บทที่ 2 กลไกตลาด (ดุลยภาพ)

บทที่ 2 กลไกตลาด I บทท ดุลยภาพของตลาด ดลยภาพของตลาด

มนุษย์

มนุษย์

ตัดสินใจ

แลกเปลี่ยน

อย่างไร

กันอย่างไร

ระบบ เศรษฐกิจ เศรษฐกจ ทัทงหมดทางาน ้งหมดทํางาน อย่างไร

คําถามเบื้องต้นทีเ่ ศรษฐศาสตร์สนใจ

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• ทาไมมนุ ทําไมมนษย์ ษยตองแลกเปลยน ต้องแลกเปลี่ยน ? • การแลกเปลี่ยน อาจเป็นทางเลือกทีม่ ปี ระสิทธิภาพกว่า การผลิติ ทุกๆอย่า่ งด้ว้ ยตนเอง • การทีแ่ ต่ละคนมีความชํานาญในการผลิต (Specialization) ต่างกัน ทําให้ผลิตสินค้าทีต่ นถนัดได้ ประหยัดกว่า และทําให้เกิดผลได้จากการแลกเปลี่ยน (gains from trade)

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• ตวอยาง: ตัวอย่าง: ชาวไรกบคนเลยงวว ชาวไร่กับคนเลี้ยงวัว • ชาวไร่: ปลูกมัน 1 กก. ใช้เวลา 10 ชม. ผลิตเนื้อ 1 กก. ใ ้เวลา 20 ชวโมง ใช้ ั่ โ • คนเลี้ยงวัว: ปลูกมัน 1 กก. ใช้เวลา 8 ชม. ผลิตเนื้อ 1 กก. ใช้เวลา 1 ชม. • ถ้าทัง้ สองคนมีเวลาในการผลิตสัปดาห์ละ 40 ชั่วโมง และแบ่งไปปลูกมันและผลิตเนื้ออย่างละ 20 ชม. เหมือนกันทั้งคู่ • ชาวไร่: จะได้มนั สัปดาห์ละ 2 กก. และเนื้อ สัปดาห์ ละ 1 กก. • คนเลี้ยงวัว: จะได้มัน สัปดาห์ละ 2.5 กก. และเนื้อ สัปดาห์ละ 20 กก. สปดาหละ กก

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• ตวอยาง: ตัวอย่าง: ชาวไรกบคนเลยงวว ชาวไร่กับคนเลี้ยงวัว • เมื่อมีการแลกเปลี่ยน ทัง้ สองคนเจรจาตกลงกันในอัตรา หนึง่ เชน หนง เช่น มัมนน 1 กก. กก ตอเนอ ต่อเนื้อ 3 กก. กก • สมมติ ให้ชาวไร่ใช้เวลาทัง้ หมด 40 ชม. ผลิตมันอย่าง เดียว จะผลตมนได เดยว จะผลิตมันได้ 4 กก. กก ถาเขาขายมนใหกบคนเลยง ถ้าเขาขายมันให้กบั คนเลี้ยง วัว 1 กก. ท้ายสุด เข้าจะเหลือมันไว้บริโภค 3 กก. และ ได้เนื้อมาบริโภคอีก 3 กก. • ส่วน คนเลี้ยงวัว อาจเลือกจัดสรรเวลาในการผลิตใหม่ คือ ผลิตเนื้อ 24 ชม. และผลิตมันอีก 16 ชม. เขาจะได้ เนื้อ 24 กก. และมัน 2 กก. ซึ่งหากเขาตกลงแลกเนื้อ 3 กก. กับมัน 1 กก. จากชาวนา เขาจะเหลือเนื้อไว้บริโภค 24 – 3 = 21 กก. และได้ ไ มันเพิ่มขึ้น 2 + 1 = 3 กก. • สุดท้ายแล้วทัง้ สองคนจะได้ประโยชน์เพิ่มขึ้นจากการค้า (gains from trade)

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• ความถนั ความถนดททาใหแตละคนไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ ดที่ทําให้แต่ละคนได้เปรียบโดยเปรียบเทียบ (comparative advantage) นี้ ทําให้เกิดการค้าขึ้น • เป็ป็นพืน้ื ฐานของระบบตลาด (Market): การ แลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ (goods and services) โดยมีผู้มีความต้องการเสนอซื้อ (demand) และผูมู้ ีความต้องการเสนอขาย (supply)

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• หากแลกเปลยนแลวทาใหตางฝายตางดขน หากแลกเปลีย่ นแล้วทําให้ต่างฝ่ายต่างดีขึ้น – “Pareto Improvement”

• หากแลกเปลียี่ นแล้ว้ นํําไไปสู่จุดทีี่ฝ่ายหนึึง่ จะได้ ไ ้ ประโยชน์ แล้วต้องมีฝ่ายหนึ่งเสียประโยชน์  เป็น จุดที่ดีที่สุดที่เป็นไปได้แล้ว – “Pareto Pareto Optimality Optimality”

มนษย์ มนุ ษย

• แบบจําลองการหมุนเวียนของระบบเศรษฐกิจ (The Circular-Flow model of economy)

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

ได้รายรับ (revenue)

ตลาดสินค้าและบริการ ตลาดสนคาและบรการ ขายสินค้าและบริการ

ซื้อสินค้าและบริการ

จ่ายรายจ่าย (spending)

หน่วยผลิต

ครัวเรือน

• ผลิตและขายสินค้าและ บริการให้ภาคครัวเรือน • ซื้อปัจจัยการผลิตจากภาค ครัวเรือน

• ซื้อสินค้าและบริการจาก หน่วยผลิต • ขายปัจจัยการผลิตให้หน่วย ผลิต

จ่จายคาเชา ายค่าเช่า (rent)/ ดอกเบี้ย (interest) / ค่าจ้าง (wage)/ กําไร (profit) กาไร

ซื้อปัจจัยการผลิต

ขายปัจจัยการผลิต

ตลาดปัจจัยการผลิต (ที่ดิน, ทุน, แรงงาน, ผูป้ ระกอบการ)

ได้รายได้ (income)

มนษย์ มนุ ษย

• การแลกเปลยนในระบบเศรษฐกจแบบตางๆ การแลกเปลี่ยนในระบบเศรษฐกิจแบบต่างๆ

แลกเปลี่ยน

What?

How?

For Whom?

ทุุนนิยม

แบบผสม

สังคมนิยม

(Mixed Economy)

(Socialism or Command Economy )

กันอย่างไร

(Capitalism or Market Economy)

ชุมชน (Community-based Economy )

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• ลักษณะที่สําคัญของระบบเศรษฐกิ ฐ จแบบตลาด (Market Economy) • การมกรรมสทธในทรพยากร การมีกรรมสิทธิ์ในทรัพยากร (ownership of resources) • เสรีภี าพในธุ ใ รกิิจ (freedom (f d off enterprise)) • ระบบราคา (price system) โดยที่กําไรเป็น เครื่องจูงใจ (profit motive) • ผลตสนคาแล ผลิตสินค้าและบริ บรการทผู การที่ผบ้ ริรโภคตองการแล โภคต้องการและ มีความสามารถในการซื้อ • “Invisible “I i ibl hand” h d” leads l d market k t to t “desirable outcomes” • “มือใครยาว สาวได้สาวเอา”

มนษย์ มนุ ษย

แลกเปลี่ยน กันอย่างไร

• สาเหตุุที่ต้องมีรฐั บาลในระบบเศรษฐกิ ฐ จแบบผสม (Mixed Economy) • “ความล้ ความลมเหลวของตลาด มเหลวของตลาด” (Market Failure) 1) ผลิตอะไร (What?) • เป็นไปได้ยากที่จะเกิดตลาดสําหรับสินค้าและบริการ บางอย่างโดยภาคเอกชน • เช่น กองกําลังป้องกันประเทศ 2) ผลิตอย่างไร (How?) • ควบคุมผลกระทบภายนอก (Externalities) • เช่น การใช้ ใ แ้ รงงานเด็ก็ ปัญหามลภาวะและ สิ่งแวดล้อม 3) ผลตเพอใคร ผลิตเพื่อใคร (For Whom?) • เป้าหมายในเรื่องความเป็นธรรมในการกระจาย รายได้ • คนจนและคนพิการ?

การทางาน การทํ างาน ของตลาด

• ตลาด (Market) คืออะไร? • การที่ผู้ซื้อ (ผู้บริโภค)และผู้ขาย (ผู้ผลิต) ตกลงกัน เพื่อทําการซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ • ฝ่ายหนึ่งจะได้สินค้าและบริการตามที่ตนต้องการ ส่วนอีกฝ่ายจะได้รับสิ่งตอบแทนสินค้าและบริการ สวนอกฝายจะไดรบสงตอบแทนสนคาและบรการ นั้น • ในทางเศรษฐศาสตร์ตลาดไม่ได้หมายถึงสถานที่ เฉพาะเจาะจง • • • • •

ตลาดนัด, โรงอาหาร, โรงแรม, ธุรกิจกําจัดขยะ ตลาดหลักทรัพย์ ตลาดการคาขายเงนตราระหวางประเทศ, ตลาดหลกทรพย, ตลาดการค้าขายเงินตราระหว่างประเทศ e-commerce website, ตลาดค้ายาเสพย์ติด, บริการทางเพศ สถานศึกษา รฐบาล สถานศกษา, รัฐบาล ตลาดแรงงาน

การทางาน การทํ างาน ของตลาด

• ตลาดจึงต้องมีองค์ประกอบหลัก คือ • ความต้องการซื้อ (Demand) • ความตองการขาย ความต้องการขาย (Supply)

การทางาน การทํ างาน ของตลาด

คําถาม • กิจิ กรรมข้อ้ ใดต่ ใ อ่ ไปนี ไป ้ี เกียี่ วข้อ้ งกัับแนวคิิดเรืือ่ งของ “ตลาด” น้อยที่สุด เพราะเหตุใด ก) มีนักศึกษาพม่ามาเรียนเศรษฐศาสตร์ในประเทศไทยมาก ขึ้นหลังการเปิด AEC ข) นางสาวมุตตาไปทําแท้งโดยคลินิกรับทําแท้งเถื่อน ค) นางสาวกรองแกว นางสาวกรองแก้ว นํนาเงนทไดจากการชนะการประกวด าเงินที่ได้จากการชนะการประกวด นางงามไปฝากเงินกับธนาคาร ง) คุ ณ ปู นายกสมาคมตลกฯ มีี ภ ารกิ จ ค่่ อ นข้้ า งมาก จึึ ง ต้อ งการจั ด สรรเวลาในแต่ละวันอย่างรอบคอบเพื่อทํ า กิจกรรมต่างๆ จ) เด็กชายต๊อบ ซื้อขายอาวุุธในเกมออนไลน์ โดยใช้ “เงิน เสมือน” (ไม่ใช่เงินจริง)

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• จํานวนของสินค้าและบริการที่ผู้บริโภคต้องการซื้อเพื่อ บริโภค (able and willing to consume) ดวย บรโภค ด้วย รายได้ที่ผู้บริโภคมีอยู่ ณ ระดับราคาต่างๆ ของสินค้า ชนิดนั้น ในระยะเวลาที ชนดนน ในระยะเวลาทกาหนด ่กําหนด • เมื่อเราพูดถึง อุปสงค์ หรือความต้องการซื้อ ต้องมี  ความเต็มใจทีจ่ ะซื้อ ((willingness g to ppay) y)  ความสามารถในการซื้อ (ability to pay) มิฉะนั้นจะไม่เกิดการซื้อขึ้น มฉะนนจะไมเกดการซอขน

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• ผู้ บ ริ โ ภคจะซื้ อ สิ น ค้ า ชนิ ด หนึ่ ง มากหรื อ น้ อ ยขึ้ น กั บ ปัจจัยอะไรบ้าง? ปจจยอะไรบาง?

ราคา รสนิยม

รายได้

จํานวน ผูผ้บรโภค ริโภค

อุปปสสงค์

ราคาสินค้าทดแทน (Substitution goods) ราคาสินค้าใช้ประกอบกัน (Complementary goods)

การคาดคะเน เกี่ยวกับราคา ในอนาคต

ฤดูกาล ฤดกาล

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• ผู้ บ ริ โ ภคจะซื้ อ สิ น ค้ า ชนิ ด หนึ่ ง มากหรื อ น้ อ ยขึ้ น กั บ ปัจจัยอะไรบ้าง? ปจจยอะไรบาง? • สามารถเขี ย นความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า งปริ ม าณซื้ อ กั บ ตัั ว กํํ า หนดอุ ป สงค์์ ได้ ไ ้ ใ นรู ป ของ “ฟัั ง ก์์ ชั่ น อุ ป สงค์์ ” (Demand Function) ของสินค้า X ได้ดังนี้

QX = f ( PX, I, T, S, PY, …) • ในเบื้ อ งต้ น เศรษฐศาสตร์ ส นใจความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า ง ปริมาณซื้อ (Qx) กบตวกาหนดอุ ปรมาณซอ กับตัวกําหนดอปสงค์ ปสงคทสาคญทสุ ที่สําคัญที่สด คืคออ ราคาสินค้า (Px) เท่านั้น ส่วนปัจจัยอื่นๆจะสมมติให้คงที่ (C t i Paribus: (Ceteris P ib ‘Other ‘Oth things thi being b i equal’) l’)

QX= f ( PX)

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• ปริมาณความต้องการซื้อสัมพันธ์กับราคาอย่างไร? • ความสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ งปริ ป มิ าณซือ้ื กับั ราคา

Px  --------- Qx  Px  ---------- Qx  • กฎแห่ ฎ งอปสงค์ ุ ((Law of Demand)) “ปริมาณของสินค้าและบริการชนิดใดชนิดหนึ่งที่ผู้บริโภค ตองการซอยอมแปรผกผนกบระดบราคาสนคาและ ซื้ ่ ป ั ั ั สิ ้ ้ บริการชนิดนั้นเสมอ”

ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณซื้อกับราคา

ตารางอุุปสงค์

QX= f ( PX) PX

ราคา ปริมาณความ ปรมาณความ (บาท/ กล่อง) ต้องการซื้อ (กล่อง)

PX 5 10 15 20

QX 10 8 6 4

20 15 10 5

กราฟอุุปสงค์

D เส้นอุปุ สงค์ D 4 6 8 10 QX

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• ข้อยกเว้น • สินิ ค้้าบางอย่า่ งอาจไม่ ไ เ่ ป็นไป ไปตามกฎของอุปสงค์์

• “Giffen Goods” หมายถึง กลุ่มสินค้าจําเป็นสําหรับผู้มีรายได้น้อย ซึ่ง แม้จะมีราคาสูงขึ้น แต่ก็อาจต้องบริโภคเพิ่มขึ้น อาจ เพราะไม่ ไ มีทางเลือกอื่นในการบริ ใ โภคได้ ไ ้ เช่น มาม่า ข้าวเกรดต่ํา ฯลฯ เมื่อราคาเพิ่ม เสมือนว่ารายได้ ของผ้บรโภคจะลดลง ของผู ริโภคจ ลดลง จนบรโภคสนคาอนไดนอยลง จนบริโภคสินค้าอื่นได้น้อยลง และต้องบริโภค Giffen goods มากขึ้น

• “Veblen “V bl goods” d” หมายถึง สินค้าที่ราคาจะสะท้อนถึงคุณภาพและ สถานะของผู้บริิโภค เมืื่อราคาสูงขึึ้น มีีคนกลุ่มหนึึ่ง ต้องการสูงขึ้น เช่น สินค้าแบรนด์เนม รถ supercar ไ ์ ฯลฯ ไวน

อุปสงค์ส่วนบุคคลและอุปสงค์ตลาด (Individual demand and Market demand)

PX 20 15 10 5

นาย ก QXก 0 1 2 3

นาย ข นาย ค QXข QXค 0 0 1 2

0 0 0 1

ตลาด QXรวม 0 1 3 6

อุปุ สงค์ส่วนบุคุ คลและอุุปสงค์ตลาด (Individual demand and Market demand) PX

นาย ก

นาย ข

นาย ค

ตลาด

20 15 10 5 0 1234

012 3

0 12

01 3

6 9

QX

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• การย้ายเส้นอุปสงค์ • หากกรณีีที่ตัวกํําหนดอุปสงค์์อื่นๆ ทีี่ไม่่ใช่่ราคาสิินค้้านัั้น เปลี่ ย นไป จะเกิ ด การเปลี่ ย นแปลงต่ อ ปริ ม าณการซื้ อ เช่น่ กันั โดยที โ เ่ี ส้น้ อุปสงค์จ์ ะย้้ายไปทั ไ ัง้ เส้น้ (shift)

QX = f ( PX, I,I T, T S, S PY, …))

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• การย้ายเส้นอุปสงค์ • กรณีี ตัวกําหนดอุปสงค์์ (ทีี่ไม่ใช่ราคา) เปลีี่ยนในทิ ใ ศทาง ที่ทําให้ปริมาณซื้อมากขึ้น • ในทุกระดับราคา จะมีความต้องการซื้อมากขึ้น • เสนอุ เส้นอปสงค์ ปสงคจะยายไปทงเสน จ ย้ายไปทั้งเส้น (shift) ( hift) ไปทางขวา

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• การย้ายเส้นอุปสงค์ • กรณีี ตัวกําหนดอุปสงค์์ (ทีี่ไม่ใช่ราคา) เปลีี่ยนในทิ ใ ศทาง ที่ทําให้ปริมาณซื้อลดลง • ในทุกระดับราคา จะมีความต้องการซื้อลดลง • เสนอุ เส้นอปสงค์ ปสงคจะยายไปทงเสน จ ย้ายไปทั้งเส้น (shift) ( hift) ไปทางซาย ไปทางซ้าย

อุปสงค อปสงค์ (Demand)

• • •

• • •

คําถาม นโยบายรถคั โ ั น แรก ส่่ ง ผลกระทบต่่ อ อุป สงค์์ ข องตลาด รถยนต์อย่างไร ราคาหมูแพงขึ้น ส่งผลกระทบต่ออุปสงค์ของเนื้อหมูและ เนื้อไก่อย่างไร “น้ํ า ท่ ว ม” และ “การที่ ป ระชากรมี ร ายได้ เ พิ่ ม ขึ้ น ” ส่ ง ผลกระทบต่ อ อปสงค์ สงผลกระทบตออุ ป สงคของตลาดบะหมกงสาเรจรู ข องตลาดบะหมี่ กึ่ ง สํ า เร็ จ รปป อย่างไร การห้ามขายสราช่ การหามขายสุ ราชวงกลางวน วงกลางวัน ส่สงผลกระทบตออุ งผลกระทบต่ออปสงค์ ปสงค ของตลาดสุราอย่างไร ราคานํ้ามันแพงขึ้น ส่งผลกระทบต่อตลาดรถยนต์ และ การใช้บริการขนส่งสาธารณะอย่างไร โครงการจํานําข้าว ส่งผลต่ออุปสงค์ของตลาดข้าวอย่างไร

อุปทาน อปทาน (Supply)

• จํานวนของสินค้าและบริการที่ผู้ผลิต (หรือผู้ขาย) มีความ เต็็มใใจทีี่จะผลิิตและสามารถนํําออกขาย ณ ระดัับราคา ต่างๆ ภายในระยะเวลาที่กําหนด

อุปทาน อปทาน (Supply)

• ผู้ ผ ลิ ต (ผู้ ข าย)จะขายสิ น ค้ า ชนิ ด หนึ่ ง มากหรื อ น้ อ ย ขึนึ้ กับั ปัจจัยั อะไรบ้ ไ า้ ง?

ราคา ต้นทุนการ ผลิต ราคาสินค้าอื่นที่หน่วย ผลิตขายเช่นกัน

จํานวนผูู้ผลิต เทคโนโลยีการ ผลิต ผลต

อุปทาน นโยบาย รัฐบาล

การคาดคะเน เกี่ยวกับราคาใน อนาคต

ฤดกาล ฤดู กาล

อุปทาน อปทาน (Supply)

• สามารถเขี ย นความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า งปริ ม าณขายกั บ ตัั ว กํํ า หนดอุ ป ทาน ได้ ไ ้ ใ นรู ป ของ “ฟั ง ก์์ ชั่ น อุ ป ทาน” (Supply Function) ของสินค้า X

QX = f ( PX, Tech, n, PY, …) • ในเบื้ อ งต้ น เศรษฐศาสตร์ ส นใจความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า ง ปริมาณขาย (Qx) กับตัวกําหนดอุปทานที่สําคัญที่สุด คือ ราคาสินค้า (Px) • ปัจจัยอื่นๆจะสมมติให้คงที่ (Ceteris Paribus: ‘Other g beingg equal’) q ) things

QX= f ( PX)

อุปทาน อปทาน (Supply)

• ความต้องการขายสัมพันธ์กับราคาอย่างไร? Px  --------- Qx  Px  ---------- Qx  • กฎแห่งอุปทาน (Law of Supply) “ปริมาณของ สิ น ค้ า และบริ ก ารชนิ ด ใดชนิ ด หนึ่ ง ที่ ผู้ ผ ลิ ต หรื อ ผู้ ข ายต้ อ งการขายย่ อ มแปรผั น โดยตรงกั บ ระดั บ ราคาสินค้าและบริการชนิดนั้นเสมอ” ราคาสนคาและบรการชนดนนเสมอ

ความต้องการขายสัมพันธ์กับราคาอย่างไร?

ตารางอุุปทาน

QX= f ( PX)

ราคา ปริมาณเสนอ ปรมาณเสนอ (บาท /กล่อง) ขาย (กล่อง) QX PX 5 4 10 6 15 8 20 10

กราฟอปทาน กราฟอุ ปทาน

PX เส้นอปทาน เสนอุ ปทาน 20 15 10 5 4

6

8 10

S

QX

อุปุ ทานส่วนบุคุ คลและอุุปทานตลาด (Individual Supply and Market Supply) PX

บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค ตลาด QXก QXข QXค QXรวม

4 6

0 1

0 0

0 0

0 1

8 10

2 3

1 2

0 1

3 6

อุปทาน อปทาน (Supply)

• การย้ายเส้นอุปทาน • หากกรณีีที่ตัวกํําหนดอุปทานอื่ืนๆ ทีี่ไม่่ใช่่ราคาสิินค้้านัั้น เปลี่ยนไป จะเกิดการเปลี่ยนแปลงต่อปริมาณการเสนอ ขายเช่น่ กันั โดยที โ เ่ี ส้น้ อุปทานจะย้า้ ยไปทั ไ ัง้ เส้น้ (shift) • ถ้ า เปลี่ ย นในทิ ศ ทางที่ ทํ า ให้ ป ริ ม าณขายมากขึ้ น เส้ น อุปทานจะย้ายไปทั้งเส้น (shift) ไปทางขวา • ถาเปลยนในทศทางททาใหปรมาณขายนอยลง ถ้ า เปลี่ ย นในทิ ศ ทางที่ ทํ า ให้ ป ริ ม าณขายน้ อ ยลง เสน เส้ น อุปทานจะย้ายไปทั้งเส้น (shift) ไปทางซ้าย

อุปทาน อปทาน (Supply)

• การย้ายเส้นอุปทาน

shift ซ้าย (ลด)

S2

P 200 150 B 100 2 50 A 3 4

E2

E C

C2

S

B 6 7 8

C1

B1 10

S1

Shift ขวา (เพิ่ม)

Q

• คําถาม

PX P2 P1 P3

E B

A

C

D Q4 Q2 Q1 Q3 Q5

ถ้ถาให าให้ X คอ คือ ขาวเปลอก ข้าวเปลือก 1.ถ้าราคาข้าวเปลือกสูงขึ้นจาก P1 ไปเป็น P2 ปริมาณการเสนอขายข้าวเปลือก ปรมาณการเสนอขายขาวเปลอก จะเปลี่ยนจากจุด A ไปจุดใด QX

2. ถ้าเกิดอุทกภัย เส้นอุปทานของข้าวเปลือกจะเปลี่ยนไปอย่างไร 3. นโยบายรับจํานําข้าว จะส่งผลต่อเส้นอุุปทานข้าวเปลือกอย่างไร

อุปทาน อปทาน (Supply)

• คําถาม ข้อใดต่อไปนี้มีผลทําให้อุปทานของสินค้าและบริการลดลง ก. ค่าแรงงานถููกลง ข. รายได้ของผู้ซื้อสินค้าลดลง ค รสนยมของผู ค. รสนิยมของผ้บริรโภคเปลยนแปลงไป โภคเปลี่ยนแปลงไป ง. ราคาวัตถุดิบสูงขึ้น

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

• ดุลยภาพตลาด คือ จุดที่ปริมาณและราคาที่ผู้บริโภค ต้องการจะซื้อและผูผ้ ลิตต้องการจะขายมีความ สอดคล้องกัน • Demand = Supply • ผู้ซื้อและผู้ขายจะตกลงกัน ในเรื่องของ • ราคาดุลยภาพ (Equilibrium Price) และ • ปรมาณดุ ปริมาณดลยภาพ ลยภาพ (Equilibrium Quantity)

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

ร ปส ปสงคและอุ ์ ปทานของสม ส้ ณ ตลาดแหงหนง ่ ึ่ ตารางอุ ราคาส้ม ราคาสม ปริมาณความ ปรมาณเสนอ ปรมาณความ ปริมาณเสนอ (บาท / ก.ก) ต้องการส้ม(ก.ก) ขายส้ม(ก.ก) QDX QSX PX 5 10 90 10 70 30 ปริมาณ ปรมาณ ราคา 15 50 50 ดุลยภาพ ดุลยภาพ20 70 30 90 25 10

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

กรณีที่ราคาสินค้าสูงกว่าราคาดุลยภาพ • เกิดภาวะ “Excess supply” (อุปทานส่วนเกิน) คือ ปริมาณความต้องการขายที่มากกว่าความ ต้องการซื้อ Price

S

Excess supply P1 E

PE

D QD

QE

QS

Quantity

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

กรณีที่ราคาสินค้าต่ํากว่าราคาดุลยภาพ • เกิดภาวะ “Excess demand” (อุปสงค์ ส่วนเกิน) คือ ปริมาณความต้องการซื้อทีม่ ากกว่า ความต้องการขาย หรือเกิดภาวะสินค้าขาดตลาด (Shortages)

Price

S E

PE P2

Excess demand QS

QE

D QD

Quantity

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การปรับตัวเข้าสู่ราคาดุลยภาพ • ราคาจะทําหน้าที่แบ่งสรรสินค้า (rationing) เช่น ปรับ ลดลงเมื่อสินค้าล้นตลาด หรือปรับเพิ่มขึ้นเพื่อสินค้า ขาดตลาด PX

อุปทานส่ว่ นเกิิน

P2 P1

E

P3 0

S

อุุปสงค์ส่วนเกิน Q2 Q5 Q1 Q4 Q3

D QX

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยกําหนดเส้นอุปสงค์และ เส้นอปทาน เสนอุ ปทาน แลวทาใหเสนอุ แล้วทําให้เส้นอปสงค์ ปสงค และ/หรอ และ/หรือ เส้ เสนอุ นอปทาน ปทาน เกิดการย้ายเส้น (shift) ย่อมทําให้ดุลยภาพตลาด (ราคา แล ปริมาณดลยภาพ) และปรมาณดุ ลยภาพ) เกดการเปลยนแปลงเชนกน เกิดการเปลี่ยนแปลงเช่นกัน

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Demand shift อย่างเดียว P

S E2

P2 P1

E1 D* D

0

Q1 Q

Q2

Q

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Supply shift อย่างเดียว S*

P P2 P1

S E2 E1 D

0

Q2

Q1

Q

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Demand และ Supply shift พร้อมกัน • ยกตัวอย่าง กรณีเส้น Demand shift ไปทางขวา แต่เส้น Supply shift ไปทางซ้าย • ราคาดุลยภาพจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร?

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Demand และ Supply shift พร้อมกัน • ยกตัวอย่าง กรณีเส้น Demand shift ไปทางขวา แต่เส้น Supply shift ไปทางซ้าย S*

P

S

P2 P1 D* D 0

Q1 Q2

Q

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Demand และ Supply shift พร้อมกัน • ยกตัวอย่าง กรณีเส้น Demand shift ไปทางขวา แต่เส้น Supply shift ไปทางซ้ายS* P

S

P2 P1

D* D 0

Q2 Q1

Q

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Demand และ Supply shift พร้อมกัน • ยกตัวอย่าง กรณีเส้น Demand shift ไปทางขวา แต่เส้น Supply shift ไปทางซ้าย P

S* S

P2 P1 D* D 0

Q1

Q

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market

การเปลี่ยนแปลงของดุลยภาพตลาด • เมือ่ เส้น Demand และ Supply shift พร้อมกัน Demand Shift ขวา Demand Shift ซ้าย

Equilibrium) Supply Shift ขวา

P ไม่แน่นอน Q เพมขน เพิม่ ขึ้น

P ลดลง Q ไมแนนอน ไม่แน่นอน

Supply Shift ซาย ซ้าย

P เพิม่ ขึ้น Q ไม่แน่นอน

P ไม่แน่นอน Q ลดลง

ขึ้นอยู่กับขนาดของการเปลี่ยนแปลงระหว่าง Demand และ Supply pp y เปรียบเทียบกัน

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

แบบฝึกฝน 1. ผลผลิติ พืชื ไร่ ไ ใ่ นประเทศลดลง เนือ่ื งจากสภาพดินิ ฟ้้าอากาศแห้้ง แล้ง 2. ตลาดชาเขียี วมีีผู้ผลิิตรายใหม่ ใ ่เข้้ามาขายจํํานวนมากขึึน้ 3. งานวิจัยชี้ กินถั่วเหลืองมากๆ ระวังเป็นมะเร็ง!! 4. การเพิม่ ปรับั ราคาขึึน้ ของข้า้ ว จากโครงการรั โ ับจํํานํําข้้าว 5. การที่โรงงานปลากระป๋องนําเข้าเครื่องจักรชนิดใหม่มาใช้ 6. การเติบโตขึ้นของตลาดแผ่นหนังก๊อป กระทบต่อแผ่นลิขสิทธิ์ อย่างไร 7. การที่ราคาน้ํ้ามันปรับตัวสูงขึ้น จะกระทบต่อตลาดของเอทา นอลอย่างไร 8. รััฐบาลส่่งเสริิมใให้้ประชาชนมีีการท่่องเทีี่ยวในประเทศและใน ใ ใ ขณะเดียวกันก็ให้สิทธิพิเศษแก่บริษัททัวร์ที่นําเที่ยวในประเทศ

ดุลยภาพ ดลยภาพ ตลาด (Market Equilibrium)

ตัวอย่างคําถาม

รถไฮบริ ไ ิดและรถยนต์์ไฟฟ้า เป็ป็นเทคโนโลยี โ โ ีที่ช่วยให้ ใ ้มีการประหยั ป ัด การใช้น้ํามันเชื้อเพลิงอย่างมาก ทั้งยังมีส่วนช่วยทําให้สิ่งแวดล้อมดีขึ้น เพราะลดการปล่อยไอเสียออกส่บรรยากาศดวย เพราะลดการปลอยไอเสยออกสู รรยากาศด้วย แต่ แตอยางไรกด อย่างไรก็ดี ยัยงมผู งมีผ้ ขั บ ขี่ ที่ เ ลื อ กซื้ อ รถยนต์ ไ ฮบริ ด และรถยนต์ ไ ฟฟ้ า อยู่ จํ า นวนไม่ สู ง เท่าที่ควร ด้ดวยสาเหตุ เทาทควร วยสาเหตหลั หลกคอราคาของทงตวรถและแบตเตอรทยง กคือราคาของทั้งตัวรถและแบตเตอรี่ที่ยัง แพงมากเมื่อเทียบกับรถยนต์ปกติทั่วไป หากรัฐบาลต้องการส่งเสริม ให้มีการใช้รถยนต์ไฮบริดมากขึ้น โดยมีสามทางเลือก คือ ก) การเก็บภาษีจากผู้ซอื้ รถยนต์ธรรมดาให้สูงขึ้น จนทําให้ ราคาไม่แตกต่างเมื่อเปรียบเทียบกับรถยนต์ไฮบริด ข) การให้ ใ ส้ ิทธิลดหย่่อนและคืนื ภาษีแี ก่ผ่ ้ซู ือ้ รถยนต์ไ์ ฮบริด ค) การให้งบประมาณอุดหนุนการลงทุนแก่ผผู้ ลิตรถยนต์ ไฮบริด ไฮบรด จงอธิ บ ายว่ า ทั้ ง สามนโยบายส่ ง ผลกระทบต่ อ ตลาดของ รถยนต์ไฮบริดอย่างไร รถยนตไฮบรดอยางไร