ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (ΜΗΤΚΙΔΗΣ-ΓΑΪΤΑΝΟΣ-ΚΑΡΑΔΕΔΟΣ-ΡΟΣΙΟΣ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ)

ΜΗΤΚΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΑΔΕΔΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΓΑ!ΤΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΑΝΑΠΑΣΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

I

κορvηλ{α, σψακιαvακη

Ι

~

~-~

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

.....

ΠΙΝΑΚΑΣ

ISBN 960-88728-6--3

ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΩΝ Σcl.

© 2005 Εκδόσεις Κορvηλiα Σφακιαvάκη Προλεγόμενα

................................ .

.. ' Ιvδοzσμος ................................. . Βασικές έννοιες του Ινδοϊσμού

............... . Ενδεικτική Βιβλιογραφία ................... . Ιστοσελίδες ............................... .

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΡΝΗΛΙΑ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ

Μητροπόλεως Τηλ.

129, Θεσσαλονίκη -Fax 2310/239-836

E-mail: KomeliaSt'akianakiEditions@yalιoo.gr http://www.KSfakianakiEdit.gr

/' Επιστημονική επιμέλεια: Παναγιώτης Παχής

Επιμέλεια εξωφύλλου: Χρήστος Γουσίδης

Ινδία

........................... .

πτυχιακών φοιτητών μέσα στα πλαίσια των μεταπτυχιαJ((iJν μαθημάτων των τελευταίων δύο χρόνων.

20 21

Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία

22 22 23 23

...................... . . Θρησκεία ......................... . Κλίμα ................................... . Πόλεις ............................... · · · · · Νόμισμα και Τράπεζες ................... . Κυριότερες Γιορτές ............... . Χρήσιμες πλ ηροφορίες ...................... .

............................. .

24 24 25 27

............ . ............................... .

34 37

.................................. .

39

Λαϊκή θρησκευτικότητα στην Κίνα

47

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

........... . .... . ................... .

45

Βασικές έννοιες του Ταοϊσμού

48 51

Ιστοσελίδες είναι προϊόν συνεργασίας μετα­

19

Γλώσσα και εθνότητες

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

DVD

ι ι

17

21

Κομφουκισμός

Το σύγγραμμα και το

9

Ταοϊσμός

Ιστοσελίδες

.... 5

Σελ

Κίνα ........ ··.····························· Γλώσσα και Εθνότητες ..................... . Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία Θρησκε(α

..........

. ............... .

.......................... . Πόλεις ................................... Νόμισμα και Τράπεζες ..................... Αργίες και εορτές .......................... Χρήσιμες Π λ ηροφορίες ...................... Κλίμα

Βουδισμός...........

. . . .

. .............. .

Η ζωή του βσUδα

...... . ....................... . Η βουδιστική γραμματεία ......... . Βουδιστική Διδασκαλία ..................... . Βασικές έννοιες του βουδισμοlι ........... . Ενδεικτική Βιβλιογραφία ................... . Ιστοσελίδες ............................... . Η φώτιση

I

Θιβέτ

. . . . . . . . . . . . . ........ . Γλώσσες . . . . . . . . . . . ........... . Ιστορία . . . . . . . . . . . . . . ....... .

Ιαπωνία

............................. . Γλώσσα και Εθνότητες ..................... . Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία

................................ . ............................ . .......................... .

Θρησκεία

Κλίμα Πόλεις

Νόμισμα και Τράπεζες

Χρήσιμες Πληροφορίες

Ταϊλάνδη

...... .

....

53 53 54 54 55 55 55 56 56

6

Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία

93

Θρησκεία

94 94 94

. ................................. . Κλίμα ................................... · Πόλεις ................................... . Νόμισμα και Τράπεζες ............ . Χρήσιμες Πλ ηροφορίες .............. . Ισλάμ

............................. .

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Ιστοσελίδες

................... . ............................... .

57

Σαουδική Αραβία

59 62

Γλώσσα και

64

Θρησκεία

67

75 79 83 85

86 86 89 89 89 90 91 91 92 92

93 93

Γλώσσα και Εθνότητες

Σελ

........................... . Εθνότητες ................... .

Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία

................................. . Κλίμα ............................ · · · · · · · · Πόλεις ................................... · Νόμισμα και Τράπεζες ................ . Χρήσιμες Π λ ηροφορίες ................. .

Τουρκία

.......... ·

Γλώσσα και Εθνότητες

..................... . Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία . Θρησκεία .............................. . Κλίμα ................................... . Πόλεις ................................... . Νόμισμα και Τράπεζες ..................... . Χρήσιμες Πληροφορίες ..................... . Αiγυπτος

....... .

Γλώσσα και Εθνότητες

............. .

Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία

................................. . ............................ · · · · · · · · .... ........ ... . ..... .

Θρησκεί.α

Κλίμα Πόλεις

7

95 95 97 103 107 109 109 109 110 110 110 111 111 113 113 113 114 114 114 115 115 117 117 117 118 118 118

Σελ Νόμισμα και Τράπεζες Χρήσιμες Πλ ηροφορίες

.. .. .................. .. ... ....... ...... .....

Ινδονησία Γλώσσα και Εθνότητες

. ... .............. .... . Θρησκεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Κλίμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πόλεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Νόμισμα και Τράπεζες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Χρήσιμες Πληροφορίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Πολίτευμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία

119 119 121 121 121

122 122 123 123 123

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Η παρούσα εργασία δεν αποτελεi ένα νέο επιστημονικό εyχεψίδιο και μια νέα επιστψιοvική πρόταση, όσον αφο­ ρά πς «θρησκείες της Ανατολής». Αντiθετα, έχει σαν σκο­ πό να μεταφέρει επιστημονική γνώση σ' ένα μέσο, όπως το

DVD,

το οποίο είναι εμπλουτισμένο με εικόνες.

video,

α­

φήγηση και μουσική. Ουσιαστικά, τίθεται προς το κοινό έ­

να

DVD,

που απλοποιεί την επιστημονική γνο)ση, δίνει α­

παντήσεις σε προβληματισμούς και απορίες σχετικά με τις θρησκείες, την κοινωνία και τον πολιτισμό, και παράλλη­

<

.

λα ανοίγει νέους ορίζοντες. Η αφήγηση αναλύει με κατα­ νοητό και περιγραφικό τρόπο πολιτισμικές και θρησκευτι­

κές έννοιες και κοινωνικοοικονομικά συστήματα, που δια­ φορετικά θα ήταν δύσκολο να γίνουν κατανοητά στο ευρύ κοινό. Η παρουσίαση δίνει τις πληροφορίες με σταθερά βή­ ματα και σταδιακά εμβαθύνει προς δυσκολότερους προ­ βληματισμούς και έννοιες. Έτσι, γίνονται γνωστοί και εύ­

κολα κατανοητοί πολι nσμοί άλλων λαών και προβάλλεται

'

η καθημερινότητά τους αλλά και η ιστορία τους. Ο θεατής

αποκτά μια σφαιρική εικόνα του αντικειμένου. Το DVD εί­

%

~

'

~

I

t 8

ναι το βασικό εργαλείο που συνοδεύεται από ένα ένθετο βιβλίο,

ro

οποίο περιέχει rις πω εl;ειδικευμένες πληροφο­

I.

ρίες. Η προσπάθεια αυτή αποτελεί την αφετηρία για να κα­

J

9

•'

I

τανοήσει ο καθένας μια σειρά από θέματα για τα οποία

ενδιαφέρεται, αλλά δεν υπάρχει εύκολα προσβάσιμος τρό-

πος ικανοποίησής του. Επιπλέον, παρέχοντας βιβλιογραφία και δικτυακούς τόπους, προκαλούμε το θεατή να προχωρή­ σει σε περαιτέρω έρευνα. Φυmκά, το υλικό που παρέχεται είναι κατάλληλο για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

l ;1 +1

Τι

ΙΝΛΟ!ΣΜΟΣ

I

ι

..

10

u

Η θρησκεία για τον Ινδό είναι πολύ σημαντική και με πολύ βαθιές ιστορικές ρίζες. Δύο από τις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου, ο Ινδοϊσμός και ο Βουδισμός ξε­ κίνησαν από την Ινδία. Ο Ινδοϊσμός με τον οποίο θα αρ­ χίσουμε γεννήθηκε και σχηματοποιήθηκε σταδιακά από το

4000

π.Χ. Αντίθετα από τις άλλες θρησκείες δεν έχει

συγκεκριμένο ιδρυτή, συγκεκριμένο θεολογικό σύστημα, ξεκάθαρη θρησκευτική οργάνωση. Οι ινδοϊστές ονομά­ ζουν τη θρησκεία τους σανατάνα-ντάρμα (αιώνια θρη­

σκεία) και βαϊντίκα-ντάρμα (θρησκεία των βεδών, δηλα­ δή των τεσσάρων ιερών κειμένων για τα οποία θα γίνει

λόγος στη συνέχεια). ο Ινδοϊσμός έχει πολλές μορφές και σχήματα. Οι διάφορες μορφές του είναι κατά βάση μονιστικές. Ανα­ γνωρίζουν μια

θεότητα και αντιλαμβάνονται τους υπό­

λοιπους θεούς και θεές ως απλές υλοποιήσεις αυτής της ανώτερης θεότητας. Κυριότεροι θεοί είναι ο Βράχμα, ο δημιουργός του κόσμου, ο Βισνού, ο συντηρητής του κό­

ι

σμου, και ο Σίβα, ο καταστροφέας αλλά και ρυθμιστής της ζωής και του θανάτου στον κόσμο. Αυτοί οι τρεις α­ ποτελούν την Τριμούρτι και πολλές φορές παριστάνο­ νται μαζί σε μια τρίμορφη θεότητα. Από την ιδέα αυτή των τριών όψεων του θείου ανέκυψε η πλαστική και

ι

.

συμβολική παράσταση της Τριμοίιρτι, που παριστάνεται μ' ένα σώμα και τρία κεφάλια. Πρέπει να έχει κανείς υ­ πόψη του ότι όλες αυτές οι θεότητες δεν είναι στατικές.

13

αλλά εξελίσσονται και αναπροσαρμόζονται στο πέρα­

τζουρβέδα και Αθαρβαβέδα), οι Ουπανισάδες, τα Βράχ­

σμα των αιώνων και ως προς την ιεραρχική τάξη και ως

μανα. τα Σούτρας, τα Πουράνας, τα Αρανύακας.

προς τις ιδιότητες.

Οι μεγαλύτερες υποδιαιρέσεις είναι ο Βισνουϊσμός (με ανώτερο θεό τον Βισνού) και ο Σιβαϊσμός (με ανώτε­ ρο τον Σίβα). Στις αγροτικές περιοχές βέβαια, οι χωρικοί

Ο Ινδοϊσμός είναι αρκετά περίπλοκος, αφού δεν εί­

ναι μόνο θρησκεία, αλλά και φιλοσοφία και τρόπος ζω­ ής. Επίσης, είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να ταξινομηθεί με τον δυτικό τρόπο σκέψης σε απόλυτα μονοθεϊστική ή πολυθεϊστική θρησκεία. Στον Ινδοϊσμό υπάρχουν οι πολ­ λοί θεοί και ο ένας θεός. Για μια μεγάλη ομάδα ινδοϊ­ στών ύψιστος θεός είναι ο Βισνού, ενώ για μια άλλη ο Σίβα. Ακόμη, υπάρχουν ινδοϊστές που στον ύψιστο θρό­

νο τοποθετούν άλλους θεούς. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της ινδοϊστικής σκέψεως είναι η αναζήτηση και η βίω­ ση

του

απολύτου.

Οι

περισσότεροι

πάντως

από

τους

Ινδούς, ακόμη και όταν πιστεύουν σ' ένα θεό ως τη μό­

νη και απόλυτη αλήθεια του είναι, δεν παύουν να λα­

τρεύουν και πολλούς άλλους θεούς.

1

.

μα κάρμα-σαμσάρα και μόξα. Σ ύμφωνα με την παραπCι­ νω αντίληψη, το ον είναι ενιαίο, ο άνθρωπος όμως δεν

αντιλαμβάνεται την ουσία του, αλλά τα φαινόμενα. Γι' αυτό και εμπλέκεται στον αέναο κύκλο της σαμσάρα,

δηλαδή στις συνεχείς γεννήσεις και θανάτους του, που του επιβάλλει ο νόμος του κάρμα, δηλαδή ο νόμος της α­ νταποδόσεως, που προκαλούν τα ίδια του τα έργα. Το ύ­ ψιστο λοιπόν φιλοσοφικό και θρησκευτικό ιδεώδες του ινδοϊσμού είναι η μόξα, δηλαδή η aπολύτρωση από τον κύκλο των συνεχών μετενσαρκώσεων. Η μόξα επι τυγχά­

Βέβαια όλα τα παρακλάδια έχουν κοινά τελετουργι­

νεται με τη γνώση, η οποία αποκτάται μετά από μια ζωή

κά και κοινά προσκυνήματα. Ολοι οι ινδοϊστές, που πη­

σύμφωνη με τους κανόνες του ντάρμα, δηλαδή τον πα­

γαίνουν σε Βραχμάνες ιερείς για τελετουργικά που συν­ δέονται με τη γέννηση, το γάμο και το θάνατο, θα α­

γκόσμιο ηθικό νόμο, και συνίσταται από συνειδητοποί­ ηση της αληθινής φύσης του ανθρώπου (άτμαν), η οποία

κούσουν τους ίδιους σανσκριτικούς στίχους που έχουν

συμπίπτει με την απόλυτη ουσία του παντός (μπράχ­

μνημονευθεί και επαναληφθεί για πολλές εκατοντάδες

μαν).

γενιές. Επίσης, ινδοϊστές έρχονται από όλα τα μέρη της

J

λατρεύουν τοπικές θεότητες ή μικρές θεότητες της γης. Το βασικό πιστεύω του ινδοϊσμού είναι το σύμπλεγ­

Οι ινδοϊστές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στους

χώρας με σκοπό να επισκεφτούν τους κοινούς τόπους

πραβίτι, αυτούς που ζουν μέσα στον κόσμο και στους

προσκύνησης.

νιρβίτι αυτούς που απαρνούνται τα εγκόσμια.

Ιεροί τόποι για.τους ινδοϊστές είναι το Μπαvτρrvάθ

Ως θρησκεία είναι εξαιρετικά ανεκτική προς τις άλ­

στα Ιμαλάια, το Ραμεσβαράμ στα νότια, η Ντβάρκα στα

λες. Ένα χαρακτηριστικό aπόφθεγμα των ινδοϊστών εί­

δυτικά παράλια, το Πούρι στην Ορίσσα και το Βαρανά­

ναι: (~.

Πολλά είναι τα ιερά κείμενα του ιVδοϊσμού: η Μα­ χαμπαράτα, οι τέσσερις βέδες (Ρικβέδα, Σαμαβέδα, Για-

14

Παρότι το νεοσύστατο ινδικό κράτος τις κατάργησε

με νόμο ήδη από το

1949,

το σύστημα των καστών είναι

15

ακόμη και σήμερα, κυρίως στις αγροτικές περιοχές, μια πολύ σημαντική παράμετρος της ινδικής κοινωνίας. Το

σύστημα των καστ