσ ης και για χορτ όπ ιτ α. Η καλή π ίτ α θέλει σ αράντ α ειδών χόρτ α. Αλλά αν π ρόκειτ αι να τ α βράσ ουμε, τ ότ ε π ρέπ ει όχι μόνο να μαζέψουμε ένα είδος αλλά και τ ου ίδιου μεγέθους για να έχουμε τ ο ίδιο σ ημείο βρασ μού. Το βράσ ιμο διαφορετ ικών ειδών χόρτ ων απ αιτ εί ιδιαίτ ερη δεξιοτ εχνία. Πρέπ ει να ξέρουμε αν τ α χόρτ α βράζουν σ τ ον ίδιο χρόνο ή σ ε διαφορετ ικό για να τ α βάλουμε π ρώτ α ή τ ελευτ αία σ τ ην κατ σ αρόλα. Και οπ ωσ δήπ οτ ε τ α χόρτ α δεν θέλουν π ολύ βράσ ιμο. Επ ίσ ης τ α π ικρά τ α βράζουμε σ ε π ιο π ολύ νερό για να ξεπ ικρίσ ουν, τ ους βολβούς π ου είναι ακόμη π ιο π ικροί τ ους βράζουμε ανανεώνοντ ας τ ο νερό τ ους. Γενικά τ ο βράσ ιμο τ ων χόρτ ων γίνετ αι σ ε όσ ο τ ο δυνατ όν λίγο νερό για να διατ ηρήσ ουν τ η γεύσ η τ ους και τ ις ουσ ίες τ ους. ΑΓΡΙΑ ΦΑΓΩΣΙΜΑ ΧΟΡΤΑ Η κατ αγραφή π ου ακολουθεί μπ ορεί να απ οτ ελέσ ει και οδηγό σ υλλογής άγριων φαγώσ ιμων χόρτ ων τ ης Κορινθίας. Παράλληλα σ ε ξεχωρισ τ ό CD με τ ον ίδιο τ ίτ λο ότ ι είναι κατ αγεγραμμένο εδώ είναι και σ ε φωτ ογραφία. ΡΑΔΙΚΙΑ Περιέχουν νιτ ρικό κάλιο, θειικά και φωσ φορικά άλατ α, μαγνήσ ιο, ρητ ίνες, φρουκτ όζη, κιχωρίνη, ινουλίνη, ιντ υβίνη ( σ τ ην οπ οία οφείλετ αι και η π ικράδα τ ους ). Ο Γαληνός τ α ονόμαζε φίλους τ ου σ υκωτ ιού. Ως βότ ανο είναι τ ονωτ ικό και αυξάνει τ η ροή τ ης χολής. Είναι διουρητ ικό και σ υνισ τ άτ αι για τ ις π έτ ρες νεφρών και χολής.. Επ ίσ ης για ρευματ ισ μούς και αρθρίτ ιδες. Το αφέψημα τ ων ριζών και τ ων φύλλων χορηγείτ αι για τ η μείωσ η τ ου σ ακχάρου, για τ ον ίκτ ερο κωλικούς τ ου σ υκωτ ιού και διαλείπ οντ ες π υρετ ούς. Οι ρίζες τ ους απ οξηραίνοντ αι καβουρδίζοντ αι και αλέθοντ αι και υπ οκαθισ τ ούν τ ον καφέ. 1. Ταραξάκο

Ονομάζετ αι και π ικραλίδα ή π ικροράδικο. Στ η Νεμέα τ α λένε μαυρομάτ ες και σ τ ους Αγίους Θεοδώρους τ α λένε χόρτ α τ ου Αβραάμ. Στ ο Στ εφάνι και αλλού τ α λένε φαρμακολίθρες Φ ύοντ αι π αντ ού και λέγοντ αι και χωτ ά. Μοιάζουν με τ α θαλασ σ ινά ραδίκια. Έχουν π ριονωτ ά φύλλα μακριά. Το χαρακτ ηρισ τ ικό να φύοντ αι μαζί αυτ ά τ α χόρτ α, ευνοεί τ ο μάζεμα τ ους. Η καρδιά τ ους είναι άσ π ρη. Οι Περαχωρίτ ες και οι κάτ οικοι τ ων Πισ ίων τ ο μαγειρεύουν με αρνάκι, για να σ π άει η π ικρίλα τ ους και είναι κάτ ι τ ο ιδιαίτ ερο. 2. Γλυκοράδικο Το γλυκοράδικο ή κοκκινοράδικο έχει ίσ α π λατ ιά φύλλα ελαφρά οδοντ ωτ ά και σ τ ο άκρο τ ους ελαφρά γυρτ ά. Επ ίσ ης τ α φύλλα έχουν κοκκινωπ ό χρώμα σ τ ο κέντ ρο τ ους. 3. Κατ σ αροράδικο Το κατ σ αροράδικο έχει φύλλα κατ σ αρά και κλείνουν. Είναι π ικρό ραδίκι. Εξαιρετ ικά νόσ τ ιμο. Και μερικές χρονιές αρκετ ά σ π άνιο. 4. Κιτ ρινοράδικο Έχει άνθη κίτ ρινα, και τ α φύλλα τ ου είναι λίγο π λατ ιά. Είναι και αυτ ό π ικρό ραδίκι και φύετ αι σ τ ους ελαιώνες και τ α δασ ωμένα μέρη. 5. Κορακοδοντ ιά Μοιάζει με τ ο κατ σ αροράδικο αλλά έχει μεγάλο φύλλο και π ολύ κατ σ αρό. Έχει ένα μικρό σ τ ρογγυλό λουλουδάκι Φ ύετ αι ψηλά σ τ ο βουνό. Ιδιαίτ ερα π ικρό. Είναι π εριζήτ ητ ο απ ό τ ους π αλιούς.. 6. Αγκαθάκι Λέγετ αι και αγγιναράκι. Σε π ολλά μέρη τ ης Κορινθίας τ ο λένε νικολοβάρβαρο αλλά και χόρτ ο τ ου Χρισ τ ού. Λέγετ αι και καλαγκάθι σ τ ην π εριοχή τ ης Δυτ ικής Κορινθίας.Έχει σ τ ην καρδιά τ ου ένα π ολύ μικρό αγκαθάκι.Είναι είδος κοκκινοράδικου και όχι απ ό τ α π ολύ π ικρά ραδίκια. 7. Ασ π ροράδικο Έχει άσ π ρη καρδιά, απ ό όπ ου π ροέρχετ αι η ονομασ ία τ ου και είναι π ολύ π ικρό ραδίκι. Το ασ π ροράδικο φύετ αι επ ί τ ο π λείσ τ ον σ ε ξερά μέρη και π οτ έ σ ε καλλιεργημένα. 8. Καούσ α Είδος ραδικιού. Το χόρτ ο αυτ ό ήτ αν π εριζήτ ητ ο τ α π ιο π αλιά χρόνια , τ ο ζητ ούσ ε ο κόσ μος γιατ ί έμπ αινε μαζί με τ α άλλα βρασ τ ά χόρτ α. Η π εριοχή τ ης Αρχαίας Κορίνθου ήτ αν γεμάτ η και οι άνθρωπ οι μάζευαν καούσ ες γιατ ί τ ις ζητ ούσ αν επ ίμονα οι αγορασ τ ές σ τ ις λαϊκές. Στ ις μέρες μας σ π ανίζουν. Χόρτ α με ίσ ο φύλλο π ου είναι αργυρό και σ τ ο άκρο σ κούρο, απ λωμένο π άνω σ τ η γη. Μόλις τ ο κόβεις μαζεύει σ αν καβούρι όπ ως τ α π ερισ σ ότ ερα είδη ραδικιών. Το φύλλο τ ου έχει μια αψάδα μόλις τ ο τ ρίψεις. 9. Ποιμενόσ ακος Capsela Bursa. Το όνομά τ ου π ροέρχετ αι απ ό σ χήμα τ ου σ π όρου τ ου π ου είναι ίδιο με τ ο σ ακούλι τ ου βοσ κού, π ου κρέμετ αι απ ό τ ον ώμο τ ου. 10. Βαθιοράδικο Ονομάζετ αι έτ σ ι, εξ’ αιτ ίας τ ης βαθειάς τ ου ρίζας και σ υλλέγετ αι κυρίως σ τ ην π εριοχή τ ης Σολυγείας. 11. Κιχώριο Ονομάζετ αι τ ο π ολύ π ολύ π ικρό ραδίκι. Απ αραίτ ητ ο τ ο ξεζούμισ μα ότ αν τ ο βράζουμε. 12. Ραδίκι θαλασ σ ινό Ονομάζετ αι άλλοτ ε ραδίκι τ ης θάλασ σ ας, άλλοτ ε γιαλοράδικο ή σ ε άλλες π εριοχές σ τ αμναγκάθι. Τα θαλασ σ ινά ραδίκια έχουν π ριονωτ ό φύλλωμα και φύοντ αι ακόμη και εκεί π ου σ κάζει τ ο κύμα. 13. Φ αρμακόρες Έτ σ ι ονομάζοντ αι τ α αγριοραδίκια π ου φύοντ αι σ τ ον Άγιο Γιάννη και τ ην Βελίνα. Πολλοί επ ισ κέπ τ οντ αι τ ις τ αβέρνες τ ου Αγίου Γιάννη, λίγα χιλιόμετ ρα μετ ά τ α Αθίκια, για να φάνε κοψίδια ,αλλά μετ ά μιλάνε για τ α χόρτ α π ου έφαγαν. Γερμανοί ερευνητ ές κατ αγράφουν ότ ι τ α χόρτ α αυτ ά κάνουν καλό σ ε π ερίπ ου 70 π αθήσ εις. Σχόλιο: Τα πικρά ραδίκια γίνονται κατά κανόνα βραστά και συνοδεύονται με λάδι και λεμόνι, ενώ τα γλυκά ραδίκια είναι ιδανικά να μαγειρεύονται με κρέας. ΒΡΟΥΒΕΣ - ΣΙΝΑΠΙΑ Ονομασ τ ές για τ ην καθαριότ ητ α π ου επ ιφέρουν σ τ ο έντ ερο. Συνδυάζοντ αι υπ έροχα με ψάρι. Παλιότ ερα ήτ αν τ όσ η π ολύ η βρούβα σ τ η Βόχα ( π εριοχή τ ης ανατ ολικής Κορινθίας) π ου: καθημερινά αφού τ ην μαζεύανε τ ην τ σ ουβαλιάζανε και τ η κατ αβρέχανε μέχρι να τ η φορτ ώσ ει τ ο φορτ ηγό για τ ην Αθήνα. Όπ ως και με τ α αμπ ελόφυλλα π ου τ α φόρτ ωνε και αυτ ά τ ο φορτ ηγό εξοικονομούσ ανε και οι π ιτ σ ιρικάδες ένα

χαρτ ζιλίκι. Βέβαια με τ α οργώματ α, η βρούβα εξαλείφθηκε γιατ ί δεν π ρολάβαινε να σ π οριάσ ει και π λέον σ π ανίζει σ αν είδος, π ου κάπ οτ ε ήτ αν άφθονη και τ ην κατ ανάλωναν π ολύ γιατ ί γιατ ρεύει τ η δυσ κοιλιότ ητ α. 1. Βρούβα Κυρίως κόβουμε τ ον τ ρυφερό βλασ τ ό τ ου χόρτ ου. 2. Πικρούνα Οι π ικρούνες , βρούβες π ου λίγο π ικρίζουν ,θεωρούντ αι τ α εκλεκτ ότ ερα χόρτ α. Οι π ικρούνες π ολλές φορές είναι χοντ ρές και φύοντ αι ιδιαίτ ερα σ τ α ορεινά. Αλλά επ ίσ ης έχουν ψιλό φύλλο και μοιάζουν με τ ις βρούβες αλλά είναι μαύρες. Σχόλιο: Υπάρχει ένα είδος βρούβας, που μοιάζει πολύ με την πικρούνα αλλά δεν την μαζεύουμε, αλλά και ούτε και τα κατσίκια δεν την τρώνε. 3. Λιναρίθρα Είδος βρούβας, π ολύ ψιλή και για να κατ αλάβουμε τ ην εκτ ίμησ η σ υγκριτ ικά με τ η βρούβα για αυτ ά τ α χόρτ α, οι ντ όπ ιοι λένε: «Οι Αθηναίοι όλα τ α τ ρώνε» 4. Σινάπ ι Είναι γεμάτ ος ο κόσ μος απ ό «δαύτ α». Τα φύλλα έχουν π ιπ ερώδη γεύσ η και μπ αίνουν σ τ η σ αλάτ α ή βράζοντ αι. Απ ό τ ον σ π όρο τ ου καλλιεργημένου σ ιναπ ιού αφού αλεσ θεί π ροέρχετ αι η μουσ τ άρδα. Απ ό τ ο ένα είδος σ ιναπ ιού π ροέρχετ αι η άσ π ρη μουσ τ άρδα και απ ό τ ο άλλο η μαύρη π ου έχει π ιο δυνατ ή γεύσ η. 5. Λαψάνα Γλυκοσ ινάπ ι. Πολλοί τ ην π ερνάνε για γλυκοβρούβα με μεγάλα φύλλα. Σινάπ ι και βρούβα εξάλλου είναι π ολύ κοντ ά. ΛΑΠΑΘΑ Λάπ ατ ο ή Λάπ αθο Τα φύλλα τ ου λάπ ατ ου γίνοντ αι π ίτ τ ες αλλά και π εριτ υλίγουν όπ ως με τ ο λάχανο και τ α αμπ ελόφυλλα ντ ολμάδες και ντ ολμαδάκια. Τα λάπ ατ α όπ ως και οι βρούβες εξαφανίσ θηκαν απ ό τ ο σ ιτ ηρέσ ιο μας γιατ ί τ α εξαφάνισ αν τ α οργώματ α. Υπ άρχουν τ α άγρια λάπ ατ α και τ α ήμερα λάπ ατ α. Αγριολάπ ατ ο. Rumex. Έχει κοκκινωπ ά φύλλα και υπ όξινη γεύσ η. ΡΟΚΑ Η ρόκα ή ρούκα σ τ ην τ οπ ική διάλεκτ ο τ ης Κορινθίας είναι αυτ οφυής σ ε όλη τ ην Κορινθία. Σήμερα είναι τ ης μόδας και π ροσ φέρετ αι σ αν σ αλατ ικό π αντ ού σ τ α καλά εσ τ ιατ όρια, με αρκετ ά τ σ ουχτ ερή τ ιμή.Ο τ όπ ος είναι γεμάτ ος ρόκα. Σε άλλα μέρη είναι καλλιεργήσ ιμη. ΣΕΣΚΟΥΛΑ ή ΣΕΣΚΛΑ Αυτ οφυή σ τ ην Κορινθία, είναι τ όσ ο π ολύ εξαπ λωμένα π ου νομίζει κανείς ότ ι είναι σ π αρμένα. Συναντ άμε τ α άγρια σ έσ κλα ή σ έσ κουλα και τ α ήμερα τ α άσ π ρα και τ α ήμερα τ α κόκκινα. Συνηθίζοντ αι σ τ ις χορτ όπ ιτ ες αλλά και για να π εριτ υλίγουν τ ους ντ ολμάδες και τ α ντ ολμαδάκια. Πεντ άνευρο Το όνομά τ ου τ ο οφείλει σ τ ο φύλλο τ ου π ου είναι μεγάλο και έχει π έντ ε νεύρα . Είναι ένα βότ ανο. Οι γιαγιάδες μας χτ υπ ούσ αν θειάφι με καθαρό κερί και λάδι και τ ο έβαζαν σ τ α φύλλα τ ου π εντ άνευρου και π άνω σ τ α καψίματ α. Με τ ην ίδια αλοιφή, γίνοντ αν καλά απ ό τ α εκζέματ α. Πεντ άνευρο έχουμε τ ριών ειδών. Πεντ άνευρο τ ο μέγα, π εντ άνευρο τ ο ψύλλιο και π εντ άνευρο τ ο κορωνόπ οδο. ΑΓΡΙΟΖ ΟΧΟΙ Ζ οχός. Λέγετ αι και τ ζοχός ή σ φογγός. Υπ άρχουν π ολλά είδη ζοχών. Διακρίνοντ αι κυρίως σ τ α όρθια και τ α καθισ τ ά ή ξαπ λωτ ά ή χωσ τ ά όπ ως θέλουμε τ α λέμε σ τ η Κορινθία. Είναι π εριζήτ ητ α. Γιατ ί έχουν ιδιαίτ ερη γεύσ η, ελαφρά γλυκιά και μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες για να απ αλύνει τ ις έντ ονες γεύσ εις άλλων χόρτ ων. Πολλοί όμως ούτ ε να ακούσ ουν δεν θέλουν ότ ι μπ αίνει σ τ η π ίτ τ α ο ζοχός. Ούτ ε σ υνηθίζετ αι να γίνετ αι χορτ οσ αλάτ α.Είναι χόρτ ο π ου γίνετ αι τ σ ιγαρισ τ ό, όπ ως τ ο αγριόπ ρασ σ ο, τ ο σ έσ κουλο, κ.λ.π . Ροσ ίλι. Το λέμε και δροσ ίλι εδώ σ τ η Κορινθία. επ ειδή κρατ άει σ τ α φύλλα τ ου δροσ οσ τ αλίδες. Είδος ζοχού και αυτ ό, απ ό τ ους όρθιους.

Αγριοζοχός. Ο αγριοζοχός είναι διάσ π αρτ ος και έχει κόκκινα σ τ ίγματ α σ τ α φύλλα τ ου. Μορφολογικά δεν μοιάζει με τ ον ζοχό. Έχει κόκκινη καρδιά τ ου και τ α φύλλα τ ου κόκκινα σ τ ίγματ α. Ως επ ί τ ο π λείσ τ ον βράζετ αι και σ π άνια μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες ή σ τ η σ αλάτ α, π ου είναι γασ τ ρονομική π ροτ ίμησ η άλλων π εριοχών. Κουφολάχανο. Είδος αγριοζοχού, π ου σ υναντ ιέτ αι σ ε π ολλά μέρη. Παχολάχανο. Είδος αγριοζοχού. ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ΧΟΡΤ ΩΝ Καρκαλούδι. Φ ύετ αι π αντ ού, αλλά τ ο σ υλλέγουν ως φαγώσ ιμο σ ε μερικές μόνο π εριοχές. Μασ τ ίχι. Το μασ τ ίχι φύετ αι νωρίς τ ο φθινόπ ωρο. Τέλη Σεπ τ εμβρίου αρχές Οκτ ωβρίου. Αργότ ερα π ου βγαίνουν τ α ραδίκια σ π άνια τ ο μαζεύουμε. Αρμυρίκι. Μία φημισ μένη σ αλάτ α είναι η αρμύρα απ ό τ ο ομώνυμο χόρτ ο. Στ η Κορινθία τ ην ονομάζουν αρμυρίκι. Επ ίσ ης σ υνηθίζετ αι να γίνετ αι τ ουρσ ί. Άλλες ονομασ ίες τ ης σ ε άλλες π εριοχές είναι: σ αλικόρνια ( salicornia europea), αλμύρα, αλμυρίχη, θαλασ σ ινό φασ όλι και τ ρώγετ αι βρασ τ ό ή απ λά ζεματ ισ μένο ή τ α κλωναράκια τ ης π ροσ τ ίθεντ αι σ τ η σ αλάτ α ή τ ουρσ ί. Πλέον η αρμύρα είναι και καλλιεργήσ ιμο χόρτ ο εξαιτ ίας τ ης εμπ ορικής τ ης αξίας. Για τ ην καλλιεργημένη αρμύρα ο σ π όρος εισ άγετ αι απ ό τ ην Ιτ αλία (salsola soda ). Γαλατ σ ίδα. Η ονομασ ία τ σ ιτ σ ί-μαμά σ υνηθίζετ αι απ ό τ ους π ρόσ φυγες. Η γεύσ η τ ου είναι σ αν να τ ρως αρνάκι. Φ ύετ αι σ ε διάφορες π εριοχές · Σπ αθοβούνι, Ποσ ειδωνία και αλλού.Συνδυάζετ αι και με αρνί, και σ υνηθίζετ αι αυτ ό τ ο φαγητ ό ετ ησ ίως απ ό τ ους υπ οσ τ ηρικτ ές τ ου. Κόλλα.Μοιάζει με τ η γαλατ σ ίδα και π ολλοί δεν τ ις ξεχωρίζουν. Λαγομαμιά. Η λαγομαμιά είναι διαφορετ ική απ ό τ ην γαλατ σ ίδα και τ ην κόλλα. Πολλοί μάλισ τ α σ υγχέουν τ α χόρτ α αυτ ά γιατ ί φύοντ αι σ υντ ροφικά. Λαγόχορτ ο. Λέγετ αι και τ ο φαί τ ου λαγού, τ ο ψωμί τ ου λαγού. Στ ην Κεφαλληνία λέγετ αι τ ο γένι τ ου τ ράγου και είναι άλλο είδος και σ τ ην Εύβοια λαγονοριά και επ ίσ ης είναι άλλο είδος. Η επ ισ τ ημονική τ ους ονομασ ία είναι τ ο Γένι τ ου τ ράγου και για τ ο είδος π ου φυτ ρώνει σ τ ην Κορινθία η ονομασ ία είναι Τ ραγωπ ώγων ο π ρασ σ όφυλλος. Ο κεντ ρικός βλασ τ ός π εριέχει ελαφρά π ικρό γαλακτ ώδη χυμό και τ ρώγετ αι ωμός. Μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες αλλά γίνετ αι τ ουρσ ί ή βράζετ αι. Τέλος οι ρίζες γίνοντ αι σ ούπ α ή τ σ ιγαρίζοντ αι ή ψήνοντ αι σ τ η σ χάρα. Ως βότ ανο είναι διουρητ ικό και καθαρτ ικό. Ως έγχυμα χορηγείτ αι σ ε αρθρίτ ιδες, ρευματ ισ μούς και π αθήσ εις τ ου δέρματ ος. Ως αφέψημα χορηγείτ αι σ ε νεφρολιθιάσ εις. Σκολούμπ ρι. Προσ τ ίθετ αι σ τ η σ κορδαλιά αφού αφαιρέσ ουμε τ α αγκαθάκια π ου έχει με τ ο χέρι μας. Η σ κορδαλιά π ου γίνετ αι με σ κολούμπ ρι δεν χρειάζετ αι π ατ άτ α. Χτ ενάκι. Περιζήτ ητ ο χορτ αρικό π ου τ είνει να εκλείψει. Μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες και σ τ α γιαχνισ τ ά ή ζουμερά. Στ ρούθελο. Τα σ τ ρούθελα μπ αίνουν σ τ ις π ίτ τ ες. Παπ αρούνα. Οι π απ αρούνες είναι χόρτ α για π ίτ τ ες. Ξυγκάκι. Επ ίσ ης χόρτ ο π ου μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες. Χοιροβότ ανο ή χοιρόχορτ ο. Συνδυάζετ αι με τ η λαψάνα. Η π ιο κοινή ονομασ ία είναι μπ ρέσ α. Οι μπ ρέσ ες θεωρούντ αι τ ο εκλεκτ ό χορτ άρι για τ α κουνέλια και τ α γουρουνάκια, αν και σ αν κατ οικίδια είναι π αμφάγα. Επ ίσ ης για τ ον άνθρωπ ο σ υσ τ ήνουν τ ις μπ ρέσ ες ως φάρμακο γιατ ί λένε ότ ι ρίχνει τ ην π ίεσ η.

Αγριόπ ρασ ο Το αγριόπ ρασ ο φυτ ρώνει λες και τ ο έχεις σ π είρει και φυσ ικά π ωλείτ αι σ τ ις λαϊκές αγορές όπ ως και τ ο σ π αρτ ό. Διαφέρει σ ε μέγεθος απ ό τ ο σ π αρτ ό π ράσ ο π ου είναι π ολύ εύρωσ τ ο. Μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες. Αγριομάρουλο Αγριόσ κορδο Τσ ουκνίδα. Προσ τ ίθετ αι σ τ ις π ίτ τ ες. Αλλά ο καλύτ ερος τ ρόπ ος είναι να απ οξηραίνετ αι και να π ροσ τ ίθετ αι όπ ου θέλουμε. Σε σ αλάτ ες, π ίτ τ ες μέσ α σ ε βρασ μένα άλλα χόρτ α… Η τ σ ικουνίδα είναι δύο ειδών. Η ήμερη αλλά και η άγρια η σ κληρή π ου αυτ ή φημίζετ αι σ αν γιατ ρικό. Γαϊδουράγκαθο. Τα βλασ τ άρια ( τ α σ τ ελέχη, οι μίσ χοι ) τ ου γαϊδουράγκαθου είναι τ ρυφερά, αλλά θέλουν ξεφλούδισ μα για να τ α απ ολαύσ εις. Οι δάσ καλοι μας εξισ τ ορούν ότ ι μικροί σ υνηθίζανε να τ ρώνε καθημερινά βλασ τ άρια όπ ου τ α βρίσ κανε. Τους π ροέτ ρεπ αν οι γονείς τ ους να τ α τ ρώνε, λέγοντ ας τ ους ότ ι είναι ιδιαίτ ερα δυναμωτ ικά. Αντ ίθετ α σ τ ις αγκινάρες τ ρώγετ αι τ ο άνθος αλλά και τ ο βλασ τ άρι. Γλυκόριζο. Ολόκληρες π εριοχές έχουν τ ο όνομα αυτ ό εξαιτ ίας τ ης επ ικράτ ησ ης σ τ ην βλάσ τ ησ η αυτ ών τ ων π εριοχών τ ου γλυκόριζου. Η βαθειά άροσ η π ου επ ιβλήθηκε τ α τ ελευτ αία χρόνια σ αν π ροϋπ όθεσ η για τ ην εγκατ άσ τ ασ η ενός νέου αγροκτ ήματ ος ξερίζωσ ε τ α γλυκόριζα και οι Ιτ αλοί αγόραζαν τ ις ρίζες για φαρμακευτ ικούς σ κοπ ούς. Μολόχα. Μπ ες μολόχα βγες τ σ ουκνίδα, Μπ ες μολόχα βγες τ σ ουκνίδα…. Το π οιηματ άκι π ου σ υνόδευε τ ην εντ ριβή με τ ην μολόχα σ τ ο σ ημείο τ ου δέρματ ός μας π ου ήτ αν ερεθισ μένο απ ό τ ην επ αφή τ ου με τ ην τ σ ουκνίδα. π ου σ ίγουρα ότ ι επ ικαλείτ αι δεν ισ χύει. Μόνο ένα είδος μολόχας τ ρώγετ αι. Βέβαια δεν τ η βάζουν όλοι σ τ η π ίτ α. Προτ ιμούν τ α φύλλα τ ης μολόχας ή τ α τ ρυφερά βλασ τ άρια τ ης. Αναφέρετ αι ότ ι η μολόχα και η τ σ ουκνίδα ήτ αν αγαπ ημένα καλλιεργήσ ιμα λαχανικά τ ων αρχαίων Ελλήνων. Αγριοκαρότ ο. Αγριοσ έληνο. Καυκαλήθρα. Μπ αίνει σ τ ις π ίτ τ ες αλλά και σ τ ις σ αλάτ ες. Μυρώνι. Ότ αν βάλεις σ τ ο σ τ όμα σ ου μυρώνια και τ α μασ ήσ εις τ ο σ τ όμα σ ου ευωδιάζει. Σφολίτ σ ι. Είδος μυρωνιού π ιο άγριο. Σκατ ζίκι. Είδος μυρωνιού π ιο άγριο, π ου φύετ αι π ολύ ψηλά. Σπ αράγγι. Τα άγρια σ π αράγγια είναι εξαίσ ια τ ροφή κυρίως ωμή. Τα ούρα μετ ά απ ό τ ο φαγητ ό τ ους μυρίζουν. Φ ημολογείτ αι ότ ι έχουν ιδιαίτ ερα τ ονωτ ικές και απ οτ οξινοτ ικές ιδιότ ητ ες. Επ ίσ ης έχουν βιτ αμίνες και ουσ ίες διουρητ ικές, βοηθούν τ α έντ ερα αλλά π ρέπ ει να τ α απ οφεύγουν όσ οι έχουν αυξημένο ουρικό οξύ , κυσ τ ίτ ιδα ή οξείες ρευματ ικές αρθρίτ ιδες. Τα π ροτ ιμούν οι άνθρωπ οι π ου έχουν π ροβλήματ α με τ ην καρδιά. Είναι δυο χρωματ ισ μών τ α π ράσ ινα και τ α βιολετ ιά. Απ ό τ ον Μάρτ ιο κάνουν τ ην εμφάνισ ή τ α καλλιεργημένα σ π αράγγια επ ίσ ης και σ τ α μανάβικα και τ ις λαϊκές π ου είναι δύο π οικιλιών τ α άσ π ρα και τ α π ράσ ινα. Τα καλλιεργημένα είναι π ολύ χοντ ρά σ ε αντ ίθεσ η με τ α άγρια. Τα καλλιεργημένα σ π αράγγια είναι π ολύ επ ιβαρυμένα με ζιζανιοκτ όνα. Με ποιους τρόπους μαγειρεύονται; Ο ιδανικός τ ρόπ ος είναι ψητ ά σ τ η σ χάρα, αλλά και μπ ορούμε να τ α βράσ ουμε σ τ ον ατ μό για να μη χαθεί με τ ο βράσ ιμο η ουσ ία και να αναδειχτ εί η νοσ τ ιμιά τ ου π ολύτ ιμου αυτ ού βλασ τ ού τ ης άνοιξης. Όσ ον αφορά τ ο ψήσ ιμο τ α π ράσ ινα σ τ ην ζεσ τ αμένη σ χάρα σ ε λίγα λεπ τ ά ψήνοντ αι οι χυμοί επ ίσ ης μένουν και τ α σ π αράγγια είναι π ολύ νόσ τ ιμα. Τα άσ π ρα σ π αράγγια θέλουν λίγο χρόνο π ερισ σ ότ ερο για να είναι έτ οιμα.

Στ ον ατ μό τ ώρα, βάζουμε σ τ ην κατ σ αρόλα 2 εκατ οσ τ ά νερό και τ α σ π αράγγια σ τ ο ειδικό καλαθάκι, π άντ οτ ε σ ε ματ σ άκι, και τ α τ οπ οθετ ούμε μέσ α σ τ η κατ σ αρόλα. Χαμηλώνουμε τ η φωτ ιά και σ κεπ άζουμε. Είναι έτ οιμα μόλις τ ο σ π αράγγι λυγίζει ότ αν τ ο σ ηκώνουμε κρατ ώντ ας τ ο απ ό τ η μέσ η. Συνήθως χρειάζοντ αι 4 – 6 λεπ τ ά. Τα σ τ ραγγίζουμε και τ α π ροσ φέρουμε αμέσ ως ζεσ τ ά. Αν θέλουμε να τ α σ ερβίρουμε τ ην άλλη εβδομάδα τ α βουτ άμε σ ε κρύο νερό και τ α σ τ ραγγίζουμε καλά και τ α διατ ηρούμε σ τ ο ψυγείο. Τηγανητ ά τ ώρα , μπ ορούμε να π ροσ θέσ ουμε π ρώτ α τ ο λάδι ώσ τ ε να π άει π αντ ού σ τ ο τ ηγάνι, σ ε δυνατ ή φωτ ιά, μετ ά βάζουμε τ ο σ κόρδο και τ η καυτ ερή π ιπ εριά για 15 δεύτ ερα π ερίπ ου , μέχρι να ροδίσ ει τ ο σ κόρδο και μετ ά τ α σ π αράγγια και ανακατ εύουμε για άλλα 15 δεύτ ερα. Προσ θέτ ουμε νερό και σ υνεχίζουμε τ ο ανακάτ εμα για 30 δεύτ ερα μέχρι να εξατ μισ θούν τ α υγρά. Συνεχίζουμε για 30 δεύτ ερα ακόμη τ ο ανακάτ εμα π άνω σ τ η φωτ ιά μέχρι να μαραθεί ο βασ ιλικός π ου π ροσ θέτ ουμε σ τ ο τ έλος. Επ ίσ ης σ υνηθίζετ αι τ α σ π αράγγια να τ ρώγοντ αι με ομελέτ α. Στ ο τ ηγάνι π ρώτ α τ σ ιγαρίζουμε τ α σ π αράγγια π ου π ρώτ α τ α έχουμε ζεματ ίσ ει και μετ ά π εριχύνουμε με τ α αυγά π ου τ α έχουμε χτ υπ ήσ ει. Ομβρυά Το θηλυκό σ π αράγγι, τ ρώγετ αι όπ ως τ ο σ π αράγγι. Άλλο φαΐ έχει όμως τ α σ π αράγγι και άλλο η οβρυά. Φ τ έρη Τα βλασ τ άρια τ ης φτ έρης, σ ε π ολλά μέρη είναι π εριζήτ ητ α εξίσ ου με τ α σ π αράγγια π ου τ ρώγοντ αι όπ ως και αυτ ά. Βολβός Ο βολβός αναγνωρίζετ αι απ ό δύο μικρά λογχοειδή φυλλαράκια π ου π ροεξέχουν απ ό τ η γη. Με τ ον κασ μά, ο βολβός βγαίνει σ τ ην επ ιφάνεια. Θεωρείτ αι εκλεκτ ότ ατ η τ ροφή και σ υνοδεύετ αι σ χεδόν π άντ α απ ό σ κορδαλιά. Υπ άρχουν και καλλιεργημένοι βολβοί .π ου φυτ ρώνουν μέσ α σ ε τ σ ουβάλια. με άμμο. Σαλέπ ι Λέγετ αι και σ ερνικοβότ ανο. Το σ αλέπ ι είναι διπ λός βολβός. Ο ένας είναι μικρός και μαλακός, ο άλλος μεγάλος σ κληρός και δυνατ ός. Τον μεγάλο τ ον σ υλλέγουμε και τ ον ξηραίνουμε σ ε σ τ εφάνια π ερασ μένα με κλωσ τ ή. Μετ ά ακολουθεί τ ο σ τ ούμπ ηγμα π ου γίνετ αι σ κόνη. Το σ αλέπ ι γίνετ αι ρόφημα γιατ ρικό π ου έχει τ ο ίδιο όνομα με τ ον βολβό. Παρασ κευάζετ αι ως εξής: Σε ένα π οτ ήρι νερό π ροσ θέτ ουμε μισ ή κουτ αλιά σ αλέπ ι και τ ο βράζουμε. Είναι γιατ ρικό για τ ον βήχα και τ ο άσ θμα. Κρόκος Ο κρόκος απ αντ ιέτ αι σ ε διάφορα μέρη τ ης Ελλάδος ως αυτ οφυής , αλλά εκεί π ου ευδοκιμεί π ερισ σ ότ ερο είναι σ τ ο χωριό Νέα Κώμη , δέκα χιλιόμετ ρα νότ ια τ ης Κοζάνης. Το μοβ λουλούδι αλλά και οι κίτ ρινοι σ τ ήμονες είναι μεγαλύτ εροι. Κάθε χρόνο τ ον Ιούνιο φυτ εύοντ αι οι βολβοί σ ε βάθος π ερίπ ου 40 cm και τ ον Οκτ ώβρη π ου μικραίνει η μέρα και ξεθαρρεύουν τ α λουλούδια τ ου κρόκου τ α σ υλλέγουν για τ ον αναγκασ τ ικό σ υνετ αιρισ μό τ ου χωριού. Οι βολβοί φυτ εύοντ αι ο ένας δίπ λα σ τ ον άλλο , απ όσ τ ασ η π ερίπ ου 15 cm και έχουν τ ην ιδιότ ητ α να π ολλαπ λασ ιάζοντ αι και να γίνοντ αι και άλλοι βολβοί με τ ο λουλούδι τ ους ο καθένας. Στ α επ τ ά χρόνια έχουν π ολλαπ λασ ιασ θεί τ όσ ο π ου δεν μένει χώρος για να χοντ ρύνουν και να μεγαλώσ ει τ ο λουλούδι τ ους π ολύ και τ ους ξεθάβουν και τ ους ξεχωρίζουν και τ ους φυτ εύουν όπ ως είπ αμε τ ον Ιούνιο. Οι τ οιχογραφίες σ τ α αρχοντ ικά τ ης Σιάτ ισ τ ας και τ ης Εράτ ειρας σ τ ην π εριοχή τ ης Κοζάνης έχουν γίνει με χρώματ α απ ό τ ους κρόκους. Στ η μαγειρική σ υναντ ιέτ αι με τ ο όνομα ζαφορά και είναι απ ό τ α π ιο ακριβά καρυκεύματ α σ τ ον κόσ μο, χρησ ιμοπ οιείτ αι για να δώσ ει χρώμα , άρωμα και γεύσ η. Συλλέγετ αι π ρωί και τ ην χρησ ιμοπ οιούν σ τ ην διεθνή μαγειρική. Κόλιανδρο. Κάρδαμο. Φ λόμος.Verbascum. Το όνομά φλόμος, π ροέρχετ αι απ ό τ ο σ τ έλεχός τ ου π ου τ ο χρησ ιμοπ οιούσ αν για να φλομώνουν σ τ ο ξύλο τ α π αιδιά. Επ ίσ ης χρησ ιμοπ οιείτ αι σ τ ο ψάρεμα. Ρίχνουν τ ους φλόμους εκεί όπ ου είναι τ α ψάρια να τ α φλομώσ ουν με τ η μυρωδιά τ ου φλόμου και να τ α οδηγήσ ουν σ τ α δίχτ υα ή να τ α

βγάλουν απ ό τ ις κρύπ τ ες τ ους και να τ α κυνηγήσ ουν. Αντ ράκλα ή γλισ τ ρίδα Υπ άρχουν π οικιλίες αυτ οφυείς και άλλες π ου καλλιεργούντ αι. Αυτ ές π ου καλλιεργούντ αι είναι π ιο π λατ ύφυλλες. Εξαιρετ ικά ωφέλιμη είναι η αντ ράκλα σ ’ αυτ ούς π ου π άσ χουν απ ό αναιμία, χρόνια δυσ κοιλιότ ητ α, αιμορροΐδες, ραγάδες τ ου π ρωκτ ού και ορισ μένες π αθήσ εις τ ων εντ έρων. Η αντ ράκλα π ροσ τ ίθετ αι σ τ η ντ οματ οσ αλάτ α. Επ ίσ ης σ τ ο διάσ τ ημα π ου δεν υπ άρχουν μαρούλια σ τ ην αγορά ούτ ε ώριμες ντ ομάτ ες, μπ ορούμε να τ ρώμε σ αλάτ α απ ό αντ ράκλα π ου γίνετ αι νοσ τ ιμότ ερη αν είναι ανάμικτ η με ωμό τ ριμμένο π αντ ζάρι, γιατ ί σ ’ αυτ ό π εριέχοντ αι θρεπ τ ικές ουσ ίες. Το λάδι π ου π ροσ θέτ ουμε σ τ η σ αλάτ α π ρέπ ει να τ ο χτ υπ ούμε π ροηγουμένως με νερό και ζωμό λεμονιού ή τ ομάτ ας. Πάντ οτ ε βάζουμε και τ ριμμένο κρεμμύδι. Με σ ιτ αρένιο ψωμί είναι φαγητ ό εξαιρετ ικά θρεπ τ ικό για τ ην π ερίοδο τ ου καλοκαιριού. Βλίτ ο Το κόκκινο βλίτ ο ή αγριόβλιτ ο είναι αυτ ό π ου είναι αυτ οφυές. Το βλίτ ο είναι τ ο λεγόμενο κουτ όχορτ ο, π ου αναφέρετ αι π εριπ αιχτ ικά ότ αν κάπ οιος δεν αντ απ οκρίνετ αι σ τ ις απ αιτ ήσ εις π ου π ροσ δοκάμε. Κουτ όχορτ ο έφαγες; Συνηθισ μένη και η βρισ ιά. Α ρε Βλίτ ο! Οφείλετ αι σ τ ο γεγονός ότ ι αν τ ο αφέψημα π ου π ροέρχετ αι απ ό τ ο σ π όρο τ ου π ιείς και δεύτ ερη κούπ α, τ ότ ε έχει π αρενέργειες σ τ ην αντ ίληψή τ ου. Κάπ αρη και Κρίτ αμο ή κρίτ ανη Την ίδια επ οχή π ου μαζεύουμε τ ην κάπ αρη , απ ό αρχές Ιουνίου μέχρι μέσ α Αυγούσ τ ου , ανάλογα με τ ην χρονιά , π ου φύετ αι σ τ α καβάλια και σ τ α ανόργωτ α μέρη , σ υλλέγουμε και τ ην κρίτ ανη. Η κρίτ ανη είναι ένα φυτ ό σ αν τ ην π ερικοκλάδα και φύετ αι π άνω σ τ ον βράχο. Διαφέρει απ ό τ ην κάπ αρη γιατ ί δεν έχει αγκάθια και τ ο φύλλο επ ίσ ης είναι π ολύ μυτ ερό σ αν λόγχη. Κόβουμε τ α άκρα τ ων βλασ τ ών ότ αν είναι τ ρυφερά και ενώ τ ην κάπ αρη τ ην αφήνουμε σ τ ον ήλιο μια μέρα να μαραθεί και μετ ά τ ην π ερνάμε με τ α χέρια και π έφτ ουν τ α αγκαθάκια ,( όσ α δεν π έσ ουν με τ α χέρια π έφτ ουν μόνα επ ίσ ης μέσ α σ τ ο νερό , π ου δεν τ ο αλλάζουμε), η κρίτ ανη δεν έχει αγκάθια. Μετ ά επ ίσ ης βάζουμε σ τ ο νερό μέχρι να κιτ ρινίσ ουν καλά , π ερίπ ου μια βδομάδα και μετ ά επ ίσ ης ξεπ λένουμε με π ολλά νερά και μετ ά με ξύδι και λαδάκι .Τα καπ αρόμηλα μπ ορούμε να τ α μαζέψουμε τ ον Ιούνιο π ριν να ανθίσ ουν όσ ο δηλαδή είναι μικρά τ α μπ ουμπ ούκια και άσ κασ τ α. Πριν απ ό τ α καπ αρόμηλα μπ ορούμε να μαζέψουμε επ ίσ ης άκρες τ ων βλασ τ ών, τ α καπ αροβλάσ τ αρα και αν ανθίσ ουν τ α καπ αρόμηλα και κάνουν τ ο αγγουράκι , σ υλλέγουμε τ ο αγγουράκι και τ ο φτ ιάχνουμε με τ ον ίδιο τ ρόπ ο. Κοτ όχορτ ο. Stelaria. Οι κότ ες αρέσ κοντ αι σ τ ο κοτ όχορτ ο π ου φύετ αι π υκνά και έρπ ει και κάνει και επ αρκή εδαφοκάλυψη. Προβατ ινίτ σ α. Πολύ γαλακτ οδοτ ικό χόρτ ο. Σιδηρόχορτ ο. Αν βοσ κήσ ουν ελεύθερα σ ε ένα χωράφι άλογα, θα εξαφανίσ ουν ότ ι σ ιδηρόχορτ ο υπ άρχει. Κολλιτ σ ίδα.Gallium. Είδος άγριου ριζαριού. Το ριζάρι π ου καλλιεργείτ αι σ υσ τ ηματ ικά μας δίνει τ ην κόκκινη βαφή. Τα π ρόβατ α ότ αν τ ρώνε απ ό αυτ ό κοκκινίζουν τ α έντ ερά τ ους. Σπ ουδαία ζωοτ ροφή. Χρησ ιμοπ οιείτ αι και για χρωματ ισ μό π οτ ών, όπ ως τ ο καμπ άρι κ. λ. .π . Σχόλια: - Τα άγρια χόρτα εξαφανίζονται από τους αγρούς και η τιμή τους είναι μεγάλη στις λαϊκές αγορές.Οι λόγοι είναι: τα οργώματα , οι χορτοκοπές, το τσιμεντάρισμα … - Τα άγρια χόρτα είναι αυτοφυή. Μπορεί να είναι διάσπαρτα, αλλά πιο συχνά υπάρχουν αποικίες τους κατά τόπους. - Τα ήμερα χόρτα είναι σπαρμένα και ακολουθούμε καλλιεργητικές τεχνικές και επεμβάσεις. Τα ήμερα χόρτα τα συναντάμε και ως αυτοφυή σποραδικά σε μη εκτεταμένες αποικίες.

- Τα οικόσιτα ζώα και πτηνά, τρώνε σχεδόν όλα τα χόρτα που τρώνε οι άνθρωποι, όμως αρέσκονται και σε χόρτα που ο άνθρωπος δεν τα πλησιάζει. - Τα κατσίκια προτιμούν τα κλαριά από τα δέντρα και τους θάμνους. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ως επ ίλογο σ τ ην εργασ ία αυτ ή, π ροτ ιμούμε τ ην φράσ η π ου δοξάζει τ α χόρτ α: « Σπουδαία τ α λάχανα »!!! Γιάννης Βαρελάς Πηγή: ΕΦΥΡΑΙΑ ΓΗ-Η εβδομαδιαία ενημέρωση για τις δράσεις του ΚΗΠΟΥ ΤΗΣ ΑΦΘΟΝΙΑΣ 45ο φύλλο, Κυριακή 26 Μαϊου 2013 Διαβάστ ε ακόμη: Τα άγρια φαγώσιμα χόρτ α τ ης Ελλάδος