ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΝΩΣΙΑΚΩΝ ΛΑΘΩΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΤΟΜΑΤΩΝ ΣΚΕΨΕΩΝ

,;;'---':'~

_. :-;~~~~ _~~~.Ξ; ~

';,-,Ι ,<

'j~~~:::~~:~~~~;~:~~~~ι:~~"~~Έ~;;~-i_~~~~-

:_.,

'_·...···t"

". ".. ~_ '" ,_ _

.". , ~ _

~-" "~' _--~,~--

_

',fΗ""",~"CΔ~{"πΡοεΡΧΟVΤ(]j"'~'α"ιτό 'μια10γΊκη'-,'~ίσειράi'i\j3ημάrω""(όπως·' π~x~'στηνΞεπίλυση πρoβλημάrων).-:,;Ξ;,·,' _._ ..•. ,.,.....

..

.

.·ΦαίνovταιναΙΙΠάpxoυν σαν αντανακλαστικά. 'e·Δε:Ιί μεϊαβάλ/cνται χωρίς επεξεργασία, και δεν μπορεί κανείς να απαλλαγεί απλώς από

,". ,',., αυτές.

'['';::(/':'.'!.'Συ'ΥνΙί έ\rα ιιrοοσωιπο έχει, διάφορες αυτόματες σκέψεις με το ίδιο θέμα. πρόβj'ηJ.ια έχουν το ίδιο είδος αυτoμάrων σκέψεων.

",ο,' - ~:_-'-- --­

" ',' , ,"'

~

...

Σ.Κ.Φ. Πανεmστημίου Αθηνών: Ενίσχυση των ΠΜ και βελτίωση της ψυχοσωματικής υγείας

Γνωστικά λάθη

Συχνά, όταν σκεφτόμαστε ή κρίνουμε μια κατάσταση, ένα πρόσωπο ή ο,τιδήποτε άλλο, κάνουμε κάποια οποία πολλές φορές δεν αντιλαμβανόμαστε. αλλά εύκολα τα διαπιστώνουμε μόλις κάποιος τα υποδείξει. Πχ. λέμε.: "Αύριο θα χιονίσει οπωσδόποτε" , παραγνωρίζοντας ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τον καιρό της επόμενης ημέρας, αλλά μόνο να τον προβλέπουμε. Συνεπώς το ορθό θα ήταν να ειπωθεί:

"λάθη", τα

"Αύριο είναι πολύ πιθανό να χιονίσει".

Πολλές φορές,

;

αυτά τα λάθη (που ονομάζονται "γνωστικά λάθη"),

εγκλωβίζουν τη

σκέψη μας οδηγώντας την σε λάθος συμπεράσματα. Έτσι συχνά μια τέτοια σκέψη ή ιδέα ή πεποίθηση προκαλεί άγχος και παγιδεύει τα άτομα σε συμπεριφορές και συναισθήματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Τα γνωσιακά λάθη πρέπει επομένως έγκαιρα να εντοπίζονται και να αίρονταΙ. Κατά τον

10

Burns

υπάρχουν

τέτοια πιθανά λάθη:

1.

Διπολική σκlψη: Απόλυτη σκέψη του τύπου "άσπρο-μαύρο", σαν να υπάρχουν μόνο άκρα και τίποτα

μεταξύ αυτών.

2.

YπεpγενίKΙUσα:

Ένα γεγονός, συνήθως αρνητικό, αντιμετωπίζεται σαν κάτι απόΤUτα συνηθισμένο,

πχ "πάντα τέτοια και μόνο συμβαίνουν σε μένα", χωρίς αυτό να είναι γεγονός. Συνήθως εκφράζεται με λέξεις όπως "πάντα, όλα, τίποτα, ποτέ ......

3.

Νοητικό

φίλτρο:

Επικέντρωση

σε

μια

μόνο

πλευρά

(συνήθως

αρνητική)

μιας

κατάστασης,

χαρακτηρισμός της κατάστασης με μόνη βάση αυτή την πλευρά, χωρίς να συνεξετάζονται

και

και οι λοιπές

παράμετροι.

4.

Υποτίμηση θετικών στοι)(είων-. Το άτομο συνηθίζει να μην "βλέπει" θετικά πράγματα ή συστηματικά τα

υποβαθμίζεΙ.

5.

.

Αυθαίρετο συμπέρασμα: Χωρίς να συγκεντρώνονται

και αξιολογούμε ή προβλέπουμε.

τα απαραίτητα "αποδεικτικά στοιχεία" κρίνουμε

Π.χ. κρίνουμε ένα άτομο "κακό", βασισμένοι στο τι μας είπαν οι άλλοι,

χωρίς να το γνωρίζουμε προσωπικά.

6.

Μεγιστοποίηση

ή ελα)(ιστοποίησα:

Μεγαλοποιούμε

κάποια γεγονότα

συχνά ερχόμενοι σε αντίθεση με την ίδια την πραγματικότητα.

ή/και ελαχιστοποιούμε

άλλα,

Πχ. κρίνουμε την αποτυχία στο μαγείρεμα

ενός φαγητού ως το "τέλος του κόσμου" (αλλοίμονο αν "πλείωνε" ο κόσμος επειδή δεν μαγειρέψαμε καλά μια φορά) ..

c:f}ΣυνσισθημαΤΙΚή συΜογιστική: Συχνά πιστεύουμε πως αυτό που νιώθουμε είναι μια πλήρης και

αντικειμενική απεικόνιση της πραγματικότητας. Έτσι πιστεύουμε πως εφόσον αισθανόμαστε ανίκανοι για κάτι, είναι έτσι όντως.\

8. Σκlψεις του τύπου "ΠΡlπει να .. ~": Συχνά λέμε στον εαυτό μας «πρέπει να ... » ή «δεν πρέπει να ... », χωρίς να γνωρίζουμε τι, ποιος και γιατί ορίζει τι πρέπει να γίνεται και τι όχι. Οι σκέψεις αυτές προκαλούν ενοχές όταν αφορούν τον εαυτό μας και θυμό όταν αφορούν τους άλλους, στην περίπτωση που η τελική συμπεριφορά δεν είναι η «αρμόζουσα».

9. Εσφαλμlνη τιτλοφόρησα: Μια τυχαία συμπεριφορά προσώπου (μια σελίδα ενός βιβλίου "γίνεται" το βιβλίο).

τιτλοφορείται

ως μόνιμο χαρακτηριστικό

ενός

10. Προσωποποίησα: Το (αρνητικό συνήθως) αποτέλεσμα μιας κατάστασης ή μιας προσπάθειας

αποδίδεται αποκλειστικά στο άτομο (τον εαυτό), ενώ οι επιδράσεις άλλων παραγόντων παραγνωρίζονται.

Αξίζει, τέλος, να σημειώσουμε πως τις περισσότερες φορές διαπράττουμε ταυτόχρονα, 'περισσότερα του ενός γνωστικά λάθη.

cc =*= :>::>

•

Ι