Kazan Ve Basinçli Kaplarda Risk Analizi: ALİ ÖZGENÇ (0533 358 60 96) Mmo İstanbul Şubesi MART 2019

12.09.2021  

KAZAN ve BASINÇLI KAPLARDA RİSK ANALİZİ ALİ ÖZGENÇ ÖZGENÇ (0533 358 60 96) MMO İSTANBUL ŞUBESİ MART 2019

1

12.09.2021

   

2

Endüstriyel kazalar  Endüstriyel kaza nedir? Endüstriyel kazalar bir işyerinde bulunurken bir makineyi çalıştıran veya makine üzerinde çalışma yapan kişilerin (montajcı, (m ontajcı, operatör, operatör, bakım işçisi) başına gelen ve hafiften şiddetliye doğru yaralanmayla sonuçlanan olaylardır.

[email protected]

2

3

[email protected]

3

12.09.2021

 

4

Endüstriyel kazalar 

[email protected]

4

5

Endüstriyel kazalar 

[email protected]

5

12.09.2021

 

6

Endüstriyel kaza faktörleri Faktörler: İşyerinde oluşan kazalarının nedenleri İnsan faktörü (tasarımcılar, (tasarımcılar, kullanıcılar)  Makine faktörü  Tesis faktörü 

[email protected]

6

7

Endüstriyel kaza faktörleri İnsan faktörü  Makine tasarımının yetersiz olması.   Alışkanlıklar nedeniyle tehlikeye tehlikeye çok fazla aşina olunması ve tehlikeli durumları ciddiye ciddiye almama.  Tehlikelerin hafife alınması ve ve bu nedenle güvenlik korumalarının gözardı edilmesi.  Denetleme görevlerine yeterli dikkatin verilmemesi (eskime).  Prosedürlere uyulmaması.  Stresin artması (gürültü, çalışma yoğunluğu... yoğunluğu...). ).  İstihdam belirsizliği ve bu nedenle eğitimin yetersiz verilmesi.   Yetersiz veya veya kötü bakım işlemleri ve bu nedenle beklenilmeyen beklenilmeyen tehlikeler oluşması.

[email protected]

7

12.09.2021

 

8

Endüstriyel kaza faktörleri Makine faktörü  Yetersiz rsiz koruma.   Yete Kontrol ve denetim sistemlerinin karışık yapısı.  Makine yapısında bulunan tehlikeler (makinenin karşılıklı hareket etmesi, ani yol verme, dikkatsiz  durdurma). Uygulama veya ortama uygun olmayan makineler (makinelerin gürültüsü nedeniyle sesli alarmların  duyulmaması).

[email protected]

8

9

Endüstriyel kaza faktörleri Tesis faktörü Personelin hareket halinde olması (otomatik üretim hatları).  Farklı kaynaklardan tedarik edilen ve farklı teknolojilerin kullanıldığı makineler.  Makineler arasında malzeme veya ürün akışı. 

[email protected]

9

12.09.2021

 

10

Endüstriyel kazaların olası zararları Olası zararlar Kullanıcıya fiziksel tehlike (çeşitli derecelerde).  İlgili makinede üretimin durması.  Benzer makine tesisatlarının ilgili bakanlık müfettişleri tarafından tarafından incelenmek üzere durdurulması.  Gerektiğinde makinelerin makinelerin kanuni hükümlere uygun hale getirmek getirmek üzere modifiye edilmesi.  Personelin değiştirilmesi değiştirilmesi ve iş için yeni personelin eğitilmesi.  Endüstriyel dava açma riski.  Şirket marka imajının zedelenmesi. 

[email protected]

10

11

Endüstriyel kazaların maliyeti Doğrudan maliyetler Fiziksel yaralanma tazminatları: tazminatları: Avrupa Birliğinde her yıl yaklaşık 20 2 0 milyar Euro  tutarında ödenmektedir.  Şirket sigorta pirimlerinin artması.  Dolaylı maliyetler Para cezaları ve tazminat, standartlara uygun hale getirme maliyetleri.  Üretim ve müşteri kaybı. 

[email protected]

11

12.09.2021

 

12

Endüstriyel kazaların maliyeti İşyerinde meydana gelen kazaların sayısını azaltmak için kararlı adımlar atılmalıdır.  Yapılması  Yap ılması gereken ilk şey, şey, uygun şirket politika ve stratejilerinin stratejilerinin geliştirilmesidir. geliştirilmesidir. Bu, özellikle aşağıdaki hususlar için gereklidir:  moral nedenleri (endüstriyel kaza sayısının azaltılması),  ekonomik nedenler (endüstriyel kazaların maliyeti), mevzuatlara uyulması).  kanuni nedenler (ulusal ve uluslararası mevzuatlara Endüstriyel kaza ve yaralanma sayısının azaltılması makine ve ekipmanların güvenliğine bağlıdır.

[email protected]

12

13

Neden Risk Analizi? Tasarımcı ve üreticinin, piyasaya arz edeceği ürünün güvenilir olduğunu önceden görmesi mümkün müdür?

EVET! Nasıl?

RİSK ANALİZİ ile [email protected]

13

12.09.2021

 

14

Nede Ne den n Ris Riskk Analizi Analizi? ? 

  





Basınçlı Ekipmanlar için risk analizinin yapılmasının esas amacı, ürüne ait güvenlik gereksinimlerinin doğru olarak belirlenmesidir belirlen mesidir.. Risk analizi, ürünün tasarım sürecinde ilk basamak olmalıdır. olmalıdır. Tasarım aşamasında yapılan risk değerlendirmesi bir tasarım girdisidir girdisidir.. Risk yönetimi, ürünün hayat eğrisini içerdiğinden, geliştirme, üretim ve kullanım durumlarına ait unsurları da içine almalıdır. almalıdır. Bu itibarla, risk analizi anal izi aynı zamanda bir ürün veya üretim doğrulaması işlemidir. Risk yönetimi, ürünün pazara sunulması aşamasına kadar her evresinde bir doğrulama aracıdır.

[email protected]

14

15

Nede Ne den n Ris Riskk Analizi Analizi? ? 







Basınçlı kapların amaçlanan kullanımını ve dolayısıyla öngörülebilecek her türlü yanlış kullanımını içerecek şekilde, sınırlarının tespit edilmesi, Basınçlı kaplardan kaynaklanabilecek tehlikelerin veya bunlarla ilgili tehlikeli durumların tanımlanması, Muhtemel yaralanmaların veya bunların sağlık üzerinde oluşturabilecekleri hasarların ciddiyetini ve bunların meydana gelme olasılıklarını göz önünde tutarak risklerin tahmin edilmesi, Basınçlı ekipmanlar yönetmeliğinin yönetmeliğinin amacına uygun uygun olarak, risk azaltımının gerekli olup olmadığının belirlenmesiyle ilgili olarak risklerin değerlendirilmesi,

[email protected]

15

12.09.2021

 

16

Basınçlı kap kazaları Basınçlı kaplar, kaplar, atmosferik koşullardan daha yüksek basınç altındaki maddeleri m addeleri depolar ve her yerde bulunurlar. Evlerde ve hastanelerde sıcak su depoları, birçok farklı fabrika ve tesislerde, madencilik ve petrol rafinerilerinde kullanılmaktadırlar. Basınçlı kaplar büyük miktarda enerji depolar; işletme basıncı ne kadar yüksekse ve tank ne kadar büyükse, bir yırtılma durumunda o kadar fazla enerji salınır ve sonuç olarak hasar veya felaket veya maruz kaldığı tehlike o kadar yüksek olur, dolayısıyla risklerle ilgili hiçbir yer tutmaz. Basınçlı kap kazaları olması o lması gerekenden çok daha fazla gerçekleşiyor. gerçekleşiyor. Ne yazık ki, Türkiye basınçlı kap kazalarının en çok yaşandığı ülkelerin ön sıralarında yer almaktadır.

[email protected]

16

2014/68/AB Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğinde Risk Analizi

17

EK I - TEMEL EMNİYE EMNİYET T GEREKLERİ GEREKLERİ ÖN İNCELEMELER  1. Basın Basınçlı çlı ekipman ekipman hakkında hakkında bu EK ’te listelenmiş listelenmiş olan temel temel gerekle gereklerden rden ortaya ortaya çıkan yükümlülü yükümlülükler kler aynı aynı zamanda, aynı tehlikenin bulunduğu donanımları da içermektedir içermektedir.. 2. Yönetmelikte bildirilen temel gerekler gerekler zorunludur zorunludur.. Bu temel gereklerde gereklerde ortaya konulan zorunluluklar zorunluluklar,, sadece, sadece, söz konusu olan basınçlı ekipman imalatçısı tarafından tarafından belirlenebilen işletme şartlarına ve öngörülen risklere risklere uygun olarak kullanılması halinde geçerlidir. 4. Temel emniyet emniyet gerekleri, gerekleri, yüksek seviyede sağlık sağlık ve emniyetle ilgili teknik teknik ve ekonomik nedenleri nedenleri olduğu olduğu kadar tasarım ve üretim aşamasındaki uygulamaları ve teknolojinin son halini dikkate alacak şekilde yorumlanmalı ve uygulanmalıdır. 3. İmalatçı, kendi ekipmanındaki basınçtan dolayı, ortaya çıkabilecek tehlikeleri değerlendir değerlendirmek mek yükümlülüğü altındadır. İmalatç İmalatçıı bu değerlendirm değerlendirmee sonuç sonuçlarını larını dikkate alarak ekipmanı tasarımlamak tasarım lamak ve imal etmek zorundadır. zorundadır. [email protected]

17

12.09.2021

 

18

2014/6 201 4/68/A 8/AB B EK I - GEN GENEL EL 1.1. Basınçlı ekipman, mantıklı öngörülebilir şartlarda şartlarda veya imalatçının kullanım talimatlarına talimatlarına uygun bir şekilde hizmete sokulduğunda, emniyetini sağlayacak şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli, kontrol edilmeli ve kurulmalıdır. 1.2. İmalatçı, en uygun çözümü seçerken, seçerken, aşağıda bildirilen bildirilen şartları sırasıyla uygulamalıdır; uygulamalıdır; - Uygulanabildi Uygulanabildiği ği oranda tehlikeleri tehlikeleri yok etmeli veya azaltmalıdır; azaltmalıdır; - Giderilemey Giderilemeyen en tehlikelere karşı uygun koruma önlemleri almalıdır;" - Gerektiğinde, kullanıcıları kullanıcıları tehlikelere karşı bilgilendirilmeli bilgilendirilmeli ve kurma yada kullanım sırasında bu riskleri azaltmak için özel önlemlerin alınması hususunu belirtmelidir. belirtmelidir. 1.3. Yanlış kullanım olasılığı olasılığı varsa veya açıkça bu durum öngörülebiliyorsa, öngörülebiliyorsa, basınçlı ekipman bu yanlış kullanımdan doğacak tehlikeyi önleyecek şekilde tasarımlanmak zorundadır veya bu mümkün olamıyorsa, o lamıyorsa, basınçlı ekipmanın bu şekilde kullanılamayacağına ilişkin uygun uyarılar verilmelidir. verilmelidir. [email protected]

18

19 TEHLİKE : VAR : VAR MI / YOK MU?

RİSK

[email protected]

19

: BOYUTU NEDİR? : BOYUTU

12.09.2021

 

Risk Analizinde Temel Tanımlar (TS EN ISO 12100)  





20

Hasar : Fiziksel yaralama veya sağlığa verdiği zarar. Tehlike : Muhtemel zarar kaynağı. “T “Tehlike” ehlike” terimi, kaynağının (örneğin, mekanik tehlikeler, elektrik tehlikeleri) veya oluşturabileceği muhtemel zararın (örneğin, elektrik çarpması tehlikesi, zehirleme tehlikesi, yangın tehlikesi) tanımlanması için sınırlandırılabilir. Tehlikeli durum : Bir kişinin en az bir tehlikeye maruz kaldığı durum. Maruz kalma hemen veya belirli bir süre sonunda zararla sonuçlanabilir sonuçlanabilir.. Tehlike bölgesi/Zarar bölgesi : Bir kişinin tehlikeye maruz kalabileceği makina dâhilinde veya çevresinde bulunan herhangi bir alan.

[email protected]

20

21

Bazı Tanımlar (TS EN ISO I SO 12100) 12100)

[email protected]

21

12.09.2021

 

22

Bazı Tanımlar (TS EN ISO I SO 12100) 12100) Risk : Zararın meydana gelme olasılığı ile zararın büyüklüğünün birleşimi. Risk analizi : Makinanın sınırlarının belirtilmesi, tehlikelerin tanımlanması ve risk tahmininin birleşimi. Risk tahmini : Zararın muhtemel büyüklüğü ve meydana gelme olasılığının tanımlanması. Risk değerlendirmesi : Risk analizi ve risk tahmininden oluşan toplam işlem. Bakiye risk : Koruyucu tedbirler alındıktan sonra geriye kalan risk. Güvenlik : Bir cihazın, kişilerin karşılaştığı riskleri kabul edilir seviyelerde sınırlama kabiliyetidir. Güvenilirlik : Bir sistem veya cihazın, belirli bir an veya süreç işlevlerini yerine getirebilme kabiliyetidir (güvenilirlik, bakım kolaylığı, ...). [email protected]

22

23

Güvenli çalışma

Güvenlik, tasarım aşamasından itibaren dikkate alınmalı ve makinenin kullanım ömrü boyunca her aşamada dikkat edilmelidir:  üretim,  montaj,  ayarlama,  çalıştırma,  bakım, v.b.

[email protected]

23

12.09.2021

 

24 Risk Analizi ve Risk Değerlendirmesi Yaklaşımı BAŞLA Makinaya ait sınırlar (kullanım yeri, operatör, operatör, bakım vb.) Risk   Analizi

Tehlike t anımı

Risk  Değerleme

Risk tahmini Risk değerlendirmesi Ürün emniyetli mi?

EVET

SON

HAYIR  [email protected]

Risk   Azaltılması

24

25

Risk yönetimi 

 

Risk yön Risk önet etim im pros oseesi si,, te tehl hlik ikel eler erle le,, bu teh ehlilike kele lerr so sonu nucu cu ort rtaaya çı çıka kann ris iskl kler eriin değe de ğerrle lend ndiirililme mesi sind ndee ve bu kon ontr trol ol önl nleeml mleeri rini ninn et etki kilili ve yen enii teh ehlilikkel eler eree yol açmamasını sağ sağla lamak mak içi içinn ge gerek reklili ola olann yap yapısa ısall sis sistem temii olu oluştu şturma rmakt ktadı adırr. Riskk yön Ris yöneti etimi mi gen geniş iş uyg uygula ulama ma ala alanın nınaa sah sahip iptir tir.. Burad Bur adaa ri risk sk yö yöne neti timi mi mak makin inee emn emniy iyet etii yö yöne netm tmel eliğ iğii pe persp rspek ekti tifin finde de in ince cele lenmi nmişş ol olsa sa da,, ge da gene nell ri risk sk yö yöne neti tim m pr pren ensi sipl pler eri, i, ay aynı nı şe şeki kild lde, e, te tekr krar ar ol oluş uştu turu rula lann ya da is iste teni nile lenn her dur durumd umdaa uyg uygula ulanab nabililir ir

[email protected]

25

12.09.2021

 

26

Risk analizinde temel sorular  Risk değerlendirme aşağıdaki sorulara cevap aranır: 1. Tehlikeler nelerdir? 2. Potansiyel etki ve sonuçlar nelerdir ve bunlar kabul edilebilir midir? 3. Bu etki ve sonuçların sonuç ların meydana gelme olasılıkları nedir? 4. Riskin kabul edilebilir durumunun devam ettirilebilmesi için kontrol ve koruma çalışmaları yeterli midir?

[email protected]

26

27

Risk analizinin 2 temel yöntemi Bir risk değerlendirmesinde iki temel risk analizi yöntemi mevcuttur mevcuttur.. Bunlar; 1. Kantitatif yöntemler 2. Kalitatif yöntemlerdir.  

Kantitatif risk analizi, riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur. başvurur. Kantitatif risk analizinde tehdidin olma ihtimali, tehdidin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile süreç edilip risk değeri bulunur.

[email protected]

27

12.09.2021

 

28

Risk Anal Analiz iz Met Metodl odları arı Çok bilinen risk analizi analizi metodlarından metodlarından bazılar bazıları:ı: 1-L Tipi Matris Analiz Metotu 2- X Tipi Tipi Matris Analizi 3- Fin Finee-Kin Kinle leyy Me Meto todu du 4- Hata Türleri Türleri ve Etki Etki Analizi (FMEA) (FMEA) Sistem FMEA Tasarım FMEA Proses FMEA Servis FMEA o

o

o

o

[email protected]

28

29

Risk Anal Analiz iz Met Metot otları ları 5- Hata Ağacı Ağacı Analizi Analizi (FTA) (FTA) 6- Olay Ağacı Ağacı Analizi Analizi (ETA) (ETA) 7- Tehlike ve İşletebilme Analizi (HAZOP) (HAZOP) 8- Neden Neden-Son -Sonuç uç Analizi Analizi 9- Ol Olur ursa sa Ne Ol Olur ur (W (Wha hatt If).. If)..?? 10- Ön Tehlik Tehlikee Analizi (PHA)

[email protected]

29

12.09.2021

 

30

1-L Tipi Matris Analiz Metotu L tipi matris sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. kullanılır. anali zi yapmak zorunda olan analistler için idealdir.  Bu metot basit, tek başına risk analizi değişir.   Analistin birikimine göre metodun başarı oranı değişir. evvel önlem alınması  Bu metot, işletmelerde özellikle aciliyet gerektiren ve bir an evvel gerekli olan tehlikelerin tespitinin tespit inin yapılabilmesi için kullanılmalıdır. kullanılmalıdır. 

[email protected]

30

31

1-L Tipi Matris Analiz Metotu 



Bu yöntemde risk puanı hesaplanır hesaplanır.. Risk değerlendirmesi risk puanından elde edilecek sonuca göre incelenir incelenir.. Risk Ri sk puanı aşağıdaki formülle hesaplanır. hesaplanır. Risk Puanı = Olasılık x Şiddet Olasılık: Tehlikenin ortaya çıkma sıklığı belirlenen belir lenen sınıflardan hangisine giriyorsa o basamak seçilir. seçilir. Basamaklar ve sıklık değerleri Aşağıdaki tabloda gösterildiği göster ildiği gibi tanımlanmıştır. Tablo 1: L Tipi Matris Analiz Olasılık Olasıl ık Tablosu Tablosu

[email protected]

31

12.09.2021

 

32

1-L Tipi Matris Analiz Metotu L Tipi Matris Matri s Analiz Olasılık Tablosu

[email protected]

32

33

1-L Tipi Matris Analiz Metotu Şiddet: Tehlikenin şiddetinin belirlenmesi için i çin derecelendirme sınıfı tespit edilerek ediler ek aşağıdaki Tablo Tablo görüldüğü gibi sonuç tanımı belirlenir: belirl enir:

[email protected]

33

12.09.2021

 

34

1-L Tipi Matris Analiz Metotu L Tipi Risk Puanı Derecelendirme Matrisi

[email protected]

34

35

1-L Tipi Matris Analiz Metotu 





Risk matrisinde kırmızı ile belirtilen alanlar kabul edilemez riskleri yani bir an önce çalışma yapılarak acilen önlem alınması al ınması gereken riskleri belirler belir ler.. Bu riskler kabul edilebilir bir seviyeye düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı, devam ediyorsa durdurulmalıdır.. Eğer riski düşürmek mümkün olmuyorsa faaliyet durdurulmalıdır. durdurulmalıdır durdurulmalıdır. Sarı alanlar mümkün olan en kısa sürede müdahale edilmesi gereken riskleri belirler.. Bu faaliyetlerinde durdurulması gerekmektedir belirler gerekmektedir.. Risk azaltma önlemleri alındıktan sonra faaliyetlere devam edilip edilmeyeceğine karar verilir. verilir.  Yeşil alanlar ise daha uzun vadede müdahale edilebilecek riskleri tanımlar. tanımlar. Bu riskleri elimine etmek için ilave kontrol faaliyetlerine ihtiyaç olmayabilir. olmayabilir. Mevcut kontrollerin sürdürülmesi sağlanıp kontrolleri yapılmalıdır yapılmalıdır..

[email protected]

35

12.09.2021

 

36

1-L Tipi Matris Matris Analiz Meto Metotunun tunun Dezava Dezavantajla ntajlarırı

L tipi matriste olasılığı 1 ve şiddeti 5 olan risk alanı 5 yani düşük risk olarak tanımlanmaktadır. tanımlanmaktadır. Bunu tam tersi durumunda ise olasılığı 5 ve şiddeti 1 olan risk alanı için de 5 yani düşük risk olarak tanımlanmaktadır. Oysa bu iki noktanın aynı olduğunu söylemek sö ylemek ve şiddeti 5, olasılığı 1 olan alan için tedbir önermemek risk [email protected] analizinin amacına uygun değildir. 36

37

2- X Ti Tipi pi Ma Matr tris is An Anal aliz izii   





Tek başına bir analistin yapması için uygun değildir. 5 yıllık geçmiş kaza araştırmasına ihtiyaç ih tiyaç vardır. vardır. Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir takım çalışması gerektirir. Daha önce meydana gelmiş bir kazanın veya buna bağlı bir olayın tekrarlanma olasılığı da değerlendirilir. değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda riskin giderilmesi için alınacak önlemlerin maliyet analizi de yapılarak, riskin maliyeti ile riski transfer etme imkânı varsa iki maliyet kıyaslanır.

[email protected]

37

12.09.2021

 

38

3- Fine Fine-Kinl -Kinley ey Met Metodu odu  

  

Bu metot ile olası risklerin sonuçları derecelendirilir. derecelendirilir. Tehlikenin gerçekleşmesi halinde insan, işyeri ve çevre üzerinde oluşturacağı zarar ya da hasarın şiddeti değerlendirilir değerlendirilir.. Kullanımı kolay olan ve yaygın olarak kullanılan metottur. metottur. İşyeri istatistiklerinin kullanımına imkân sağlar. Risk değeri yüksekliğine göre alınacak önlemlerin aciliyeti belirlenir ve risk düzeyine göre önem sıralaması yapılır. yapılır.

[email protected]

38

39

4- Hata Türleri ve Etki Analiz izii (FMEA)  

En yaygın biçimde kullanılan metotlardan biridir. biridir. Metodun temeli; herhangi bir sistemin si stemin tamamı veya bölümleri ele alınıp; bunlardaki kısımlar, kısımlar, aletler alet ler,, bileşenlerde ortaya çıkabilecek arızalardan hem bölümlerin hem de bütün sistemin nasıl etkilenebileceği ve çıkabilecek sonuçlar analiz edilir.

[email protected]

39

12.09.2021

 

40

5- Hat Hata a Ağacı Ağacı Analizi Analizi (FTA) (FTA) 







Kantitatif bir teknik olarak hatayı hat ayı alt bileşenlere ayırarak inceler. FTA’nın FTA ’nın amacı, hataların hataların mekanizmalarını; mekanik, fiziksel, kimyasal veya insan kaynaklı kaynaklı hataları tanımlamaktır. FTA muhtemel alt olayları mantıksal bir diyagramla şematize eder; güvenilirlik ve olasılık teoremleri ile birlikte kullanılır kullanılır.. Daha sonra bulunan kök nedenler FMEA tablosunda t ablosunda irdelenir.

[email protected]

40

41

6- Ola layy Ağ Ağac acıı An Ana alilizzi (ET ETA) A) 

 





Bir kazanın operatör hataları ve sistemdeki bozukluklar ile nereye ilerleyeceğini görmek için olay analizi metodu seçilir seçilir.. Kantitatif bir analiz sistemidir. sistemidir. Lojik hesaplama sistemi kullanılır. kullanılır. Risk öncesi ve risk sonrası durumları gösterdiğinden sonuç analizinde kullanılan başlıca tekniktir. tekniktir. Diyagramın sol tarafı başlangıç olay ile bağlanır, bağlanır, sağ taraf işletmedeki hasar durumu ile bağlanır en üst ise sistemi tanımlar. Eğer sistem başarılı ise yol yukarı, başarısız b aşarısız ise aşağı doğru gider. [email protected]

41

12.09.2021

 

42

[email protected]

42

43

7- Te Tehl hlik ike e ve İş İşle lete tebil bilme me An Anal aliz izii (HA HAZO ZOP) P) Kimya sektöründeki proseslerde ve kritik sistemlerde uygulanır.  Kimya endüstrisi tarafından, bu sanayinin özel tehlike potansiyelleri dikkate alınarak geliştirilmiştir. geliştirilmiştir. Multidisiplin sipliner er bir tim tarafı tarafından, ndan, kaza odaklarının odaklarının  Multidi saptanması, analizleri ve ortadan kaldırılmaları için uygulanır. b ir beyin  Belirli kılavuz kelimeler kullanarak yapılan sistemli bir fırtınası çalışmasıdır çalışmasıdır..  Çalışmaya katılanlara, belli bir yapıda sorular sorulup, bu olayların olması veya olmaması halinde ne gibi sonuçların ortaya çıkacağı sorulur. [email protected] 

43

12.09.2021

 

44

8- Ne Nede denn-So Sonu nuç ç An Anal aliz izii 

  





Bu teknik nükleer enerji santrallerinin risk analizinde kullanılmak üzere Danimarka RISO laboratuvarlarında yaratılmıştır yaratılmıştır.. Diğer endüstrilerin sistemlerinin si stemlerinin güvenlik düzeyinin belirlenmesi için de adapte edilebilir. edilebilir. Neden-Sonuç Analizi, Hata Ağacı Analizi ile Olay Ağacı Analizi’nin bir harmanıdır. harmanıdır. Neden-Sonuç Analizi’nin amacı, olaylar arasındaki zinciri zinciri tanımlarken, istenilmeyen sonuçların nelerden meydana geldiğini belirlemektir beli rlemektir.. Detaylı bir neden-sonuç diyagramı, balık kılçığı şeklindedir, şeklindedir, bu yüzden Balık Kılçığı Diyagramı olarak da adlandırılır adlandırılır.. Diyagramı çizmek için gereken sebepler beyin fırtınası veya takım üyeleri tarafından önceden hazırlanmış basit kontrol çizelgeleri kullanılarak üretilir üretilir..

[email protected]

44

45

9- Ol Olur ursa sa Ne Olur Olur (Wh What at If) If)...? Bu metot, fabrika ziyaretleri ve prosedürlerin gözden geçirmesi esnasında yararlıdır.  Hali hazırda var olan kaçınılmaz potansiyel tehlikelerin tespit edilme oranını yükseltir.  Bu metot işlemlerin herhangi bir aşamasında uygulanabilir ve daha az tecrübeli risk analistleri anal istleri tarafından yürütülebilir yürütülebili r.  Genel soru olan “Olursa Ne Olur?” ile başlar ve sorulara verilen cevaplara dayanır.   Aksaklıkların muhtemel sonuçları belirlenir ve sorumlu kişiler tarafından her bir durum için tavsiyeler tanımlanır tanımlanı r.  Sistemin olumsuz yanı ise risk analistinin dikkati yalnızca bir noktaya odaklanması ya da analistin tecrübesi o noktadaki tehlikeyi görmesine [email protected] olanak vermemesidir. 

45

12.09.2021

 

46

10- Ön Tehlike Tehlike Analizi Analizi (PHA) (PHA)  Amacı, sistemin veya prosesin potansiyel tehlikeli parçalarını tespit ederek değer biçmek ve tespit edilen her bir potansiyel tehlike t ehlike için az ya da çok kaza ihtimallerini ihtimallerin i belirlemektir.  Ön tehlike analizi yapan bir analist, tehlikeli parçaları ve durumları gösteren kontrol listelerine listeler ine güvenerek bu analizi yapar yapar..  Bu listeler kullanılan teknolojiye ve ihtiyaca göre düzenlenir. düzenlenir.  Bu listelerde belirlenen tehlikeler daha sonra risk değerlendirme  formunda değerlendirilir değerlendirilir.. edilmemiştir.  Bu metot kapsamlı detaylar sağlamak maksadıyla dizayn edilmemiştir. 

[email protected]

46

47

10- Ön Tehlike Tehlike Analizi Analizi (PHA) (PHA)

[email protected]

47

12.09.2021  

48

10- Ön Tehlike Tehlike Analizi Analizi (PHA) (PHA) Ön tehlike analizi sırasında genellikle aşağıdaki gibi bir form kullanılır:

[email protected]

48

HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİ (FMEA) METODOLOJİSİ

49

12.09.2021

 

50

FMEA Kavramı Hata türleri ve etkileri analizi (FMEA), riskleri tahmin ederek hataları önlemeye yönelik güçlü bir analiz tekniğidir.. FMEA ; sistem, tasarım, süreç veya serviste oluşabilecek hataların değerlendirmesini tekniğidir değerlendirmesini yapan ve bu tür hataların değerlerinin sürekli azaltılmasını hedefleyen özel bir metodolojidir. metodolojidir. FMEA bir ürün yada süreçte bilinen veya olası hataların, önceki deneyimler yada teknoloji ile belirlenmesi ve bunların engellenmesi için yapılan planlamadan oluşan analitik bir tekniktir. tekniktir. FMEA, hataların etkisini ve bunları önlemenin adımlarını saptamaya yarayan sistematik bir yaklaşımdır. FMEA güvenilirlik mühendisliğinin bir parçası olarak ürün ve süreç hatalarını analiz eder. eder. FMEA, tasarım, süreç, sistem ve hizmet ile ilgili bilinen veya olası hataları, yanlışları ve problemleri müşteriye ulaşmadan belirlemeyi, tanımlamayı ve ortadan kaldırmayı amaçlayan mühendislik tekniğidir.

[email protected]

50

51

Temel tanımlar  Hata; tatmin etmeyen performans, Tür; hatanın kendini belli etme şekli, hatanın tezahürü, hatanın şekli, Etki; nedenin sonucu,  Analiz; bir maddenin veya konunun nelerden oluştuğunun anlaşılması için yapılan işlemler şeklinde tanımlanabilir tanımlanabilir.. Hata türü; bir elemanın fonksiyonunu yerine getirememesi durumudur. Hata etkisi; bir hata oluştuğunda sistemi ya da müşteriyi nasıl etkileyeceği etkileyeceğidir dir.. Hata sebebi; hatanın oluşmasını o luşmasını sağlayan olumsuz durumdur.  Yöntem ise her bir ürün, parça veya işlem için olası tüm hata türlerini, türlerini, son kullanıcıya olan etkilerini ve bu hata türlerine sebep oluşturan nedenlerin değerlendirilmesidir. değerlendirilmesidir. Hata istenmeyen bir özellik, kusur olarak bilindiğinden üründe, sistemde süreç ya da serviste ortaya çıkabilecek bir hatanın maliyeti hem iç üretim maliyetlerinde hem de tüketici tatminsizliği olarak satış performansına yansır. yansır. [email protected]

51

12.09.2021

 

52

FMEA Yaklaşımı FMEA sistematik bir yaklaşımdır, çünkü, ön üne alınır, alınır,  Tüm ürün bileşenleri göz önüne iç in bütün hata türleri teşhis edilmelidir, edilmelidir,  Her bileşen için kaydedilir..   Analizin tüm adımları kaydedilir

[email protected]

52

53

Ön koşullar  FMEA yönteminin uygulanabilmesi için aşağıda belirtilen 4 adet ön şart herkes tarafından anlaşılmalı ve takip edilmelidir:  Öncelikle müşteri belirlenmelidir. bilinmelidir.  İncelenen fonksiyon ve amaç herkes tarafından bilinmelidir.  Problemlerin önceliği belirlenmelidir.  Düzeltici faaliyetlerde devamlı iyileşme sağlanmalıdır.

[email protected]

53

12.09.2021

 

54

FMEA’nın FMEA ’nın fay faydal daları arı Başarılı bir FMEA uygulaması:  Her hatanın sebeplerini ve etkilerini belirler.  Potansiyel hataları tanımlar. şiddet ve saptanabilirl saptanabilirliğe iğe bağlı olarak olarak hataların hataların önceliğini ortaya ortaya  Olasılık, şiddet çıkarır.  Problemlerin takibini ve düzeltici faaliyetlerin uygulanmasını sağlar Elde edilen sonuçlar iyileştirme programlarına dönüştürülebiliyorsa dönüştürülebiliyorsa FMEA uygulaması başarılıdır denilebilir. Tüm organizasyon tarafından devamlı iyileşme konusu benimsenmezse dinamik bir FMEA programından bahsedilemez. Genellikle FMEA çalışmaları iki ayı geçmemeli ve konu küçük küçü k kapsamlar halinde ele alınmalıdır. [email protected]

54

55

FMEA uygulanması gereken durumlar  FMEA metodunun, özellikle uygulanması uygulanması gereken gereken durumlar; geliştirilirken,   Yeni bir ürün geliştirilirken,  Mevcut ürün veya parçalarda revizyon yapılması düşünülürken, değişikliklerinde, rinde,  Ürün ya da sistem değişiklikle  Sistemde özel güvenlik isteyen veya problemli olan parçalar varken,  Mevcut parça ve ürünlerin yeni sistemde kullanılması gerekirken

[email protected]

55

12.09.2021

 

56

FMEA’nın FMEA ’nın tar tarihç ihçesi esi FMEA disiplini, ABD ordusunda geliştirilmiştir geliştirilmiştir.. “Hata Türü, Etkileri ve Riskinin Analizi Üzerine Prosedürler” diye adlandırılan Askeri Prosedür MIL-P-1629, 9Kasım1949 tarihinde başlatılmıştır. başlatılmıştır. Sistem ve donatım hatalarının etkilerinin belirlenmesi için güvenilir bir teknik olarak kullanılmıştır. 1969da NASA tarafından, aya insan indirecek olan APOLLO projesinde uygulanmaya başlandı. Bu ürünün tek olması ve yüksek maliyeti nedeniyle, hiçbir parça veya sistemin arıza yapmaması isteniyordu. Tüm sistemi yedeklemenin yüksek maliyetine katlanmamak için FMEA uygulandı. 1970-1975 arasında, ABD Uçak Sanayisinde kullanılan kullanılan FMEA’nın ilk endüstriyel uygulamasını 1975 yılında Japon NEC firması başlatmış ve daha sonra bu uygulama bütün dünyada yaygınlaşmıştır. [email protected]

56

57

FMEA’nın FMEA ’nın tar tarihç ihçesi esi 1980 yılında FORD tarafından otomotiv sanayisinde uygulaması başlatılmış, sistemde değişiklik yapılarak çok karmaşık olan askeri uygulama basitleştirilmiştir. basitleştirilmiştir. Bu yöntem, Fransız Renault ve Citroen otomotiv şirketlerince AMDEC olarak isimlendirilmiştir isimlendirilmiştir. 1993 yılında Otomotiv Endüstrisi Faaliyet Grubu (AIAG) ve Amerikan Kalite Kontrol Topluluğu (ASQC) endüstri çapında FMEA standardı oluşturmuştur. oluşturmuştur. Bu standart FMEA yapısı QS 9000 standardının geliştirilmesinde işbirliği yapan Chrysler, Ford ve General Motors şirketleri tarafından tarafından kabul edilmiştir. edilmiştir.

[email protected]

57

12.09.2021

 

58

FMEA’ nın kalite sistemindeki yeri Güvenilirlik (bir aletin veya veya sistemin verilen bir zaman zaman süresi boyunca ve verilen verilen çalışma koşulları altında, kendisinden beklenen işlevleri uygun bir şekilde yerine getirmesi olasılığıdır) ürün kalitesinin en önemli kriteri olmasının yanında müşteri tatmini açısından da çok önemli bir göstergedir. Bu nedenle ürünün veya sürecin güvenilirliğini sağlamak için atılacak adım, ortaya çıkabilecek olan hataların türlerini ve bunların ürün ya da sürece etkilerini belirleyebilecek belirleye bilecek bir risk analizinin yapılması ve sürecin güvenilirliğinin güvenilirliğinin kontrol altına alınmasıdır.

[email protected]

58

59

Öncelikli amaç Bir FMEA çalışmasının öncelikli amacı;  Olası hataları, bunların neden ve sonuçlarını önceden; henüz bir ürünün imalatının planlanması aşamasında ya da geliştirme ve tasarım aşamasında belirlemek ve bu verileri değerlendirmek, değerlendirmek,  Hataları tamamen ortadan kaldıracak ve ya azaltacak önlemler almaktır  Ürün veya süreçte oluşabilecek potansiyel hataları önceden belirleyerek bu hataların oluşmasını engellemek.  Nihai ürünün müşteri ihtiyaç ve beklentilerini karşıladığından emin olmak için, planlanan imalat ve montaj süreçleriyle bağlantılı olarak bir ürünün tasarım karakteristiklerini karakteristi klerini analiz etmek.  Montaj veya imalat süreci için, sistemin dayandığı neden ve ilkeleri de yazılı hale getirmek. [email protected]

59

12.09.2021

 

60

“Eski” ve “yeni” yaklaşımlar  Bu amaçlardan da anlaşılacağı üzere , FMEA toplam t oplam kalite sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu anlayışla bakıldığında hataların önlenmesine yönelik olarak eski ve yeni düşünce sistemi karşılaştırıldığında karşılaştırıldığında şu durum ortaya çıkmaktadır: Eski Düşünce

Yeni Düşünce

Iskkar Is arta ta(h (hur urdda) a)llar arın ın göz özle lenm nmeesi

Iskkar Is arta ta(h (hur urdda) a)llar arın ın ön önün ünee geçi çillme mesi si

Güvenirliğin ortaya konması

Güvensizliğin azaltılması

Problemlere çözüm üretilmesi

Problemlerin önlenmesi

Hata Türleri ve Etkileri Analizi, ürünlerin ve süreçlerin geliştirilmesinde öncelikli olarak hata riskinin ortadan kaldırılmasına odaklanan ve bu amaçla yapılan faaliyetleri faaliyetleri [email protected]

belgelendiren bir tekniktir. 60

61

Toplam Top lam kalite sistemind sisteminde e FMEA'nın FMEA'nın rolü

[email protected]

61

12.09.2021

 

62

IATF 16949’in beş ana unsuru



   

 APQP: Kalite planlama prosesi (Advanced product product quality qual ity plan planning) ning) SPC: İstatistiki proses kontrol MSA: Ölçüm sistemleri analizi PPAP: Üretim parçası onay prosesi FMEA: Hata türleri ve etkileri analizi

[email protected]

62

63

FMEA'nın FMEA 'nın sağ sağlad ladığı ığı fay faydal dalar  ar  FMEA ile elde edilen bilgiler tasarımda, üretim sürecinde değişiklikler yapma, kullanılan malzemeyi değiştirme, kalite kontrol ve kalite muayene ölçütlerini tekrar gözden geçirme gibi kararlar kararların ın verilmesinde kullanıldığından, yöntem karar verme aracı olarak da değerlendirilir. FMEA aşağıdaki fonksiyonların gerçekleştirilmesini sağlar.  Ürün, süreç yada hizmette hataların oluşturacağı en küçük bir zararın bile oluşumunun engellenmesini sağlamak için hata türlerini sistematik olarak gözden geçirir geçirir,, etkileyebilecek her türlü hatayı ve bu hatanın  Ürün, süreç, hizmeti yada bunların fonksiyonelliğini etkileyebilecek etkilerini tanımlar,  Tanımlanan bu hatalardan hangilerinin ürün, süreç yada hizmet operasyonlarında daha kritik etkilerinin olduğunu belirler, belirler, bu yüzden yü zden meydana gelebilecek en büyük hasarı ve hangi h angi hata türünün bu hasarı üretebileceğini tanımlar, [email protected]

63

12.09.2021

 

64

FMEA'nın FMEA 'nın sağ sağlad ladığı ığı fay faydal dalar  ar  Montajda, montaj öncesinde, üründe ve süreçte hataların oluşum olasılığını ve bunun nereden kaynaklanabileceğini (tasarım, operasyon, süreç, vb.) belirler,  Diğer kaynaklardan elde edilmesi mümkün olmayan hata oranlarını ve türlerini tanımlayarak gerekli muayene programlarının kurulmasını sağlar, Güvenilirliğinn deneysel olarak test edilebilmesi için gerekli muayene programlarının kurulmasını sağlar, sağlar,  Güvenilirliği  Bir ürün için değişikliklerin olabilecek etkilerini tanımlar, güvenilir hale getirilebileceğini tanımlar, tanımlar,   Yüksek riskli bileşenlerin nasıl güvenilir 

[email protected]

64

65

FMEA’nın FMEA ’nın do dolaylı laylı faydal faydaları arı         

Hizmet veya ürünlerin kalitesini ve güvenilirliğini arttırır. Şirket imajını arttırır. Rekabet avantajını arttırır. Müşteri tatminini arttırır. Ürün geliştirme zaman ve maliyetini azaltır. Tasarım geliştirme faaliyetlerinde bir öncelik sağlar. En uygun sistem tasarımını seçmekte kolaylık sağlar. Gelişim isteği doğurur. Organizasyon kültürünü arttırır.

[email protected]

65

12.09.2021

 

66

FMEA proa proaktif ktif bir yaklaşı yaklaşımdır  mdır 

[email protected]

66

67

FMEA gerekleri Tüm bu faydalara ek olarak, işletmeleri FMEA gibi teknikleri kullanmaya zorlayan koşullar ise şunlardır:  Bir işi ilk defasında doğru yapabilme ve buna bağlı olarak garanti, yeniden işleme ve hurda maliyetlerinin maliyetler inin azaltılması isteği,  Hızla değişen müşteri isteklerini karşılayabilme isteği ve daha fazla müşteri memnuniyetinin sağlanması,  Gittikçe artan yasal ve etik yaptırımlara uyma zorunluluğu, birleştirebilmek isteğidir  Düşük fiyat ve yüksek kaliteyi bir üründe (güçlü tasarım) birleştirebilmek FMEA tekniği geliştirdiği dokümantasyon yapısı ile sürekli olarak güncelleştirilebildiğinden, güncelleştirilebildiğinden, sonsuz so nsuz bir kalite gelişimi ve müşteri memnuniyetini de beraberinde getirmektedir. [email protected]

67

12.09.2021

 

68

Ürün ömrü boyunca hata evreleri

[email protected]

68

69

On’a On ’a kat katlan lanma ma kur kuralı alı

 Yandaki Şekil, FMEA tekniğini kullanmanın  Yandaki yararını göstermektedir. Bu yaklaşımda masraf etkenlerinin “on’a katlanma kuralı” olarak adlandırılmıştır. Kalite önleme maliyetinden kaçınmanın, 1000 kat büyüyerek kalitesizlik maliyeti olarak karşımıza çıktığı görülmektedir.

[email protected]

69

12.09.2021

 

70

On’a On ’a kat katlan lanma ma kur kuralı alı Tecrübeler ve piyasa kanunları bir mal ortaya çıkarılırken hatalar ne kadar önce önlenir, bulunur ve düzeltilirse mal o kadar ucuza mal olacağını gösterir. gösterir. Bu problemin büyüklüğü ve masrafların azaltılmasını "ona katlama kuralı" kuralı" ("the rule of ten ") ile basit basit olarak anlatabiliriz. 

Bir maldaki hatanın müşteride ortaya çıkmasının sonucu giderilmesi (itibar kaybı hariç) "1000" "10 00" masraf birimi kabul edilirse,



 Aynı hata üretim sonu işletmeyi terk sırasındaki sırasındaki kontrolde bulunursa, düzeltme maliyeti "100" masraf birimi olur,



 Aynı hata üretim esnasında veya alınan malın malın fabrikaya giriş esnasında bulunursa, düzeltme maliyeti "10" masraf birimi olur,



Eğer aynı hata konstrüksiyonda önleyici tedbirlerle önlenirse bunun maliyeti yalnız "1« masraf birimi olur.

[email protected]

70

71

FMEA’d FMEA ’dan an eld elde e edilenl edilenler  er  FMEA çalışmaları sonucunda;  Hata giderilinceye kadar sürecin durması veya devam etmesi kararı verilir,  Hataları önleyecek programlar hazırlanır,  Makine, tezgah, süreç akışını gerçekleştiren donanımda hangi elemanın yenilenmesi gerektiği, spesifikasyonlarda ne gibi değişikliklerin değişikliklerin yapılacağı,  Tasarım ve spesifikasyonlarda  İhtiyaç duyulan bakım süresi ve gerek duyulan bakım araç-gereci,  Gerekli görülen testler, talimatlarında ında yapılacak değişiklikl değişiklikler er belirleni belirlenirr.  Bakım, operasyon, kontrol talimatlar [email protected]

71

12.09.2021

 

72

[email protected]

72

73

Sistem FMEA Bütün ekipmanların ve tasarımın tamamlanmasından sonra üretim ve kalite güvence gibi sistemlerin akışını optimize etmek için kullanılan bir yöntemdir. yöntemdir. Sistem ve alt sistemleri analiz ederek, sistemin eksiklerinden doğan sistem fonksiyonları arasındaki potansiyel hata türlerini belirlemeye odaklanır. Hedefi, sistemin kalitesini, güvenirliğini ve sürdürülebilirliğini artırmaktır. Sistem FMEA’nın FMEA’nın faydaları şunlardır:  Sistemi etkileyen potansiyel problemlerin bulunabileceği alanlar daralır,  Sistem içerisinde uygulanacak prosedürler için bir temel oluşturulmasına yardımcı olur.  Sistem içerisindeki fazlalıkların tespit edilmesine yardım eder, gösterir..  Optimum sistem tasarım alternatiflerinin seçilmesinde yol gösterir [email protected]

73

12.09.2021

 

74

Sistem FMEA Sistem FMEA etkin bir şekilde uygulandığında; hata türü ile güvenlik konularını ortadan kaldıracak ve hataları azaltacak potansiyel tasarım faaliyetlerinin faaliyetlerinin listesi, potansiyel hata türlerinin türlerinin RÖS tarafından ağırlıklandırıl ağırlıklandırılmış mış bir liste ve aynı aynı zamanda potansiyel hata türlerini tespit edebilecek potansiyel sistem fonksiyonlarının bir listesi elde edilebilir

[email protected]

74

75

Tasarım FMEA Tasarım hatalarından doğan hata türlerine yönelik olarak, üretime başlamadan önce ürünlerin analiz edilmesinde kullanılır. Hedefi, tasarım kalitesini, güvenirliğini ve sürdürülebilirliğini artırmaktır. Tasarım FMEA çalışmalarının özellikle tasarım geliştirme aşamasında test ve değerlendirmelerden önce yapılması önerilmektedir. Tasarım FMEA’nın FMEA’nın kullanılacağı durumlar: veya parçalarda değişiklik ,   Yeni ürün veya  Mevcut ürün veya parçalarda değişiklik ,  Mevcut ürün veya parçaların yeni bir uygulamada kullanılması

[email protected]

75

12.09.2021

 

76

Tasarım FMEA Tasarım FMEA’nın faydalar faydalarıı şunlardır: Tasarım geliştirme faaliyet faaliyetleriyle leriyle ilgili önceliklerin belirlenmesi,  Potansiyel hataların henüz tasarım aşamasında iken belirlenmesi,  Potansiyel güvenlik sorunlarının belirlenerek ortadan kaldırılmasına yardım  etmesi ve değişiklik için açıklamaların kaydedilmesi  bu bilgilerin formlar yardımıyla saklanması ve gelecek çalışmalara referans olması, ö zelliklerin belirlenmesine yardım etmesi,  Önemli ve kritik özelliklerin  Uyulması gereken, ürün emniyet kurallarının tanımlanmasına yardımcı olur ve tasarım esnasında gerekli önlemlerin alınmasına sağlar [email protected]

76

77

Tasarım FMEA Tasarım FMEA’nın FMEA’nın uygulanması sonucunda:  Potansiyel kritik veya önemli özelliklerin bir listesi ile potansiyel hata türlerinin Risk Öncelik Sayısı tarafından ağırlıklandırılmış ağırlıklandırılmış bir listesi elde edilir. edilir. parametrelerin  Test, kontrol veya teşhis yöntemleri kullanılarak potansiyel parametrelerin listesi ile kritik ve önemli özelliklere yönelik, tavsiye edilen potansiyel faaliyetlerin faaliyetle rin listesi yardımıyla hata türü ve güvenlik sorunlarını so runlarını ortadan kaldıracak veya hataları azaltacak potansiyel tasarım faaliyetlerini faaliyetlerini tespit etmek mümkün olabilir.

[email protected]

77

12.09.2021

 

78

Süreç FMEA Süreç FMEA, tasarımı bitirilen ürünün en az hata ile müşteriye ulaşması amacıyla, üretim aşamasında ortaya çıkabilecek olası tüm sorunların göz önüne alındığı ve çözümlendiği analitik bir tekniktir. Süreç FMEA’sının sının kullanılacağı durumlar;  Bütün yeni ürünler ve parçalar  Değişiklik yapılan ürünler ve parçalar teknolojilerinin uygulandığı bilinen ürünler\parçalar ürünler\parçalar   Yeni üretim teknolojilerinin

[email protected]

78

79

Süreç Sür eç FMEA’sının FMEA’sının fay fayda daları; ları; Süreç FMEA’sının sının faydala faydaları; rı;  Herhangi bir hatanın, ürün ya da prosese en düşük zararı vermesini sağlamak için hata türlerinin sistematik olarak belirlenmesini sağlar.  Müşteri üzerine etkisi olan olası hata türlerini listeleyerek, iyileştirme faaliyeti düşüncesi için bir öncelik sistemi kurulmasına yardım eder. eder.  Üretim ve montaj prosesi sonuçlarını belgelendirir. Proses FMEA, üretim teçhizatının tanımının yapıldığı ama henüz bunların imalatının yapılmadığı yapılmadı ğı anda yapılmalıdır. yapılmalıdır. Böylece ürünün özelliklerinin yerine getirilmesinde daha iyi bir güvenilirlik sağlanmış olur.

[email protected]

79

12.09.2021

 

80

Tasarım FMEA ile il e süreç FMEA karşılaştırması

Tasarım FMEA

Süreç FMEA

Ürünlerin seri üretimine geçmeden önce önc e tasarımında Üretim ve montaj m ontaj süreçlerinin tasarımında kullanılır kullanılır.. kullanılır. Tasarım hatalarından kaynaklanan ürünler üzerindeki performans düşüren potansiyel hata türleri ile ilgilenir.

Tasarım hatalarından kaynaklanan ürünler üzerindeki performans düşüren potansiyel hata türleri ile ilgilenir.

[email protected]

80

81

Servis FMEA Müşteriye servis henüz ulaşmadan analiz edilmesinde yardımcı olur. olur. Bu analizin uygulanmasıyla; geliştirme faaliyetleri faaliyetleri arasında önceliklendirme önceliklendirme yapılması ve değişiklik için açıklamaların kaydedilmesi sağlanır. sağlanır. İş akışının, sistem ve süreç analizinin etkin bir şekilde yapılmasında yapılmasında,, işteki hataların ve kritik işlerin belirlenmesinde ve kontrol planlarının oluşturulmasında yol gösterici olur olur.. .  Analizin uygulanmasıyla sistem ve süreci takip etmek için liste oluşturularak, oluşturularak, potansiyel kritik veya veya önemli iş ve proseslerin proseslerin RÖS ile ağırlıklandırılmış ağırlıklandırılmış listesi yardımıyla sınırdaki potansiyel servis ile ilgili hataların yok edilmesinin sağlanması mümkün olmaktadır.

[email protected]

81

12.09.2021

 

82

Servis FMEA FMEA bir defa başladıktan sonra yaşayan bir doküman olmakta ve tasarım ile süreçte önemli sayılabilecek değişiklikler olduğunda ise bunlara uyum sağlayarak güncel kalabilmektedir. Bu sözü edilen değişiklikle değişikliklerin rin ürün üzerindeki etkileri de sürekli değerlendir değerlendirilerek ilerek üretim ile montaj sürecindeki yetersizlik yetersizlikler ler belirlenmeye çalışılmaktadır. çalışılmaktadır.

[email protected]

82

83

FMEA ekibinin oluşturulması FMEA bir ekip işidir ve bireysel olarak yapılamaz. Seçilen projeye bağlı olarak uygun bir ekibin belirlenmesi gereklidir. İşletme içinde genel bir FMEA ekibi tanımlanmamalıdır. Çünkü problemlerin tanımlanması ve RÖS’larının belirlenebi belirlenebilmesi lmesi bilgi ve tecrübe gerektirir gerektirir. FMEA ekibi, görevleri ve birimleri farklı kişilerden oluşmalıdır. FMEA ekibinde yer alan kişilerin meslek ve görevleri FMEA yapabilecek düzeyde olmalıdır. FMEA yapılması aşamasında, veri toplama sürecinde ve etkilenen fonksiyonları temsil edecek nitelikte bir ekip oluşturulmalıdır. İlgili tasarım parçasının sorumlusu ekip lideri olarak görev almalıdır. Ekip lideri, toplantıları düzenler, ekibin sekreterlik görevini yapar, ekibi yönetir ve yönlendirir, zaman kaybını önlemeye çalışarak ekibi sürekli kontrol altında tutar. [email protected]

83

12.09.2021

 

84

FMEA Süreci FMEA sürecine baktığımızda sistem şu şekilde ilerlemektedir: FMEA çalışmaları, ürün tüketicinin eline geçmeden dizayn faaliyetlerinin son aşamalarında ve ürün  prosesi esnasında kağıt üzerinde ve ya bilgisayar destekli olarak gerçekleştirilir. Bu çalışmada proses ve tasarım tasarım aşamaları adım adım incelenelerek ortaya çıkabilecek çıkabilecek hatalar  belirlenir. Daha sonraki adımlarda hataların ortaya çıkması durumunda, çıkabilecek hatanın potansiyel hata  kaynakları belirlenir. Burada hataların ortaya çıkma olasılığı, hatanın müşteri gözündeki anlamı hataların yakalanabilme  olasılığı faktörleri değerlendirilerek risk öncelik sayısı belirlenir. formlarına aktarılır ve analiz edilir. edilir. FMEA yalın bir sisteme   Alınması gereken önlemler FMEA formlarına uygulandığında çok etkili olmaktadır. Karmaşık sistemlerde sistemlerde potansiyel hataların çok sayıda sayıda ve birbirine girmiş girmiş olması, sebeplerin tespit  edilebilirliğinin edilebilirl iğinin ekonomik olmaması FMEA uygulamalarını uygulamalarını güçleştirmektedir. güçleştirmektedir. [email protected]

84

85

FMEA süreci FMEA tekniğinin standart bir uygulama süreci olmamakla beraber, beraber, genel olarak şu adımlar izlenir: 1. Ürünün ya da sistemin tasarım veya üretim süreci tanımlanır tanımlanır.. 2. Tasarım veya üretimle ilgili işbirliği yapacak dış tedarikçi tedarikçiler ler tanımlan tanımlanırır.. 3. Olası hata türleri tanımlan tanımlanırır.. 4. Olası hataların etkileri tanımlan tanımlanırır.. 5. Her bir hata türüne ait olası nedenler tanımlan tanımlanırır.. 6. Hata nedenlerini önleyecek veya hata nedenlerini ortaya çıkaracak kontrol sistemleri tanımlanır tanımlanır.. 7. Olası hata nedenlerin nedenlerinin in ortaya çıkma olasılığı (O-hata olasılığı) belirlenir. 8. Müşteri için hata etkilerinin önem derecesi (Ş- şiddet) belirlenir belirlenir.. 9. Ürün, üretimden ayrılmadan önce, hatanın saptanma olasılığı (S-saptanabilir (S-saptanabilirlik) lik) 10. Bu belirlenen olasılıklardan olasılıklardan hareketle, Risk Öncelik Sayısı (RÖS) hesaplanır. hesaplanır. [email protected] 85

12.09.2021

 

86

[email protected]

86

87

FMEA süreci Bu süreç temel olarak 5 adımda incelenmektedir: inc elenmektedir: 1. Hazırlık çalışmaları 2. Analiz faaliyet faaliyetleri leri 3. Analizi değerlendirme faaliyet faaliyetleri leri 4. İzleme – uygul uygulama ama 5. Doğrulama ve yöntemin sürekliliğinin sağlanması

[email protected]

87

12.09.2021

 

88

1. Hazırlık çalışmaları İlk yapılması gereken, FMEA’nın uygulanacağı ürün, süreç veya sisteme karar vermektir. vermektir. Daha sonra bir FMEA çalışma ekibi kurulmalıdır kurulmalıdır.. Çalışma ekibinin aşağıdaki esaslara uyması, FMEA uygulamasının etkinliğini arttırmaktadır. güvenilirliğindeki ndeki ana aşamalar aşamalar,, sistem veya ürünün oluşturulmasındaki  Bir sistemin veya ürünün güvenilirliği aşamalar ile ilgili olduğundan grup üyeleri kalite, mühendislik, satın alma, üretim, imalat, Ar-Ge gibi çeşitli bölümlerden seçilmelidir. oluşturulmalıdır..  Her bir FMEA çalışması için farklı çalışma grupları oluşturulmalıdır  Grubu oluşturanların sayısı 5 ile 8 arasında olmalıdır. sağlanmalıdır..  Üst yönetimin desteğinin belirtilmesi için grupta yönetimden birisinin olması sağlanmalıdır Çalışma grubu oluşturulduktan sonra tasarım ve süreç FMEA’sı için verilen görevler yerine getirilir. getirilir. FMEA çalışmasının sınırları, geçmiş dönemdeki hata analizleri, müşteri şikayetleri, üretim problemleri gibi veriler yardımıyla belirlenmelidir.  Ayrıca çalışma sonucunda varılması düşünülen hedef değerinin değerinin de belirtilmesi gerekir. gerekir. [email protected]

88

89

2. Analiz faaliyetleri FMEA ürün hakkında detaylı bilgiler kullanır ve bu detaylar da ancak ayrıntılı analizlerle elde edilebilir. Bu aşamada, ürünün fonksiyonları veya başka bir deyişle ne işe yaradıkları ve üründen neler beklendiği tanımlanır. tanımlanır. Tüm bu çalışmaların amacı, olası hata türü ve olası hata nedenlerinin doğru olarak belirlenmesidir. Bir ürünün üretim prosesi olarak genelde, değişik makinelerde işleme, şekillendirme, montaj, muayene ve ürün elleme gibi ürünün hammadde halinden mamul hale gelişine kadarki bütün basamaklar anlaşılır. Süreç FMEA faaliyetinin bu kadar geniş faaliyet alanlarını kapsaması olanaksızdır. Söz konusu üretim kademelere bölünebilir. Sadece bu yolla, üretim süreci için arzu edilen ayrıntı derecesine ulaşmak mümkündür mümkündür..  “Müşteri” normalde son kullanıcı olarak görülmesine rağmen rağmen bir süreç FMEA’ da müşteri; müşteri; daha sonraki üretim veya montaj işleme ve kademeleri olabileceği gibi servis faaliyet faaliyetleri leri de olabilir. [email protected]

89

12.09.2021

 

90

2. Analiz faaliyetleri Olası hata türü: Sistemin görevini tam anlamıyla yerine getirememesi hata olarak adlandırılır ve bu hatanın ortaya çıka şekli şe kli ise hata türüdür. Olası hata türü, hatanın ortaya çıkma durumunu ve sistemi etkilemesinin tanımını içerir. Hata türünü belirlemek için, “ürün ya da süreç istenilen özelliklere nasıl sahip olamaz?” sorusuna cevap aranır. aranır. Ortaya çıkabilecek hata türleri fonksiyonellik veya donanımla ilişkili olabilir. Hata türü örnekleri; 

Deformasyon,



Çatlama,



Titreşim,



Korozyona uğrama vb.



Patlama;



İşlemede süreksizlik yani kesinti,



Çalışmanın durması

[email protected]

90

91

2. Analiz faaliyetleri Olası Hata Etkileri: Hata gerçekleşirse ne olacak sorusuna cevap aranır ve ürünü kullanacak müşterinin m üşterinin bundan nasıl etkileneceği belirlenmeye çalışılır. Bu müşterinin iç müşteri olabileceği de akıldan çıkartılmamalıdır. Bu belirlemede,, müşteri şikayetleri, güvenilirlik verileri, yapılan deney sonuçları ve garanti işlemlerine ait belirlemede geribildirimlerden yararlanılır. Hata türünün güvenliği mi etkilediği etkilediğini; ni; yoksa kurallara uygunsuzluk mu oluşturduğunu net bir biçimde ortaya konulmalıdır. Bu bağlamda müşteri(ler), bir sonraki operasyon, daha sonra gelen operasyonlar, bölge, satıcı ve/veya araç sahibi olabilir. Hatanın potansiyel etkileri değerlendirilirken bunların her biri gözetilmelidir. Olası hata etkilerine örnekler;  Yangın, n,   Yangı  Basınçlı akışkan sızıntısı   Aşırı basınç  Basınçlı akışkan jeti [email protected] 91

12.09.2021

 

92

2. Analiz faaliyetleri Olası Hata Etkileri: Son kullanıcı için etkiler her zaman ürün ya da sistemin performansı olarak ifade edilmelidir. Eğer müşteri bir sonraki operasyon ya da daha sonra gelen operasyon(lar)/bölge ise, etkiler proses/operasyon performansı olarak ifade edilmelidir.

[email protected]

92

93

2. Analiz faaliyetleri Olası Hata Sebebi: Listelenen hata türleri ve etkilerinden sonra, bu hatalara sebep olan koşulların belirlenmesi gereklidir ve genel olarak bu, hata türünü oluşturan ilk anormalliktir. anormalliktir. Bu listeleme sırasında kesin olarak belirli yani açık sebepler yazılmalıdı yazılmalıdırr (örneğin operatör devir hızını yanlış ayarlamada ayarlama da hatalı), belirsiz ve kesin olmayan sebepler (örneğin işçi hatası, makine arızası) kullanılamaz. Hata türünün olası sebeplerini tanımlamak için, beyin fırtınası, sebep-sonuç diyagra diyagramları, mları, hata ağacı analizleri kullanılır. Hata sebeplerine örnekler;   Aşırı basınç   Aşırı sıcaklık   Yetersiz siz akışkan seviyesi   Yeter [email protected]  Operatörün eğitiminin yetersizliği vb. 93

12.09.2021

 

94

2. Analiz faaliyetleri Hata Sebeplerinin Tanımlanması Hata türünün ilk önce önc e belirlenen birincil sebebinden yola çıkarak ç ıkarak ana sebeplere ulaşmaya çalışmak gereklidi gereklidirr.  Ana sebepler, sebepler, bir parçanın özelliklerine göre belirlenir ve tanımlanır. tanımlanır. Parça özellikleri özellikleri boyutlar, boyutlar, ebat, şekil, yer, yer, sertlik, çekme gerilmesi, görünüş, kaplama ve yansıtma gibi göze çarpan özellikleri içerir. içerir.  Ana sebeplerin sebeplerin bulunmasında beyin fırtınası,  Hata türü Çalışmıyor sebep-sonuç diyagra diyagramı mı  Pareto analizi gibi teknikler kullanılabilir kullanılabilir..  Birincil sebep Malzeme çatlak   Birincil ve ana sebeplere yandaki gibi bir örnek verilebilir:  Ana sebep

Malzeme çok ince

[email protected]

94

Neden-sonuç (Balık Ishi kawa (Balık Kılçığı) / Ishikawa Diyagramı

[email protected]

95

95

12.09.2021

 

Basınçlı Ekipmanlarda neden sonuç diyagramı çalışması

96

[email protected]

96

Basınçlı Ekipmanlarda neden sonuç diyagramı çalışması

[email protected]

97

97

12.09.2021

 

Basınçlı Ekipmanlarda neden sonuç diyagramı çalışması

98

[email protected]

98

Kazan koro korozyonu zyonu için Ishikaw Ishikawa a diyagr diyagramı amı

[email protected]

99

99

12.09.2021

  

100

5 Niçin? Temel sebebe gitmekte kullanılan yöntemlerden biridir.

MAKİNANIN MAKİN ANIN DURMA DURMASININ SININ SEBEBİ SEBEBİ NEDİR ? SİGORTA ATTI.

Çözüm ; Sigortayı değiştir [email protected]

100

5 NİÇİN MAKİNA DURMASININ SEBEBİ NEDİR? SİGORTA ATTI NİÇİN SİGORTA ATTI?  AŞIRI YÜKLEME OLDU NİÇİN AŞIRI YÜKLEME OLDU?  YAĞLAMA  YAĞL AMA YETERSİZ NİÇİN YAĞLAMA YETERSİZ? POMPA DÜZGÜN ÇALIŞMIYOR  NİÇİN POMPA DÜZGÜN ÇALIŞMIYOR? POMPANIN MİLİ AŞINMIŞ NİÇİN POMPANIN MİLİ AŞINMIŞ? İÇİNE KİRLİ SU GİRMİŞ [email protected]

101

101 Çözüm ; Sigorta Sigortayı yı değiştir

Çözüm ; Sigorta Sigortayı yı değiştirmek değil. Mil içine giren kirli suya engel olmaktır.

12.09.2021

 

102

2. Analiz faaliyetleri Hata Saptama: Ortaya çıkması muhtemel bir hata türünün müşteriye ulaşmasını engelleme çalışmalarına hata saptama adı verilir. Hataların saptanmasındaki ilk unsur kontroldür. Mevcut Kontroller:  İPK,  Muayeneler,  İzleme,  Eğitim,  Koruyucu Bakım gibi konuları içerir. [email protected]

102

103

2. Analiz faaliyetleri müşteri  sistem  Alt sistem 1 

Montaj 1 

Alt sistem 2 

Montaj 2 

Parça 1 

Parça 2 

Fonksiyon 1 

Hata türü 1 

 

103

Fonksiyon 2 

Hata türü 2 

Sebep  1

[email protected]

Parça 3 

Sebep  2 

Sebep  3 

Sebep  4 

müşteriden hata sebeplerine ulaşma  

12.09.2021

 

104

3. Değerlendirme: Bu aşamada FMEA’nın olası hatalarının göreceli göreceli olarak değerlendirilmesi değerlendirilmesi gerçekleştirilir.  Hatanın Ortaya Çıkma Olasılığı (O)  Hatanın Şiddeti (Ş) Hatanın ın Sapt Saptanabi anabilirl lirliği iği (S)  Hatan

[email protected]

104

105

3. Değerlendirme: Hatanın Ortaya Çıkma Olasılığı (O): Hatanın ya da onu yaratan sebebin gerçekleşme olasılığıdır. Bu değer, sebepler ve hata türü ile ilişkilidir. ilişkilidir. Olasılık değeri belirlenirken, belirlenirken, neden oluşuyorsa, hata türünün oluşacağı varsayılır.

[email protected]

105

12.09.2021

 

106

3. Değerlendirme

[email protected]

Tasarım FMEA için olasılık değerlendirme tablosu 106

107

3. Değerlendirme: Hatanın Şiddeti (Ş): Olması muhtemel hata türünün müşteriye olan etkisinin önemini ön emini derecelendirmede kullanılır. Müşteriye olan yansımaları açısından hatanın etkisi 1 ile 10 arasında derecelendirilir. derecelendirilir. Bu dereceler hata türlerinin etkisi ile bağlantılıdır. Ürün veya hizmet tasarımı üzerinde yapılacak değişiklikler değişiklikler ile müşteri yönünden şiddet derecelendirilmesi yapılabilir. Benzer etki yaratan hatanın aynı şiddet değeri almasına dikkat edilir.

[email protected]

107

12.09.2021

 

108

3.Değerlendirme DERE DE RECE CE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 [email protected]

TEHLİK TEHL İKENİ ENİN N Şİ ŞİDD DDET ETİİ Tehl ehlik ikeni eninn insan, insan, diğer diğer canl canlıla ılarr ve çevre çevre üzer üzerind indee hiçbi hiçbirr etkisi etkisi olma olmaya yacak caktır tır.. Tehlike bir kişinin kişinin anlık etkilenmesine neden olabilir. Tehlike birden fazla kişinin anlık etkilenmesine etkilenmesine neden olabilir. Tehlike bir kişinin kişinin hafif yaralanmasına yaralanmasına neden olabilir. Tehlike birden fazla kişinin hafif yaralanmasına yaralanmasına neden olabilir. Tehlike bir kişinin kişinin ciddi yaralanmasına yaralanmasına neden olabilir. Tehlike birden fazla kişinin kişinin ciddi yaralanmasına yaralanmasına neden olabilir. Tehlike bir kişinin kişinin ölüm ölümüne üne neden olabilir. Tehlike birden fazla kişinin kişinin ölümüne neden olabilir. Tehlikenin etkisi tahmin edilemeyecek kadar büyük  büyük olabilir. olabilir. Tasarım FMEA için şiddet derecelendirme tablosu

108

109

3. Değerlendirme: Hatanın Saptan Hatanın Saptanabili abilirliği rliği (S): Olası bir hatanın son kullanıcıya ulaşmama olasılığıdır veya bir başka söylemle, hatanın ürün müşteriye ulaşmadan keşfetme olasılığıdır. olasılığıdır. Burada hata sanki oluşmuş gibi varsayılmakta varsayılmakta ve mevcut kontrol olanakları ile hata türüne sahip olan parçanın sevkini önleme olanağı derecelendirilmektedir derecelendirilmektedir. 1 ile 10 arasında bir derecelendirme kullanılmaktadır.

[email protected]

109

12.09.2021

 

110

3. Değerlendirme: Saptanabi Sapta nabilirl lirlik ik tabl tablosu osu TESPİT

KRİTER

DERECE

İmkansız Çok zor Zor  Az Çok az Orta Ortanın üstü  Yüksek  Çok yüksek 

Saptama imkanı yok  Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması çok zor Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması zor Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması çok az Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması az Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması orta Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması ortanın üstü Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması yüksek  Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması çok yüksek 

10 9 8 7 6 5 4 3 2

Kesin

Kontrollerin Kontroller in hata türünü saptaması kesine yakın.

1

[email protected]

110

111

Risk Öncelik Sayısı (RÖS) Bir FMEA‘nın çıktısı “Risk Öncelik Sayısı”dır Sayısı”dır.. RÖS potansiyel hata türleri, onların etkileri ve hatanın müşteriye ulaşmasından önce sürecin hatayı yakalayabilme yeteneğine bağlı olarak hesaplanan bir sayıdır. Risk Öncelik Sayısı , hata sebeplerinin birbirlerine nazaran göreceli önemini gösterir. Bu değer, hata endişelerini büyükten küçüğe doğru sıralamak sıralamak için kullanılmalıdır. kullanılmalıdır. Risk Öncelik Sayısı büyük ve yüksek şiddet değeri olan sebeplere, düzeltici önlemlerin başlatılmasında öncelik verilmelidir. verilmelidir. Risk öncelik sayılarının başka bir değer veya anlamı yoktur, olası sebebin, düzeltilmesinde öncelik tayini amacıyla kullanılır. Risk Öncelik Sayısı , her bir hata sebebi için, saptanan olasılık, şiddet ve saptanabilirlik saptanabilirlik değerlerini değerlerininn çarpılması ile bulunur. Uygulamada bu yöntem daha sıklıkla tercih edilmektedir.

[email protected]

111

12.09.2021

 

112

Risk Değerlendirme RİSK = RİSK  = f (olasılık, etki) DENEYİM ve VERİLER 

TAHMİNLER 

RİSK

NEDEN

ETKİ

TEHLİKELİ OLAY 

TEHLİKENİN ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI (O)

TEHLİKENİN ETKİSİ (ŞİDDETİ) (Ş)

[email protected]

KONTROL

TEHLİKENİN ÖNCEDEN GÖRÜLMESİ OLASILIĞI (SAPTANA (SAPTANABİLİRLİK) BİLİRLİK) (S)

RİSK ÖNCELİK SAYISI (RÖS) (O x Ş x S)

112

113

Risk Öncelik Sayısı (RÖS) Hataların ortaya çıkma olasılığı, olasılığı, şiddet ve saptanabilirliğe göre Risk Öncelik Sayısı (RÖS) belirlendikten belirlendikten sonra, riske bağlı olarak hataların değerlendirmesi yapılır.  Risk genellikle  Küçük (minor),  Orta (moderate),   Yüksek (high)  ve kritik (critical) olarak tanımlanır. Farklı durumlarda riskler de farklı olabilir:

[email protected]

113

12.09.2021

 

114

Risk Öncelik Sayısı (RÖS) Hesaplanan RÖS değerleri, bir histogram üzerinde gösterilmelidir gösterilmelidir.. Bu sayede hem iyileştirme çalışmaları izlenebilir hem de RÖS değerleri daha kolay sınıflandırılabilir. Hesaplanan RÖS değerlerine göre şu sınıflandırma yapılır:  Küçük ise düzeltici faaliyete gerek yoktur (RÖS (0.4-0.5) Tm  şartlarında başladığı bilinmelidir.

[email protected]

150

Kademeli plastik deformasyon 







Kademeli plastik deformasyon hasarı, bazılarının oldukça muntazam kaldığı kombine yüklere maruz kalan kazanlarda ve basınçlı kaplarda meydana gelmektedir. Tekrarlanan varyasyonların etkisi altında deformasyonda kümülatif bir artışa neden olur. Kararsızlık nedeniyle bir hasar riski varsa, ilerleyici plastik deformasyon bu riski arttırır. Bu arıza türü sadece normal çalışma koşulları için dikkate alınmalıdır. alınmalıdır. Uygulamada, kademeli plastik deformasyona yol açan çalışma koşulları nadirdir. En yaygın olarak bilinen durum, içerdiği sıvının sıcaklığındak sıcaklığındakii büyük periyodik değişimlere maruz kalan kazanları ve basınçlı kapları etkileyebilen, basınç sabit veya hafif değişken olan termal iniş çıkışlardır.

[email protected]

151

151

12.09.2021

 

 Yorulma  Y orulma kopması 





 

152

 Yorulma kopmasından kopmasından kaynaklanan arıza, değişken yüklere maruz kalan kazanları ve basınçlı kapları etkiler. Bu bozulma, her bir döngüde plastik deformasyonun meydana geldiği bölgelerde (alternatif plastiklik) oldukça az sayıda döngü için ortaya çıkabilir. Gerilim aralığı küçük olduğunda bile, elastik aralıktaki aralıktaki çok sayıda döngü için de meydana gelebilir, gelebilir, örn. titreşim durumunda, stres konsantrasy konsantrasyon on alanlarında.  Yorulma kopması kopması genellikle sadece normal çalışma koşulları için dikkate alınmalıdır. alınmalıdır.  Yorulma yükleme yükleme yorulma koşullarında meydana geldiğinde, geldiğinde, dikkate alınabilir döngü sayısını önemli ölçüde azaltabileceğinden, özel dikkat gereklidir.

[email protected]

152

 Yorulma  Y orulma kopması  Yorulma ömrünü etkileyen metalurjik faktörler 1. Tane Büyüklüğü: Taneler büyükse yorulma dayanımı düşer küçükse artar. Bu faktör sıcaklık gerilme ve çentik ile beraber düşünülüp yorumlanmalıdır. 2. Alaşımlandırma: a) Karbon çeliklerinde; %C, Mo, Ni, Cr artarsa yorulma dayanımı artar. b)  Yüksek dayanımlı çeliklerde; %Cu artarsa, artarsa, % P çok az artarsa yorulma ömrü artar. artar. c) Fosforun gevreklik yaratacağı unutulmamalıdır. çeliklerde; %Ni ve Cr artarsa artarsa korozyona korozyona karşı yorulma yorulma artar. artar. d) Östenitik paslanmaz çeliklerde; e) Titanyum alaşımlarının yorulma ömürleri çeliklerden daha yüksektir yüksektir.. f)  Alüminyum ve magnezyum yorulma dayanımını arttırır arttırır.. [email protected]

153

153

12.09.2021

 

 Yorulma  Y orulma kopması

154

 Yorulma ömrünü etkileyen metalurjik faktörl faktörler er 3. Isıl İşlem : Çekme gerilmesini arttıran ısıl işlemler yorulma ömrünü arttırır. Temperlenmiş martenzitte yorulma artar artar.. Kalın lamelli lamelli perlitik yapıda çentik sebebiyle yorulma düşüktür düşüktür.. Küresel grafitli grafitli yapıda yapıda yorulma ömrü yüksektir. 4. Tanelerin Yöne Bağımlılığı : Yorulma : Yorulma ömrü yöne bağımlıdır bağımlıdır.. Deformasyon yönüne dik çalışan malzemelerde yorulma ömrü, deformasyon yönündeki ömrün (0,6-0,7) katıdır. katıdır.

[email protected]

154

155

Çevresel kaynaklı hasar mekanizmaları 





Korozyon veya erozyon ve çevresel nedenlerle oluşan çatlama vb. Nedeniyle oluşan arızalar, arızalar, genellikle bir standartta standartta belirtilir, belirtilir, ancak bunların adreslenmesi yöntemi genellikle tasarımcıya bırakılır. Bir limit durumu, tasarım performans gereklilikleri karşılanmadığında ve bir nihai ya da servis kolaylığı limit durumu olarak sınıflandırıldığında yapısal bir koşul olarak tanımlanır. Nihai sınır durumu, patlama veya çökme ile bağlantılı yapısal bir durum (bileşen ya da teknenin) ya da insanların güvenliğini tehlikey tehlikeyee atabilecek diğer yapısal bozulma biçimleridir, biçimleridir, örn. brüt plastik deformasyondann kaynaklanan bozulma, yorgunluğun neden olduğu kopma, damarın deformasyonda dengesizliğinden dengesizliğind en kaynaklanan parçalanma veya bunun bir kısmı, vb.

[email protected]

155

12.09.2021

 

156

Basınçlı Kaplarda Hasar Analizi Kazan içinde oluşan oyuk 

[email protected]

156

157

Hasar Analizi Hasar ne demektir? Hasar herhangi bir olayın yol açtığı zarara denir denir.. Hasar analizinin amacı nedir? Hasara sebep olan mekanizmayı belirleyip teknolojik hatayı bulmaktır.

[email protected]

157

12.09.2021

 

158

Hasar Mekanizmalarının dağılımı

[email protected]

158

TEŞEKKÜRLER 159