78166647-Είναι-ο-καπιταλισμός-ηλίθιε-Νίκος-Μπογιόπουλος

August 28, 2017 | Author: Dlrsl | Category: N/A
Share Embed Donate


Short Description

Download 78166647-Είναι-ο-καπιταλισμός-ηλίθιε-Νίκος-Μπογιόπουλος...

Description

Μια ευγενική απάντηση ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ

στους

πραιτοριανούς

των

«Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε» Φυσικά δε μας διαφεύγει ο «φιλικός» αντίλογος των χορτάτων της αντίπερα όχθης. Με λεπτή ταξική ειρωνεία διατείνονται, καθώς χορεύουν το καθεστωτικό τους βαλς, ότι η προοπτική μιας Ελλάδας και ενός κόσμου χωρίς εκμεταλλευτές και καταπιεζόμενους, χωρίς πλούσιους και φτωχούς, χωρίς κεφαλαιοκράτες «αφέντες» και μισθωτούς «δούλους», στην καλύτερη περίπτωση συνιστά δονκιχωτισμό και ουτοπία. Εξίσου «φιλικά», λοιπόν, απαντάμε: « Έ ν α ς χ ά ρ τ η ς τ ο υ κ ό σ μ ο υ π ο υ δ ε ν π ε ρ ι έ χ ε ι τ η ν Ου τ ο π ί α δεν αξίζει να τον κοιτάξεις καν, γιατί αφήνει έξω τη μόνη χώρα όπου

η

Ανθρωπότητα

πάντα

θα

προσγειώνεται.

Κι

όταν

προσγειωθεί, κοιτάζει πέρα και, βλέποντας μια καλύτερη χώρα, ξ ε κ ι ν ά ε ι γ ι α ε κ ε ί . Π ρ ό ο δ ο ς ε ίν α ι η υ λ ο π ο ί η σ η τ η ς μ ι α ς μ ε τ ά τ η ν ά λ λ η Ο υ τ ο π ί α ς » . Σίγουρα αυτή η «ουτοπική» πορεία αναδημιουργίας και

αναγέννησης της Ελλάδας δεν είναι εύκολη. Είναι όμως μια πορεία απείρως ευκολότερη και -από άποψη αποτελεσμάτων- πρόδηλα ρεαλιστικότερη, σε αντίθεση με τον αδιέξοδο δρόμο των ανυπολόγιστων, μάταιων και αβάσταχτων θυσιών στις οποίες υποβάλλεται ο λαός και ο τόπος για να βγαίνουν κερδισμένοι οι πλουτοκράτες και το σάπιο πολιτικό τους σύστημα. Αυτή η Ελλάδα της λαϊκής εξουσίας και της λαϊκής οικονομίας, η Ελλάδα του σοσιαλιστικού δρόμου ανάπτυξης, είναι το πλέον ώριμο και ρεαλιστικό αίτημα των καιρών που «σαν θελήσει ποτέ ο λαός, τότε το πεπρωμένο θα προσκυνήσει». «Ο Φρίντριχ Ένγκελς είπε κάποτε: " Η α σ τ ι κ ή κ ο ι ν ω ν ί α β ρ ί σ κ ε τ α ι μ π ρ ο σ τ ά σ ε έ ν α δ ί λ η μ μ α : ή π έ ρ α σ μ α σ τ ο σ οσ ι α λ ι σ μ ό ή ξ α ν α κ α τ ρ α κ ύ λ ι σ μ α τ η ς α ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς σ τ η β α ρ β α ρ ό τ η τ α " . Τι

σήμαινε όμως "ξανακατρακύλισμα στη βαρβαρότητα" από ίο σημερινό επίπεδο του ευρωπαϊκού πολιτισμού; Μέχρι σήμερα διαβάζουμε,

αναμφισβήτητα, ια Λόγια αυτά χωρίς να εμβαθύνουμε στο νόημα που κρύβουν και τα παραθέτουμε χωρίς να προαισθανόμαστε την τρομερή βαρύτητά τους. Σήμερα όμως, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά γύρω μας για να καταλάβουμε τι σημαίνει κατρακύλισμα της αστικής κοινωνίας στη βαρβαρότητα».

Ρόζο Λούξεμπουργκ Ο Νίκος Μπογιόπουλος γεννήθηκε to 1967 στην Αθήνα. Σπούδασε στο Οικονομικό τμήμα ίου Πανεπιστημίου της Αθήνας. Εργάζεται από το 1992 ως δημοσιογράφος στο Ριζοσπάστη. Έχει συνεργαστεί με ραδιοφωνικούς σταθμούς και περιοδικά. Προηγούμενα βιβλία του το Βαλκάνια - 78 μέρες «στόχος» του NATO και σε συνεργασία με τον Δημήτρη Μπλάκα το Ποδόσφαιρο: Μια θρησκεία χωρίς απίστους.

«Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε» Οι υπαίτιοι της Κρίσης και το «Χρέος» της ανατροπής τους - Μια ευγενική απάντηση στους πραιτοριανούς των ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ

ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

«Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε» Οι υπαίτιοι της Κρίσης και το «Χρέος» της ανατροπής τους - Μια ευγενική απάντηση στους πραιτοριανούς των ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ

Πρόλογος: ΔΑΝΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ................................................................................................. 13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ................................................................................................. 19

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1. «Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε»............................................................ 23 2. Όλοι για τον καπιταλιστή κι αυτός για τον εαυτό του!..................... 61 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 1. Ο Αριστοτέλης ήταν... μαρξιστής......................................................... 83 2. Ψευδαισθήσεις τέλος.............................................................................. 97 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 1. Διαπλοκή: εκ φύσεως - Διαφθορά: εκ πεποιθήσεως...................... 107 2. Πριν γίνει υπουργός, ήταν... τάνκερ.................................................. 123 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 1. Πολυεθνικές: Τα αφεντικά της βαρβαρότητας................................ 135 2. Το «αόρατο χέρι» των αρπακτικών.................................................. 139 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ 1. Οι νέοι «φεουδάρχες».......................................................................... 147 2. Πεινάτε (και θα πεινάτε) επειδή... πεινάτε!....................................... 159

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ 1. Τα λεφτά σου ή τη ζωή σου................................................................. 167 2. Άρρωστοι εγκληματίες κερδοσκοπούν με την ασθένεια................ 172 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ 1. Η «φιλανθρωπία» είναι μπίζνες........................................................ 177 2. «Μην πατάτε το χορτάρι του γηπέδου»............................................ 184 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ 1. Πόσοι φτωχοί «παράγουν» έναν πλούσιο;...................................... 195 2. Ένας προς 250.000!............................................................................ 210

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1. Τι είναι το χρέος;................................................................................. 217 2. «Το χρέος τους είναι ο πλούτος που μας ανήκει»........................... 224 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 1. Πρώτα χρέος, μετά κράτος!................................................................ 229 2. Οι αστικές τάξεις συναλλάσσονται... υπό το αγγλικόν δίκαιον..................................................................... 239 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 1. Ποιοι «παίζουν» με το χρέος;............................................................. 249 2. Τα χρέη (τους) είναι το πρόσχημα..................................................... 257 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 1. Κι όμως «λεφτά υπάρχουν»!.............................................................. 267 2. Κι άλλα λεφτά!..................................................................................... 272 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

1. Τα δάνεια πάνε στους μισθούς ή οι μισθοί στα δάνεια;................. 279 2. Μισό τρισεκατομμύριο σε τόκους!................................................... 288 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ 1. Η αρπαγή της «πίτας»......................................................................... 301 2. «Αργυρό μετάλλιο» στην εκμετάλλευση!......................................... 305 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Ι. Οι δυο Ελλάδες...................................................................................... 313 2. «Περνάμε καλά στην Ελλάδα»............................................................ 320 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ 1. Ασφαλιστικό: Λεηλασία ισοδύναμη με δυόμισι... Κατοχές!......................................................................... 325 2. Μισός αιώνας ασφαληστεία!............................................................. 329 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ 1. «Όλοι μαζί τα φάγαμε»!...................................................................... 333 2. Ιδού ποιοι τα «φάγανε»....................................................................... 341 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ 1. «Λεφτά υπάρχουν» για το NATO!..................................................... 353 2. Κάθε ένα ευρώ που «μας δίνει» η EE μας το χρεώνει... έξι!... 357 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ 1. Διεθνές Νομισματικό Ταμείο............................................................. 373 2. Η Γερμανία και το... «περίστροφο στο τραπέζι»............................ 389

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Μεγάλη κρίση - Θαυμάσια «ευκαιρία»!................................................ 403

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Υπ' αριθμόν «ένα» ζήτημα: Η Εξουσία!................................................ 429 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ίδια Ιστορία!......................................................................................... 445 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ «Ζητείται Λένιν»....................................................................................... 453 ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα;................................................................ 467

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω καταλάβει ακόμα τον πραγματικό ρόλο του εισαγωγικού προλόγου σε ένα βιβλίο. Πολύ περισσότερο όταν ο πρόλογος γράφεται από κάποιον άλλον και όχι από το συγγραφέα. Με τον καιρό, διαβάζοντας τους προλόγους σε πολλά βιβλία, χωρίς να μειώνεται στο ελάχιστο η απορία μου περί την «αναγκαιότητά τους», κατέληξα όμως στο τι θα ήθελα εγώ, ως αναγνώστης, από τον πρόλογο ενός βιβλίου. Θεωρώ ότι ένας πρόλογος που σέβεται τον εαυτό του δεν πρέπει να προκαταλαμβάνει τη γνώμη του αναγνώστη για το βιβλίο που θα διαβάσει. Είναι να σαν να του κλέβει ένα κομμάτι από την απόλαυση της ανακάλυψης που πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε ανάγνωση. Επομένως, ο ρόλος του «προλογίζοντος» πρέπει να είναι ο ρόλος του πλοηγού. Υπό το πνεύμα αυτό γράφτηκαν οι επόμενες γραμμές. Την ιστορία της γέννησης του βιβλίου του Νίκου Μπογιόπουλου έτυχε να τη γνωρίζω καλά. Από τη στιγμή της σύλληψης, την περίοδο της κύησης, ως τη στιγμή του τοκετού. Αυτός ήταν και ο λόγος που -παρά την άποψη που προηγουμένως εξέθεσα- δέχθηκα αμέσως την πρόταση να γράψω τον πρόλογο. Όχι για να αναφερθώ στο πώς γράφτηκε, αλλά κυρίως γιατί γράφτηκε και ως γνώστης των παρασκηνίων της «κυοφορίας» να προτείνω επομένως έναν «οδικό χάρτη» για το πώς θα μπορούσε να διαβαστεί. Αυτό το βιβλίο λοιπόν ξεκίνησε από το θυμό. Από το θυμό του συγγραφέα όταν, αμέσως μετά το ξέσπασμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης και των εκδηλώσεων της στην Ελλάδα, πήρε μπροστά η μηχανή του ψεύδους, της παραπληροφόρησης, της χειραγώγησης. Όλα αυτά που κατέληγαν στο παραλυτικό δίλημμα: Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε! Μια επικοινωνιακή καταιγίδα σκέπασε το δημόσιο χώρο και κάθε άλλη άποψη,

πέραν

της

κρατούσας,

εξορίστηκε

από

την

εικονική

πραγματικότητα όπως τη διαμόρφωναν κυβέρνηση, διεθνείς οργανισμοί, αστικές πολιτικές δυνάμεις, μέσα ενημέρωσης και πάσης φύσεως μηχανισμοί διαμόρφωσης και επηρεασμού των συνειδήσεων. Μια επιχείρηση υπό το σύνθημα «Σιωπή, η πατρίδα κινδυνεύει!» απειλούσε

κάθε αντίδραση, κάθε αντίσταση, χαρακτηρίζοντας τους φορείς κάθε αντίθετης άποψης το λιγότερο γραφικούς, το περισσότερο επικίνδυνους. Ο θυμός απέναντι σ' αυτή την κατάσταση ήταν το γενεσιουργό συναίσθημα για το βιβλίο που σήμερα κρατάτε στα χέρια σας. Ο Μπρεχτ έγραφε ότι όποιος θέλει να πολεμήσει την ψευτιά και την αμάθεια και να γράψει την αλήθεια έχει να ξεπεράσει το λιγότερο πέντε δυσκολίες. Πρέπει να έχει το θάρρος να γράφει την αλήθεια παρόλο που παντού την καταπνίγουν, την εξυπνάδα να την αναγνωρίσει παρόλο που τη σκεπάζουν παντού, την τέχνη να την κάνει ευκολομεταχείριστη σαν όπλο, την κρίση να διαλέξει εκείνους που στα χέρια τους η αλήθεια θ' αποχτήσει δύναμη, την πονηριά να τη διαδώσει ανάμεσά τους. Αν δεχθούμε ότι ο συγγραφέας έχει το θάρρος να γράψει την αλήθεια, τίθεται το θέμα αν έχει και την ικανότητα να την ανακαλύψει κάτω από τόσους τόνους ψευτιάς. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι στην προσπάθεια για την ανακάλυψη της αλήθειας δεν ήταν μόνος και αβοήθητος. Είχε πολύτιμο οδηγό μια θεωρία, το μαρξισμό, που αποκαθιστά την επιστημονική βάση της οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης και την απαλλάσσει από τα μεταφυσικά, ιδεαλιστικά και οπισθοδρομικά δεσμά. Και αν δεχτούμε ότι βασικό κριτήριο της επιστημονικότητας ήταν, είναι και θα είναι η απόδειξη, αυτό το βιβλίο έχει πολλές αποδείξεις για να στηρίξει την ανάλυση και τα συμπεράσματά του. Ο Νίκος Μπογιόπουλος γνωρίζει καλά τους όρους με τους οποίους διεξάγεται ο δημόσιος διάλογος και αυτό είναι ένα προσόν γι' αυτόν που έχει το θάρρος να πει την αλήθεια και ξέρει να την αναγνωρίζει. Έτσι έγραψε αυτό το βιβλίο σαν να ήταν ένα «εργαλείο» που θα χρειαστεί στην καθημερινή ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση. Το πλήθος των στοιχείων που παρουσιάζει, σε συνδυασμό με τη δεινότητά του στην εκλαΐκευση, δίνουν μια στερεή βάση, αφενός για την ανασκευή της αστικής προπαγάνδας, αφετέρου για τη διαυγή προβολή της «άλλης πρότασης». Όλα αυτά θα ήταν άνευ αντικρίσματος αν δεν ήταν απολύτως σαφές για το συγγραφέα ότι αυτή η αλήθεια αποκτά δύναμη μόνο στα χέρια αυτών που, όπως έγραφε ο Μπρεχτ, «υποφέρουν πιο πολύ απ' όλους κάτω απ' τις σημερινές σχέσεις ιδιοκτησίας, που έχουν το πιο δυνατό συμφέρον για την

αλλαγή τους, στους εργάτες και σ' εκείνους που μπορούμε να οδηγήσουμε στους εργάτες σαν σύμμαχους, γιατί στην πραγματικότητα δεν έχουν ούτε κι εκείνοι ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όσο κι αν παίρνουν μερίδιο απ' τα κέρδη». Ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου δεν είναι, ούτε θέλει να είναι ουδέτερος.

Κομμουνιστής,

μέλος

του

ΚΚΕ,

δημοσιογράφος

του

Ριζοσπάστη, δηλώνει εξαρχής τη στράτευσή του. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι μια τέτοια δήλωση συνιστά και ομολογία μονομέρειας και έλλειψης αντικειμενικότητας. Είναι λοιπόν απαραίτητη μια διευκρίνιση. Αν η αντικειμενικότητα ήταν ιδιότητα των ουδέτερων, τότε δε θα μιλούσαμε για αρετή, αλλά για απάτη γιατί η ουδετερότητα είναι απάτη. Η αντικειμενικότητα είναι συνυφασμένη με την ταξική φύση της κοινωνίας και τον ταξικό χαρακτήρα όλων των κοινωνικών προβλημάτων. Τα παραπάνω ισχύουν πολύ περισσότερο όταν πρόκειται να μιλήσουμε για την καπιταλιστική κρίση. Παραδείγματος χάριν, οι θιασώτες του καπιταλισμού παρουσιάζουν την κρίση σαν να πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο, όπως ο σεισμός, ή η καταιγίδα. Δηλαδή κάτι αναπόφευκτο για το οποίο το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώνουμε τις συνέπειές του. Και όλη αυτή η κατασκευή θεωρείται αντικειμενική παρουσίαση της πραγματικότητας. Φυσικά, ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου δεν έχει καμιά σχέση μ' αυτή την αντικειμενικότητα. Η αντικειμενικότητα λοιπόν είναι γνώρισμα της επιστημονικής θεώρησης της οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης. Αυτή η θεώρηση μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η γενεσιουργός αιτία της κρίσης είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός, η άναρχη φύση του, ο ξεπερασμένος ιστορικά χαρακτήρας του. Και αν η αιτία της κρίσης είναι αυτή, ο χαρακτήρας της αφορά την υπερσυσσώρευση κεφαλαίων και προϊόντων που μπλοκάρουν τους τροχούς του συστήματος απαιτώντας αίμα και καταστροφή. Η ανάδειξη του πραγματικού χαρακτήρα της κρίσης γίνεται από το συγγραφέα με έναν τρόπο υποδειγματικό. Πριν καταλήξει στο συμπέρασμα, παραθέτει ένα πλούσιο αποδεικτικό υλικό, υποδεικνύει το οπτικό πρίσμα

υπό το οποίο πρέπει να γίνει η ανάλυση του υλικού και βάζει το συνομιλητή-αναγνώστη του στην περιπέτεια να ψάξει και να βρει την άκρη. Η αξία του βιβλίου κρίνεται εξάλλου και από το αν ο κάτοχος του θα το αναζητήσει κάποια χρόνια μετά την πρώτη ανάγνωσή του, θα το κατεβάσει από το ράφι της βιβλιοθήκης του σίγουρος ότι θα βρει σ' αυτό κάτι «χρήσιμο». Ότι δηλαδή δεν είναι ένα βιβλίο μιας χρήσεως. Από αυτή την άποψη, πιστεύω ότι αυτό το βιβλίο θα το αναζητήσουμε πολλές φορές στο μέλλον. Δάνης Παπαβασιλείου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τούτη η εργασία αποτελεί ένα -με την καλή έννοια- Μνημόνιο, δηλαδή μια έγγραφη έκθεση που περιλαμβάνει σημαντικό μέρος στοιχείων και σκέψεων η καταγραφή και η επεξεργασία των οποίων έγινε για πρώτη φορά στο Ριζοσπάστη. Είναι ο βαθύς και παρατεταμένος χαρακτήρας της καπιταλιστικής κρίσης και όχι η μεγαλορρημοσύνη του γράφοντος που προσέδωσε στα κείμενα εκείνα μια μη εφήμερη -ελπίζω- αξία (αν υποθέσουμε ότι είχαν εξαρχής κάποια αξία). Η συγκέντρωση, η συμπλήρωση, η προσθήκη νέου υλικού, η παράθεσή του στην παρούσα μορφή και κυρίως η αξιοποίησή του ως βάση εξαγωγής πολιτικών συμπερασμάτων έγινε σε απόλυτη συμφωνία με τη διαπίστωση του Μαρξ: «Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε». Βαθιά μου πίστη είναι πως -εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα- η ελάχιστη συμβολή ενός μαρξιστή «γραφιά» για την τεκμηρίωση της αναγκαιότητας να αλλάξει ο κόσμος περνάει μέσα από την προσπάθεια οι εξηγήσεις που τεκμηριώνουν αυτή την αναγκαιότητα να μη συσκοτίζονται από τους «ενσωματωμένους φιλοσόφους» προς τους οποίους, φυσικά, είναι εξαιρετικά αφιερωμένος ο τίτλος του βιβλίου. Νίκος Μπογιόπουλος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

/ . «Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε»* « ?   τελική αιτία όλων των πραγματικών κρίσεων παραμένει πάντα η φτώχεια και ο περιορισμός της κατανάλωσης των μαζών...»

Καρλ Μαρξ2 «Εξάλλου, μια και το ποσοστό της αξιοποίησης του συνολικού κεφαλαίου, το ποσοστό του κέρδους, αποτελεί το κίνητρο της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής(...), η πτώση του ποσοστού του κέρδους επιβραδύνει το σχηματισμό καινούργιων αυτοτελών κεφαλαίων και εμφανίζεται έτσι απειλητική για την ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού προτσές παραγωγής, προάγει ι ψ υπερπαραγωγή, την κερδοσκοπία, τις κρίσεις...»

Καρλ Μαρξ3 1. «Είναι η οικονομία, ηλίθιε», φράση που εξελίχθηκε οε βασικό σύνθημα της προεκλογικής εκστρατείας του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, εναντίον του Τζορτζ Μπους στις εκλογές του 1992. 2. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Γ, σελ. 160, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 8. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Γ, σελ. 306, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Τις τρεις πρώτες βδομάδες από την κατάρρευση της Lehman Brothers, στις 15 Σεπτέμβρη του 2008, περίπου 2,5 εκατομμύρια Αμερικανοί είχαν χάσει τα σπίτια τους, αδυνατώντας να ξεπληρώσουν τα στεγαστικά δάνεια που έλαβαν. Καθ' όλη τη διάρκεια του 2007 ο αριθμός των κατασχέσεων ήταν 1,2 εκατομμύρια, ενώ το 2010 ο αριθμός των φακέλων που συμπληρώθηκαν από τις τράπεζες για να προχωρήσει η διαδικασία κατάσχεσης ανήλθε στα 2,9 εκατομμύρια. Τον πρώτο κιόλας χρόνο της οικονομικής κρίσης 170 εκατομμύρια άνθρωποι -ένας πληθυσμός που αντιστοιχεί στο ήμισυ των κατοίκων των κρατών της EE- προστέθηκαν στις στρατιές των ανά τον κόσμο υποσιτιζόμενων. Μόνο στις Η ΠΑ υπο-

λογίστηκε ότι από τα μέσα Οκτώβρη του 2007 έως τον Οκτώβρη του 2008 τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία των εργαζομένων είχαν χάσει στο χρηματιστηριακό τζόγο περίπου 2 τρις δολάρια. Από τον Οκτώβρη του 2007 έως και το πρώτο τρίμηνο του 2009 η πτώση των μετοχών στα διεθνή χρηματιστήρια ξεπέρασε ακόμα και εκείνη του 1929 με συνέπεια να χαθούν πάνω από 42 τρις δολάρια, ποσό που αντιστοιχούσε εκείνη τη στιγμή στο 75% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Στις ΗΠΑ το 2009 έκλεισε με απώλεια 7,5 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Στα 33 κράτη μέλη του ΟΟΣΑ, από τον Ιούλιο του 2008 μέχρι τον Ιούλιο του 2010, οι άνεργοι είχαν αυξηθεί κατά 13,4 εκατομμύρια, φτάνοντας τα 45,5 εκατομμύρια. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, επιπλέον 68 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν βυθιστεί έως το τέλος του 2010 σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Κατά τις εκτιμήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, τα 218 εκατομμύρια των παιδιών που το 2009 υποβάλλονταν παγκοσμίως σε καταναγκαστική εργασία, τα επόμενα χρόνια και ως συνέπεια της κρίσης, θα πολλαπλασιαστούν. Ορισμένοι μένοντας στα επιφαινόμενα θέλουν να διαβάζουν τα παραπάνω στοιχεία με ένα βολικό για το συμπέρασμά τους τρόπο, ότι η κρίση είναι «πιστωτική». Αλλά πριν αποδείξουμε ότι η κρίση δεν είναι «πιστωτική», αλλά μια καθολική καπιταλιστική κρίση, ας θέσουμε έναν πιο απλό προβληματισμό: Άραγε ο λόγος που προκλήθηκαν όλα αυτά οφείλεται στην απληστία κάποιων παλιόπαιδων γιάπηδων; Των ίδιων γιάπηδων που πάντως επί τρεις τουλάχιστον δεκαετίες ενσάρκωναν και διακινούσαν ανά την υφήλιο το «αμερικανικό όνειρο» μέσα από τις σαπουνόπερες τύπου Ντάλας και Δυναστεία; Η κρίση που αγκάλιασε ολόκληρο τον κόσμο είναι, τελικά, προϊόν της ανήθικης συμπεριφοράς αυτών των αλαζόνων Αμερικανών χαρτογιακάδων με στιλ «Τζέι Αρ»; Η κρίση έφτασε στα καθ' ημάς λόγω των ημεδαπών κλώνων τους τύπου «Γιάγκος Δράκος»; Τελικώς, το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι η ανθρωπότητα τυλίχτηκε στα δίχτυα κάποιων «ανάγωγων»; Πρέπει να είναι κανείς πολύ αποχαυνωμένος για να μην καταφέρνει να διαισθανθεί ότι από τη βουλιμία μέχρι τον κανιβαλισμό η απόσταση είναι μεγάλη. Τόσο μεγάλη που δεν καλύπτεται με τη διόλου πειστική εξήγηση

ότι υπαίτια για όλο αυτό τον κατακλυσμό είναι η δράση μερικών «κακών» εκπροσώπων του «καλού» (κατά τα άλλα) καπιταλισμού. Πρέπει να είναι κανείς πολύ βολεμένος όταν υποκρίνεται ότι πίσω από τον τεχνητό καπνό των αναθεμάτων που υψώνεται για την ποταπότητα των golden boys δεν μπορεί να διακρίνει την ίδια την καπιταλιστική λειτουργία - την εκ γενετής και εκ συστήματος δηλαδή βαρβαρότητα ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που αντιλαμβάνεται την καταστροφή ως «ευκαιρία».

Οι εκπρόσωποι του καπιταλιστικού κόσμου θέλουν να αποδίδουν τη διεθνή οικονομική κρίση στην κακή διαχείριση του καπιταλιστικού συστήματος και όχι στο ίδιο το σύστημα, στις ανίατες αντιθέσεις και αξεπέραστες αντιφάσεις του. Όσο, δε, βαθαίνει η κρίση, τόσο περισσότερο φροντίζουν να «αποφεύγονται» οι συζητήσεις για τις αιτίες της. Αρχικά μάλιστα δεν αναγνώριζαν καν την ύπαρξη της κρίσης. Έκαναν λόγο για πρόσκαιρη ύφεση. Στη συνέχεια επιχείρησαν να εστιάσουν την κρίση ειδικά στο χρηματοπιστωτικό τομέα και αποκλειστικά στον αμερικανικό. Όταν πια 01 βαριές συνέπειες της κρίσης έγιναν ολοφάνερες και εκδηλώθηκαν παγκόσμια, έριξαν όλο το βάρος τους στη συσκότιση του πραγματικού χαρακτήρα της. Άλλοι ισχυριζόμενοι ότι οφείλεται στα ανεπαρκή μέτρα διαφάνειας και ελέγχου στη διακίνηση και δράση των κεφαλαίων. Άλλοι εξαντλώντας την «κριτική» τους στις μεγάλες αμοιβές και στην ασυδοσία των λεγόμενων golden boys και των υψηλόβαθμων στελεχών των τραπεζών, άλλοι προσθέτοντας στα παραπάνω τα μεγάλα δημόσια χρέη και ελλείμματα, όπως και τα φαινόμενα σκανδάλων και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος. Υπάρχουν, τέλος, κι εκείνοι της εστέτ αντικομφορμιστικής διανόησης που ερμηνεύουν την κρίση ως «κρίση χρέους» ή «διευρύνουν» τα όρια της «κριτικής» τους υποδεικνύοντας ως ένοχο το λεγόμενο «καζινοκαπιταλισμό», θεωρώντας ως βασική αιτία της κρίσης την απληστία του «σύγχρονου καπιταλισμού» και τα εντεινόμενα φαινόμενα παρασιτισμού και σήψης του συστήματος. Όλοι τους, πέρα από προθέσεις, μοιάζουν, όπως έλεγε ο Μαρξ, με εκείνους τους «θεωρητικούς» που ερμηνεύουν τη φαινομενική κίνηση του

Ήλιου γύρω από τη Γη σαν την αληθινή. Οι προσεγγίσεις τους απολυτοποιούν ορισμένες υπαρκτές, αλλά μόνο επιμέρους πλευρές του σύγχρονου καπιταλισμού και της κρίσης του. Πλευρές που βρίσκονται πολύ μακριά από την «καρδιά» της κρίσης, τις πραγματικές και βαθύτερες αιτίες της. Πράγματι, η κρίση εκδηλώθηκε καταρχήν στο χρηματοπιστωτικό τομέα των ΗΠΑ, και όχι τυχαία, αφού «οι τράπεζες αποτελούν τα κέντρα της σύγχρονης οικονομικής ζωής, τους βασικούς νευραλγικούς κόμβους όλον τον καπιταλιστικού σνστήματος»4. Γρήγορα όμως αγκάλιασε όλους τους τομείς της οικονομίας και επεκτάθηκε σε όλες τις κα-πιταλιστικές χώρες, είτε οι χώρες αυτές είχαν μεγάλα δημόσια χρέη και ελλείμματα είτε όχι. Πράγματι, η κρίση εκδηλώθηκε αρχικά στις ΗΠΑ, αλλά ταχύτατα επήλθε ο εκτεταμένος συγχρονισμός της σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο. Πράγματι, και απληστία υπάρχει και εκτίναξη του χρηματοπιστωτικού τζόγου και εκτεταμένης

κλίμακας

παρασιτισμός.

Αλλά

στην

περίπτωση

των

γενικευμένων και με αυτή την έννοια δομικών κρίσεων, όπως η παρούσα που διανύουμε, η απάντηση στο «γιατί» είναι αδύνατο να δοθεί όσο κι αν μεγεθυνθούν τα «παράπλευρα» στοιχεία τους, τα οποία τελικά δεν είναι παρά τα φαινόμενα εκδήλωσης και όχι τα αίτια που προκαλούν την κρίση. Για τις κρίσεις συστημικού χαρακτήρα οι εξηγήσεις του τύπου «το πέταγμα μιας πεταλούδας στον Ειρηνικό προκαλεί τσουνάμι στον Ατλαντικό» δεν επαρκούν. Συνεπώς όποιος επιθυμεί να εντοπίσει την ουσία της κρίσης θα πρέπει να σταθεί σε ένα άλλο, απολύτως εξόφθαλμο γεγονός και να προσμετρήσει τη δική του καταλυτική επίδραση: ότι, δηλαδή, η στιγμή του «μπαμ» βρήκε τη διεθνή καπιταλιστική οικονομία να διανύει μια φάση εκτενούς υπερπαραγωγής και απίθανης υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου. Χωρίς το συνυπολογισμό αυτού του κομβικού στοιχείου είναι αδύνατο να προσδιοριστούν τα αληθή αίτια για το χαρακτήρα της καπιταλιστικής κρίσης, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στην εγχώρια ελληνική έκφρασή της. Ας πάρουμε τα πράγματα από τη στιγμή της «Γενέσεως». Η ανάπτυξη στον καπιταλισμό εκφράζεται με τη σχέση: τοποθέτηση κεφαλαίωνεκμετάλλευση εργατικής δύναμης και παραγωγή εμπορευμάτων-απόσπαση

κέρδους-αύξηση

των

τοποθετημένων

κεφαλαίων-ακόμα

μεγαλύτερη

παραγωγή για ακόμα μεγαλύτερο κέρδος, και ούτω καθεξής. Η σχέση αυτή είναι ο κύκλος της διευρυμένης αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Έχουμε, δηλαδή, κύκλους συνεχούς αύξησης και συσσώρευσης κεφαλαίων, όπως και μια συνεχή αύξηση της ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων. Ταυτόχρονα, όμως, οι εκμεταλλευτικές σχέσεις και το κυνηγητό του μέγιστου καπιταλιστικού κέρδους μειώνουν συνεχώς τη δυνατότητα των εργαζομένων να απορροφούν τα συνεχώς και περισσότερα προϊόντα. Η εξέλιξη αυτή, αντικειμενική και αναπόφευκτη για τον καπιταλισμό, αναπαράγει και εντείνει τις δυσαναλογίες ανάμεσα σε επιχειρήσεις ή ομάδες επιχειρήσεων, ανάμεσα σε ολόκληρους κλάδους και τομείς της οικονομίας. Οδηγεί αναπόδραστα σε διαταραχή των όποιων προσωρινών ισορροπιών. Δημιουργείται έτσι ένα πλαίσιο συνθηκών που δεν επιτρέπει την κερδοφόρα λειτουργία όλων των κεφαλαίων που έχουν συσσωρευτεί. Με άλλα λόγια, τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια δυσκολεύονται έως και αδυνατούν να διαγράψουν τον κύκλο της διευρυμένης αναπαραγωγής. Αυτή ακριβώς η διακοπή του κύκλου αναπαραγωγής του κεφαλαίου αποτελεί την καπιταλιστική κρίση. Όταν εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της κρίσης -οι πρώτες, δηλαδή, διαταραχές στη διαδικασία της αναπαραγωγής των κεφαλαίων-, τότε τα κέντρα του χρηματιστικού κεφαλαίου, οι τράπεζες, οι κυβερνήσεις και οι ιμπεριαλιστικοί

οργανισμοί

σπεύδουν

με

διαχειριστικά

μέτρα

να

αποκαταστήσουν προσωρινά τις διαταραγμένες ισορροπίες, ρίχνοντας τις βαριές συνέπειες της κρίσης στις πλάτες των λαών και ενισχύοντας με τεράστιες ενέσεις κρατικού χρήματος τις τράπεζες, τα μονοπώλια και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Ακόμα κι όταν προσωρινά τα καταφέρνουν, η γενίκευση της κρίσης παίρνει μια πρόσκαιρη αναβολή. Γι αυτό και παρά τα όποια μέτρα λαμβάνουν οι καπιταλιστές, οι κρίσεις αποτελούν διαχρονικά τα αναπόσπαστα συστατικά στοιχεία της καπιταλιστικής οικονομίας, που όχι μόνο δεν εξαφανίζονται, αλλά εμφανίζονται και επανεμφανίζονται περιοδικά, εναλλασσόμενες με περιόδους καπιταλιστικής ανάπτυξης. Σε κάθε περίπτωση, οι πολιτικές και τα «πυροσβεστικά» μέτρα των καπιταλιστών κάθε άλλο παρά επιδιώκουν να φτάσουν στη ρίζα του

προβλήματος, αφού η πραγματική και βαθύτερη αιτία των καπιταλιστικών κρίσεων βρίσκεται στη βασική και ανίατη αντίθεση του καπιταλιστικού συστήματος: στην αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής, από τη μια μεριά, και στον ατομικό τρόπο ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της, από την άλλη. Από τη μια μεριά, δηλαδή, βιώνουμε το μεγαλύτερο και εντονότερο από κάθε άλλη εποχή κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής, αφού η παραγωγή του κάθε εργάτη σε οποιοδήποτε τμήμα οποιουδήποτε εργοστασίου δεν εξαρτάται μόνο από την εργασία του ίδιου ή των συναδέλφων του στο ίδιο τμήμα ή και αυτών στα υπόλοιπα τμήματα της επιχείρησης. Η παραγωγή του εργοστασίου συνολικά εξαρτάται από την παραγωγή άλλων επιχειρήσεων, που πολλές φορές βρίσκονται σε άλλες χώρες ή και σε άλλες ηπείρους, που το προμηθεύουν με μέσα παραγωγής, με πρώτες ύλες, με εφόδια, με εργαλεία, με καύσιμα, εξαρτάται από τις τράπεζες ή τις επιχειρήσεις πώλησης των προϊόντων της παραγωγής του, εξαρτάται, τελικά, από τη δουλειά χιλιάδων και εκατομμυρίων εργατών. Το τελικό αποτέλεσμα είναι να επέρχεται ένας καταμερισμός της εργασίας σε κοινωνικό επίπεδο και κατά συνέπεια συνολικά η παραγωγή να αποκτά έναν ολόπλευρα κοινωνικό χαρακτήρα. Από την άλλη μεριά όμως, και ενώ η κάθε παραγωγική μονάδα εξαρτάται σε μεγάλο ή και απόλυτο βαθμό από το παραγωγικό αποτέλεσμα των επιχειρήσεων που συνεργάζονται με αυτή, το μονοπώλιο, ο κεφαλαιοκράτης, ο μέτοχος της κάθε ξεχωριστής μονάδας για το μόνο που ενδιαφέρεται, σε τελευταία ανάλυση, είναι το δικό του -το αποκλειστικά δικό του- κέρδος. Αυτό το συνεχές κυνηγητό του μέγιστου ατομικού κέρδους οδηγεί με τη σειρά του στην άναρχη ανάπτυξη της καπιταλιστικής παραγωγής και οικονομίας- στη συνεχή πρόκληση δυσαναλογιών και διεύρυνση των ανισορροπιών ανάμεσα σε τομείς και κλάδους στην αλυσίδα της κοινωνικής-παραγωγικής δραστηριότητας, καθώς η οικονομία δε λειτουργεί για να καλύψει τις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά υποτάσσει αυτές τις ανάγκες, τις εκμεταλλεύεται, τις αξιοποιεί και τις θέτει σε ομηρία απαιτώντας για την ικανοποίησή τους «λύτρα» που καταβάλλονται στους κεφαλαιοκράτες με τη μορφή του κέρδους. Όταν στο

παραπάνω πλαίσιο σπάσει ένας κρίκος αυτής της αλυσίδας, οι επιπτώσεις προσλαμβάνουν χαρακτήρα χιονοστιβάδας και ξεσπά η κρίση.

Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να δούμε τι πραγματικά συμβαίνει, σε τι συνίσταται η παγκόσμια κρίση που συγκλονίζει τον καπιταλιστικό κόσμο. Ισχυριζόμαστε ότι αυτή η κρίση είναι μια τυπική περίπτωση κρίσης υπερπαραγωγής και υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου. Για να αποδείξουμε τον ισχυρισμό μας, για να καταδείξουμε το χαρακτήρα της κρίσης ως κρίσης υπερπαραγωγής, μεθοδολογικά θα ξεκινήσουμε αντίστροφα, έχοντας πάντα υπόψη ότι είναι σύνηθες, όπως έλεγε ο Ηράκλειτος, να «ξεγελιούνται οι άνθρωποι σχετικά με τη γνώση των φανερών πραγμάτων». Πόσο μάλλον όταν τα πράγματα δεν είναι τόσο φανερά, όπως στο ζήτημα του μέσου ποσοστού κέρδους. Θα ήταν ιερόσυλο, ματαιόσπουδο και κωμικά βαρύγδουπο να επιχειρήσει κανείς να «ξεπετάξει» σε «τρεις γραμμές» ό,τι ο Μαρξ χρειάστηκε εκτενείς συλλογισμούς για να αναλύσει τόσο στον πρώτο τόμο του Κεφαλαίου, όπου ασχολείται με το ζήτημα της υπεραξίας, όσο και στον τρίτο τόμο, όπου περιγράφει το νόμο της πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους. Εδώ επομένως, αδρά και δίχως να διεκδικούνται δάφνες εκτενούς διερεύνησης του θέματος (κάτι άλλωστε που αφενός δεν είναι στόχος της συγκεκριμένης εργασίας και για την οποία αφετέρου ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει αυθεντικά στα κλασικά κείμενα της πολιτικής οικονομίας), θα προσπαθήσουμε να δώσουμε ένα περίγραμμα: Ο καπιταλιστής, για να υπερκεράσει τον ανταγωνιστή του στη διεκδίκηση μεγαλύτερου

μεριδίου

κέρδους στην αγορά, είναι «κα-

ταδικασμένος» να βελτιώνει, να εξελίσσει τα μέσα παραγωγής. Όμως η εισαγωγή στην παραγωγή νέας τεχνολογίας και αποδοτικότερων μηχανών έχει ως συνέπεια την απομάκρυνση από την παραγωγική διαδικασία όλο και μεγαλύτερου μέρους ανθρώπινης εργασίας και τη μείωση του αναγκαίου χρόνου που απαιτείται για την παραγωγή του προϊόντος. Τούτο με τη σειρά του -και με σταθερούς όλους τους άλλους παράγοντες- επιφέρει όλο και μικρότερη άντληση υπεραξίας από τον καπιταλιστή, αφού ό,τι

χρειαζόταν χτες «χ» χρόνο εργασίας και «ψ» εργάτες για να παραχθεί, με την εξέλιξη των μηχανών χρειάζεται πλέον «χ/2» χρόνο και «ψ/2» εργάτες. Δηλαδή το κεφάλαιο, διευρύνοντας τους υλικούς όρους παραγωγής, μειώνει τον αναγκαίο χρόνο που απαιτείται για την παραγωγή ενός προϊόντος, μειώνει δηλαδή το χρόνο που εκμεταλλεύεται τον εργάτη και κατ' αυτό τον τρόπο, αντικειμενικά, στενεύει την πηγή από όπου αντλεί κέρδος. Αυτή η πηγή δεν είναι άλλη από την απλήρωτη υπερεργασία. Ο τεχνολογικός εξοπλισμός επιφέρει τον εξοβελισμό όλο και περισσότερων εργατών από την παραγωγική διαδικασία με συνέπεια να μειώνεται «το ποσοστό τον μεταβλητού κεφαλαίου μέσα στη 5. Λένιν, Άηανζα, τόμος 2, σελ. 157, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 6. Ελευθεροτυπία, 30.11.2008.

γενική σύνθεση τον κεφαλαίου σαν απαραίτητο αποτέλεσμα της ανσσύρευαης»3. Έτσι ακόμα κι όταν για το μεμονωμένο καπιταλιστή η μάζα των κερδών αυξάνει λόγω της βελτίωσης των παραγωγικών δυνατοτήτων της επιχείρησής του, εντούτοις, στο σύνολο των καπιταλιστών ως τάξη, το μέσο ποσοστό κέρδους βαίνει μειούμενο. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μειώνεται ο συνολικός αριθμός των εργατών και η ποσότητα ζωντανής εργασίας που απαιτείται στην παραγωγή και την οποία οι κεφαλαιοκράτες μπορούν να εκμεταλλευτούν. Ταυτόχρονα, όμως, με αυτή την εξέλιξη μειώνεται η υπεραξία που μπορούν να αποσπάσουν, στενεύει συνεπώς η πηγή του κέρδους τους. Με άλλα λόγια: ό,τι είναι η προϋπόθεση για την ανάπτυξη του κεφαλαίου, η διεύρυνση δηλαδή της παραγωγής με την εφαρμογή όλο και πιο εξελιγμένων επιστημονικά και τεχνολογικά μέσων, συνιστά ταυτόχρονα και ναρκοθέτηση του εδάφους πάνω στο οποίο οικοδομείται η καπιταλιστική κοινωνία. Η αναντίρρητη αυτή αλήθεια ως γενική τάση του κεφάλαιο κρατικού τρόπου παραγωγής επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, σε συνθήκες πρωτόγνωρης τεχνολογικής ανάπτυξης το μέσο ποσοστό κέρδους σε παγκόσμιο επίπεδο από το 1970 και μετά βαίνει μειούμενο σε ορισμένους τομείς έως και 50%. Ακόμα και με τις συντηρητικές εκτιμήσεις του οικονομολόγου και ιστορικού Ρόμπερτ Μπέρνερ, διευθυντή του Center for Social Theory and

Comparative History στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, τα ποσοστά κέρδους το διάστημα 2000-2006 ήταν σχεδόν κατά 1/3 χαμηλότερα σε σχέση με το '50 και το '60 και κατά 18% χαμηλότερα σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του 70.6 Φυσικά, ο κεφαλαιοκράτης επιχειρεί να αντισταθμίσει και να υπερβεί αυτή την κατάσταση εισάγοντας νέες μορφές άντλησης υπεραξίας και οξύνοντας περαιτέρω την αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας και ταυτόχρονα όλες τις αντιθέσεις που εκδηλώνονται με τη μορφή των κοινωνικών ανισοτήτων. Τα μέσα που διαθέτει ο κεφαλαιοκράτης είναι η ίδια η ανάπτυξη της τεχνολογίας που επιτρέπει την άντληση περισσότερης υπεραξίας από λιγότερους εργάτες, είναι η υπερεκμετάλλευση του εργάτη, η συμπίεση του μισθού κάτω από την αξία της εργατικής δύναμης, η απλήρωτη εργασία, η μείωση του πραγματικού μισθού μέσω της ανόδου των τιμών των προϊόντων, η εντατικοποίηση της εργασίας, η διατήρηση εκτεταμένων ζωνών τεχνολογικής υποβάθμισης, η ένταξη ολόκληρων ηπείρων σε καθεστώς εργασιακού «απαρτχάιντ», η απομύζηση πρώτων υλών μέσα από κατακτήσεις και κατοχές χωρών, η διεύρυνση του εξωτερικού εμπορίου με λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, η εκμετάλλευση των μεταναστών, κ.λπ. Όμως, το αντιστάθμισμα επιτυγχάνεται κατά ένα μόνο μέρος δεδομένου ότι α) ο καπιταλιστής δε θα είχε κανένα όφελος αν πέθαινε στην κυριολεξία όλους τους εργάτες του από την πείνα· β) ακόμα και η πιο ακραία εντατικοποίηση της εργασίας έχει όρια που καθορίζονται από το γεγονός ότι οι φυσικές αντοχές του ανθρώπινου σώματος είναι πεπερασμένες και από το αξεπέραστο πρόβλημα ότι καμία παράταση του ωραρίου δεν μπορεί να ξεπεράσει το 24ωρο της ημέρας. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα, όμως, δεν τίθεται κανένα όριο που να δεσμεύει την τεχνολογική πρόοδο, με συνέπεια την ελαχιστοποίηση του ρόλου της ανθρώπινης εργασίας στην παραγωγική διαδικασία. Εκεί δηλαδή που με την επιστημονικοτεχνική πρόοδο, όπως σημειώνει ο Μαρξ, «πραγματικά πλούσιο (θα μπορούσε να) είναι ένα έθνος που δουλεύει έξι αντί για δώδεκα ώρες» και ο πλούτος του να μετριέται με τον ελεύθερο διαθέσιμο χρόνο, την καλλιτεχνική, επιστημονική, μορφωτική και κάθε μορφής ελεύθερη

ανάπτυξη της προσωπικότητας των ατόμων, ο καπιταλιστής χρησιμοποιεί την τεχνολογία εχθρικά απέναντι στον εργάτη και τον μετατρέπει από «δουλομηχανή», που ήταν στην αρχαιότητα, σε εξάρτημα και σε σύγχρονο «δούλο της μηχανής».

Η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών ως αποτέλεσμα του κοινωνικού χαρακτήρα της εργασίας δεν είναι καθόλου λογικό να συνεπάγεται ανεργία και ένταση της εκμετάλλευσης, αλλά αντίθετα βελτίωση της ποιότητας της ζωής και της εργασίας των εργαζομένων. Προοπτική απολύτως εφικτή, αλλά μόνο σε μια κοινωνία λαϊκής εξουσίας και οικονομίας. Μέσα, όμως, στο υφιστάμενο καπιταλιστικό πλαίσιο -στο φόντο των ασύλληπτα διευρυμένων παραγωγικών δυνατοτήτων που εξασφαλίζει η επιστήμη και η τεχνολογία- ήρθε για μια ακόμα φορά στην καπιταλιστική ιστορία η στιγμή που το κεφαλαιοκρατικό σύστημα «φράκαρε». Και «φράκαρε» όχι λόγω κάποιας «διαχειριστικής ανηθικότητας», αλλά ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι η φυσική ροπή της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής στην εξασφάλιση κέρδους μέσα από την απομύζηση της υπεραξίας της εργατικής δύναμης είναι συνώνυμη με την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης έως τα έσχατα όρια. Πολυεθνικές, μονοπώλια, τραπεζίτες,

κυβερνήσεις,

καπιταλιστικά

κράτη,

διεθνείς

ιμπεριαλιστικοί

οργανισμοί -στο πλαίσιο της άναρχης καπιταλιστικής ανάπτυξης, των αδυσώπητων κεφαλαιοκρατικών ανταγωνισμών και περικόπτοντας ό,τι «περιττό» υπήρχε σε μισθούς για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, επεκτείνοντας τις ουρές της ανεργίας, λεηλατώντας κοινωνικό δικαιώματα και προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, ποινικοποιώντας κάθε κοινωνική κατάκτηση ως «συντεχνιακό προνόμιο»- άνοιξαν το «τζίνι» και άφησαν να προβάλει με κραυγαλέα μορφή η «αντίφαση στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία: Οι εργάτες σαν αγοραστές εμπορευμάτων έχουν μεγάλη σημασία για την αγορά. Η κεφαλαιοκρατική όμως κοινωνία έχει την τάση να περιορίζει στο κατώτατο όριο την τιμή του εμπορεύματος τους (της εργατικής δύναμης) όταν αντιμετωπίζει τους εργάτες σαν πονλητές»1. Τα παραπάνω δε σημαίνουν

τίποτα λιγότερο από το ότι ο κεφαλαιοκράτης θέλει έναν εργάτηαντικείμενο εκμετάλλευσης στο εργοστάσιο, αλλά ταυτόχρονα θέλει κι έναν εργάτη-καταναλωτή των προϊόντων του στην αγορά. Και μάλιστα όσο μεγαλύτερη και πλουσιότερη γίνεται η παραγωγή (από τη δουλειά του εντεινόμενα καταπιεζόμενου εργάτη), τόσο περισσότερο έχει ανάγκη ο καπιταλιστής τον εργατικό πληθυσμό να εμφανίζεται μπροστά στα ράφια του ως πρόσχαρος και απλοχέρης αγοραστής. Όμως, ποτέ η φτώχεια, είτε στην απόλυτη είτε στη σχετική μορφή της, δε συμβαδίζει με εκείνους τους ρυθμούς κατανάλωσης που απαιτεί η διεύρυνση της παραγωγής. 7. Καρλ Μαρξ, Το 1955.

Κεφάλαιο,

τόμος Β, οελ. 134, ρώσικη έκδοση

Εδώ, επομένως, οφείλεται το «βραχυκύκλωμα» του συστήματος: στη δομική του αντίφαση, από τη μια μεριά η απόλυτη κοινωνικοποίηση της παραγωγής ώστε να παράγει αμύθητο πλούτο, κι από την άλλη μεριά αυτοί που παράγουν τον πλούτο να τον αποστερούνται. Ό,τι δημιουργούν οι εργάτες αφενός καταλήγει στα χέρια ελάχιστων σφετεριστών, αφετέρου ό,τι παράγουν ως εργάτες αδυνατούν να το αγοράσουν ως καταναλωτές. Με άλλα λόγια, όπως τονίζει ο Λένιν, «η αντίθεση ανάμεσα στην παραγωγή και στην κατανάλωση, που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό, συνίσταται στο ότι η παραγωγή αυξάνει με τεράστια ταχύτητα, ότι ο συναγωνισμός τής προσδίδει μια τάση απεριόριστης διεύρυνσης, ενώ η κατανάλωση (η ατομική), και όταν αυξάνει, αυξάνει εξαιρετικά αργά. Η προλεταριακή κατάσταση των λαϊκών μαζών δε δίνει τη δυνατότητα να αυξάνει γοργά η ατομική κατανάλωση (...). Η αντίθεση ανάμεσα στην παραγωγή και στην κατανάλωση, που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό, συνίσταται μόνο στο ότι ο εθνικός πλούτος αυξάνει παράλληλα με την αύξηση της λαϊκής αθλιότητας, στο ότι οι παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας αναπτύσσονται δίχως αντίστοιχη αύξηση της λαϊκής κατανάλωσης, δίχως τη χρησιμοποίηση αυτών των παραγωγικών δυνάμεων προς όφελος των εργαζόμενων μαζών». Αυτή είναι η τόσο εξόφθαλμη πραγματικότητα, η τόσο εξόφθαλμη αντίθεση που αρνούνται να δουν οι αστοί. Αλλά ακόμα και όποτε οι αστοί ή μι κροαστοί

οικονομολόγοι την ομολογούσαν «νόμιζαν ότι η παραγωγή (είναι που) ακολουθεί την κατανάλωση», σε αντίθεση με τον Μαρξ, που «έδειξε ότι η σύνδεση αυτή είναι μόνο έμμεση, ότι εκδηλώνεται μόνο σε τελευταία ανάλυση, επειδή στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία η κατανάλωση (είναι που) ακολουθεί την παραγωγή. Ωστόσο, όμως, αν και έμμεση, η σύνδεση υπάρχει. Η κατανάλωση σε τελευταία ανάλυση είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί την παραγωγή, και εφόσον οι παραγωγικές δυνάμεις τείνουν ασυγκράτητα προς μια απεριόριστη αύξηση της παραγωγής, ενώ η κατανάλωση είναι περιορισμένη λόγω της προλεταριακής κατάστασης των λαϊκών μαζών...». Σε κάθε περίπτωση, μόνο στην απελπισμένη φαντασία και στα ευγενικά όνειρα των αρνητών του καπιταλιστικού κραχ μπορεί να υπάρξει καπιταλισμός «χωρίς αντίθεση ανάμεσα στην παραγωγή και στην κατανάλωση, χωρίς η γιγάντια αύξηση της παραγωγής να συνοδεύεται από μια εξαιρετικά αδύνατη αύξηση (ή ακόμα και στασιμότητα και χειροτέρεψη) της λαϊκής κατανάλωσης», όπως προσθέτει ο Λένιν8. Αυτή είναι η αντίθεση η οποία εκδηλώνεται επί δυο ολόκληρους αιώνες με τη γνώριμη μορφή των καπιταλιστικών κρίσεων. Κι όμως σε κάθε εκδήλωσή της οι αστοί πολιτικοί, οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι προσποιούνται πάντα το ίδιο

«ξάφνιασμα». Κάθε ξέσπασμα της κρίσης φέρνει στο προσκήνιο την αναρχία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Μια αναρχία που φανερώνεται με τον πλέον καταστροφικό τρόπο και που λόγω της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, από τη μια, και της μείωσης της λαϊκής καταναλωτικής δυνατότητας, από την άλλη, επιφέρει με τη σειρά της την αδιάθετη υπερπαραγωγή. Παράλληλα είναι ακριβώς αυτή «η συσσώρευση τον κεφαλαίου», σημειώνει ο Λένιν, «(που) επιταχύνοντας την εκτόπιση των εργατών από τις μι/χανές και δημιουργώντας στον έναν πόλο πλούτη και στον άλλον αθλιότητα, γεννά και το λεγόμενο "βιομηχανικό εφεδρικό στρατό", το "σχετικό πλεόνασμα" εργατών ή τον "καπιταλιστικό υπερπληθυσμό", που παίρνει εξαιρετικά ποικίλες μορφές και δίνει στο κεφάλαιο τη δυνατότητα να διευρύνει εξαιρετικά γρήγορα ι ην παραγωγή. Η δυνατότητα αυτή», προσθέτει, «σε σύνδεση με τις πιστώσεις και τη συσσώρευση των κεφαλαίων

σε μέσα παραγωγής δίνει, ανάμεσα στα άλλα, το κλειδί για την κατανόηση των κρίσεων υπερπαραγωγής...»9. 9. Λένιν, Άπαντα, τόμος 26, σελ. 64-65, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 10. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Γ, σελ. 317, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Εν ολίγοις: είναι ο ίδιος ο καπιταλιστικός τρόπος λειτουργίας, είναι η τάση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής προς την απόλυτη ανάπτυξη των παραγωγικοί δυνάμεων που επιφέρει τη «λεγόμενη πληθώρα κεφαλαίου» η οποία «αναφέρεται ουσιαστικά πάντα στην πληθώρα εκείνη κεφαλαίων, για το οποίο η πτώση τον ποσοστού τον κέρδους δεν ισοσταθμίζεται από την μάζα του (...) ή αναφέρεται στην πληθώρα εκείνη που, με τη μορφή της Πίστης» διαχειρίζεται «τα κεφάλαια εκείνα που μόνα τους είναι ανίκανα για αυτοτελή δράση»10. Το υπερσυσσωρευμένο αυτό κεφάλαιο, καθώς παράλληλα τίθεται σε κίνηση 11. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ. 630, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 12. Λένιν, Άπαντα, τόμος 27, σελ. 328, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

ο νόμος της πτωτικής τάσης του μέσου ποσοστού κέρδους, νόμος που εκδηλώνεται ως προϊόν της φύσης του καπιταλισμού να κοινωνικοποιεί ολόπλευρα την παραγωγή, επειδή ακριβώς αδυνατεί να παράξει το επιθυμητό κέρδος, παραμένει ολότελα ή εν μέρει αδρανές. Αυτός είναι, τελικά, και ο λόγος για τον οποίο το κεφάλαιο αναγκάζεται να βιώνει επί μακρόν το δομικό του παραλογισμό: «Χάνει - κερδίζοντας»! Ή, όπως θα το έλεγε ο Μαρξ, ο κεφαλαιοκράτης μπορεί «να ζει πλούσια και ταυτόχρονα ν' "απαρνιέται" περισσότερα»". Ειδικά στις σύγχρονες συνθήκες, που η κοινωνικοποίηση της παραγωγής έχει πάρει ανεπανάληπτες διαστάσεις λόγω της αυτοματοποίησης και της πληροφορικής επανάστασης, ο παραλογισμός μετατρέπεται σε σχιζοφρένεια οξύτατης μορφής, με το κεφάλαιο να αναζητά άλλες διεξόδους αξιοποίησης του και, με την εξαιρετική όσφρηση του κέρδους που διαθέτει, τελικά να οδηγείται στις «χρηματιστικές

μηχανορραφίες». Πρόκειται για εκείνη τη φάση κατά την οποία ενώ «η ανάπτυξη του καπιταλισμού έφτασε στο σημείο που, αν και η εμπορευματική παραγωγή "βασιλεύει" όπως και πριν και θεωρείται η βάση όλης της οικονομίας, στην πραγματικότητα έχει πια υποσκαφτεί και τα κυριότερα κέρδη πάνε στις "μεγαλοφυΐες" των χρηματιστικών μηχανορραφιών. Αυτές οι μηχανορραφίες και κατεργαριές έχουν για βάση τους την κοινωνικοποίηση της παραγωγής, η τεράστια όμως πρόοδος της ανθρωπότητας, που με τη δουλειά της έφτασε ως αυτή την κοινωνικοποίηση, πάει προς όφελος των... κερδοσκόπων»12. Όμως, αργά ή γρήγορα, κι αυτή η κερδοσκοπική κίνηση του κεφαλαίου θα οδηγήσει σε νέα κινούμενη άμμο. Η μεσοπρόθεσμα πληθωριστική εκτίναξη της κερδοφορίας του θα δώσει τη θέση της σε νέα αδιέξοδα. Και τούτο διότι το κεφάλαιο μπορεί να βγήκε πρόσκαιρα από το τούνελ μέσα στο οποίο «έχανε - κερδίζοντας», αλλά αυτόματα εισήλθε σε ένα νέο φρενοκομείο, το φρενοκομείο του χρηματοπιστωτικού τζόγου, που απέξω η πόρτα γράφει: «Κερδίστε -χάνοντας»...

Ας πάρουμε, τώρα, το παράδειγμα της «φούσκας» των στεγαστικών δανείων στις Η ΠΑ, στην ουσία του και πέρα από τις τεχνικές λεπτομέρειες που συνθέτουν τη λεγόμενη «χρηματοπιστωτική ασυδοσία», για να δούμε αφενός πώς λειτούργησε το σχήμα που περιγράφει ο Λένιν -«εξαιρετικές παραγωγικές δυνατότητες», εν προκειμένω στην κατασκευή σπιτιών, «συσσώρευση κεφαλαίου, πιστώσεις»- και αφετέρου πώς λειτουργεί το «φρενοκομείο»: έχουμε ένα σύστημα που διαθέτει όλες τις δυνατότητες, αλλά κανένα ενδιαφέρον, να στεγάσει τους εργαζομένους οι οποίοι αδυνατούν να αγοράσουν σπίτι. Χωρίς καμία διάθεση «κοινωνικής πρόνοιας», απλώς και μόνο για να μη λειτουργήσει «αντιπαραγωγικά», το κεφάλαιο αντί να καταστήσει τους εργαζομένους μαζικά άστεγους, φροντίζει να «ντύσει» την ανέχειά τους με δανεικά. Έτσι, έχοντας εκ προοιμίου απορρίψει κάθε σκέψη για προγράμματα δημόσιας και δωρεάν λαϊκής στέγης, όχι μόνο δεν τους αυξάνει τους μισθούς για να μπορούν να αποκτήσουν σπίτι, αλλά σπεύδει και να τους πιστώσει, δηλαδή να τους

«φεσώσει», υποθηκεύοντας όχι μόνο τα σπίτια τους και το δικαίωμά τους για στέγαση, αλλά υποθηκεύοντας και τους ήδη περικομμένους μισθούς τους. Μάλιστα, δεν περιορίζεται εκεί. Από το χρεόγραφο με την υπογραφή του φε-σωμένου εργάτη ο καπιταλιστής-τραπεζίτης προσδοκεί πολλαπλό κέρδος: επενδύοντας στην αφαίμαξη μελλοντικής υπεραξίας το μεταπουλά σε άλλους «επενδυτές», εκείνοι σε τρίτους και ούτω καθεξής, και με αυτό τον τρόπο όλοι τους διπλο-τριπλο-τζογάρουν πάνω στο χρέος που έχει φορτωθεί (στις πλάτες των δανειζομένων. Κερδοσκοπούν από την κίνηση του χρήματος που τεχνητά έχουν δημιουργήσει. Ποντάρουν ακόμα και στο ενδεχόμενο ο δανειζόμενος να κηρύξει «πτώχευση». Έτσι, δανειστές, χρηματιστές, τραπεζίτες εξασφαλίζουν κέρδη ακόμα και στην περίπτωση (και μάλιστα: ειδικά στην περίπτωση!) που ο δανειζόμενος δεν μπορέσει να ξεπληρώσει. Όμως ούτε για μια στιγμή δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι η «φούσκα» των στεγαστικών δανείων στις Η ΠΑ, ή αντίστοιχα ο υπερδανεισμός των λαϊκών νοικοκυριών στην Ελλάδα, δε θα μπορούσε να πάρει τις διαστάσεις που έλαβε αν ως αντικειμενική βάση για τη διόγκωσή της δεν υπήρχε το γεγονός ότι τα πραγματικά εισοδήματα του μέσου Αμερικανού πολίτη, όπως και του μέσου Έλληνα πολίτη, δεν κινούνταν στα προ τριακονταετίας επίπεδα. Αυτό είναι το γεγονός που τους έθεσε υπό πιστωτική ομηρία. Μετά όμως από αυτή τη διαρκή πορεία συμπίεσης των λαϊκών εισοδημάτων, διά της οποίας ο κεφαλαιοκράτης αυξάνει την υπεραξία που αντλεί από τον εργάτη διευρύνοντας την ποσότητα της απλήρωτης εργασίας, ο εργάτης στερείται όλο και πιο πολύ της δυνατότητας να μετατραπεί σε αγοραστή των εμπορευμάτων του κεφαλαιοκράτη. Τότε ακριβώς η χρηματοπιστωτική επέκταση, από δρόμος του κεφαλαίου για τη διασφάλιση της αναπαραγωγής του, μετατρέπεται σε διάπλατη λεωφόρο. Η σκέψη είναι απλή: όταν κάποιος δεν έχει και συνεπώς δεν μπορεί να αγοράσει, εφόσον είσαι καπιταλιστής και το κέρδος σου εξαρτάται από το αν τελικά θα αγοράσει, τότε τον δανείζεις. Γιατί, όμως, δεν μπορεί να αγοράσει; Η εξήγηση, που όπως αναφέρθηκε ήδη για την περίπτωση των Η ΠΑ δεν είναι άλλη από την καταβύθιση των πραγματικών

εισοδημάτων των εργαζομένων, προκύπτει από τα ακόλουθα στατιστικά δεδομένα: στις ΗΠΑ τα τελευταία 40 χρόνια έχει μεταβληθεί δραστικά ο συσχετισμός συμμετοχής στο εθνικό προϊόν μεταξύ του 5% των πιο πλούσιων και εις βάρος του 20% των πιο φτωχών,13 με συνέπεια ο μέσος μισθός με τιμαριθμική αναπροσαρμογή των Αμερικανών εργατών την τελευταία τριακονταετία να έχει υποστεί πραγματική μείωση. Αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο αντίστοιχα πτωτική είναι η τάση που παρουσιάζει τα τελευταία 25 χρόνια,

τόσο

στις

αναπτυγμένες

όσο

και

τις

αναπτυσσόμενες

καπιταλιστικές οικονομίες, το μερίδιο των αμοιβών των εργαζομένων, σε σχέση με το παραγόμενο προϊόν.14 13. Lf Monde-Economie, 20.1.2009. U. Tine, 2.2.2009.

Από τις συνηθέστερες αλχημείες είναι όσα περιγράψαμε παραπάνω να χρησιμοποιούνται από τους θαμώνες του συστήματος για να συσκοτιστούν οι πραγματικές αιτίες της κρίσης. Σε κάθε περίπτωση θα ήταν μεγάλο λάθος -ή «λάθος»- να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι η αιτία της κρίσης βρίσκεται στην υποκατανάλωση των λαϊκών στρωμάτων και άρα ότι με μια καλύτερη διαχείριση, με κάποια αύξηση των εργατικών εισοδημάτων που θα «βελτίωνε» τη θέση των λαϊκών στρωμάτων ο καπιταλισμός θα ξεπερνούσε την κρίση του. Πρόκειται για θεωρία με βάση την οποία αστικές πολιτικές δυνάμεις -και όχι μόνο- προσπαθούν να στηρίξουν τη δική τους αντιεπιστημονική ερμηνεία για τις οικονομικές κρίσεις του καπιταλισμού. Οι δυνάμεις αυτές δε διστάζουν μάλιστα, αφού πάρουν τη φράση του Μαρξ ότι «η τελική αιτία όλων των πραγματικών κρίσεων παραμένει πάντα η φτώχεια και ο περιορισμός της κατανάλωσης των μαζών...», να την αποσπούν από τη συνολική μαρξιστική ανάλυση και να την παρερμηνεύουν. Τι δεν αντιλαμβάνονται -ή κάνουν ότι δεν «αντιλαμβάνονται»- όχι μόνο σε σχέση με την ανάλυση του Μαρξ, αλλά σε σχέση με την ίδια την πραγματικότητα: ότι το περιοριστικό όριο που υπάρχει στην κατανάλωση των λαϊκών στρωμάτων και που φυσικά

καθορίζεται από το ύφος του εισοδήματος τους είναι ένα όριο που προκύπτει αντικειμενικά και όχι τεχνητά. Προκύπτει, όπως αμέσως θα εξηγήσουμε, από την ίδια τη φύση του καπιταλισμού και ανεξάρτητα από την «καλή» ή «κακή» διάθεση των κεφαλαιοκρατών και των πολιτικών τους εκπροσώπων απέναντι στον εργαζόμενο λαό. Ακόμα δηλαδή κι αν υποθέσουμε ότι οι κυρίαρχες οικονομικές πολιτικές δε θα κατέφευγαν σε μέτρα υποτίμησης των λαϊκών εισοδημάτων, πάλι οι κρίσεις θα έρχονταν έτσι κι αλλιώς στο προσκήνιο γιατί στο σύστημα της διευρυμένης καπιταλιστικής αναπαραγωγής η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων ωθεί πάντα στην υπερπαραγωγή εμπορευμάτων. Επομένως, η κρίση υπερπαραγωγής είναι το αναπόφευκτο φαινόμενο του καπιταλιστικού κύκλου παραγωγής και η δυσαναλογία μεταξύ παραγωγής-κατανάλωσης (υπό οποιαδήποτε διαχείριση, κεϊνσιανή ή νεοφιλελεύθερη, περιοριστική ή επεκτατική, κ.λπ.) το αναγκαστικό παρακολούθημά της. Και τούτο διότι ποτέ η κατανάλωση δεν μπορεί να υπερκεράσει την παραγωγή, ούτε οι δυνάμεις του κεφαλαίου να αρχίσουν να «εργάζονται» για την κάλυψη των λαϊκών αναγκών. Θα «εργάζονται» πάντα για την απομύζηση υπεραξίας, η οποία δεν μπορεί να προέλθει παρά μόνο από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης. Δηλαδή από τη μη πληρωμή της εργατικής δύναμης για όλα όσα παράγει, τα οποία ως εκ τούτου πάντα θα είναι περισσότερα απ' όσα μπορεί ο εργαζόμενος να διαθέσει ως εισόδημα για να τα καταναλώσει. Να επομένως ο φαύλος κύκλος της κρίσης υπερπαραγωγής -τυπικό γνώρισμα μόνο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής σε αντίθεση με την

υποκατανάλωση, που συνιστά φαινόμενο κάθε συστήματος εκμετάλλευσης που προηγήθηκε του καπιταλισμού- που δεν επιτρέπει την περαιτέρω αξιοποίηση του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου και που την περίοδο της κρίσης επιβάλλει την καταστροφή μέρους αυτού του κεφαλαίου, επισωρεύοντας δεινά στα λαϊκά στρώματα αφού, τελικά, εκείνα είναι που καλούνται να πληρώσουν αυτή την καταστροφή. Η ανέχεια, λοιπόν, των εργαζομένων αποτέλεσε το λίπασμα που κατέστησε εύφορο το περιβάλλον, αλλά μόνο πάνω στο οργωμένο με τον

καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής έδαφος, ώστε να φυτρώσει η «φούσκα» των δανείων. Και όταν πια ήρθε αναπόφευκτα η στιγμή της μαζικής αδυναμίας αποπληρωμής από τους μισθωτούς, όλη αυτή η ωραία «φούσκα» είχε τη μοιραία κατάληξη που έχουν όλες οι «φούσκες» όταν από τους αιθέρες του πλασματικού χρήματος καλούνται να προσγειωθούν στο έδαφος της κοινωνικής απελπισίας και του ανύπαρκτου χρήματος. Το πιο «ωραίο» όμως είναι ότι τίποτε από όλα αυτά δε συνιστά κάτι το εξαιρετικά πρωτότυπο. Για την ακρίβεια, πρόκειται για καταστάσεις τόσο «μπανάλ» στον καπιταλισμό, που μπορεί κανείς να τις συναντήσει ανατρέχοντας ακόμα και στην κρίση του τόσο μακρινού 1836. Ήταν η εποχή που η μαζική εξολόθρευση των Ινδιάνων στην Αμερική πήγαινε χέρι χέρι με την καπιταλιστική

κερδοσκοπία

πάνω

στη

γη

τους.

Οι

τραπεζίτες

«εμπιστοσύνης» μοίραζαν δολάρια για την αγορά της γης των δολοφονημένων Ινδιάνων, αλλά το πληθωριστικό χρήμα, η «φούσκα» δηλαδή, δεν ανταποκρινόταν στον υπάρχοντα χρυσό. 'Όταν οι κάτοχοι των δολαρίων ζήτησαν σε αντάλλαγμα χρυσό για τα χρήματά τους, οι τράπεζες έκλεισαν, πάνω από 1.000 τράπεζες πτώχευσαν στις ΗΠΑ και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι καταστράφηκαν. Η κρίση μεταφέρθηκε στην Ευρώπη και ειδικά στην Αγγλία, που μέχρι το 1842 είδε τους δείκτες της ανεργίας και της φτώχειας να ανεβαίνουν κατακόρυφα, λόγω της κατάρρευσης του εξωτερικού εμπορίου της με τις ΗΠΑ.

Εν ολίγοις, και για να επιστρέψουμε στον 21ο αιώνα, από τη σημερινή κρίση που μια από τις πρώτες μορφές εκδήλωσής της ήταν η «φούσκα» των στεγαστικών δανείων που εμφανίστηκε τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ισλανδία και στην Ιρλανδία, δεν έχουμε παρά για πολλοστή φορά στην ιστορία του καπιταλισμού την επιβεβαίωση ότι «τα πραγματικά όρια της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής είναι το ίδιο το κεφάλαιο» και ότι «όσο περισσότερο αναπτύσσεται η παραγωγική δύναμη (της κοινωνίας) τόσο περισσότερο έρχεται σε αντίθεση με τη στενή βάση, στην οποία στηρίζονται οι σχέσεις κατανάλωσης\Όαο για τις εκκλήσεις επιστροφής σε έναν ανύπαρκτο «παραγωγικό καπιταλισμό», που θα προστατεύει την κοινωνία από τις

χρηματοπιστωτικές «πυραμίδες» της τοκογλυφικής απάτης, που θα βάζει φραγμό στα ανεξέλεγκτα περιθώρια κερδοσκοπίας των κεφαλαιοκρατών και θα επαναφέρει τους τραπεζίτες σε κάποιο είδος προτεσταντικού «ασκητισμού», δε συνιστούν ούτε πρωτόγνωρη ούτε πρωτάκουστη «γονυκλισία». Ο διαχωρισμός των κεφαλαίων των τραπεζών σε «παραγωγικά» και σε «κερδοσκοπικά» γίνεται μόνο από κάποιον, όπως σημείωνε ο Λένιν, που «υποθέτει με τη μικροαστική-ρεφορμιστική αντίληψη που τον χαρακτηρίζει, ότι τάχα στις συνθήκες διατήρησης του καπιταλισμού μπορεί να ξεχωρίσει κανείς το πρώτο είδος τοποθέτησης από το δεύτερο και να εξαλείψει το δεύτερο». 15. Καρλ Μαξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Γ, σελ. 234-260. ρώσικη έκδοση 1955. 16. Λένιν, Άπαντα, τόμος 27, σελ. 354, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Ανέκαθεν το κεφάλαιο, για να ξεπεράσει τη δομική του αντίφαση, παράλληλα με το βάθεμα της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και της απόσπασης μεγαλύτερης μάζας υπεραξίας, λειτουργούσε σε δυο κατευθύνσεις: αφενός κρατώντας σε υψηλά επίπεδα την «οικονομία του πολέμου», αφετέρου διογκώνοντας τα χρηματιστικά «παιχνίδια» και τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα ως αντιστάθμισμα των συνεπειών λόγω των διαταραγμένων ισορροπιών στην παραγωγή. «0 καπιταλισμός σημαίνει ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και αναρχία στα μέσα παραγωγής (...). Στις συνθήκες τον καπιταλισμού δεν μπορεί να υπάρχουν άλλα μέσα για την αποκατάσταση της παραβιασμένης ισορροπίας, εκτός από τις κρίσεις στη βιομηχανία και τους πολέμους στην πολιτική».17 Αρκετές φορές, μάλιστα, οι δυο παραπάνω τακτικές ακολουθούνται χρονικά παράλληλα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ακριβώς την εποχή που ο Ναπολέοντας προχωρούσε προς το Βατερλό του, στην Αγγλία δημιουργούνταν μέσα από τις κομπίνες και τις -ακόμα στα σπάργανα- χρηματιστικές απάτες, πάνω από 1.000 τράπεζες, οι οποίες βρίσκονταν σε αγαστή συνεργασία με τους κεφαλαιοκράτες που την ίδια στιγμή έκρυβαν τα εμπορεύματά τους για να τα διαθέτουν στη «μαύρη αγορά». Στην πρώτη περίπτωση, εκείνη της «οικονομίας του πολέμου», τα μονοπώλια συνεχίζουν την πολιτική τους με άλλα μέσα: επεκτείνουν ης αγορές τους, μοιράζουν τις σφαίρες επιρροής τους και «γλιτώνουν» τους λαούς από την ανέχεια... βγάζοντάς τους από τη μέση. Με τα οδοιπορικά

που εισπράττουν οι πολυεθνικές του στρατιωτικού, βιομηχανικού και κατασκευαστικού συμπλέγματος για να στείλουν στον επουράνιο παράδεισο τα θύματά τους, με το αίμα που απαιτείται για την εξολόθρευσή τους και με τα δολάρια που εγγράφονται στο ενεργητικό των πολυεθνικών (και που επιβαρύνουν το παθητικό των ελλειμματικοί κρατικών ταμείων) ο καπιταλισμός τροφοδοτεί την οικονομία του. Μόνο η στρατιωτική επιχείρηση που ξεκίνησε το Μάρτη του 2011 από ΗΠΑ και EE εναντίον της Λιβύης υπολογίστηκε ότι κόστιζε 2.000 δολάρια το δευτερόλεπτο.18 Lupqxova με τον νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς, το κόστος των αμερικανικών πολεμικών επιχειρήσεων που ξεκίνησαν μετά το 2001 σε Αφγανιστάν και Ιράκ προϋπολογίζεται να ανέλθει στα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η ετήσια δαπάνη των Αμερικανών μόνο για την κατοχή του Ιράκ ξεπερνά τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, πρόκειται για ένα ποσό ίσο με το 50% του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ενδιαφέρον επίσης είναι το εξής στοιχείο: τον Ιανουάριο του 2011 ο Ομπάμα ανακοίνωσε το πάγωμα των μισθών των Αμερικανών εργαζομένων στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Σε βάθος δεκαετίας το ποσό της αφαίμαξης υπολογίζεται στα 60 δις δολάρια. Για την ίδια περίοδο, όμως, η κυβέρνηση Ομπάμα έχει προβλέψει δαπάνη άνω των 84 δις δολαρίων για τον «εκσυγχρονισμό του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ». Όλα αυτά γίνονται στο όνομα ότι ο ιμπεριαλισμός αποφάσισε να «εξαγάγει τη δημοκρατία» του ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της «οικονομικής δημοκρατίας». Αλλά πέρα από το αίμα, η «εξαγωγή δημοκρατίας», όπως λένε οι «δημοκράτες», έχει κι ένα «αναγκαίο» χρηματικό κόστος. Το οποίο -φυσικά- το πληρώνουν οι λαοί και το εισπράττουν οι πολυεθνικές (παρεμπιπτόντως: «Ανίκανες να παράσχουν σε σημαντικά τμήματα των πληθυσμών τους τα βασικά αναγκαία της καθημερινής ζωής, όπως είναι η αποτελεσματική περίθαλψη και η εκπαίδευση, οι ΗΠΑ και η Βρετανία είναι απίθανο να μπορούν να μετατρέψουν το Ιράκ σε κάποιο κεϊνσιανό παράδεισο»*9). Στη δεύτερη περίπτωση, των χρηματιστικών παιγνίων και της... ειρήνης, επιβεβαιώνεται το σύνθημα που δέσποζε στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις το 2003: «Ούτε τον πόλεμο τους θέλουμε, ούτε την ειρήνη τους». Στη φάση

της ειρήνης ο καπιταλισμός ανατροφοδοτείται υποθηκεύοντας την ανέχεια των πολλών προς όφελος των λίγων. Αφού δηλαδή δεν έχει πια να υποθηκεύσει τίποτε άλλο, ο καπιταλιστής φτάνει να κρατά ως ενέχυρο ακόμα και τις στερήσεις -που ο ίδιος προκαλεί- στον προλετάριο! Το κεφάλαιο, από τη μια, καταδικάζει σε εισοδηματική ασφυξία τα εργαζόμενα στρώματα γιατί έτσι ικανοποιεί την ανάγκη του να αντλήσει τη μέγιστη δυνατή υπεραξία από την εκμετάλλευσή τους. Από την άλλη, όμως, πρέπει να πουλήσει και τα προϊόντα του. Η κοινωνία-πα-ραγωγός των προϊόντων πρέπει να προσέλθει στα «μαγαζιά» του καπιταλιστή ως πελάτηςαγοραστής των εμπορευμάτων. Τότε ο καπιταλιστής εμφανίζεται ενώπιον των λαϊκών στρωμάτων ντυμένος με το κοστούμι του τραπεζίτη. Ως μεγάθυμος

πιστωτής

καταναλωτικά

δάνεια,

και

ως

καλόκαρδος

στεγαστικά

δάνεια,

δανειστής

προσφέρει

πιστωτικές

κάρτες,

διακοποδάνεια, φοιτητοδάνεια μέχρι και... γαμοδάνεια για το μήνα του μέλιτος. Εξίσου φινετσάτος, μεγάθυμος και καλόκαρδος εμφανίζεται ενώπιον ολόκληρων κρατών, τα οποία δανείζει εισπράττοντας για το «σαμαρειτισμό» του τόκους και απαιτώντας να κατέχει με τη μορφή ομολόγων τεράστια κομμάτια του πλούτου αυτών των χωρών. Έτσι «το χρηματιστικό κεφάλαιο, που είναι συγκεντρωμένο σε λίγα χέρια και ασκεί πραγματικό μονοπώλιο, βγάζει τεράστια και διαρκώς αυξανόμενα κέρδη από την ίδρυση εταιρειών, από την έκδοση χρεογράφων, από κρατικά δάνεια κτλ., σταθεροποιώντας την κυριαρχία της χρηματιστικής ολιγαρχίας, επιβάλλοντας σε όλη την κοινωνία ένα φόρο υποτέλειας προς τους μονοπωλητές».20 Σε αυτό το γαϊτανάκι της υπερχρέωσης και για όσο διάστημα το «γαϊδούρι» -δηλαδή ο καταπιεζόμενος, ο μισθωτός, ο δανειζόμενοςαντέχει, πάει καλά. Όμως κάποια στιγμή και πάνω ακριβώς που το έχουν μάθει να μην τρώει, το «γαϊδούρι» ψοφάει. Συνέβη καμιά δεκαριά φορές το 19ο αιώνα, συνέβη το 1929, συνέβη το 1973, συνέβη το 1996, συνέβη το 2000, συμβαίνει σήμερα. Τότε το σύστημα αρχίζει τα τρίζει επικίνδυνα. Η αιτία είναι πάντα η ίδια: «Η μαζική παραγωγή πρέπει να συνοδεύεται από μαζική κατανάλωση. Η μαζική κατανάλωση, με τη σειρά της, προϋποθέτει διανομή πλούτου για να παράσχει στα άτομα αγοραστική δύναμη. Αντί της αναδιανομής αυτής, μία γιγαντιαία αντλία αναρρόφησης συγκέντρωσε σε

Λίγα χέρια τον παραγόμενο πλούτο. Κάτι που μπορεί να βοήθησε στη συσσώρευση τον κεφαλαίου αλλά αφαιρώντας αγοραστική δύναμη από τα χέρια των καταναλωτών, οι αποταμιευτές αρνήθηκαν στους εαυτούς τους το είδος της αποτελεσματικής ζήτησης για τα προϊόντα τους που θα δικαιολογούσε μία επανεπένδυση των συσσωρευμένων κεφαλαίων τους σε νέα εργοστάσια. Κατά συνέπεια, όπως συμβαίνει σε μία παρτίδα πόκερ όπου τις μάρκες συγκέντρωναν όλο και λιγότερα χέρια, οι άλλοι παίκτες μπορούσαν να παραμείνουν στο παιχνίδι μόνο με δανεισμό. Όταν η πίστωση τους τελείωσε, το παιχνίδι σταμάτησε...»21 Κι όμως αυτό το τόσο «σημερινό» κείμενο δε γράφτηκε για τις ανάγκες εξήγησης της τρέχουσας συγκυρίας, αλλά για την ανάλυση των αιτίων της κρίσης του 1929. Πρόκειται για την «εξομολόγηση» του αρχιτραπεζίτη των ΗΠΑ, του Μαρίνερ Εκλς, επικεφαλής της FED, από το 1934 έως το 1948. Στο σημείο αυτό αρχίζει να αχνοφαίνεται το σύνολο της εικόνας: 21. Χάρης Σπββίδης, Ημψψήα, 25.10.2008.

Ο σχηματισμός μιας υπερτροφικής και αεικίνητης μάζας χρηματικού κεφαλαίου, η επακόλουθη κερδοσκοπία στις χρηματιστηριακές αγορές, οι κυκλικές κρίσεις που διαδέχονται η μία την άλλη και εκδηλώνονται αρχικά με την απαξίωση αυτών των «εικονικών» χάρτινων αξιών δεν είναι τίποτε άλλο παρά συνέπειες της ανεπαρκούς δυνατότητας αναπαραγωγής του κεφαλαίου στη σφαίρα της παραγωγής. Εξαιτίας της αυξανόμενης δυσκολίας αξιοποίησης του κεφαλαίου που (δεν) επενδύεται στη σφαίρα της παραγωγής, όλο και πιο επιτακτική καθίσταται η μετάβασή του στη σφαίρα του χρηματιστικού και κερδοσκοπικού τομέα, όπου η το-ποθέτησή του εκεί παράγει «αξίες από το πουθενά» και ως εκ τούτου είναι πιο επικερδής. Πρόκειται για μια διαδικασία η οποία ακτινογραφείται στη διαυγή ανάλυση του Μαρξ για το «πλασματικό κεφάλαιο». Με άλλα λόγια, εκείνο που παρουσιάζεται ως ένα από τα «νέα» και βασικότερα χαρακτηριστικά

του

«καπιταλισμού

της

παγκοσμιοποίησης»,

του

«καζινοκαπιταλισμού», του «αντιπαραγωγικού καπιταλισμού» δεν είναι παρά μόνιμη ροπή του καπιταλισμού από συστάσεώς του. Το λεγόμενο «αντιπαραγωγικό κεφάλαιο», δηλαδή, δεν είναι παρά ένα συνεπές προς τον

εαυτό του κεφάλαιο, ένα συσσωρευμένο κεφάλαιο που τρέχει να αναζητά διεξόδους για επίτευξη υψηλότερων ποσοστών κέρδους μέσα από τη χρηματοπιστωτική σφαίρα, δημιουργώντας έτσι τη φαινομενική αίσθηση (και μόνο φαινομενική) ότι κινείται «ανεξάρτητα» από το λεγόμενο «παραγωγικό» καπιταλισμό. Όμως το φαινόμενο της υπερεπέκτασης του χρηματοπιστωτικού τομέα δε συνιστά παρά τη συμπληρωματική λειτουργία του κεφαλαίου στο πλαίσιο του καπιταλιστικού καταμερισμού. Την αιτία της χρηματοπιστωτικής υπερεπέκτασης πρέπει να την αναζητήσουμε στην ίδια τη φύση του καπιταλισμού και στο γεγονός οι γεροντικές του καρδιακές αρρυθμίες εκδηλώνονται πρώτα και κύρια στην παραγωγική σφαίρα. Ο καπιταλιστής, καθώς αδυνατεί να πετύχει τα προσδοκώμενα κέρδη μέσα από την παραγωγή, στρέφεται με πάθος στην -κατά Αριστοτέλη- άνευ ορίων «χρηματιστική». Συνεπώς το «πλασματικό χρήμα» προκύπτει και διογκώνεται κάθε άλλο παρά «ανεξάρτητα» από τη λεγόμενη πραγματική οικονομία. Αντίθετα, γεννιέται και αναπαράγεται σε πλήρη εξάρτηση και «αρμονία» με την πραγματική οικονομία, εμφανίζεται ως συνέχεια και ως ευθεία προέκταση των δικών της αδιεξόδων. Το πλασματικό κεφάλαιο είναι το πραγματικό εκείνο κεφάλαιο που επιλέγει να πολλαπλασιαστεί μέσα από την Πίστη και το Χρήμα. Είναι το είδωλο του πραγματικού χρήματος μπροστά σε έναν υπερμεγεθυντικό και παραμορφωτικό καθρέφτη. Αλλά αν δεν υπάρχει το πραγματικό είδωλο, το πραγματικό δηλαδή κεφάλαιο, ο καθρέφτης δεν μπορεί να παράξει από μόνος του καμία υπερμεγέθυνση και καμία παραμόρφωση. Το πλασματικό κεφάλαιο και η εικονική οικονομία είναι η άλλη όψη του ίδιου καπιταλιστικού νομίσματος. Γεννιέται και πεθαίνει μέσα από μια σχέση εξάρτησης, τελικά, από το πραγματικό κεφάλαιο και την πραγματική οικονομία. Προφανέστατα λοιπόν η χρηματιστική υπερδιόγκωση δεν είναι το προϊόν ενός καπιταλισμού που λοξοδρόμησε από την οδό της αρετής, αλλά μια τυπική καπιταλιστική λειτουργία αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Πρόκειται, τελικά, για το μονόδρομο που είναι υποχρεωμένο να ακολουθήσει το κεφάλαιο, ειδικά σε συνθήκες υπερσυσσώρευσης, δεδομένου, όπως παρατηρεί ο Μαρξ, ότι ψε την ανάπτυξη του τοκοφόρου κεφαλαίου και τον πιστωτικού συστήματος φαίνεται σαν να διπλασιάζεται

όλο το κεφάλαιο και, πού και πού, να τριπλασιάζεται...». Αυτή η αναγκαστική λειτουργία του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, στη φάση του ιμπεριαλισμού, παίρνει ακραίες διαστάσεις, που εκδηλώνονται με «φρανκενσταϊνικές» τερατογενέσεις και με πελώριες ανισότητες τόσο στις σχέσεις μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών όσο και στο εσωτερικό των χωρών. Συμπερασματικά: στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας, θεμελιώδης νόμος της λειτουργίας του καπιταλισμού είναι ο νόμος της αξίας, που απαιτεί ορισμένη ποσότητα εργασίας να ανταλλάσσεται με την ίδια ποσότητα άλλης εργασίας και η ανταλλαγή των εμπορευμάτων να συντελείται με βάση τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας. Το κεφάλαιο, αδυνατώντας να καταργήσει «το νόμο που το θρέφει», προσπαθεί -κατά τη διατύπωση του Χρ. Τσουκαλά- να «παρακάμψει», να «ξεγελάσει», να «ντριμπλάρει» το νόμο και να αναπαραχθεί εκτός και «ανεξαρτήτως» της παραγωγικής διαδικασίας. Ένας τέτοιος τρόπος «παράκαμψης» του νόμου της αξίας είναι ο χρηματιστικός τζόγος, οι αγορές παραγώγων, οι χρηματιστηριακές συναλλαγές, το εμπόριο χρήματος και ο τόκος, οι προθεσμιακές αγορές, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, τα δομημένα ομόλογα, κ.λπ. Έτσι διογκώνεται ένας τομέας της οικονομίας που χαρακτηρίζεται από ιλιγγιώδη ποσοστά κέρδους, αλλά και από απροσδιόριστα μεγέθη ζημιάς και καταστροφής. Αυτή η ασυδοσία του καπιταλισμού, που συμφωνά με τον Λένιν «άρχισε την ανάπτυξη του από το μικρό τοκογλυφικό κεφάλαιο (και) τελειώνει την ανάπτυξη του με το γιγάντιο τοκογλυφικό κεφάλαιο», δε σημαίνει τίποτα λιγότερο από το εξής φαινόμενο: η «ελευθερία» των ιμπεριαλιστών όσον αφορά την αφαίμαξη των υποζυγίων -είτε μέσω της κεφαλαιοκρατικής

εκμετάλλευσης

είτε

μέσω

της

έκφρασης

της

κεφαλαιοκρατικής εκμετάλλευσης με τη μορφή της χρηματοπιστωτικής ίντριγκας- μετατρέπεται σε μπούμερανγκ για τον καπιταλισμό, μέχρι εκείνου του σημείου, μάλιστα, που το σύστημα να απειλείται με ολική κατάρρευση.

Εκείνη

τη

στιγμή,

τη

στιγμή

της

επαπειλούμενης

κατάρρευσης, όταν η κρίση υπερσυσσώρευσης μετατρέπεται σε κρίση αναπαραγωγής του κεφαλαίου, στη φάση που η κρίση απαιτεί την

αναπόφευκτη καταστροφή μεγάλου μέρους του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, επιστρατεύεται το μακρύ χέρι του κράτους, του καπιταλιστικού κράτους, για να επέμβει ως δήθεν «ανορθωτικός» και «εξισορροπητικός» 22. Λένιν, Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο τον καπιταλισμού, σελ. 72, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

παράγοντας. Τότε ακριβώς η εποχή του χρηματιστικού κεφαλαίου, η εποχή της «σύμφυσης», όπως κατά τον Λένιν «εύστοχα» απέ-δωσε ο Μπουχάριν τη συγχώνευση του τραπεζικού με το βιομηχανικό κεφάλαιο, εκδηλώνεται απροκάλυπτα ως κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός. Στο εσωτερικό, δε, του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος εκδηλώνονται ανελέητες αντιθέσεις, με τον κάθε κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό να προσπαθεί να φορτώσει τα βάρη της κρίσης στους ανταγωνιστές του, να τα επιμερίσει στους πιο αδύναμους παίκτες της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας για να βγει ο ίδιος αλώβητος και ενισχυμένος από την κρίση. Τέτοια είναι η τακτική της Γερμανίας εντός της EE, η θέση της για «ελεγχόμενη χρεοκοπία» μελών της Ευρωζώνης και η στάση της απέναντι σε Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, κ.λπ. Φυσικά ποτέ σ' αυτή τους την αντιπαράθεση οι ιμπεριαλιστές δεν αποσπώνται από το κύριο, που είναι η ενότητά τους απέναντι στα λαϊκά στρώματα. Άλλωστε, δεν πέρασαν παρά μόλις λίγες βδομάδες από την κατάρρευση της Lehman Brothers όταν τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ σε ΗΠΑ και EE άρχισαν να αφαιρούνται από τα λαϊκά (στρώματα και τους κρατικούς προϋπολογισμούς για την επιβίωση των μονοπωλιακών ομίλων. Πρόκειται για αναμενόμενη καπιταλιστική λειτουργία, την οποία σχεδόν εκατό χρόνια πριν η εφημερίδα του γερμανικού χρηματιστικού κεφαλαίου, η Die Bank, περιέγραφε με τον εξής κυνικό τρόπο: «...τα μονοπώλια ποτέ δεν επεδίωκαν τέτοιο σκοπό και αποτέλεσμα, δηλ. να εξυπηρετούν τους καταναλωτές, ή έστω να δώσουν στο κράτος ένα μέρος από το επιχειρηματικό κέρδος, μα πάντα χρησίμευαν μόνο για να εξυγιαίνουν με την κρατική βοήθεια τις ιδιωτικές βιομηχανίες που βρίσκονταν σχεδόν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας».22

Συνεπώς -για όσους θέλουν να το δουν- είναι προφανές: το πρόβλημα της κρίσης που εκδηλώθηκε το 2008 με την έκρηξη της χρηματοπιστωτικής «φούσκας» και ό,τι ακολούθως βαφτίστηκε «κρίση χρέους» δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιων παρεκκλίσεων που, εφόσον αντιμετωπιστούν, ο καπιταλισμός θα «διορθωθεί». Πρόκειται για καθολική καπιταλιστική κρίση του ενός και μοναδικού καπιταλισμού που μπορεί να υπάρξει, του καπιταλισμού που ήταν, είναι και θα είναι πάντα συνυφασμένος με την κρίση, καθώς «το αναπόφευκτο των κρίσεων βρίσκεται στο DNA του καπιταλισμού. Βρίσκεται στον αντιφατικό εμπορευματικό χαρακτήρα της καπιταλιστικής παραγωγής, στην αναρχία και ανισομετρία της, στην τάση να εξασφαλίζεται αρχικά το πρόσθετο καπιταλιστικό κέρδος με την εισαγωγή νέων μηχανημάτων πιο παραγωγικών, αλλά και με την εξαγωγή βιομηχανικού κεφαλαίου σε χώρες με φθηνότερη εργατική δύναμη, παράγοντες που οξύνουν την αντίθεση κεφαλαίου-εργατικής δύναμης, την αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και την ατομική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της, λόγω της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Το ίδιο το κυνήγι του πρόσθετου κέρδους διαμορφώνει την τάση μείωσης του μέσου ποσοστού κέρδους. Καπιταλιστική οικονομία σημαίνει κίνητρο να σπρωχτεί η καπιταλιστική αναπαραγωγή στα άκρα της, να συσσωρευτούν αμύθητα κέρδη, δηλαδή να πάρει χρηματική κερδοσκοπική μορφή η απομύζηση της υπεραξίας από την εργατική τάξη. Σημαίνει ότι τα αμύθητα κέρδη, εκφρασμένα σε διάφορες μορφές κεφαλαίου, και μάλιστα στη σφαίρα της κυκλοφορίας του (αμοιβαία κεφάλαια, ομόλογα, μετοχές σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και χρηματοδοτικές εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων, HedgesFunds), για να αναπαραχθούν ως κεφάλαιο, ως αυτοαυξανόμενη αξία, πρέπει να ξαναμπούν στην παραγωγική διαδικασία: να ρουφήξουν, ως ο βρικόλακας, νέα απλήρωτη εργασία, να τη μετατρέψουν οε εμπόρευμα, που με την πώληση του θα εκφραστεί οε νέο κέρδος»23. 23. Η διεθνής οικονομική κρίση, η θεοί) της Ελλάδας και οι θέσεις TOV ΚΚΕ - Υλικά ιης ημερίδας της ΚΕ του ΚΚΕ (14.5.2009), εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Δεν ήταν επομένως κάποια «έξωθεν δύναμη» που έστρεψε το σύστημα σε αυτό που συνήθως περιγράφεται ως «καπιταλισμός του τζόγου». Καπιταλιστική οικονομία σημαίνει ότι τα τεράστια καπιταλιστικά κέρδη που δημιουργούνται στην παραγωγική διαδικασία με όρους ταξικής εκμετάλλευσης

επενδύονται

σε

διάφορες

μορφές

κεφαλαίου,

σε

χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, σε εταιρείες διαχείρισης χρήματος, με τη μορφή αμοιβαίων κεφαλαίων, μετοχών, δανείων, εγγυήσεων, ομολόγων και με τον ίδιο πάντα σκοπό: να φέρουν νέο κέρδος που θα μοιραστεί μεταξύ διαφορετικών καπιταλιστών-εισοδηματιών που με τη σειρά του θα γίνει εκ νέου κεφάλαιο, ώστε μέσω της παραγωγικής διαδικασίας να αποσπάσει νέα υπεραξία, και ούτω καθεξής. Αυτή η εκτός παραγωγικής σφαίρας κίνηση του κεφαλαίου, η «κερδοσκοπική» του περιπλάνηση ανά τον κόσμο, ούτε καινοφανής είναι, ούτε και συνιστά κάποια «νέα εκδοχή» του

καπιταλισμού.

Πρόκειται

για

συμπληρωματική

και

μόνιμη

συμπεριφορά του κεφαλαίου, το οποίο μετακινείται σαν περιπλανώμενο αρπακτικό στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και πάντα στο πλαίσιο του ενός, ενιαίου και αδιαίρετου καπιταλισμού. Η κερδοσκοπία δεν προέκυψε λόγω κάποιων «ασυνείδητοι» παραγόντων της αγοράς, αλλά ως το απολύτως ενσυνείδητο αποτέλεσμα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Η πηγή της κρίσης δε βρίσκεται στη σφαίρα της κυκλοφορίας, όπως υποστηρίζουν διάφορες συντηρητικές και αριστεροφανείς απόψεις, αλλά στη σφαίρα της καπιταλιστικής παραγωγής. 24. Φρίντριχ Ένγκελς, Κείμενα για την Οικονομία και την Πολιτική, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Είναι οι αντιφάσεις, οι δυσλειτουργίες και οι αντινομίες της καπιταλιστικής παραγωγής που εκδηλώνονται στη σφαίρα της κυκλοφορίας του χρήματος και όχι το αντίθετο. Ο 'Ενγκελς εξηγώντας τα χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής κρίσης στα μέσα του 19ου αιώνα σε ένα έξοχο κείμενο του έγραφε: «Τα έτη 1843 -1845 ήταν έτη βιομηχανικής και εμπορικής ευημερίας, ως αναγκαία συνέπεια της σχεδόν αδιάκοπης ύφεσης της

βιομηχανίας της περιόδου 1837 -1842. Όπως πάντα, η ευημερία τροφοδότησε πολύ γρήγορα την κερδοσκοπία. Η κερδοσκοπία επέρχεται κανονικά σε περιόδους στις οποίες η υπερπαραγωγή βρίσκεται ήδη σε πλήρη ανάπτυξη. Προσφέρει στην υπερπαραγωγή τα προσωρινά κανάλια διοχέτευσής της, ενώ με αυτόν τον τρόπο επιταχύνει την εκδήλωση της κρίσης και εντείνει την ορμή της. Η ίδια η κρίση ξεσπάει αρχικά στο πεδίο της κερδοσκοπίας και αγκαλιάζει αργότερα την παραγωγή. Όχι η υπερπαραγωγή, αλλά η υπερκερδοσκοπία



οποία

αποτελεί

μόνο

ένα

σύμπτωμα

της

υπερπαραγωγής- εμφανίζεται, λοιπόν, στην επιφανειακή προσέγγιση ως αιτία της κρίσης. Ο μεταγενέστερος κλονισμός της παραγωγής δεν εμφανίζεται μόνο ως αναγκαίο αποτέλεσμα της ίδιας της προηγηθείσας έξαψής της, αλλά ως απλή συνέπεια της κατάρρευσης της κερδοσκοπίας».u Η κερδοσκοπία, με άλλα λόγια, δεν είναι αυτή που προκαλεί την κρίση. Είναι το αρχικό μόνο πεδίο πάνω στο οποίο εκδηλώνεται η κρίση του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου. Η κερδοσκοπία δε συνιστά μια «παρά φύσιν» λειτουργία στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Πρόκειται για εκδήλωση της ίδιας της φύσης και της νομοτελειακής λειτουργίας ενός συστήματος που, όπως τόνιζε ο Μαρξ, είναι «συνεπές μονάχα στην απληστία του για πλούτη και στο μίσος του ενάντια στους ανθρώπους που τα παράγουν». Πρόκειται για ένα σύστημα που όσο μεγαλύτερη είναι η εκμετάλλευση 56

ΝΙΚΟΣ ΜΙΙΟΠΟΠΟΥΛΟΣ

και η δυστυχία που προκαλεί, τόσο περισσότερο χρησιμοποιεί τη φτώχεια που προκάλεσε ως πηγή προσπορισμού ακόμα μεγαλύτερου πλούτου για τους ισχυρούς. Εν κατακλείδι, η κρίση δεν είναι παρά η εκδήλωση της αναπόφευκτης αναντιστοιχίας μεταξύ των παραγωγικών δυνάμεων με τις παραγωγικές σχέσεις, από τη στιγμή που με την ανάπτυξή τους οι πρώτες δε «χωρούν» στις δεύτερες. Η ροπή του καπιταλισμού προς τις κρίσεις

υπερπαραγωγής και υπερσυσσώρευσης είναι καταγραμμένη στο DΝΑ του. Ο λόγος στον Μαρξ: «Τρία κύρια γεγονότα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής: »1) Συγκέντρωση των μέσων παραγωγής σε λίγα χέρια, με αποτέλεσμα να παύουν να είναι ιδιοκτησία των άμεσων εργατών και μετατρέπονται αντίθετα σε κοινωνικές δυνάμεις της παραγωγής. Αν και στην αρχή σαν ατομική ιδιοκτησία των κεφαλαιοκρατών. Αυτοί οι τελευταίοι είναι οι επιμελητές (trustees) της αστικής κοινωνίας, τσεπώνουν όμως όλους τους καρπούς αυτής της επιμελητείας (trusteeschaft). »2) Οργάνωση της ίδιας της εργασίας σαν κοινωνικής εργασίας: με τη συνεργασία, με τον καταμερισμό της εργασίας και με τη σύνδεση της εργασίας με τις φυσικές επιστήμες. «Και προς τις δυο πλευρές ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής καταργεί την ατομική ιδιοκτησία και την ατομική εργασία, αν και με αντιφάσκουσες μορφές. »3) Δημιουργία της παγκόσμιας αγοράς. »Η τεράστια παραγωγική δύναμη, σε σχέση με τον πληθυσμό, που αναπτύσσεται στα πλαίσια του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και η αύξηση, αν και όχι στην ίδια αναλογία, των κεφαλαιακών αξιών (όχι μόνο του υλικού τους υπόβαθρου), που αυξάνουν πολύ πιο γρήγορα από τον πληθυσμό, έρχεται σε αντίφαση με τη βάση, που στενεύει όλο και περισσότερο σε σχέση με τον αυξανόμενο πλούτο και για την οποία δρα αυτή η τεράστια παραγωγική δύναμη, έρχεται σε αντίφαση και με τις αχέ «ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΙ:, ΗΛΙΘΙΕ» 57

σεις αξιοποίησης αυτού του ογκούμενου

κεφαλαίου. Από δω οι κρίσεις».^

Σημείωση 1η: Όταν μιλάμε για κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, εννοούμε την ύπαρξη και τη διόγκωση του κεφαλαίου σε τέτοιες ποσότητες που ξεπερνούν τις δεδομένες δυνατότητες αξιοποίησης του. Πρόκειται δηλαδή για παραπανίσιο κεφάλαιο που η παραγωγική του τοποθέτηση δεν

επιφέρει αύξηση του ποσοστού κέρδους. Καταδεικτικό του χαρακτήρα της παρούσας κρίσης ως κρίσης υπερσυσσώρευσης είναι τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών που αφορούν το Εμπόριο και την Ανάπτυξη και καταγράφονται στις Ετήσιες Εκθέσεις του ΟΗΕ: το 1982, με το παγκόσμιο ΑΕΠ στα 12 τρις δολάρια, τα συνολικά πάγια των ξένων θυγατρικών των πολυεθνικών ομίλων ήταν 2,2 τρις δολάρια, δηλαδή αντιστοιχούσαν στο 18,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 1990, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 22 τρις, τα πάγια έφτασαν στα 6 τρις, ποσοστό 27,2%. Το 2000, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 31,9 τρις, τα πάγια ανήλθαν στα 21 τρις, ποσοστό 65,8%. Και το 2007, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 54,6 τρις, τα πάγια είχαν εκτιναχτεί στα 68,7 τρις, δηλαδή αντιστοιχούσαν στο 125,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ! Με άλλα λόγια, ακόμα και το συνολικό παγκόσμιο ΑΕΠ είναι πλέον μικρότερο (!) από το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο των θυγατρικών των πολυεθνικών, με συνέπεια το υπερπαραγώμενο κεφάλαιο που «περισσεύει» και το οποίο έχει επεκταθεί πέραν των ορίων ολόκληρης της παγκόσμιας οικονομίας να μην μπορεί πλέον να αξιοποιηθεί. Σημείωση 2η: Αποκαλυπτικό στοιχείο όσον αφορά το χαρακτήρα της κρίσης ως κρίσης υπερσυσσώρευσης είναι το γεγονός ότι το 2006, παραμονές εκδήλωσης των πρόδρομων φαινομένων της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, οι πολυεθνικές πραγματοποίησαν ξένες επενδύσεις ύψους 1,3 τρις δολαρίων που ήταν αυξημένες έναντι της προηγουμένης χρονιάς κατά 38%, ποσοστό μεγαλύτερο από το 2000 και μετά. 26. Οι κρίσης Καρανάση.

τον

καηηαΧιαμού,

Εκδόσεις

Σημείωση 3ψ «Πέμπτη 24 Οκτώβρη 1929. Αρχίζει η καταστροφική πορεία από

το

χρηματιστήριο

της

Νέας

Υόρκης:

12.894.650

μετοχές

προσφέρθηκαν για πώληση. Έγινε πανικός. Τρίτη 29 του Οκτώβρη οι προσφερόμενες μετοχές έφτασαν τα 30 εκατομμύρια. Ήταν η αρχή της καταστροφής. Οι 30 μεγαλύτερες βιομηχανικές μετοχές έπεσαν από 364 σε 62

δολάρια

κατά

μέσο

όρο.

Εκατομμύρια

μικροαποταμιευτές

καταστράφηκαν. 5.094 τράπεζες (στις 24.000 που υπήρχαν τότε στις Ηνωμένες Πολιτείες) κήρυξαν πτώχευση (...). Οι άνεργοι μέσα σε λίγους μήνες, από 429.000 που ήταν, έγιναν 4.600.000. Το 1930 ανέβηκαν στα 7.800.000: Τον Οκτώβρη του 1932 ήταν 11.600.000 και το 1933 έφτασαν τα 14 εκατομμύρια, δηλαδή περισσότερο από το 27% του ενεργού πληθυσμού (...). Αλλά αυτή η κρίση εξαπλώθηκε σ' όλο τον υπόλοιπο κόσμο, φανερώνοντας έτσι την αυξανόμενη αστάθεια της οικονομίας του καπιταλιστικού συστήματος. Όλες οι χώρες, όπως εξάλλου δείχνουν και οι στατιστικές τους, δέχτηκαν τα πυρά της εξαθλίωσης. Διαρκείς υποτιμήσεις έφεραν τη φτώχεια στους λαούς, ενώ σε όλο τον κόσμο οι άνεργοι έφταναν τον αριθμό των 30 εκατομμυρίων. Το 1933 μια χώρα, η μόνη σοσιαλιστική, είχε μια παραγωγή στη βιομηχανία που ήταν ανώτερη από εκείνη του 1929: η Σοβιετική Ένωση».26 Σημείωση 4η: Για τα golden boys και τα κάθε λογής «χρυσά παιδιά» στα οποία επιχειρήθηκε να φορτωθεί η καπιταλιστική κρίση λόγω του θανάσιμου αμαρτήματος της «απληστίας» τους, χωρίς καμία διάθεση επιείκειας απέναντι τους, ας είμαστε ειλικρινείς: μια «δουλειά» ανέλαβαν να κάνουν. Τη μόνη που ενδιαφέρει και επιδοκιμάζει ο κόσμος του κεφαλαίου: να βγάζουν κέρδη για τα μονοπώλια. Και τους ανατέθηκε να το κάνουν με το μόνο επίσης τρόπο που ξέρει ο καπιταλισμός: πατώντας επί πτωμάτων! Ενδεχομένως, μάλιστα, να πληρώνονται και... με το κεφάλι. Όπως επί μακρόν αναλύθηκε και σε ό,τι μας αφορά, κινούμαστε πολύ μακριά από την πολύ βολική για τον καπιταλισμό σκέψη ότι η απάνθρωπη φύση του οφείλεται, τάχα, στα κάθε λογής golden boys. Η ύπαρξη των golden boys εκείνο που βασικά επιβεβαιώνει είναι ότι στο σύστημα της εκμετάλλευσης το να υπηρετούν την απανθρωπιά συνιστά για κάποιους μια εξαιρετικά επικερδή ενασχόληση. Με αφορμή, πάντως, ότι ως τιμωροί των golden boys μεταξύ άλλων ποζάρουν και οι εκπρόσωποι της EE, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ, ας δούμε τι σόι «μπόις» είναι αυτοί οι τελευταίοι και ποιο το αντιμίσθιο που λαμβάνουν συμμετέχοντας στα ηγετικά κλιμάκια των παραπάνω ευαγών μηχανισμών και ιδρυμάτων.

Ευρωπαϊκή Ένωση: ο εκάστοτε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της EE, εν προκειμένω ο Μπαρόζο, αμείβεται ετησίως με 355.000 ευρώ. Εδώ δεν περιλαμβάνονται τα ποσά που λαμβάνει για έξοδα παραστάσεως, κατοικίας,

μετακινήσεων,

κ.λπ.

Σημειωτέον

ότι

μόνο

τα

έξοδα

παραστάσεως και μετακινήσεων του Μπαρόζο ανήλθαν το 2009 στα 720.000 ευρώ. Επίσης, ο (εκάστοτε) Μπαρόζο, άμα τη λήξει της θητείας του, έχει εξασφαλίσει εφ' όρου ζωής σύνταξη ύψους 62.000 ευρώ ετησίως. Ο πρόεδρος της EE, εν προκειμένω ο Ρομπάι, και ο πρόεδρος της Κομισιόν, ο Μπαρόζο, έχουν επίσης εξασφαλίσει απολαβές ύψους 200.000 ετησίως και επί τρία χρόνια μετά την αποχώρηση τους από τις θέσεις τους, με αιτιολογικό την ενίσχυση τους από την EE για την «επαγγελματική τους επανένταξη» (!) μετά τη λήξη της θητείας τους... Οι αντιπρόεδροι της EE αμείβονται με 300.000 ευρώ ετησίως. Οι επίτροποι της EE λαμβάνουν ετησίως 240.000 ευρώ, δικαιούνται 36.000 ευρώ ως έξοδα κατοικίας, εισπράττουν 7.300 ευρώ ως έξοδα παραστάσεως, έχουν πλήρη κάλυψη εξόδων μετακινήσεων, ενώ μεταξύ άλλων λαμβάνουν 40.000 ευρώ ως έξοδα εγκατάστασης. Συνολικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πέραν των μισθών των μελών της, στοίχισε μέσα στο 2009 ποσό 4 εκατομμυρίων ευρώ που πήγαν σε έξοδα παραστάσεως, δώρα, γεύματα, ταξίδια και γκολφ... Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: ο εκάστοτε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, εν προκειμένω ο Τρισέ, βάσει των στοιχείων του 2007, αμείβεται με το ποσό των 345.000 ευρώ ετησίως, στο οποίο δε συμπεριλαμβάνονται οι αποδοχές που λαμβάνει για έξοδα κατοικίας. Οι αντιπρόεδροι της ΕΚΤ εισπράττουν 296.000 ευρώ το χρόνο, χωρίς να υπολογίζονται οι λοιπές παροχές. Συνολικά, για τα έξι μέλη του Διευθυντηρίου της ΕΚΤ ξοδεύτηκε το 2007 για αμοιβές ποσό ύψους 1,6 εκατ. ευρώ, στο οποίο δε συμπεριλαμβάνονται λοιπές παροχές (έξοδα κατοικίας, μετακινήσεις, κ.λπ.). Διεθνές Νομισματικό Ταμείο: ο εκάστοτε πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπως ο «σοσιαλιστής» Ντομινίκ Στρος-Καν, αμειβόταν ετησίως με 421.000 δολάρια και δικαιούνταν επιπλέον επίδομα ύψους 75.000 δολαρίων. Βάσει του συμβολαίου του τα κάθε είδους έξοδά

του ήταν πλήρους καλυμμένα, ενώ διέθετε κάθε λογής υπηρετικό προσωπικό, από σοφέρ μέχρι μάγειρα... 2. Όλοι για τον καπιταλιστή κι αυτός

για τον εαυτό του!

«...κινέζικα μεροκάματα, αυτός είναι τώρα ο σκοπός που επιδιώκει το αγγλικό κεφάλαιο».

Καρλ Μαρξ1 «...τΐ ανάπτυξη της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής έριξε τους εργάτες όλον τον κόσμου. Δεν πρόκειται πια για το κατέβασμα των αγγλικών μισθών στο επίπεδο των μισθών της ηπειρωτικής Ευρώπης, αλλά για το κατέβασμα στο λίγο-πολύ κοντινό μέλλον των ευρωπαϊκών μισθών στο κινέζικο επίπεδο».

Καρλ Μαρξ2 1. Καρλ Μαρξ. Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ. 622, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 2. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ. 885, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Μαζί με την έλευση της οικονομικής κρίσης μια λέξη εξορισμένη από την πολιτική αντιπαράθεση, μια λέξη εξοστρακισμένη από το πλάνο με φόντο το «Τέλος της Ιστορίας και των ιδεολογιών», μια λέξη, γυμνή πλέον από τα κουρελιασμένα φτιασίδια των προηγούμενων δεκαετιών (αντ' αυτής χρησιμοποιούσαν «φανταχτερές» φράσεις όπως «το σύστημα της ελεύθερης αγοράς», «της οικονομίας της αγοράς», «της ελεύθερης οικονομίας» κ.λπ.), επιστρέφει: η λέξη «καπιταλισμός». Πρόκειται για όρο αναντικατάστατο, εφόσον πρέπει να μιλήσεις για το χαρακτήρα της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας. Αλλά αναπόφευκτα, όταν μιλάμε για την οικονομική κρίση του καπιταλισμού -περί αυτού πρόκειται-, έρχονται στο προσκήνιο ζητήματα, όπως: ο παγκόσμιος πλούτος και ποιος τον παράγει· το ζήτημα της εξουσίας, με την έννοια ποιος τον κατέχει και ποιος ιδιοποιείται αυτό τον πλούτο· το ζήτημα τελικά του κράτους, του καπιταλιστικού κράτους, ως μηχανισμού εκπροσώπησης και άσκησης της εξουσίας εκ μέρους εκείνων που κατέ7 χουν τον πλούτο εις βάρος εκείνων που τον παράγουν. Αυτή η

παράμετρος, η αντίθεση μεταξύ του ποιος παράγει και του ποιος κατέχει τον πλούτο, αποτελεί και το κομβικό σημείο για να εξηγήσει κανείς τις αιτίες της καπιταλιστικής κρίσης. Της σημερινής, των προηγούμενων και των επερχόμενων κρίσεων. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς διείδαν ότι η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα εργαλεία παραγωγής, δηλαδή τις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Η παραγωγή στον καπιταλισμό παίρνει έναν ολόπλευρα συλλογικό χαρακτήρα, έναν πρωτόφαντο στην ιστορία της ανθρωπότητας συλλογικό χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό «προδίδει» την απάνθρωπη αρχιτεκτονική, την εκμεταλλευτική βάση πάνω στην οποία οικοδομείται και αναπαράγεται ο καπιταλισμός: πολλοί δουλεύουν, αλλά ένας μόνο κερδίζει. Χιλιάδες παράγουν, αλλά σε έναν μόνο ανήκουν αυτά που παράγονται. Εκατομμύρια δημιουργούν, αλλά ένας μόνο κατέχει ό,τι δημιουργείται: ο καπιταλιστής, ο κάτοχος και ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής. Η αντίφαση είναι αβυσσαλέα, δομική και αξεπέραστη για τον καπιταλισμό. Με την εξής έννοια: το τι, πώς και το πόσο θα παραχθεί δεν καθορίζεται με βάση τις ανάγκες εκείνων των πολλών, των χιλιάδων, των εκατομμυρίων που το παράγουν. Καθορίζεται με βάση τις εντολές και τα συμφέροντα εκείνου, τους ενός, του καπιταλιστή, που θέλει ό,τι παράγεται να υποτάσσεται στη μία και μοναδική ανάγκη, στη μία και μοναδική «ελευθερία» που αυτός αναγνωρίζει: την «ελευθερία» του ίδιου για προσπορισμό του ατομικού του κέρδους. Κριτήριο της παραγωγής δεν είναι η κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, η βελτίωση της ζωής των πολλών, αλλά η απόδοση του μέγιστου οφέλους για τον έναν. Πως, όμως, διαμορφώνεται η σχέση μεταξύ του ενός, του ιδιώτη, του καπιταλιστή, της πολυεθνικής με τους πολλούς, με τους μισθωτούς σκλάβους, με τους εργάτες; Σε τι είδους «μοντέλο ζωής» μετασχηματίζεται αυτή η σχέση για ολόκληρη την ανθρωπότητα; Ας δούμε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα για το πώς αυτός ο μετασχηματισμός ισοδυναμεί με το «ρέκβιεμ» εκείνου του «Ελευθερία - Ισότητα - Αδελφότητα» που υποτίθεται ότι θα εγκαθιδρυόταν πάνω στα ερείπια της Βαστίλης:

Πρώτον: Η πολυεθνική NIKE προσέφερε πριν από μερικά χρόνια στον αθλητή Τζόρνταν το ποσό των 20 εκατομμυρίων δολαρίου για να της διαφημίσει, σε ένα βίντεο των 30 δευτερολέπτων, το νέο σχέδιο αθλητικών παπουτσιών της εταιρείας. Από τις πωλήσεις του νέου μοντέλου της η NIKE προσδοκούσε και πέτυχε εκατοντάδες εκατομμύρια κέρδη. Το ποσό αυτό, των 20 εκατομμυρίων δολαρίων, που η NIKE έδωσε σε έναν άνθρωπο μόνο και μόνο για να της διαφημίσει το προϊόν της είναι όσα πλήρωσε σε 30.000 ρακένδυτους Ινδονήσιους για να το κατασκευάσουν. Δεύτερον: Για ένα σουτιέν που κατασκευάζεται στην Κίνα και το οποίο πωλείται από τα πολυκαταστήματα Καρφούρ στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έναντι 20 ευρώ, ο ανασφάλιστος Κινέζος εργάτης που το παράγει αμείβεται με 10 λεπτά του ευρώ. Δηλαδή, με την πώληση ενός σουτιέν στην Ευρώπη, ο Γάλλος βιομήχανος, ο Έλληνας μεγαλέμπορος και ο Κινέζος υπεργολάβος τους έχουν εξασφαλίσει την κάλυψη του εργατικού κόστους για την παραγωγή 200 σουτιέν.3 Ποιο όμως το όφελος από την απηνή εκμετάλλευση των Ινδονήσιων και Κι-νέζων ειλώτων για τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους; Το περιγράφει η Lydie Neufcourt, μέλος του Εθνικού Γραφείου του Εργατικού Κόμματος Βελγίου: «Αυτές τις μέρες 1.672 εργάτες στα σούπερ μάρκετ "Καρφούρ" αγωνίζονται ενάντια στο κλείσιμο των καταστημάτων και τις απολύσεις. Σύμφωνα με τα συνδικάτα, διακυβεύονται 5.000 θέσεις εργασίας μαζί με τους συμβασιούχους ορισμένου χρόνου. Η "Καρφούρ", ο 2ος οε μέγεθος όμιλος διανομών στον κόσμο, σκοπεύει να περικόψει πάνω από το 11% των 15.698 θέσεων εργασίας στο Βέλγιο, από τις οποίες οι 10.900 είναι θέσεις ελαστικών μορφών απασχόλησης που καταλαμβάνονται κυρίως από γυναίκες. Ο όμιλος "Καρφούρ" παρουσιάζει σαν αναγκαίες αυτές τις αναδιαρθρώσεις, παρά το γεγονός ότι το 2008 έλαβε πάνω από 129 εκατ. ευρώ κρατική επιχορήγηση, φορολογήθηκε με συντελεστή μόλις 0,008% και είχε κέρδη πάνω από 300 εκατ. ευ-ρώ».4 3. Πέτρος Παπακωνσταντίνου, Επιστροφή στο μέλλον, εκδόσεις Λιβάνι). 4. Ριζοσπάστης, 3.4.2010.

Τρίτον: Το Δεκέμβριο του 2010 η ηθοποιός Τζούλια Ρόμπερτς πρωταγωνίστησε σε διαφημιστικό ιταλικής εταιρείας καφέ διάρκειας 45 δευτερολέπτων. Τα γυρίσματα κράτησαν έξι ώρες, το διαφημιστικό προβλήθηκε μόνο στην Ιταλία και μόνο κατά τη διάρκεια των γιορτών των Χριστουγέννων. Η αμοιβή της κυρίας Ρόμπερτς ήταν 1.000.000 ευρώ. Στη Βραζιλία, τώρα, τη χώρα όπου παράγεται το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής καφέ, πριν από λίγο καιρό δυο Βρετανοί δημοσιογράφοι πήραν μια συνέντευξη από τον Έκτορ Φελίπε Σάντος, έναν γέροντα 92 χρονών που από τα 12 χρόνια του δούλευε στις βραζιλιάνικες φυτείες του καφέ. Όταν τον ρώτησαν ποιο είναι το μεγαλύτερο του παράπονο, τους απάντησε: «Δουλεύω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου στις φυτείες του καφέ. Έχω πονέσει και έχω ταλαιπωρήσει όσο δεν μπορείτε να φανταστείτε τούτη τη σάρκα που κρατά ακόμα τα γέρικα κόκαλά μου σε σειρά. Έχω αρρωστήσει στα χωράφια του καφέ ώστε να μπορέσω να ζήσω την οικογένειά μου με δεκάρες. Έχασα τη γυναίκα μου πριν 15 χρόνια στις φυτείες από υπερκόπωση, αλλά το μεγαλύτερο μου παράπονο ξέρετε ποιο είναι; Μέχρι σήμερα που βρίσκομαι εδώ και σας μιλάω και έχοντας 92 χρόνια στην πλάτη μου, δεν έχω δοκιμάσει ποτέ τη γεύση του καφέ»... Στις φυτείες και στην παραγωγή του καφέ απασχολούνται στη Βραζιλία περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι. Το μεροκάματο τους δεν ξεπερνά τα 5 δολάρια ημερησίως. Στη Βραζιλία, την όγδοη οικονομία του κόσμου, με την ακραία φτώχεια να πλήττει περί τα 20 εκατομμύρια ανθρώπους, ένας εργάτης του καφέ, για να εισπράξει το ποσό που έλαβε η κυρία Ρόμπερτς για ένα διαφημιστικό των 45 δευτερολέπτων, θα χρειαστεί να δουλεύει αδιάκοπα για 547 χρόνια... Τέταρτον: Η εταιρεία Apple είδε τη χρηματιστηριακή της αξία το 2009 να εκτινάσσεται στα 222 δις δολάρια. Η μεγάλη επιτυχία μιας εταιρείας που τη δεκαετία του '90 κινδύνευε με καταστροφή οφείλεται στο νέο της προϊόν, το iPod. Όταν έγινε η παρουσίαση της νέας ταμπλέτας του iPod στο Τόκιο, που η τιμή της κυμαίνεται από 500 μέχρι

800 δολάρια, τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν από την Ιαπωνία ότι είχαν δημιουργηθεί ουρές χιλιάδων αδημονούντων αγοραστών έξω από τα καταστήματα. Σε διάστημα ενός μήνα η Apple είχε πουλήσει ένα εκατομμύριο iPod. Στις 28 Μάη του 2010, την ίδια μέρα δηλαδή που τα διεθνή πρακτορεία ανακοίνωναν την έλευση του νέου iPod, μετέδιδαν μια ακόμα είδηση: ο 13ος στη σειρά εργάτης της εταιρείας Foxconn στη νότια Κίνα που είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει ήταν ένας 25χρονος. Η απόπειρα σημειώθηκε λίγες ώρες μετά την αυτοκτονία ενός άλλου 23χρονου συναδέλφου του που είχε πηδήξει από το μπαλκόνι του κοιτώνα του. Στο εργοστάσιο της Foxconn, μεταξύ άλλων εταιρειών (Sony, Nokia, Packard, κ.ά.) κατασκευάζονται και οι συσκευές της Apple. Οι εργάτες (ανάμεσά τους και όσοι αυτοκτόνησαν όλοι κάτω των 25 ετών) δουλεύουν τουλάχιστον 12 ώρες την ημέρα, έξι μέρες τη βδομάδα, με εξευτελιστικές αμοιβές των 300 δολαρίων το μήνα. Αμείβονται δηλαδή με μηνιαίες αποδοχές που κινούνται κάτω από το ήμισυ της τιμής πώλησης ενός μόνο iPod. Εργάζονται σε καθεστώς «στρατιωτικής πειθαρχίας», χωρίς να επιτρέπεται να ανταλλάξουν ούτε μια λέξη μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της δουλειάς. Μετά το κύμα των αυτοκτονιών, που σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Εργασίας οφείλεται στη λειτουργία του εργοστασίου ως κάτεργου και στο γεγονός ότι αφενός η ανθρώπινη αξιοπρέπεια των εργατών καταρρακώνεται από το καθεστώς της εργοδοτικής τρομοκρατίας, αφετέρου η βιολογική τους αντοχή εξαντλείται από τις πολύωρες βάρδιες, η εταιρεία Foxconn σε συνεννόηση με την Apple έλαβε μέτρα: ανακοίνωσε στους εργαζομένους ότι θα πρέπει πλέον να δεσμεύονται εγγράφως ότι... δε θα αυτοκτονήσουν.5 Εντούτοις, παρά τις ενυπόγραφες δεσμεύσεις, παρά τον αποκλεισμό των παραθύρων, παρά τα μέτρα υποχρεωτικής ψυχανάλυσης στα οποία υποβλήθηκαν οι εργαζόμενοι, «ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΙ, ΗΛΙΘΙΕ»

(17

το Γενάρη του 2011 μια ακόμα 25χρονη εργαζόμενη μπήκε σι η λίστα των αυτόχειρων. Αυτά συμβαίνουν πίσω από τα αγκαθωτά συρματοπλέγματα που περικλείουν τους λαούς στα εργοτάξια του φτηνού εργατικού κόστους. Αλλά πόσο απέχουν τα εκεί τεκταινόμενα από τον δικό μας, τον «πρώτο» κόσμο, τον κόσμο της ευημερίας; Πριν ρίξουμε μια ματιά στις ουρές των ανέργων στους δρόμους της Νέας Υόρκης, του Παρισιού, του Βερολίνου, ας θυμηθούμε την υπόθεση France Telecom. Είναι αρκετή για να καταπέσουν οι εξωραϊσμοί: 6. Παραμονή της Πρωτομαγιάς του 2011 γνωστοποιήθηκε η αυτοκτονία δυο ακόμα εργαζομένων της France Telecom. Ο ένας ήταν πατέρας τριών παιδιών. Ο δεύτερος, που μάλιστα είχε οριστεί μέλος της επιτροπής-οτάχτη στα μάτια που συγκρότησε η εταιρεία για την «πρόληψη των ατυχημάτων», μην αντέχοντας τους εξευτελισμούς και τις πιέσεις, αυτοπυρπολήθηκε στο πάρκινγκ της εταιρείας.

Στη France Telecom, τα κέρδη της οποίας το 2008 ανήλθαν σε 4,5 δις ευρώ, το 2008 και το 2009 ο αριθμός των εργαζομένων της που αυτοκτόνησαν έφτασε στα 35 άτομα. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2011 ο συνολικός αριθμός των αυτοκτονιών είχε ανέλθει στις 58.6 Οι αυτοκτονίες, όπως προκύπτει τόσο από τα σημειώματα των αυτόχειρων όσο και από τις έρευνες των συνδικάτων, συνδέονται άμεσα με τις τακτικές της υπερεντατικοποίησης της εκμετάλλευσης και της ηθικής κακοποίησης των εργαζομένων από την εταιρεία. Διακηρυγμένος στόχος της France Telecom αποτελεί η διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς της έναντι των υπόλοιπων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην κινητή τηλεφωνία και στο Διαδίκτυο. Όπως αποκαλύφθηκε το Σεπτέμβρη του 2010, η εταιρεία την προηγούμενη διετία είχε προχωρήσει στην εξειδίκευση ενός ολόκληρου στρατού στελεχών της με αποστολή «να κάνουν αφόρητη τη ζωή των εργαζομένων» και με απώτερο σκοπό να τους εξαναγκάσουν να παραιτηθούν. Τα σχέδια κερδοφορίας της εταιρείας προέβλεπαν μείωση προσωπικού κατά 22.000, αλλά η France Telecom, καθότι ημικρατική, δεν

μπορούσε να απολύσει τους εργαζομένους. Έτσι έπρεπε να βρει άλλους τρόπους για να απαλλαγεί από την παρουσία τους. Είναι τέτοιο το «μακάβριο μεγαλείο» του καπιταλισμού, που ως μέθοδο απαλλαγής του από τους «περιττούς» εργαζομένους συμπεριλαμβάνει ακόμα και τη μέθοδο των αυτοκτονιών. Πόσο διαφέρουν, λοιπόν, οι αυτοκτονίες που προκαλούνται από τον εργασιακό Μεσαίωνα της Κίνας, από τις αυτοκτονίες στα εργασιακά κάτεργα της Γαλλίας; Μια εικόνα από το «νεκροταφείο» της France Telecom ή από τα δουλεμπορικά γραφεία εύρεσης εργασίας του «πολιτισμένου» κόσμου ισοδυναμεί με τις «χίλιες λέξεις» κατάθλιψης των ιδεογραμμάτων της κινεζικής υπερεκμετάλλευσης. Αλλά ας αφήσουμε τα εργασιακά Τάρταρα της Κίνας και ας έρθουμε στη Γερμανία, την έτερη μαζί με τη Γαλλία «ατμομηχανή της Ευρώπης». Ιδού πώς παράγεται ο «ατμός»: «... η απασχόληση εκμισθονμενων εργαζομένων ανήλθε από 782 χιλιάδες το 2001 σε 1.200 χιλιάδες εργαζομένους το 2006. Στο εργοστάσιο της

Μερσεντές

στο

Worth ένας

στους

δέκα

εργαζομένους

είναι

εκμισθωμένος. Το ίδιο συμβαίνει και σε πολλές άλλες μεγάλες επιχειρήσεις, όπως η Siemens. Η Siemens μάλιστα στον ισολογισμό της καταχωρεί, τις δαπάνες για τους εκμισθωμένους εργαζόμενους όχι στις δαπάνες για μισθούς αλλά στις δαπάνες για υλικά!».1 7. Γιώργος Σταμάτης, ΠερίΝεοφιλεΧενθεριομύΐί, εκδόσεις ΚΨΜ.

Πουθενά σε όλα τα προηγούμενα δεν υπάρχει η ελάχιστη μαρτυρία ούτε για μια τόση δα εμφάνιση εκείνου του «αόρατου χεριού» που η αντιεπιστημονική θεωρία του Άνταμ Σμιθ προφήτευε ότι θα ερχόταν ως «από μηχανής Θεός» για να εξασφαλίσει την «ευημερία» στον καπιταλισμό και να βάλει σε «αρμονία» την αγορά. Ο μόνος «θεός» που κινεί τα νήματα είναι ο Μαμμωνάς. Ο ίδιος εκείνος «θεός» που ο Μαρξ προειδοποιούσε από το 1867 ότι επιδκοκει «το κατέβασμα στο λίγο-ηολύ κοντινό μέλλον των ευρωπαϊκών μισθών στο κινέζικο επίπεδο». Στην

πραγματικότητα, οι μόνοι ευημερούντες, σε Ανατολή και Δύση, σε Βορρά και Νότο, είναι αυτοί που έχουν ρυθμίσει έτσι τα πράγματα ώστε ανά πάσα στιγμή να έχουν στη διάθεσή τους τη φτηνότερη πρώτη ύλη, το φτηνότερο εργατικό

δυναμικό,

την

ευνοϊκότερη

φορολογική

νομοθεσία,

σε

οποιοδήποτε σημείο της γης το επιθυμούν. Το πώς η συγκέντρωση της παραγωγής μεταφράζεται σε ιδιοποίηση του παραγόμενου πλούτου από τους καπιταλιστές το βεβαιώνουν τα στοιχεία των ίδιων των καπιταλιστών: 8. Economic Policy Institute, Ελευθεροτυπία, 28.1.2007.

1. Οι 200 μεγαλύτερες επιχειρήσεις που ελέγχουν το 25% της παγκόσμιας δραστηριότητας απασχολούν λιγότερο από το 1%του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. 2. Οι πωλήσεις αυτών των 200 εταιρειών υπερέβαιναν το 2000 σε αξία τις οικονομίες περισσότερων των 180 χωρών στον κόσμο. 3. Στις ΗΠΑ το 1% του πληθυσμού κατέχει πάνω από το 16% του εθνικού πλούτου. Διαθέτει περιουσία μεγαλύτερη από το 40% του φτωχότερου πληθυσμού και το 2007 κατείχε 190 φορές περισσότερο πλούτο από το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό - από 131 φορές που ήταν η ψαλίδα το 1983.8 Μέσα σε μια εικοσαετία (1980-2000) το εισοδηματικά ανώτερο 0,1% του πληθυσμού των ΗΠΑ αύξησε το μερίδιο του στο εθνικό εισόδημα κατά 300%. Η αναλογία των μισθών των διευθυντικών στελεχών των πολυεθνικών σε σχέση με τη μέση αμοιβή των εργατών αυξήθηκε από «30 προς 1», το 1970, σε σχεδόν «500 προς 1», το 2000. Αυτά σε μία χώρα που διαβιούν 59 εκατομμύρια ανασφάλιστοι, όπου 50 εκατομμύρια ζουν με συσσίτιο, αλλά οι 400 πλουσιότεροι Αμερικανοί αύξησαν το 2009 τις περιουσίες τους κατά 23% και ενός μόνο η περιουσία, του Μπιλ Γκέιτς, ισοδυναμεί με τη συνολική αξία της περιουσίας των 106 εκατομμυρίων φτωχότερων Αμερικανών.

4. Στη Βρετανία, κατ' αντίστοιχο τρόπο, το 1% του εισοδηματικά ανώτερου πληθυσμού κατέχει το 13% του εθνικού εισοδήματος. 5. Στη Ρωσία, με πληθυσμό 200 εκατομμύρια περίπου, 400 καπιταλιστές ελέγχουν το 50% του εθνικού πλούτου. 6. Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ η εισοδηματική ψαλίδα μεταξύ του 1/5 του πιο πλούσιου πληθυσμού και του φτωχότερου 1/5 είναι της τάξης του 80 προς 1. 7. Συνολικά στον πλανήτη, στα τέλη του 20ού αιώνα, η καθαρή περιουσία των 358 πλουσιότερων ανθρώπων ήταν ίση με το εισόδημα του φτωχότερου 45% του παγκόσμιου πληθυσμού που αριθμεί 2,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους. 8. Οι 200 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο υπερδιπλασίασαν στο διάστημα 1994-1998 τον καθαρό πλούτο τους, ο οποίος εκτινάχτηκε σε περισσότερα από 1 τρις δολάρια. 9. Τα περιουσιακά στοιχεία των τριών πρώτων δισεκατομμυριούχων του πλανήτη ήταν στο τέλος του 20ού αιώνα περισσότερα από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν όλων μαζί των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών και των 600 εκατομμυρίων κατοίκων τους.9 9. ΝτέΊβιντ Κασιανιοίτη.

Χάρβεϊ,

Νεοφιλελευθερισμός,

Ιστορία

και

Παρόν,

εκδόσεις

Ισχυρίζονται ορισμένοι ότι για το άνοιγμα της παραπάνω ψαλίδας και για την εν γένει εικόνα δε φταίει ο καπιταλισμός αυτός καθαυτός και ότι η αιτία του προβλήματος βρίσκεται στη «νεοφιλελεύθερη» διαχείριση του κατά την τελευταία τριακονταετία. Ως εκ τούτου, λένε, θα μπορούσε να υπάρξει κι ένας πιο «δημοκρατικός», ένας πιο «ευαίσθητος», ένας πιο «καλός» καπιταλισμός, εφόσον τις υποθέσεις του δε θα τις διαχειρίζονται οι «νεοφιλελεύθεροι άρχοντες του σκότους», αλλά κάποιοι φοπτσμένοι με προφίλ «ανθρωπιστή». Πρόκειται για άποψη που βρίσκει μεγάλη προβολή από τα ΜΜΕ, αλλά παρουσιάζει μια σοβαρή αδυναμία: η πραγματικότητα, ξεροκέφαλη

καθώς

είναι,

τη

διαψεύδει

καθημερινά.

Καθημερινά

επιβεβαιώνεται ότι όλες οι εκδοχές της αστικής διαχείρισης έχουν αντιλαϊκό χαρακτήρα. Είτε πρόκειται για τη «νεοφιλελεύθερη» είτε για τη «νεοκεϊνσιανή», είτε πρόκειται για τη σοσιαλδημοκρατική είτε για τη νεοσυντηρητική, είτε πρόκειται για την επεκτατική είτε πρόκειται για την περιοριστική, καμία μορφή αστικής διαχείρισης δεν μπορεί να εξαλείψει τις νομοτέλειες και τις αντιφάσεις της καπιταλιστικής παραγωγής. Επομένως, στο φόντο αυτής της αναμφισβήτητης πραγματικότητας, αποτελεί έσχατο ρεφορμισμό και οπορτουνισμό να προβάλλονται στο όνομα της «Αριστεράς» ή ακόμα και της «επαναστατικής ρήξης» δοξασίες περί της «φιλολαϊκής ρύθμισης» της καπιταλιστικής αγοράς ή να πλασάρονται ως «διέξοδος» θέσεις του τύπου «οι τράπεζες υπό δημόσιο έλεγχο». Θέσεις που προσπερνούν με «αριστερή» έπαρση το ρόλο του «δημόσιου» τομέα στο πλαίσιο του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, στην ουσία αφήνουν στο απυρόβλητο την καπιταλιστική ιδιοκτησία των μονοπωλιακών ομίλων και το μόνο που καταφέρνουν είναι να χάσκουν από «αριστερό» κυβερνητισμό. Σε ό,τι αφορά,

δε,

τα

περί

«νεοκεϊνσιανού»

αντιδότου

απέναντι

στο

«νεοφιλελευθερισμό», θα περιορισιούμε σε ορισμένες μόνο επισημάνσεις: 1. Ο «καλός» καπιταλισμός, ο κεϊνσιανός, υπήρξε, αλλά ούτε τις κρίσεις αποσόβησε ούτε τη φτώχεια, και μετά το πέρας της συγκεκριμένης φάσης του καπιταλισμού, κατά την οποία έπαιξε το ρόλο του, «εξεμέτρησε το ζην» και παρέδωσε τη σκυτάλη. Αυτό δηλαδή που ορισμένοι βγάζουν από το παλιατζίδικο της Ιστορίας για να το παρουσιάσουν ως ελιξίριο του καπιταλισμού και ως συνταγή σωτηρίας από τη σημερινή «νεοφιλελεύθερη κρίση» του είναι ό,τι ακριβώς καταποντίστηκε τη δεκαετία του '70. Αυτή η καταβύθιση της κεϊνσιανής καπιταλιστικής Ατλαντίδος είναι από μόνη της επαρκής απόδειξη ότι οι καπιταλιστικές κρίσεις είναι αναπόδραστες και αναπόφευκτες και ότι κινούνται υπεράνω του όποιου μοντέλου διαχείρισης του συστήματος. Η μνήμη και μόνο της περιόδου του «στασιμοπληθωρισμού», του συνδυασμού δηλαδή της οικονομικής

ύφεσης, από τη μια, και της ραγδαίας ανόδου των τιμών, από την άλλη, αποδεικνύει ότι αυτές οι φωνακλάδικες κεϊνσιανές «κοσμογονίες» έρχονται από ένα παρελθόν που κουβαλάει πάνω του πολλή σκουριά. 2. Ο καπιταλισμός του Κέινς είναι τόσο καλός και ανθρώπινος, που δε δίστασε να ανατροφοδοτηθεί και να αναπαραχθεί όχι μόνο μέσα από την τακτική του Ψυχρού πολέμου, αλλά και μέσα από την πολεμική οικονομία ενός Παγκόσμιου πο λέμου και μιας σειράς «μικροπαγκόαμιων» πολέμων και επεμβάσεων, από την Κορέα μέχρι το Βιετνάμ. 10. Τα 11.3.2011.

Νέα,

3. Πόσο «άλλος» είναι ο καπιταλισμός που, με τις μνήμες στο κραχ του '29, αναφωνούσε «ό,τι συμφέρει την General Motors συμφέρει τις ΗΠΑ», από τον καπιταλισμό που, σήμερα, προωθεί την παχυλή οικονομική ένεση του κράτους στην General Motors με στόχο τη διάσωσή της από το κραχ του 2009; Πόσο «άλλος» είναι ο καπιταλισμός που εκπροσωπούσε ο Νίξον, όταν αναφωνούσε ότι «τώρα είμαστε όλοι κεϊνσιανιοτές», από τον καπιταλισμό που υπηρετούσε η Θάτσερ όταν διακήρυττε «δεν υπάρχει κοινωνία - μόνο άτομα»; 4. Είναι λιγότερο αντιλαϊκή η πολιτική του «νεοφιλελεύθερου» Μπους από την τάση προστατευτισμού της κυβέρνησης Ομπάμα, στην προσπάθεια του τελευταίου να αποδώσουν ορισμένα νεοκεϊνσιανά μέτρα κρατικής ενίσχυσης της ζήτησης; Οι εργαζόμενοι των ΗΠΑ δύσκολα θα βρουν διαφορά σε μια πολιτική που, όπως επί Μπους έτσι και επί Ομπάμα, χαρίζει στους κεφαλαιοκράτες τις ίδιες φοροαπαλλαγές που για την επόμενη δεκαετία υπολογίζονται σε 700 δις δολάρια- που, όπως επί Μπους έτοι και επί Ομπάμα, τα υπερκέρ-δη των ομίλων της Γουόλ Στριτ εκτινάχτηκαν το 2010 στα 140 δις δολάρια- που, όπως επί Μπους έτσι και επί Ομπάμα, οι περιουσίες των 400 δισεκατομμυριούχων των ΗΠΑ αυξάνουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς φτάνοντας το 2010 τα 1,5 τρις δολάριακαι που, όπως υπολόγισε ο δημοσιογράφος Πάτρικ Μάρτιν, αν όλο αυτό

το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο φορολογούνταν με μόλις 10% θα εξαφανίζονταν αυτομάτως τα ελλείμματα όλων των αμερικανικοίν πολιτειών.10 Αλλά κάτι τέτοιο οι Αμερικανοί εργαζόμενοι δεν το είδαν. Ούτε επί Μπους ούτε επί Ομπάμα. 11. Δάνης 20.2.2011.

Παπαβασιλείου,

Ριζοοπώηης,

5. Για τις περικοπές μιοθών και δημοσίων δαπανών, καθιος και την κατάργηση

των

συλλογικών

συμβάσεων

που

προώθησαν

οι

Ρεπουμπλικάνοι, αρχής γενομένης από το Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, προκαλώντας το Φλεβάρη του 2011 διαδηλώσεις μεγαλύτερες και από εκείνες της περιόδου του Βιετνάμ, ο Ομπάμα δήλωσε ότι «συμφωνώ ότι πρέπει να υπάρξει κάποια περικοπή μισθών». Ή μήπως εκείνη η δειλή προσθήκη στην ίδια δήλωση «αλλά η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων δεν είναι σωστή»11 τον καθιστά αθώο του αίματος; 6. Ο «γαλλογερμανικός άξονας» όταν απαίτησε στις αρχές του 2011 να καταστεί «συνταγματικός νόμος» (!) στην EE η υποχρέωση όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης να εισαγάγουν στα συντάγματά τους διάταξη με την οποία θα θέτουν εκτός νόμου (!) τα ελλείμματα και τα χρέη, να απαγορευτούν δηλαδή όλες οι κοινωνικές δαπάνες που δε συνάδουν με την «ανταγωνιστικότητα» του κεφαλαίου, να μειωθούν περαιτέρω οι μισθοί, να συρρικνοιθούν περαιτέρω τα ασφαλκπικά δικαιώματα από τι εκκινούσε; Όχι φυσικά από κάποιες τάχα «νεοφιλελεύθερες διαχειριστικές εμμονές» του, αλλά από τις ανάγκες εξυπηρέτησης των συμφερόντων των πολυεθνικών και των μονοπωλίων, που καθιστούν τη συγκεκριμένη πολιτική βασική επιλογή των κυρίαρχων μερίδων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου ανεξαρτήτως διαχειριστή. 7. Όσο για το «νεοφιλελευθερισμό» ως ρεύμα, δεν έχει καμία σχέση με τα απλοϊκά παραμύθια όσων θέλουν να τον παρου

οτάζουν ως ένα ιδεολογικό «προϊόν» που λόγω της νωχελικό-τητας των αγγέλων κάποια στιγμή επικράτησε στον κόσμο «ανεπαισθήτως», όπως το «κακό» κατισχύει του «καλού». Η περιφερειακή γεωγραφικά νίκη που πέτυχαν στο πεδίο της οικονομίας τα «παιδιά του Σικάγου», στηριγμένα στα ερπυστριο-φόρα και στις χούντες της Λατινικής Αμερικής, δεν είναι επαρκής εξήγηση για την παγκόσμια εξάπλωσή του. Δεν εξήχθη σε όλα τα μήκη και πλάτη του καπιταλιστικού ορίζοντα λόγω κάποιας στιγμιαίας τάχα κοινοβουλευτικής αδράνειας. Ο «νεοφιλελευθερισμός», ο λεγόμενος «φονιαμενιαλισμός» του ξε-• πουλήματος και της υπαγωγής των πάντων στην υπηρεσία των αγορών (Παιδεία, Υγεία, ιδιωτικοποίηση του αέρα μέσω του εμπορίου ρύπων, αερομεταφορές, τηλεπικοινωνίες, λιμάνια, αστικές συγκοινωνίες, ιδιωτικοποίηση των μηχανισμών ασφαλείας του κράτους, όπως ο στρατός, η αστυνομία και η αμυντική βιομηχανία, μέχρι και ιδιωτικοποίηση φυλακών και χωματερών), ο «ταλιμπανικού τύπου μονεταρισμός» ή με όποια άλλη βαρύγδουπη φράση κι αν περιγράφεται η πολιτική που ως ιστός αράχνης έχει περικλείσει το παγκόσμιο χωριό, δε γεννήθηκε ως απότοκο των «διαθέσεων» κάποιων «μαθητευόμενων μάγων». Δεν επικράτησε λόγω του υποκειμενισμού μιας κάστας πολιτικών «Φρανκενστάιν». Είναι κάτι πολύ περισσότερο: είναι έκφραση της δομικής ανάγκης του κεφαλαίου να απαντήσει στην πτώση του μέσου ποσοστού κέρδους μέσω της επέκτασής του σε κάθε δραστηριότητα και σε κάθε τομέα όπου το κεφάλαιο «οσμίζεται χρήμα»- Όμως, όσες «επενδυτικές ευκαιρίες» κι αν δημιουργηθούν για το κεφάλαιο μέσα από την κατάλυση του δημόσιου τομέα της οικονομίας, η καπιταλιστική υπερσυσσώρευση είναι τέτοια που και πάλι δεν επιτυγχάνεται κορεσμός στην απληστία του για κέρδη. Το κεφά λαιο έχει πάρει γιγάντιες διαστάσεις με συνέπεια να μην καταφέρνει να επενδυθεί ολόκληρο, για τον πολύ απλό λόγο ότι αυτοί που πρέπει να καταναλώνουν, οι λαοί, βιώνουν διαρκείς εισοδηματικούς περιορισμούς.

Μέσα λοιπόν στις συνθήκες της λεγόμενης «παγκοσμιοποίησης» ο καπιταλισμός με το αποκαλούμενο «νεοφιλελεύθερο» πρόσωπο του και την κακόφημη, πλέον, χρηματοπιστωτική του «παραμόρφωση» δεν προέκυψε από «λάθος». Αποτέλεσε -ανεξάρτητα από τους πολιτικούς διαχειριστές του συστήματος- αναγκαστική επιλογή του κεφαλαίου, που δεν μπορεί παρά να υπακούει στους κάθε φορά νέους ιστορικούς όρους συσσώρευσής του. Το δόγμα των λεγόμενων «ανοιχτών αγορών» αντανακλά σε αυτή ακριβώς την ιστορική φάση και όσοι επιζητούν την «επιστροφή στον Κέινς» θα πρέπει πρώτα να περιμένουν «το ποτάμι να γυρίσει πίσω». Εξίσου αναγκαστική, δηλαδή αντικειμενική, είναι η αιτία της δημιουργίας της χρηματιστικής «φούσκας» και της διόγκωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, όσο κι αν ορισμένοι θέλουν να την αποδίδουν στον «υποκειμενισμό» κάποιων «επηρμένιον» της Γουόλ Στριτ που «έτυχε» να δώσουν έμφαση στην «κερδοσκοπική» παρά στην «παραγωγική» (δηλαδή στη βιομηχανία και στο εμπόριω τοποθέτηση κεφαλαίων. Η χρηματοπιστωτική «φούσκα» δεν κατασκευάστηκε σε κάποια μυστικά εργαστήρια. Το «νεοφιλελεύθερο» μοντέλο που τη γιγάντωσε δε γεννήθηκε στα «σαλεμένα» μυαλά κάποιων απόκοσμων «σατανιστών», με εμμονές στις μονεταρισιι-κές αλχημείες, που εργάζονταν σε «γιάφκες» και που, όταν ολοκλήρωσαν τα πειράματά τους, «εξαπάτησαν» κάποιους «αδαείς» πολιτικούς. Είναι προϊόν «όλου» του καπιταλισμού. Δεν ήταν «μία από τις πολλές» επιλογές που είχαν οι κεφαλαιοκράτες. Υπήρξε «η» επιλογή σε αυτή τη φάση του καπιταλισμού, που οι πολιτικοί διαχειριστές των συμφερόντων τους την προώθησαν όχι γιατί «εξαπατήθηκαν» ή γιατί υπήρξαν ήκιστα επιμελείς, αλλά αντίθετα επειδή ακριβώς είναι ιδιαίτερα επιμελείς στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Επομένως, η αιτία της αντιλαϊκής επίθεσης δεν είναι ο «νεοφιλελευθερισμός». Είναι οι αναγκαίες αναδιαρθρώσεις για τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου, είναι τα ταξικά συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών που υπαγορεύουν τα αντιλαϊκά μέτρα και καθορίζουν τελικά τη μορφή της πολιτικής διαχείρισης και τους τρόπους προώθησης των συμφερόντων τους.

Ο καπιταλισμός είναι σύμφυτος με το ατομικό κέρδος. Αλλά η κερδοσκοπική δίψα του κεφαλαιοκράτη παραμένει διαρκώς ακόρεστη. Αυτή η δίψα είναι που, αναπόφευκτα, εκδηλώνεται στο πολιτικό εποικοδόμημα είτε ως «νεοφιλελευθερισμός» είτε ως «νεοκεϊνσια-νισμός», είτε ως συντηρητική είτε ως σοσιαλδημοκρατική διαχείριση. Το γνωρίζουν άριστα οι Γερμανοί εργαζόμενοι: από τα τέλη του 20ου αιώνα, κι ανεξάρτητα αν στην κυβέρνηση βρίσκονταν οι Σοσιαλδημοκράτες, ή αργότερα οι Σοσιαλδημοκράτες μαζί με τους Χριστιανοδημοκράτες, ή αμέσως μετά οι Χριστιανοδημοκράτες με τους Φιλελεύθερους, οι Γερμανοί εργαζόμενοι την ίδια λιτότητα βιώνουν. Τα παραμύθια περί «διαφορών» μεταξύ των διαχειριστών του συστήματος αρχίζουν να τα αντιλαμβάνονται εξίσου καλά και οι Αμερικανοί εργαζόμενοι, οι οποίοι είδαν τον κατά τα άλλα «νεοκεϊνσια-νό» Ομπάμα να ανακοινώνει τον Απρίλη του 2011, επικαλούμενος το υψηλό χρέος των ΗΠΑ (το πρόσχημα του χρέους κάνει θραύση και πέραν του Ατλαντικού), αιματηρές περικοπές εις βάρος των λαϊκών στρωμάτων 12ετούς (!) διάρκειας και ύψους άνω των 750 δις δολαρίων (!),κ στο πλαίσιο των οποίων θα σαρωθούν από δαπάν ες για \2. Έθνος, 14.4.2011.

προγράμματα περίθαλψης και διατροφικής υποστήριξης βρεφοτν και παιδιών, μέχρι προγράμματα υγειονομικής προστασίας για φτωχούς και ηλικιωμένους. Συνεπώς, κανένα «μείγμα» πολιτικής στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης των συμφερόντων του κεφαλαίου δεν πρόκειται να συνοδεύεται από τη βελτίωση της ζωής του λαού.

Ειρήσθω εν παρόδω: ιδιαίτερη δραστηριότητα επέδειξε από την έναρξη της κρίσης η διεθνής σοσιαλδημοκρατία στην προσπάθεια να ενοχοποιηθεί για την κρίση αποκλειστικά και μόνο ο «νεοφιλελευθερισμός», η δήθεν αναποτελεσματική συνταγή αναλογίας μεταξύ «αγοράς-ρύθμισης» σε κρατικό, περιφερειακό ή και σε διεθνές επίπεδο. Σε παράλληλο δρόμο κινούνται και οι συνοδοιπόροι της του οπορτουνισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως ο χώρος του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), που

ισχυρίζονται ότι έχουν βρει καλύτερα από τους Σοσιαλδημοκράτες τη χρυσή τομή μεταξύ «αγοράς-ρύθμισης», «ιδιωτικού-κρατικού κεφαλαίου». Οι επικοινωνιακές προσπάθειες να αποδεσμευτεί ο καπιταλισμός από το «νεοφιλελευθερισμό»

ή

ακόμα

περισσότερο

να

εμφανίζονται

οι

κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις (λες και ο «νεοφιλελευθερισμός» δεν είναι κι αυτός κρατικομονοπωλιακή ρύθμιση) ως το «αντινεοφιλελεύθερο» αντίδοτο του «κοινωνικά ευαίσθητου» καπιταλισμού, όσο κι αν ικανοποιούν

τις

ιδιαίτερες

προπαγανδιστικές

ανάγκες

της

σοσιαλδημοκρατίας και των κολαούζων της, εντούτοις δεν καθιστούν τους κ.κ. Μπλερ, Μπράουν, Σρέντερ, Σημίτη, Ντελόρ, Ντομινίκ Στρος-Καν, Παπανδρέου λιγότερο (σο-σιαλ)νεοφιλελεύθερους από τη Μέρκελ, τον Σαρκοζί, τον Κάμε-ρον, κ.ά. Οι Σοσιαλδημοκράτες και οι κατά καιρούς συνεργάτες τους στην Κεντροαριστερά έχουν, βέβαια, την ευγένεια να μη διεκδικούν το αλάθητο του Πάπα. Αυτό το έχουν κατοχυρώσει, έτσι κι αλλιώς, από την εποχή που ο μεγιστάνας Ανιέλι δήλιονε ότι «η Αριστερά (σ.σ. αυτού του τύπου η Αριστερά) μπορεί να κάνει τη δουλειά καλύτερα από τη Δεξιά». Διεκδικούν, όμως, το δικαίωμα να εμφανίζονται πάντα με τη «σοφία» του αθώου για όλο το «αίμα» που χύνεται γύρω τους και μέσα στο οποίο είναι μέχρι το λαιμό βουτηγμένοι. «Δεν είναι απίθανο η τωρινή οικονομική κρίση να οδηγήσει σε ένα πιο κοινωνικά δίκαιο καπιταλιστικό σύστημα», ισχυριζόταν με την έναρξη της κρίσης γνωστός καθηγητής της σχολής που έχει συνδέσει το όνομά της με τον «Τρίτο Δρόμο» του Μπλερ, του Γκίντενς και με τον «εκσυγχρονισμό» του Σημίτη. Ήταν η ίδια αυτή σχολή,

η

σχολή

νεοσυντηρητισμού,

των που,

Σοσιαλδημοκρατών όταν

οικοδομούνταν

απολογητών

του

τα

της

θεμέλια

νεοφιλελεύθερης ΟΝΕ, τη δεκαετία του '90, κυβερνούσε στις 13 από τις τότε 15 χώρες της EE. Ήταν οι ίδιοι, της κυβερνώσας ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς, που θριαμβολογούσαν όταν ο Κλίντον νομιμοποίησε τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα, τα οποία παρέμεναν απαγορευμένα από την περίοδο του Ρούζβελτ που αποθέωναν αυτή τη «νέα καινοτόμο δυναμική», όπως την ονόμαζαν, παρέχοντας το αναγκαίο «προοδευτικό» άλλοθι στο μόνο καπιταλισμό που μπορεί να υπάρξει. Όχι τον ανύπαρκτο καπιταλισμό της μετακεϊνσιανής μυθολογίας, που ήθελε τους τραπεζίτες κατά τη

διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης του '29 να αυτοκτονούν τάχαμου πέφτοντας από τις ταράτσες των καταχρεωμένων τραπεζών τους, αλλά τον υπαρκτό καπιταλισμό, που (με ή χωρίς Κέινς) ακόμα και την έρημο της φτώχειας που προκαλεί την ενσωματώνει στον «ισολογισμό» της παγκοσμιοποίησης ως στοιχείο του Ενεργητικού του συστήματος. Ακόμα λοιπόν κι αν προσποιηθούμε αφέλεια, ακόμα κι αν ανεχτούμε τη μάσκα της παρθενογένεσης με την οποία κυκλοφορούν οι σεσημασμένοι του Μπλερισμού, του εγχώριου «εκσυγχρονι ομού» και της ΔουΝουΤίλας, οι Σοσιαλδημοκράτες πρέπει να μας εξηγήσουν: πότε είχαν δίκιο; Όταν προ κρίσης γίνονταν τα «αριστερά» παπαγαλάκια της Θάτσερ και των Ριγκανόμικς, ή όταν, στη μετά Lehman Brothers εποχή, αισθάνονταν, όπως έλεγε η Σε-γκολέν Ρουαγιάλ, να τους κλέβει την «αριστεροσύνη» τους ο... Μπους (!) και ως εκ τούτου γίνονταν υμνητές του Αμερικανού υπουργού των Οικονομικών, του Πόλσον, όταν ο τελευταίος μοίραζε εκατοντάδες δισεκατομμύρια στις Goldman Sachs; Πότε έχουν δίκιο; Όταν για να παίξουν το ρόλο τους ως πολιτικός πυλώνας διαχείρισης του κράτους των μονοπωλίων ισχυρίζονται ότι η λύση είναι το «λιγότερο κράτος» ή όταν θέλουν αυτό το «λιγότερο κράτος» να μετατρέπεται σε όσο γίνεται «περισσότερο κράτος» για να χρηματοδοτεί με κρατικά πακέτα στήριξης τους τραπεζίτες, τους βιομηχάνους και τους εφοπλιστές; Με μια κουβέντα: στον καπιταλισμό, που μαζί με τους Φιλελεύθερους τον υπηρετούν, σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο πεθαίνουν εκατομμύρια παιδιά από την πείνα. Για πόσα από αυτά τα μνήματα έχουν την ευθύνη οι καλοί μας Σοσιαλδημοκράτες; Το «δίκαιο» καπιταλιστικό σύστημα που υπηρετούν στα πόσα νεκρά παιδάκια από την πείνα γίνεται «δίκαιο»; ***

Σίβίείωση 1η: Για το ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν τόσο για το παρελθόν της όσο και για το παρόν της. Τη δεκαετία του '60, για παράδειγμα, σε ένα υπόδειγμα σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης και «κοινωνικής ισότητας» σοσιαλδημοκρατικού τύπου, στη Σουηδία, είχε

υπολογιστεί ότι η περιουσία της μεγαλοκαπιταλιστικής οικογένειας Βάλενμπεργκ ήταν 3.000 φορές μεγαλύτερη από την περιουσία του μέσου Σουηδού. Επιστρέφοντας στο παρόν, μισό αιώνα αργότερα στο εβδομαδιαίο γαλλικό περιοδικό Nouvel Observateur13, στο ρεπορτάζ για τον Πα-σκάλ Λαμί (πρώην επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμου' Εμπορίου) και τον Ντομινίκ Στρος-Καν (πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου), υπό τον εύγλωττο τίτλο «ΔΥΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ», διαβάζουμε: «0 ένας είναι ο επικεφαλής τον ΠΟΕ, ο άλλος ανέλαβε τα ψία του ΔΝΤ. Είναι Γάλλοι σοσιαλιστές, σοσιαλδημοκράτες. Πιλοτάρουν διεθνείς οργανισμούς-κλειδιά με στόχο την αναμόρφωση του καπιταλισμού (...) «[Οι δύο Γάλλοι σοσιαλιστές] ανέλαβαν τα ψία δύο απαξιωμένων οργανισμών. 0 ΠΟΕ κατηγορούνταν ότι ήταν μια πολεμική μηχανή για το εμπόριο στην υπηρεσία των εύπορων κρατών ενώ το ΔΝΤ ένα οχυρό του πιο δογματικού φιλελευθερισμού που ανάγκαζε τις χώρες του Νότου στη λήψη σκληρών μέτρων...» 13. U Nouvel Observateur, τεύχος 27, Μάρτιος-Απρίλιος 2009.

Σημείωση 2η: Στο κείμενο των πολιτικών συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της EE, το Δεκέμβρη του 2010, για την εισοδηματική πολιτική των κρατών-μελών που θα εφαρμόζεται με χρονικό ορίζοντα έως τη Δευτέρα Παρουσία, σημειώνονται τα εξής: «Το κόστος εργασίας θα βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση και θα συγκρίνεται με τα άλλα κράτη της Ευρωζώνης και των κύριων εμπορικών εταίρων της EE (...) Οι μισθοί θα πρέπει να βρίσκονται σε συνάρτηση με την ανταγωνιστικότητα». Επί της ουσίας, η συγκεκριμένη απόφαση καθορίζει ότι οι μισθοί των εργαζομένων στην Ευρώπη δε θα «συγκρίνονται» μόνο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, αλλά θα «συγκρίνονται» και θα καθορίζονται σύμφωνα με τους μισθούς που επικρατούν στους ανταγωνιστές της EE, όπως για παράδειγμα η Κίνα. Αυτό σημαίνει: ο μισθός του Γερμανού

εργαζόμενου, πέρα από την πρόθεση του κεφαλαίου να τον μειώσει στα όρια του μισθού του Πολωνού εργαζόμενου, ή ο μισθός του Έλληνα εργαζόμενου, πέρα από την πρόθεση του κεφαλαίου να τον μειώσει στα όρια του μισθού του Βούλγαρου εργαζόμενου, απειλούνται ακόμα και με «κινεζοποίηση»! Δηλαδή, αυτό που αποφάσισαν στην EE είναι ο μισθός τόσο του Γερμανού όσο και του Έλληνα εργαζόμενου να «συγκριθούν» και να μειωθούν κατά τα πρότυπα του μισθού του Κινέζου εργαζόμενου. Είναι προφα-νές, λοιπόν, ότι οι πολιτικοί εκπρόοοίποι του μεγάλου κεφαλαίου στην Ευρώπη ήρθε η στιγμή να εκπληρώσουν την «προφητεία» του Μαρξ για την «κινεζοποίηση» των ευρωπαϊκών μισθών. 14. Ρούσσος Βρανάς, Τα Νέα, 2.5.2011.

Σημείωση 3η: «Οι αυτοκτονίες εργαζομένων έχουν πάρει επιδημική μορφή στη Ρενό, στην IBM, στις τράπεζες HSBC και ΒΝΡ Paribas, στα ταχυδρομεία, στην ηλεκτρική εταιρεία EDF, γράφει η "Ουμανιτέ". Μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, το Γραφείο Στατιστικής της Εργασίας κατέγραφε αύξηση των αυτοκτονιών στους χώρους δουλειάς κατά 28% στις ΗΠΑ, με κυριότερα αίτια την οικονομική ανέχεια, την εργασιακή ανασφάλεια

και

εργαζόμενους».

Μ

τις

αφόρητες

πιέσεις

που

ασκούνται

στους

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

1. 0

Αριστοτέλης ήταν... μαρξιστής

«Αν ο Μαρξ και ο Λένιν ψαν σήμερα ζωντανοί, θα ψαν βασικοί διεκδικητές τον βραβείου Νόμπελ για την οικονομία. Ο Μαρξ προέβ^ιε την προϊούσα εξαθλίωση των εργαζομένων και ο

Aim

προείδε την νποταγί] την υλικής παραγωγής στη συσσώρευση κερδών τον χρηματοπιστωτικού κιγαλαίον. Οι προβλέψεις τους είναι κατά πολύ ανώτερες από τα "οικονομικά μοντέλα" που σήμερα βραβεύονται με Νόμπελ και από τις προβλέψεις των κεντρικών τραπεζιτών, των υπουργών Οικονομικών και των νομπελιστών οικονομολόγων...»

Πολ Κρεγκ Ρόμπερτς1 L. Πολ

Κρεγκ Ρόμπερτς, υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ επί προεδρίας Ρί-γκαν, περιοδικό

Counter Punch, Ρούσσος Βρανάς, Τα Νέα, 9.10.2010.

Ο Μαρξ, μισό αιώνα πριν από το κραχ του '29 και 150 χρόνια πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers, τόνιζε ότι η αστική πολιτική οικονομία επιδεικνύει

μια

απολογητική

για

το

καπι-ταλισιικά

σύστημα

«επιδερμικότητα», καθώς πάντα επιδιώκει να εμφανίζει το σύμπτωμα της κρίσης του συστήματος σαν να ήταν η αιτία της κρίσης. Το ζούμε και σήμερα. Τόνοι μελάνι χύνονται από το Σεπτέμβρη του 2008, με το που έσκασε η «φούσκα», για να εξηγηθεί, είτε με όρους «τοξικών αποβλήτων» είτε με όρους δευτερογενών και

τριτογενών

τραπεζικών

προϊόντων,

είτε

με

όρους

«καζινοκαπιταλισμού» η ευρείας κλίμακας κρίση. Μόνο που η «φούσκα» και το αναπόφευκτο σκάσιμο της είναι το σύμπτωμα. Η αιτία βρίσκεται αλλού: στην ίδια τη φύση των νόμων κίνησης της καπιταλιστικής οικονομίας. Για την ακρίβεια, στον υπέρτατο νόμο της, που δεν είναι άλλος από το κέρδος.

2. Λένιν, Άπαντα, τόμος 27, οελ. 367, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 3. Λένιν, 0 Ιμπεριαλισμός ανώττπο στάδιο τον καπιταλισμού σελ. 101, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Η αναζήτηση του κέρδους είναι αυτή που γεννά -κατά τον Λένιν-τόσο τον «αποικιακό» όσο και τον «τοκογλυφικό ιμπεριαλισμό»2. Η αναζήτηση του κέρδους είναι αυτή που ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα έως το 1915 οδήγησε το 40% του συνολικού πλούτου της Βρετανίας να προέρχεται από τόκους κεφαλαίων που ήταν τοποθετημένα στο εξωτερικό, σε μεγάλο ποσοστό με τη μορφή δανείων, χρεογράφων κ.λπ., δεδομένου ότι -κατά τον Χόμπσον-αυτός ο δρόμος εξασφάλιζε «πηγή μεγάλων κερδών για τον καπιταλιστή που γυρεύει να τοποθετήσει τα κεφάλαιά του». Η αναζήτηση του κέρδους είναι η αιτία που «ο κόσμος χωρίστηκε σε μια χούφτα κρά-τητοκογλύφονς και σε μια τεράστια πλειοψηφία κράτη-οφειλέτες». Η αναζήτηση του κέρδους δημιούργησε τον «ιμπεριαλιστικό παρασιτισμό» σε τέτοιο βαθμό ώστε ήδη το 1899, στην Αγγλία, «το εισόδημα των εισοδηματιών (να) ξεπερνά πέντε φορές το εισόδημα από το εξωτερικό εμπόριο στην mo εμπορική χώρα τον κόσμου»3. Σήμερα η τάση αυτή εκδηλώνεται ως εξής: στη μεν Αμερική, στο τρίτο τρίμηνο του 2009, το 80% της

αύξησης

των συνολικών

κερδών προερχόταν

από

το

χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος, όμως, αντιπρο σωπεύει μόνο το 25% της αμερικανικής οικονομίας.4 Στη δε Ευρώπη το 2007-2008, ενώ το σύνολο της οικονομίας παρουσίαζε ρυθμούς μεγέθυνσης 3%, οι τράπεζες εμφάνιζαν ρυθμούς επέκτασης των κερδοσκοπικών τους κεφαλαίων από 40% μέχρι και 80% το χρόνο. Ταυτόχρονα, ενώ το εθνικό προϊόν αύξανε με ετήσιο ρυθμό 4%, ο δανεισμός της οικονομίας αύξανε με ρυθμό ανώτερο του 8%.5 Στον Χριστόφορο Κολόμβο ο ήρωας της ομωνυμης κινηματογραφικής ταινίας το έθετε ως εξής: «Πίστη, ελπίδα, φιλευσπλαχνία αλλά πιο σπουδαίο απ' όλα αυτά είναι το τραπεζικό κέρδος»...

4. Monthly Rniiew, Απρίλιος 2010. 5. Κώστας Βεργόπουλος, «Η ψυχορραγία του κεφαλαίου», Ελευθεροτυπία, 7.11.2008. 6. Λένιν, Άπαντα, τόμος 27, σελ. 365, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Έναν αιώνα μετά τις διαπιστώσεις του Λένιν για τον «τοκογλυφικό ιμπεριαλισμό» μόνο ως παπαδίστικη μωρία μπορεί να εκληφθεί η απορία γιατί ο καπιταλισμός δεν επιλέγει «ν' ανεβάσει το βιοτικό εηίιτεδο των μαζών τον πληθυσμού, που παντού παρά την ιλιγγιώδη τεχνική μένει μισοπεινασμένος και εξαθλιωμένος...». Μα αν ο καπιταλισμός επέλεγε αυτό το δρόμο, τότε «δεν θα ήταν καπιταλισμός, γιατί και η ανισομετρία της ανάπτυξης και το βιοτικό επίπεδο της πείνας για τις μάζες είναι ουσιαστικοί, αναπόφευκτοι όροι και προϋποθέσεις αυτού του τρόπον παραγωγής. Όσο ο καπιταλισμός θα εξακολουθεί να είναι καπιταλισμός, το περίσσευμα του κεφαλαίου δεν θα χρησιμεύει για το ανέβασμα του βιοτικού επιπέδου των μαζών σε μια δοσμένη χώρα, γιατί αυτό θα μείωνε τα κέρδη των καπιταλιστών..^. Αντί για αγαθοεργίες, επομένως, ο κεφαλαιοκράτης επιλέγει να αξιοποιήσει το «περίσσευμα του κεφαλαίου» του με άλλο τρόπο. Ο τρόπος, ειδικά στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού και στη φάση της απόλυτης σύμφυσης του βιομηχανικού με το τραπεζικό κεφάλαιο, είναι να αφοσιωθεί, όπως σημειώνει ο Λένιν, στο «εξαιρετικά μεγάλο κέρδος που φέρνει η έκδοση χρεογράφων, σαν μια ατιό τις κύριες αράξεις του χρηματιστικού κεφαλαίον, (που) παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση της χρηματιστικής ολιγαρχίας». Στο γερμανικό περιοδικό Η Τράπεζα, υπάρχει ήδη από το 1913 η ακόλουθη καταγραφή: «Στο εσωτερικό δεν υπάρχει ούτε μια κερδοσκοπική επιχείρηση που να δίνει έστω και κατά προσέγγιση τόσο μεγάλο κέρδος, όσο η μεσιτεία για την έκδοση εξωτερικών δανείων». Όσοι στις μέρες μας επιχειρούν να παρουσιάσουν την τοκογλυφική λειτουργία του καπιταλισμού ως παρέκκλιση από τις αρχές του, όσοι εξηγούν την πιστωτική υπερεπέκταση του χρηματιστικού κεφαλαίου ως

«παραμόρφωση»

του

καπιταλισμού

κι

όσοι

ισχυρίζονται

ότι

τα

προηγούμενα συνιστούν κάποια «καινά» δαιμόνια ενδεικτικά ενός «νέου» καπιταλισμού θα πρέπει: Πρώτον, να προσκομίσουν έστω και ένα στοιχείο που να καταρρίπτει την ανάλυση του Λένιν. Δεύτερον, να αποφανθούν αν όσα έλεγε ο Λένιν τα έλεγε ως... μέντιουμ ενός καπιταλισμού που «θα» ερχόταν ή αν τα έλεγε αναλύοντας-κοντά 100 χρόνια πριν-τα βασικά χαρακτηριστικά του καπιταλισμού όπως ήταν στην εποχή του κι όπως φαίνεται να παραμένει και σήμερα. «Χαρακτηριστικό τον καπιταλισμού γενικά», έγραφε ο Λένιν, «είναι ότι χωρίζει την ιδιοκτησία τον κεφαλαίου από την χρησιμοποίηση τον κεφαλαίου στην παραγωγή, ότι χωρίζει το χρηματικό κεφάλαιο από το βιομηχανικό ή το παραγωγικά, ότι χωρίζει, τον εισοδηματία, που ζει μόνο από το εισόδημα τον χρηματικού κεφαλαίου, από τον επιχειρηματία και απ' όλα τα πρόσωπα που συμμετέχουν άμεσα στη διαχείριση του κεφαλαίου. Ο ιμπεριαλισμός ή η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου είναι η ανώτατη εκείνη βαθμίδα καπιταλισμού όπου ο χωρισμός αυτός παίρνει πελώριες διαστάσεις. Η υπεροχή του χρηματιστικού κεφαλαίου πάνω σε όλες τις υπόλοιπες μορφές κεφαλαίου σημαίνει κυρίαρχη θέση του εισοδηματία και της χρηματιστικής ολιγαρχίας, σημαίνει ξεχώρισμα μερικών κρατών nov κατέχουν τη χρηματιστική δύναμη, an' όλα τα υπόλοιπα».1 Επειδή σίγουρα ο Λένιν δεν ήταν μεΥπουμ, όσα περιγράφει μας οδηγούν σε δύο τουλάχιστον ασφαλή συμπεράσματα: Πρώτον, όσα ζούμε σήμερα δε συνιστούν κάποια «νέα φάση» του καπιταλισμού κατά την οποία ο «παλιός» και δήθεν «συνετός παραγωγικός καπιταλισμός» έδωσε τη θέση του στο «νέο και ασύδοτο καιιιταλισμό των χρηματοπιστωτικών παιγνίων». Δεύτερον, η λεγόμενη «ηγεμονία» του «καπιταλισμού των παιγνίων» έναντι του «παραγωγικού καπιταλισμού» είναι τόσο «νέα» όσο «νέα» μπορεί να θεωρηθεί και η εμφάνιση ταυ ιμπεριαλισμού. Στην πραγματικότητα μάλιστα, το ρολόι πρέπει να γυρίσει πολύ πιο πίσω από τη γέννηση του ιμπεριαλισμού. Η «ηγεμονία» αυτή χρονολογείται ως τάση ήδη από την εποχή που συντελέστηκε το πέρασμα των κοινωνιών από την απλή εμπορευματική κυκλοφορία στην κυκλοφορία του χρήματος. Πρόκειται για ένα γεγονός που -όπως παρατηρεί ο Μαρξ- οδήγησε τον Αριστοτέλη στα

Πολιτικά του να προβεί στο διαχωρισμό της «χρηματιστικής» από την «οικονομική». Ο Αριστοτέλης σημείωνε ότι για την πρώτη, τη χρηματιστική, «φαίνεται να μην υπάρχει κανένα όριο )ΐα τον πλούτο και την απόκπ/-ση» και ότι για «τη χρηματκπική δεν υπάρχουν όρια του σκοπού της, αλλά ο σκοπός της είναι ο απόλυτος πλουτισμός»*. 7. Λένιν, Άπαντα, τόμος 27, σελ. 362, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 8. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ. 165, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Η ανθρωπότητα, δυόμισι χιλιετηρίδες μετά τον Αριστοτέλη ζει τις συνέπειες της πέραν κάθε ορίου χρηματιστικής επικυριαρχίας. Την αιτία την εξηγεί ο Μαρξ στο Κεφάλαιο, όπου παρατηρεί ότι στην επιδίωξη του για ένα κέρδος της τάξης του 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μην είναι έτοιμος να διαπράξει ο καπιταλιστής, ριψοκινδυνεύοντας ακόμα και να οδηγηθεί στην κρεμάλα. Το έγκλημα, μάλιστα, γίνεται σχετικά ακίνδυνο για τον ένοχο, όταν η θηλιά των καταστροφικών επιλογών του αφορά όχι το λαιμό το δικό του, αλλά κυρίως το λαιμό των εργατών και των λαϊκών στρωμάτων. Εκείνο το 300% για το οποίο μιλούσε ο Μαρξ, και για το οποίο ο καπιταλιστής είναι έτοιμος να διαπράξει κάθε έγκλημα, αποτελεί τη σύγχρονη πραγματικότητα του ιμπεριαλισμού. Σε παγκόσμιο επίπεδο η εικόνα αυτού του κατά Λένιν «τοκογλυφικού ιμπεριαλισμού» αποτυπώνεται με τη μορφή αριθμών που προκαλούν «ζάλη»: το 1980 η αξία των παγκόσμιων

χρηματοοικονομικών

περιουσιακών

στοιχείων

ήταν

12

τρισεκατομμύρια δολάρια ή περίπου 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 1995 είχε ήδη φτάσει στα 64 τρισεκατομμύρια δολάρια ή περίπου 200% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2005 είχε εκτιναχτεί στα 140 τρισεκατομμύρια δολάρια ή πάνω από 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 2007 στο 350% του παγκόσμιου ΑΕΠ! Σε διάστημα λιγότερο της τριακονταετίας, δηλαδή, τα περιουσιακά στοιχεία που με τη μορφή μετοχών, ομολόγων κ.λπ. κατείχαν στα χέρια τους τραπεζίτες και κάθε λογής κεφαλαιούχοι και ιδιώτες αυξήθηκαν κατά 1.500%! Στο σημείο αυτό, λόγω ότι τα παραπάνω νούμερα είναι εξωφρενικά, είναι απαραίτητο να το υπενθυμίσουμε: όλη αυτή η «φούσκα» (για να πάρουμε και πάλι ως παράδειγμα τη μητρόπολη του

καπιταλισμού) στήθηκε στο έδαφος μιας πραγματικής οικονομίας, όπου τα χρέη του κάθε μέσου αμερικανικού νοικοκυριού, κατά την έναρξη της κρίσης, το 2007, αντιστοιχούσαν στο 133% του διαθέσιμου εισοδήματος του. Ότι το φαινόμενο της χρηματοπιστωτικής ασυδοσίας δεν είναι το αποτέλεσιχα κάποιων παρεκκλίσεων από το «συνετό» καπιταλισμό ή της δράσης κάποιων «ασυνείδητων» παραγόντων που κινήθηκαν κατά παράβαση των δήθεν «ηθικών καπιταλιστικοί κανόνων» συμφωνούν παγκόσμιου κύρους οικονομολόγοι, εφόσον σέβονται τον εαυτό τους. Ο Γκαλμπρέιθ, για παράδειγμα, σημειώνει: «Η κερδοσκοπία με την μία ή την άλλη μορφή -οτην αγορά αγιογράφων, στα ακίνητα, στις μετοχές-παλιόχαρτα, η μανία της δεκαετίας τον 1980 για συγχωνεύσεις και εξαγορές που με τη συσσώρευση των δανείων προκαλούσαν οικονομική κάμψη, όλα αυτά είναι συνέχεια άλλων κερδοσκοπικών παροξυσμών, όπως της τουλίπας στην Ολλανδία τον 17ον αιώνα και της μεγάλης σαποννόφονσκας των Νοτίων Θαλασσών το 18ο αιώνα- είναι, το επαναλαμβάνουμε ακόμα μια φορά αναπόφευκτο χαρακτηριστικό στοιχείο τον συστήματος».13 Ό,τι λοιπόν ορίζεται ως «κερδοσκοπία» δεν είναι παρά η τυπική λειτουργία του καπιταλισμού. «Κερδοσκοπία» η οποία μετά το πέρασμα στο ιμπεριαλιστικό στάδιο παίρνει αστρονομικές διαστάσεις, καθώς «οι τράπεζες μετεξελίσσονται από το με-τριόφρονα ρόλο των μεσολαβητών σε πανίσχυρους μονοπωλητές, που διαθέτουν σχεδόν όλο το χρηματικό

κεφάλαιο

τον

σννόλον

των

καπιταλιστών

και

των

μικρονοικοκνραίων, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των μέσων παραγωγής και των πηγών πρώτων υλών σε μια δοσμένη χώρα ή σε μια ολόκληρη σειρά χωρών»10. 9. Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ, Η καλή κοινωνία, εκδόσεις Λιβάνι]. 10. Λένιν, Άπαντα, τόμος 27, οελ. 332, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Οι καπιταλιστές είναι φυσικά αυτοί που διαφεντεύουν. Ελέγχουν τα μέσα παραγωγής. Καθορίζουν την παραγωγή και τη ροή του χρήματος. Και διατηρώντας τον απόλυτο έλεγχο του χρήματος προσπαθούν να

αντισταθμίζουν τη «χασούρα» που προκαλείται λόγω της πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους. Το χρήμα μέσω της ασύλληπτης ταχύτητας της κυκλοφορίας

του

σε

συνθήκες

πληροφορικής

επανάστασης

και

επικοινωνιακής έκρηξης έχει μετατραπεί σε «πυρηνικό όπλο». Ένα «όπλο» που μέσα σε κλάσμα τα του δευτερολέπτου από το παράγγελμα του χρηματιστή μπορεί να πετά και να εκρήγνυται σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Να επομένως η βάση πάνω στην οποία δημιουργείται η χρηματιστική «φούσκα» και η διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Να πώς εξηγείται το γεγονός ότι: II. Έθνος, 2.12.2010.

1. Ο όγκος των συναλλαγών που αφορά την πραγματική οικονομία δεν αντιπροσωπεύει παρά μόνο το 2% του συνόλου των χρηματικών συναλλαγών. 2. Το Ενεργητικό των τραπεζών τη στιγμή της εκδήλωσης της κρίσης ήταν τριπλάσιο από το παγκόσμιο ΑΕΠ και η αξία των παραγώγων 14 φορές (!) το παγκόσμιο ΑΕΠ. 3. Ενώ το 2006 το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 47 τρις δολάρια, η αξία των μετοχών ήταν 51 τρις δολάρια, των ομολόγων 68 τρις δολάρια και των παραγώγων... 473 τρισεκατομμύρια. 4. Σε κάθε κράτος της Ευρώπης ο κύκλος εργασιών των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στο έδαφος του υπερβαίνει κατά πολύ το ΑΕΠ της χώρας - π.χ., ο κύκλος εργασιών των τραπεζών στην Ιρλανδία ανέρχεται στο 700% του ΑΕΠ της χώρας, στην Ελβετία στο 650%, στη Γαλλία 320%, στη Γερμανία στο 280%.π 5. Στην Ευρωζώνη, όπου το ΑΕΠ των χωρών που την απαρτίζουν κινείται στα 10 τρις ευρώ, το Ενεργητικό των τραπεζών ήταν το 2010 πάνω από 43 τρις ευρώ. 6. Κάθε δευτερόλεπτο στο σύγχρονο κόσμο διακινούνται με ηλεκτρονική μορφή στην παγκόσμια αγορά χρήματος περί τα 320 δις δολάρια.

7. Το 2008 τα παράγωγα διεθνούς αναλογούσαν στο 976% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος!12 Κι ενώ όλα αυτά, όπως σημειώθηκε ήδη mo προηγούμενο κεφάλαιο, έρχονται να επικυρώσουν σε επίπεδο στατιστικής την ανάλυση του Μαρξ για το πλασματικό κεφάλαιο13, στην πραγματική ζωή ο πλανήτης βιώνει σήμερα συνθήκες ανάλογες εκείνων που περιέγραφε ο Ένγκελς, μιλώντας πριν από ενάμιση αιώνα για την κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία: το 5% του πιο πλουσίου πληθυσμού της γης έχει 114 φορές μεγαλύτερα εισοδήματα από το 5% του φτωχότερου πληθυσμού, χωρίς να υπολογίζονται τα μερικά δισεκατομμύρια των κατοίκίον του πλανήτη που διαβιούν με λιγότερα από 3 δολάρια ημερησίως. 12.

Η διεθνής οικονομική κρίση, η θέοη της Ελλάδας και οι θέσεις του ΚΚΕ - Υλικά ι ης ημερίδας

της ΚΕ τον ΚΚΕ (14.5.2009), εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 13.

Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Γ, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. σελ. 594; -Με την ανάπτυξη

τον τοκοφόρου κεφαλαίον και τον πιστωτικού ανοτήματος φαίνεται σα να διπλασιάζεται όλο το κεφάλαιο και, που και πού, να τριπλασιάζεται από τον διαφορετικό τρόπο, με τον οποίο το ίδιο κεφάλαιο ή ακόμα η ίδια μόνο χρεωστική απαίτηση εμφανίζεται σε διάφορα χέρια με διάφορες μορφές. Το μεγαλύτερο μέρος αντού τον "χρηματικού κεφαλαίον" είναι καθαρά πλασματικό».

Η εκμεταλλευτική και «τυχοδιωκτική» δράση του κεφαλαίου, που προκαλεί ανείπωτες καταστροφές (σημειοτιέον ότι μέσα στο 2008 είχαμε την «ενεργειακή κρίση», με την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, τη «διατροφική κρίση», με την αύξηση της τιμής των τροφίμων, και κατόπιν την εκδήλωση της ολόπλευρης καπιταλιστικής κρίσης), έχει δύο βαλβίδες ασφαλείας, μέσω των οποίων το σύστημα διέρχεται την κρίση του: αφενός, διαμέσου των κρα-τικομονοπωλιακών ρυθμίσεων το μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς επιδιώκεται να μετακυληθεί στα λαϊκά στρώματα. Αφετέρου, λόγω ακριβώς της κρίσης και της επακόλουθης καταστροφής τμη μάτων του κεφαλαίου, η εξαφάνιοη κάποιων αντίπαλων «λύκων» επιφέρει

υψηλότερο επίπεδο ουγκέντρωοης και συγκεντροποίη-σης κεφαλαίου, με

τους ισχυρούς καπιταλιστές να γίνονται ακόμα ισχυρότεροι και τελικά να επέρχεται ένα νέο επίπεδο «ισορροπίας». Η τακτική «πυραμίδας», όπιος δημιουργεί ανεξέλεγκτα περιθώρια κερδοσκοπίας

στους

κεφαλαιούχους,

οι

οποίοι

στο

πλαίσιο

της

απελευθέρωσης των χρηματαγορών -προς δόξαν των «δικών μας» που ψήφισαν το Μάαστριχτ- παίζουν το παιχνίδι της λεγόμενης «δημιουργικής καταστροφής», έτσι και διευκολύνει τους ισχυρούς να γίνονται μέσα από την κρίση ακόμα ισχυρότεροι κατατροπιόνοντας και «τρώγοντας» τους ανταγωνιστές τους. Πρόκειται για κανιβαλισμό που συνηθίζεται στις σχέσεις «οικειότητας μεταξύ των λύκων της ίδιας ράτσας». Ενδεικτικό της αλληλοεξόντωσης των «λύκων» και της ισχυροποίησης όσων έβγαλαν από τη μέση τους αντιπάλους τους είναι το εξής στοιχείο: κατά τη δεκαετία του '90 οι δέκα μεγαλύτεροι όμιλοι του χρηματιστικού κεφαλαίου στις ΗΠΑ συγκέντρωναν το 10% των συνολικών αποθεμάτων του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Το 2008, όμως, έφτασαν στο 60%. Αντίστοιχα, σε παγκόσμιο επίπεδο και πριν από την κρίση, οι δέκα μεγαλύτερες τράπεζες το 2006 συγκέντρωναν το 59% των παγκόσμιων τραπεζικών αποθεμάτων, αλλά το 2009 έφτασαν στο 70%.14 14. Wall Stmt Journal, 7.12.2009.

Ογδόντα χρόνια από το κραχ του '29 ουδείς αμφισβητεί πλέον ότι 0 παγκόσμιος καπιταλισμός βιώνει μια από τις βαθύτερες και μεγαλύτερες κρίσεις του. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: μόνο το 2008 τα κεφάλαια που «εξανεμίστηκαν», λόγω της καθίζησης των χρηματιστηρίων, ξεπέρασαν τα 25 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που ξεπέρασε το 43% του παγκόσμιου ΑΕΠ και υπερέβη όλο μαζί το άθροισμα των ΑΕΠ των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας και της Κίνας. Έως το Μάρτη του 2009 τα ποσά που χάθηκαν είχαν εκτιναχθεί στο 58% του παγκόσμιου

ΑΕΠ,

ξεπερνιόντας

ακόμα και

την κατρακύλα

των

χρηματιστηρίων την περίοδο του κραχ του '29, όταν το ποσοστό των απωλειών ήταν 54%.15 Παρά τα μέτρα στα οποία έκτοτε έχουν προχωρήσει τόσο οι ΗΠΑ και η EE, όσο και διεθνείς μηχανισμοί (ΔΝΤ, ΕΚΤ, κ.λπ.), η κατάσταση κάθε άλλο παρά αναστρέψιμη δείχνει. Τα «πακέτα» με τα οποία κυβερνήσεις και οργανισμοί τροφοδοτούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις πολυεθνικές μοιάζουν περισσότερο με λίπασμα διόγκωσης της κρίσης παρά με «γιατρικό». 15. Το 8.3.2009.

Βήμα,

Η κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, έχει ήδη οδηγήσει στην κατάρρευση των αστικών θεωριών που διατυπώθηκαν και αποδείχτηκαν βραχύβιας αξίας όσον αφορά την εξήγηση της κρίσης. Ούτε για φαινόμενο που οφείλεται στην απληστία των golden boys πρόκειται- ούτε για ντόμινο που περιορίζεται στο χρηματοπιστωτικό τομέα, αφήνοντας ανέγγιχτη τη λεγόμενη πραγματική οικονομία- ούτε βέβαια για μια «συνηθισμένη» καπιταλιστική κρίση περιφερειακού χαρακτήρα που θα ξεπεραστεί αν, τάχα, λειανθούν κάποιες πλευρές του «νεοφιλελευθερισμού» και επανέλθουμε σε συνθήκες κεϊνσιανών ρυθμίσεων. Το μέγεθος της κρίσης, η διάρκεια και η έντασή της συνιστά κάτι που δεν κρύβεται πια: μια καθολική καπιταλιστική κρίση, που τα αίτιά της δε βρίσκονται στην παραβίαση των «ηθικών κανόνων» του συστήματος, αλλά ίσα ίσα στην εφαρμογή αυτών των καπιταλιστικών 94

κανόνων μέχρι τα ακρότατα όρια τους. Η κρίση, ως προϊόν μιας απίθανης υπερσυσσώρευσης, δεν επιτρέπει στο κεφάλαιο να βρει διέξοδο, διότι το έδαφος πάνω στο οποίο δημιουργήθηκε προϋπέθετε μια έρημο φτώχειας και ανείπωτης εκμετάλλευσης των λαϊκών στρωμάτων - γεγονός που ισοδυναμεί με πλήρη αδυναμία των τελευταίων να βγουν από την απόλυτη και σχετική εξαθλίωση στην οποία οδηγήθηκαν, και συνακόλουθα προκαλεί

μια άνευ προηγουμένου κρίση αδιανέμητης υπερπαραγωγής. Ως εκ τούτου, πρόκειται για μια κρίση του καπιταλισμού στο σύνολο του, και όχι κάποιων πλευρών του. Είναι κρίση που αφορά το σύ-σιημα εκ θεμελίων. Και που αναδεικνύει ότι ένας τρόπος υπάρχει για το ξεπέρασμα αυτής της κρίσης: το ξεπέρασμα ισοδυναμεί με την ανατροπή του ίδιου του καπιταλισμού. Άλλος τρόπος, «δεύτερος», «τρίτος» ή «τέταρτος δρόμος», για να μπει τέρμα στα αίτια της κρίσης, που δεν είναι άλλα από την αντίθεση κεφα-λαίου-εργασίας και τη μονοπώληση του παγκόσμιου πλούτου από την ολιγαρχία, δεν υπάρχει. ***

Σημείτύση Ι ψ Η θεωρία περί «καζινοκαπιταλισμού» είναι η διαδεδομένη συνταγή με την οποία επιδιώκεται μέσα από τη σύγχυση μεταξύ χρηματιστικού-πιστωτικού κεφαλαίου να στοχο-ποιείται αποκλειστικά για την καπιταλιστική κρίση και για τα δημόσια χρέη ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ωσάν η Πίστη να ενεργούσε πέρα και έξω από τους νόμους της καπιταλιστικής παραγωγής και λειτουργίας. «Πρόκειται για τη θεωρία που ενοχοποιεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα για την κρίση, για την ύφεση στη βιομηχανική παραγωγή. Στην καλύτερη περίπτωση ενοχοποιεί τις υπάρχουσες δομές και ρυθμίσεις του χρηματο πιστωτικού συστήματος σε διεθνές επίπεδο, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα, οι Οργανισμοί (στην πραγματικότητα επιχειρήσεις) αξιολόγησης και δανειοδότησης κρατικών φορέων. Το λιγότερο είναι απλούστευση -αν δεν είναι συνειδητή απάτη- η απομόνωση των παρασιτικών φαινομένων και ο χαρακτηρισμός τους είτε ως "καζινοκαπιτα-λισμός" είτε ως στρεβλώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε διεθνές επίπεδο (...). Η σήψη και ο παρασιτισμός (π.χ. το γεγονός ότι το 2008 τα παράγωγα διεθνώς αναλογούσαν στο 976% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος) είναι προϊόν της καπιταλιστικής ανάπτυξης στο μονοπωλιακό της στάδιο, προϊόν της μετοχικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, προϊόν της σύμφυσης βιομηχανικού-τραπεζικού κεφαλαίου, δηλαδή του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αυτή είναι η βάση του

πλασματικού κεφαλαίου (π.χ. τα γνωστά "τοξικά ομόλογα") ή των πλασματικών χρηματιστηριακών τιμών βιομηχανικού, εμπορικού κεφαλαίου. Αυτή είναι η βάση του παρασιτισμού. Δεν είναι παράδοξο φαινόμενο η

υπερσυσσώρευση

χρηματοπιστωτικών

κεφαλαίου

να

εμφανίζεται

μέσω

επιχειρήσεων

που

λειτουργούν

ως

των χοίρος

συγκέντρωσης κάθε αναπασχόλητου εισοδήματος (καπιταλιστών και εργαζομένων) και μετατροπής του σε κεφάλαιο. Είναι στη φύση του καπιταλισμού η τάση υπερπαραγωγής και υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και εξίσου στη φύση του είναι η τάση διόγκωσης του πλασματικού κεφαλαίου, όπως και η αναγκαστική διακοπή της υπερπαραγωγής και η απαξκοση του κεφαλαίου. Η Πίστη σπρώχνει στην υπερπαραγωγή, στην υπερσυσσώρευση κεφαλαίου, μέχρι τη στιγμή που αναπόφευκτα θα διακοπεί αυτή η υπερπαραγωγή, η διευρυμένη καπιταλιστική παραγωγή. Θα διακοπεί, όταν έχει τραβηχτεί στα άκρα της και μαζί θα έχουν οξυνθεί οι συνέπειες της αναρχίας και της σήψης (πλασματικό κεφάλαιω της καπιταλιστικής παραγωγής, η αντίθεση κεφαλαίου-εργατικής δύναμης».16 16. Η διεθνής οικονομική κρίοι\, η θέση της Ελλάδας και οι θέσεις τον ΚΚΕ - Υλικά της ημερίδας της ΚΕ του ΚΚΕ (14.5.2009), εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Σημείαση 2 η: Τη Μοργκάνα, μάγισσα της εποχής του Αρθούρου, οι θρύλοι των Κελτών-Ουαλών την ανέδειξαν ως εχθρά της νομιμότητας, την οποία δυναστικά υποστήριζε ο μάγος Μέρλιν, κάπου στα σύνορα μεταξύ Ουαλίας και Αγγλίας. Η απώθηση των Κελτών, πρώτα από τους Ρωμαίους και αργότερα από τους Δανούς, στην Ουαλία και στην Ιρλανδία, διατήρησε τα παράγωγα του λατινογενούς «Μοργκάνα» τόσο στις διαλέκτους των κελτικών-παγανιοτικών φυλών όσο και στα ονόματα οικογενειών-γενών και ατόμων με τίτλους ευγενείας. Τέτοιος ήταν και ο Ουαλός πειρατής Morgan (1635-1688), που από την Τζαμάικα, ως ιππότης («σερ», 1674), κυβέρνησε την ευρύτερή της περιοχή, περιλαμβανομένου και του (διαβόητου σήμερα φορολογικού «παραδείσου») των νησιών Καϊ-μάν. Οι εξεγέρσεις

των δούλων ειδικά στην Τζαμάικα (1760, 18231824) και συγκεκριμένα αυτή του 1831-1832, οδήγησαν το 1838 στην κατάργηση της δουλείας, αλλά και στη μετακίνηση των Morgan στις ΗΠΑ, όπου και επένδυσαν όλα τα κλεμμένα από την κυβερνητική και εμπορική τους δραστηριότητα σε τραπεζικές και άλλες επιχειρήσεις. Μεταξύ αυτών και η J Ρ Morgan που από το 1702-1703 χρηματοδοτεί κράτη στην έκδοση δανείων (με ομόλογα, δομημένα και μη). Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Λένιν στο έργο του Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο τον καπιταλισμού περιγράφει ως προς τις ΗΠΑ το τραπεζικό μονοπώλιο με αναφορές του σε δυο συγκεκριμένους πειρατές της στεριάς: Ροκφέλερ και Morgan...

2. Ψευδαισθήσεις

τέλος

«Για ν' απόκτηση κανείς γρόσια, άλλος τρόηος δεν είναι, ηρέηη να χει μεγάλψ τύχη, να εύρη στραβόν κόσμο, και να είναι αυτός μ' ένα μάτι, δεν τον χρειάζονται δυο. Πρέπει να φάη σπίτια, να καταπιή χωράφια, να βονλιάξη καράβια, με τριανταέξ τα εκατό, θαλασσοδάνεια, το διάφορο κεφάλι». Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Τα Βενετικά»

Σύμφωνα με τη μελέτη του Ντ.Χελντ, καθηγητή στο London School of Economics, στις ΗΠΑ δαπανώνται κάθε χρόνο πάνω από 8 δις δολάρια για καλλυντικά, όταν θα αρκούσαν 6 δις δολάρια για να αντιμετωπιστεί στις φτωχότερες χώρες το πρόβλημα χρηματοδότησης της βασικής εκπαίδευσης. Στις ΗΠΑ δαπανώνται κατ' έτος πάνω από 27 δις δολάρια για γλυκά και στην EE περί τα 11 δις δολάρια για παγωτά, όταν στις χώρες που συνωθούνται στις «ζώνες της φτώχειας» θα αρκούσαν 9 δις δολάρια για νερό και αποχέτευση και 13 δις δολάρια για εξασφάλιση βασικής υγείας και διατροφής στους πληθυσμούς τους. Στις ΗΠΑ δαπανώνται κάθε χρόνο 560 δις δολάρια για αγορές νέων αυτοκινήτων, όταν με αυτά τα λεφτά θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί το παγκόσμιο πρόγραμμα κατά του υποσιτισμού για 20 χρόνια, να χρηματοδοτηθούν για 50 χρόνια οι έρευνες

και τα προγράμματα κατά του Aids που μαστίζει τον λεγόμενο «Τρίτο Κόσμο» και να καλυφθούν οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού σε εμβόλια για 160 χρόνια. Μη βιαστεί κανείς να εξαγάγει το συμπέρασμα ότι για τη φτώχεια και τη δυστυχία στον κόσμο πρέπει να ενοχοποιηθεί ο εργαζόμενος που επιδίδεται στην «κραιπάλη» να τρώει γλυκά ή τα πιτσιρίκια επειδή τους αρέσουν τα... παγωτά. Η αξία των προηγουμένων στοιχείων συνίσταται στο γεγονός ότι μας δίνουν από μια άλλη πλευρά μια μόνο εικόνα για το πώς θέτει τις προτεραιότη-τές του ένα σύστημα οικοδομημένο πάνω στη βάση των νόμων της κεφαλαιοκρατικής εκμετάλλευσης, της αναρχίας και του αμοραλισμού. Αυτή η «στατιστική» των ανισοτήτων μάς υπενθυμίζει ότι ο κόσμος μας είναι λίγο πολύ κληρονομιά εκείνου που άρχισε να χτίζεται πριν από περίπου τετρακόσια χρόνια. Ένας κόσμος που το γενεαλογικό του δέντρο, όπως εξηγούσε ο Μαρξ, ποτίστηκε από «το αποικιοκρατικό καθεστώς (που) εξασφάλιζε αγορές για τις νέες βιοτεχνίες, των οποίων η δννατότψα

συσσώρευσης

διπλασιάστηκε,

χάρη

στο

μονοπώλιο

της

αποικιακής αγοράς. Οι θησαυροί που αποσπούνταν άμεσα εκτός Ευρώπης με την αναγκαστική εργασία των Ινδιάνων, οι οποίοι είχαν περιέλθει σε κατάσταση δούλου από τις αυθαιρεσίες, τις λεηλασίες και τους φόνους κατευθύνονταν προς τη μητέρα πατρίδα για να λειτουργήσουν ως κεφάλαιο». Αναντίρρητα μεγάλο μέρος των βιομηχανικών κοινωνιών οικοδομήθηκε με το αίμα και τον ιδρώτα των αποικιών. Αυτό που μέσα στην «ευημερία» ημών των κατοίκων των θεωρούμενων αναπτυγμένων και πολιτισμένων κρατών αποδείχτηκε δυσκολότερο να γίνει αντιληπτό είναι η άλλη διαπίστωση του Μαρξ: Ότι «η απροκάλυπτη δουλεία τον Νέον Κόσμου χρειαζόταν ως αντίβαρο στη συγκαλυμμένη δουλεία των μισθωτών στην Ευρώπη». Σύμφωνα με τον Καναδό οικονομολόγο Ίαν Ρόμπινσον αυτή η «συγκαλυμμένη δουλεία» εκδηλώνεται στις μέρες μας στο εσωτερικό του «Παλιού Κόσμου» ως εξής: «Π κλίμακα του χάσματος είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή αν συγκρίνουμε το εισόδημα των πλούσιων και των φτωχών ανθρώπων, και όχι εκείνο των πλούσιων και των φτωχών εθνών. Το I960 η αναλογία του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος μεταξύ των χωρών που αντιπροσωπεύουν το

20% του πλουσιότερου τμήματος ττ\ς ανθρωπότητας κι εκείνων που αντιπροσωπεύουν το 20% του φτωχότερου τμήματος ψαν 30:1. Το 1989 έφτασε το 60:1. Αλλά τα ίδια τα στοιχεία του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών αποκαλύπτουν ότι η αναλογία των εισοδημάτων μεταξύ του 20% των πλουσιότερων και του 20% των φτωχότερων ανθρώπων για την ίδια χρονιά ψαν 140:1 και όχι 60:1. Τα δεδομένα του προγράμματος δείχνουν καθαρά ότι πάνω από το μισό της ανισότητας μεταξύ του πλουσιότερου 20% και του φτωχότερου 20%ο της Γης (...) δεν οφείλεται σε εισοδηματική ανισότιμα μεταξύ των εθνών, αλλά σε εισοδηματική ανισότητα εντός των εθνών».1 Το πρόβλημα επομένως δε βρίσκεται στη σχέση μεταξύ των «πλούσιων και πιστωτριών χωρών» με τις «φτιοχές και δανειζόμενες χώρες». Το πρόβλημα, σε κάθε σημείο του πλανήτη, βρίσκεται και ξεκινά από τις σχέσεις μεταξύ των καταπιεστών κεφαλαιοκρατών και των καταπιεζόμενων προλετάριων, 1. Νόαμ Τσόμσκι, Παλιές και νέες

τάξεις ιφαγμάτων,

εκδόσεις

Λιβάνι).

Χωρίς να ξεχνάμε τη σχέση μας με τους «έξω», ας σταθούμε για λίγο στο πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις εντός των τειχών, οι σχέσεις μεταξύ των παροικούντων την Ιερουσαλήμ της «ευημερίας» από τη «μέσα» πλευρά της: είναι πια εδώ, στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όπου η αναλογία του εισοδήματος μιας μέσης οικογένειας λευκών προς μια μέση οικογένεια μαύρων είναι «2 προς 1». Είναι στο εσωτερικό των ΗΠΑ όπου η «ταξική συναίνεση», η οποία ευδοκιμεί στη «χώρα της ελευθερίας», μεταφράζεται ως εξής: ο μέσος όρος των εσόδων των ανώτερων εισοδηματικά τάξεων είναι κατά 400 φορές μεγαλύτερος από το μέσο όρο των αποδοχών των 100

ΝΙΚΟΣ ΜΙΙΟΙΊΟΙΙΟΥΛΟΣ

εργαζόμενων στρωμάτων. Τα διευθυντικά στελέχη των επιχειρήσεων, τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, είδαν το άνοιγμα της ψαλίδας που χώριζε τις αποδοχές

τους

από

τους

μισθούς

των

εργατών

να

υπερδεκαπενταπλασιάζειαι. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης των ΗΠΑ (εκτός από τη γενική εφαρμογή της μερικής απασχόλησης) ισοδυναμεί με μια αύξηση του χρόνου εργασίας κατά 21%, αλλά οι παραγωγοί του πλούτου, οι εργαζόμενοι, βάσει του νόμου δε δικαιούνται ούτε μια μέρα άδεια. Αυτά συμβαίνουν στην «πρωτεύουσα» του καπιταλισμού, της «ελεύθερης αγοράς» και της «ανταγωνιστικής οικονομίας». ? ?   2005, σύμφωνα με τους New York Times, ένα μωρό Αφροαμερικανών κατοίκων της Ουάσινγκτον είχε λιγότερες πιθανότητες να επιβιώσει κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του απ' ό,τι ένα μωρό που γεννιόταν στην Κεράλα της Ινδίας, και τις μισές πιθανότητες από εκείνες που είχε ένα μωρό που γεννιόταν στο Πεκίνο, αφού οι ΗΠΑ κατέχουν μόλις την 43η θέση στην παγκόσμια κατάταξη αντιμετώπισης της νηπιακής θνησιμότητας. Όσο για την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού και των ανισοτήτων, στην EE, το μέσο εισόδημα των γυναικών αντιστοιχεί μόλις στο 55% του μέσου εισοδήματος των ανδρών και το 15-30% των μαθητών αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σχολείο

εξαιτίας

της

φτώχειας.2

Όσον

αφορά

την

πάλαι

ποτέ

αυτοκρατορική και αποικιοκράτισσα Γαλλία των υπερπόντιων κτήσεων, από το οικονομικό περιοδικό Challange υπολογίστηκε ότι: «Οι 500 πλουσιότεροι Γάλλοι καταβροχθίζουν ποσά που αντιστοιχούν στο 30% των συνολικών αμοιβών που λαμβάνουν τα 24 εκατομμύρια των εργαζομένων της χώρας». Καθίσταται πρόδηλο: τα ψίχουλα που μπορεί κάποτε μέσω της αποικιοκρατίας να διέθετε ο ιμπεριαλιστής στους «ομοεθνείς» του για να έχει το κεφάλι του ήσυχο στο εσωτερικό της χώρας του, έχουν κι αυτά πλέον εξανεμιστεί. Προφανώς η αίσθηση, η εικόνα που έχει κανείς για τον κόσμο, εξαρτάται από την οπτική γωνία που τον αντικρίζει. Διαφορετική είναι η εικόνα που είχε ο νέγρος δούλος στις φυτείες της Τζόρ-τζιας και της Αλαμπάμας από τον εργάτη στη μανιφακτούρα του Λονδίνου πριν από 300 χρόνια. Με διαφορετικό τρόπο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα σήμερα

ο πιτσιρικάς που δουλεύει δωδεκάωρα σε φασονατζίδικα της NIKE στην Ασία και αλλιώς ο βιομηχανικός εργάτης της BMW στη Γερμανία. Λ\λη αίσθηση έχει ο «καλοπληρωμένος» δημόσιος ή ιδιωτικός υπάλληλος στη Δύση, σε σχέση με το συνάδελφο του στην Κίνα ή σε κάποια αφρικανική χώρα. Ωσιόσο, παρά την απόσταση που χωρίζει τους εργαζομένους απανταχού της γης, μια πανίσχυρη σχέση τούς συνδέει άρρηκτα, τόσο μεταξύ τους, όσο και με τους «άλλους». Σχέση, εντέλει, υπαρξιακή, που συνοψίζεται με μοναδικό τρόπο στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο: «Η ιστορία κάθε κοινωνίας ψαν ως τα χρόνια μας τ\ ιστορία ταξικών αγώνων. Ελεύθερος και δούλος, πατρίκιος και πληβείος, βαρόνος και δουλοπάροικος, μάστορας και κάλφας, με μια λέξη καταπιεστής και καταπιεζόμενος, σε σταθερές αντιθέσεις ανάμεσά τους κάνουν αδιάκοπο πόλεμο, άλλοτε ανοιχτό, άλλοτε σκεπασμένο, έναν πόλεμο που τελείωνε κάθε φορά, είτε με την επαναστατική μετατροπή ολόκληρης της κοινωνίας, είτε με την καταστροφή και των δύο τάξεων που πολεμούσαν». Είναι ακριβώς αυτό το ερώτημα -«επαναστατική μετατροπή ή καταστροφή;»- που από την αυγή κιόλας του 21ου αιώνα τίθεται με ιστορικά αμείλικτο τρόπο.

Η βαθιά και παρατεταμένη κρίση, αντικειμενικά, προσφέρει σήμερα σε εκατομμύρια ανθρώπους, στις λεγόμενες κοινωνίες της αφθονίας, τη δυνατότητα μιας νέας ανάγνωσης εκείνου που έτσι κι αλλιώς έχει καταγραφεί στην Ιστορία και που έστω με ασυνείδητο τρόπο τα δισεκατομμύρια των πεινασμένων στον «Τρίτο Κόσμο» το βιώνουν στο πετσί τους πολύ πιο απροσχημάτιστα απ' ό,τι εμείς οι Ευρωπαίοι: του αιώνιου πολέμου ανάμεσα στον καταπιεστή και στον καταπιεζόμενο. Αλλά καθώς «τα δυο συνθετικά του κινέζικου ιδεογράμματος για την "κρίση" αναφέρονται σε δυο διαφορετικές έννοιες: το ένα στον κίνδυνο και το άλλο στην ευκαιρία»3, ουδείς μπορεί με ασφάλεια να προβλέψει τι θα υπερισχύσει. Ποιο, τελικά, «αφήγημα» της κρίσης, σύμφωνα με τη βαρύγδουπη κενολογία του συρμού, θα καθορίσει το μέλλον. Εκείνο

(ΙΟΙ)

γεννά τον

τρόμο, την ηττοπάθεια, τη μοιρολατρία, την παράλυση ή εκείνο που αφυπνίζει, χειραφετεί, ριζοσπαστικοποιεί και εξεγείρει;

Μόνο εφόσον οι εξελίξεις, έπειτα από επίπονη πολιτική προσπάθεια, στρέψουν τα ρυάκια στην κατεύθυνση της δεύτερης εκδοχής, της ρήξης και της ανατροπής, τότε και μόνο υπό αυτή την έννοια υπάρχει τουλάχιστον μια θετική πτυχή στην κρίση: ότι διαλύει τις ψευδαισθήσεις. Οι περίφημοι διαμορφωτές της κοινής γνώμης φροντίζουν να διατηρούν διαρκώς εν ισχύι τη διαπίστωση του Μακιαβέλι πως «οι άνθρωποι κρίνουν, γενικά, περισσότερο με τα μάτια παρά με το μυαλό. Γιατί μπορεί να βλέπει ο καθένας, αλλά καταλαβαίνουν λίγοι. Ο καθένας βλέπει εκείνο που φαίνεσαι, λίγοι καταλαβαίνουν εκείνο που είσαι». Αν επομένως επιχειρήσουμε να δούμε κατάματα τον κόσμο μας -ολόκληρο τον κόσμο-, αλλά να τον δούμε για να τον αντιληφθούμε και όχι για να αποκοιμηθούμε, αυτό προϋποθέτει την παράκαμψη των ΜΜΕ, αυτών των μηχανισμών χειραγώγησης. Ένας λόγος, πέραν των υπολοίπων, που απαιτεί αυτή την παράκαμψη είναι ότι «με την παρούσα κατάσταση στα Μ Μ Ε έχουμε εντυπωσιακούς τρόπους ομιλίας αλλά άδεια κετράλια»4. Πρόκειται για τα ίδια «άδεια κεφάλια» που προσπάθησαν πριν από μια εικοσαετία να επιβάλουν την άποψη ότι η «Ιστορία τέλειωσε» και ότι η ανθρωπότητα εισέρχεται σε μια περίοδο μόνιμης ειρήνης και ευημερίας. Αυτή η ψευδαίσθηση περί της παγκόσμιας και διαρκούς ειρήνης δεν ήταν παρά εκείνη η παγκόσμια πεποίθηση που έπρεπε να καλλιεργηθεί από τους ισχυρούς, οι οποίοι γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ότι «αν οι πεποιθήσεις ελέγχουν τον κόσμο», όπως έλεγε ο Ελβέτιος, «τότε μακροχρόνια, (πρέπει να) είναι ο ισχυρός που ελέγχει τις πεποιθήσεις». Πριν από 20 χρόνια, την εποχή που δέσποζαν τα ιμπεριαλιστικά επινίκια για την ήττα της Σοβιετικής Ένωσης, την πτώση του σοσιαλισμού και το τέλος του Ψυχρού πολέμου, μέσα στα «πανηγύρια» ήταν δύσκολο για τους λαούς να δουν τι κρυβόταν πίσω από τις υποσχέσεις για τα επερχόμενα «δώρα» του νικητή. Ορατά ήταν μόνο τα εργαλεία του (το NATO, η EE, το ΔΝΤ, η

Παγκόσμια Τράπεζα κ.λπ.) και «σαρωτική», καθότι «τροπαιούχος», η ιδεολογική προπαγάνδα του. Σήμερα, όμως, μέσα σε ελάχιστο πια διάστημα, γίνεται όλο και πιο ευανάγνωστο ότι ο ηττημένος σ' εκείνο τον πόλεμο δεν ήταν μόνο η Σοβιετική Ένωση. Οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο -κυρίως στον αναπτυγμένο και «ευημερούντα»- πολύ γρήγορα άρχισαν να νιώθουν στο πετσί τους τις συνέπειες αυτής της ήττας. Το λυκαυγές του 21ου αιώνα, δεδομένης της οικονομικής καταστροφής που βιώνουν εκατομμύρια άνθρωποι, φώτισε κάπως καλύτερα το σκοτεινό πρόσωπο του «Ράμπο»: «Στην αυγή αυτής της χιλιετίας», σημειώνει ο Ζαν Ζιγκλέρ, «οι υηερηηειρωηκές καπιταλιστικές ολιγαρχίες κυριαρχούν στον κόσμο. Π καθημερινή τους πρακτική και ο νομιμοποιητικός τους λόγος είναι ριζικά αντίθετοι προς τα συμφέροντα της τεράστιας πλειονότητας των κατοίκων της γης. Η παγκοσμιοποίηση πραγματοποιεί τη σταδιακή και αναγκαστική συγχώνευση των εθνικών οικονομιών σε μια παγκόσμια καπιταλιστική αγορά και έναν ενοποιημένο κυβερνοχώρο (...)». Οι άνθρωποι υποφέρουν και τούτο παρότι «σε λιγότερο από μια δεκαετία (1990-2000) το Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν διπλασιάστηκε και ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου τριπλασιάστηκε».0 5. Ζαν Ζιγκλέρ, Η ιδιωτικοποίηση τον κόψου και οι νέοι κοσμοψάτορες, εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες.

Έτσι, παρά την τρομακτική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, η δυνατότητα της «αγοράς» να δρα ανεξέλεγκτα σε κάθε γωνιά του πλανήτη είχε ως συνέπεια, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, οι όροι διαβίωσης για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων να γίνονται δυσμενέστεροι. Ενάμιση σχεδόν αιώνα από τη μεγαλοφυή επισήμανση του Μαρξ ότι οι ευρωπαϊκοί μισθοί οδεύουν «στο λίγο-πολύ κοντινό μέλλον στα επίπεδα των κινέζικων μεροκάματων», εκτός από τα δισεκατομμύρια «δούλους» στον «Τρίτο Κόσμο» που εξακολουθούν να πεθαίνουν γιατί δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαΐ, εκατοντάδες εκατομμύρια εργαζόμενοι στις καπιταλιστικές μητροπόλεις βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της ανεργίας, της φτώχειας και με μια συστηματική θεσμοθέτηση ενός

κανονιστικού πλαισίου ζωής το οποίο καταργεί δικαιώματα και κατακτήσεις που κερδήθηκαν με αγώνες και αίμα τις προηγούμενες δεκαετίες. Αντί της ευημερίας και της Γης της Επαγγελίας, οι λαοί της Ευρώπης, στο έδαφος της οποίας διεξήχθησαν δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι και παίχτηκε το παιχνίδι του Ψυχρού πολέμου, το μόνο «έπαθλο» που έχουν να προσδοκούν είναι ότι θα καταγράφουν στην Ιστορία ως η πρώτη γενιά που μετά από πολλούς αιώνες κληροδότησε στα παιδιά της συνθήκες ζωής χειρότερες από τις δικές της! Οι νικητές του Ψυχρού πολέμου πέταξαν τη μάσκα και πίσω από τη σκιά του δαφνοστεφή «πεζοναύτη με τη γραβάτα» που συ-νέτριψε το «σιδηρούν παραπέτασμα» ορθώθηκαν οι κεφαλαιαγορές και τα αρπακτικά τους. Όπως και πάλι ο Ζαν Ζιγκλέρ επιμένει, «τα αρπακτικά είναι η κύρια μορφή της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής αγοράς η απληστία των οποίων είναι ο κινητήρας της. Συσσωρεύει χρήμα, καταστρέφει το κράτος, αφανίζει τη φύση και τα ανθρώπινα πλάσματα και εκφυλίζει με τη διαφθορά τους παράγοντες των οποίων εξασφαλίζει τις υπηρεσίες στους κόλπους των λαών που εξουσιάζει. Συντηρεί πάνω στον πλανήτη φορολογικούς παραδείσους για αποκλειστική χρήση των αρπακτικών. Αφοσιωμένοι και αποτελεσματικοί μισθοφόροι υπηρετούν την Τάξη των αρπακτικών. Είναι οι πυρομανείς πυροσβέστες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι υπέρμαχοι της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου». 6. Τα Νέα, 7.1.2011.

Στο πλαίσιο αυτών των φορολογικών παραδείσων και μόνο στα νησιά Καϊμάν υπολογίζεται ότι οι καταθέσεις των αρπακτικών ανέρχονται στα 1,4 τρις δολάρια. Συνολικά, και σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, περίπου 20 τρις δολάρια είναι κατατεθειμένα σε τράπεζες που έχουν την έδρα τους στους φοροπαραδείσους. Όσο για την εφημερίδα Guardian, σημειώνει ότι «σύμφωνα με μια συντηρητική εκτίμηση, το ένα τρίτο του παγκόσμιου πλούτου διατηρείται σε φορολογικούς παραδείσους, όπου πραγματοποιείται το 80% των διεθνών τραπεζικών συναλλαγών. Περισσότερα από τα μισά

κεφάλαια των διεθνών χρηματιστηρίων "σταθμεύουν" εκεί σε κάποιο σημείο της διαδρομής τους».6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

/ . Διαπλοκή: εκ φύσεως - Διαφθορά: εκ πεποιθήσεως

«Ό,τι συμφέρει την ΤζένεραΧς Μότορς συμφέρει την Αμερική» Αμερικανικό κυβερνητικό δόγμα επί Αϊζενχάουερ Το «δίκαιο» των κεφαλαιοκρατών απορρέει από το γεγονός ότι έχουν επιβάλει ως «δίκαιο» και «νόμιμο» να κατέχουν τα μέσα παραγωγής. Όλο το πολιτικό εποικοδόμημα στον καπιταλισμό αυτή τη νομιμότητα υπηρετεί. Επομένως, η περίφημη διαπλοκή μεταξύ του κεφαλαίου και του πολιτικού συστήματος που υπηρετεί το «δίκαιο» του κεφαλαίου είναι πέρα για πέρα αυτονόητη. Η πολιτική που υπηρετεί τα συμφέροντα της αστικής τάξης δεν μπορεί παρά να προωθείται από πολιτικούς που διαπλέκονται με την αστική τάξη. Από εκεί και πέρα το αν αυτές οι πολιτικές υπηρεσίες προσφέρονται «τίμια ή λιγότερο τίμια» είναι άλλο θέμα, που έχει να κάνει κατά βάση με τις παράπλευρες τεχνικές που χρησιμοποιούν οι πολυεθνικές για να εξασφαλίζουν τα υπερκέρδη τους. Μια από τις τεχνικές των πολυεθνικών είναι το «άγριο» (πόλεμοι, πραξικοπήματα, δολοφονίες, απειλές). Μια άλλη τεχνική είναι να προωθούν τις δουλειές τους με το «καλό» (δωροδοκίες). Συμβαίνει, άλλωστε, και στις γκανγκστερικές ταινίες: άλλοτε ο γκάνγκστερ παίζει με τη γοητεία και το χιούμορ του· άλλοτε με το ρεβόλβερ και τη γροθιά του. Η ιστορία του καπιταλισμού βρίθει αποδείξεων για το γεγονός ότι η διαφθορά δεν είναι κάτι αφύσικο όσον αφορά τη λειτουργία των «αγορών», ούτε αποκλειστικά «τοπικό» φαινόμενο, όπως επιχειρήθηκε να εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Για το διαπλανητικό χαρακτήρα του φαινομένου «μιλάει» ο τζίρος της διαφθοράς, που το 2010 υπολογίστηκε από την οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια σε περίπου 1 τρις δολάρια ετησίως. Το ποσό είναι τεράστιο. Είναι όμως εκείνο το ικανό μέγεθος για να αποδοθούν σε αυτό τα αίτια της καπιταλιστικής κρίσης; Η απάντηση -και από την άποψη των οικονομιών κλίμακας- είναι κατηγορηματικά «όχι». Ο τζίρος της διαφθοράς δεν αποτελεί παρά το 0,5% του συνολικού παγκόσμιου πλούτου. Ποσοστό πολύ μικρό που δε δικαιώνει τους «Ηρακλειδείς» του συστήματος οι οποίοι θέλουν να «εξηγούν» την καπιταλιστική κρίση σκιαμαχώντας εναντίον της διαφθοράς. Αντίθετα, μέσα από αυτές τις σκιαμαχίες συλλαμβάνονται επ' αυτοφώρω να

προσπαθούν αφενός να οικειοποιηθούν τη δίκαιη οργή των λαϊκών στρωμάτων που αηδιάζουν με τα φαινόμενα της αρπαχτής και αφετέρου να επιδιώκουν μέσω ηθικολογικοί κηρυγμάτων να ξεστρατίσουν και να εκτονώσουν αυτή τη δίκαιη λαϊκή οργή τάζοντας «αυστηρή τιμωρία στους επίορκους». Στην πραγματικότητα, «καταγγέλλοντας» τη διαφθορά εκείνο που πασχίζουν είναι να κατασκευάσουν το είδωλο ενός «άλλου» καπιταλισμού και να του εκδώσουν το αναγκαίο συγχωροχάρτι, το αναγκαίο πιστοποιητικό, ότι, εφόσον απαλλαγεί από τους «επίορκους», θα πρόκειται για έναν τάχα «καλή, αδιάφθορο και ηθικό» καπιταλισμό. Όσο όμως κι αν προσποιούνται, όσο κι αν ψάχνουν να κρυφτούν πίσω από τους «αποδιοπομπαίους», με όση θεατρικότητα κι αν βαφτίζουν ως υπαίτιους της κρίσης τους «επίορκους» του συστήματος, αδυνατούν να αθωώσουν και να συσκοτίσουν την πηγή της κρίσης, που είναι το καπιταλιστικό σύστημα αυτό καθαυτό. Και αδυνατούν καθώς είναι αδύνατο να δώσουν επαρκή απάντηση στο απλό ερώτημα: Γιατί ο υπόλοιπος και κατά 99,5% «καλός και ηθικός» καπιταλισμός δεν μπορεί να κατισχύσει εκείνου του «μιαρού» αλλά μόλις 0,5% που είναι εμπλεκόμενος στη διαφθορά; Πώς γίνεται, δηλαδή, αυτό το 0,5% να σπρώχνει στην κρίση το υπόλοιπο 99,5% του «τίμιου» καπιταλισμού; Η διαφθορά λοιπόν μπορεί να είναι -και είναι- μόνιμο συστατικό της καπιταλιστικής λειτουργίας, είτε σε συνθήκες ανάπτυξης είτε σε συνθήκες ύφεσης της καπιταλιστικής οικονομίας. Αλλά δεν είναι η διαφθορά και δη η πολιτική διαφθορά αυτή που προκαλεί την καπιταλιστική κρίση.

Η διαφθορά, το σηψαιμικό δηλαδή παράγωγο της σιαμαίας και διαπλεκόμενης σχέσης ανάμεσα στον καπιταλιστή και στον πολιτικό που υπηρετεί τα συμφέροντα του καπιταλιστή, αποτελεί ενδογενές στοιχείο του συστήματος, ένα απόβλητο που σε συνθήκες πολιτικών ή επιχειρηματικών ανταγωνισμών κάποιες φορές βγαίνει στην επιφάνεια. Είναι διαδεδομένο και στα τέσσερα σημεία του πλανητικού ορίζοντα και φυσικά δεν εξαντλείται στις εγχώριες δοσοληψίες της Siemens με το ΠΑΣΟΚ και τη

ΝΔ. Να μερικά, ελάχιστα σε σχέση με τον άπειρο αριθμό τους, παραδείγματα: Ο Κολ ομολογούσε επισήμως ότι το κόμμα του, το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών (με το οποίο συγκυβέρνησαν οι Σοσιαλδημοκράτες στη Γερμανία) τα 'πιανε από μεγαλόσχημους χρηματοδότες. Ο Μπλερ, ως ένδειξη αναγνώρισης για κείνους που «τα 'χω-ναν» στο κόμμα του, τους Εργατικούς της Βρετανίας, μετά τις εκλογές ως ανταπόδοση μοίραζε στους «χορηγούς» του τίτλους ευγενείας 110

ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΠΟΙΙΟΪΛΟΣ

και τους έχριζε «Λόρδους» και «Βαρόνους». Ο Μπερεγκοβουά, πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, δεν περίμενε να ξεκαθαρίσει η υπόθεση με τα «μαύρα ταμεία» των δικών του οικονομικών δοσοληψιών. Πρόλαβε και... αυτοκτόνησε. Στην Ιταλία του «σοσιαλιστή» Κράξι το καθεσκός της μίζας, της διαφθοράς και της αρπαχτής, μετά από μια δεκαετία «καθαρών χεριών», μετεξελίχθηκε σε ένα σύστημα που ανέδειξε πρωθυπουργό τον κουμπάρο και εκλεκτό του Κράξι, τον Μπερλουσκόνι. Τον άνθρωπο που κατά πολλούς έφερε την ίδια τη Μαφία στο Πρωθυπουργικό Γραφείο. Άραγε, υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο μεταξύ των παραπάνω περιπτώσεων διαφθοράς με την ελληνική περίπτωση; Σε τι συνίσταται η διαχρονικότητα αλλά και η γεωγραφική διασπορά της «Κόπρου του Αυγείου»; Μήπως θα πρέπει να προσανατολίσουμε και να εξαντλήσουμε την έρευνα αναζητιοντας αν πίσω από τον Κολ, τον Μπλερ, τον Μπερεγκοβουά, τον Κράξι υπήρχαν αντίστοιχοι «στρατηγοί» σαν τον κ. Τσουκάτο ή υπουργοί σαν τον κ. Μαντέλη; Προφαντός, μια τέτοια διερεύνηση έχει αυταπόδεικτη αξία και σημασία, για να δει κανείς τη συγκρότηση, τη λειτουργία και την «ποιότητα» του εκάστοτε πολιτικού συστήματος, στο εσωτερικό της εκάστοτε χώρας. Όμως σε μια εποχή που όλοι μιλούν περί «παγκοσμιοποίησης», όταν για ψύλλου πήδημα ακούμε τους «σοφούς» να παραπέμπουν για την ερμηνεία του σύγχρονου κόσμου στην «αναπόδραστη», όπως λένε, κοινότητα μεταξύ των μεθόδων και των

προτεραιοτήτων με τις οποίες λειτουργούν η αγορά, ΟΙ επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, γιατί τότε, με τη σειρά μας, τις απαντήσεις για την κοινότητα μεταξύ της εγχώριας ρεμούλας με τις εκτός των ελληνικών συνόρων καταστάσεις της δυσωδίας να μην τις αναζητήσουμε στο πρόδηλο: στη ουατημική τους ομοιότητα. Πόσο μάλλον που η ομοιότητα είναι εξόχως ορατή και προφανέστατα δεν περιορίζεται στους πιθανούς «Τσουκάτους», που μπορεί να συνέδραμαν τον Κολ, τον Μπλερ ή τον Κράξι. Το

πράγμα δείχνει

πιο

βαθύ

και

πιο

ενδιαφέρον από

μια

κουτσομπολίστικη, αστυνομική ή έστω δικαστική διερεύνηση, δεδομένου ότι, είτε μιλάμε για τη «Λόντρα» είτε για τα «Παρίσια», είτε για τας Αθήνας είτε για την Ουάσινγκτον, μεταξύ των τόπων του εγκλήματος της διαφθοράς και της διαπλοκής υπάρχει μια βασική και εξόφθαλμη «ταυτότητα»: το καθεστώς εντός του οποίου λειτουργούν οι «Siemens», οι «ΕΠΓΟΠ », οι «Goldman Sachs», το σύστημα όπου οι πολυεθνικές «κυβερνούν» και όπου το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό διαχειρίζεται «εντίμως» τις υποθέσεις τους είναι κοινό, είναι ίδιο. Και εκεί, και εδώ και παντού, το σύστημα κάνει τις μπίζνες του με τους ίδιους κανόνες: ατομική ιδιοκτησία επί του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου. Με τις ίδιες δομές: «ανταγωνιστική οικονομία της ελεύθερης αγοράς». Με την ίδια βιτρίνα: «αντιπροσωπευτική δημοκρατία». Και με το ίδιο όνομα: «καπιταλισμός».

Ας δούμε τον τρόπο με τον οποίο οικοδομείται το καπιταλιστικό πολιτικό εποικοδόμημα, το οποίο, όταν «σκάνε» φαινόμενα διαφθοράς, δεν παραλείπει να υποσχεθεί «εξυγίανση» και τιμωρία που το νυστέρι της θα φτάσει «μέχρι το κόκαλο»: Στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2008 κέρδισε αυτός (Ομπάμα) που στη λίστα με τις πολυεθνικές που τον χρηματοδότησαν η τράπεζα επενδύσεων Goldman Sachs βρισκόταν στην 1η θέση. Έχασε αυτός (Μακέιν) που στη λίστα με τους δικούς του επιφανείς χρηματοδότες η Goldman Sachs, η ίδια εταιρεία δηλαδή, βρισκόταν στην 4η θέση. Κέρδισε αυτός που σιη λίστα με τους

μεγαλοκαρχαρίες του χρηματοπιστωτικού καρτέλ που τον σπονσονάρισαν η Citigroup βρισκόταν στην 3η θέση. Έχασε αυτός που στη δική του λίστα με τους ισχυρούς του σπόνσορες η ίδια εταιρεία, η Citigroup, βρισκόταν στη 2η θέση. Κέρδισε αυτός που στην 4η θέση με τους μεγαλύτερους χορηγούς του εμφανίζει τη γνωστή JP Morgan. Έχασε αυτός που διέφερε από τον αντίπαλο του στο γεγονός ότι η JP Morgan, στη λίστα με τους δικούς του μεγάλους χορηγούς, βρισκόταν στην 5η θέση. «Καλύτερος» να κυβερνήσει τις ΗΠΑ και να βάλει τη σφραγίδα του στον κόσμο ως επικεφαλής της υπερδύναμης αναδείχτηκε αυτός που στην 7η κατά σειρά θέση στον κατάλογο των οικονομικών υποστηρικτών του είχε τα πιράνχας της UBS. Ο άλλος στη δική του λίστα των χορηγών είχε τη UBS στη 15η θέση. Ο πρώτος στο πλαίσιο της προεκλογικής του δραστηριότητας είχε στη λίστα των χρηματοδοτών του στη 15η θέση τη Morgan Stanley. Στη λίστα του δεύτερου με τους «χρυσούς» χορηγούς του η ίδια εταιρεία, η Morgan Stanley, βρισκόταν στην 3η θέση. Και κάτι ακόμα: το πρόσωπο που επέλεξε ο κ. Ομπάμα στις αρχές του 2011 ως νέο προσωπάρχη του στο Λευκό Οίκο είναι ο Ουίλιαμ Ντέιλι. Πρόκειται για τον πρόεδρο της τράπεζας JP Morgan Chase... Ας γυρίσουμε λίγο πιο πίσω από τις εκλογές του 2008 κι ας πάμε στην Αμερική του Μπους. Μια ματιά στις «αιμομεικτικές» σχέσεις του μεγάλου κεφαλαίου, και κυρίως του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος και του τομέα της ενέργειας, με την κυβέρνηση Μπους δίνει ένα μέτρο για την «αξία» που έχουν τα λογύδρια (πολύ δημοφιλή στην Ελλάδα) ενάντια στη διαπλοκή. «Αιμομεικτικές» σχέσεις που καθρεφτίζουν με τρόπο ξεκάθαρο τη φάση που διανύει ο καπιταλισμός, ως σύμφυση κράτους-μονοπωλίων. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία: 1. Ο Ρίτσαρντ Αρμιτάτζ, που κατείχε θέση αναπληρωτή υπουργού Άμυνας επί Μπους, ήταν και πρόεδρος της εταιρείας Αρμιτάτζ Ασοσιέιτεντ. Η εταιρεία του ήταν σύμβουλος της πολυεθνικής Boeing. Η Boeing είναι φυσικά η μεγαλύτερη βιομηχανία κατασκευής αεροσκαφών, μεταξύ άλλων και μαχητικών αεροσκαφών. Καθόλου τυχαία, επίσης, ο Τζον Μούρτα, πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας του Κογκρέσου και ο Τεντ Στίβενς, πρόεδρος της Επιτροπής Δαπανών της

Γερουσίας, χρηματοδότησαν την προεκλογική τους εκστρατεία το 2000 με μερικές δεκάδες χιλιάδες δολάρια που προήλθαν από... «χορηγίες» της Boeing. 2. Η Λιν Τσέινι, σύζυγος του Αμερικανού αντιπροέδρου Τσέι-νι, διετέλεσε

διευθύντρια

στη

Lockheed.

Ο

Στέφεν

Χάντλεϊ,

αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας στο Λευκό Οίκο, είναι ταυτόχρονα και ιδρυτής του δικηγορικού γραφείου «Σι και Γκάρντνερ» που εκπροσωπεί τη Lockheed. Ο Νόρμαν Μινέτα ήταν υπουργός Μεταφορών και πρώην αντιπρόεδρος της Lockheed. Όσο για τον αναπληρωτή γενικό εισαγγελέα των ΗΠΑ, ήταν αυτός που εκπροσωπούσε τη Lockheed στην Ατλάντα. Η Lockheed είναι η μεγαλύτερη πολεμική βιομηχανία στον κόσμο, που κατασκευάζει τα πάντα: από αεροπλάνα, βόμβες και πυραύλους μέχρι υπουργούς, γερουσιαστές και εισαγγελείς. 3. Ο Πολ Γούλφοβιτς, αναπληρωτής υπουργός Άμυνας και κατοπινός επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, υπήρξε σύμβουλος της Northorp Grumman. Ο Λιούις Λίμπι, προϊστάμενος του προσωπικού γραφείου του αντιπροέδρου Τσέινι, επίσης διετέλεσε σύμβουλος της Northorp. Όσο για τον πρόεδρο της Επιτροπής Αμυντικών Δαπανών του Κογκρέσου, τον Μπομπ Σταμπ, και τον πρόεδρο της Επιτροπής Στρατιωτικών Υπηρεσιών της Γερουσίας, τον Τζον Γουόνερ, είχαν χρηματοδοτηθεί για τις προεκλογικές τους εκστρατείες από τη συγκεκριμένη εταιρεία. Η Northrop Grumman είναι μια από τις μεγαλύτερες πολεμικές βιομηχανίες του κόσμου, κατασκευάστρια μεταξύ άλλων των βομβαρδιστικών Β-2. Από εκεί και πέρα, και χωρίς να λογαριάζουμε τις διασυνδέσεις της οικογένειας Μπους με τις πολυεθνικές του πετρελαίου, έχουμε: ο Ντικ Τσέινι, αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας πετρελαιοειδών Halliburton- η Κοντολίζα Ράις, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και κατοπινή υπουργός Εξωτερικών, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Chevron- η Κά-θλιν Κούπερ, υπεύθυνη Εμπορίου στο

Υπουργείο Οικονομικών και διευθύντρια ενεργειακών μονάδων του ομίλου ExxonMobil. Σύμφωνα τώρα με την έρευνα Vanishing Voter (Ψηφοφόρος υπό εξαφάνιση) της Σχολής Διοίκησης Τζον Φ. Κένεντι, το αμερικανικό εκλογικό σώμα κλήθηκε μέσω σχετικού δημοσκοπικού δείγματος να απαντήσει το 2004 στο ερώτημα: «Πόση επιρροή νομίζετε ότι έχουν άνθρωποι σαν κι εσάς στο τι κάνει η κυβέρνηση;» Η απάντηση σε ποσοστό 53% ήταν «λίγη» ή «καμία». Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό στα χρονικά (το αμέσως προηγούμενο πριν από 30 χρόνια ήταν 41%) που δηλώνει ότι οι ψηφοφόροι θεωρούν πως οι υποψήφιοι πρόεδροι «θα πουν οτιδήποτε προκειμένου να εκλεγούν και ότι οι πλούσιοι χρηματοδότες τους ασκούν υπερβολικά μεγάλη εξουσία». Χωρίς να παραγνωρίζουν το γεγονός ότι τα δύο νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ, το Κογκρέσο και η Γερουσία, απαρτίζονται

από

ομάδες

πίεσης

συγκεκριμένων

οικονομικών

συμφερόντων, που κατ' αυτό τον τρόπο καθορίζουν και ελέγχουν άμεσα τα κέντρα λήψης των αποφάσεων, δίχως να αρνούνται ότι η ίδια η κυβερνητική διοίκηση συγκροτείται από ανθρώπους των πολυεθνικών, κάποιοι ωστόσο επιμένουν να ισχυρίζονται ότι μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων υπάρχουν διαφορές, όσον αφορά το είδος ή το μέγεθος της διαπλοκής των εκπροσώπων τους με τα οικονομικά συμφέροντα. Ας δούμε τι λέει η μελέτη του Κέντρου για την Ακεραιότητα στο δημόσιο τομέα των ΗΠΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα λίγους μήνες πριν από την εκλογική αναμέτρηση μεταξύ Μπους-Κέρι, στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2004: ο μεν Μπους είχε λάβει μέχρι εκείνη τη στιγμή υπό μορφή «χορηγίας» περισσότερα από 1,8 εκατομμύρια δολάρια από μέλη ομάδων πίεσης συμφερόντων. Ο δε Κέρι είχε λάβει 520.000 δολάρια από μέλη ομάδων πίεσης συμφερόντων. Το σημαντικότερο σημείο της μελέτης είναι τούτο: οι χρηματοδότες του Κέρι εργάζονταν στις... ίδιες ομάδες πίεσης με αυτούς που είχαν χρηματοδοτήσει και τον Μπους. Αλήθεια, ένα σύστημα που στο φωτεινό πετράδι του στέμματος του, στις ΗΠΑ, οι πολυεθνικές μιζάρουν με τόσο απροκάλυπτο τρόπο τους υποψήφιους προέδρους, είναι δυνατόν να γίνεται κήρυκας κατά της διαπλοκής;

Ορισμένοι δείχνουν τις ΗΠΑ και επιμένουν: «Εκεί υπάρχει διαφάνεια, εκεί γίνεται κάθαρση»! Στα δικά μας αφτιά ακούγεται... καθαρότερη η ακόλουθη άποψη: «Εδώ το καθένα από τα δυο μεγάλα κόμματα, που διαδέχονται το ένα το άλλο στην εξουσία, διευθύνεται με τη σειρά του από ανθρώπους που κάνουν την πολιτική προσοδοφόρα υπόθεση, που κερδοσκοπούν πάνω στις έδρες της νομοθετικής συνέλευσης (...) και που όταν το κόμμα τους νικήσει ανταμείβονται με θέσεις (...). 'Έχουμε δυο μεγάλες συμμορίες από πολιτικούς κερδοσκόπους, που παίρνουν διαδοχικά στα χέρια τους την κρατική εξουσία και την εκμεταλλεύονται με τα πιο διεφθαρμένα μέσα και για τους πιο διεφθαρμένους σκοπούς, ενώ το έθνος είναι ανίσχυρο μπροστά στους δυο μεγάλους αυτούς συνασπισμούς των πολιτικών που 116

ΝΙΚΟΣ ΜΙΙΟΠΟΙΙΟΥ'ΛΟΣ

βρίσκονται δήθεν στην υπηρεσία τον, μα που στην πραγματικότητα το εξουσιάζουν και το καταληστεύουν». Η παραπάνω περιγραφή -για την ακρίβεια η παραπάνω «ακτινογραφία»του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, και κατ' επέκταση του καπιταλισμού, χρονολογείται εδώ και σχεδόν 130 χρόνια! Είναι τα λόγια του 'Ενγκελς για τον αμερικανικό δικομματισμό, τη διαφθορά και τη διαπλοκή του με την οικονομική εξουσία, και περιέχονται στον πρόλογο του στο έργο του Μαρξ Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία.

Αντίστοιχη είναι φυσικά η κατάσταση στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, όπου οι Βρυξέλες αντί για πρωτεύουσα της Ευρώπης θα μπορούσαν να αποκαλούνται και πρωτεύουσα της διαπλοκής. Να ένα μικρό απάνθισμα, μόνο από το 2000 και μετά: ο Γερμανός Μάρτιν Μπάνγκεμαν, από επίτροπος τηλεπικοινωνιών, μεταπήδησε σε μία από τις εταιρείες του τομέα, την ισπανική Telefonica. Ο επίτροπος Κάρελ βαν Μίερτ προσλήφθηκε στη διοίκηση της Vivendi, της γερμανικής RWE και της

ολλανδικής Philips. Ο Μισέλ Πετίτ, γενικός διευθυντής των Νομικών Υπηρεσιών της Κομισιόν και μάλιστα επικεφαλής του νομικού τμήματος του προέδρου της Κομισιόν, του Μπαρόζο, προσλήφθηκε στο μεγάλο δικηγορικό γραφείο Clifford Chance. Ο πρώην γενικός διευθυντής Εσωτερικής Αγοράς Αλεξάντερ Σάουμπ πήρε θέση συμβούλου στο βρετανικό δικηγορικό γραφείο Freshfields. Ο Γκι Λεγκρά, πρώην επικεφαλής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ανέλαβε στενή συνεργασία με το γο,Ιλικό δικηγορικό γραφείο Cide Loyrette Nouel. Όπως σημειώνει ο Philippe Ricard στη Monde, υπολογίζεται ότι «στις Βρυξέλες γύρω στα 15.000 άτομα εργάζονται σιη σκιά των θεσμοόν -της Επιτροπής, του Ευρωκοινοβουλίου και του Συμβου λίου- για να επηρεάσουν και την παραμικρή απόφαση». Ως εκ τούτου το λεγόμενο «λόμπινγκ» και η διαπλοκή επεκτείνεται πολύ πέραν των ορίων της Κομισιόν. 1. Le Monde 28.9.2008.

-

Το

Βήμα,

Για παράδειγμα, ο πρώην μόνιμος αντιπρόσωπος της Γερμανίας στην EE Βίλελμ Σενφέλντερ πήρε τη σύνταξή του και ετέθη στην υπηρεσία του ομίλου της Siemens, του οποίου έγινε επικεφαλής λομπίστας στις Βρυξέλες. Ο Βρετανός πρεσβευτής στις Βρι-ξέλες Τζον Γκραντ εγκατέλειψε το Φόρεϊν Όφις και ανέλαβε πρόεδρος του ευρωπαϊκού τμήματος του γίγαντα των ορυχείων ΒΗΡ Billiion στο Λονδίνο. Η Microsoft, και ενώ βρισκόταν σε δεκαετή διαμάχη με την Επιτροπή, προσέλαβε έναν παλαιό διπλωμάτη των Βρυξελών, τον Μαλτέζο Τζον Βασάλο, ο οποίος ήδη εργαζόταν για κάποια χρόνια στην αμερικανική General Electric. Από το κλαμπ της διαπλοκής δε λείπουν φυσικά και ευρωβουλευτές ή συνεργάτες τους που επιλέγουν να «διευρύνουν τους ορίζοντές τους». Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ολλανδός Μίχελ βαν Χούλτεν, που ανέλαβε το καλοκαίρι του 2007 τη διεύθυνση του Burson-Marsteller στις Βρυξέλες. Το αμερικανικό αυτό γραφείο συμβούλων απασχολεί περισσότερα από 50 άτομα στην καρδιά της Ευρώπης - ένας από αυτούς είναι και ο Τζιμ Κάρι, πρώην επίτροπος, υπεύθυνος για το Περιβάλλον. Ο κύριος Τζον Γουάιλς,

πρώην δημοσιογράφος της βρετανικής εφημερίδας Financial Times που έγινε λομπίστας για λογαριασμό του γραφείου G Plus, το οποίο έχει ιδρυθεί από τέσσερα πρώην στελέχη της Επιτροπής, να πώς εξηγεί τις παραπάνω διαδρομές: «Η διαδικασία λήψης αποφάσεων των Βρυξελών», όπως λέει, «δεν μπορεί παρά να ωφεληθεί από την προσέγγιση των θεσμών με τον κόσμο των επιχειρήσεων».1 Βέβαια, αν αναλογιστεί κανείς ότι η εκλεκτή καλεσμένη του συμποσίου της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ τον Ιούνιο του 2010, η αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδια για θέματα ελευθέρου ανταγωνισμού, η κυρία Neelie Kroes, μεταπήδησε στην υψηλότατη αυτή θέση το 2009 αφού πρώτα είχε διαπρέψει ως μέλος των ΔΣ σε 43 (!) πολυεθνικές και μεγάλες επιχειρήσεις, τότε γίνεται πέρα για πέρα αντιληπτό: δε μιλάμε πια για «σχέσεις προσέγγισης» μεταξύ EE και επιχειρήσεων, αλλά μάλλον για σιαμαίες σχέσεις.

Στις ΗΠΑ, το 2009, το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτινάχτηκε στο αστρονομικό επίπεδο των 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σημειώνοντας μια απίθανη αύξηση της τάξης του 270% σε σχέση με το 2008. Μήπως και εκεί η αιτία για τα ελλείμματα αρχίζει και τελειώνει, όπως ισχυρίζονται κάποιοι για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα, στη διαφθορά των πολιτικών ιθυνόντων; Στην Ιρλανδία το έλλειμμα ανήλθε για το 2009 στο 14,4% και για το 2010 υπολογίστηκε σε πάνω από 32%. Άραγε και κει, στον πάλαι ποτέ «κέλτικο τίγρη», έφταιγαν η «κακοδιαχείριση» και οι «λαδιές»; Στη Βρετανία το έλλειμμα το 2009 πήγε στο 11,41% και το 2010 υπολογιζόταν ότι θα έκλεινε πάνω από το 13%>. Φταίει μήπως ότι και εκεί αυτοί που κυβερνούν είναι «ανέντιμοι»; Στην Ισπανία το έλλειμμα για το 2009 ξεπέρασε το 11%. Μήπως το πρόβλημα οφειλόταν στην «ανικανότητα» όσων διοικούσαν; Στην Ιταλία το δημόσιο χρέος εκτινάχτηκε το 2009 στο 116% του ΑΕΠ, στην Ολλανδία το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 4,3%, στο Βέλγιο κατά 3%. Άραγε πέρασαν κι από κει ο Αλογοσκούφης, ο Παπαθανασίου, ο Παπα-ντωνίου και ο Χριστοδουλάκης;

Σε επίπεδο EE των «27» οι προοπτικές εξέλιξης του δημόσιου χρέους διαγράφονται δραματικές. Ο μέσος όρος του δημόσιου χρέους των κρατώνμελών υπολογίζεται ότι το 2011 θα έχει αυξηθεί κατά δέκα μονάδες έναντι του 2009, πλησιάζοντας το 90% του κοινοτικού ΑΕΠ. Τι να υποθέσουμε; Τα επιτελεία των Βρυξελοίν έχουν προεξοφλήσει ότι όχι μόνο τώρα, αλλά και στο μέλλον, οτ κυβερνήσεις που συνθέτουν την ευρω-οικογένεια θα είναι κυβερνήσεις... ανίκανων; Τα παραπάνω στοιχεία, πέραν του ότι δείχνουν πως ο κόσμος από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια θυμίζει παντού «Ελλάδα», επιβεβαιώνουν τα αυτονόητα: Πρώτον, ότι το φαινόμενο των ελλειμμάτων δεν είναι «τοπικό», αποκλειστικά ελληνικού χαρακτήρα, ώστε να αποδοθεί σε κάποια «παθογένεια της φυλής» ή σε κάποια «έμφυτη ροπή του ρωμαίικου προς τη ρεμούλα». Δεύτερον, ότι, αν υπάρχει κάτι που πραγματικά μας συνδέει είτε με τους Γερμανούς -που παρότι «Κέρβεροι» το δικό τους ΑΕΠ σημείωσε καθίζηση το 2009 κατά 5%- είτε με τους υπόλοιπους της Ευριοζώνης -που παρά τον «σκληρό» Γιούνκερ είδαν το μέσο όρο του ελλείμματος των μελών του Γιουρογκρούπ να υπερτριπλασιάζεται (!) από το 1,9% το 2008 στο 6,5% το 2010- προφανώς δεν είναι ούτε η «ελαφρομυαλιά», ούτε η «αμεριμνησία» που μας καταλογίζεται. Το νήμα που συνδέει την Ελλάδα με τους «εταίρους» και τους «συμμάχους» της, ο κοινός παρονομαστής, δικός μας και δικός τους, είναι ότι και αυτοί και εμείς έχουμε ένα κοινό κοινωνικοοικονομικό σύστημα, που διέπεται από κοινούς οικονομικούς κανόνες, που παράγει αντίστοιχες πολιτικές ιεραρχήσεις και λειτουργεί επί τη βάσει ενός ενιαίου ταξικού μοντέλου. Επομένως, είναι πολιτικά αφελές να προσπαθεί κανείς να εξηγήσει την ελληνική «χρεοκοπία» εξαντλώντας την «ανάλυσή του» στη διαφθορά, στην ανέντιμη διαχείριση, στη στατιστική λαθροχειρία, στην αβελτηρία ή στην αδιαφορία των κυβερνώντων. Όλα αυτά είναι τα επιφαινόμενα ή, στην καλύτερη περίπτωση, τα παράγωγα. Και επειδή στα κέντρα εξουσίας δεν υπάρχουν αφελείς, ή τουλάχιστον τόσο αφελείς που να πιστεύουν ότι τα «παγκοσμιοποιημένα» πολιτικοοικονομικά «ελλείμματα» οφείλονται στα «ελλείμματα ηθικής», το γεγονός ότι επιμένουν να πουλούν στο «πόπολο» το συ-γκεκμιμένο παραμύθι εξηγείται από ένα και μόνο: θέλουν να προασπίσουν κάτι πολύ

υπέρτερο (για τους ίδιους), να αποσιωπήσουν κάτι που μπορεί να αποδειχτεί πολιτικά θανάσιμο (για τους ίδιους), να αποπροσανατολίσουν από το πραγματικό πρόβλημα ώστε να μην καταρρεύσει ο κόσμος τους (πάνω στους ίδιους). Θέλουν να βγάλουν από το μυαλό των θυμάτων της κρίσης ότι το ξε-πέρασμά της θα προέλθει με όρους ταξικής πάλης και να τα «μα-σουρώσουν» με το όπιο της επίκλησης κάποιας «γενικής ηθικής». Θέλουν, με άλλα λόγια, να ξεχάσουμε ότι το φαινόμενο που έχουμε μπροστά μας, από την Αθήνα μέχρι την Ουάσινγκτον και από τη Λισαβόνα μέχρι το Τόκιο, είναι η εκδήλωση της βαθιάς κρίσης, της χρεοκοπίας και του σαπίσματος όχι απλώς του διεφθαρμένου, αλλά του βαθύτατα φθαρμένου καπιταλισμού. Παιδιά αυτού του καπιταλισμού είναι και τα «τρωκτικά» που τον υπηρετούν. Στο εροπημα «πόση επιείκεια αρμόζει σ'αυτά τα τρωκτικά», υπάρχει μία και μοναδική αρμόζουσα απάντηση: όση ακριβώς και στον πατροκτόνο που ζητά την επιείκεια του δικαστηρίου με την αιτιολογία ότι έμεινε... ορφανός. Που σημαίνει ότι το καθεστώς της διαφθοράς και της αρπαχτής είναι σύμφυτο με τον καπιταλισμό, αλλά αυτό ουδόλως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υπερασπιστικό άλλοθι από τα λαμόγια ενάντια στην «κακούργα κοινωνία». Τα λαμόγια είναι λαμόγια. Τα αρπακτικά είναι αρπακτικά. Και τα τρωκτικά είναι τρωκτικά. Και τους αρμόζει, σε προσωπικό, δικαστικό, κοινωνικό επίπεδο, κάθε ποινή, τιμωρία και καταισχύνη. Το εύλογο και απολύτως δικαιολογημένο αίτημα της τιμωρίας των ενόχων για τα σκάνδαλα δεν πρέπει, όμως, να συσκοτίζει και να θολώνει την κριτική ικανότητα εντοπισμού της πη γής των σκανδάλων. Και η πηγή των σκανδάλων ξεκινάει από τη βάση του συστήματος. Για να μην πάμε στα εξωχώρια παραδείγματα τόπου Enron, Goldman Sachs ιη JP Morgan, ας περιοριστούμε στο δικό μας παράδειγμα της Siemens (αν θεωρήσουμε ότι είναι μόνο «δικό μας» θέμα η τακτική μιας πολυεθνικής να λαδώνει τα 2/3 των χαβρών του ΟΗΕ): ότι η Siemens λοιπόν τα «έχωσε» για τους Πάτριοτ (αν «τα 'χωσε») ξεκινάει από το σκάνδαλο της υπαγωγής των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων όχι στην υπηρεσία της άμυνας της χώρας αλλά των ΝΑΤΟικών δομών και του στρατιωτι-κο-βιομηχανικού συμπλέγματος που καθορίζει αυτές τις δομές·

ότι η Siemens τα 'χωσε για το C4i (αν «τα 'χωσε») ξεκινάει από το σκάνδαλο της μετατροπής της Ελλάδας σε πρόθυμο σύμμαχο των «αντιτρομοκρατικοί σταυροφοριών» του ιμπεριαλισμού- ότι η Siemens τα 'χωσε (αν «τα 'χωσε») για τις προμήθειες του ΟΣΕ, του ΟΤΕ κ.λπ. ξεκινάει από το σκάνδαλο

της

μετατροπής

της

δημόσιας

περιουσίας

σε

πεδίο

πλειστηριασμού και σε κομματικό φέουδο. Οι «Siemens», συνεπώς, κάνουν τη «δουλειά» τους. Και κομμάτι της δουλειάς τους είναι να δίνουν «κατιτίς» ως «πουρμπουάρ» γι' αυτές τις δουλειές τους. Το φοβερό είναι ότι ένιοι εξ εκείνων που εισπράττουν το «κατιτίς» τους ποζάρουν κατόπιν ως διαπρύσιοι κήρυκες του «πνεύματος και της ηθικής». Ως απηνείς διώκτες της διαφθοράς. Αυτό πιθανώς να εννοούσε ο Σαίξπηρ στον Έμπορο την Βενετίας, όταν προειδοποιούσε: «Για τους σκοπούς του ο Διάβολος, μπορεί να απαγγείλει ακόμα και τη Αγία Γραφή. * * *

Σημείωση Ας προσθέσουμε όλες τις μίζες, όλες τις «κομπίνες», όλες τις απάτες, ας μαζέψουμε όλο το «μέλι» απ' όλα τα δάχτυλα που μπήκαν στο βάζο την τελευταία δεκαετία κι ας δεχτούμε ότι το ποσό που διασπαθίστηκε λόγω της διαφθοράς στην Ελλάδα είναι της τάξης των πέντε, των δέκα, άντε των είκοσι δις ευρώ. Σε όσους το παραπάνω ποσό φαντάζει «μικρό» να υπενθυμίσουμε ότι ισούται με το σκάνδαλο Κοσκωτά επί διακόσιες φορές. Όμως στην Ελλάδα από το δημόσιο ταμείο δε λείπουν «μόνο» 20, ή 30 ή 50 δις, λείπουν πάνω από 350 δις ευρώ. Τα υπόλοιπα, τα πολλά, εκείνα που δεν πήγανε στη διαφθορά, πού πήγανε; Την απάντηση στο ερώτημα, ένα ερώτημα που το αποφεύγουν επιμελώς οι πολιτικοί κρατούντες, θα την αναζητήσουμε στο Δεύτερο Μέρος του βιβλίου.

2. Πριν γίνει υπουργός, ήταν... τάνκερ «Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο την Δανιμαρκίας». Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Άμλετ

Σκάνδαλα, μίζες, διαφθορά, συναλλαγή, εκβιασμοί, αδιαφάνεια. Αν για όλα αυτά έφταιγε η «κακότητα» των ανθρώπων ή η ατελής φύση του ανθρώπινου είδους, τότε δε θα συνιστούσαν πολιτικό πρόβλημα και δε θα αντιμετωπίζονταν ως τέτοιο. Θα τα παραπέμπαμε σε ψυχολόγους, σε ανθρωπολόγους και σε κοινωνιολόγους. Όμως, όπως σωστά εντοπίζεται, το πρόβλημα της διαφθοράς είναι πολιτικό πρόβλημα. Άρα και τα αίτιά του όπως και τα αίτια κάθε άλλου πολιτικού προβλήματος δεν μπορεί παρά να τα αναζητήσουμε στη βάση του κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού συστήματος του οποίου και συνιστούν την εκδήλωση, την έκφραση, το εποικοδόμημα. Η διαφθορά επομένως του αστικού πολιτικού συστήματος είναι προϊόν των δομών του. Της διάρθρωσής του. Του ταξικού -εντέλειχαρακτήρα του. Πάμπολλες φορές έχει ακουστεί από τους διαχειριστές του κυρίαρχου κοινωνικού και πολιτικού μοντέλου ότι η ανάλυση του φαινομένου της σήψης και της διαφθοράς η οποία παραπέμπει στην ταξική προσέγγιση του θέματος είναι μια ανάλυση «δογματική», «στενόμυαλη», «ξύλινη». Οι συχνότερες μάλιστα ειρωνείες ότι συνιστά «κόλλημα των κομμουνιστών» να θεωρούν τη διαφθορά σύμφυτη του καπιταλισμού προέρχονται κατά βάση από τα ίδια εκεί124

ΝΙΚΟΣ ΜΙΙΟΠΟΙΙΟΥΛΟΣ

να πρόσωπα και κόμματα που είναι βουτηγμένα μέχρι ΤΟ λαιμό μέσα στο «πανηγύρι» της λαμογιάς και της αρπαχτής. Όχι σπανιότερα, επίσης, ακούμε ότι μια «κάθαρση» είναι το ζητούμενο για να βελτιωθούν όχι μόνο η βιτρίνα αλλά και τα ενδότερα του συστήματος. Αυτά στο πεδίο της προπαγάνδας. Στο πεδίο της «ξεροκέφαλης» πραγματικότητας, όμως, η αλήθεια είναι διαφορετική. Είναι, δε, τέτοια η έκταση κατ το βάθος των σχέσεων του πολιτικού κατε-(πημένου με το οικονομικό κατεστημένο στον καπιταλισμό, που από ένα σημείο και μετά οτ άνευ αντικρίσματος διακηρύξεις περί «κάθαρσης» όσον αφορά το χαρακτήρα κατ τη λειτουργία του ιμπεριαλισμού καθίστανται διασκεδαστικές. Ας θυμηθούμε:

1. Η κυρία Ράις, πριν γίνει υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, είχε γίνει... τάνκερ, αφού η πετρελαϊκή πολυεθνική Chevron βάφτισε ένα από τα πετρελαιοφόρα της με το όνομα της κ. Ράις εκτιμώντας τις υπηρεσίες της προς την εταιρεία. 2. Ούτε ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας του NATO μετεβλήθη επειδή πριν από λίγα χρόνια αποπέμφθηκε ο Β. Κλας από γενικός γραμματέας του, λόγω της εμπλοκής του στο σκάνδαλο με τα ελικόπτερα Agusta, ούτε βεβαίως το πλιάτσικο στο Ιράκ έπαψε να είναι πλιάτσικο επειδή επήλθε εκείνη η «κάθαρση» στην πυραμίδα του NATO. 3. Ουδέποτε «συναχώθηκε» ο καπιταλισμός στις ΗΠΑ, όταν τη δεκαετία του 70 βρέθηκε στο στόχαστρο η δυναστεία Ροκ-φέλερ ή επειδή τη δεκαετία του '90 συνέβη κάτι ανάλογο με τη Microsoft του Μπιλ Γκέιτς, ή επειδή κατέρρευσε η δεμένη με χίλια νήματα διαπλοκής με το Λευκό Οίκο εταιρεία Enron, ή επειδή υπήρξαν ακόμα

και

πολιτικοί

σεισμοί

στο

αμερικανικό

πολιτικό

εποικοδόμημα μεγέθους ενός Γουότερ-γκέιτ ή ενός Ιράν-γκέπ . Όσο για τις πολυεθνικές, με τα 1,5 δις δολάρια που «έσπρωξαν» σε Ομπάμα, Χίλαρι Κλίντον και Κέιν στις προεδρικές των ΗΠΑ, το 2008, ξέρουν καλύτερα ποιοι εκλέγουν τους προέδρους στις ΗΠΑ. 4. Ουδέποτε μετεβλήθη ο χαρακτήρας της EE, όπως προέβλεπαν επί προεδρίας Σαντέρ διάφοροι «φωστήρες», λόγω της αποπομπής ολόκληρης (!) της Κομισιόν με την κατηγορία των σκανδάλων. Παρομοίως, οι επίτροποι ποτέ δεν έπαψαν να διορίζονται με βάση την προϋπηρεσία που έχουν σε πολυεθνικές ή να προστρέχουν σε αυτές μετά την «ευδόκιμη» θητεία τους στην Κομισιόν. 5. Ούτε τα «καθαρά χέρια» των εισαγγελέων εξάγνισαν το σύστημα στην Ιταλία του Μπερλουσκόνι και της Κεντροαριστεράς. Ούτε η αυτοκτονία Μπερεγκοβουά έφερε την «κάθαρση» στη Γαλλία, μια χώρα όπου τον Σιράκ, με την «περιώνυμη» θητεία του στο Δήμο του Παρισιού, τον διαδέχτηκε ο Σαρκοζΐ, επίσης ελεγχόμενος για δοσοληψίες του δικού του κόμματος με τη βαθύπλουτη Μπετανκούρ

της L'Oreal. Ούτε βεβαίως η φυλάκιση Βρετανού βουλευτή το Γενάρη του 2011 με αφορμή τα σκάνδαλα «αξιότιμων» μελών του βρετανικού κοινοβουλίου απέτρεψε τη λιτότητα, μια λιτότητα που όμοιά της δεν έχουν ζήσει οι Βρετανοί πολίτες από την εποχή που ο Τσόρτσιλτούς υποσχόταν «δάκρυα και αίμα». Αντιθέτως, έχουμε το φαινόμενο η θητεία ακόμα και σε πρωθυπουργικούς θώκους, όπως των Σρέντερ και Μπλερ, να αξιοποιείται ως μια πρώτης τάξεως «συστατική» για τις προσλήψεις τους ως συμβούλων, από την Gazprom και από την JP Morgan, αντίστοιχα. Μας λένε ότι η αδιαφάνεια και η διαπλοκή ευθύνονται για τη λεηλασία του δημόσιου ταμείου. Ότι αν (και όταν) πατάξουν τη διαφθορά, το ταμείο θα γεμίσει. Λένε ψέματα. Η μίζα, η αρπαχτή, τα «μαύρα ταμεία» είναι το «ρεγάλο», είναι το λιπαντικό. Είναι η κορυφή του παγόβουνου, που δε θα υπήρχε αν δεν υπήρχε το ίδιο το σώμα του εγκλήματος. Αποφεύγουν να μιλούν για τα «πολλά» από το λεηλατημένο ταμείο. Την κύρια διασπάθιση του ταμείου, που προκαλείται από τις επιχορηγήσεις σε βιομηχάνους, από θαλασσοδάνεια σε εφοπλιστές, από ενισχύσεις σε τραπεζίτες, την προβάλλουν ως «επιβεβλημένη», «αναγκαία» και «χρήσιμη» πολιτική. Θέλουν να περιχαρακώσουν τη συζήτηση μιλώντας μόνο για τη διαφθορά, δηλαδή για το χρηματισμό του ενός ή του άλλου, κάτι που τελικά δεν αποτελεί παρά το κερασάκι στην τούρτα του εγκλήματος. Ας το ξεκαθαρίσουμε: η διαφθορά φέρνει στο προσκήνιο τον ηθικό ξεπεσμό του αστικού πολιτικού εποικοδομήματος και μέρους του αστικού πολιτικού προσωπικού που πρέπει και να ξεσκεπαστεί και να παταχτεί αμείλικτα. Αλλά προσοχή: πρόκειται για ηθικό ξεπεσμό στο πλαίσιο ενός κοινωνικοοικονομικού μοντέλου, που, έτσι κι αλλιώς, η ανηθικότητά του, δηλαδή η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η παντοδυναμία του Δυνατού έναντι του αδύναμου, η υπεροχή του πατρικίου έναντι του πληβείου αποτελεί εξ αντικειμένου τον ακρογωνιαίο λίθο της ύπαρξής του. Συνεπώς, για να επιστρέψουμε στη Siemens και στην ελληνική της εκδοχή, ακόμα κι αν δεν υπήρχαν τα «μαύρα», οι υποθέσεις του C4i και του ρουφιανο-Ζέπελιν θα συνέχιζαν να αποτελούν μέρος της

σκανδαλώδους αφαίμαξης υπέρ των μονοπωλίων που υπέστη ο ελληνικός λαός στο όνομα της Ολυμπιάδας. Ακόμα κι αν γύρω από τα δομημένα και μη ομόλογα δε στηνόταν το «μπαξίσι» μεταξύ των «κουμπάρων» της «σεμνής

και

ταπεινής»

ελληνικής

περιόδου

2004-2009,

το

ίδιο

σκανδαλώδης θα ήταν η λεηλασία που υπέστησαν τα Ταμεία. Ακόμα κι αν γύρω από το Χρηματιστήριο δεν είχε επί εποχής Σημίτη στηθεί το γαϊτανάκι των «ημετέρων», εξίσου σκανδαλώδης θα ήταν η πρωτοφανής αναδιανομή πλούτου που στήθηκε προς όφελος των ισχυρών. Με άλλα λόγια, ακόμα κι αν καταργηθεί το «ρεγάλο», αν δηλαδή εκμηδενιστεί η διαφθορά και η διαπλοκή -πράγμα αδύνατο, αφού έτσι γίνονται οι «μπίζνες» στην «ελευθέρων ηθών» αγορά των πολυεθνικών-, το έγκλημα δεν καταργείται. Η πορεία επομένως πρέπει να είναι η αντίστροφη: μόνο αν καταργηθεί το έγκλημα, μόνο αν αποκρουστεί, αν ανατραπεί, αν δηλαδή εκμηδενιστεί ο δυναστικός ρόλος των πολυεθνικών και των κεφαλαιοκρατικών, θα καταργηθεί και το «ρεγάλο». Έως τότε οι μονίμως έκπτωτοι αρχάγγελοι της «κάθαρσης» θα δημαγωγούν περί της «νόμιμης» και της «έντιμης» λειτουργίας του συστήματος, ώστε να μην παρακωλύεται ο υγιής -όπως λένε- ανταγωνισμός. Πρόκειται για ένα σύστημα όπου πράγματι τα μονοπώλια, οι πολυεθνικές, οι επιχειρήσεις, οι κεφαλαιοκράτες ανταγωνίζονται μεταξύ τους, και μάλιστα αδυσώπητα. Αλλά αυτός ο ανταγωνισμός δεν έχει καμία σχέση με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του εργαζομένου. Πρόκειται για αδηφάγο ανταγωνισμό με μοναδικό κίνητρο και έπαθλο για τον κεφαλαιοκράτη την απόσπαση της μεγαλύτερης πίτας στην αγορά έναντι των άλλων κεφαλαιοκρατών-ανταγωνιστών του και πάντα εις βάρος του εργαζομένου-καταναλωτή Πολιτικά, δε, ο μόνος τομέας όπου λειτουργεί ο ανταγωνισμός τους είναι όταν γαλάζιοι και πράσινοι, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι, Κεντροαριστεροί και Κεντροδεξιοί διαγκωνίζονται μεταξύ τους ποιος ταγός θα εκπροσωπήσει καλύτερα τα μεγάλα συμφέροντα αλλά και ποιος δημαγωγώντας και ψηφοθηρώντας θα πει τη μεγαλύτερη, την πλέον ανιστόρητη και αντιεπιστημονική μπαρούφα περί εκείνου του εύηχου πλην ανύπαρκτου «ανταγωνισμού που ασκείται επ' ωφελεία του κοινωνικού συνόλου».

Εν κατακλείδι: η διαφθορά αναπτύσσεται στο έδαφος ενός πολιτικοοικονομικού μοντέλου που έχει για σημαία του το «όλοι (οι πολλοί) για έναν (τον κεφαλαιοκράτη) και ο καθένας για την πάρτη του»· προκύπτει από τη μήτρα των θεωριών περί του «άξιου και ικανού», όχι με την έννοια του ταλαντούχου, αλλά του «καταφερτζή» και του «καπάτσου»· διαχέεται μέσω των κηρυγμάτων περί της (πάση θυσία) αναζήτησης της «ατομικής ευημερίας»· «νομιμοποιείται» μέσω των πολιτικών που διασύρουν την έννοια του «αλτρουισμού», ταυτίζοντας την «κοινωνική ευαισθησία» με το μοίρασμα των ψίχουλων της ελεημοσύνης που πέφτουν από την Αγία Τράπεζα του ατομικισμού και του κοινωνικού δαρβινισμού. Αυτός είναι ο καπιταλισμός και αυτός ήταν πάντα. Από την εποχή που ο Μαρξ διαπίστωνε πως ένα τέτοιο σύστημα ούτε βελτιώνεται, ούτε διορθώνεται, ούτε ρυθμίζεται. Μόνο, ανατρέπεται. Βέβαια, υπάρχει και εκείνος ο γνωστός, αλλά μάταιος, ισχυρισμός, ότι η διαπλοκή δεν είναι ο κανόνας- ότι η διαφθορά συνιστά φαινόμενο «επίκτητο» και όχι εγγενές- ότι πρόκειται για κάποια «δυσλειτουργία» και όχι για δομικό στοιχείο του καπιταλιστικού συστήματος. Μα, όμως, αν πρόκειται για «στιγμιαίο» καπιταλιστικό αδίκημα, τότε πού οφείλεται η διάρκειά του, πώς εξηγείται η μονιμότητά του, το αέναο της ύπαρξής του; Αν πρόκειται για «ασθένεια» ενός κατά τα άλλα υγιούς οργανισμού, τότε γιατί οτιδήποτε έχουν παρουσιάσει ως «αντιβίωση» δεν πιάνει στον ασθενή; Διότι, απλούστατα, σάπιο και άρρωστο είναι το σύστημά τους εξολοκλήρου και από τα γεννοφάσκια του. Όσο για τα επαναλαμβανόμενα κρούσματα εμπλοκής πολιτικών κομμάτων και προσώπων σε υποθέσεις σκανδάλων, δεν αποτελεί φαινόμενο «ανεξήγητο»: όταν ένα σύστημα διέπεται από την αρχή «όλα πωλούνται και όλα αγοράζονται», τότε μεταξύ των προθύμων να ξεπουληθούν και να εξαγοραστούν ανήκουν και ένιοι I, 14.3.2011.

ΕΧΐνθφοινηία,

εκ των πολιτικών ταγών αυτού του συστήματος. Όμως, για να εξηγηθούν οι σχέσεις της Siemens τόσο με το δικομματισμό στην Ελλάδα (σημειωτέον, ότι τα «λαδώματα» της Siemens στην Ελλάδα χρονολογούνται από το 1953,

όταν επικεφαλής της γερμανικής πολυεθνικής στη χώρα ήταν «ο πατενταρισμένος δωσίλογος I. ΒουλπιοΥτης, που καμάρωνε ότι υπέδειξε στους κατακτητές ως εγκάθετο πρωθυπουργό τον I. Ράλλη, καθώς και τη συγκρότηση των διαβόητων Ταγμάτων Ασφαλείας»1) όσο και με τους πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν αρκούν τα ανόητα Άρλεκιν και τα «αφηγήματα» περί της «κακής» εταιρείας που διαπλέχτηκε με «επίορκους» πολιτικούς. Οι σχέσεις αυτές δε σφυρηλατήθηκαν παρά ως τυπική επανάληψη της γνωστής τακτικής με την οποία γίνονται οι «μπίζνες» σ' έναν κόσμο όπου τα υπερκέρδη των λίγων προέρχονται από την εκμετάλλευση και τη φτώχεια των πολλών. Η ιστορία με τις «μίζες» της Siemens που αφορά πάνω από 160 χώρες του «ελεύθερου κόσμου» είναι τυπικό δείγμα λειτουργίας ενός (καπιταλιστικού) «χωριού», που η βρομιά του παράγεται και αναπαράγεται ως ιδεολογία (τα πάντα για τον ιδιώτη), ως οικονομία (τα πάντα για το κέρδος), ως πολιτική (τα πάντα για το ατομικό συμφέρον). Επομένως, αυτός ο τρελός χορός μίζας και αθλιότητας που συνοδεύει τις υποθέσεις σκανδάλου και διαφθοράς, αντί να γίνεται

«ευκαιρία»

συμψηφισμού

και

συμβιβασμού

μεταξύ

των

αποβρασμάτων, αντί να μετατρέπεται σε «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» και σε αποπροσανατολιστικό

θέαμα

για

την

«υποστύλωση»

του

σάπιου

καθεστώτος τους, μπορεί, αντίθετα, να αποτελέσει την ευκαιρία για να φωτίζεται η μέγιστη αλήθεια. Ότι, δηλαδή, το «πώς» κυβερνάει κανείς, έντιμα ή άτιμα, πέρα από πρόσωπα ή προθέσεις, αλλά με την έννοια 130

ΝΙΚΟΣ ΜΙΙΟΠΟΠΟΥΛΟΣ

της πολιτικής ως γενικής συνισταμένης των όρων της κοινωνικής οργάνωσης, είναι αντανάκλαση του «προς όφελος ποιου» κυβερνάει. Όποιος,

για

παράδειγμα,

κυβερνάει

φτιάχνοντας

νόμους

για

να

ξεπουλιούνται (με όλους τους τύπους της κοινοβουλευτικής νομιμότητας) οι τηλεπικοινωνίες στις «Siemens», τότε, πάνω στο έδαφος αυτής της

καπιταλιστικής νομιμότητας, δημιουργεί το θερμοκήπιο τόσο για τους «Χριστοφοράκους» όσο και για τους «Μαντέληδες». Αντίθετα, όποιος κυβερνάει με γνώμονα ότι οι τηλεπικοινωνίες είναι δημόσιο αγαθό, που καλύπτει κοινωνικές ανάγκες και που η διαχείρισή του τελεί υπό εργατικό και λαϊκό έλεγχο, τότε «κόβει το βήχα» στις «Siemens». Και «κόβει τα χέρια» τόσο στους «μιζαδόρους» όσο και στους «δωρολήπτες». * * * Σημείωση 1ψ Ορισμένοι καλόπιστα κι άλλοι «αθώα» εγείρουν την εξής ένσταση: μα στο σοσιαλισμό δεν υπήρχε διαφθορά; Δεν υπήρχαν εκείνοι που «τα έπιαναν»; Μόνο στον καπιταλισμό υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς; Υποστηρίζουμε ότι το πραγματικό ερώτημα, εφόσον μιλάμε για ανθρώπινες κοινωνίες και όχι για αποστειρωμένους από μικρόβια «παραδείσους», δεν είναι αν υπήρχαν και στο σοσιαλισμό φαινόμενα διαφθοράς. Το ερώτημα είναι: ποιο σύστημα ευνοεί τη «βρόμα». Ποιο την έχει δομικό του στοιχείο. Την αναπαράγει. Την προστατεύει. Την έχει ιδεολογία, και μάλιστα καθαγιασμένη μέσα από την ανάδειξη της «καπατσοσύνης» σε υπέρτατη αρχή της «ελεύθερης αγοράς». Ποιο είναι το σύστημα όπου «όλα πωλούνται και όλα αγοράζονται»: από το νερό και τον αέρα μέχρι τη γη, από την είδηση που μετατρέπεται σε «εμπόρευμα» των καναλαρχών, μέχρι τους δρόμους, τις τηλεπικοινωνίες, τα πετρέλαια και τις παραλίες, που κι αυτά αποτεΚΙΝΛΙ Ο ΚΑΙ II 1ΛΛ1ΙΜ01. 11ΛΙΘΙΕ»

131

λούν

«εμπόρευμα»

των

εργολάβων-εφοπλιστών-βιομηχάνων-

τραπεζιτών-καναλαρχών. Ποιο είναι το σύστημα όπου τα πάντα θεωρούνται «εμπορεύματα», με προπό το ίδιο το κορμί και το ίδιο το μυαλό των ανθρώπων. Ποιο είναι το σύστημα όπου το καθετί τίθεται διαρκώς στη διατίμηση της συναλλαγής μεταξύ πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε, ένας από τους

λόγους που ανατράπηκε, ήταν ακριβώς για να έρθουν στη θέση του οι διεφθαρμένοι και οι διαπλοκές τους. Ας κάνουμε τον αντίστροφο συλλογισμό: Αν ήταν ο σοσιαλισμός -και όχι οι σοσιαλιστικές παρεκκλίσεις- το πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη της διαφθοράς, αν η διαφθορά δεν ασφυκτιούσε στο πλαίσιο του σοσιαλισμού, τότε τι λόγο είχαν οι φορείς της διαφθοράς να αναζητήσουν και να βρουν το φυσικό τους χώρο στον καπιταλισμό; Αντίθετα και όσον αφορά τον καπιταλισμό που γνωρίζουμε, τον υπαρκτό και μοναδικό καπιταλισμό που μπορεί να υπάρξει, οι διεφθαρμένοι όχι μόνο δεν ασφυκτιούν, όχι μόνο δεν επιδιώκουν την ανατροπή του, αλλά ομνύουν στη μακροημέρευση του. Που σημαίνει ότι, για να αρχίσουν να ασφυκτιούν, έως ότου εκλείψουν οριστικά, μόνο ένας τρόπος υπάρχει: να ανατραπούν. Μαζί με το φυσικό τους χώρο. Σημείωση 2η: Ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα για το τι κρύβεται πίσω από τον όρο «πολιτική δικτύωση», που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί

«κομψά»

η

διαπλοκή

μεταξύ

κεφαλαίου-αστικού

πολιτικού συστήματος και εν γένει αστικού εποικοδομήματος, είναι το ακόλουθο που -σημειωτέον- δεν αφορά παρά ένα μόνο πρωταγωνιστή, την Goldman Sachs: Ολουσέγκουν Αγκάνκα, υπουργός Οικονομίας της Νιγηρίας, διευθυντής υπηρεσίας επενδυτικών κεφαλαίων της Goldman Sachs. 'Οτμαρ Ίσινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, διεθνής σύμβουλος της Goldman Sachs. Μάριο Ντράγκι, διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας, διάδοχος του Τρισέ στην ΕΚΤ, αντιπρόεδρος της Goldman Sachs International για την Ευρώπη. Μάριο Μόντι, επίτροπος της Κομισιόν, σύμβουλος διεθνών υποθέσεων της Goldman Sachs. Πίτερ Σάδερλαντ, επίτροπος ανταγωνισμού της EE, πρόεδρος της GATT, πρόεδρος της Goldman Sachs International. Ρομάνο Πρόντι, πρόεδρος της Κομισιόν, πρωθυπουργός της Ιταλίας, επικεφαλής

του

ιταλικού

κρατικού

ομίλου

για

τη

βιομηχανική

ανασυγκρότηση όταν συνέβη το σκάνδαλο της συγχώνευσης μεταξύ της γερμανικής Siemens και της ιταλικής STET με τη μεσολάβηση της Goldman Sachs. Λόρδος Γκρίφιθς, σύμβουλος της Θάτσερ, αντιπρόεδρος της

Goldman Sachs International. Γκάβιν Ντέιβις, πρόεδρος του BBC, στέλεχος της Goldman Sachs, η σύζυγος του οποίου διετέλεσε εξ απορρήτων συνεργάτιδα του πρωθυπουργού Γκόρντον Μπράουν. Ντέιβιντ Κάμερον, πρωθυπουργός της Βρετανίας, ο αναθέτων τη μαζική πώληση εντόκων του βρετανικού Δημοσίου στην Goldman Sachs. Τζον Κόρτζιν, κυβερνήτης του Νιου Τζέρσεϊ, πρόεδρος της Goldman Sachs. Ρόμπερτ Ρούμπιν, υπουργός Οικονομικών του Κλίντον, αντιπρόεδρος της Goldman Sachs. Τίμοθι Γκάιτνερ, υπουργός Οικονομικίόν του Ομπάμα, επιλέγει γενικό γραμματέα του υπουργείου τον Μαρκ Πάτερσον, λομπίστα της Goldman Sachs. Τζόσουα Μπόλτεν, διευθυντής του γραφείου του Τζορτζ Μπους, ένας από τους πρώην της Goldman Sachs. New York Times, εφημερίδα που εκδίδεται από τον όμιλο που έχει προσλάβει ως σύμβουλο την Goldman Sachs. Χένρι Πόλσον, υπουργός Οικονομικών του Μπους, πρόεδρος της Goldman Sachs. Σίντνεϊ Γουάιν-μπεργκ, ταμίας της προεκλογικής εκστρατείας του Αϊζενχάουερ το '52 και το '56, αφεντικό της Goldman Sachs, με δυο πόστα κα-παρωμένα από ανθροίπους του στις κυβερνήσεις του Άικ, τις θέ σεις του υπουργού Οικονομικών και του υπουργού Άμυνας. Κατόπιν τέτοιας «κληρονομιάς», μάλλον δεν έχει άδικο ο νυν επικεφαλής της Goldman Sachs, ο Λόιντ Μπλανκφέιν, ο άνθρωπος που από το 2006 έως το 2010 εισέπραξε πάνω από 200 εκατ. δολάρια σε μπόνους, να δηλώνει: «Δεν είμαι παρά ένας τραπεζίτης που κάνει το έργο του Θεού».2

- Πώς 1\ Goldman Sachs κυβερνά τον κόομο», εκδόσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

1.

Πολυεθνικές: Τα αφεντικά της βαρβαρότητας «Ο δυνάμενος να μεταχειρισθή βίαν καμμίαν ανάγκη δεν έχει να προσφεύγει εις το δικαστήριον».

Θουκυδίδης

Αν δε σταθεί κανείς στην καθοριστική σημασία που έχουν τα μονοπώλια στην οικονομική ζωή, δε θα μπορέσει καν να παρακολουθήσει, πόσο μάλλον να κατανοήσει και να μελετήσει, τους όρους λειτουργίας του καπιταλισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού,

«ειδικά»

που

«ο ιμπεριαλισμός, η

επορ'] τον τραπεζικού κεφαλαίον, η εποχή των γιγάντιων καπιταλιστικών μονοπωλίων»*

ακριβούς ως βασικό του γνώρισμα τη

έχει

«συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφα-

λαίου, φτασμένη σε τέτοια υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης ώστε να δημιουργεί μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή...»2. 1. Λένιν, Κράτος και Επανάσταση, σελ 33, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 2. Λένιν, Άπαντα, τόμος 22, σελ. 272, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 3. Λένιν, ό.π. σελ. 17.

Το μονοπώλιο «αποτελεί γενικό και βασικό νόμο τον σύγχρονον στα-δίον ανάπτυξης τον καπιταλισμού»3.

Συνιστά

ένωση,

συνένωση

ή

συμφωνία

μεταξύ

κεφαλαιοκρατών που έχουν συγκεντρωθεί την παραγωγή και την πώληση σημαντικού μέρους προϊόντων ενός ή πε ρισσότερων παραγωγικών κλάδων. Πρόκειται για «ένωση» κεφαλαιοκρατών που κάθε άλλο παρά σημαίνει ότι οι μεταξύ τους αντιθέσεις εξαλείφονται. Το αντίθετο μάλιστα, οι αντιθέσεις τόσο ανάμεσα στα μονοπώλια, όσο μεταξύ μονοπωλίων και μη μονοπωλιακών επιχειρήσεων, αλλά και οι αντιθέσεις εντός του μονο-πωλίου, παίρνουν οξύτερη μορφή, με πάντα τον ίδιο στόχο: τη διατήρηση και βελτίωση της «δεσπόζουσας» θέσης των κεφαλαι-οκρατών στην αγορά, μέσω της οποίας επιτυγχάνουν τον καθορισμό των τιμών των εμπορευμάτων σε εκείνα τα υψηλά επίπεδα που επιτρέπουν την απομύζηση του υψηλού μονοπωλιακού κέρδους. 4. Λένιν, Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο ιπάδιο τον καπιταλισμού, σελ. 27, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

«Μονοπώλιο - να η τελευταία λέξη της "νεότατης φάσης ανάπτυξης του καπιταλισμού"»4 και να πώς απλώνεται το δίκτυ της εξουσίας των

πολυεθνικών εταιρειών, των μεγαλύτερων δηλαδή μονοπωλιακών ομίλων: σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τις διεθνείς επενδύσεις και την ανάπτυξη, οι πολυεθνικές εταιρείες το 2009 ανέρχονταν σε 79.000 και είχαν περίπου 800.000 θυγατρικές σ' όλο τον κόσμο. Για την κατάταξη των πολυεθνικών εταιρειών υπάρχουν πολλοί τρόποι. Είτε με κριτήριο τις πωλήσεις τους διεθνούς, είτε με τον αριθμό των χωρών στις οποίες δραστηριοποιούνται, είτε με τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούν. Η υπηρεσία του ΟΗΕ κατέταξε τις 100 μεγαλύτερες πολυεθνικές με βάση το Ενεργητικό τους (δηλαδή, τα περιουσιακά τους στοιχεία) στο εξωτερικό. Οι δέκα μεγαλύτερες πολυεθνικές σύμ-φιονα με το παραπάνω κριτήριο είναι: 1) General Electric 2) British Petroleum Company Pic (BP) 3) Toyota Motor Corporation 4) Royal Dutch/Shell Group 5) ExxonMobil Corporation 6) Ford Motor Company 7) Vodafone Group Pic 8) Total 9) Electricite de France 10) Wal-Mart Stores. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι οι ανακατατάξεις στον πίνακα των μεγαλυτέρων πολυεθνικών τα τελευταία χρόνια. Συμφωνά με την έρευνα της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΗΕ, την πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα σκαρφάλωσαν προς τις πρώτες θέσεις οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και ειδικότερα τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρισμού και διαχείρισης υδάτων. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται, όπως σημειώνεται στην έκθεση, στο κύμα της «απελευθέρωσης των αγορών» και των ιδιοπτκοποιήοεων, που σαρώνει όλο τον κόσμο τις δυο τελευταίες δεκαετίες. Έτσι, μεταξύ των πρώτων 25 πολυεθνικών, βρίσκονται οι εταιρείες: Vodafone (7η), EDF (γαλλική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος) [9η], Telefonica (11η), EON (γερμανική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος) [12η], Deutsche Telekom (13η), France Telecom [15η], Suez (γαλλική εταιρεία διαχείρισης υδάτων) [19η], RWE (γερμανική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος) (23η). Όσον αφορά τον τόπο «προέλευσης» των πολυεθνικών, είναι χαρακτηριστικό ότι, από τις 100 μεγαλύτερες, οι 85 έχουν την έδρα τους στο τρίγωνο Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιαπωνία, Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης χαρακτηριστικό είναι ότι οι 72 από τις 100 μεγαλύτερες προέρχονται από

πέντε μόνο χώρες, δηλαδή τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ο κύκλος εργασιών των πολυεθνικών ξεπερνούσε τα 5,2 τρις δολάρια (ποσό μεγαλύτερο των παγκόσμιων εξαγωγών σε αγαθά και υπηρεσίες) και απασχολούσαν εργατικό δυναμικό που άγγιζε τα 150 εκατομμύρια. Όσον αφορά τις πωλήσεις, στο σύνολο των πολυεθνικών, ανέρχονταν σε 18 τρις δολάρια, ενώ το ύψος των παγκόσμιων εξαγωγών τους ήταν 8 τρις δολάρια και η προστιθέμενη αξία των θυγατρικών στις ξένες χώρες ανερχόταν σε 3,4 τρις δολάρια, ποσό που αντιστοιχούσε στο 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Στα τέλη του 20ού αιώνα οι 200 μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες έλεγχαν το 80% της παγκόσμιας αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής, καθώς και το 70% των εμπορικών συναλλαγών και του τομέα των υπηρεσιών.

* * * Σημείωση: Στα τέλη του 20ού αιώνα σιη λίστα των 100 ισχυρότερων οικονομικών οντοτήτων οι 40 δεν ήταν κράτη, αλλά πολυεθνικές εταιρείες. Δέκα χρόνια αργότερα η σχέση αντιστράφηκε πλήρως υπέρ των πολυεθνικών. Σήμερα πλέον από τις 100 σημαντικότερες οικονομικές οντότητες του πλανήτη οι 51 είναι πολυεθνικές και μόνο 49 είναι κράτη. Αυτό δε σημαίνει ότι, αν η αναλογία παρέμενε ή διαμορφωνόταν υπέρ των καπιταλιστικών κρατών, ο κόσμος θα ήταν «αγγελικότερος». Σημαίνει, όμως, πολλά για το καπιταλιστικό σύστημα, αυτό καθαυτό.

2. Το «αόρατο χέρι» των αρπακτικών «Εσύ θ' αγωνιστείς για ν' αλλάξεις τη ζωή, εσύ θ' αχνιστείς για να σβήσεις το κοπριασμένο στίγμα an το χάρτη, εσύ χωρίς άλλο θ' αγωνιστείς για να λείψει το αίσχος...»

Πάμπλο Νερούντα, «Εσύ θα παλέψεις» «Η οικονομία είναι τραυματισμένη, άστε τη να ψοφήσει», έλεγε ένα από τα συνθήματα του γαλλικού Μάη. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά,

μπορεί να κατανοήσει κανείς πως δεν είναι η οικονομία που ψυχορραγεί. Αυτοί που «ψοφούν» εξαιτίας του τρόπου που είναι δομημένη και λειτουργεί η οικονομία είναι τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων. Όσο για το «παγκοσμιοποιημένο» καπιταλιστικό βαμπίρ, μέσα σ' αυτή την οικονομία είναι που τρέφεται, ζει και βασιλεύει. Οι αρμόδιοι αξιωματούχοι των κυβερνήσεων και των διεθνών οργανισμών, για να περιγράψουν τα «τραύματα»

της

οικονομίας,

χρησιμοποιούν

ειδική

ορολογία

και

προσκομίζουν αριθμούς. Πασχίζουν να μας ευαισθητοποιήσουν ότι τα πράγματα «δεν πάνε καθόλου καλά». Η απογοήτευσή τους είναι έκδηλη: διευρύνεται το «έλλειμμα», ανεβαίνει ο «πληθωρισμός» και ο «τιμάριθμος», «στασιμότητα», μειωμένη «ανταγωνιστικότητα», «ύφεση», «χρέος». Οι εκτιμήσεις και οι υπολογισμοί των παγκόσμιων «ταγών» διατυπώνονται σε εκθέσεις, ανακοινώνονται με κάθε επισημότητα και πάντα καταλήγουν σε ένα δισύλλαβο κωδικό: «μέτρα»! Α\Αά τι μέτρα; Προς όφελος ποιων και εναντίον ποιων; Από την παλιά στατιστική που οδηγούσε στις αναλύσεις για τις λεγόμενες «κοινωνίες των 2/3», με το υπόλοιπο 1/3 να έχει θαφτεί στο κοινωνικό περιθώριο, σήμερα έχουμε πλέον περάσει στις κοινωνίες του 1/3, με τα υπόλοιπα 2/3, αν δεν έχουν ήδη πεταχτεί σε κάποια κοινωνική «χωματερή», να φλερτάρουν με το κοινωνικό έρεβος. Όλοι αυτοί είναι οι ζωντανοί του «κάτω κόσμου», που προφανώς δεν έχουν απολύτως τίποτα να συνεισφέρουν για τη «διάσωση» της παγκόσμιας οικονομίας - παρά μόνο την ίδια τους τη ζωή. Και δεν πρόκειται για σχήμα λόγου. Οι πραγματικοί κυβερνήτες αυτού του κόσμου κατά καιρούς έχουν προβληματιστεί σοβαρά να βρουν τρόπους για να «απαλλάξουν» τον πλανήτη από το «βάρος» αυτών που η ζωή τους θεωρείται... «περιττή» και «ασύμφορη». Τον Οκτώβρη του 1979 μιλώντας στο «κλαμπ της Ρώμης», την ομάδα των 7 πλουσιότερων χωρών που απάρτιζαν το G7, ο τότε διευθυντής της Παγκόσμιας Τράπεζας και πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ επί Βιετνάμ, ο Ρόμπερτ ΜακΝα-μάρα, διαπίστωνε: «Υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να αποτρέψουμε τη δημιουργία ενός κόσμου 10 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Είτε πρέπει να μειωθεί ο ρυθμός των γεννήσεων, είτε να αυξηθεί ο ρυθμός των θανάτων. Δεν υπάρχει, άλλος

τρόπος. Υπάρχουν βέβαια πολλοί τρόποι για την αύξηση του ρυθμού των

θανάτων. Στη θερμοπυρηνική εποχή  μας ένας πόλεμος μπορεί να επιλύσει άμεσα και αποτελεσματικά το θέμα. Οι αρρώστιες και η πείνα επίσης αποτελούν αρχαίες πρακτικές ελέγχου του μεγέθους του πληθυσμού. Για να το πούμε απλά: η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού είναι η μεγαλύτερη απειλή για τα οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα τον αναπτυγμένου κόσμου». Με όσα συμβαίνουν γύρω μας, να υποθέσουμε ότι «ο κύβος ερρίφθη»; Ότι η απόφαση για το «ξαλάφρωμα» του πλανήτη από την παρουσία αυτών που «περισσεύουν» έχει ληφθεί; Μήπως όσα βιώνουμε συνιστούν -ίσως όχι με τον τόσο «άμεσο» και «θερμοπυρηνικό» τρόπο του Μακναμάρα, αλλά με εξίσου «αποτέλεσμα τικές» πρακτικές- την εκπλήρωση της «προφητείας» του Αμερικανού υπουργού; Αντί άλλης απάντησης, ας θυμηθούμε: το 2008, λίγους μήνες πριν από το κραχ στα χρηματιστήρια και στο χρηματοπιστωτικό τομέα, παρακολουθήσαμε τις διαδηλώσεις των εκατομμυρίων πεινασμένων και μελλοθάνατων από ασιτία. Σε περισσότερες από 25 χώρες, ανάμεσα στις οποίες το Μεξικό, η Αϊτή, το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Σενεγάλη, η Ινδία, η Ινδονησία, οι άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους γιατί μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων οι τιμές των βασικών τροφίμων διπλασιάστηκαν και τριπλασιάστηκαν. Σύμφωνα με τις επισιτιστικές υπηρεσίες του ΟΗΕ, περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι αδυνατούν πλήρως να αντεπεξέλθουν στο κόστος της διατροφής τους. Πεθαίνουν -στην κυριολεξία- από την πείνα. Κι όμως: με βάση τα επιτεύγματα της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης υπάρχει η δυνατότητα, αυτή τη στιγμή, ο παγκόσμιος πληθυσμός να τραφεί όχι μία, αλλά εφτά φορές!

Πώς αντιμετωπίζει ο «φιλεύσπλαχνος» νικητής του Ψυχρού πολέμου το γεγονός ότι στον κόσμο που δημιούργησε οι άνθρωποι πεινούν; Με το μοναδικό τρόπο που ξέρει: «Ταΐζοντας» με περισσότερα προνόμια τους χορτάτους. Για παράδειγμα, στις 26 Μάρτη του 2008, στη συνάντηση του Μπους με τους Rick Wagoner, Alan Mulally και Thomas LaSorda, τις κεφαλές της καταρρέουσας τότε αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας

(General Motors, Ford, Chrysler), πέραν της χρηματοοικονομικής τους ενίσχυσης δημοσιοποιήθηκε επίσης η απόφαση για κάλυψη των αναγκών κίνησης από βιοκαύσιμα (καύσιμα από γεωργική παραγωγή) κατά ποσοστό 20% μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Η πολιτική για τα βιοκαύσιμα δε θεωρείται και σίγουρα δεν είναι η πρώτη αιτία για την αύξηση της τιμής των τροφίμων. Είναι όμως μια παράμετρος ενδεικτική της καπιταλιστικής απανθρωπιάς. Με άλλα λόγια: όταν δισεκατομμύρια άνθρωποι στερούνται στοιχειώδους διατροφής, αυτοί που με πρόσχημα την κρίση επιδοτούνται με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια είναι οι αμερικάνικες

αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες διαμορφώνουν μια

παγκόσμια πολιτική που λέει ότι: η γη δε θα χρησιμοποιείται για να παράγει προϊόντα που θα τρέφουν τους λιμοκτονούντες, αλλά για να παράγει «βενζίνη» για τα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων που κατασκευάζουν οι πολυεθνικές. Η γη που έχει «υπεξαιρεθεί» παγκοσμίως από το 2006 για την παραγωγή βιοκαυσίμων υπολογίζεται σε 200 εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργήσιμου εδάφους, δηλαδή μια έκταση που αντιστοιχεί σε ολόκληρη τη γαλλική επικράτεια. Μόνο το 2006, οι βιομηχανίες βιοκαυσίμων έλαβαν από τις ΗΠΑ και την EF. περί τα 13 δις δολάρια επιχορηγήσεις για να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους.1 Στο μεταξύ, μόλις λίγες μέρες μετά τις αποφάσεις Μπους-αυτοκινητοβιομηχάνων, υπολογίστηκε ότι η τιμή του ρυζιού είχε αυξηθεί κατά 64% από την αρχή του χρόνου και 127% σε σχέση με τον περασμένο χρόνο. Η τιμή του σιταριού κατά 130% σε ένα χρόνο. Σε μια μέρα, στο χρηματιστήριο του Σικάγου, αυξήθηκαν κατά 31% οι τιμές βασικών διατροφικών ειδών. I.

  Ελευθεροτυπία,

17.10.2009.

Φυσικά, δε φταίνε για όλα οι αυτοκινητοβιομηχανίες. Συμπρωταγωνίστριες στο ίδιο έργο είναι και οι «αδελφές» τους στο χώρο των τροφίμων. Πρόκειται για τις 5 πολυεθνικές που ελέγχουν το 75% των γεωργικών σπόρων παγκοσμίως και οι οποίες αποφάσισαν το 2008 να εκτινάξουν τις τιμές κατά 30-70%! Υπάρχουν επίσης και οι εταιρικοί

κολοσσοί που προωθούν τα μεταλλαγμένα. Πολιτική τους είναι η αφαίρεση καλλιεργήσιμων εκτάσεων εις βάρος των μη γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών και υπέρ της παραγωγής μεταλλαγμένων τροφίμων. Η εμμονή στα μεταλλαγμένα δεν είναι καθόλου ανεξήγητη. Τα μεταλλαγμένα εξασφαλίζουν στις πολυεθνικές μια μείωση του κόστους για την παραγωγή τροφίμων τουλάχιστον κατά 20%. Η «μπότα» των πολυεθνικών δεν περιορίζεται να ποδηγετεί τη «Μάνα Γη» στο έδαφος. Το κεφάλαιο έχει τον τρόπο να ελέγχει και τον αέρα αυτού του πλανήτη. Με αρκετή δόση «οικολογικής ευαισθησίας», φυσικά. Πρόκειται για εύλογη ευαισθησία, αν σκεφτεί κανείς ότι πάνω στο εμπόριο ρύπων και στις άδειες εκπομπής άνθρακα έχει στηθεί ένα φαραωνικό πρόγραμμα τοξικών αποβλήτων εκ μέρους του χρηματιστικού κεφαλαίου και

των

χρηματοπιστωτικών

κολοσσών

τύπου

Goldman

Sachs.

Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 θα τζιράρουν στην «πράσινη ανάπτυξη» μέσω χρηματοπιστωτικών παραγωγών το μυθικό ποσό των 3 τρις δολαρίων. Τι σημαίνουν όλα αυτά για την «υγεία» του πλανήτη και την «ευημερία» των κατοίκων του, φαίνεται από το παράδειγμα της δανέζικης Vestas. Παράδειγμα που εξηγεί πάνα) σε ποιο καπιταλιστικό έδαφος έρχεται να «μεγαλουργήσει» ο Φρανκενσιάιν του χρηματοπιστωτικού τομέα: η δανέζικη Vestas μαζί με τη δημοσίευση του ισολογισμού της, εκτός από την απίθανη κερδοφορία της, που το 2009 ξεπέρασε τα 6 δις κορόνες, ανακοίνωσε και το κλείσιμο 4 εργοδοσιών της στη Δανία. Οι 3.000 απολύσεις εργαζομένων για το 2010 έρχονταν να προστεθούν στις 2.000 απολύσεις που η εταιρεία είχε πραγματοποιήσει το 2009. Ο διευθυντής της εταιρείας με τα 30 εργοστάσια σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία θεωρείται από τις πρώτες στην κατασκευή ανεμογεννητριών, δήλωσε με απόλυτη φυσικότητα: «Η εταιρεία μας ποτέ δεν πήγαινε τόσο καλά όσο τώρα και ποτέ δεν ήταν τόσο ανταγωνιστική προς τους ανταγωνιστές της. Το 2010 έχουμε πρωτοφανές ρεκόρ

παραγγελιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Καλούμε την κυβέρνηση να επιταχύνει τις διεργασίες για ένα ολοκληρωμένο πλάνο προσαρμογής στην πράσινη ενέργεια μέχρι το

2020. Αυτό βέβαια να ξεκαθαρίσουμε ότι δε θα σημάνει την επαναλειτουργία των εργοστασίων στη Δανία. Η παραγωγή πρέπει να γίνεται στις χώρες που τα έξοδα της εταιρείας είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερα, όπως η Κίνα»! Το «λίγο-πολύ κοντινό μέλλον» στην Ευρώπη με τα κινεζικά μεροκάματα, που ο Μαρξ το είχε «προφητεύσει» ήδη από το 1867 (!) φαίνεται να έφτασε. Και θα έχει «πράσινο φόντο». Λόγω «πράσινης ανάπτυξης»... 2. «Οι βαρόνοι του νερού», http:// www. icij.org/water/dffault.aspx.

Εκτός όμως από τον αέρα που αναπνέουμε, πέρα από το καλλιεργήσιμο έδαφος για να τρώμε, οι πολυεθνικές ελέγχουν και το νερό που πίνουμε, δηλαδή το βασικότερο στοιχείο της ίδιας της δομής της ανθρώπινης ύπαρξης! Μια μικρή ομάδα ιδιωτικών επιχειρήσεων μέσα στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα έχει καταφέρει να ελέγχει το 5% των παγκόσμιων υδάτινων πόρων και να τροφοδοτεί περίπου 300 εκατομμύρια «πελάτες». Οι αναλυτές προβλέπουν ότι στα επόμενα 15 χρόνια οι εταιρείες αυτές θα ελέγχουν το 65% έως 75% των δημόσιων υδάτινων έργων. Με άλλα λόγια, ο πιο ζωτικός φυσικός πόρος της ανθρωπότητας, το νερό, περνά στα χέρια μια δράκας μονοπωλίων! Ανάμεσα στους «βαρόνους του νερού» βρίσκονται οι γαλλικές πολυεθνικές SUEZ και VEOLIA Environement, με την πρώτη να έχει βάλει χέρι στις υπηρεσίες νερού σε 130 χώρες και τη δεύτερη σε περισσότερες από 100 χώρες. Ενώ τα κέρδη των μονοπωλίων που

δραστηριοποιούνται

στους

υδάτινους

πόρους

κάθε

χρόνο

απογειώνονται -ενδεικτικό είναι ότι το 2001 ο τζίρος τους ξεπέρασε τα 150 δις δολάρια-, την ίδια ώρα πάνω από 1 δις άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό.2 Κάπως έτσι λειτουργεί το... «αόρατο» χέρι της αγοράς. Υπό την εποπτεία, φυσικά, της EE, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, του Παγκόσμιου Οργανισμοί; Εμπορίου, και άλλων συναφών ευαγών ιδρυμάτων. Το αποτέλεσμα: οι ποσότητες προϊόντων που προορίζονται για τη διατροφή μειώνονται, οι τιμές τους εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα ύψη, ο

αέρας, η τροφή, το νερό αποτελούν εμπορεύματα, οι πεινασμένοι και οι διψασμένοι πολλαπλασιάζονται. Τόσο απλά, τόσο καπιταλιστικά.

* * * Σημείωση: Το σκανδιναβικό μοντέλο έχετ πολλή πέραση στην εγχώρια προπαγάνδα. Μάλιστα, ο κ. Παπανδρέου κατά την προεκλογική περίοδο του 2009 υποσχέθηκε τη μετατροπή της Ελλάδας σε «Δανία του Νότου». Πέραν λοιπόν της Vestas, χρήσιμο είναι να έχουμε μια συνολικότερη εικόνα του πώς «αναπτύσσεται» η οικονομία της (πραγματικής) Δανίας με την τακτική της «κινεζοποίησης» των μισθών. Σύμφωνα με τη δανέζικη στατιστική υπηρεσία και τις αναλύσεις του οικονομολόγου Anders Lundkvist, τα οικονομικά μεγέθη των δέκα μεγαλύτερων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη Δανία, από 23% που αντιστοιχούσαν το 1970 σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας, ανήλθαν στο 32% το 1990, στο 40% το 2000 κατ στο 52% το 2006. Στη χώρα-πρότυπο για τον Γ. Παπανδρέου οι εργαζόμενοι πληρώνουν άμεσους φόρους από 40 έως και 75% και έχει επιβληθεί ενιαίος συντελεστής ΦΙ ΙΑ σε όλα τα προϊόντα 25%. Στη Δανία, σε αντίθεση με όλους τους εργαζομένους, με τα μικρομάγαζα και τους επαγγελματοβιοτέχνες που έχουν το υψηλότερο ποσοστό φορολόγησης στην EE, οι μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι δεν πληρώνουν ούτε δεκάρα. Από αποκαλύψεις που παρουσιάστηκαν στη Βουλή της χώρας το Μάη του 2011 προκύπτουν τα ακόλουθα: η εταιρεία πετρελαίου Q8 είχε το 2010 κέρδη ύψους 189 εκατ. κορόνες. Παρ' όλα αυτά δεν πλήρωσε ούτε μια κορόνα φόρο. Η υπεύθυνη δημόσιων σχέσεων της εταιρείας, η κυρία Jytte WolffSneedorlT, δήλωσε στην εφημερίδα Arbejderen τα παρακάτω: «Είναι αλήθεια ότι δεν πληρώνουμε φόρο στη Δανία, αλλά όλα τα κάνουμε σύμφωνα με το νόμο. Μας βοηθάει το γεγονός ότι έχουμε τη δυνατότητα απόσβεσης λόγω του εργοστασίου διύλισης που κλείσαμε πριν κάποια χρόνια και απολύσαμε όλους τους εργαζομένους. Η δουλειά μας είναι να εκμεταλλευόμαστε τις δυνατότητες που δίνουν οι νόμοι. Ελπίζω στο μέλλον, όταν θα αποσβέσουμε όλα τα κεφάλαια, να συνεχίζουμε να βγά-

ζουμε κέρδη και να πληρώνουμε και εφορία». Μια άλλη γνωστή πολυεθνική εταιρεία, η Nestle, απασχολεί στη Δανία 160 άτομα και είχε το 2010 τζίρο ύψους 1,2 δις κορόνες. Ο φόρος που πλήρωσε στην εφορία ήταν 0. Από τη σχετική έρευνα που έγινε φάνηκε ότι δεν έχει πληρώσει εφορία τα τελευταία 20 χρόνια. Επίσης η αμερικάνικη Kraft Foods, που απασχολεί 117 άτομα στη Δανία, έχει να πληρώσει φόρο από το 1990. Η IBM, που απασχολεί στη Δανία 3.700 εργαζομένους, δεν έχει πληρώσει ούτε μια κορόνα φόρο τα τελευταία 3 χρόνια. Η θυγατρική της Fujitsu, με ετήσιο τζίρο στη Δανία γύρω στο 1 δις κορόνες το χρόνο, έχει να πληρώσει φόρο από το 2000. Η Elgiganten, θυγατρική της αγγλικής DSG, με ετήσιο τζίρο 2,5 δις και 650 εργαζομένους, έχει να πληρώσει φόρο από το 2000. Τα ίδια και με τη γνωσιή Kellogg's, που δεν έχει πληρώσει φόρο από το 1996, την Kinnarps, και άλλες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

/. Οι νέοι «φεουδάρχες» *0 Φρίντριχι Ενγκελς είπε κάποτε: "Η αστική κοινωνία βρίσκεται μπροστά

σε

ένα

δίλημμα:

ή

πέρασμα

στο

σοσιαλισμό

ή

ξανακαιρακύλιομα την ανθρωπότητας στη βαρβαρότητα". Τι σήμαινε όμως "ξανακατρακνλισμα στη βαρβαρότητα" από το σημερινό επίπεδο τον ευρωπαϊκού πολιτισμού; Μέχρι σήμερα διαβάζουμε, αναμφισβήτητα, τα λόγια αυτά χωρίς να εμβαθύνουμε στο νόημα που

ψύβων και τα παραθέτουμε χωρίς να προαιαθανόμαστε την τρομερή βαρύτητά τους. Σήμερα όμως, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά γύρω μας για να καταλάβουμε τι σημαίνει κατρακύλι-ομα της αστικής κοινωνίας στη βαρβαρότητα».

Ρόζα Λουξεμπουργκ. Η μπροσούρα τον Γιοννιους Τον Ιανουάριο του 2011, όταν ο παγκόσμιος δείκτης τιμών των αγροτικών προϊόντων εκτινάχτηκε στο υψηλότερο επίπεδο της 20ετίας, λίγες μέρες μετά την «εξέγερση των φτωχών και των πεινασμένων» στην Τυνησία, στην Αλγερία και στην Αίγυπτο, το Ευρωκοινοβούλιο αναγκάστηκε να ομολογήσει: η μέσα σε δυο μήνες αύξηοη κατά 70% των τιμών των συμβολαίων για το σιτάρι, η οποία με τη σειρά της επέφερε μεσοαταθμική αύξηοη της τιμής των τροφίμων κατά 509ί. ήταν προϊόν κερδοσκοπίας. Φυσικά πρόκειται για απολύτως «νόμιμη» κερδοσκοπία. Έχει τη βάση της στις εξίσου νόμιμες -πλην δουλοκτητικού τύπου- ιμπεριαλιστικές σχέσεις που έχουν επιβάλει παγκοσμίως οι πολυεθνικές των τροφίμων. Πολυεθνικές οι οποίες γιγαντώνονται μέσα στην κρίση και σε πολλές περιπτώσεις εξαιτίας της. Την ίδια στιγμή που το 50%-60% των θανάτων παιδιών οφείλονται στον υποσιτισμό, οι πολυεθνικές εταιρείες αγροχημικών, όπως η Monsanto και η BASF, κάνουν χρυσές δουλειές. Οι εν λόγω εταιρείες το 2008, κατά το τρίμηνο της διατροφικής κρίσης, αύξησαν τα κέρδη τους από 1,44 σε 2,22 δις δολάρια. Όσο για την Cargill, την αμερικανική αγροχημική εταιρεία, που ανάμεσα στα άλλα είναι γνωστή γιατί επεξεργάστηκε και εμπορεύτηκε το ουκρανικό μείγμα ορυκτέλαιου που πωλούνταν ως... ηλιέλαιο, το προπό τρίμηνο του 2008, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2007, αύξησε τα κέρδη της κατά 86%. Αυτές οι εταιρείες έχοντας εξασφαλίσει (για την ακρίβεια: εξαγοράσει) αυτοκρατορική ασυλία και φεουδαρχικά προνόμια κρατούν στα χέρια τους την παγκόσμια γεωργική-κτηνοτροφική παραγωγή. Κάθε τους επιλογή έχει ένα και μόνο σκοπό: τη μεγιστοποίηση του κέρδους - με κάθε τρόπο και μέσο. Από θέση ισχύος, όπως άλλωστε όλα τα μονοποόλια, επενδύουν εκεί όπου εξασφαλίζονται υπεραποδόσεις των κεφαλαίων τους. Οι πολυεθνικές των τροφίμων χτίζουν τους «παραδείσους» τους σε διάφορα

«εύφορα» για τις μπίζνες τους σημεία του πλανήτη, όπως η Αφρική, αξιοποιώντας: Πρώτον, το πλαίσιο των σύνθετων σχέσεων που επικρατούν μεταξύ καπιταλιστικών κρατούν ανάλογα με τη θέση τους στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Δεύτερον, το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες περιοχές είναι καθυστερημένες όχι «μοιραία», αλλά επειδή αυτό ακριβώς επιτάσσει το μοντέλο της παγκόσμιας καπιταλιστικής «ανάπτυξης». Αιτία αυτής της «ανάπτυξης» είναι η πείνα. Συμφωνά με έρευνα του Observer, περισσότερα από 125 εκατομμύρια στρέμματα γης, δηλαδή μια έκταση διπλάσια της Αγγλίας, έχουν δεσμευτεί για το σκοπό αυτό ή είναι σε φάση διαπραγμάτευσης από κυβερνήσεις και «επενδυτές» που χρησιμοποιούν κρατικές επιχορηγήσεις. Η Αιθιοπία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η χώρα αντιμετωπίζει ένα τεράστιο (από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως) διατροφικό πρόβλημα. Πάνω από 13 εκατομμύρια κάτοικοι της υποσιτίζονται. Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση προσφέρει τουλάχιστον 7,5 εκατ. στρέμματα της πιο γόνιμης γης σε πολυεθνικές και πάμπλουτους επιχειρηματίες, ώστε να εξάγουν τροφή για δικούς τους πληθυσμούς/πελάτες. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη Awassa της Αιθιοπίας βρίσκονται τα μεγαλύτερα θερμοκήπια στη χώρα. Εκατομμύρια ντομάτες, πιπεριές και άλλα λαχανικά μεγαλώνουν σε συνθήκες ελεγχόμενες από υπολογιστές. Ισπανοί μηχανικοί κατασκεύασαν το μεταλλικό πλέγμα, ολλανδική τεχνολογία ελαχιστοποιεί το νερό που χρειάζεται από τις δύο γεωτρήσεις και 1.000 γυναίκες μαζεύουν και συσκευάζουν 50 τόνους τροφής κάθε μέρα. Η συγκομιδή μέσα σε 24 ώρες έχει μεταφερθεί 300 χιλιόμετρα μακριά, στην Αντίς Αμπέ-μπα, και κατόπιν αεροπορικώς 1.600 χιλιόμετρα πιο μακριά στα μαγαζιά και στα εστιατόρια του Ντουμπάι, της Σαουδικής Αραβίας και αλλού στη Μέση Ανατολή. Το αποτέλεσμα είναι τα 2.500 στρέμματα γης όπου βρίσκονται τα θερμοκήπια της Awassa και που είναι εκμισθωμένα για 99 χρόνια στο Σαουδάραβα δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία Sheikh Mohammed al-Amoudi να τον έχουν καταστήσει έναν από τους 50 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Η εταιρεία του σχεδιάζει να επενδύσει ακόμα 2 δις δολάρια για να αποκτήσει επιπλέον 1,25 εκατ. στρέμματα της αιθιοπικής γης μέσα στα

επόμενα χρόνια. Οι «τσιφλικάδες» σαν τον Sheikh Mohammed γεννιούνται από τη λογική ενός συ σχήματος που δεν έχει ως προοπτική του να τρέφονται οι άνθρωποι, αλλά η ανάγκη τους για τροφή να μετατρέπεται σε κερδοφόρα «μπίζνα». Τα προηγούμενα συνιστούν μια χαρακτηριστική περίπτωση της γενικευμένης πια επεκτατικής «γεωργικής πολιτικής», η οποία έχει άμεση σχέση με την παγκόσμια έλλειψη τροφής που ακολούθησε την απότομη άνοδο των τιμών του πετρελαίου το 2008, την αυξανόμενη έλλειψη νερού και την πολιτική απόφαση των προηγμένων βιομηχανικά χωρών για την παραγωγή βιοκαυσίμων. «Σμήνος» είναι οι ξένες εταιρείες που σπεύδουν στην Αφρική και σε συνεργασία με τις ντόπιες ολιγαρχίες αρπάζουν από τους αν-θρώπους τη γη που είχαν για ακόνες. Δεν υπάρχει καμία διαβούλευση με τον ντόπιο πληθυσμό και οι συμφωνίες γίνονται κρυφά με κυβερνήσεις που συχνά εξασφαλίζουν κάτω από το τραπέζι τη μίζα τους. Πολυεθνικές στον κλάδο της γεωργικής παραγωγής, δυτικές τράπεζες, «hedge funds*, κρατικά επενδυτικά ταμεία, τα συνταξιοδοτικά ταμεία του Ηνωμένου

Βασιλείου,

ιδρύματα

και

επιχειρηματίες-αρπακτικά

προσέρχονται να «επενδύσουν» στο Σουδάν, στην Κένια, στη Νιγηρία, στην Τανζανία, στο Μαλάουι, στην Αιθιοπία, στο Κονγκό, στη Ζάμπια. Το 2008 η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας διέθεσε 5 δις δολάρια σε μορφή δανείων προνομιακού επιτοκίου σε εταιρείες που θέλουν να επενδύσουν σε χώρες με καλές γεωργικές προοπτικές, ώστε να μειώσει κατά 12% την τοπική παραγωγή δημητριακών και με αποπερο στόχο την εξοικονόμηση νερού. Η κυβέρνηση της Κίνας σύναψε συμφωνία με την κυβέρνηση του Κονγκό, ώστε να καλλιεργήσει στο έδαφος του 7 εκατ. στρέμματα με φοινικέλαιο για βιοκαύσιμα. Ευρωπαϊκές εταιρείες βιοκαυσίμων έχουν αποκτήσει ή διαπραγματεύονται 10 εκατ. στρέμματα στην Αφρική. Η EE σύμφωνα με την ActionAid χρειάζεται να καλλιεργήσει 43 εκατ. στρέμματα γης, κάτι παραπάνω απάτη μισή έκταση της Ιταλίας, ώστε να επιτύχει το στόχο περί 10% βιοκαυσίμων μέχρι το 2015. Βρετανικές φίρμες έχουν ήδη κλείσει εκτάσεις σε Αγκόλα, Αιθιοπία, Μοζαμβίκη, Νιγηρία και Τανζανία. Ινδικές εταιρείες, υποστηριζόμενες από κρατικά δάνεια, έχουν αγοράσει ή μισθώσει εκατοντάδες χιλιάδες

στρέμματα σε Αιθιοπία, Κένια, Μαδαγασκάρη, Σενεγάλη και Μοζαμβίκη, όπου καλλιεργούν ρύζι, ζαχαροκάλαμα, καλαμπόκι και φακές που θα διοχετεύσουν στην τοπική αγορά τους. Η νοτιοκορεάτικη εταιρεία Daewoo είχε κάνει πρόταση στην κυβέρνηση της Μαδαγασκάρης για εξαγορά 3 εκατ. στρεμμάτων, δηλαδή σχεδόν τη μισή καλλιεργήσιμη έκταση της χώρας. Η συμφωνία δεν προχώρησε επειδή η κυβέρνηση κατέρρευσε λόγω κοινωνικών αναταραχών. Το 2009 εταιρείες με έδρα τη Νότια Κορέα αγόρασαν 1,75 εκατ. στρέμματα στο βόρειο Σουδάν. Το Σουδάν, προερχόμενο από εμφύλιο πόλεμο και διχοτομημένο πλέον, είναι το νέο μήλον της έριδος. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν αποκτήσει 1,875 εκατ. στρέμματα της γης του και η Σαουδική Αραβία τον Αύγουστο του 2010 έβαλε χέρι σε 100.000 στρέμματα κοντά στο Νείλο. ΙΙαράλ-ληλα η νεοϋορκέζικη επενδυτική εταιρεία του μεγιστάνα Philip Heilberg έχει μισθώσει 2 εκατ. στρέμματα στο νότιο Σουδάν, κοντά σιο Νιαρφούρ. Υπόσχεται θέσεις απασχόλησης και χρήματα για την τοπική οικονομία. Ωστόσο, όπως σημειώνει σε άρθρο του ο John Vidal1, οι Σουδανοίτον κατηγορούν για αρπαγή κοινοτικής γης και για αμερικανική απόπειρα

κατακερματισμού του Σουδάν με στόχο την εκμετάλλευση των πόρων του. Σήμερα περισσότερες από 20 αφρικανικές χοόρες πουλούν ή προσφέρουν τη γη τους με πολυετείς, μακροχρόνιες μισθώσεις (για πάντα δηλαδή) στις πολυεθνικές για εντατική καλλιέργεια σε τρομακτική κλίμακα. Τους τελευταίους μήνες του 2010 υπολογίστηκε άτι οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που εξαγοράστηκαν παγκοσμίως ήταν διπλάσιες από το σύνολο των καλλιεργήσιμων εκτάσεων της Γαλλίας. Το καθεστώς που προκύπτει από αυτές τις αγοραπωλησίες και εκμισθώσεις, στις οποίες οι πολυεθνικές πολύ συχνά εκπροσωπούνται από κρατικούς αξιωματούχους των ιμπεριαλιστικοί κρατών, επιβεβαιώνει ότι το αίτημα της «Ιδρυτικής Διακήρυξης» της Α' Διεθνούς, πως «οι απλοί νόμοι της ηθικής και της δικαιοσύνιΐς, που πρέπει να διέπουν τις σχέσεις χωριστών ατόμων, πρέπει να επιβληθούν σαν ανώτατοι νόμοι στις σχέσεις ανάμεσα στα έθνη», αν και διατυπώθηκε το 1864, μοιάζει σαν να γράφτηκε σήμερα.

Το 2005 ο ΟΗΕ απηύθυνε έκκληση για τη σωτηρία των παιδιοίν του Νίγηρα από τη λιμοκτονία. Το φάσμα του φονικού λιμού απειλούσε 2,5 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας της Κεντρικής Αφρικής. Πάνω από 150.000 παιδιά του Νίγηρα βρίσκονταν ένα βήμα από το θάνατο λόγω πείνας. Λίγες μέρες μετά την έκκληση του ΟΗΕ, πάλι στη βρετανική εφημερίδα Observer, δημοσιεύτηκε ότι το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο που είναι κατατεθειμένο από τους Κροίσους του πλανήτη σε διάφορους «οφ-σορ» λογαριασμούς ανά τον κόσμο υπολογιζόταν στα 11,5 τρις δολάρια. Αυτά τα χρήματα αφορούσαν μόνο τις προσωπικές τους καταθέσεις, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα κεφάλαια των πολυεθνικών και λοιπών επιχειρήσεών τους, που επίσης περνούν μέσα από «οφ-σορ» εταιρείες και λογαριασμούς. Φαινομενικά μεταξύ του Νίγηρα και των καταθέσεων στους «οφ-σορ» λογαριασμούς δεν υπάρχει καμία διασύνδεση. Εκτός από μία: αυτά τα χρήματα, τα 11,5 τρις δολάρια των προσωπικών καταθέσεων μιας χούφτας εκμε ταλλευτών, ήταν και είναι αρκετά για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του υποσιτισμού σε όλο τον κόσμο για τα επόμενα... 444 χρόνια! Γιατί ο Νίγηρας και κάθε «Νίγηρας» δεν μπορεί να θρέψει τα παιδιά του; Γιατί η Αφρική λιμοκτονεί; Στον Independent δημοσιεύτηκε μια ανάλυση του Αφρικανού δημοσιογράφου Κάμερον Ντουόντο. Όπως σημείωνε, η Αφρική δεν παράγει για να καλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού της σε αγαθά, αλλά για να τροφοδοτεί σε προϊόντα τις πολυεθνικές των τροφίμων. Είναι ενδεικτικό: όταν τα εκατομμύρια των κατοίκων της Αιθιοπίας βρέθηκαν αντιμέτωπα με το μεγάλο λιμό στα μέσα της δεκαετίας του '80, η χώρα εξακολουθούσε να τροφοδοτεί με 180.000 τόνους καφέ τις πολυεθνικές του κλάδου. Τα εύφορα εδάφη της χώρας, που θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν με σιτάρι ή καλαμπόκι για να τραφεί ο λαός, συνέχισαν να παράγουν καφέ, που σε ποσοστό σχεδόν 100% πηγαίνει στις πολυεθνικές που καβουρντίζουν τον καφέ και τον πωλούν στα σούπερ μάρκετ του «πολιτισμένου» κόσμου. Τα κέρδη των πολυεθνικών είναι τόσο μεγάλα, που δε θα δέχονταν ποτέ να μειωθεί η παραγωγή του καφέ και να αντικατασταθεί με σιτάρι για να σωθούν μερικά παιδιά. Όπως εξηγούσε το δημοσίευμα, για ένα φλιτζάνι καφέ που στοιχίζει στη Δύση 3 ευρώ,

χρειάζονται 5 γραμμάρια καβουρδισμένου καφέ. Από 1 κιλό καφέ, δηλαδή, παράγονται 200 φλιτζάνια, που αποφέρουν στους πωλητές της Δύσης 600 ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα θα 'λεγε κανείς ότι αυτοί που ζουν στην Αιθιοπία παράγοντας καφέ επιβιώνουν καλύτερα τουλάχιστον από τους υπόλοιπους συμπατριώτες τους που λιμοκτονούν. Ούτε γι' αστείο. Οι Αιθίοπες παραγωγοί πουλάνε το προϊόν τους στην πολυεθνική για 1 ευρώ το κιλό, που σημαίνει ότι εισπράττουν μόλις το 0,2% της αξίας του επεξεργασμένου καφέ. Εν ολίγοις, από τα 600 ευρώ, τους αναλογούν τα 1,2 ευρώ... Πάμε σε μιαν άλλη χώρα της Αφρικής, στην Γκάνα. Στην Άκρα, πρωτεύουσα της Γκάνας των 20 εκατομμυρίων κατοίκων, οι πιτσιρικάδες στα φανάρια πριν από μια πενταετία δεν πουλούσαν χαρτομάντιλα. Πουλούσαν... κοτόπουλα. Δεν επρόκειτο για εύκολη δουλειά. Για να εξασφαλιστεί το νοίκι της μέρας, έπρεπε να πουληθούν 10 κοτόπουλα. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο, παρότι τα κοτόπουλα ήταν εξαιρετικής ποιότητας και ντόπιας παραγωγής. Όμως οι ντόπιοι παραγωγοί και οι υπαίθριοι πωλητές ήταν αδύνατο να ανταγωνιστούν στην τιμή τα καταψυγμένα τεμάχια κοτόπουλου που βρίσκονταν στα σούπερ μάρκετ και έρχονταν από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. «Αυτοί είναι οι νόμοι της αγοράς», θα πουν οι κυνικοί. Ας δούμε, όμως, ποιοι και πόσο «φυσικοί» είναι αυτοί οι «νόμοι» και πώς μπορούν να αποδεκατίσουν μια οικονομία: στην Γκάνα υπήρχε μια πλούσια πτηνοτροφία με 400.000 μικρά ορνιθοτροφεία, που κάλυπταν το σύνολο των εσωτερικών αναγκών. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια άρχισαν να εισάγονται από τη Δύση μεγάλες ποσότητες καταψυγμένοι τεμαχίων κοτόπουλου, με συνέπεια, ενώ το 1992 η ντόπια παραγωγή κάλυπτε το 95% της εγχώριας αγοράς, σήμερα να καλύπτει μόλις το 10%. Μέσα σε μια δεκαετία κατέρρευσε ένας ολόκληρος τομέας παραγωγής μιας χώρας, πολλαπλασιάζοντας τα οικονομικά της προβλήματα. Αλλά πώς έγινε αυτό; Απλό: τα κοτόπουλα φτάνουν τόσο φτηνά στην Γκάνα από την Ευρώπη, γιατί ένα μέρος του κόστους παραγωγής τους επιδοτείται μέσω της ΚΑΠ. Αλλά αυτό που στον κόσμο του ελεύθερου -υποτίθεται- ανταγωνισμού για τους Ευρωπαίους και για τους Αμερικανούς επιτρέπεται, σε χώρες όπως η Γκάνα η σκέψη και μόνο να προστατέψουν

την εγχώρια παραγωγή τους, να πάνε κόντρα δηλαδή στους αδυσώπητους νόμους της διεθνοποίησης του κεφαλαίου επιβάλλοντας δασμούς στις εισαγωγές κοτόπουλου, απαγορεύτηκε διά ροπάλου από τον ΠΟΕ, την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Στην Γκάνα, με τις 400.000 πτηνοτροφικές μονάδες, το 2005 είχε απομείνει μία όλη κι όλη επιχείρηση. Λεπτομέρεια: κι αυτή, η μία, ελέγχεται από αμερικανικό κολοσσό του κλάδου...

* * * Σημείωση 1η: Συμφωνά με την έκθεση της ActionAid, μόνο το 1% της χρηματοδότησης που πρόσφεραν οι ΗΠΑ και η EE από το Σεπτέμβρη του 2008 μέχρι το Σεπτέμβρη του 2009 στο χρηματοπιστωτικό τομέα και στις πολυεθνικές θα ήταν ποσό αρκετό ώστε να αναπτυχθεί παγκοσμίως η αγροτοκαλλιέργεια και να αντιμετωπιστούν επαρκώς -και μάλιστα για μια πενταετία- τα επισιτιστικά προβλήματα στον πλανήτη. Σημείωση 2η: Η εξέγερση του λαού στην Τυνησία, που σήμανε την αποκαθήλωση του δικτάτορα Μπεν Αλί και άναψε το φιτίλι των εξεγέρσεων του αραβικού κόσμου μέχρι το Ομάν, το Μπαχρέιν και την Υεμένη, κατεγράφη ως «η εξέγερση των πεινασμένων». Παρεμπιπτόντως: ο κύριος Μπεν Αλί, ο στρατιωτικός καριέρας που είχε φοιτήσει στην Ειδική Στρατιωτική Σχολή της Γαλλίας, αλλά και στην Ανώτατη Σχολή Πληροφοριών και Ασφαλείας των ΗΠΑ, ο κύριος που από το λεγόμενο «ιατρικό πραξικόπημα» του 1987 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2011 διατηρούσε την εξουσία στην Τυνησία, ήταν -αυτός και το κόμμα του, το RCD- εκλεκτό μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς! To RCD του Μπεν Αλί διαγράφτηκε από τη Σοσιαλιστική Διεθνή του κ. Γιώργου Παπανδρέου μόλις στις 18 Γενάρη του 2011 και αφού πρώτα είχε εκτελέσει πάνω από 350 εξεγερμένους Τυνήσιους. Και κάτι ακόμα: ακριβώς ένα χρόνο πριν από την «εξέγερση των πεινασμένων», στις 21.1.2010, διεξήχθη στο Στρασβούργο ειδική συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου για τις σχέσεις μεταξύ EE-Τυνησίας. Σημειωτέον, ότι η

Τυνησία υπό το καθεστώς Μπεν Αλί υπήρξε η πρώτη χώρα του Μαγκρέμπ που σύναψε συμφωνία σύνδεσης με την EE ήδη από το 1995. Ανατρέχοντας στα σχετικά πρακτικά της ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου, ο ερευνητής του μέλλοντος μπορεί από πρώτο χέρι να διαπιστώσει τις «δημοκρατικές αρχές» που διέπουν την οικογένεια των Βρυξελών. Αντί άλλης απόδειξης αρκεί η φράση της κυρίας Neelie Kroes, η οποία στην έναρξη της συνεδρίασης χαρακτήρισε την Τυνησία του Μπεν Αλί «στενό και αξιόπιστο εταίρο της ΕΕ». Σημειωτέον, ότι η κυρία Kroes δεν είναι όποια κι όποια. Είναι η αντιπρόεδρος της Κομισιόν, η οποία μεταπήδησε στη συγκεκριμένη θέση αφού προηγουμένως είχε διαπρέψει ως μέλος των ΔΣ σε πάνω από 40 πολυεθνικές και μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ση)ΐιιΐύαη 3 η: Λίγα 24ωρα μετά την Τυνησία ξέσπασε η εξέγερση του λαού της Αιγύπτου εναντίον του καθεστώτος ενός ακόμα μέλους της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, του Χόσνι Μουμπάρακ. Πριν απαντηθεί το ερώτημα γιατί εξεγέρθηκαν οι Αιγύπτιοι, αξίζει να δούμε τη στάση των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στο καθεστώς της Αιγύπτου επί δεκαετίες. Ιδού: η κατ' έτος οικονομική «βοήθεια» που προσέφεραν οι ΗΠΑ στο καθεστώς Μουμπάρακ ανερχόταν σε 1,5 δις δολάρια. Πόσο σημαντική είναι η Αίγυπτος ως πυλώνας εξυπηρέτησης των συμφερόντων των Αμερικανοί στη Μέση Ανατολή και στην ευρύτερη περιοχή προκύπτει από το εξής γεγονός: τα χρήματα που από το αμερικανικό ταμείο διοχετεύονταν το 2010 σε δύο μόνο χώρες, στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο, έφτασαν το 20% του ποσού που διέθεσαν παγκοσμίως οι ΗΠΑ για να προωθήσουν την πολιτική τους. Η Αίγυπτος αποτέλεσε για τις ΗΠΑ -καθ' όλη τη διάρκεια του επί τριακονταετία καθεστώτος Μουμπάρακ- έναν «εταίρο στρατηγικής σημασίας». Πέραν της σπουδαίας γεωστρατηγικής θέσης της, που αυξάνεται κατακόρυφα λόγω της Διώρυγας του Σουέζ, εξασφαλίζει στις ΗΠΑ εκείνο τον αναγκαίο κυματοθραύστη της οργής του αραβικού κόσμου απέναντι στον ιμπεριαλισμό. Καθόλου τυχαία ο Ομπάμα, τον Ιούνη του 2009, επέλεξε να εκφωνήσει την «ιστορική», όπως χαρακτηρίστηκε, ομιλία του προς το μουσουλμανικό κόσμο από το Κάιρο του Μουμπάρακ. Ουδέποτε βέβαια η πολιτική, η οικονομική και

στρατιωτική συνεργασία των Αμερικανών με το καθεστώς Μουμπάρακ σκιάστηκε από «δημοκρατικές ευαισθησίες», όπως αυτές που τις θυμήθηκαν οι Αμερικανοί μόλις το Φλεβάρη του 2011 και μόνο μετά από την κάθοδο του πλήθους στους δρόμους του Καΐρου. Πρόκειται δηλαδή για «ευαισθησίες» που ανακαλύφθηκαν από τις ΗΠΑ μόνο μετά την εξέγερση του λαού της Αιγύπτου και μόνο ως συνέπεια της ανάγκης των ΗΠΑ να διατηρήσουν το ρόλο τους στην περιοχή, στις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν. Όσο για τη «δημοκρατική» EE, ήδη από το 2001, έχει υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την Αίγυπτο. Η υποστήριξη εκ μέρους της «δημοκρατικής οικογένειας» των Βρυξελών προς το καθεστώς Μουμπάρακ επαναβεβαιώθηκε μόλις δυο μήνες πριν από τη λαϊκή εξέγερση, τον Οκτώβρη του 2010. Κατά την επίσκεψή του στη χώρα, ο επίτροπος Stefan Fule, αρμόδιος για θέματα διεύρυνσης της EE, αφού συζήτησε τους «τρόπους ενίσχυσης της συνεργασίας ΕΕ-Αιγύπτου», εξήρε τις «παραδοσιακά καλές σχέσεις των δύο πλευρών» και προχώρησε στην ανακοίνωση νέων συμφωνιών οικονομικού περιεχομένου ύψους 500 δις ευρώ. Υπολογίζεται ότι σωρευτικά το οικονομικό πακέτο συνεργασίας ανάμεσα στο καθεστώς Μουμπάρακ και στην EE ξεπέρασε από το 2000 και μετά τα 2,2 τρις ευρώ. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι, για να δοθεί απάντηση στο αρχικό ερώτημα -γιατί εξεγέρθηκαν οι Αιγύπτιοι-, πρέπει να προηγηθεί η απάντηση στα εξής: ποιος καρπώνεται τον πλούτο που παράγεται στην Αίγυπτο; Τι κέρδος έχει ο λαός της από την περίφημη αμερικανική «βοήθεια» ή από τις εμπορικές συμφωνίες της αιγυπτιακής πλουτοκρατίας και του διεφθαρμένου καθεστώτος της με την EE και με Κροίσους του εξωτερικού (μεταξύ αυτών αρκετοί επιφανείς Έλληνες βιομήχανοι και τραπεζίτες); Η απάντηση είναι απλούστατη και συντομότατη: κανένα όφελος για το λαό της Αιγύπτου. Αντίθετα, τη στιγμή που το ντόπιο αιγυπτιακό κεφάλαιο γιγαντώνεται, το αντίτιμο που πληρώνει ο αιγυπτιακός λαός για το γεγονός ότι ζει σε μια χώρα με αποθέματα φυσικού αερίου και με ζάμπλουτους επιχειρηματίες καταγραφόταν -τη στιγμή που ξεσηκώθηκεως εξής: στην Αίγυπτο οι πραγματικοί μισθοί ήταν «παγωμένοι» για πολλά χρόνια- ο κατώτατος μισθός δεν ξεπερνούσε τα 13 ευρώ- ο πληθωρισμός λίγο πριν από την εξέγερση έτρεχε κοντά στο 16%· οι τιμές στο κρέας και

στο κοτόπουλο είχαν αυξηθεί μέσα σε λίγες μέρες από 30 έως και 150%· το 40% των Αιγυπτίων ζούσε με μόλις 2 δολάρια τη μέρα και οι νέοι έως και 30 ετών, που αποτελούν το 60% του πληθυσμού, ήταν άνεργοι σε ποσοστό που άγγιζε τα εξωφρενικά επίπεδα του 90%! Στην Αίγυπτο των 85 εκατομμυρίων κατοίκων, που είναι τελευταία σε κατάταξη χώρα στην περιοχή από απόψεως Παιδείας και επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς το 1/3 του πληθυσμού είναι αναλφάβητοι, το ίδιο το ΔΝΤ δε δίστασε να παραδεχτεί ότι με την πολιτική που ακολουθούνταν στη χώρα από το καθεστώς Μουμπάρακ, και που τη συνέχισή της μετά την εξέγερση ανέλαβε ο στρατός (πάντα με τη συνεργασία του ΔΝΤ), η ανεργία στο σύνολο του πληθυσμού μέχρι το 2020 θα έχει... τριπλασιαστεί.

2. Πεινάτε (και θα πεινάτε) επειδή... πεινάτε! «Ο ΚΑΙΝ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ/ Αλλά μια μέρα σε αυτό τον κουρασμένο, από τα εγκλήματα τον, κόσμο/ ο Θεός θα ηιπνεν-ση στους δικαίους, που καταπιέζεις, την ιερή επανάσταση,/ και αγού πάψη ιόιε να είναι το αθώο θύμα,/ ο αδελφός μας Άβελ θα μας συντρίψιμ. Ραούλ Φολλερώ

1

Τις «άγιες μέρες», όταν κάποιοι αναζητούν ευκαιρίες για «να σώσουν την ψυχή τους», γινόμαστε θεατές των επιδείξεων ελεημοσύνης και φιλανθρωπίας. Οι γιορτές τελειώνουν, οι όποιες τύψεις ξεθυμαίνουν, αλλά οι πεινασμένοι συνεχίζουν να υπάρχουν, αναζητώντας, μάταια, τα αποφάγια των «ευγενικών χορηγών». Οι τελευταίοι, οι φιλεύσπλαχνοι «δωρητές», δεν αναλώνονται βέβαια στο να εξασφαλίσουν φαγητό επί 365 μέρες το χρόνο για τους «εξαθλιωμένους». Τα εύσημα του «φιλάνθρωπου», όμως, μπορούν να τα απολαμβάνουν για όλο το χρόνο. 'Οτι η αντιμετώπιση της πείνας δεν είναι ζήτημα «φιλανθρωπίας» πιστοποιείται με δραματικό τρόπο από τις τραγικές συνέπειες που προκαλεί για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους η εξωφρενική άνοδος των τιμών στα τρόφιμα και η συνακόλουθη επισιτιστική κρίση. Η εκτίναξη των τιμών διευρύνει ακόμα περισσότερο τις «ηπείρους» της πείνας. Κάτι τέτοιες στιγμές, μόλις δηλαδή αποδεικνύεται ότι όλα τα φληναφήματα περί «απελευθέρωσης» των αγορών που θα φέρουν τάχα «ανταγωνιστικές» και

φτηνές τιμές είναι μεν εύηχα, αλλά... δεν τρώγονται, την ώρα που τα περί «ελεύθερης οικονομίας» και περί καπιταλισμού που εξασφαλίζει κοινωνική ισορροπία και ευημερία καταρρέουν, τη σκυτάλη παραλαμβάνουν οι «αναλυτές». Πρόκειται για τους ενσωματωμένους στην υπηρεσία του κεφαλαίου ιδεολογικούς κομάντος, τους επιφορτισμένους με την αποστολή να δικαιολογούν τη βαρβαρότητα επικαλούμενοι ως αιτία το αποτέλεσμα. Η αιτία του προβλήματος, λένε οι θιασώτες της «ελεύθερης αγοράς», οι ίδιοι που συνωστίζονται στους «τηλεμαραθώνιους αγάπης», έγκειται σε μια κλασική εφαρμογή του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης. Επομένως, όπως υποστηρίζουν, υπάρχουν δυο επιλογές, που όμως οδηγούν στην ίδια «λύση»: είτε οι πεινασμένοι δε θα ζητούν φαγητό και συνεπούς δε θα τρώνε, είτε -ξεροκέφαλοι καθώς είναι- θα συνεχίσουν να ζητούν φαγητό με συνέπεια λόγω της ανεξήγητης αυτής επιμονής τους να «προκαλούν» την αύξηση των τιμών. Ζητώντας όμως φαγητό και «προκαλώντας» τις αυξήσεις, τότε δε θα έχουν να πληρώσουν τις αυξημένες τιμές για να αγοράσουν τρόφιμα και επομένως πάλι δε θα τρώνε! Ιδού τι ισχυρίζονται οι δικολάβοι της καπιταλιστικής εξαχρείωσης: επειδή πεινάτε και επειδή ζητάτε φαγητό, εσείς είστε -λένε απευθυνόμενοι στους πεινασμένους- που προκαλείτε την αύξηση της ζήτησης των τροφίμων, με συνέπεια να αυξάνονται οι τιμές των αγαθών, τις οποίες τιμές, όμως, δεν μπορείτε να πληρώσετε και, επομένως, ο λόγος που είστε νηστικοί δεν είναι ότι πεινάτε, αλλά ότι ζητάτε να φάτε! Ιδού το «σκεπτικό» που περιφέρουν ανερυθρίαστα οι γυμνοσάλιαγκες που ενδημούν στις Αυλές των χορτάτων. Τέτοιες «αναλύσεις» φιλοξενούνταν στο βρετανικό περιοδικό Economist όταν το 2008 εκδηλώθηκε το σαρωτικό κύμα ακρίβειας στα τρόφιμα που διάφορα ανθρωποειδή επιχείρησαν να το «εξηγήσουν» με το αιτιολογικό ότι... τρώνε περισσότερο οι Κινέζοι και οι Ινδοί. Αυτή είναι η «τετράγωνη λογική» τους. Μια «λογική» που -πολύ λογικά- μας βοηθάει να αντιληφθούμε τι ακριβώς εννοούσε ο Τάσος Λειβαδίτης σε εκείνον το στίχο του: «Λγιο μίσος/ δος μου το χέρι σον»!

Η πραγματική αιτία για την παγκοσμιοποίηση της πείνας δεν είναι φυσικά ότι το ανθρώπινο ον έχει την ατέλεια να χρειάζεται τροφή για να ζήσει. Ούτε ότι ο ανθρώπινος οργανισμός αδυνατεί να καταναλώνει ηλιέλαιο με ορυκτέλαιο- γάλα με μελαμίνη· χοιρινό με διοξίνες- κοτόπουλα με βαλβολίνες και με κάθε λογής «μπαχαρικό» που «τρελαίνει τις αγελάδες», το οποίο ρίχνουν οι καπιταλιστές στα τρόφιμα γιατί, όπως έχει υπολογιστεί, με αυτό τον τρόπο μειώνουν το κόστος τους στην παραγωγή ειδών διατροφής πάνω από 50%. Ο λόγος που λαοί και χώρες καταδικάζονται σε ασιτία και σε διατροφικές κρίσεις («διατροφικές κρίσεις» αποκαλούν τα διατροφικά εγκλήματα, όπως αυτό στη Γερμανία όταν αρχές του 2011 αποκαλύφθηκε ότι

πάνω

από

200.000 τόνοι

αβγών,

πουλερικών

και

χοιρινών

κυκλοφορούσαν στην αγορά περιέχοντας διοξίνη 77 φορές περισσότερο από τα επιτρεπτά όρια) είναι ότι ακόμα και οι πιο βασικές ανθρώπινες ανάγκες έχουν υπαχθεί πλήρως στους αδυσώπητους νόμους της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Δηλαδή, της ακόρεστης κεφαλαιοκρατικής εκμετάλλευσης. Με άλλα λόγια, η παραγωγή τροφίμων δεν υποτάσσεται στην ανάγκη να τραφούν οι άνθρωποι, δεν υπάγεται στη διαδικασία παραγωγής προϊόντων διατροφής, αλλά στην κεφαλαιοκρατική διαδικασία της παραγωγής εμπορευμάτων. Εμπορευμάτων που θα πουληθούν με βάση τους νόμους του μονοπωλιακού κέρδους και θα τύχουν της ανάλογης χρηματιστηριακής, κερδοσκοπικής αξιοποίησης. Η συνέπεια είναι δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο να μαστίζονται από την πείνα. Πείνα που προκαλείται από την εκτίναξη των τιμών, οι οποίες στα βασικά είδη τροφίμων από το 2005 μέχρι το Μάρτη του 2008 σημείωσαν μεσοσταθμική αύξηση -σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας- κατά 80%. Ειδικά στο σιτάρι, η τιμή του διπλασιάστηκε από τη μέση τιμή της προηγούμενης 25ετίας. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων, ο αριθμός του παγκόσμιου πληθυσμού που θεωρείται «διατροφικά επισφαλής» να έχει αυξηθεί κατά 28%. Το διατροφικό πρόβλημα, το πρόβλημα του υποσιτισμού, το πρόβλημα της ακρίβειας των ειδών διατροφής δεν οφείλονται στο ότι οι άνθρωποι ζητούν φαγητό. Οφείλονται στο ότι οι πολυεθνικοί κύκλοι, που ελέγχουν

την παραγωγή, την επεξεργασία, την τυποποίηση, την προώθηση, καθορίζουν και την ποσότητα και την ποιότητα και φυσικά τις τιμές των τροφίμων. Αυτό είναι η αιτία για το γεγονός ότι, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Διατροφικής Πολιτικής, αυτή τη στιγμή, τέσσερις δεκαετίες μετά την υπόσχεση του Κίσινγκερ στο Παγκόσμιο Συνέδριο Τροφίμων το 1974 ότι «μέσα στην επόμενη δεκαετία κανένας άντρας, γυναίκα ή παιδί δε θα πηγαίνει για ύπνο νηστικός»: 1. Η πείνα, σε σύνολο 122 αναπτυσσόμενων κρατών, να θεωρείται καθημερινό φαινόμενο. 2. Σε 30 χώρες η πείνα να παίρνει «ανησυχητικές διαστάσεις». 3. Σε 25 χώρες το πρόβλημα να αγγίζει τα όρια του «συναγερμού». 4. Σε 4 χώρες να χαρακτηρίζεται «άκρως ανησυχητικό». Τα παραπάνω στοιχεία λένε κάτι πολύ απλό: την ίδια ώρα που πολυεθνικές, μονοπώλια, τράπεζες, χρηματιστικοί όμιλοι επιχορηγούνται -λόγω... κρίσης- με τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων, πάνω από τις μισές χώρες του ΟΗΕ πεινάνε! Εκατομμύρια κάτοικοι των χωρών του λεγόμενου «Τρίτου Κόσμου» υποφέρουν. Αλλά η πείνα δε γνωρίζει σύνορα και ηπείρους. Οι συνέπειες από τη λειτουργία της «αγαθής» αγοράς εκδηλώνονται με αντίστοιχο τρόπο και μέοα στις ίδιες τις μητροπόλεις του καπιταλισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ, την πρώτη χώρα σε εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, το Υπουργείο Γεωργίας ανακοίνωσε το Φεβρουάριο του 2010 το μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά αριθμό εγγεγραμμένων στο πρόγραμμα παροχής δελτίων σίτισης. Σημειωτέον ότι από το 1991, που διανεμήθηκαν στις ΗΠΑ κουπόνια για προμήθεια τροφίμων σε 23.570.000 εξαθλιωμένους -πέντε εκατομμύρια περισσότερους από ό,τι το 1989-, μια εικοσαετία μετά τα κουπόνια τροφίμων έχουν υπερδιπλασιαστεί και διανέμονται σε περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους. Σε αυτούς δεν υπολογίζονται οι 2 στους 10 Αμερικανούς που καταφεύγουν στα λαϊκά συσσίτια, τη «λαϊκή σούπα» όπως έμεινε γνωστή από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης τη δεκαετία του '30 και συνεχίζει σήμερα να αποτελεί τη μόνη πηγή τροφής για εκατομμύρια. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, η

κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη: σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Έρευνας Τροφίμων και Δράσης, «ένας στους τρεις ανθρώπους που θα έπρεπε να λαμβάνουν συσσίτιο δεν το κάνουν». Στις 16.10.2009, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Επισιτισμού, δόθηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) στη δημοσιότητα τα επίσημα στοιχεία: 1. Σε μια εποχή που -όπως ο ίδιος ο πρόεδρος της Οργάνωσης παραδέχτηκε- «έχουμε τα οικονομικά και τεχνικά μέσα για να εξαφανίσουμε την πείνα, αλλά μας λείπει η πολιτική βούληση», πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι στον πλανήτη υποσιτίζονται. 2. Κάπου στη Γη κάθε 3 δευτερόλεπτα ένα παιδί πεθαίνει από την πείνα, την έλλειψη πρόσβασης στο νερό και από ασθένειες ιάσιμες στον αναπτυγμένο κόσμο. 3. Πάνω από 30 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασιτία. 4. Ενώ μέχρι το 2008 ο αριθμός των ανθρώπων που υποσιτίζονταν αύξανε κατά μέσο όρο 4 εκατομμύρια κάθε χρόνο, το 2009 η αύξηση αυτή έφτασε τα 100 εκατομμύρια! Αυτός είναι ο κόσμος τους. Ένας κόσμος που, εντούτοις, λόγω της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και βάσει των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας, είναι σε θέση -όπως ομολογεί ο πρόεδρος του FAO- να «εξαφανίσει» την πείνα και να απαλλάξει τον παγκόσμιο πληθυσμό από το πρόβλημα του υποσιτισμού. Αλλά γιατί λείπει η «πολιτική βούληση» για την εξάλειψη της πείνας από τον κόσμο; Τι είναι αυτό που επιτρέπει ο πόνος και η εγκατάλειψη, η δυστυχία και η εξαθλίωση, για τους πολλούς, να διογκώνουν την ξιπασιά και τα λούσα, για τους λίγους; Η απάντηση δεν έχει να κάνει ούτε με το «χαρακτήρα», ούτε με την «καλοσύνη» ή με την «κακία», ούτε με τη λειψή «φιλανθρωπία» των ισχυρών του πλανήτη. Αυτή η «γενοκτονία» συντελείται ως απόρροια ενός παγκόσμιου καθεστώτος όπου οι πωλήσεις των 200 μεγαλυτέρων πολυεθνικών και μονοπωλίων, μεταξύ των οποίων οι

πολυεθνικές που ελέγχουν την παραγωγή και τις τιμές των τροφίμων, το 2000 υπολογίστηκε ότι υπερέβαιναν σε αξία το ΑΕΠ των 4/5 των χωρών του πλανήτη! Η

αιτία,

επομένως,

αυτής

της

πρωτοφανούς

ανθρωπιστικής

καταστροφής είναι η φύση ενός συστήματος οικοδομημένου στη σκλαβιά της εκμετάλλευσης, ενός συστήματος που προκαλεί την πείνα και που κερδοσκοπεί πάνω στην πείνα που το ίδιο προκαλεί. Αυτό είναι το πεινασμένο «παγκόσμιο χωριό» από τα μπαλκόνια του οποίου βγάζουν τους λόγους τους οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Φιλελεύθεροι, οι Κεντροαριστεροί και οι Κεντροδεξιοί διαχειριστές της εξουσίας των μονοπωλίων.

* * * Σημείωση: Πέρα από τη... δυστυχία να διαθέτεις εύφορο έδαφος, υπάρχει και η δυστυχία να διαθέτεις... εύφορο υπέδαφος. Για να μην πάμε στο εξόχως οφθαλμοφανές παράδειγμα του Ιράκ, ας δούμε τι συμβαίνει ακόμα και στην πιο μικρή κουκκίδα του παγκόσμιου χάρτη. Λογικά σε μια μικρή και αδύναμη χώρα στην οποία ανακαλύπτονται κοιτάσματα πετρελαίου, οι κάτοικοι της θα έπρεπε να πανηγυρίζουν και να ευημερούν. Αλλά ο καπιταλισμός και ο κόσμος των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών μόνο πάνω στη λογική δεν έχουν χτιστεί. Τα νησιά Σάο Τομέ και Πρίνσιπε είναι ένα μικροσκοπικό κράτος της Αφρικής με περίπου 160.000 κατοίκους. Κέρδισαν την ανεξαρτησία τους μόλις το 1975. Τριάντα χρόνια μετά από το τέλος της πορτογαλικής αποικιοκρατίας τούς βρήκε νέο «κακό»: ανακαλύφθηκε ότι στο υπέδαφος της χώρας υπάρχουν πετρελαϊκά κοιτάσματα ποσότητας 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

/. Τα λεφτά σον ή τη ζωή σον «Όσο πληθαίνουν εκείνοι που υποφέρουν τόσο πιο φυσικά φαίνονται τα δεινά τους./ Ποιος θα εμπόδιζε να βραχούν τα ψάρια στη θάλασσα; Και αυτοί το ίδιο που τυραννιούνται, μοιράζονται τούτη τη σκληρότητα απέναντι σε αυτούς τους ίδιους./ Είναι τρομερό να βλέπεις με πόση ευκολία προσαρμόζεται ο άνθρωπος, όχι μόνο στα βάσανα των ξένων αλλά και στα δικά του./ Όλοι όσοι έχουν αναλογιστεί

αυτή

τη

δυσάρεστη

κατάσταση,

αρνιούνται

να

επικαλεστούν ?  ένας τον οίκτο του άλλου./ Αλλά είναι αναγκαίος ο

οίκτος τον καταπιεσμένου για τον καταπιεσμένο. Είναι του κόσμου η ελπίδα».

Μπέρτολτ Μπρεχτ Στους καιρούς της «νέας τάξης», ενώ από τη μια οι πολυεθνικές δε φείδονται δαπανών όταν πρόκειται να μετατρέψουν σε πειραματόζωα εκατομμύρια ανθρώπους, από την άλλη δεν υπάρχει επαρκής αριθμός φαρμάκων για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης πανδημίας γρίπης. Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι τόσο παλιά, όσο και ο καπιταλισμός: το κέρδος. Οι δυο εταιρείες -Glaxo και Roche- που εκτός των άλλων παράγουν τα φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν παγκοσμίως για τη «γρίπη των πτηνών», ασκούν το «δικαίωμα» που τους παρέχει ένα πολιτικό και οικονομικό σύστημα το οποίο έχει για προμετωπίδα του το «ο θάνατος σου - η ζωή μου»: αποτρέπουν, στην ουσία απαγορεύουν, την παραγωγή εκείνων των ποσοτήτων φαρμάκων που είναι απαραίτητα για την ίαση του παγκόσμιου πληθυσμού από μια σειρά ασθένειες. Με αυτό τον τρόπο κρατούν ψηλά την τιμή των φαρμάκων και κερδοσκοπούν με τον πανικό που οι ίδιες διασπείρουν. Όπως έκαναν με τη γρίπη. Η ιστορία του εγκλήματος (περί εγκλήματος πρόκειται) είναι μακρά. Και

έχει

μια

σειρά

από

πολύ

ενδιαφέροντα

επεισόδια.

Με.

πρωταγωνίστριες, βέβαια, τις φαρμακοβιομηχανίες. Αρχές της δεκαετίας του '90 η Ινδία και η Βραζιλία (όχι με διάθεση «κοινωνικής προσφοράς», αλλά με στόχο να ενισχύσουν τη θέση τους στο συγκεκριμένο τομέα στο πλαίσιο του κεφαλαιοκρατικού ανταγωνισμού) αποφάσισαν να σπάσουν την πατέντα των φαρμάκων που κατείχαν οι δυτικές φαρμακοβιομηχανίες και προχώρησαν στην παραγωγή «αντιγράφων» φαρμάκων -αλλά εξίσου θεραπευτικών εφόσον τηρούνται οι εγγυήσεις ποιοτικής βιοδιαθεσιμότηταςγια την αντιμετώπιση του Aids. Η διαφορά με τα λεγόμενα πρωτότυπα είναι ότι τα «αντίγραφα» είναι κατά πολύ φτηνότερα. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: το ποσό των 10.000-15.000 δολαρίων που απαιτούνταν ετησίως για τη θεραπευτική αγωγή ενός ασθενή με Aids έπεσε κατά 95%! Οι φαρμακοβιομηχανίες «φρικία-σαν». Τότε, ακριβώς, ο πέλεκυς των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων έπεσε βαρύς και το σύστημα άρχισε να

«δουλεύει»: το 1994 οι φαρμακοβιομηχανίες επέβαλαν στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) τη συμφωνία TRIPS. Τι προέβλεπε η συμφωνία; Ότι για μια τουλάχιστον 20ετία, και σε κάθε περίπτωση μέχρι το 2005, η εταιρεία που θα ανακάλυπτε κάποιο φάρμακο θα είχε την αποκλειστική «πνευματική» ιδιοκτησία του. Λόγω, όμως, της «φιλανθρωπίας» τους, οι φαρμακοβιομηχανίες υποσχέθηκαν ότι θα έκαναν δεκτό το αίτημα να σπάει η πατέντα τους, εφόσον ετίθετο ζήτημα δημόσιας υγείας. Υπό μία προϋπόθεση: την παραγωγή των «αντιγράφων» φαρμάκων θα αναλάμβανε η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία κάθε χώρας. Αναγκαία διευκρινιστική «λεπτομέρεια»: οι περισσότερες φτωχές χώρες... δε διαθέτουν εγχώρια φαρμακοβιομηχανία. Το αποτέλεσμα: το Aids στην Αφρική θερίζει, ο μέσος όρος ζωής έχει πέσει στα 47, από τα 62 χρόνια που ήταν

πριν

από

δυο

δεκαετίες.

Όσο

για

τις

«φιλάνθρωπες»

φαρμακοβιομηχανίες, έφτασαν ως εκεί: έκαναν μήνυση (!) στην κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής όταν το 1997 προχώρησε στην παραγωγή αντιγράφων φαρμάκων για να σωθεί ο πληθυσμός της από το Aids. Αφού έσυραν στα δικαστήρια τη Νότια Αφρική, οι φαρμακοβιομηχανίες το 2001 απέσυραν τη μήνυση. Τι συνέβη; Μήπως «αρρώστησαν» ξαφνικά από «ουμανισμό»; Όχι φυσικά. Οι φαρμακοβιομηχανίες είναι άτρωτες από τέτοιες

«ασθένειες».

Απλώς,

είχαν

προηγουμένως

καταφέρει

να

εξασφαλίσουν τα κέρδη τους με τον εξής τρόπο: στη συνδιάσκεψη του ΠΟΕ στο Κατάρ αρχικά αναγνωρίστηκε ότι οι φτωχές χώρες πρέπει να βοηθιούνται όταν ανακύπτουν ζητήματα δημόσιας υγείας και τέθηκε ως όριο το 2002 για να βρεθεί έως τότε κάποια λύση όσον αφορά τα «πνευματικά δικαιώματα» των φαρμακοβιομηχανιών. Αλλά έκτοτε ανέλαβαν οι υπάλληλοι των πολυεθνικών των φαρμάκων, δηλαδή οι κυβερνήσεις: οι φαρμακοβιομηχανίες, έχοντας στο πλευρό τους τις ΗΠΑ και την EE (τι σύμπτωση!), οδήγησαν σε κωλυσιεργία και αδιέξοδο τις διαπραγματεύσεις για την εφαρμογή των αποφάσεων του Κατάρ. Έτσι, ενώ οι κωλυσιεργίες εξελίσσονταν... ομαλά, από το 2002 μέχρι το 2007, πάνω από 2,2 εκατομμύρια Αφρικανοί πέθαναν από Aids, φυματίωση και ελονοσία.

Υπολογίστηκε ότι μέχρι το 2010 περισσότερα από 18 εκατομμύρια παιδιά έμειναν ορφανά, καθώς έχασαν τουλάχιστον τον ένα γονέα τους από Aids. Το 2003 στο Μεξικό μια άλλη συμφωνία προέβλεπε -κι αυτή στα λόγιατη δυνατότητα πρόσβασης των χωρών του «Τρίτου Κόσμου» στα «αντίγραφα» φάρμακα. Στην πραγματικότητα, ήταν μια επανάληψη του ίδιου

έργου:

εξασφαλίστηκαν

εκ

νέου

τα

συμφέροντα

των

φαρμακοβιομηχανιών, καθώς η συμφωνία επέβαλε τέτοιους οικονομικούς και νομικούς όρους, που οι φτωχές χώρες αδυνατούν να τους εκπληρώσουν απέναντι στις πολυεθνικές. Οι τελευταίες έχουν καταφέρει και πάλι η διεθνής τιμή των «αντιγράφων» φαρμάκων, εφόσον δοθεί η άδεια για την παρασκευή τους, να καθορίζεται από την τιμή της αρχικής πατέντας, συνεπώς να είναι και πάλι απαγορευτική για τους τοπικούς πληθυσμούς. Φυσικά οι απαγορεύσεις και οι υπαγορεύσεις που επιβάλλονται σε μια σειρά καπιταλιστικά κράτη με υποδεέστερη θέση στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα δεν ισχύουν για χώρες όπως π.χ. η Γερμανία. Εκεί, στη χώρα πολλών περιώνυμων πολυεθνικών του φαρμάκου, σύμφωνα με τον καθηγητή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Αθήνας I. Παπαδόπουλο1, η συνταγογράφηση «αντιγράφων» ανήλθε το 2009 στο 70% της συνολικής συνταγογράφησης και η διαφορά της τιμής τους ως ποσοστό της συνολικής κατανάλωσης έφτασε έως και το 99%! Στοιχείο που αποδεικνύει την πέραν πάσης φαντασίας τακτική κερδοσκοπίας και υπερτιμολόγησης που εφαρμόζουν οι πολυεθνικές του φαρμάκου.

* * * 2. ΡιΙοαηάσιψ, 15.10.2008.

Σημείωση: Το καθεστώς που έχουν εγκαθιδρύσει σε παγκόσμιο επίπεδο οι πολυεθνικές στο χώρο της Υγείας έχει, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, και το ακόλουθο μεταξύ άλλων αποτέλεσμα: η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής ανάμεσα στους κατοίκους των αναπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρίον φτάνει και ξεπερνά τα 40 χρόνια!2 Εν ολίγοις, έχουμε διαρκώς το ίδιο σενάριο: στον καπιταλισμό ο ισχυρότερος κεφαλαιοκράτης επιβάλλει τη θέλησή του (πον ασθενέστερο

κεφαλαιοκρά-τη και όλοι μαζί οι κεφαλαιοκράτες ξεσπούν πάνω στους λαούς.

2. Άρρωστοι εγκληματίες κερδοσκοπούν με την ασθένεια «Πολλοί δρώντες τά ζΐσχιστα, λόγους τούς άριστους ίσχέουαι». Δημόκριτος

Κάθε διαφήμιση νέου προϊόντος οποιασδήποτε φαρμακοβιομηχανίας συνηθίζεται να διανθίζεται από εικόνες σκηνοθετημένης «ανθρωπιάς» και από «ανακουφιστικά» λόγια. Ωστόσο, όσα μεσολάβησαν από την περίοδο της «γρίπης των πτηνών» μέχρι και την περίοδο της παγκόσμιας κινδυνολογίας για τη «γρίπη των χοίρων» (η τελευταία χρήζει ειδικότερης επισήμανσης καθώς πρόσφερε το πρόσχημα για την ταμειακή ενίσχυση των

πολυεθνικών του φαρμάκου εν μέσω της οικονομικής κρίσης) ήρθαν να επιβεβαιώσουν ότι «για την αντιμετώπιση της ασθένειας δεν αρκούν οι ιατρικές γνώσεις, απαιτείται και το ειλικρινές ενδιαφέρον για τον άνθρωπο». Η εικόνα διαμορφώνεται ως εξής: από τη μία συσσωρεύονται εκατοντάδες, έτοιμα σε επίπεδο ερευνητικού εργαστηρίου, φάρμακα που όμοις απαγορεύεται (!) από τις πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες να διατεθούν για μαζική βιομηχανική παραγωγή. Ο λόγος είναι κυνικά απλός: μια τέτοια μαζική παραγωγή δε διασφαλίζει το απαραίτητο επίπεδο κερδοφορίας για το κεφάλαιο. Από την άλλη, όμως, χιλιάδες είναι οι χημικές ουσίες που εισάγονται κάθε χρόνο στη βιομηχανία προτού καν ολοκληρωθεί ο κύκλος των εργαστηριακών τους δοκιμών ως προς την καταλληλότητα χρήσης τους από τον άνθρωπο. Το κριτήριο είναι και πάλι η γρήγορη και μέγιστη εξασφάλιση του μονοπωλιακού κέρδους. Ο Λένιν το είχε τονίσει ήδη από το 1916: ο ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του σάπιου καπιταλισμού, παράλληλα με την τεράστια τεχνική πρόοδο, παρέχει στα μονοπώλια «την οικονομική δυνατότητα ώστε να συγκρατούν τεχνητά την τεχνική πρόοδο». Άλλωστε, είναι γνωστό ότι στις ΗΠΑ διεκόπη η χρηματοδότηση προγραμμάτων έρευνας για την αντιμετώπιση του καρκίνου που, όπως είχε εκτιμηθεί, σε λιγότερο από μια δεκαετία θα κατέληγαν στην αντιμετώπιση των περισσότερων μορφών της νόσου, διότι αντιδρούσαν οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι φαρμακοβιομηχανίες. Ο πλανήτης βρίσκεται στον 21ο αιώνα, κι ακόμα πρέπει να υπενθυμίζεται το αυτονόητο: τα φάρμακα, όπως και η επιστημονική γνώση και η έρευνα που οδηγούν στην παραγωγή τους, είναι κοινωνικά αγαθά, που δε νοείται να αποτελούν ατομική ιδιοκτησία. Είναι είδη πρώτης ανάγκης και ως τέτοια πρέπει να αποτελούν περιουσία του λαού. Αντ' αυτού, ο «θεϊκός» νόμος του κέρδους και οι προφήτες του, οι πολυεθνικές, τα καθιστούν «εμπόρευμα» και «περιουσιακό τους στοιχείο». Ακριβώς αυτό το «δικαίωμα», το δικαίωμα της ιδιοκτησίας πάνω σε ζητήματα ζωής και θανάτου, επιτρέπει στις πολυεθνικές να «κερδοσκοπούν με την ασθένεια». Κάθε χώρα θα έπρεπε να έχει το δικαίωμα να εξασφαλίζει τις κατάλληλες προϋποθέσεις τόσο σε υποδομές, όσο και σε τεχνογνωσία και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της στην

παραγωγή και στη διάθεση ειδών πρώτης ανάγκης, όπως είναι τα φάρμακα. Όμως 2.500 χρόνια μετά τον Ιπποκράτη υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι μια τέτοια προοπτική μοιάζει με κομμουνιστικό... «ανέκδοτο». Και τούτο, όπως λένε, γιατί το μοναδικό κίνητρο που υπάρχει για την παραγωγή, τη διάθεση και φυσικά την ανακάλυψη νέων πραγμάτων στο σύγχρονο κόσμο (άρα και φαρμάκων) είναι το κέρδος και μόνο αυτό. Όντως τα παραπάνω ισχύουν. Αλλά ισχύουν αποκλειστικά και μόνο στον κόσμο της καπιταλιστικής αθλιότητας, που έχει θολώσει τόσο πολύ το νου των απολογητών του συστήματος, ώστε να μην μπορούν να δουν πέρα από τη μύτη τους. Πόσο μάλλον, να δουν μέχρι την Κούβα, που πέφτει λίγο μακρύτερα από τη μύτη τους. Εκεί λοιπόν, για να περιοριστούμε στις σημερινές συνθήκες της ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και να μην πάμε πίσω στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, έγινε κατορθωτό να παράγονται εμβόλια για τη μηνιγγίτιδα και την πνευμονία, για το Aids και τον καρκίνο. Ο λαός έχει άμεση πρόσβαση στο δημόσιο αγαθό που λέγεται «φάρμακο». Στη χώρα που κάτω από τέτοιες συνθήκες απομόνωσης καταφέρνει να εξάγει βιοτεχνολογία, εκεί, στην Κούβα, αποδείχτηκε ότι μπορεί να ισχύσει αυτό που είχε πει ο Κάσψο: «Δε μας αρέσουν ιδιαίτερα οι πατέντες. Μας αρέσει τ\ ιατρική. Η παραγωγή φαρμάκων της Κούβας έχει ενδιαφέρον στο τι δεν έχει: φάρ-ρακα για μεγάλα λεφτά, θεραπείες της φαλάκρας, της ανικανότητας ή των ρυτίδων. Είναι όλο θεραπείες για τον καρκίνο, φάρμακα για το Aids, και εμβόλια για τροπικές ασθένειες». Αυτή η πολιτική, ένα επίτευγμα που πραγματοποιήθηκε στο έδαφος της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής και στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού, είχε ως αποτέλεσμα το 2010 ν' ανακηρυχθεί η επί μισό αιώνα αποκλεισμένη Κούβα ως η πρώτη χώρα της Λατινικής Αμερικής, και μια από τις πρώτες στον κόσμο, στην αντιμετώπιση της παιδικής θνησιμότητας. * * * Σημείωση 1η: Η λεγόμενη «πανδημία» από τον ιό της «γρίπης των χοίρων» χρησιμοποιήθηκε το 2009 ως παγκόσμιο φόβητρο για την ενθυλάκωση από τις φαρμακοβιομηχανίες, που παρήγαγαν και διένειμαν τα αντιικά εμβόλια,

ενός ποσού που κυμάνθηκε περί τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια. Η όλη επιχείρηση, που προέβλεπε τη μετατροπή του πληθυσμού της γης σε παγκόσμιο πειραματόζωο κατανάλωσης εμβολίων ανέλεγκτων ως προς τις συνέπειές τους στον ανθρώπινο οργανισμό, αποδείχτηκε ότι δε σκόπευε στην αντιμετώπιση της «γρίπης των χοίρων», αλλά επρόκειτο για μια χείριστης μορφής «διαφθορά των χοίρων». Ένα χρόνο αργότερα και συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 2010, ο Γερμανός επιδημιολόγος Βόλφγκανγκ Βόνταργκ, πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικοί Ζητημάτων, Υγείας και Οικογένειας της κοινοβουλευτικής συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, δήλωσε: «Η γρίπη των χοίρων ως τέτοια δεν υπάρχει, ο δε μεγάλος πανικός που δημιουργήθηκε χωρίς λόγο συμφέρει μόνο στους εκπροσώπους

των

εργαστηρίων

εκπόνησης

εμβολίων

και

στους

παραγωγούς τους». Όπως αποκαλύφθηκε, σημαίνοντα στελέχη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που αντικατέστησαν τον όρο «επιδημία» με τον όρο «πανδημία», και έδωσαν έτσι το πράσινο φως για την κερδοσκοπία των φαρμακοβιομηχανιοίν επί τη βάσει ενός τεχνητά προ-κληθέντος πανικού, συνεργάζονταν με τις εταιρείες παραγωγής των εμβολίων. Σημείωση 2η: Στις αρχές του 2011 στην Ελλάδα σημειώθηκαν εκτεταμένες ελλείψεις σε εκατοντάδες φάρμακα, απολύτως αναγκαία για τη δημόσια υγεία, απαραίτητα για παθήσεις στο αναπνευστικό, για τις καρδιαγγειακές παθήσεις, το γλαύκωμα, το ζάχαρο, κ.λπ. Τα 120 από τα εν ελλείψει φαρμακευτικά σκευάσματα παράγονται από 15 πολυεθνικές. Σύμφωνα με τις καταγγελίες το πρόβλημα δημιουργήθηκε «διότι οι φαρμακευτικές εταιρείες εφάρμοσαν πλαφόν πωλήσεων»1 και η ενέργειά τους ερμηνεύτηκε ως κερδοσκοπικός εκβιασμός. Το γεγονός έλαβε χώρα σε μια περίοδο που τα στοιχεία για την παρελθούσα οικονομική χρήση, του 2009, έδειξαν ότι οι 116 μεγαλύτερες παραγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις φαρμάκου στην Ελλάδα βελτίωσαν τον τζίρο τους κατά σχεδόν 7% και οι 73 μεγαλύτερες φαρμακαποθήκες αύξησαν τα κέρδη τους κατά 119,4%. 1. 13.1.2011.

Ελευθεροτυπία,

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

1.

Η «φιλανθρωπία» είναι μπίζνες «Το έγκλημα είναι τόσο μάταιο όσο και η φιλανθρωπία».

Ιονέσκο Όταν πέφτουν θύματα καταστροφών, όταν τους βομβαρδίζουν, όταν γίνονται πειραματόζωα των δημοσιονομικών Νταχάου, οι άνθρωποι νιώθουν αδύναμοι. Τότε ακριβώς είναι μια καλή στιγμή να σπεύσουν οι «φιλάνθρωποι». Άλλοι επιδεικνύουν τον προσποιητό τους «ουμανισμό», περιφέροντάς τον στις πασαρέλες του θεάματος. Κι άλλοι, πιο πρακτικοί αυτοί,

δεν

ενδιαφέρονται

να

ικανοποιήσουν

κανένα

υπόλειμμα

ματαιοδοξίας, και τις ληστρικές τους επιβουλές τις προωθούν με τη μάσκα του «δωρητή» από τα παρασκήνια. Ειδικά μετά από καταστροφές, φυσικές ή στρατιωτικές, «φιλάνθρωποι» και «δωρητές» δουλεύουν πυρετωδώς. Δεν αφήνουν καμία ευκαιρία να πάει χαμένη: με την ίδια επιμέλεια που τους βρίσκεις να ακολουθούν καταπόδας τα αμερικανικά βομβαρδιστικά στη Γιουγκοσλαβία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ,

για να

αναλάβουν

μετά

την

καταστροφή

το

«έργο

της

ανοικοδόμησης», με την ίδια ταχύτητα τους βλέπεις να καταφθάνουν πρώτοι σε κάθε σημείο του πλανήτη, αμέσως μετά από έναν τυφώνα, ένα σεισμό ή ένα τσουνάμι. Μια τέτοια, παγκοσμίων διαστάσεων, φρενίτιδα φιλανθρωπίας παρακολουθήσαμε το 2005 με αφορμή την απίστευτη ανθρωποθυσία

που

προκάλεσε

το

τσουνάμι

στις

χιόρες

της

Νοτιοανατολικής Ασίας. Οι ειδικοί περί την «καλοσύνη» διέγνωσαν αμέσως ότι το μέγεθος της τραγωδίας είχε από πίσω «πολύ ψωμί» - για τους ίδιους. Έτσι, σε έναν κόσμο όπου -σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ για το 2004- κάθε μέρα πέθαιναν 24.000 άνθρωποι από ασιτία, δηλαδή σε έναν κόσμο που κάθε βδομάδα η ανθρωπότητα θρηνούσε και εξακολουθεί να θρηνεί ένα «τσουνάμι» λόγω υποσιτισμού, στήθηκε ένα απίθανο πανηγύρι «μαραθώνιων αγάπης» και υπήρξε ένας κατακλυσμός μηνυμάτων από τρα-

πεζίτες για τους «λογαριασμούς βοήθειας» που είχαν ανοίξει τα ευαγή τους ιδρύματα προς ανακούφιση των πληγέντων. Οι αυτοδιαφημιζόμενοι της φιλευσπλαχνίας, οι πολυεθνικές, οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί, οι Κροίσοι, οι επώνυμοι αστέρες και οι λοιποί παρατρεχάμενοι που προσπάθησαν με την επίδειξη της «καλοσύνης» τους να κλέψουν λίγη από την ανθρωπιά των ανθρώπων του μόχθου, που (αυτοί πράγματι) έτρεξαν να βοηθήσουν με το υστέρημά τους, ανακοίνωσαν ότι σε πρώτη φάση είχαν συγκεντρώσει για τα θύματα της Νοτιοανατολικής Ασίας το ποσό των 5 δις δολαρίων. Αλλά τι ήταν αυτά τα 5 δις δολάρια (το πού πήγαν θα το δούμε αμέσως παρακάτω) με τα οποία διαφήμισαν τη φιλανθρωπία τους οι «καλοί» άνθρωποι των πολυεθνικών, των τραπεζών και των κυβερνήσεων, έχοντας για φόντο τα 300.000 θύματα; Το ζύγι της «ανθρωπιάς» τους είναι αποκαλυπτικό: το «βοήθημα» αντιστοιχούσε σε ένα ποσό που μόλις πλησίαζε το 1/3 από τα «μπόνους» που εισέπραξε η δράκα των ανώτερων στελεχών της Γουόλ Στριτ μέσα στο 2004. Ήταν το 1/2 του ποσού που δαπανήθηκε την ίδια χρονιά στις ΗΠΑ για καλλυντικά. Το 1/6 του ποσού που είχε δαπανηθεί για γλυκά, το 1/3 των χρημάτων που είχαν δαπανηθεί στην EE για παγωτά, το 1/11 του ετήσιου τζίρου των αυτοκινητοβιομηχανιών στις ΗΠΑ. Ήταν ένα ποσά που αντιστοιχούσε σε καμιά δεκαριά μόνο από τα εκατοντάδες ελικόπτερα των Βρετανών που πετούσαν εκείνες τις μέρες πάνω από τη Βαγδάτη. Τα χρήματα που υποτίθεται ότι θα έστελναν στους πληγέντες οι ελεήμονες δεν ήταν παρά τα κέρδη που έβγαζαν οι επιχειρήσεις του τότε αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ντικ Τσέινι από την κατοχή του Ιράκ στη διάρκεια ενός μόνο μήνα.

Έξι μήνες αργότερα, αν άθροιζε κανείς το σύνολο των ανέξοδων υποσχέσεων που είχαν «προσφερθεί» έναντι βοήθειας προς τους πληγέντες, το ποσό είχε φτάσει στα 11 δις δολάρια. Τον Ιούνιο του 2005 η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση Oxfam παρουσίασε την έκθεσή της σχετικά με το πώς εξελίχτηκε η διανομή αυτής της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η πραγματικότητα είχε ως εξής:

1. Από τα 11 δισεκατομμύρια δολάρια σια οποία είχε ανέλθει το συνολικό ποσό των υποσχέσεων, το πραγματικό ποσό που είχε φτάσει στα ταμεία του ΟΗΕ δεν ήταν ούτε το 10%, δηλαδή μόλις 1 δις δολάρια. 2. Από αυτό το I δις δολάρια μόνο το 20% έφτασε στους ανθρώπους και στις περιοχές που είχαν πραγματικά ανάγκη. 3. Αλλά κι από τα χρήματα της βοήθειας που τελικά έφτασαν στις πληγείσες περιοχές, η μερίδα του λέοντος μοιράστηκε στους... γαιοκτήμονες και στους επιχειρηματίες. Σύμφωνα με την έκθεση της Oxfam:

«Οι

προσπάθειες

της

ανθρωπιστικής

αρωγής

δεν

επικεντρώθηκαν στους φτωχούς και στα προβλήματά τους, αλλά κατευθύνθηκαν στους επιχειρηματίες και στους γαιοκτήμονες (...). Απελπισμένοι άνθρωποι έγιναν ακόμα πιο φτωχοί και οι πλούσιοι υποστηρίχτηκαν. Το χάσμα μεταξύ αυτών που έχουν και αυτών που ζουν κάτω από το επίπεδο της φτώχειας έγινε ακόμα μεγαλύτερο». Δεν είναι μόνο τα στοιχεία της Oxfam που μιλούν για όλους αυτούς τους φιλάνθρωπους που μέσα σε κλίμα κατάνυξης τα Χριστούγεννα του 2004 διαφήμιζαν τα μονοπώλιά τους, τις τράπεζές τους, τα καράβια τους, τις επιχειρήσεις τους, εμφανιζόμενοι ως «χορηγοί βοήθειας» των πληγέντων και ως «εγγυητές» ότι τα χρήματα από το υστέρημα των απλών ανθρώπων, που έσπευσαν από όλο τον κόσμο να συνδράμουν, θα έφταναν στον προορισμό τους. Υπάρχουν μια σειρά αριθμοί και στοιχεία που καταγράφουν την αλήθεια περί το πνεύμα «Σαμαρείτη» που διέπει τον εσωτερικό κόσμο των Ισχυρών έναντι των αδυνάμων: 1. Για κάθε δολάριο που δίνει η Δύση σε «βοήθεια» προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, στο πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ των αστικών τάξεων στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, υπολογίζεται ότι οι λαοί αυτών των χωρών πληρώνουν 9 δολάρια για αποπληρωμή του χρέους τους. Σύμφωνα με την Christian Aid, από τους λαούς των χωρών αυτών η εγχώρια και διεθνής πλουτοκρατία αφαιμάσσει 160

δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, επειδή οι πολυεθνικές εταιρείες που έχουν εγκατασταθεί στα εδάφη τους είτε έχουν εξασφαλίσει φορολογική ασυλία είτε φοροδιαφεύγουν. 2. Ο στόχος για παραχώρηση του 0,7% του ΑΕΠ των αναπτυγμένων χωρών στον «Τρίτο Κόσμο», που τέθηκε, από τον ΟΗΕ το 1970, παραμένει άπιαστος. Η μέση συνεισφορά, μετά από τέσσερις δεκαετίες, μόλις και μετά βίας ανέρχεται στο 0,45%. 3. Σε απόλυτα νούμερα, το ποσό που σε ολόκληρο τον κόσμο διατίθεται κάθε χρόνο σε ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια είναι 100 δισεκατομμύρια δολάρια. Ας γίνουν οι συγκρίσεις: από το 2003 μέχρι το 2009 ο πόλεμος στο Ιράκ στοίχισε 3 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή 30 φορές περισσότερο, ενώ μόνο το 2008 οι ΗΠΑ δαπάνησαν 685 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου εφτά φορές περισσότερα) σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς. 4. Το 80% των μαστιζόμενων από την πείνα ανθρώπων παγκοσμίως είναι αγρότες ή εργάτες της γης. Γι αυτό η αύξηση του ΑΕΠ που προέρχεται

από

τη

γεωργία

είναι

τουλάχιστον

διπλάσιας

αποτελεσματικότητας στην καταπολέμηση της φτώχειας απ' ό,τι η αύξηση του ΑΕΠ που προέρχεται από τους άλλους τομείς, όπως οι υπηρεσίες ή ο τουρισμός. Κι όμως, οι τομείς αυτοί προσελκύουν μόνο το 4% της συνολικής βοήθειας της Παγκόσμιας Τράπεζας. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων & Γεωργίας του ΟΗΕ, αν 30 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο κατευθύνονταν σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, το 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι που πεινούν κάθε μέρα θα είχαν εξασφαλίσει το επόμενο πιάτο και πολλά μελλοντικά. Αλλά ακόμα κι αν «στόχοι» και «υποσχέσεις» σαν τις παραπάνω εκπληρώνονταν, δεν υπάρχει πιο λαθεμένο συμπέρασμα από την άποψη ότι «τα πράγματα θα άλλαζαν». Τίποτα δε θα άλλαζε, όσον αφορά την εκμετάλλευση και τη δυστυχία δισεκατομμυρίων ανθρώπων, ακόμα κι αν οι χορτάτοι αποδεικνύονταν συνεπείς και σε διπλάσιες ή τριπλάσιες υποσχέσεις. Ωστόσο, η απόσταση μεταξύ λόγων και έργων έχει να μας πει

κάτι πολύ χρήσιμο: ότι η «φιλανθρωπία» τους είναι τόσο απεχθής όσο και τα εγκλήματά τους. Ο Μαρξ για μια ακόμα φορά είχε δίκιο: «0 πραγματικός ουμανισμός, η αγάπη των ανθρώπων, προϋποθέτει το μίσος για τους εχθρούς της ανθρωπότητας».

* * * Σημείωση 1η: Η Ταϊλάνδη, χώρα που πλήγηκε βαριά από το τσουνάμι το 2004, είχε μια μεγάλη οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη κατά την περασμένη δεκαετία. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Τα πλέον προφανή θύματα ενός τέτοιου ταξικού διαχωρισμού ήταν τα παιδιά: παιδική εργασία, αλλά και παιδική κακοποίηση, παιδική πορνεία και σεξουαλική κακοποίηση από ενήλικες. Παιδιά από 7 έως 11 χρόνων ήταν και είναι η εύκολη λεία για τους ξένους παιδόφιλους που κατακλύζουν την περιοχή. Κτίρια που μοιάζουν με πολυκαταστήματα πίσω από το σκούρο τζάμι κρύβουν το «προϊόν» τους. Παιδιά δεκάχρονα, βαλμένα σαν σε ενυδρείο, περιμένουν τον «αγοραστή» να τα διαλέξει. Μια πρόχειρη αναζήτηση στο Ίντερνετ μετά

το

τσουνάμι,

ακριβώς

εκείνες

τις

μέρες

της

παγκόσμιας

«φιλανθρωπίας», μπορούσε να βγάλει εΌ)ς και 230.000 σελίδες (!) που αφορούσαν μόνο το Πουκέτ, με πληροφορίες για πάσης φύσεως «ενδιαφερόμενους», που αναζητούσαν παιδιά-θύματα για τις σεξουαλικές τους ορέξεις. Υπήρχαν ακόμα και βίντεο με παιδιά που υφίσταντο σεξουαλική κακοποίηση ώστε να γνωρίζει ο «πελάτης» τι μπορεί να «ψωνίσει». Στην περιοχή η παιδοφιλία αποτελούσε το «δυναμικότερο» κομμάτι της «βιομηχανίας» του αγοραίου σεξ. Τα σχετικά σάιτ όχι μόνο παρέμεναν ενημερωμένα, αλλά και ανανεώνονταν τακτικότατα από τις πρώτες κιόλας ώρες που ακολούθησαν μετά το τσουνάμι. Τα στοιχεία προέρχονταν από την έκθεση του Παρατηρητήριου Παιδιών, αλλά δεν έτυχαν της ελάχιστης προσοχής από τους εκστασιασμένους με τους «μαραθώνιους αγάπης».

Σημείωση 2η: Το περιοδικό Time στο τέλος κάθε έτους επιλέγει για το εξώφυλλο του τα «πρόσωπα της χρονιάς». Πριν από λίγα χρόνια ήταν σειρά του ζεύγους Γκέιτς να γίνει εξώφυλλο, όπου Μπιλ Γκέιτς ο ιδρυτής της Microsoft. Η επιλογή του ζεύγους έγινε λόγω της «φιλανθρωπικής τους δραστηριότητας», όπως εξήγησε το περιοδικό. Δε γνωρίζουμε ούτε την ακριβή θέση στον Παράδεισο, ούτε το ύψος των φοροαπαλλαγών που εξασφαλίζει στο ζεύγος Γκέιτς η «φιλανθρωπική» τους δραστηριότητα. Γνωρίζουμε όμως ότι ο φιλάνθρωπος Γκέιτς εμφανίζει προσωπική περιουσία ύψους 56 δις δολαρίων. Γνωρίζουμε επίσης ότι το 2000, στο αποκορύφωμα της φιλανθρωπικής του δράσης, τα έσοδα του Μπιλ Γκέιτς ισούντο με το άθροισμα των εισοδημάτων 1 εκατομμυρίου μέσων νοικοκυριών των ΗΠΑ. Σημείωση 3η: Όπως παρατηρούσε ο Βραζιλιάνος Αρχιεπίσκοπος Dom Helder Camara: «Όταν δίνω τροφή στους φτωχούς, με λένε άγιο. Όταν ρωτάω γιατί οι φτωχοί δεν έχουν τροφή, με λένε κομμουνιστή».

2. «Λί^ν ηατάτε το χορτάρι του γηπέδου» «Υποφέρω όταν οι άλλοι κλαίνε». Ρίτσαρντ Νίξον1

Στις 29 Αυγούστου του 2005 ο τυφώνας «Κατρίνα» χτυπούσε την «ανοχύρωτη» αμερικανική πόλη της Νέας Ορλεάνης. Από τις τεράστιες καταστροφές περίπου 1.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Σχεδόν το 80% της πόλης πλημμύρισε από το νερό της θάλασσας. Ήταν η μανία της φύσης που προκάλεσε την καταστροφή; Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες που ρωτήθηκαν από τη Washington Post, ήταν η ελαττωματική κατασκευή των φραγμάτων, και όχι η αφύσικη ορμή του τυφώνα «Κατρίνα», η αιτία που πλημμύρισε η Νέα Ορλεάνη. Μια βδομάδα μετά το πέρασμα του «Κατρίνα» ο Μπους, το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, εν γένει, ανακοίνωσε ότι διαθέτει το ποσό των 10 δις δολαρίων για την ανακούφιση των πληγέντων της Νέας Ορλεάνης. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης:

α) Μέχρι εκείνη τη στιγμή το ποσό που είχαν διαθέσει οι ΗΠΑ για την εισβολή και κατοχή του Ιράκ ανερχόταν στα 192,5 δις δολάρια. Δηλαδή η κατεστραμμένη ζωή των κατοίκων της Νέας Ορλεάνης δεν άξιζε πάνω από δυο «μηνιάτικα» από εκείνα που σπαταλούσαν οι Αμερικάνοι για να δολοφονούν Ιρακινούς στη Βαγδάτη και στη Φαλούτζα. β) Το ποσό των 10 δις δολαρίων που ανακοίνωσε ο Μπους για τη Νέα Ορλεάνη ήταν ίσο με το ποσό ενός και μόνο συμβολαίου που έκλεισε η εταιρεία Kellogg Brown & Root, θυγατρική της εταιρείας Halliburton του αντιπροέδρου Τσέινι, για μια από τις «δουλειές» της στο Ιράκ. Η τραγωδία που άφησε πίσω του ο τυφώνας «Κατρίνα» στη Νέα Ορλεάνη δεν ήταν το αποτέλεσμα μιας φυσικής καταστροφής. Ήταν το φυσικό αποτέλεσμα μιας καταστροφικής πολιτικής, στα πλαίσια του δολοφονικού καπιταλιστικού συστήματος. Η τύχη της Νέας Ορλεάνης ήταν προδιαγεγραμμένη. Σε μια περιοχή που κατοικούνταν κατά 70% από Αφροαμερικανούς, που το 43% των παιδιών ηλικίας μέχρι 5 ετών ζούσε κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας, που ο μαύρος πληθυσμός ήταν κατά 40% φτωχότερος από τους λευκούς κατοίκους, που το 47% των δημόσιων σχολείων της περιοχής είχαν πριν από τον «Κατρίνα» χαρακτηριστεί ερείπια είναι προφανές: για το καπιταλιστικό κράτος των ΗΠΑ ο «Κατρίνα» δεν ήταν ένας αντίπαλος. Ήταν ένας σύμμαχος στο προμελετημένο έγκλημα της ταξικής και φυλετικής εκκαθάρισης μιας ολόκληρης πολιτείας. Ο Μπους στο άκουσμα της τραγωδίας ισχυρίστηκε πως «δεν μπορούσε κανένας να προβλέψει την υπερχείλιση των φραγμάτων». Βίντεο που προβλήθηκε λίγες μέρες μετά τις παραπάνω δηλώσεις δείχνει τον Μπους να ενημεριόνεται για την επερχόμενη καταστροφή 24 ώρες πριν από τον τυφώνα. Ο Μπους ψευδόταν εκ του ασφαλούς, καθώς το σύστημα των «φιλανθρώπων» έχει εξασφαλίσει για τον εαυτό του πλατωνικούς όρους λειτουργίας: «... αν επιτρέπεται σε κάποιους το ψέμα, αυτοί είναι οι άρχοντες», έλεγε ο Πλάτωνας στην Πολιτεία, προσθέτοντας μάλιστα άτι το αντίθετο «να ειπεί

δε στους άρχοντες ένας ιδιώτης ψέμα θα το θεωρήσουμε αμάρτημα...» (Πολιτεία, 389 b-c). Οι «ψεύτες άρχοντες» ήξεραν, φυσικά, τα πάντα. Μέρες πριν. Μήνες πριν. Χρόνια πριν. Τα στοιχεία που περιέχονται στη μηνιαία επιθεώρηση Monthly Review2 είναι αποκαλυπτικά: 1. Τον Οκτώβρη του 2004, ένα χρόνο πριν από τον τυφώνα, στο περιοδικό National Geographic υπήρχε η προφητεία: «Σε περίπτωση τυφώνα στη Νέα Ορλεάνη», έγραφε, «ακόμα κι αν ένα εκατομμύριο κάτοικοι μετακινηθούν οε ψηλότερα σημεία για να σωθούν από την υπερχείλιση των φραγμάτων, περί τους 200.000 θα παραμείνουν: εκείνοι που δεν έχουν αυτοκίνητο, οι άστεγοι, οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς...» 2. Monthly Review, 2004, τεύχος 11.

Σημειώστε ότι στη Νέα Ορλεάνη ήταν γνωστό πριν από τον «Κατρίνα» πως το 1/5 των κατοίκων δε διέθετε αυτοκίνητο. Πρόκειται για σημαντική «λεπτομέρεια» αν σκεφτεί κανείς ότι στις ΗΠΑ τα σχέδια εκκένωσης περιοχών σε περιπτώσεις επερχόμενοι καταστροφών δεν περιλαμβάνουν καμία πρόβλεψη για μετακίνηση των πληθυσμών που δε διαθέτουν ιδιόκτητο μεταφορικό μέσο. 2. Το Σεπτέμβρη του 2001 στο περιοδικό Popular Mechanics τονιζόταν: «Σε περίπτωση ισχυρού τυφώνα η πόλη θα μπορούσε να κατακλυστεί από νερά (...). Πολλοί θα πεθάνουν επειδή η πόλη έχει λίγα οικοδομήματα που θα μπορούσαν να αντέξουν σε ανέμους σταθερής έντασης περί τα 160 χλμ. την ώρα, που θα φέρει ένας τυφώνας μεγέθους 2».

Κι άλλη «λεπτομέρεια»: Ο τυφώνας είχε προβλεφθεί άτι θα ήταν μεγέθους 4 και η ταχύτητά του πάνω από 200 χλμ.

3. Τον Οκτώβρη του 2001 το περιοδικό Scientific American, διερευνώντας το μέγεθος της κρατικής αδιαφορίας, εκτιμούσε ότι σε περίπτωση τυφώνα: «Η καταστροφή επικρέμαται πάνω από τη Νέα Ορλεάνη...» Απέναντι σε αυτή την απολύτως προβλέψιμη κι επερχόμενη καταστροφή τι έκανε η κυβέρνηση των ΗΠΑ; α) Παραχώρησε στους εργολάβους και τους τελευταίους υγρό-τοπους που αποτελούσαν φυσικά αναχώματα απέναντι στους τυφώνες, καταργώντας τους περιβαλλοντικούς νόμους που προστάτευαν τις συγκεκριμένες περιοχές. β) Ήταν δεδομένο ότι τα φράγματα δε θα άντεχαν. Κι όμως η κυβέρνηση έκοψε τα αντιπλημμυρικά προγράμματα επισκευών των φραγμάτων επικαλούμενη τα έξοδα του πολέμου στο Ιράκ. Οι υπεύθυνοι πολιτικής προστασίας της Λουιζιάνας διαμαρτύρονταν τον Ιούνη του 2004 (ένα χρόνο πριν από τον τυφώνα) πως αυτά τα έργα «είναι ζήτημα ασφαλείας για μας». Μάταια. γ) Διέλυσε στο όνομα της αποκρατικοποίησης την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Κρίσεων των ΗΠΑ, καθώς το σύνολο σχεδόν του έργου της ιδιωτικοποιήθηκε, με αποτέλεσμα την πλήρη αποδιοργάνωση. Το κράτος των ΗΠΑ λειτούργησε ως σφαγέας των απόκληρων της Λουιζιάνας. Φαίνεται από τη στάση του όχι μόνο πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια του τυφώνα. Οι κυβερνώντες γνώριζαν από πριν για τον επερχόμενο κατακλυσμό. Εντούτοις, δεν πήραν κανέλα ουσιαστικό μέτρο εκκένωσης του πληθυσμού. Κι όμως, θα μπορούσαν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η Κούβα, μια χώρα με απείρως λιγότερες δυνατότητες από τις ΗΠΑ, ένα χρόνο πριν είχε καταφέρει, και μάλιστα δυο φορές, να μετακινήσει, να στεγάσει, να θρέψει και να φιλοξενήσει πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους της που απειλούνταν από τους τυφώνες «Τσάρλι» και «Ιβάν». Η κυβέρνηση των ΗΠΑ περιορίστηκε στα «δεν». Δεν επίταξε

κανένα λεωφορείο για τη μετακίνηση των κατοίκων. Δεν επίταξε κανένα ξενοδοχείο για τη φιλοξενία των πληγέντων. Δε δέχτηκε καμία βοήθεια, όχι μόνο από την Κούβα που προσφέρθηκε, αλλά ούτε καν από τον Καναδά. Το μοντέλο της κυβερνητικής «κινητοποίησης» ήταν το εξής: «Σε περίπτωση μεγάλου τυφώνα κάντε ό,τι μπορείτε μόνοι σας».3 Ή όπως το έλεγε η υπεύθυνη του Ερυθρού Σταυρού απευθυνόμενη στους κατοίκους της Νέας Ορλεάνης: «Είσαι υπεύθυνος για την ασφάλειά σου...» Κάποια μέτρα, βέβαια, πάρθηκαν. Όπως, για παράδειγμα, η αυστηρή επιτήρηση των φρουρών στο Στάδιο Σούπερντομ, που είχε κατακλυστεί από πληγέντες, ώστε να μην επιτραπεί στους κατεστραμμένους κατοίκους να πατούν το χορτάρι του γηπέδου και το χαλάσουν... Ή η διαταγή της αστυνομίας και ιδιωτικών φρουρών να πάρουν άλλο δρόμο διαφυγής οι πληγέντες, καθώς ένα από τα. λίγα ασφαλή περάσματα που είχαν διαλέξει περνούσε μέσα από περιοχή λευκών... Ή η πρώτη απόφαση του Μπους, μετά το χτύπημα του τυφώνα, να στείλει στην πληγείσα πολιτεία την Εθνοφρουρά με τη διαταγή να εκτελούνται οι «ταραξίες», δηλαδή οι πληγέντες και η φτωχολογιά της Νέας Ορλεάνης... Το αποτέλεσμα ήταν χιλιάδες νεκροί, φτωχοί και κατεστραμμένοι. Τραγωδία; Όχι για όλους. Περιγράφοντας την κατάσταση στη Νέα Ορλεάνη, λίγες μέρες μετά, ένας επιφανής Ρεπουμπλικάνος βουλευτής, ο Ρίτσαρντ Μπέικερ, αποτιμώντας το γεγονός ότι πολλές οικογένειες μαύρων είχαν ξεκληριστεί και ακόμα περισσότερες θα ήταν αδύνατο να επιστρέψουν, αφού οι εργολάβοι που ανέλαβαν την ανοικοδόμηση φρόντιζαν να εκτινάξουν τις τιμές για σπίτια και ενοίκια, ακούστηκε να λέει: «Καθαρίσαμε τελικά τις δημόσιες κατοικίες στη Νέα Ορλεάνη. Εμείς δεν το είχαμε κατορθώσει, αλλά ο Θεός το κατόρθωσε».4 Όσο για την Μπάρμπαρα Μπους (τη μαμά του γιου της, του Τζορτζ Μπους), θεωρούσε ότι ο «Κατρίνα» δεν έβγαζε και πολύ από τη συνήθη δυστυχία του το μαύρο πληθυσμό της Νέας Ορλεάνης. Ίσα ίσα, κατά τη διάρκεια της «φιλανθρωπικής» επίσκεψής της στους πληγέντες και εξαίροντας τη «φιλοξενία» που τους παρεχόταν στους καταυλισμούς από την κυβέρνηση του κανακάρη της, δήλωσε: «Οι περισσότεροι πληγέντες ανήκαν, ούτως ή άλλως, στις μη προνομιούχες τάξεις. Συνεπώς, τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ καλά γι' αυτούς»!

Χρόνια μετά τα πράγματα συνέχιζαν να εξελίσσονται εξίσου «καλά». Όπως δήλωσε στην τέταρτη επέτειο από την καταστροφή, στις 29.8.2009, ο πρύτανης του Ινστιτούτου Παιδείας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης Andre Perry, ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα θα έπρεπε να αναλάβει περισσότερες πρωτοβουλίες για να προστατευθεί καλύτερα η πόλη: «Στην πόλη μας δεν έχουμε ακούσει καμιά δέσμευση του Λευκού Οίκου για την καλύτερη προστασία της Νέας Ορλεάνης. Τα παλιά φράγματα επισκευάστηκαν και νέα κατασκευάστηκαν, όμως η διάβρωση μας καθιστά ευάλωτους όσο ποτέ. Πρέπει να γίνει μια μεγάλη συζήτηση για τη θωράκιση των ακτών. Η κυβέρνηση στην Ουάσινγκτον θα έπρεπε να δώσει λύση στα γραφειοκρατικά εμπόδια έτσι ώστε η οικονομική βοήθεια να φτάνει ταχύτερα στη Νέα Ορλεάνη. Ο πρόεδρος», κατέληξε ο πρύτανης, «θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για την ανοικοδόμηση της πόλης μας». Αυτή η χρόνια αργοπορία στην αντιμετώπιση ζωτικών προβλημάτων για τους κατοίκους της Νέας Ορλεάνης είναι αθώα; Μάλλον όχι. Ειδικά αν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι «σε αντίθεση με τον αργό ρυθμό με τον οποίο επισκευάζονταν τα φράγματα και αποκαθίστατο η ηλεκτροδότηση, ο εκπλειστηριασμός του σχολικού συστήματος της Νέας Ορλεάνης πραγματοποιήθηκε με στρατιωτική ταχύτητα και ακρίβεια. Μέσα σε δεκαεννέα μήνες, και με τους περισσότερους από τους κατοίκους της πόλης ακόμα εξόριστους, το σύστημα δημόσιας παιδείας της Νέας Ορλεάνης αντικαταστάθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από επιδοτούμενα ιδιωτικά σχολεία»5.

* * * 5. Naomi Klein, 7Ό δόγμα τον σοκ - Η άνοδος τον καπιταλισμού τι/ς καταστροφής, εκδόσεις Λιβάνη.

Σημείωση 1ψ Ο καταστροφικός σεισμός στην Αϊτή το Γενάρη του 2010 άφησε πίσω του 300.000 νεκρούς και μια ερειπωμένη χώρα. Η πρώτη πράξη αλληλεγγύης των Η ΠΑ μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου ήταν η

αποστολή ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων για την κατάληψη των αεροδρομίων και των στρατηγικών σημείων της χώρας. Δώδεκα μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 2011, μετά την τόσο «φιλάνθρωπη» κινητοποίηση του ? ? ?  και τις προσωπικές δεσμεύσεις του πρώην προέδρου ? ? ?  ΗΠΑ, του Μπιλ Κλίντον, ότι το φιλανθρωπικό του ίδρυμα ήταν αποφασισμένο να σταθεί στο πλευρό των Αϊτινών, ΐ] Αϊτή μαστιζόταν από μια άγνωστη στη χώρα για πολλά χρόνια πανδημία: την πανδημία της χολέρας. Δίπλα πλέον στους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς του σεισμού είχαν προστεθεί και οι 4.000 νεκροί από τα 170.000 μέχρι εκείνη τη στιγμή επιβεβαιωμένα κρούσματα χολέρας, που σύμφωνα με τις μετριοπαθείς εκτιμήσεις του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι-μουν υπολογιζόταν ότι το επόμενο εξάμηνο θα είχαν ανέλθει στα 650.000 κρούσματα. Αν όμως στην Αϊτή δεν προσγειώθηκε ποτέ η «φιλανθρωπία» του Κλίντον ή του ΟΗΕ, προσγειώθηκε, εφοδιασμένος με διπλωματικά έγγραφα που του παρείχε η Γαλλία, ο μισητός δικτάτορας Ντεβαλιέ. Όπως είπε, 25 χρόνια μετά τις λαϊκές διαδηλώσεις που τον ανέτρεψαν και τον έτρεψαν σε φυγή για να αποφύγει να δικαστεί για τα εγκλήματά του και τη ληστεία της χώρας, επέτρεψε «για να βοηθήσει»... Σημείωση 2η: Πέρα από τα διατροφικά σκάνδαλα, την καταστροφή του περιβάλλοντος, όπως η διαρροή πετρελαίου από την εξέδρα της BP στην Καραϊβική, τον αποκλεισμό εκατομμυρίων ανθρώπων από τα φάρμακα και τις θεραπείες που έχουν ανάγκη, για να αποτιμηθεί το μέγεθος της «προσφοράς» των μονοπωλίων στην κοινωνία, πρέπει να εξεταστεί μια ακόμα παράμετρος: τι γίνεται όταν τα μονοπώλια φτάνουν να διαχειρίζονται πυρηνικά εργοστάσια; Το ερώτημα τέθηκε με τον πιο δραματικό τρόπο στην ημερήσια διάταξη με τον τρομακτικό σεισμό των 9 ρίχτερ που έπληξε την Ιαπωνία το Μάρτη του 2011 και το τσουνάμι που ακολούθησε. Η τραγωδία που προκλήθηκε από τον Εγκέλαδο, με τα δεκάδες χιλιάδες θύματα και τις καταστροφές άνω των 220 δις δολαρίων, μέσα σε λίγες ώρες μετατράπηκε από μια τεράστια σε έκταση ανθρωπιστική καταστροφή σε παγκόσμιο θρίλερ ενός

επαπειλούμενου πυρηνικού ολέθρου. Τι συνέβη, όμως, με τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Φουκουσίμα; Γιατί όχι μόνο η Ιαπωνία, αλλά ολόκληρη η ανθρωπότητα βρέθηκε να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πυρηνικού ολοκαυτώματος; Το μέγεθος του σεισμού, παρά την τρομακτική ένταση του φαινομένου, δεν αρκεί από μόνο του για να δοθεί μια ολοκληρωμένη απάντηση. Απαιτείται να ληφθεί υπόψη ένα επίσης κομβικό «μέγεθος»: η ανελέητη τακτική των μονοπωλίων στο σαφάρι για την αναζήτηση του κέρδους. Δίπλα, λοιπόν, στο σεισμό και στο τσουνάμι πρέπει να συνυπολογιστούν τα εξής: «Οι κυβερνήσεις του ιαπωνικού

κεφαλαίου

αποφάσισαν

την

εγκατάσταση

πυρηνικών

εργοστασίων σε μια έντονα σεισμογόνο περιοχή, με ιστορικό τσουνάμι, για να τροφοδοτήσουν με Ενέργεια την άνοδο της χώρας στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Παρέδωσαν τη διαχείριση των πυρηνικών εργοστασίων σε ιαπωνικό μονοπώλιο, που, επί δεκαετίες, επανειλημμένα και σε γνώση των κυβερνήσεων, έδινε ψευδή στοιχεία σε σχέση με την ασφάλεια των εγκαταστάσεων, τα συμβάντα και τα μικροατυχήματα κατά τη λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων. Τα εργοστάσια κατασκευάστηκαν παραλιακά και μόλις μερικά μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, ώστε να μη μειώνεται η απόδοσή τους (και το κέρδος) από τυχόν άντληση σε μεγαλύτερο ύψος του θαλασσινού νερού ψύξης. Ούτε και μετά το μεγάλο τσουνάμι του Νότιου Ειρηνικού το 2004 πάρθηκαν μέτρα (π.χ., μετακίνηση των ντιζελογεννητριών ασφαλείας για την τροφοδοσία των αντλιών ψύξης σε μεγαλύτερο υψόμετρο, ή τοποθέτηση εκ των προτέρων καλωδίων που θα επέτρεπαν την τροφοδοσία των αντλιών με ρεύμα από γεννήτριες σε ασφαλές σημείο... Δόθηκε δεκαετής παράταση λειτουργίας αντιδραστήρων που έχουν συμπληρώσει 40 χρόνια ζωής, έτσι ώστε να συνεχίσει αδιάλειπτα η κερδοφορία ανεξάρτητα 6. Σταύρος Ξενικουδάκης, Ριζοσπάστης, 19.3.2011. 7. Ρόιτερ - Ελευθεροτυπία, 16.3.2011.

από τους κινδύνους».6 Εξόχως αποκαλυπτικός, όπως μετέδωσε το Ρόιτερ, όσον αφορά τα όσα συνέβησαν στη Φουκουσίμα ήταν ο Γιούλι Αντρέεφ: «Η απληστία της πυρηνικής βιομηχανίας και η επιρροή της στη Διεθνή

Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) μπορεί να καταδικάσουν την Ιαπωνία σε μια τεράστια πυρηνική καταστροφή. Η καταγγελία έρχεται από το Ρώσο ειδικό στα πυρηνικά ατυχήματα Γιούλι Αντρέεφ, έναν από τους ανθρώπους που κλήθηκαν να επιβλέψουν την επιχείρηση "καθαρισμού" στο Τσερνομπίλ. Όσον αφορά τη Φουκουσίμα, θεωρεί ότι οι Ιάπωνες κατασκευαστές υπήρξαν "άπληστοι και χρησιμοποίησαν κάθε σπιθαμή του χώρου" χωρίς να λάβουν επαρκείς προφυλάξεις για τον κίνδυνο πυρκαγιάς, που στην περίπτωση αυτή είναι αυξημένος. Υποστήριξε δε ότι η IAEA φέρει μέρος της ευθύνης για τις προδιαγραφές ασφαλείας των πυρηνικών σταθμών εν γένει, διότι βρίσκεται πολύ κοντά στους ομίλους που τους κατασκευάζουν και τους διαχειρίζονται».7 Λίγες βδομάδες αργότερα προστέθηκαν νέα στοιχεία για τις ευθύνες της πολυεθνικής TEPCO, της διαχειρίστριας εταιρείας του πυρηνικού σταθμού της Φουκουσίμα, σύμφωνα με αποκαλύψεις πρώην εργαζομένων στο σταθμό. Μαρτυρίες που, όπως έγραφε η Monde, «εφόσον αληθεύουν, φαίνεται πως οι εταιρείες που εκμεταλλεύονται τους πυρηνικούς σταθμούς (η TEPCO, αλλά και οι ομόλογές της) πρόκριναν τη βραχυπρόθεσμη αποδοτικότητα εις βάρος της μακροπρόθεσμης ασφάλειας ή, στην καλύτερη περίπτωση, δεν έλαβαν επαρκώς υπόψη τους κινδύνους σε μια χώρα που κινδυνεύει από τη σεισμική δραστηριότητα και τα τσουνάμι. (...). Ο Χιντεκάτσου Γιόσικ, κομμουνιστής βουλευτής και πρώην πυρηνικός μηχανικός, έδειξε σ' ένα βιβλίο του το 2010 πως 8. Le Monde - Τα Νέα, 28.3.2011. 9. Ριζοσηάσιψ, 31.3.2011.

ο πυρηνικός σταθμός της Φουκουσίμα έχει γνωρίσει τα περισσότερα συμβάντα -καμιά δεκαπενταριά στο διάστημα από το 2005 ως το 2009- απ' όλους όσοι λειτουργούν στην Ιαπωνία. Ο υπουργός Οικονομίας παραδέχθηκε μάλλον απρόθυμα πως "όταν η κρίση τεθεί υπό έλεγχο, θα πρέπει να εξετάσουμε τη διαχείριση της TEPCO". Ασφαλώς, όμως στο μεταξύ πόσα θύματα θα έχουμε μετρήσει;»8. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι

στο έγκλημα, πλην της διαχειρίστριας πολυεθνικής TEPCO, εμπλέκεται ευθέως μια ακόμα πολυεθνική: εκείνη που σχεδίασε τον αντιδραστήρα του πυρηνικού σταθμού της Φουκουσίμα, όπου από τις 11 Μαρτίου του 2011 συντελείται η μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή στον πλανήτη, είναι ένας άλλος πολυεθνικός κολοσσός, η αμερικανική General Electric. Λίγα εικοσιτετράωρα προτού ο επικεφαλής της GE φτάσει στην Ιαπωνία, ταξίδι που πραγματοποιήθηκε για επικοινωνιακούς λόγους, η εταιρεία ανακοίνωσε τις οικονομικές της επιδόσεις. Η GE το 2010 είχε καθαρά κέρδη ύψους 14,2 δις δολάρια, ποσό για το οποίο, όπως έγραψαν οι New York Times, δεν κατέβαλε ούτε ένα σεντ φόρο. Ακριβώς το ίδιο -μηδέν φόρους δηλαδή- είχε «καταβάλει» η πολυεθνική και το 2009, όταν ανακοίνωσε κέρδη 10,7 δις δολάρια. Για τα κατορθώματά της αυτά η GE τιμήθηκε επάξια: ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου, ο Τζέφρι Ίμελτ, προωθήθηκε το Γενάρη του 2011 από τον πρόεδρο Ομπάμα ως επικεφαλής του Συμβουλίου του για την Απασχόληση και την Ανταγωνιστικότητα. Στο πρόσωπο του ο Ομπάμα αναγνώρισε τον άνθρωπο που -κατά δήλωσή του- «κατανοεί τι απαιτείται για να κάνει την Αμερική ανταγωνιστική εκ νέου»9.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ

1.

Πόσοι φτωχοί «παράγουν» έναν πλούσιο; «Κι εγώ ρωτώ τους οικονομολόγους, τους πολιτικούς, τους ηθικολόγους: υπολόγισαν ποτέ τον αριθμό των ατόμων που υποχρεωτικά καταδικάζονται σε αθλιότητα, σε άνιση εργασία, σε εξαχρείωση, σε αφροσύνη, σε διεφθαρμένη άγνοια, σε ανίκητη δυστυχία, οε απόλυτη ένδεια, για να παραχθεί ένας πλούσιος;»

Αλμέιντα Γκαρέτ1 «Ιδιοκτησία/ Παραγωγικότητα/ Κατανάλωση/ Κέρδος/ Αποκτηνωση/ Χυδαιότητα/ Απανθρωπιά/ Ιδιοκτησία». Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου" 1. ? ? μ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? , ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ?   ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? . 2. ? .? . ? ? ? ? ? ? ? ? ? , Εν κύκλω τα φαύλα, Κείμενα μικρός πνοής, ? ? ? ? ? ? ? ?   ? ? :? ? ? ? .

3.

? ? .   ? ? ? ? ? ? ? ,   «? ?

  ? ? ? ? ? ? ? ?

? ? μ? ? ? ? ? ? ? ? ?   ? ? ? ?   ? ? ? μ? ? ? ? ?

  ? ? ?

 Ντε-μοκράτιοες

  ? ? ? ? »,  Βόχενμπλατ

? ? ? ?  21 ? ? ?  ? ? ? ?  28 ? ? ?  ? ? ? ? ?  ? ? ?  1868.

«Η σχέση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία, (είναι) ο άξονας που γύρα του περιστρέφεται ολόκληρο το σημερινό μας κοινωνικό σύστημα»*, έγραφε ο 'Ενγκελς το 1868. Μια εικοσαετία πριν, σε συνεργασία με τον επιστήθιο φίλο του, σημείωναν: «Ολόκληρη η κοινωνία όλο και

περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα, σε δύο μεγάλες τάξεις που βρίσκονται άμεσα αντιμέτωπες η μια με την άλλη στην αστική τάξη και το προλεταριάτο».4 Σήμερα, ενάμιση αιώνα μετά την ανάλυση του Μαρξ και του Ένγκελς, σε κάθε σημείο του πλανήτη, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα επιβεβαιώνει στο έπακρο τις διαπιστώσεις τους. Η βασική αντίθεση του καπιταλισμού, δηλαδή η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας, από τη μια, και στην ατομική καπιταλιστική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της, από την άλλη, οξύνει στον ανώτατο βαθμό όλες τις κοινωνικές αντιθέσεις. Λόγω αυτής ακριβώς της αξεπέραστης στον καπιταλισμό αντίθεσης, της αντίθεσης κεφαλαίου-εργασίας, πάνω στο έδαφος αυτής της ασυμφιλίωτης σχέσης προκαλούνται και εκδηλώνονται αβυσσαλέες κοινωνικές ανισότητες. Στον ένα πόλο της αντίθεσης ευδοκιμεί μια πρωτοφανής υπερσυσσώρευση κεφαλαίου, στον άλλο πόλο διευρύνεται η απόλυτη και σχετική εξαθλίωση των μαζών. 4. Μαρξ - Φρ. Ένγκελς: Μανιφέστο τον Κομμουνιστικού Κόμματος, σελ. 25-26, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 5. «Fortune 500», Απρίλιος 2010.

1. Μέσα στο 2009, κατά τη διάρκεια μιας από τις μεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις που έχει γνωρίσει ο πλανήτης από συστάσεως Ρώμης, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Fortune και την περίφημη λίστα «Fortune 500»5, οι 500 μεγαλύτεροι μονοπωλιακοί όμιλοι των ΗΠΑ αύξησαν τα κέρδη τους κατά 335%. Οι συγκεκριμένοι όμιλοι είδαν την κερδοφορία τους να εκτινάσσεται στα 391 δισεκατομμύρια δολάρια. Το γεγονός συνιστά πραγματικό άθλο, αν συνυπολογιστεί ότι πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη άνοδο κερδοφορiα που κατέγραψε η λίστα «Fortune 500» στην 56ετή ιστορία της.

Σημείωση 1η: Τη χρονιά που αύξησαν τα κέρδη τους κατά 385%, οι ίδιοι όμιλοι προχώρησαν στην απόλυση 821.000 εργαζομένων. Σημείωση 2η: Σύμφωνα με το Ίδρυμα Ροκφέλερ, ένας στους πέντε Αμερικανούς εργαζομένους το 2009 είχε εισοδηματικές απώλειες τουλάχιστον 25%. 2. Σύμφωνα με την έκθεση της Merrill Lynch-Capgeinini (Ιούνιος 2010), το 2009 ο αριθμός των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου με ιδιωτικές επενδύσεις άνω του 1 εκατ. δολαρίων αυξήθηκε κατά 17%. Υπολογίζονται πλέον στα 10 εκατομμύρια άτομα. Απαρτίζουν περίπου το 0,15 του παγκόσμιου πληθυσμού. Η συνολική τους περιουσία αυξήθηκε κατά 19% και έφτασε τα 39 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από τα 39 τρις, τα περίπου 14 τρις, δηλαδή το 36% του αμύθητου αυτού πλούτου, κατέχονται από 90.000 ζάμπλουτους. Οι τελευταίοι αποτελούν μόλις το 1% ακόμα και της δικής τους συνομοταξίας, δηλαδή του συνολικού αριθμού όσων χαρακτηρίζονται πλούσιοι. Όσον αφορά τον παγκόσμιο πληθυσμό, το ποσοστό τους δεν ξεπερνά το 0,01%... Σημείωση 1η: «Πίσω από κάθε μεγάλη περιουσία κρύβεται ένα έγκλημα» (Ονορέ ντε Μπαλζάκ). Σημείωση 2η: Τόσο η αύξηση του αριθμού των πλούσιων επενδυτών, όσο και η αύξηση του πλούτου τους, σημειώθηκε σε μια χρονιά, το 2009, κατά τη διάρκεια της οποίας το παγκόσμιο ΑΕΠ μειώθηκε 2%, ενώ ειδικά στην Ευρώπη η μείωση ήταν πάνω από 4%. 3. Το 2009, συμφωνά με τη μελέτη της Boston Consulting Group6, το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατείχε το 38% του παγκόσμιου πλούτου. Ο δε αριθμός των Κροίσων με περιουσία εφτά ψηφίων και άνω σημείωσε αύξηση κατά 14% και έφτασε τα 11,2 εκατομμύρια. Ειδικότερα: στη Βόρεια Αμερική οι πλούσιοι έγιναν

πλουσιότεροι κατά 15%, κατέχοντας συνολικά 4,6 τρις δολάρια. Στη Λατινική Αμερική οι περιουσίες των «εχόντων» αυξήθηκαν 16% και ανήλθαν στα 3,4 τρις δολάρια. Στην Ευρώπη, παρά τα τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα και την «κρίση χρέους» των κρατώνμελών της EE, οι πλούσιοι είδαν τα πλούτη τους να αυξάνονται κατά 8,8% και να ανέρχονται στα 3,7 τρις δολάρια. «Πρωταθλητές» αναδείχτηκαν

οι

εκατομμυριούχοι

στην

περιοχή

της

Ασίας/Ειρηνικού: η περιουσία τους αυξήθηκε κατά 22% και έφτασε στα 3,1 τρις δολάρια. 6. Global Wealth Report 2010, Ιούνιος 2010.

Σημείωση 1η: Ενώ οι πλούσιοι γίνονταν πλουσιότεροι, το 2009, σύμφωνα με τις καταγραφεί του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), οι άνθρωποι που υποσιτίζονταν ανέρχονταν στο 1 δισεκατομμύριο 20 εκατομμύρια. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αριθμό που έχει καταγραφεί τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες. Το 2010 ο αριθμός των υποσιτιζόμενων στον κόσμο υπολογίστηκε από τον Οργανισμό στα 925 εκατομμύρια. Σύμφωνα με τον FAO, «το γεγονός ότι σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι εξακολουθούν να υποσιτίζονται μετά το τέλος της πρόσφατης οικονομικής κρίσης και της κρίσης στην αγορά τροφίμων δείχνει ότι υπάρχει ένα βαθύτερο διαρθρωτικό πρόβλημα». Σημείωση 2η: Ενώ στην Ευρώπη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και των χρεών τα πλούτη των πλουσίων αυξήθηκαν σχεδόν κατά 9%, στην ευρωπαϊκή διάσκεψη που συγκάλεσε η Κομισιόν το Σε-πτέμβριο του 2010 ανακοινώθηκε ότι από τα 100 εκατομμύρια παιδιά ως 18 ετών που ζουν στις χώρες-μέλη της EE, τα 20 εκατομμύρια διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας. Όπως διαπιστώθηκε, το ήδη εφιαλτικό ποσοστό του 20% της παιδικής φτώχειας θα αυξηθεί δραματικά, λόγω της εντεινόμενης κρίσης.

4. Οι δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη το 2008 αριθμούσαν τους 793. Το 2010 ο αριθμός τους έφτασε τους 1.011. Το Μάρτιο του 2011, σύμφωνα με τη σχετική λίστα που δημοσίευσε το περιοδικό Forbes, οι δισεκατομμυριούχοι έχουν ανέλθει στους 1.210 και η περιουσία τους στα 4,5 τρις δολάρια. Ειδικά στις ΗΠΑ, οι δισεκατομμυριούχοι από 359 που ήταν το 2008, μετά από τρία χρόνια κρίσης, αυξήθηκαν στους 413. Το ίδιο διάστημα, η περιουσία τους από 1,1 τρις δολάρια ανήλθε στα 1,5 τρις δολάρια. Σημείωση 1η: Ενώ οι δισεκατομμυριούχοι, αξιοποιώντας την κρίση και μεσούσης της κρίσης, γίνονται περισσότεροι και πλουσιότεροι, όπως ανακοινώθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα, μέσα στο β' εξάμηνο του 2010, ο αριθμός των ανθρώπων του πλανήτη που έπεσε κάτω από το όριο της φτώχειας αυξήθηκε κατά 44 εκατομμύρια. Δηλαδή: για κάθε έναν από τους 417 νέους δισεκατομμυριούχους σε σχέση με το 2008, αντιστοιχούσαν 105.000 περισσότεροι φτωχοί, πένητες και λιμοκτονούντες. Σημείωση 2η: Την ίδια περίοδο που στις ΗΠΑ οι δισεκατομμυριούχοι αυξήθηκαν κατά 54 άτομα και τα πλούτη τους κατά 400 δισεκατομμύρια, οι εργαζόμενοι είδαν να χάνονται περισσότερες από 7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και να κατάσχονται εκατομμύρια κατοικίες. Δηλαδή: για κάθε έναν

νέο

Αμερικανό

δισεκατομμυριούχο

αντιστοιχούσαν

130.000

απολυμένοι Αμερικανοί εργάτες. Σημείωση 3η: Το Δεκέμβρη του 2010 η Κομισιόν ανέθεσε στη Eurostat τη συλλογή στοιχείων για την καταγραφή του ακριβούς αριθμού των αστέγων της Ευρώπης, οι οποίοι υπολογίζονται σε περίπου 20 εκατομμύρια. Σ' αυτή την Ευρώπη των 20 εκατομμυρίων αστέγων, οι δισεκατομμυριούχοι, από 196 που ήταν το 2008, ανήλθαν το 2011 στους 300. Ο συνολικός τους πλούτος διπλασιάστηκε και από τα 665 δις δολάρια αυξήθηκε στα 1,3 τρις δολάρια.

5. Όπως καταγράφηκε στο βρετανικό Τύπο, τα golden boys του Λονδίνου ανέμεναν στο τέλος του 2010 να μοιραστούν μπόνους συνολικού ύψους 8,4 δισεκατομμυρίων ευρώ έναντι 7,2 δις το 2009. Όσο πλησίαζε ο χρόνος της είσπραξης, ο ενθουσιασμός των «χρυσών αγοριών και κοριτσιών» του Σίτι μετατράπηκε σε καταναλωτικό παροξυσμό. Ο εκπρόσωπος του πολυκαταστήματος Selfridges δήλωσε: «Τα υποδήματα πολυτελείας τα οποία στοιχίζουν άνω των 1.200 ευρώ το ζεύγος φεύγουν σαν τρελά από τα ράφια. Δημοφιλέστερα όλων αναδεικνύονται τα μποτίνια "Loki" (2.195 στερλίνες το ζεύγος) και τα είδη "Margot" (1.575 στερλίνες το ζεύγος)». Επιπλέον, οι αντιπροσωπείες της Bugatti και της Ferrari ανακοίνωσαν ότι «έχουν ξεπουλήσει και πλέον κρατούν λίστες αναμονής» για νέες παραγγελίες. Στο δε κοσμικό στριπ κλαμπ της «Tottenham Court Road», το κοσμικότερο κλαμπ του Λονδίνου, ο αντιπρόεδρος του περιέγραψε κατενθουσιασμένος: «Τα βράδια δεν πέφτει καρφίτσα».7 Σημείωση 1η: Σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας Guardian*, το 1/3 των επιχειρήσεων που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου και στις οποίες παρέχουν τις υπηρεσίες τους τα golden boys του Σίτι, το διάστημα 2005-2006, εφαρμόζοντας το δόγμα της «δημιουργικής λογιστικής» που τελούσε εν γνώσει των κυβερνώντων, δεν πλήρωσαν ούτε μια στερλίνα φόρο. 7 . Ελεύθερος Τύπος, 16.10.2010. 8. Ρούσσος Βρανάς, Τα Νέα, 8.12.2010. 9. Sunday Times, 8.5.2011.

Σψιείωση 2η: Στη Βρετανία των «κοσμικών», όπου η Ferrari αδυνατεί να προλάβει τις παραγγελίες τους, εκεί όπου οι χίλιοι ευπορότεροι κάτοικοι αύξησαν το 2010 τις περιουσίες τους κατά 20% -περιουσίες που το άθροισμά τους ξεπερνά το 1/3 του εθνικού χρέους της χώρας 9-, το Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς επιβλήθηκε το μεγαλύτερο πρόγραμμα λιτότητας που έχει υποστεί ο βρετανικός λαός από το Β' Παγκόσμιο πόλεμο και ανακοινώθηκε

πρόγραμμα απολύσεων 500.000 δημοσίων υπαλλήλων. Στη Βρετανία, όπου ο εργαζόμενος λαός αντιμετωπίζει ένα πολυετές πρόγραμμα λιτότητας ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων, το κόστος του γάμου του διαδόχου του θρόνου Γουίλιαμ που τελέστηκε τον Απρίλιο του 2011 υπολογίστηκε στα 10 εκατομμύρια στερλίνες (πάνω από 11 εκατ. ευρώ), ενώ το βρετανικό κράτος (δηλαδή ο εργαζόμενος λαός και πάλι) εκτιμάται ότι για τον ίδιο λόγο επιβαρύνθηκε με περίπου 25 εκατ. ευρώ για παράτες, μέτρα ασφαλείας, κ.λπ. 6.

Το 2010 ο επικεφαλής της Bank of America εισέπραξε μπόνους 9,05 εκατομμύρια δολάρια. Το μπόνους του προέδρου της Goldman Sachs ήταν 12,6 εκατ. δολάρια συν 2 εκατ. βασικός μισθός. Συμφωνά με έρευνα της εφημερίδας Wall Street Journal10, τα μπόνους και οι αποδοχές με τα οποία οι 36 μεγαλύτεροι χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί της Γουόλ Στριτ αντάμειψαν τα στελέχη τους το 2010 ανήλθαν στα 144 δις δολάρια. Πρόκειται για δεύτερο συνεχόμενο ρεκόρ, αφού την προηγούμενη χρονιά, το 2009, το ποσό που μοιράστηκαν τα golden boys ήταν 136 δις δολάρια. Στην ίδια έρευνα τονίζεται ότι, παρά την πτώση του τζίρου στους βασικούς τομείς διαπραγμάτευσης ομολόγων και μετοχών, τα έσοδα των εταιρειών της Γουόλ Στριτ το 2010 σημείωσαν άνοδο 3% έναντι του 2009 - και από 433 δις δολάρια ανήλθαν στα 448 δις δολάρια. Όσο για τα καθαρά κέρδη της Γουόλ Στριτ εκτιμήθηκαν στα τέλη του 2010 σε πάνω από 61 δις δολάρια.

Σημείωση: Το ποσό-ρεκόρ τών 144 δις δολαρίων σε μισθούς και μπόνους σημειώθηκε σε μια περίοδο που υποτίθεται ότι ο Μπά-ρακ Ομπάμα έχει... κηρύξει πόλεμο κατά των golden boys. 10. Η Καθψιερινή, 13.10.2010. 11, 3.3.2011.

Financial

Times,

7.

Σύμφωνα με πληροφορίες των Financial Times11, τα δέκα μεγαλύτερα hedge funds (αμοιβαία κεφάλαια) του κόσμου, μόνο μέσα στο β' εξάμηνο του 2010, απέφεραν κέρδη για τους πελάτες τους της τάξεως των 28 δις δολαρίων, υπερβαίνοντας κατά 2 δις δολάρια τις συνολικές αποδόσεις που διασφάλισαν, αντιστοίχως, οι τράπεζες Goldman Sachs, Citigroup, Morgan Stanley, Barclays και HSBC στους επενδυτές τους. Τα hedge funds από τότε που ιδρύθηκαν έχουν εξασφαλίσει στους πελάτες τους κέρδη 182 δις δολαρίων. Μόνο οι πελάτες του ΤζορτζΣόρος υπολογίζεται ότι αποκόμισαν 35 δις δολάρια απ' όταν δημιουργήθηκε το Quantum Fund, το 1973, ενώ το fund του Τζον Πόλσον υπολογίζεται ότι από την ίδρυσή του, το 1994, έχει εξασφαλίσει κέρδη 36 δις.

Σημείωση: Στις ? ? ? ? ,  όπου έχουν την έδρα τους οι βασικότεροι

διαχειριστές των συγκεκριμένοι- αμοιβαίων κεφαλαίων, στη χώρα όπου μόνο το πρώτο «σχέδιο διάσωσης» του χρηματοπιστωτικού τομέα, το «σχέδιο Χένρι Πόλσον», στοίχισε το 2008 στον αμερικανικό λαό πάνω από 700 δις δολάρια, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Γραφείου Απογραφής1-, ένας στους εφτά Αμερικάνους διαβιοί κάτω από το επίπεδο της φτώχειας. Πρόκειται επισήμως για 43,6 εκατομμύρια ανθρώπους. Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό από την εποχή που η κυβέρνηση άρχισε να καταγράφει στοιχεία, το 1959. Ωστόσο, η πραγματική κατάσταση όσον αφορά την έκταση της φτώχειας είναι απείρως χειρότερη, δεδομένου ότι στις ? ? ?  το ποσό των 22.000 δολαρίων ετησίως που θεωρείται ως όριο διαβίωσης για μία τετραμελή οικογένεια παραμένει στα επίπεδα που ορίστηκαν το... 1955. Δηλαδή μισό αιώνα πριν! Αν, δε, για την εκτίμηση του ποσοστού της φτώχειας 12. Census Bureau, 15.9.2010.

που μαστίζει τις ΗΠΑ υπολογιστούν κι άλλοι παράγοντες πέραν του εισοδήματος, όπως η αύξηση του κόστους της ιατροφαρμακευτικής

περίθαλψης, της παιδικής φροντίδας, των μεταφορών, της εκπαίδευσης κ.λπ., τότε σύμφωνα με την Εθνική Ακαδημία Επιστημών (National Academy of Science [NAS]) ο αριθμός των φτωχών εκτοξεύεται στα 55 εκατομμύρια. Δηλαδή, τουλάχιστον ένας στους έξι Αμερικανούς είναι φτωχός. Γεγονός που σύμφωνα με τους ερευνητές σημαίνει ότι τελικά ο πραγματικός αριθμός των Αμερικανών που αντιμετωπίζουν σοβαρή οικονομική δυσπραγία δεν είναι μικρότερος and 100 εκατομμύρια, δηλαδή το ένα τρίτο του πληθυσμού! Σύμq)ωva με τα επιμέρους στοιχεία των ερευνών, ο αριθμός των παιδπόν κάτω των 18 ετών που διαβιούν στις ΗΠΑ σε συνθήκες φτώχειας ανήλθε το 2009 σε 15,5 εκατομμύρια, ποσοστό που υπερβαίνει το 20%.

8. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, οι 25 μεγαλύτερες χρηματοοικονομικές εταιρείες των ΗΠΑ, από 350 δις δολάρια κέρδη που είχαν το 2007, προ κρίσης, είδαν τα κέρδη τους το 2010 να ανέρχονται σχεδόν στα 420 δις. Σημείωση: Στις ΗΠΑ η επέκταση της φτώχειας, το ποσοστό της ανεργίας που παραμένει επίσημα γύρω στο 10$ και ο συνδυασμός του αριθμού των αν έργων με αυτόν των υποαπασχολουμένων, που έχει αγγίξει το 17%, αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι οι αιτήσεις για στέγαση σε καταφύγια αστέγων αυξήθηκαν το 2009 -σύμφωνα με την εφημερίδα New York Timesκατά 20% με 30%. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας και από την έκθεση της Εθνικής Ένωσης για την Εκπαίδευση των 13. Έθνος, 8.2.2011.

Άστεγων Παιδιών και Νέων (National Association for the Education of Homeless Children and Youth [NAEHCY]), στη χώρα με τα 144 δις δολάρια που εισπράττουν ως αμοιβές και μπόνους τα στελέχη της Γουόλ Στριτ και τα 420 δις κέρδη των 25 βασικότερων χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων ο αριθμός των άστεγων παιδιών που φοιτούν σε δημόσια σχολεία αυξήθηκε την περίοδο 20062009 κατά 40%. Αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ πάνω από 1 εκατομμύριο παιδιά ζουν, κυριολεκτικά, στους δρόμους.

9. Σύμφωνα με τους Financial Times14, το 82% των εταιρειών του αμερικανικού «S&P 500», του δείκτη που καταγράφει τις επιδόσεις των μεγάλων Ανώνυμων Εταιρειών, το τρίμηνο Απρίλιο-Ιούνη 2010 κατέγραψαν κέρδη υψηλότερα από κάθε πρόβλεψη. Ταυτόχρονα, όπως μετέδωσε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, τα έσοδα των πέντε μεγαλύτερων τραπεζών των ΗΠΑ (Goldman Sachs, JP Morgan, Citigroup, Bank of America, Morgan Stanley) το δεκάμηνο Γενάρης-Οκτώβρης 2010 ξεπέρασαν τα 93 δις δολάρια. Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο ρεκόρ στην ιστορία τους. 14. 2\.&.20\0.

Ριζοσπάστης,

Σημείωση: Στις ΗΠΑ με τις υπερκερδοφόρες πολυεθνικές και το θαλερό -και κρατικά επιδοτούμενο- χρηματιστικό κεφάλαιο, οι πολίτες που δε διαθέτουν κοινωνική ασφάλιση ξεπερνούν τα 59 εκατομμύρια. Ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί κατά 4 εκατομμύρια συγκριτικά με το 2008. Σύμφωνα με τον δρ Τόμας Φράιντεν, διευθυντή του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Επιδημιών (CDC), πάνω από δύο στους πέντε ανασφάλιστους Αμερικανούς πάσχουν 206

ΝΙΚΟΣ ΜΙ 10Π01ΙΟΥΛΟΙ

από μία ή περισσότερες χρόνιες ασθένειες, ενώ το ποσοστό των ανασφάλιστοι ενηλίκων μεταξύ 18-64 ετών ξεπερνά το 22%. 10. Όπως προκύπτει και πάλι από τα στοιχεία της Deutsche Bank, τα κέρδη για τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις της Ευρώπης μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2010 ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Σύμφωνα

με τις απόψεις των τεχνοκρατών-πρόκειται για το «καλύτερο "σερί" ευχάριστοι εκπλήξεων στην εταιρική κερδοφορία από το 1990»! Ειδικά σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, η οικονομία της επεκτάθηκε κατά 2,2% στο δεύτερο τρίμηνο του 2010, ρυθμός ο οποίος είναι ο υψηλότερος μετά την ενοποίηση της χώρας, το 1990.

Σημείωση

Ιψ

Στη Γερμανία των υψηλών ρυθμών καπιταλιστικής

ανάπτυξης, από το 2000 και μετά, έχει επιβληθεί «πάγωμα» στους μισθούς των εργαζομένων. Οι «εκπλήξεις» δε σταματούν εδώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εργασίας, το 2011 στη Γερμανία με την υπερ-εικοσαετή κερδοφορία των μονοπωλίων πάνω από 7.300.000 Γερμανοί εργαζόμενοι ζουν με λιγότερα από 400 ευρώ το μήνα. Σημείωση 2η: Το δελτίο της Eurosiat1* κατέγραψε ότι, την ίδια περίοδο που στην Ευρώπη σημειώθηκε μια πέραν πάσης προσδοκίας κερδοφορία των πολυεθνικών, οι άνεργοι στο σύνολο της EE ξεπέρασαν τα 23 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα 16 εκατομμύρια βρίσκονται στις χώρες της Ευρωζώνης. Ειδικά στους νέους κάτω των 25 ετών η ανεργία στην Ευρωζώνη μετρήθηκε στο 19,6% και στην EE των 27 έφτασε το 20,2%. 1"). Eurostat, Ιούλιος 2010.

11. Μέσα στο 2009 οι δέκα πλουσιότεροι Ρώσοι κατάφεραν σχεδόν να διπλασιάσουν τα λεφτά τους - από 75,9 δισεκατομμύρια δολάρια σε 139,3 δις. Πλουσιότερος Ρώσος θεωρείται ο βαρόνος του ατσαλιού Βλαντΐμιρ Λίσιν, που η περιουσία του, από 7,7 δις δολάρια το 2008, το 2011 υπερ-τριπλασιάστηκε και έφτασε στα 24 δις δολάρια. Την ίδια χρονιά η Μόσχα ανακηρύχτηκε «παγκόσμια πρωτεύουσα των δισεκατομμυριούχων», αφού 79 δισεκατομμυριούχοι της λίστας του Forbes για το Μάρτιο του 2011 ήταν Μοσχοβίτες. Ήδη από το 2008 το άθροισμα των περιουσιών των 400 πλουσιότερων Ρώσων μεγιστάνων ανήλθε στα 486 δις ευρώ, «ποσό που αντιστοιχεί στο μισό και πλέον ΑΕΠ ολόκληρης της Ρωσίας» "'.

Σημείωση Ιψ Στις αρχές του 2011 ο πρόεδρος της Ρωσίας ανακοίνωσε την εντός τριετίας απόλυση πλέον των 200.000 δημοσίων υπαλλήλων επικαλούμενος την «ανάγκη εξοικονόμησης πόρων». 16. Το Βήμα, 20.2.2008. 17. Ριζοσπάσιφ, 7.11.2010.

Σημείωση 2η: Στη Ρωσία, σύμφωνα με τον Α. Σεβιακόφ, διευθυντή του Ινστιτούτου κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, «το 30% του πλούτου το καρπώνεται μόλις το 1% του πληθυσμού»17. Επισήμως η κρατική στατιστική υπηρεσία της Ρωσίας παραδέχτηκε, το Νοέμβριο του 2010, ότι το 1/3 του πλούτου της χώρας καταλήγει στα χέρια του 10% των πλουσιότερων Ρώσων. Κατά μέσο όρο, οι πιο ευκατάστατοι Ρώσοι αυξάνουν την ατομική περιουσία τους σε ποσοστά που κυμαίνονται ετησίως από 70 έως 90%. Την ίδια στιγμή, μόνο εντός του 208

ΝΙΚΟΣ ΜΙΊΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

2010, ο αριθμός των Ρώσων που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας αυξήθηκε κατά 700.000 άτομα, εξαιτίας της ανόδου των τιμών των ειδών διατροφής. Έτσι, ο συνολικός αριθμός των Ρώσων που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας υπολογιζόταν στα τέλη του 2010 στα 19,8 εκατομμύρια άτομα, που αντιστοιχεί στο 13,6% του πληθυσμού. Το 23% των φτωχών της Ρωσίας είναι παιδιά και το 25% είναι νέοι έως 30 χρόνων. Στη Ρωσία το 50% και πλέον των εργαζομένων αμείβεται με μισθούς κάτω των 13 χιλιάδων ρουβλίων (δηλαδή κάτω από 400 ευρώ), ενώ το 60% των ρωσικών οικογενειών με 3 και περισσότερα παιδιά ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.

12. Όπως προκύπτει από τη λίστα με τις 2.000 ισχυρότερες εταιρείες του πλανήτη που δημοσιεύει το οικονομικό περιοδικό Forbes, αυτά τα 2.000 μονοπωλιακά μεγαθήρια, που απασχολούν 80 εκατομμύρια εργαζομένους, εμφάνισαν το 2010 έσοδα ύψους 32 τρις δολαρίων, όσο δηλαδή τα ΑΕΠ των ΗΠΑ (14,65 τρις), της EE (16,28 τρις) και της Κίνας (5,87 τρις) μαζί! Την ίδια χρονιά, δηλαδή εν μέσω της καπιταλιστικής κρίσης, τα κέρδη τους έφτασαν τα 2,4 τρις δολάρια, ενώ το Ενεργητικό τους στα 138 τρις δολάρια. Σε ετήσια βάση τα κέρδη τους αυξήθηκαν κατά 67%. «Στην κορυφή της παγκόσμιας πυραμίδας των μονοπωλιακών κολοσσών παρέμεινε για δεύτερη χρονιά η J Ρ. Morgan Chase, ενώ ακολουθούν οι HSBC και General Electric. Το "τοπ 10" συμπληρώνουν οι ExxonMobil, Royal Dutch Shell, PetroChina, ICBC, Berkshire Hathaway, Petrobras και Citigroup. Να σημειωθεί ότι οι 2.000 επιχειρήσεις της λίστας του Forbes προέρχονται από 62 χώρες. Ο κλάδος που κυριαρχεί στη λίστα είναι ο Χρηματοοικονομικός, με 480 εταιρείες, και έπονται ο κλάδος της Ενέργειας και της Πληροφορικής. Αξίζει να αναφερθεί άτι στην εν λόγω λίστα περιλαμβάνονται δώδεκα επιχειρήσεις από την Ελλάδα (...)»18 Σημείωση: Όλα τα προηγούμενα, ο Μπέντζαμιν Ντισραέλι, ο Βρετανός πρωθυπουργός του 19ου αιώνα, σε μια κρίση λογοτεχνικής ειλικρίνειας και συγκεκριμένα στο μυθιστόρημά του με τίτλο Sybil, τα περιέγραφε ως εξής: «Δύο έθνη που μεταξύ τους δεν υπάρχει ούτε σχέση ούτε συμπάθεια και τα οποία δεν κυβερνώνται με τους ίδιους νόμους (...). Τα δύο αυτά έθνη είναι οι πλούσιοι και οι φτωχοί».

2. Ένας προς 250.000! «Πριν μάθει κάποιος τι είναι σωστό, θα πρέπει να ξέρει τι είναι λάθος». Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ, Η καλή κοινωνία Τι είναι η ευτυχία; Πώς ορίζεται; Και πώς μετριέται η ευτυχία; Το έτσι κι αλλιώς δύσκολο ερώτημα, αν συνδυαστεί με την ουδόλως ανακουφιστική

προσέγγιση πως «τα λεφτά δε φέρνουν την ευτυχία», περιπλέκεται ακόμα περισσότερο. Επιπλέον, στην εποχή που βκόνουμε, όσοι «κλέβουν το ψωμί από το τραπέζι» δεν το 'χουν σε τίποτα να νουθετούν τους νηστικούς ισχυριζόμενοι ότι το «ευτυχές μέλλον» περνάει μέσα από το κόψιμο του μισθού. Ότι κό-βοντάς τους το μισό μισθό, πασχίζουν -πέραν της «σωτηρίας» της πατρίδας- να τους διασώσουν και... τον εσωτερικό τους κόσμο, καθότι «τα λεφτά χαλάνε τον άνθρωπο». Όπως και να χει, είτε στην προτεσταντική του εκδοχή, είτε στην καθ' ημάς «ελληνοχριστιανική» του απόδοση, το καθεσπός της εκμετάλλευσης έχει φροντίσει ώστε ο οδοιπόρος στην αναζήτηση της ευτυχίας κάποια στιγμή να διασταυρωθεί με την ευαγγελική επισήμανση: «Ουκ ετι' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος». Από την άλλη, όμως, όποιος νομίζει ότι με παρηγορητικές φαντασκόοεις θα παρακάμψει το «άλυτο μυστήριο» των εγκόσμιων, ας είναι εκείνος που θα αναλάβει να απαντήσει στον Ρίτσο: «Ποιος ο πλούτος των άστρων όταν λείπει το ψωμί απ'το τραπέζι;» Μ' ετούτα και μ' εκείνα, στο ερώτημα «τι είναι η ευτυχία» -και στο παρεμπίπτον ερώτημα «πώς αποκτιέται η ευτυχία»- όση μεταφυσική κι αν μετέλθει κανείς, όσο κι αν επιχειρήσει να αφοσιωθεί στην εκδοχή της «αχρημάτου οικονομίας», μοιάζει αδύνατο να παρακάμψει τον παράγοντα «υλικές προϋποθέσεις». Μάλιστα, δύο καθηγητές του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, ο Ντανιέλ Κάνεμαν, βραβευμένος με το Νόμπελ Οικονομίας το 2002, και ο συνάδελφος του Άνγκους Ντίτον, ισχυρίζονται ότι κατάφεραν να αποτιμήσουν αυτές τις υλικές προϋποθέσεις σε χρήμα. Σύμφωνα με τη μελέτη τους που δημοσιεύτηκε το Σεπτέμβρη του 2010 στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings ο/ the National Academy of Sciences, οι δύο επιστήμονες καταλήγουν στο εξής συμπέρασμα: η ευτυχία δεν κοστίζει πάνω από 60.000 δολάρια το χρόνο! Φυσικά, η μελέτη των δύο καθηγητο'νν -όπως και το ζήτημα της κατάκτησης της ευτυχίας- είναι πολύ πιο σύνθετη και καθόλου αγοραία. Αλλά στο σημείο αυτό, ας κρατήσουμε το «διά ταύτα» του πορίσματος τους: ότι, δηλαδή, ένας άνθρωπος στο σύγχρονο κόσμο, όταν αντιμετωπίζει θέματα ζωής που καθορίζουν τα συναισθήματα και την ψυχική του διάθεση και έχουν να κάνουν με την υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις, τον ελεύθερο χρόνο κ.λπ., εφόοον έχει εξασφαλίσει ένα

εισόδημα της τάξης των 60.000 δολαρίων ετησίως, τότε είναι σε θέση να τα αντιμετωπίζει απερίσπαστος από το ζήτημα των χρημάτων. «Όλα», λοιπόν, από εκείνα τουλάχιστον που «λύνονται», θα μπορούσαν να «λυθούν» αν υπήρχαν αυτά τα 60.000 δολάρια. Πρόκειται πραγματικά για «αστείο ποσόν». Είτε το συγκρίνει κανείς με τις «χορηγίες» της Siemens προς

ευυπόληπτα πρόσωπα του πολιτικού κατεστημένου της Ελλάδας, είτε το συγκρίνει με τα 140 δις δολάρια που χαρίζει κατ' έτος ο Ομπάμα στους πλούσιους Αμερικανούς, διατηρώντας τις υπέρ τους φοροελαφρύνσεις που θέσπισε η προηγούμενη κυβέρνηση Μπους. Ας δούμε τώρα πώς είναι οικοδομημένος ο κόσμος τους. Ο κόσμος του Sex and The City, από τη μια, ο κόσμος των εκατομμυρίων ανέργων και των δισεκατομμυρίων φτωχών κι απόκληρων, από την άλλη: κάθε χρόνο το περιοδικό Forbes δημοσιεύει τον κατάλογο με τη λίστα των 100 πλουσιότερων ανθρώπων στον πλανήτη. Προφανώς πίσω από τα συγκεκριμένα φυσικά πρόσωπα βρίσκονται πολυεθνικές, μονοπώλια, τράπεζες, εφοπλιστικό κεφάλαιο, και ούτω καθεξής. Σύμφωνα με τη λίστα, για το έτος 2009 η συνολική περιουσία αυτών των 100 Κροίσων ανήλθε στα 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια (1.500.000.000.000 - το γράφουμε και με αριθμό γιατί με όλα του τα μηδενικά γίνεται πιο «χαριτωμένο»...). Το συμπέρασμα που προκύπτει από μια επιπόλαιη συσχέτιση της λίστας του Forbes με την εργασία των δύο καθηγητών είναι το προφανές: «Καλύτερα πλούσιος και υγιής παρά φτωχός και άρρωστος». Όποιος όμως ενδώσει στον πειρασμό να «διαβάσει» προσεκτικότερα τη λίστα του Forbes και να την εξετάσει υπό το μεγεθυντικό φακό της μελέτης των δύο καθηγητών, τότε, κάνοντας τις αναγκαίες διαιρέσεις, καταλήγει σε ένα εξίσου προφανές και μα-θηματικώς αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα: με τον πακτωλό που έχουν απομυζήσει οι 100 όλοι κι όλοι εκμεταλλευτές της δουλειάς των χιλιάδων και χιλιάδων εργαζομένων θα μπορούσαν να ζουν «ευτυχισμένοι» -για να εξηγούμαστε: «ευτυχισμένοι» με τον τρόπο που ορίστηκε προηγουμένωςακριβώς 25.000.000 άνθρωποι! Δηλαδή δυόμισι Ελλάδες! Αυτό είναι το «κοινωνικό ισοδύναμο» του καπιταλισμού τους: σε κάθε έναν από αυτούς τους Κροίσους (θα μπορούσαν να) αντιστοιχούν 250.000 «ευτυχισμένοι» άνθρωποι. Αντί για 100 «μαχαραγιάδες» της χλιδής θα

μπορούσαν στη θέση τους να υπάρχουν 25 εκατομμύρια «ευτυχισμένοι» εργαζόμενοι! Ατυχώς, η κατάσταση είναι «ελαφρώς» χειρότερη και απείρως εξοργιστικότερη. Για παράδειγμα, η περιουσία ενός εκ των πρώτων της λίστας των Κροίσων, του Μεξικανού Carlos Helu, είναι μεγαλύτερη από το ΑΕΠ που εμφανίζουν περισσότερες από 140 χώρες του πλανήτη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι στον πραγματικό κόσμο στους 100 της λίστας του Forbes δεν αντιστοιχούν «μόνο» τα 25 εκατομμύρια των εν δυνάμει «ευτυχισμένων» ανθρώπων. Αντιστοιχούν

τα

μερικά

δισεκατομμύρια

των

«κολασμένων»

του

πληθυσμού της γης, που επιβιώνουν με ένα και δύο δολάρια την ημέρα. Αλλά ακόμα κι έτσι, ακόμα κι αυτή η «βολική» για τους καπιταλιστές στατιστική, η στατιστική των «μέσων όρων», παραμένει αμείλικτη: «Ένας προς 250.000», «εκατό προς 25.000.000», «χίλιοι προς 250.000.000»! Αυτή είναι - στην «καλύτερη» των περιπτώσεων - η αναλογία. Αυτή είναι η απόσταση που απέχει το «πώς είναι» από το «πως θα έπρεπε να είναι» τα πράγματα σε αυτό τον πλανήτη. Τέτοιες αποστάσεις, όμως, δεν καλύπτονται με τα φληναφήματα περί «καλύτερης και δικαιότερης αναδιανομής του πλούτου». Η κοινωνική ανισότητα είναι γέννημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Η ύπαρξη και η διαιώνισή της θα αποτελεί μόνιμο φαινόμενο, όσο θα παραμένει η αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία. Όσο θα διαρκεί η καπιταλιστική εκμετάλλευση, τόσο θα αναπαράγεται η κοινωνική ανισότητα. Τέτοιες πε-λιόριες αποστάσεις μόνο με «τεκτονικού χαρακτήρα» κοινωνικές εκρήξεις και αντίστοιχες επαναστατικές πολιτικές ανατροπές μπορούν να εκμηδενιστούν. Μέχρι τότε η κοινωνική ανισότητα θα χρησιμοποιείται ως ένα άψυχο στατιστικό μέγεθος που η αστική πολιτική θα το χρησιμοποιεί για να εμπλουτίζει τις προσευχές των ευσεβών ψυχών της «υψηλής» κοινωνίας. Δεν υπάρχει φιλανθρωπικό gala, δεν υπάρχει κοσμική στήλη όπου να μην παρέχεται η διαβεβαίωση ότι αυτές οι ευαίσθητες ψυχές «πολύ λυπούνται» για την «ψαλίδα ανάμεσα στη φτώχεια και στον πλούτο» και ότι πολύ θα ήθελαν (στις προσευχές τους) να «βελτιωθεί» η θέση των φτωχών. Αλλά δε χρειάζεται να κατρακυλήσει κανείς στην Κόλαση για να

αντιληφθεί ότι για τον κολασμένο το θέμα δεν είναι να «βελτιωθεί» η θέση του στην Κόλαση. Το θέμα -για τους κολασμένους- είναι να καταργηθεί αυτή η θέση. Και ο μόνος τρόπος για την κατάργηση της οικτρής θέσης στην οποία βρίσκονται δισεκατομμύρια άνθρωποι λόγω της επίγειας κόλασης που έχουν εγκαθιδρύσει οι κεφαλαιοκράτες είναι η κατάργηση της αντίθεσης κεφαλαίου-εργασίας. Είναι η ανατροπή του καπιταλισμού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

1.

Τι είναι το χρέος;

«Το μοναδικό κομμάτι του λεγόμενου εθνικού πλούτου, που στους σύγχρονους λαούς ανήκει πραγματικά στο σύνολο του λαού είναι το δημόσιο χρέος τους». Καρλ Μαρξ1 1. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ. 779, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Όσα συνέβησαν στην Ελλάδα από το βράδυ των εκλογών της 4ης Οκτώβρη του 2009 φαντάζουν σαν πιλοτικό πρόγραμμα ελέγχου της αντοχής και ανοχής του ανθρώπινου είδους. Απείρως σημαντικότερο από το φαινόμενο γερμανικά περιοδικά να κυκλοφορούν με πρωτοσέλιδο φωτομοντάζ παρουσιάζοντας την Αφροδίτη της Μήλου να απευθύνεται με ανασηκωμένο το

μεσαίο

δάχτυλο

στους

Έλληνες,

υπήρξε

το

φαινόμενο

της

δακτυλοδεικτούμε-νης -ανά τον κόσμο- Ελλάδας: από τη Γερμανία μέχρι την Ιαπωνία κι από τη Γαλλία μέχρι την Ουγκάντα, όποια κυβέρνηση θέλησε να εφορμήσει κατά εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, όποιο κράτος προέβη σε φοροεπιδρομή, σε ιδιωτικοποιήσεις, σε μειώσεις κοινωνικών παροχών δεν παρέλειπε να προσθέτει στην προπαγάνδα του το επιχείρημα ότι, αν δε ληφθούν μέτρα λιτότητας, τότε «η χώρα θα χρεοκοπήσει, όπως η Ελλάδα».

Στο εσωτερικό, με μια άνευ προηγουμένου τρομοκρατία περί τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος, επιδιώχτηκε εν είδει λοβοτομής να επιβληθεί, αφενός, η άποψη ότι «δεν υπάρχουν λεφτά», τα οποία ως εκ τούτου έπρεπε να αναζητηθούν στις περικοπές μισθών, στην κατάργηση ασφαλιστικών δικαιωμάτων, στην κατάλυση εργασιακών σχέσεων, στη φοροαφαίμαξη των κοινωνικά αδυνάμων και, αφετέρου, να εμπεδωθεί ένα κλίμα «συνευθύνης» του ελληνικού λαού" για τη λεηλάτηση του δημόσιου ταμείου. Μόνιμη επωδός ότι οι θυσίες -«σκληρές αλλά αναγκαίες»- θα διαμορφώσουν το ευνοϊκό έδαφος για «επιχειρηματικές επενδύσεις», θα τονώσουν την εγχώρια «ανταγωνιστικότητα», θα φέρουν «ανάπτυξη» και, άρα, μια «νέα ευημερία»... Τι είναι, όμως, αυτό το δημόσιο χρέος για το οποίο «πρέπει» να πληρώσει 0 ελληνικός λαός και να υποθηκευτούν οι επόμενες γενιές χωρίς κανείς να γνωρίζει, ούτε κανείς να εγγυάται, αν και πότε οι επόμενοι Έλληνες θα δουν «φως στην άκρη του τούνελ»; Ποιος και πώς το δημιούργησε; Πρόκειται για προϊόν της «αμεριμνησίας» του Έλληνα; Ανάγεται σε κάποιο «γονιδιακό πρόβλημα της ελληνικής φυλής»; Αν ήταν έτσι, τότε μεγαλύτερο από των Ελλήνων είναι το «γονιδιακό πρόβλημα» των Γερμανών: την ίδια περίοδο που στην Ελλάδα το συνολικό εξωτερικό χρέος ήταν 550 δις δολάρια, στη Γερμανία ήταν 5... τρισεκατομμύρια. Αν το «κακό» εντοπίζεται στο DNA των Ελλήνων, τότε ακόμα πιο «κακόφημο» βιολογικά από το να έχεις γεννηθεί Έλληνας είναι να έχεις γεννηθεί Βρετανός, αφού το «γονίδιο» των Βρετανών συνεπάγεται συνολικό εξωτερικό χρέος 9 τρισεκατομμύρια, ή να έχεις γεννηθεί Αμερικανός: στις ΗΠΑ το συνολικό εξωτερικό χρέος έφτασε στο β' εξάμηνο του 2010 τα 14 τρισεκατομμύρια δολάρια! (Σ.σ.: Τα σχετικά στοιχεία προέρχονται από την Παγκόσμια Τράπεζα και παρουσιάζονται αναλυτικότερα στο Τρίτο Κεφάλαιο.) Από την άλλη, αν το δημόσιο χρέος είναι το «κακό σύμπτωμα» μιας «άτυχης περιόδου του καπιταλισμού», που «κακή μοίρα» το 'φερε τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο να διοικείται από «ανάξιους πολιτικούς» αλλά που, εντούτοις, μετά από κάποιες διορθωτικές κινήσεις το σύστημα θα επανέλθει στον ενάρετο κύκλο της «χρηστής διαχείρισης», τότε

πως εξηγείται ότι το πρόβλημα του δημόσιου χρέους και των κρατικοί ελλειμμάτων απασχολεί μόνιμα την αστική πολιτική οικονομία από την απαρχή της γέννησης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής; Για να μην πάμε στο 19ο αιώνα και στο πώς το δημόσιο χρέος λειτούργησε ως μέσο πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου -η ανάλυση του Μαρξ που ακολουθεί είναι διαφωτιστική-, ας θυμηθούμε τι συνέβαινε ήδη στις αρχές του 20ού αιώνα. Ήταν τότε που ο Λένιν ειρωνευόμενος τους ιμπεριαλιστές που απειλούσαν τους Μπολσεβίκους, επειδή αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τα χρέη της προεπαναστατικής Ρωσίας προς διεθνείς κερδοσκόπους και τοκογλύφους, καλούσε περιπαιχτικά το συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς να αποστείλει

ευχαριστήριο τηλεγράφημα στο Βρετανό

οικονομολόγο Κέινς. Αφορμή ήταν το γεγονός ότι ο Κέινς εκτιμούσε ότι λόγιο ακριβώς των χρεών ο καπιταλισμός μετά την ειρήνη των Βερσαλλιών τραβούσε προς τη χρεοκοπία και ως εκ τούτου ζητούσε τη μη αποπληρωμή των χρεών, καλούσε τα καπι-ταλίστικά κράτη να ακυρώσουν και να διαγράψουν τα δημόσια χρέη που είχαν διογκωθεί λόγω του Α' Παγκόσμιου πολέμου. «Εμάς, όμως, όπως ξέρετε αυτά τα χρέη δεν μας ανησυχούν, γιατί εμείς λιγάκι νωρίτερα από την εμφάνιση ταυ βιβλίου του Κέινς, ακολουθήσαμε τη θαυμάσια συμβουλή του: ακυρώσαμε όλα τα χρέη», τόνιζε ο Λένιν στην εισήγησή του προς το συνέδριο. Προκαλώντας τα τρανταχτά γέλια και τα θυελλώδη χειροκροτήματα των συνέδρων, πρόσθετε: «Νομίζω πως θα έπρεπε εξ’ονόματος του συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς να στείλουμε ένα ευχαριστώ σ' αυτούς τους οικονομολόγους-προπαγανδιστές υπέρ του μπολσεβικισμού»2.

Τι είναι, λοιπόν, αυτό το δημόσιο χρέος και πώς προέκυψε στην Ελλάδα, ώστε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να χρειάζεται τη συντονισμένη απόβαση του ΔΝΤ, της EE και της ΕΚΤ για τη «σωτηρία» της χώρας; Ας το ξεκαθαρίσουμε εκ προοιμίου: το χρέος και τα ελλείμματα qwoiK0 και δεν προέκυψαν επειδή τάχα το κράτος υπήρξε αμέριμνα φιλόστοργο προς τους πολίτες

του επιδοτώντας

σπάταλα

από

το δημόσιο ταμείο την

«καλοπέραση» και την «κραιπάλη» τους. Δε διογκώθηκε λόγω της

ανικανότητας ή της απρονοησίας όσων άσκησαν την κυβερνητική εξουσία. Όσο για την «καραμέλα» πως το χρέος δημιουργήθηκε επειδή κάποιοι αξιωματούχοι «έβαλαν το δάχτυλο στο μέλι», παρότι αποτελεί μια ευπρόσδεκτη ομολογία για την απόλυτη ηθική χρεοκοπία του δικομματισμού, εντούτοις δε συνιστά παρά παιδιάστικη πρόφαση που είναι αδύνατο να εξηγήσει μαθηματικά και επιστημονικά τη διόγκωση του χρέους σε τέτοιο βαθμό. Για να απαντήσουμε στο ερώτημα «πώς δημιουργήθηκε το χρέος», πρέπει να λάβουμε υπόψη ορισμένα δεδομένα, που θα αναλυθούν διεξοδικά στις επόμενες σελίδες και τα οποία επιγραμματικά είναι. Πρώτον: όλα τα δάνεια, με ενέχυρο τα μελλοντικά έσοδα του κράτους, πήγαν στις τσέπες των κεφαλαιοκρατών. Δεύτερον: τη λειτουργία του δημόσιου ταμείου ως «τροφοδότη

λογαριασμό»

για

τις

πολυποίκιλες

ενισχύσεις

των

καπιταλιστών. Τρίτον: τα τραγικά αποτελέσματα που είχε η ένταξη της Ελλάδας στην EE. Επίσης, δίπλα στα παραπάνω υπάρχουν πτυχές εκτίναξης του χρέους, όπως: η Ελλάδα δαπανά, καθ' υπόδειξη και συμφωνά με τα σχέδια του NATO και της EE, κάθε χρόνο περί το 5% του ΑΕΠ για πολεμικές δαπάνες. Πόσο αυτές επηρεάζουν -καταλυτικά- το δημόσιο χρέος θα το δούμε στη συνέχεια. Επιπλέον, η διαχείριση του χρέους έχει ανατεθεί σε ελληνικές και ξένες τράπεζες, οι οποίες αυξάνουν προς όφελος τους τα επιτόκια δανεισμού, γεγονός που συνιστά έναν ακόμα παράγοντα διόγκωσης του χρέους. Επιπρόσθετα, και όσον αφορά ειδικά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, κανείς από τους σύγχρονους «Πινδάρους» της «νέας Μεγάλης Ιδέας του Έθνους», όπως βάφτιζαν τους Ολυμπιακούς αγώνες, δεν απάντησε ποτέ: πόσο χρεώθηκε το Δημόσιο με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004; Ένα ακόμα μέγεθος που ποτέ δεν αποκαλύφθηκε είναι τούτο: ποιος ο συνολικός όγκος των δανείων που συνήφθησαν για την κατασκευή από το Δημόσιο μεγάλων έργων (αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμιο Σπάτων, γέφυρα Ρί-ου-Αντίρριου, κ.λπ.), τα οποία στη συνέχεια παραδόθηκαν σε ιδιώτες. Επίσης: πώς επέδρασε στο χρέος το κόστος των υπερκοστο-λογήσεων των δημοσίων έργων κατά 90% τη δεκαετία μετά το 2000;s θα μπορούσε, τέλος, να αναφερθεί μια πλειάδα από άλλους ειδικούς παράγοντες που προκάλεσαν και διόγκωσαν το δη-

μόσιο χρέος της χώρας. Παράγοντες που φυσικά δεν έχουν σχέση ούτε με τους «υψηλούς» μισθούς των εργαζομένων ούτε με τη γενναιοδωρία του ελληνικού κράτους σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής και πρόνοιας. Γενικά, επομένως, η αιτία του χρέους οφείλεται:

3. Δήμητρα Καδδά, «Σκανδαλώδεις υπερκοστολογήσεις των δημοσίων έργων κατά 90%», Ελευθεροτυπία, 26.2.2011.

1. Στις παροχές, με τη μορφή κινήτρονν, χαριστικών ρυθμίσεων, πακτωλού ενισχύσεων και φοροαπαλλαγών, προς το μεγάλο κεφάλαιο. 2. Στο κόστος της ενσωμάτωσης της Ελλάδας στην EE, που συνοδεύτηκε από τη συρρίκνωση της βιομηχανικής παραγωγής, την υπονόμευση της αγροτικής παραγωγής, τη μεταφορά κεφαλαίων στις

3.

εξωτερικές αγορές. Στις ολέθριες συνέπειες της λεγόμενης «απελευθέρωσης της αγοράς» και στην κούρσα του ανταγωνισμού της εγχώριας με τη διεθνή ολιγαρχία που τροφοδοτήθηκε με κρατικό χρήμα και δάνεια που επιβάρυναν το δημόσιο ταμείο.

4. Στις στρατιωτικές δαπάνες για τους επιθετικούς ιμπεριαλιστικούς σκοπούς. 5. Στο κόστος των Ολυμπιακών αγώνων. 6. Στη συνδυασμένη πολιτική υπονόμευσης και διαφθοράς των κρατικών επιχειρήσεων. Υπονόμευση: α) μέσω της λειτουργίας τους προς όφελος των καπιταλιστών- β) μέσω της απευθείας παράδοσής τους στο ιδιωτικό κεφάλαιο- γ) μέσω της χρησιμοποίησής τους από τον κρατικό μηχανισμό ως κομματικό φέουδο του δικομματισμού, με στόχο αφενός τη ρουσφετολογική ενσωμάτωση και τη χειραγώγηση λαϊκών στρωμάτων, αφετέρου την αξιοποίησή τους ως πηγή προσπορισμού ιδιοτελούς οφέλους για λογαριασμό των εκάστοτε κυβερνητικοί και κομματικών διαχειριστών τους. Συνεπώς: το δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα είναι ο λογαριασμός που φορτώθηκε στον ελληνικό λαό από μια πολιτική που με ταξική συνέπεια

μετάγγισε τον παραγόμενο πλούτο στα ταμεία των πολυεθνικών, των μονοπωλίων, των εφοπλιστών, των μεγαλοεπιχειρηματιών και των παρασίτων που ευδοκιμούν στην Αυλή της πλουτοκρατίας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι -όπως θα δούμε παρακάτω- η υπερχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου συμπορεύτηκε με μία περίοδο παρατεταμένης, υπερ-δεκαπενταετούς υψηλής κερδοφορίας του κεφαλαίου. Που σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου που το δημόσιο ταμείο «έχανε», τα ιδιωτικά ταμεία των πλουτοκρατών κέρδιζαν. Και μάλιστα -όπως θα φανεί στη συνέχεια- κέρδιζαν ευθέως ανάλογα των δημόσιων ζημιών. Γεγονός που αν μη τι άλλο μας προσανατολίζει, όσον αφορά την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε για να εντοπίσουμε τη βασική αιτία των ελλειμμάτων και να ταυτοποιήσουμε τους βασικούς υπεύθυνους της λεηλασίας του δημόσιου ταμείου. Στο τέλος αυτής της έρευνας ελπίζουμε ότι θα έχουν φωτιστεί όλα τα στοιχεία για να αποδειχτεί ότι: το δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα δεν είναι παρά ο πλούτος του εργαζόμενου λαού, τον οποίο έχει σφετεριστεί η πλουτοκρατία και οι πολιτικοί της εκπρόσωποι. Ο λόγος και πάλι στον Μαρξ...

2. «Το χρέος τους είναι ο πλούτος που μας ανήκει» «Ο μαρξισμός είναι αξεπέραστος διότι δεν ξεπεράστηκαν οι συνθήκες που τον ανέδειξαν. Ζαν-Πολ Σαρτρ «Το δημόσιο χρέος, δηλαδή

το

ξεπούλημα τον κράτους -αδιάφορο αν είναι

απολυταρχικό, συνταγματικό ή δημοκρατικό κράτος-βάζει τη σφραγίδα του στην κεφαλαιοκρατική εποχή. Το μοναδικό κομμάτι του λεγόμενου εθνικού πλούτου, που στους σύγχρονους λαούς ανήκει πραγματικά στο σύνολο του λαού είναι το δημόσιο χρέος τους (...). Το δημόσιο χρέος γίνεται το credo (πιστεύω) τον κεφαλαίου. Και από τη στιγμή που εμφανίζεται η χρέωση του δημοσίου, τη θέση του αμαρτήματος ενάντια στο άγιο πνεύμα, για το οποίο δεν υπάρχει άφεση, την παίρνει η καταπάτηση της πίστης απέναντι στο δημόσιο χρέος.

"Το δημόσιο χρέος γίνεται ένας από τους πιο δραστικούς μοχλούς της πρωταρχικής συσσώρευσης. Σαν σε μαγικό ραβδί προικίζει το μη παραγωγικό χρήμα με παραγωγική δύναμη και το μετατρέπει έτσι σε κεφάλαιο, χωρίς να’ναι υποχρεωμένο να εκτεθεί στους κόπους και στους κινδύνους που είναι αχώριστοι από θέτηση. Οι

τη

βιομηχανική μα ακόμα κι από την τοκογλυφική τοπο-

ΠΗπωτές

του δημοσίου στην πραγματικότητα δεν δίνουν τίποτα,

γιατί το ποσό που δανείζουν μετατρέπεται σε κρατικά εύκολα μεταβιβάσιμα χρεόγραφα που στα χέρια τους εξακολουθούν να λειτουργούν, όπως θα λειτουργούσαν αν ήταν ισόποσο μετρητό χρήμα. "Άσχετα όμως κι από την τάξη των αργόσχολων εισοδηματιών που δημιουργείται μ' αυτόν τον τρόπο και τον αυτοσχέδιο πλούτο των χρηματιστών που παίζουν το ρόλο του μεσίτη ανάμεσα στην κυβέρνηση και στο έθνος -καθώς και των ψοροενοικιαστών, των εμπόρων, των ιδιωτών εργοστασιαρχών, που μια καλή μερίδα κάθε κρατικού δανείου τούς προσφέρει την υπηρεσία ενός κεφαλαίου πεσμένου από τον ουρανό- το δημόσιο χρέος έχει δημιουργήσει τις μετοχικές εταιρείες, το εμπόριο με συναλλάξιμες αξίες όλων των ειδών, την επικαταλλαγη, με δυο λόγια: το παιχνίδι στο χρηματιστήριο και τη σύγχρονη τραπεζοκρατία. »Οι στολισμένες με εθνικούς τίτλους μεγάλες τράπεζες ήταν από τη γέννηση τους απλώς εταιρίες ιδιωτών σπεκουλάντηδων, που στάθηκαν στο πλευρό των κυβερνήσεων και που, χάρη στα προνόμια που πήραν, ήταν σε θέση να δανείζων σ' αυτές χρήματα. Γι αυτό η διόγκωση του δημόσιου χρέους δεν έχει άλλον πιο αλάθητο μετρητή από την προοδευτική άνοδο των μετοχών ατών των τραπεζών, που η πλέρια ανάπτυξη τους χρονολογείται από την ίδρυση της Τράπεζας της Αγγλίας (1694). »Η Τράπεζα της Αγγλίας άρχισε τη δράση της δανείζοντας στην κυβέρνηση ταχρήματά της με τόκο 8%. (...) Δεν πέρασε πολύς καιρός και το πιστωτικό αυτό χρήμα, που δημιούργησε η ίδια, έγινε το νόμισμα, με το οποίο η Τράπεζα της Αγγλίας έδινε δάνεια στο κράτος και πλήρωνε για λογαριασμό του κράτους τους τόκους του δημοσίου χρέους. Και σα να μην ήταν αρκετό ότι έδινε με το ένα χέρι για να εισπράττει περισσότερα με τ' άλλο, έμενε, ακόμα και τη στιγμή που εισέπραττε, αιώνιος πιστωτής του έθνους ως την τελευταία πεντάρα που είχε δώσει. Σιγά-σιγά έγινε ο αναπόφευκτος φύλακας

τον μεταλλικού θησαυρού της χώρας και το κέντρο έλξης όλης της εμπορικής πίστης. Τον ίδιο καιρό που έπαψαν στην Αγγλία να καίνε μάγισσες, άρχισαν να κρεμούν παραχαράκτες τραπεζογραμματίων. Ποια είναι η εντύπωση που προκάλεσε στους συγχρόνους τους η ξαφνική εμφάνιση αυτής της φάρας των τραπεζοκρατών, χρηματιστών, εισοδηματιών, μεσιτών, σπεκουλάντηδων και, σκυλόψαρων τον χρηματιστηρίου, το δείχνουν τα γραφτά τον καιρού εκείνον, λ.χ. τον Μπόλινμπροκ. »Μαζί με τα δημόσια χρέη δημιουργήθηκε ένα διεθνές πιστωτικό σύστημα, που συχνά για τούτον ή για κείνον το λαό αποτελεί μιαν από τις κρυφές πηγές της πρωταρχικής συσσώρευσης. Έτσι, οι προστυχιές του βενετσιάνικου ληστρικού συστήματος αποτελούν μια τέτοια κρυφή βάση τον κεφαλαιακού πλούτου της Ολλανδίας, που η Βενετία της παρακμής τής δάνειζε μεγάλα χρηματικά ποσά. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις Ολλανδίας και Αγγλίας. Στις αρχές κιόλας του 18ου αιώνα έχουν υπερφαλαγγιστεί κατά πολύ οι μανιφατούρες της Ολλανδίας, που έχει παύσει να είναι κυρίαρχο εμπορικό και βιομηχανικό έθνος. Γι αυτό από το 1701 έως το 1776 μια από τις κύριες επιχειρήσεις της Ολλανδίας είναι να δανείζει, τεράστια κεφάλαια, ειδικά στον ισχυρό ανταγωνιστή της, την Αγγλία. Κάτι παρόμοιο γίνεται σήμερα και ανάμεσα στην Αγγλία και τις Ενωμένες Πολιτείες. Πολλά κεφάλαια, που εμφανίζονται σήμερα στις Ενωμένες Πολιτείες χωρίς πιστοποιητικό γέννησης, είναι αίμα παιδιών που μόλις χτες έχει, κεφαλαιοποιηθεί στην Αγγλία. «Επειδή το δημόσιο χρέος στηρίζεται στα κρατικά έσοδα, που οφείλουν να καλύπτουν τις χρονιάτικες τοκοχρεολυτικές κ.λπ. πληρωμές, το σύγχρονο φορολογικό σύστημα έγινε αναγκαίο συμπλήρωμα του συστήματος των εθνικών δανείων. Τα δάνεια δίνουν τη δυνατότητα στην κυβέρνηση ν' αντεπεξέρχεται σε έκτακτα έξοδα, χωρίς να γίνεται αυτό αμέσως αισθητό στον φορολογούμενο, μετά όμως απαιτούν αυξημένους φόρους. Από την άλλη μεριά, η αύξηση των φόρων, που προκλήθηκε με τη συσσώρευση απανωτών δανείων, αναγκάζει την κυβέρνηση σε κάθε περίπτωση καινούργιων εκτάκτων εξόδων να καταφεύγει διαρκώς σε καινούργια δάνεια. Έτσι, το σύγχρονο φορολογικό σύστημα, - που άξονάς του είναι οι φόροι στα πιο αναγκαία μέσα συντήρησης (επομένως και το ακρίβαιμά τους), κρύβει μέσα του το σπέρμα

της αυτόματης προοδευτικής αύξησης. Η υπερφορολόγηση δεν είναι επεισόδιο, αλλά μάλλον αρχή. Γι αυτό στην Ολλανδία, όπου πρωτοεγκαινιάστηκε το σύστημα αυτό, ο μεγάλος πατριώτης Ντε Βιττ το εξύμνησε στα "Αξιώματά" τον και το χαρακτήρισε σαν το καλύτερο σύστημα για να γίνει ο εργάτης υπάκουος, λιτοδίαιτος, φιλόπονος και... για να παραφορτωθεί στη δου-λιά. Ωστόσο η καταστρεφτική επίδραση που ασκεί στην κατάσταση των μισθωτών εργατών μάς ενδιαφέρει εδώ λιγότερο από τη βίαιη απαλλοτρίωση του αγρότη, του χειροτέχνη, με δυο λόγια όλων των συστατικών μερών της μικρής αστικής τάξης, που προκαλεί. Πάνω στο ζήτημα αυτό δεν υπάρχουν δυο γνώμες, ούτε ακόμα και στους αστούς οικονομολόγους. Η αλλοτριωτική αποτελεσματικότητα του φορολογικού συστήματος εντείνεται επιπλέον με το προστατευτικό σύστημα, που αποτελεί ένα από τα συστατικά του μέσα ΡΊ· 1. Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ. 779-781, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

»0 μεγάλος ρόλος, που το δημόσιο χρέος και το αντίστοιχο του φορολογικό σύστημα παίζουν στην κεφαλαιοποίηση τον πλούτου και στην απαλλοτρίωση των μαζών, ώθησε πλήθος σνγγραφείς, όπως τον Κόμπετ, τον Ντάμπλνταιη και άλλους, να κάνουν το λάθος ν' αναζητούν α αντό τη βασική αιτία της αθλιότητας των σνγχρόνων λαών».1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

1.

Πρώτα χρέος, μετά κράτος!

«Εγώ Θέλα τον σπιτιού μας τα κεραμίδια να αάσονμεν, να μψ τρέχουν και πέση το σπίτι μας και μας ηλακώση. Τα ξένα τα σπίτια τα 'χων καλά σκεπασμένα οι νοικοκυραίοι τους και δεν παίρνει ο αγέρας τα κεραμίδια τους όσο σφοδρός και να είναι. Τον δικού μας τον σπιτιού τα κεραμίδια λίγος άνεμος να φυσήξη δεν αφίνει κανένα. Και έχει και κάτι μαστόρους - παίρνουν τα κεραμίδια και σκεπάζουν τα ξένα σπίτια».

Στρατηγός Μακρυγιάννης Η ιστορία των δανεισμών της Ελλάδας ξεκινάει πριν ακόμα δημιουργηθεί το ελληνικό κράτος. Το 1823 συνηφθη το πρώτο δάνειο, για τις ανάγκες, υποτίθεται, του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα. Η ονομαστική του αξία ήταν περίπου 800.000 χρυσές λίρες που δόθηκαν από βρετανικό τραπεζικό οίκο με εγγύηση τις εκτάσεις της εθνικής γης. Από τις 800.000 η Ελλάδα δεν εισέπραξε τελικά παρά 300.000 λίρες περίπου. Η μοιρασιά του δανείου ανάμεσα σε γαιοκτήμονες και πλοιοκτήτες ήταν από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην πρόκληση του εμφυλίου πολέμου, που ξέσπασε ένα χρόνο αργότερα. ?  . Νίκος Μπελογιάννης, Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 2. Τάσος Μ. Ηλιαδάκης, εφημερίδα Πατρίς, 3.11.2009.

To 1825 συνήφθη δεύτερο δάνειο ύψους 2.000.000 λιρών, πάλι από βρετανικό τραπεζικό οίκο. Όπως και πριν, στην Ελλάδα έφτασε μόλις το 1/10 του ποσού. Πάνω από 500.000 λίρες σπαταλήθηκαν σε παραγγελίες πολεμικών πλοίων που είτε δεν παραλήφθηκαν ποτέ είτε παραλήφθηκαν με μηχανικές βλάβες. Μεγάλο μέρος του δανείου πήγε σε ρουσφέτια και σε πελατειακή διασπάθιση.

1

Το μέγεθος της διασπάθισης ήταν τέτοιο που,

όπως ελέχθη τότε, κατάντησε το έθνος να έχει περισσότερους από 12.000

αξιωματικούς, σε σύνολο ενόπλων δυνάμειον 20.000 ανδρών (ο.σ.: το γεγονός δηλαδή ότι στην Ελλάδα του 2010 ο αριθμός των εν ζωή απόστρατων αξιωματικοί που συνταξιοδοτούνται με το βαθμό του στρατηγού ανέρχεται στους... 16.000, έχει τη ρίζα του στο απώτατο παρελθόν). Ό,τι απέμεινε από εκείνα τα «δάνεια της ανεξαρτησίας» διαμοιράστηκε

ανάμεσα

σε

γαιοκτήμονες,

κοτζα-μπάσηδες

και

«καραβοκυραίους». Την ίδια περίοδο το πολιορκημένο Μεσολόγγι, στρατιωτικά

εγκλωβισμένο

και

οικονομικά

αποκλεισμένο,

έμενε

απροστάτευτο χωρίς τροφή και πολεμοφόδια, αφού από τον πακτωλό των δανείων δεν είχαν απομείνει παρά μόνο 20.000 λίρες. Τον Απρίλιο του 1826, αναλαμβάνοντας η κυβέρνηση του Α. Ζαΐμη, στο ταμείο υπήρχαν μόνο 16 γρόσια, ούτε μία λίρα.2 Αυτή ήταν και η πρώτη στην ουσία πτώχευση στην Ιστορία του ελληνικού κράτους, πριν καν αυτό συγκροτηθεί.

Εντούτοις, την ίδια περίοδο, πολλές οικογένειες γαιοκτημόνων και εμπόρων διέθεταν τεράστιες περιουσίες για τα δεδομένα της εποχής, με τις οποίες θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας χωρίς να υποθηκευτεί στις επιδιώξεις των ξένων. Αντ' αυτού, μέσω των δανείων οι «ευεργέτες» πολλαπλασίασαν τις περιουσίες τους, ενώ πολλά εκατομμύρια από αυτά πήγαν στις οχτώ μεγαλύτερες οικογένειες πλοιοκτητών ως «αποζημίωση» για τη συμμετοχή των πλοίων τους στον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα. Τον Ιανουάριο του 1833 ο Όθωνας με ένα σμήνος Βαυαρών αξιωματούχων αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο έχοντας ως προίκα, από το γαλλικό τραπεζικό οίκο Ρότσιλντ, δάνειο ύψους 64.000.000 χρυσών φράγκων. Τέτοιος ήταν ο βαθμός της διασπάθισης του νέου δανείου που ονομάστηκε «βασιλοφάγον άμα και βασιλοποιόν». Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο για τα έξοδα της βαυαρικής δυναστείας και του στρατού της σπαταλήθηκε το 1/6 του δανείου, ενώ το μισό παρακρατήθηκε για τόκους και προμήθειες. Η δεύτερη πτώχευση δεν άργησε, αφού όπως γραφόταν στον Τύπο της εποχής, η Ελλάδα από την ημέρα που κατέφυγε σε δανεισμό βρέθηκε φτωχότερη. Οι δανειστές απαίτησαν από τη χώρα τη δήμευση μεγάλου μέρους του προϋπολογισμού και επέβαλαν τη θέ-λησή τους

κρατώντας την Ελλάδα σε βαθιά καθυστέρηση και σε ακόμα βαθύτερη εξάρτηση. Η Αγγλία και η Γαλλία διόριζαν δουλικές κυβερνήσεις και παρενέβαιναν διαρκώς στα εσωτερικά πράγματα της χώρας. Μέχρι την έξωση του Όθωνα, το 1864, όλες οι προσπάθειες για νέο δανεισμό αποτύγχαναν. Τότε το κράτος άρχισε να δανείζεται από την «πατριωτική» Εθνική Τράπεζα υποθηκεύοντας εθνικά κτήματα, όπως τους ελαιώνες της Άμφισσας. Η Εθνική Τράπεζα, που είχε ιδρυθεί από τον ταμία του Αλή πασά, τον Γεώργιο Σταύρο, δε λειτουργούσε παρά σαν δούρειος ίππος του γαλλικού τραπεζικού οίκου Ρότσιλντ και του ελβετικού οίκου Εϋνάρδου. Τα ελλείμματα διογκώνονταν και οι δανειστές πίεζαν για τη ρύθμιση των παλιών δανείων προκειμένου να εγκρίνουν καινούρια. Η ρύθμιση που βρέθηκε ήταν ο λεγόμενος συμβιβασμός του 1879, που στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια πρωτάκουστη δήμευση των μισών

κρατικών εσόδων. Όταν ήρθε η κυβέρνηση Τρικούπη, προχώρησε σε νέο δανεισμό για να πληρωθούν οι συμβάσεις που είχαν συναφθεί με ξένες εταιρείες για την κατασκευή δημοσίων έργων και για πολεμικές δαπάνες, ως απόρροια των τυχοδιωκτισμοί της «Μεγάλης Ιδέας». Ο Τρικούπης είχε στηρίξει τις ελπίδες του για τον αστικό εκσυγχρονισμό της χώρας κυρίως στον εξωτερικό

δανεισμό,

που

είχε

ως

συνέπεια

το

πέρασμα

των

πλουτοπαραγωγικών πηγών του τόπου στα χέρια του ξένου κεφαλαίου. Ανακηρύχθηκε «πρωταθλητής στα δάνεια», αφού του χρεώνεται το 58,4% του συνολικού εξωτερικού δανεισμού που οδήγησε στην πτώχευση. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1893, δηλαδή πριν συμπληρωθεί μία δεκαπενταετία από την «αναδιάρθρωση» του 1879 (τα δάνεια της οποίας με απόφαση του 1964 τα πληρώνουμε μέχρι σήμερα!), ο ίδιος ο Τρικούπης ανήγγειλε την αδυναμία αποπληρωμής του δημόσιου χρέους με την περίφημη φράση «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Πρωταγωνιστικό ρόλο στην πτώχευση έπαιξε ο τραπεζίτης Ανδρέας Συγγρός, ο οποίος εμπόδισε με όλες του τις δυνάμεις τη σύναψη νέου δανείου από την κυβέρνηση, με στόχο την πτώχευση και την παραχώρηση σ' αυτόν του τραπεζικού προνομίου δανεισμού του Δημοσίου. Ακολούθησε ο τυχοδιωκτικός ελληνοτουρκικός πόλεμος, το 1897, η επιβολή από τους ξένους και ντόπιους πιστωτές του Διεθνούς Οικονομικού

Ελέγχου και η πρωτοφανής οικονομική και πολιτική υποδούλωση της χώρας στους ιμπεριαλιστές. Τα μονοπώλια του αλατιού, του πετρελαίου, των τραπουλόχαρτων, των σπίρτων, οι φόροι του καπνού και τα εισαγωγικά τέλη πέρασαν στον έλεγχο του ξένου κεφαλαίου σε όφελος των δανειστών. Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος έμεινε στην Ελλάδα μέχρι το 1978, για περισσότερο από 80 χρόνια! Όμως την ίδια περίοδο που η Ελλάδα ξεπουλιόταν στους ξένους, τα εισοδήματα των μεγαλογαιοκτημόνων, της νεογέννητης αστικής βιομηχανικής τάξης και των 3.  Κωστής

Μοσκώφ, Εισαγωγικά στην ιστορία τον κινήματος της εργατικής τάξης, εκδόσεις

Καστανιώτη.

τραπεζιτών αυξάνονταν σταθερά. Η Εθνική Τράπεζα είχε κεφάλαια που το 1898 άγγιζαν τα 10 εκατομμύρια χρυσές δραχμές, ενώ ο τραπεζίτης Συγγρός είχε συνολική περιουσία 30 εκατομμύρια χρυσές δραχμές. Ο μέσος όρος του εισοδήματος των δέκα μεγαλύτερων καπιταλιστών το 1880 ήταν 100.000 χρυσές δραχμές, αλλά μόλις είκοσι χρόνια αργότερα, το 1900, το ποσό αυτό είχε ανέλθει στις 250.000. Ο αντίστοιχος μέσος όρος των εισοδημάτων μιας δεκάδας γαιοκτημόνων το 1880 ήταν 30.000 χρυσές δραχμές. Το 1900 ο μέσος όρος των εισοδημάτων τους είχε εκτιναχτεί στις 120.000.3 Μετά τον πόλεμο του 1897 και κατά την περίοδο από το 1898 μέχρι το 1932, η Ελλάδα, λόγω των αποζημιώσεων που κατέβαλλε στην Τουρκία, των πολεμικών δαπανών των βαλκανικών πολέμων και της Μικρασιατικής Καταστροφής, προχώρησε σε νέο δανεισμό ύψους 1,735 δισεκατομμυρίων χρυσών φράγκων. Το Μάρτιο του 1931, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, η Ελλάδα χρωστούσε στο εξωτερικό 2,868 δισεκατομμύρια χρυσά φράγκα. Την ίδια περίοδο οι εξοπλιστικές δαπάνες αυξάνονταν με εντατικούς ρυθμούς. Τα κέρδη των τραπεζών αυξήθηκαν κατά 57%, ο εμπορικός στόλος αυξήθηκε κατά 47% και οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες επεκτάθηκαν. Η κυβέρνηση Βενιζέλου είχε να επιλέξει ή την πληρωμή των τόκων των δανείων ή το ψωμί του λαού. Επέλεξε την πληρωμή των τόκων. Όμως δεν μπορούσε να εξασφαλιστεί καινούριο δάνειο, αφού η Ευρώπη βρισκόταν στη δίνη της

καπιταλιστικής κρίσης. Υπήρξε ωστόσο συμφωνία με τους δανειστές να πληρωθεί το 30% των τόκων για το 1932 και αν υπήρχε ανάκαμψη το 35%. Έτσι, η κυβέρνηση εξαπέλυσε μια αμείλικτη φοροεπιδρομή για να εξασφαλιστούν 740 εκατομμύρια, ώστε να εξυπηρετηθούν οι τόκοι των δανείων. Τελικά, η αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του ελληνικού κράτους απέναντι στους δανειστές του οδήγησε το 1932 σε νέα πτώχευση, με τους πολιτικούς εκπροσώπους της άρχουσας τάξης -όπως σημείωνε ο ιστορικός Π. Καρολίδης και κατέγραψε ο Μπελογιάννης στο βιβλίο του- να αποτελούν ένα σώμα «επαγγελματιών επιδιωκόντων ατομικά συμφέροντα και εξαγοραζομένων υπό των διαφόρων αναδόχων εταιριών, την δωροδοκίας διενεργούμενης διά του εις το Χρηματιστήριον διεξαγόμενου παιχνιδιού, όπερ πράκτορες καθοδηγούν εκ των διαδρόμων της Βουλής». Από το 1823 μέχρι το

1932

η

Ελλάδα

είχε

συνάψει

δάνεια

συνολικού

ύψους

2

δισεκατομμυρίων φράγκων, είχε καταβάλει στους δανειστές της 2,4 δισεκατομμύρια, κι όμως χρωστούσε ακόμα το ποσό των 1,963 δισεκατομμυρίων! Στη χωρίς όρια τοκογλυφία, εκτός των ξένων, συμμετείχαν και οι ντόπιοι ομολογιούχοι αφού το 30% των δανείων ανήκαν σε αυτούς. Εκ των επιφανέστερων ημέτερων τοκογλύφων ήταν ο τότε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας που δεν παρέλειψε να καλέσει το λαό να αυξήσει εθελοντικά την πείνα του. Ο ελληνικός λαός, έλεγε, θα αποδείξει εμπράκτως ότι «διά αόκνου και επιμόχθου εργασίας, δΓ αυστηρός οικονομίας, διά περιορισμού όχι μόνον των δαπανών αλλά και των αναγκών δύναται εις το μέλλον να ευημερήσει»4. Αυτά τα «πατριωτικά» κηρύγματα προς τους πεινασμένους, κηρύγματα σύνεσης και εγκράτειας που, όπως φαίνεται, ανέκαθεν διασκέδαζαν την τάξη των χορτάτων, απευθύνονταν προς έναν λαό η διατροφή του οποίου δεν είχε αλλάξει από την εποχή της τουρκοκρατίας και ας είχαν περάσει πάνω από εκατό χρόνια. Στη διάρκεια του 1800-1821 ο Έλληνας κατανάλωνε 150 γραμμάρια ψωμί την ημέρα. Τη δεκαετία του 1930 δεν κατανάλωνε περισσότερα από 180 γραμμάρια. Σύμφωνα με στατιστικές της εποχής, η ημερήσια κατανάλωση τροφής κατά άτομο ήταν 1.200

γραμμάρια. Από αυτά, τα 1.000 ήταν φυτική και μόνο τα 200 ζωική. Η φτωχολογιά ξεγελούσε την πείνα της με κρεμμύδι, ελιές, χόρτα και ελάχιστο ψωμί. Η κακή διατροφή οδηγούσε στο φυσικό εκφυλισμό. Η Ελλάδα κατείχε το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας (16 κάτοικοι στους χίλιους) μεταξύ των άλλων ευρωπαϊκών και βαλκανικών χωρών. Οι μισοί θάνατοι προκαλούνταν από ελονοσία και φυματίωση, κυρίως λόγω της ανυπαρξίας

υγειονομικής

περίθαλψης,

αφού

μόνο

το

1%του

προϋπολογισμού κατευθυνόταν σε αυτό τον τομέα. Ο πληθυσμός στην πλειονότητά του ήταν αγράμματος. Μόλις ένα στα δέκα παιδιά κατάφερνε να τελειώσει το δημοτικό σχολείο. Φυσικά τα δάνεια δεν προβλεπόταν να κατευθυνθούν σε αυτούς τους τομείς, αλλά και σε κανένα είδος ανάπτυξης, με το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου να διογκώνεται σταθερά.5 Αυτά ήταν τα αποτελέσματα των πολιτικών των αστικών κυβερνήσεων κάθε απόχρωσης που πέρασαν από τον τόπο. Προκάλεσαν, διόγκωσαν και χρησιμοποίησαν το δημόσιο χρέος ως μέσο επιβολής της κυριαρχίας τους και του πλουτισμού τους. Πίσω από το δημόσιο χρέος δεν κρυβόταν παρά «Η ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΛΥΚΩΝ», όπως έγραφε ο Ριζοσπάστης στο φύλλο της 8.2.1935, προτάσσοντας από την πρώτη σελίδα του το λαϊκό αίτημα: «ΠΕΝΤΑΡΑ ΣΤΟΥΣ ΟΜΟΛΟΓΙΟΥΧΟΥΣ». 5. Βάσος Γεωργίου, Η Εξαθλίωση τον λαού και ο πλούτοι την γύρας.

Η ίδια ιστορία, παράδοσης του τόπου στους ντόπιους και ξένους «λύκους», επαναλήφθηκε στην καθημαγμένη από τις συμφορές του Β' Παγκόσμιου πολέμου Ελλάδα. Ο πόλεμος άφησε στην Ελλάδα ερείπια και ανθρώπινο πόνο. Τετρακόσιες χιλιάδες εκτελέστηκαν ή πέθαναν από την πείνα. Το 50% των οικοδομών είχε καταστραφεί, 600.000 ήταν οι άστεγοι, το 85% των παιδιών απειλούνταν από φυματίωση. Οι κατακτητές είχαν λεηλατήσει από τα δημόσια ταμεία ό,τι αποθέματα υπήρχαν. Οι απόντες από τον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα και οι συνεργάτες των Γερμανών καθόλου δεν είχαν στο μυαλό τους τη βελτίωση των συνθηκών ζωής εκατομμυρίων ανθρώπιον παρά μόνο την

εδραίωσή τους στην εξουσία. Χρησιμοποίησαν τα κεφάλαια του Δόγματος Τρούμαν και του Σχεδίου Μάρσαλ αποκλειστικά εναντίον του λαϊκού κινήματος και προς όφελος του προσωπικού τους θησαυρισμού. Οι εφοπλιστές, οι «αργυρώνητοι ηλίθιοι» όποιος τους αποκαλούσε ο επικεφαλής της αμερικανικής αποστολής στην Ελλάδα, είχαν τεράστια κέρδη από τα «λίμπερτις», τα πλοία που μετέφεραν πολεμικό υλικό στην Ελλάδα, τα οποία τους παραχωρήθηκαν με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου από τη ναυτιλιακή επιτροπή των ΗΠΑ, με αντιστάθμισμα «ένα γελοία χαμηλό ποσό» που αποδιδόταν στο κράτος ως φόρος. Οι προσωπικές και οικογενειακές επιχειρήσεις κάποιων ημετέρων εν μία νυκτί έγιναν βιομηχανίες με τα κεφάλαια του Σχεδίου Μάρσαλ. Μόνο δέκα βιομηχανίες, σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Συντονισμού Γ. Καρτάλη τον Απρίλιο του 1952, είχαν «απορροφήσει το 60% των πιστώσεων» που εκταμιεύτηκαν σε εφαρμογή του Σχεδίου Μάρσαλ. Άλλα 200 εκατομμύρια μοιράστηκαν σε 50 βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις. Από τα χρήματα αυτά, που διασπαθίστηκαν απροκάλυπτα και που όσοι τα έλαβαν δεν πλήρωσαν ποτέ μια

δραχμή

τόκο,

αναδύθηκαν

νέα

τζάκια

αμερικανοθρεμμένων

μεγαλοβιομηχάνου και μεγαλοεμπόρων. Οι ΗΠΑ, όπως ομολογούσε ο ίδιος ο Porter, ο απεσταλμένος του Τρούμαν στην Ελλάδα, έκαναν «μια τόσο μεγάλη επένδυση» στη χοψα και συνεργάστηκαν με μια ελληνική κυβέρνηση που «επικαλούμενη τον ίδιο της τον τεραστίων διαστάσεων αντικομμοννισμό ως επιχείρημα για την παροχή βοήθειας σε απεριόριστες 6.

Paul Α.

Porter,

Ζψείται ένα θαύμα για την Ελλάδα - Ημερολόγιο ενός προεδρικού

απεσταλμένου, έκδοοη «Βήμα - Μαρτυρίες». 7. Η Ελλάδα στη δεκαπϊα 1940-1950, εκδόσεις θεμέλιο.

ποσότητες (είχε) στόχο της... να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση μιας μικρής κλίκας από τραπεζίτες και εμπόρους, που αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα». Περιγράφοντας, δε, την ελληνική άρχουσα τάξη δε δίσταζε να προσθέτει άτι «είναι αποφασισμένη, πάνω απ' όλα, να προστατεύσει τα οικονομικά της προνόμια, όποιο κι αν είναι το κόστος σε ό,τι αφορά την οικονομική υγεία τηςχώρας»'\ Ακόμα και οι εκτιμήσεις της εποχής ότι μόλις 500 οικογένειες των Αθηνών ελέγχουν

την Ελλάδα αποδείχτηκαν... επιεικείς. «Λέγεται», ανέφερε ο Μαρκεζίνης, «ότι 500 οικογένειες κυβερνούν την Ελλάδα, εγώ όμως πιστεύω, ότι δεν φτάνουν καν τις πεντακόσιες, αλλά είναι μόνο 200»Ί. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, με τα μέλη της εγχώριας πλουτοκρατίας, που αποτελούσαν «μέλη της κομψής διεθνούς κλίκας», από τον Οκτώβρη του '44 μέχρι τον Ιούνη του 1953 να έχουν ξεκοκαλίσει τα πάνω από 3,2 δις δολάρια της λεγόμενης «βοήθειας», με τους υπέρογκους εξοπλισμούς που άγγιζαν το 50% του προϋπολογισμού και με τη διατήρηση του υπέρογκου κρατικού καταπιεστικού μηχανισμού, η τρύπα του εξωτερικού χρέους όχι μόνο έμεινε ανοιχτή αλλά διευρύνθηκε. Όσο για τη χρηματοδότηση του μεγάλου κεφαλαίου, συνεχιζόταν με σκανδαλώδη τρόπο. Το βεβαιώνει και πάλι ο Porter, ο οποίος σημειώνει: «Οι βιομήχανοι δεν επένδυαν περιμένοντας "δανεικά κεφάλαια", αν και κατά διάφορες εκτιμήσεις είχαν χρυσές λίρες. Οι εμπορικές τράπεζες όχι μόνο δεν διέθεταν πιστώσεις, αλλά δανείζονταν από την Τράπεζα της Ελλάδος προκειμένου να πληρώσουν τους υπαλλήλους τους». Αποτέλεσμα ήταν νέα μεγαλύτερα ελλείμματα και δημόσια χρέη που,

ως

συνήθως,

επιχειρήθηκε

να

καλυφθούν

είτε

με

άγριες

φοροεπιδρομές στα πενιχρά εισοδήματα του λαού είτε με καινούριους δανεισμούς. 8. Γιάννης Σαμαράς, Κράτος και Κεγάλαιο ατψ Ελλάδα, εκδόσεις Σύγχρονη Κποχη·

Μεταξύ των ετών 1946 και 1966, πέραν του Σχεδίου Μάρσαλ, 01  ελληνικές κυβερνήσεις σύναψαν δάνεια ύψους 551,4 εκατομμυρίου δολαρίων από αμερικανικές κυρίως τράπεζες αλλά και ευρωπαϊκές. Ο διακανονισμός της αποαληρωμής των νέων δανείων έγινε με γνώμονα τη στρατηγική

θέση

της

Ελλάδας

στο

χάρτη

των

ιμπεριαλιστικών

συμφερόντων τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στα Βαλκάνια, γεγονός που συνοδεύτηκε με ακόμα βαθύτερη εξάρτηση της χώρας από τους ιμπεριαλιστές. Η Χούντα, παραλαμβάνοντας τη σκυτάλη από τους κοινοβουλευτικούς

εκπροσώπους

της

πλουτοκρατίας,

βάδισε

στην

πεπατημένη των ελλειμματικοί προϋπολογισμών. Το 1973, μετά το νέο

ιλιγγιώδες δάνειο των 24 δισεκατομμυρίων δραχμών, το συνολικό δημόσιο χρέος έφτασε στο τρομακτικό ύψος των 103 δισεκατομυρίων δραχμών8. Ο εξωτερικός δανεισμός της χώρας συνεχίστηκε μεταπολιτευτικά με ξέφρενους ρυθμούς. Το 1974 τα δάνεια αποτελούσαν το 22,5% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος. Το 1985 η Ελλάδα ήταν παγκόσμια πρώτη στο κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος. Ακόμα και για την αποκατάσταση των σεισμοπαθιόν στην Καλαμάτα συνάφθηκε δάνειο. Το 1990 τα δάνεια ήταν στο 80,7% του ΑΕΠ. Μετά από μια δεκαετία, το 2000, είχαν ανέλθει στο 139,2%, το 2004 στα 201,2% και στα τέλη του 2009 το δημόσιο χρέος είχε πλέον εκτιναχθεί στα 298 δις ευρώ, ποσοστό 126,8% του ΑΕΙ I.

2. Οι αστικές

τάξεις συναλλάσσονται... υπό το αγγλικόν δίκαιον

«Ο Θεός να σάζει την υψηλοτάτη μας Βασίλισσα/ Πολλά χρόνια να ζήσει η ευγενιμ μας Βασίλισσα/ Ο Θεός να σώζει τη βασίλισσα". God save the Qjieen1 «Τις φορές, nov ο δεμένος πετάχτηκε ατιάνανΙμε τα δόντια να κόψει του ξένον τυράννου/ το λυτάρι, δεμένος βρισκότανε πάλι./ Τονε δίνανε τρίδιπλα οι ντόπιοι μεγάλοι.

Τώρα η Νύχια τελειώνει... Παθοί και μαθοί/ ξέρουν, όταν η μάχ' η μεγάλη δοθεί.,/ για να μην ξαναχάσουνε τη λετρτε-ριά τους,/ θ' αφανίσουνε πρώτα τα ντόπια θεριά ? ? ? ? ».

Κώστας Βάρναλης

2

1. Εθνικός Ύμνος της Αγγλίας. 2. Κώιπας Βάρναλης, από τη συλλογή Ελεύθερος Κόσμος.

Με πρόσχημα το δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα, στις 3 Μαΐου του 2010 ψηφίζεται στην ελληνική Βουλή το περίφημο Μνημόνιο, που προβλέπει την υπαγωγή της χα'ιρας στο λεγόμενο «μηχανισμό στήριξης» που συγκροτήθηκε από ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ και τή δανειοδότηση της Ελλάδας με 110 δις ευρώ. Το Μνημόνιο υπερψηφίζεται από το ΠΑΣΟΚ, το ακροδεξιό ΛΑΟΣ και την πρώην υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη. Η ΝΔ επιλέγει για λόγους αντιπολιτευτικής δημαγωγίας την καταψήφισή του. Ωστόσο, Ο ίδιος ο αρχηγός της, αν και ισχυρίζεται ότι επιδιώκει «άλλο μείγμα πολιτικής», ερωτηθείς τι θα πράξει με το Μνημόνιο αν η ΝΔ γίνει κυβέρνηση, απαντά: «Εμείς είμαστε κόμμα ευθύνης. Το πρώτο το οποίο έχω ήδη πει σήμερα στη Βουλή και έχω δηλώσει ξεκάθαρα είναι ότι εμείς, η Ελλάδα, έχει φιλότιμο, σέβεται τη συ-νέπειά της και ως εκ τούτου είναι υποχρεωμένη να τηρήσει και να σεβαστεί και τις υπογραφές της».3 8. Αντώνης Σαμαράς, MEGA, 1.11.2010.

Ένα μήνα αργότερα, στις 4 Ιουνίου, για το «θεαθήναι» και χωρίς να ακολουθήσει έστω κατ για τους τύπους οποιαδήποτε διαδικασία κοινοβουλευτικής της επικύρωσης, κατατίθεται στη Βουλή «προς ενημέρωσιν» και μόνο, η δανειακή σύμβαση την οποία υπέγραψε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με τους δανειστές. Πρόκειται για κείμενο «μνημειώδες»! Αποκαλυπτικό του τρόπου με τον οποίο η ελληνική πλουτοκρατία διευθετεί διαχρονικά τις υποθέσεις της, αφού ούτε λίγο ούτε πολύ αναγορεύει το Μνημόνιο και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό σε υπέρτατο νόμο του κράτους. Οι διατάξεις της σύμβασης, σε μία κατά γράμμα περιγραφή των «συμβατικών δεσμεύσεων» της Ελλάδας, περιλαμβάνουν σαρωτικές ανατροπές στη ζωή των εργαζομένων, από το ασφαλιστικό και τις εργασιακές σχέσεις μέχρι την «απελευθέρωση των αγορών» και τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Οι προβλέψεις

δηλαδή της δανειακής σύμβασης κινούνται πέραν και μακράν της καταγραφής των οιωνδήποτε υποχρεώσεων μπορεί να συνδέονται με την κανονική εξόφληση των δανειστών. Οι ρυθμίσεις της δεν περιορίζονται στον προσδιορισμό των υποχρεώσεων που διέπουν τον δανειζόμενο προς τους δανειστές, σε επίπεδο οφειλών και καταβολής των χρηματικών χρεών. Επεκτείνονται και στη σφαίρα των «πολιτικών υποχρεώσεων». Το γεγονός αυτό αφενός ανάγει τη δανειακή σύμβαση σε μια συμβολαιογραφική πράξη επικύρωσης μιας πολιτικής αέναης λιτότητας που μόνο προσχηματικά συνδέθηκε με την εξυπηρέτηση του δανείου. Πιστοποιεί ότι το Μνημόνιο και οι έκτοτε «επικαιροποιήσεις» του δεν αποτελούν παρά ένα εργαλείο, ένα όχημα για την προώθηση πρωτοφανών σε αγριότητα «προσαρμογών» μέσα σε συγκεκριμένα και αυστηρά καθορισμένα χρονοδιαγράμματα. Για το λόγο αυτό στη σύμβαση υπάρχουν ενσωματωμένα τα παραρτήματα του νόμου που ψηφίστηκε στη Βουλή για το λεγόμενο «μηχανισμό στήριξης». Αφετέρου το περιεχόμενο της σύμβασης, πέρα από την κατά τα ειωθότα σε αυτές τις περιπτώσεις νομική θωράκιση των δανειστών, περιλαμβάνει -μέχρις τελευταίας λεπτομέρειας- τέτοιους απίθανους όρους που θα μπορούσαν να διδάσκονται ως «υπόδειγμα» για το πώς υπάγεται ένας λαός και ένα κράτος στα συμφέροντα των ντόπιων και ξένων «σωτήρων» του. Ανάμεσα στα άλλα, στο άρθρο 14 υπό τον τίτλο «Εφαρμοστέο δίκαιο και δικαιοδοσία», προβλέπονται τα εξής: «1. Η παρούσα Σύμβαση καθώς και κάθε εξωσυμβατική υποχρέωση που τυχόν προκύψει από την παρούσα ή σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, διέπεται και ερμηνεύεται σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο. »2. Οι συμβαλλόμενοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υποβάλουν οποιαδήποτε διένεξη προκύψει σχετικά με τη νομιμότητα, την ισχύ, την ερμηνεία ή την εκτέλεση της παρούσας Σύμβασης στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. »3. Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

είναι πλήρως δεσμευτικές και εκτελεστές από

ία

συμβαλλόμενα

μέρη. »4.

Οι Δανειστές μπορεί να εκτελέσουν ή να επιδιώξουν να εκτελέσουν οποιαδήποτε απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ορίζεται στην παρούσα, ή άλλα δικαιώματα κατά του Δανειολήπτη στα δικαστήρια της χώρας του Δανειολήπτη.

»5. Με την παρούσα ο Δανειολήπτης (σ.σ.: η Ελλάδα) αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία, από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς, της ασυλίας όσον αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή, και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος». Όμως, αυτό το όργιο... προάσπισης της «εθνικής ανεξαρτησίας» από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δε σταματά εδώ. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 και στο επίσημο έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών προς την Κομισιόν, μεταξύ άλλων αναλαμβάνονται και οι εξής δεσμεύσεις: «5. Προκειμένου να διασφαλισθεί η νομιμότητα, η εγκυρότητα ή εκλεκτικότητα της Σύμβασης και του Μνημονίου Συνεννόησης, δεν είναι απαραίτητο αυτά να κατατεθούν, καταχωρηθούν ή εγγραφούν σε οποιαδήποτε δικαστική ή άλλη αρχή στην Ελληνική Δημοκρατία. »6. Δεν οφείλονται φόροι, τέλη ή άλλες επιβαρύνσεις που επιβάλλονται από την Ελληνική Δημοκρατία ή οποιαδήποτε φορολογική αρχή αυτής ή εντός αυτής για την εκτέλεση και συμμόρφωση προς τη Σύμβαση ούτε για την πληρωμή ή μεταβίβαση κεφαλαίου, τόκων, προμηθειών και άλλων δαπανών που οφείλονται δυνάμει της Σύμβασης. »7. Δεν απαιτείται έλεγχος συναλλάγματος και δεν οφείλεται χρέωση ή άλλη προμήθεια για τη μεταβίβαση οποιουδήποτε οφειλόμενου ποσού βάσει

της Σύμβασης. (...) »9. Ο ορισμός του αγγλικού δικαίου ως εφαρμοστέου δικαίου για τη Σύμβαση αποτελεί έγκυρη επιλογή δικαίου, που δεσμεύει το Δανειολήπτη σύμφωvα με το ελληνικό δίκαιο. »10. Ο Δανειολήπτης υπάγεται νόμιμα, αποτελεσματικά και αμετάκλητα στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τη Σύμβαση και κάθε απόφαση του δικαστηρίου αυτού θα είναι οριστική και εκτελεστή στην Ελληνική Δημοκρατία. Ούτε ο Δανειολήπτης (σ.σ.: η Ελλάδα) ούτε τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή διαφορετικά λόγω της δικαιοδοσίας,

κατάσχεσης -συντηρητικής ή αναγκαστικής- ή αναγκαστικής εκτέλεσης σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία σχετικό με τη Σύμβαση». Με άλλα λόγια: η ελληνική πλουτοκρατία πιστοποίησε ότι είναι άξια της ιστορίας της. Από τα γεννοφάσκια της, άλλωστε, έχει αποδείξει ότι μπορεί να κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει τα κέρδη της και να διατηρήσει την εξουσία της. Όπως αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης του '21 έδωσε ως εγγύηση για τα δάνεια που έλαβε από τους δανειστές τη γη της σκλαβωμένης ακόμα Ελλάδας, έτσι επί κυβέρνησης του ΠΑΣΟ Κ πρόσθεσε στην πληθώρα των αστικών διακρατικών της σχέσεων μια ακόμα σύμβαση, με την οποία «εγγυήθηκε» ότι κατά την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, τα «νιτερέσα» της με τους δανειστές θα λύνονται, κατά το σύνηθες, με το αγγλικό δίκαιο. Φρόντισε, δε, να απαλλάξει από περιττές έγνοιες τον ελληνικό λαό, ο οποίος κατοικεί σε μια χώρα η οποία δε διαθέτει καμία ασυλία έναντι των ντόπιων

και

ξένων

κεφαλαιοκρατών-δανειστών,

όσον

αφορά

τα

περιουσιακά της στοιχεία, είτε πρόκειται για τα υπάρχοντα είτε για όσα πιθανόν αποκτήσει στο μέλλον! Πρόκειται για εξέλιξη απόλυτα συνεπή αν κριθεί με βάση την ποιότητα της τάξης που κυβερνά. Ως εκπρόσωπος αυτής της τάξης, της τάξης των «πατριωτών» κεφαλαιοκρατών, ο κ. Παπανδρέου ήταν αυτός που είχε δηλώσει (Οκτώβρης '99) στη Συνοδό της EE στο Τάμπερε ότι: «Η Ελλάδα δεν έχει ταμπού στην εκχώρηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων στην ΕΕ». Στο ίδιο μήκος κύματος το Μάρτη του 2005 η τότε

πρόεδρος της Βουλής, κυρία Μπενάκη, προσφωνούσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια με τα παρακάτω λόγια: «Αναλαμβάνετε, κύριε Πρόεδρε, την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας για μία πενταετία όπου θα σημειωθούν σημαντικά γεγονότα και εξελίξεις: η ευρωπαϊκή ενοποίηση θα προωθηθεί με την ψήφιση ενδεχομένως και της Συνταγματικής Συνθήκης, τα εθνικά σύνορα και ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας θα περιορισθούν (...)». ***

Σημείωση 1η: Στη δανειακή σύμβαση δεν παραλείπεται να σημειωθεί η πάγια πρακτική, ότι δηλαδή οι δανειστές με το καλημέρα εισπράττουν προμήθεια 0,5% πάνω στο κεφάλαιο, ποσό που αφαιρείται κατευθείαν από τα ποσά των εκταμιεύσεων. Το εν λόγω χαράτσι είθισται να το ονομάζουν «επιβάρυνση εξυπηρέτησης». Αναλυτική είναι επίσης η σύμβαση όσον αφορά τα πρόσθετα χαράτσια «υπερημερίας» για τυχόν καθυστερήσεις, για το γεγονός ότι οι δόσεις του δανείου αποπληρώνουν πρώτα τις προμήθειες και τις επιβαρύνσεις, στη συνέχεια τους τόκους υπερημερίας, κατόπιν τους τόκους και στο τέλος το κεφάλαιο. Προβλέπεται επίσης ότι «στην περίπτωση που η καταβολή πρέπει βάσει της παρούσας Σύμβασης να πραγματοποιηθεί σε ημέρα που δεν είναι Εργάσιμη Ημέρα, τέτοια καταβολή πραγματοποιείται κατά την αμέσως προηγούμενη Εργάσιμη Ημέρα»! Για κερασάκι στην τούρτα προβλέπεται και «πέναλτι» σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησης του χρέους... Σημείωση 2ψ Όλα τα προηγούμενα και όσα ακολούθησαν, «Μνημόνια», «δανειακές συμβάσεις», «επικαιροποιήσεις Μνημονίου», και ούτω καθεξής, προϋπέθεταν διαδικασίες που ισοδυναμούν με ρεσιτάλ «δημοκρατίας». Ιδού πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα στο επίπεδο της «διαφάνειας» και του «σεβασμού των θεσμών» από μια κυβέρνηση η οποία είχε εκλεγεί με σημαία την «ανοιχτή διακυβέρνηση»: 1) Το Μάρτη του 2010 σε εντελώς άσχετο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών κατατέθηκε μια πολύ «περίεργη» τροπολογία. Με τη

συγκεκριμένη τροπολογία και «κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης», όπως σαφώς τονίζεται, ο πρωθυπουργός παρέχει στον... εαυτό του το δικαίωμα να αναθέτει μελέτες και έργα, να συγκροτεί επιτροπές και ομάδες εργασίας, να καθορίζει τις αμοιβές των μελών τους και κυρίως: με την τροπολογία παραχωρείται στον πρωθυπουργό το αποκλειστικό δικαίωμα να αποφασίζει την παράδοση σε αυτές τις επιτροπές κάθε πληροφορίας και κάθε εγγράφου του κράτους, ακόμα κι αν -όπως αναφέρεται στην τροπολογία- αυτό το στοιχείο «χαρακτηρίζεται κρατικό απόρρητο ή εμπιστευτικό»... 2) Το Μάη του 2010 η κυβέρνηση έφερε στη Βουλή προς κύρωση το Μνημόνιο. Ουδείς αμφισβήτησε ποτέ ότι το Μνημόνιο συνιστά συν τοις άλλοις μια σύμβαση διεθνούς χαρακτήρα μεταξύ της Ελλάδας με διεθνείς οργανισμούς. Αλλά γΓ αυτού του τύπου τις συμβάσεις το Σύνταγμα περιλαμβάνει ειδική διάταξη όσον αφορά την κύρωσή τους. Χωρίς καμία αυταπάτη για τα όρια της συνταγματικής νομιμότητας που υπηρετούν τα αστικά κόμματα στο κοινοβούλιο, το ΚΚΕ κατέθεσε αίτημα για την εφαρμογή του συγκεκριμένου άρθρου, του άρθρου 28 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει αυξημένη πλειοψηφία 180 ψήφων για την κύρωση συμβάσεων από τη Βουλή που αφορούν μεταβίβαση κυριαρχικών δικαιωμάτων

σε

ιμπεριαλιστικούς

οργανισμούς.

Το

αίτημα

αντι-

μετωπίστηκε από τα κόμματα του κεφαλαίου με το γνωστό τρόπο που συνηθίζουν να τσαλαπατούν ακόμα και το Σύνταγμά τους, αν αυτό επιτάσσουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Η κυβέρνηση, επειδή έπρεπε να διευκολύνει τη ΝΔ να μην ψηφίσει το Μνημόνιο και επειδή η προθυμία του .ΛΑΟΣ δεν ήταν αρκετή για να μαζευτούν οι 180 ψήφοι, δήλωσε διά χειλέων του συνταγματολόγου Ε. Βενιζέλου, του κατοπινού διαδόχου του Γ. Παπακωνσταντίνου στη θέση του υπουργού Οικονομικών, ότι θα εφαρμόσει την «τυπική» (!) διάσταση της δημοκρατίας» και ότι για την κύρωση του Μνημονίου αρκούσαν οι 151 ψήφοι... 3) Ούτε ένα 24ωρο δεν κράτησε η επίκληση ακόμα και αυτής της «τυπικής» διάστασης της δημοκρατίας τους. την οποία επικαλέ στηκαν για να ψηφίσουν το Μνημόνιο που συνέταξαν κυβέρνηση-ΔΝΤ-ΕΕ. Οι

«αντιεξουοτασιές της εξουσίας» με πραξικοπηματική τροπολογία, που κατέθεσαν μια μέρα αργότερα, αποφάσισαν ότι ο εκάστοτε υπουργός τους επί της Οικονομίας «νομιμοποιείται» να προχωρά σε όποια συμφωνία θέλει με το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και τα ξένα κράτη της EE, γτα την οποία συμφωνία το κοινοβούλιο απλώς και μόνο θα... «ενημερώνεται» (!), αφού αφαιρείται από τη Βουλή ακόμα και η στοιχειώδης αστικοδημοκρατική αρμοδιότητα να την επικυρώνει ή να την απορρίπτει! Η τροπολογία αναφέρει: «Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις εισάγονται στη Βουλή για συζήτηση και ενημέρωση. Ισχύουν και εκτελούνται από της υπογραφής τους». Από δω και πέρα, δηλαδή, η

κύρωση μιας συνθήκης και μιας συμφωνίας της Ελλάδας με ξένα κέντρα ανήκει στη δικαιοδοσία της «ενός ανδρός Αρχής» (!), της Αυτού Εξοχότητος του εκάστοτε υπουργού της «σοσιαλιστικής» κυβερνήσεως των «Λουδοβίκων», η Ελλάδα μετατρέπεται σε «τσιφλίκι» με «υποθηκοφύλακες»

τους

1

Παπανδρέου-Παπακωνοταντίνου,

με

«επιστάτες» τον ΛΑΟΣ και τη ΝΔ, και με «χωροφύλακα» το I Ι.ΛΣί )Κ! Λυτός είναι ο «σεβασμός» στο Σύνταγμά τους, αυτό εννοούν ως «Ναό της Δημοκρατίας» όταν μιλούν για τη Βουλή, αυτή είναι η αστική κοινοβουλευτική τους «τάξις»: με την τροπολογία, εξουσιοδοτείται ο υπουργός Οικονομικών να υπογράφει συμφωνίες και συμβάσεις με την ιμπεριαλιστική τρόικα, χωρίς αυτές να ψηφίζονται από τη Βουλή, η οποία πλέον απλώς θα ενημερώνεται εκ των υστέρων. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών θα υπογράφει με την τρόικα και αυτόματα θα τίθεται σε ισχύ όποιο αντιλαϊκό μέτρο συναποφασίζει στην πλάτη του λαού εντός των ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ι ιε-ρικοπές μισθών, επιδομάτων, εργατικών κατακτήσεων, ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, κ.ά.), προκειμένου να λειτουργεί απρόσκοπτα ο μηχανισμός δανειοδότησης. Όλα αυτά τα μέτρα θα ισχύουν με την υπογραφή του υπουργού και η Βουλή απλώς θα ενημερώνεται. Φυσικά, το αίτημα του ΚΚΕ να αποσυρθεί η τροπολογία και να γίνει ονομαστική ψηφοφορία για την ψήφισή της απορρίφθηκε...

4) Ένα μήνα αργότερα, τον Ιούνη του 2010, η κυβέρνηση κα-τέθεσε στη Βουλή για το θεαθήναι τη δανειακή σύμβαση με την τρόικα. Η

κατάπτυστη συμφωνία, με την οποία η Ε,\λάδα αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή που πρόκειται να αποκτήσει όσον α(ρορά τα περιουσιακά της στοιχεία, κατατέθηκε στο κοινοβούλιο μόνο... προς «ενημέρωση». Όχι μόνο απαγορεύτηκε στη Βουλή η διαδικασία τυπικής επικύρωσής της, αλλά απαγορεύτηκε μέχρι και η συζήτηση για τη σύμβαση! Το ΠΑΣΟΚ το θεώρησε περιττό... 5) Τον Αύγουστο του 2010 η κυβέρνηση προχωρά στην πρώτη «επικαιροποίηση» του Μνημονίου. Το ΚΚΕ καταθέτει αίτημα διά της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του να φέρει η κυβέρνηση στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση το «επικαιροποιημένο» Μνημόνιο. Το αίτημα, προφανώς,

απορρίφθηκε.

Η

απόρριψη

αφορούσε

και

όλες

τις

επικαιροποιήσεις που ακολούθησαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

1.

Ποιοι «παίζουν» με το χρέος; «Ποιος είναι λοιπόν πατριώτης; Αυτοί ή εμείς; Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα και τρέχει να βρει κέρδη σ' όποια χώρα υπάρχουνε τέτοια (...). Ενώ εμείς το μόνο που διαθέτουμε είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας. Αυτά, αντίθετα από το κεφάλαιο που τρέχει όπου βρει κέρδη, δεν μπορούν να κινηθούν και παραμένουν μέσα στη χώρα που κατοικούμε. Ποιος, λοιπόν, μπορεί να ενδιαφερθεί καλύτερα για την πατρίδα του; Αυτοί που ξεπορτίζουν τα κεφάλαιά τους από τη χώρα μας ή εμείς που παραμένουμε με τα πεζούλια μας εδώ; Όταν έξαφνα στα 1929-31 το κράτος ζήτησε, λόγω της οικονομικής κρίσης που μάστιζε τότε τη χώρα μας, να κατεβάσουν οι ξένοι ομολογιούχοι το ποσοστό που πληρώναμε σε τοκοχρεολύσια, οι Άγγλοι δέχτηκαν να το μειώσουν σε 35%, αλλά οι Έλληνες ομολογιούχοι αρνήθηκαν. Να λοιπόν, ποιος είναι ο πατριωτισμός τους! Αυτός φτάνει μέχρι το σημείο που δεν θίγονται τα οικονομικά τους συμφέροντα».

Άρης Βελουχιώτης' Ένα βασικό ερώτημα σε σχέση με το χρέος της Ελλάδας έχει να κάνει με το «ποιοι είναι» οι πιστωτές της. Η απάντηση σε αυτό

το ερώτημα δίνει και την απάντηση στο άλλο ανεξιχνίαστο μυστήριο: ποιοι απαρτίζουν, τελικά, αυτή την αγνιόοτων λοιπών στοιχείων τάξη των «κερδοσκόπων» και των «τοκογλύφων», που μονίμως αναθεματίζονται αλλά ουδέποτε κατονομάζονται. Ας δούμε, επομένως, σε ποιους «χρεωστάει» η Ελλάδα. Ποιοι βρίσκονται -στην πρώτη θέση- μεταξύ εκείνων που πίνουν το αίμα του ελληνικού λαού. Ποιοι κατέχουν με τη μορφή κρατικών ομολόγων τεράστιο μέρος του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ποιοι κραδαίνουν τη θηλιά του δημόσιου χρέους, εκτινάσσουν τα επιτόκια και εξασφαλίζουν αμύθητα πλούτη από το στραγγαλισμό εκατομμυρίων ανθρώπων του μόχθου. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, πίσω από όλη την καταστροφολογία περί «χρεοκοπίας» της Ελλάδας η οποία πήρε κατακλυσμιαία μορφή μετά τις εκλογές του 2009, οι εκ των βασικών σκηνοθετούν της θεωρίας του «Τιτανικού» με την οποία βομβαρδίστηκε ο ελληνικός λαός, οι επικεφαλής του κοπαδιού με τις ύαινες που τζογάριζαν και κέρδιζαν αστρονομικά ποσά πάνω στη φτώχεια των Ελλήνων εργαζομένων ήταν και είναι μια χούφτα Ελλήνων «πατριωτών»: οι ντόπιοι βιομήχανοι, εφοπλιστές, τραπεζίτες και κεφαλαιούχοι. Με μια κουβέντα: όλο το «ανφάν γκατέ» της εγχώριας χρηματιστικής ολιγαρχίας! Ιδού ο τρόπος με τον οποίο δρουν αυτοί οι «πατριώτες»: στο ομολογιακό δάνειο ύψους 5 δις ευρώ που συνήψε η Ελλάδα το Μάρτη του 2010, το τελευταίο δάνειο πριν από την υπαγωγή της στο «μηχανισμό στήριξης» και στο Μνημόνιο, το επιτόκιο εκτινάχτηκε στο 6,3%. Το τοκογλυφικό αυτό επιτόκιο αποτέλεσε και την αφορμή που επικαλέστηκε η κυβέρνηση για να καταφύγει στην τρόικα. Όπως δικαιολογήθηκε, το ύψος του επιτοκίου καθιστούσε πλέον επικίνδυνα ασύμφορη τη χρηματοδότηση της Ελλάδας από τις διεθνείς αγορές. Ποιοι, όμως, ήταν αυτοί που κα τέστηοαν ασύμφορο το δανεισμό, εκτινάσσοντας το επιτόκιο δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου σε υπερδιπλάσια επίπεδα από εκείνα που δανειζόταν την ίδια περίοδο η Γερμανία και σε υπε-ρεξαπλάσια επίπεδα από το επιτόκιο με το οποίο δανείζονταν οι ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ; Ποιοι δημιούργησαν το πλαίσιο ώστε η κυβέρνηση να εμφανίσει ως «μονόδρομο» την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο; Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον Οργανισμό Διαχείρισης

του Δημόσιου Χρέους: οι τρίτοι τη τάξει δανειστές της Ελλάδας σε εκείνο το -τελευταίο προ Μνημονίου- ομολογιακό δάνειο ήταν οι Γερμανοί, που απέσπασαν το 14% του κοινοπρακτικού ομολόγου. Δεύτεροι ήταν οι Βρετανοί με 20%. Αλλά την π ροπή θέση μεταξύ των δανειστών, σε ποσοστό 23%, την είχαν οι Έλληνες... «επενδυτές»! Με άλλα λόγια, ήταν επιφανείς Έλληνες... «πατριώτες», οι απαρτίζοντες την εγχώρια πλουτοκρατία δηλαδή, που μαζί και από κοινού με Άγγλους, Γάλλους, Γερμανούς και Πορτογάλους της ιδίας συνομοταξίας έβαλαν το χεράκι τους για να εκτιναχθεί το επιτόκιο στα δυσθεώρητα επίπεδα που εκτινάχθηκε. Αυτοί ήταν που εισέπραξαν τη μερίδα του λέοντος από την απίθανη τοκογλυφία. Αυτοί ήταν που έσερναν το χορό των «κακών» και «βδελυροί» κερδοσκόπων, που βυσσοδομουσαν κατά του λαού. Και ενώ αυτοί βυσσοδομούσαν από την Αθήνα, την ίδια περίοδο ο κ. Παπανδρέου ισχυριζόταν ότι τους «αντιμαχόταν» οργανώνοντας σειρά ταξιδιών σε Ουάσινγκτον, Παρίσι και Βερολίνο με στόχο τον... «κατευνασμό των αγορών».

Καταγράφηκε το 2010 στα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, της Citigroup, αλλά και στην έκθεση της Goldman Sachs, ότι ανάμεσα οε εκείνους που ελέγχουν και «παίζουν» με το ελληνικό δημόσιο χρέος, στους κατεξοχήν τοκογλύφους, που για ι ην ικανοποίηση των απαιτήσεων τους το ελληνικό κράτος δανείζεται με ληστρικά επιτόκια ώστε να πληρώνει τα χρέη του απέναντι τους, ανήκουν 4 ελληνικές τράπεζες: η Εθνική, η Alpha, η Πειραιώς και η Eurobank. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 9μηνου του 2009, οι συγκεκριμένες τράπεζες, αφενός, κατείχαν κρατικά ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου άνω των 36 δις, τα οποία και χρησιμοποιούσαν ως βάση ασφαλείας. Αφετέρου, διέθεταν επιπλέον των 45 δις κρατικά ομόλογα με τα οποία υπό μορφή εγγυήσεων προσέφευγαν στην ΕΚΤ, δανείζονταν με επιτόκιο 1% και κατόπιν με τα ίδια αυτά χρήματα δάνειζαν το ελληνικό κράτος με εξαπλάσιο» (!) επιτόκιο και τους Έλληνες καταναλωτές με εικοσαπλάσιο!

Ούτε λίγο ούτε πολύ, λοιπόν, ενώ η Ελλάδα όδευε προς το Μνημόνιο, την ίδια στιγμή που ακούγονταν από τα χείλη του κ. Παπανδρέου εκκλήσεις στο «φιλότιμο» των μισθωτών, κάθε φορά που από τον υπουργό Οικονομικών

κ.

Παπακωνσταντίνου

γίνονταν

εκκλήσεις

στον

«πατριωτισμό» των Ελλήνων με τις οποίες η κυβέρνηση ζητούσε από τους εργαζομένους να βάλουν πλάτη «όλοι μαζί» για να εξέλθει η χώρα από την κρίση, συνέβαινε το εξής: εκτός από τους τραπεζίτες της Γαλλίας, της Γερμανίας, των ΗΠΑ, κ.λπ., που κατείχαν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου υπήρχαν και 4 ελληνικές τράπεζες, στο μετοχολόγιο των οποίων δεσπόζουν τα ονόματα επιφανών Ελλήνων πετρελαιάδων, βιομηχάνων, εργολάβων και λοιπών «πατριωτών» που έλεγχαν το 20%-30% του ελληνικού δημόσιου χρέους, και που για το δικό τους, τελικά, «εξευμενισμό», οι εργαζόμενοι έχασαν το 14ο, το 13ο και το 12ο μισθό τους! Το γεγονός αυτό το ομολογούν εμμέσως ακόμα και διακεκριμένα πρώην στελέχη του ΔΝΤ, όπως η κυρία Μιράντα Ξαφά, η οποία παραδεχόταν: «Οι ξένοι έχουν το 70% των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου. Από το υπόλοιπο 30%, το μεγαλύτερο τμήμα (56 δις ευρώ) έχουν οι ελληνικές τράπεζες...».2 Γι' αυτούς, λοιπόν, φτιάχτηκε το Μνημόνιο. Για να εξασφαλιστεί -μέσω της «συντεταγμένης χρεοκοπίας» της Ελλάδας- ο απαραίτητος χρόνος στους ντόπιους και ξένους ομολογιούχους να κάνουν τα «κουμάντα» τους. Έτσι, στον ένα χρόνο από την εφαρμογή του Μνημονίου, αφού οι δανειστές είχαν λεηλατήσει τον ελληνικό λαό και παράλληλα είχαν φροντίσει να ξεφορτωθούν μεγάλο μέρος των ελληνικών ομολόγων, τότε πια δεν είχαν κανένα πρόβλημα να θέτουν, με προεξάρχουσα τη Γερμανία, το θέμα της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Δηλαδή να θέτουν ευθέως το θέμα της επίσημης πτώχευσης της Ελλάδας, με ένα μόνο ερωτηματικό: αν η χρεοκοπία θα γίνει «άτακτα», κατά την ορολογία του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Σόιμπλε, ή «ελεγχόμενα, ώστε να μην επέλθει διεθνές ντόμινο.

* * *

2. Μιράντα Ξαφά, «Τελευταία επιλογή, η αναδιάρθροιση», Η Καθημερινή, 30.1.2011. 3. Financial Times, -Germany plans for Greek debt failure», 17.4.2011. 4. Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, έκθεοη Δεκεμβρίου 2010.

Σημείωση 1η: Όσον αφορά την ακριβή εθνικότητα των διεθνών τοκογλύφων της χώρας, η συνολική έκθεση της Ελλάδας, το σύνολο δηλαδή του δημόσιου και ιδιωτικού της χρέους σε ξένες τράπεζες έως τον Ιούνη του 2010 ανερχόταν σε 252,1 δις δολάρια.4 Το 73,3% του παραπάνω ποσού (184,7 δις δολάρια) ήταν οφειλή προς γαλλικές (83,1 δις), γερμανικές (65,4 δις) και αμερικανικές (36,2 δις) τράπεζες. Έξι μήνες αργότερα, το Δεκέμβρη του 2010, 5. Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, έκθεση Ιουνίου 2011. 6.

Εκτιμήσεις της Goldman Sachs, Ριζοσπάστης, 22.04.2011 και Τράπεζα Διεθνιόν

Διακανονισμών, Η Καθημερινή, 12.6.2011. 7. banknews.gr, «Γερμανικό τελεσίγραφο αναδιάρθρωσης του χρέους εντός του 2011!», 12.4.2011.

η έκθεση των ξένων τραπεζών στο συνολικό ελληνικό εξωτερικό χρέος είχε μειωθεί στα 145,7 δις δολάρια5 και πιο συγκεκριμένα η οφειλή προς γαλλικές τράπεζες μειώθηκε στα 56,7 δις, προς γερμανικές στα 34 δις και προς αμερικάνικες στα 7,3 δις δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι: μέσα σε έξι μήνες από την εφαρμογή του Μνημονίου 1 οι ξένες τράπεζες, δεμένες με χίλια νήματα με την εγχώρια πλουτοκρατία, μείωσαν τις επισφάλειες τους στην Ελλάδα κατά 42%. Η πολιτική δηλαδή του Μνημονίου 1, όπως και του Μνημονίου 2, τους εξασφαλίζει τον απαραίτητο χρόνο και τις απαραίτητες «διευκολύνσεις» για να οργανωθούν και να ξεφορτωθούν μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους, εισπράττοντας βέβαια παχυλούς τόκους. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσον αφορά ειδικά το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, ένα χρόνο μετά το Μνημόνιο 1, οι Γερμανοί και οι Γάλλοι είχαν φροντίσει οι τράπεζές τους να μην είναι εκτεθειμένες στην Ελλάδα με

περισσότερα από 9 έως 15,5 και από 6 έως 10,2 δις ευρώ, αντίστοιχα. 6 Δεδομένης δε της εκτίμησής τους ότι ακόμα και με ένα «κούρεμα»« της τάξης του 60% η απώλεια αυτών των ποσών θα ήταν από μέρους τους απόλυτα «διαχειρίσιμη», άρχισαν να θέτουν ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.7 Άλλα κέντρα συμφερόντων από τις ίδιες χώρες και τις ΗΠΑ που συνέχιζαν να κατέχουν μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους και που θα είχαν να χάσουν από μια τέτοια εξέλιξη επέσειαν τον κίνδυνο κλυδωνισμού της Ευρωζώνης και της ΕΚΤ και προφήτευαν αρνητικές εξελίξεις στην αμερικανική και γερμανική οικονομία, μιλώντας για επιβάρυνση των αμερικανικών τραπεζών λόγω ασφαλίστρων κινδύνου ύψους 140 δις ευρώ και απώλειες έως 15% στους ρυθμούς ανάπτυξης της Γερμανίας.8 Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα-«βάτραχος» παρέμενε ως καλό πειραματόζωο να συνθλίβεται μεταξύ των συμφερόντων-«βουβαλιών» που συγκρούονταν. ? . 

Γιάννης 19.Β.2011.

Κοτόφωλος,

Η

Καθημερινή],

Σημείωση 2ψ Η προσφυγή στο «μηχανισμό στήριξης» (με ένα καθ' όλα ληστρικό επιτόκιο περί το 5% και πλέον) δικαιολογήθηκε με το επιχείρημα ότι η «βοήθεια» προς την Ελλάδα θα ανάγκαζε τις «αγορές» να μειώσουν τις πιέσεις προς τη χώρα και να προχωρήσουν στην αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού. Το αποτέλεσμα: στους 9 μήνες από την ένταξη της Ελλάδας στο «μηχανισμό», τα περίφημα «σπρεντς» δανεισμού της Ελλάδας (δηλαδή η δια-φορ0 του επιτοκίου με το οποίο δανείζεται η Ελλάδα συγκριτικά με το επιτόκιο δανεισμού της Γερμανίας) έκλεισαν το Δεκέμβρη του 2010 πάνω από τις 1.000 μονάδες βάσης. Δηλαδή εάν η Ελλάδα έβγαινε για δανεικά στις διεθνείς χρηματαγορές στα τέλη του χρόνου, θα δανειζόταν με ένα επιτόκιο της τάξης του 12,7%! Ακόμα χειρότερα ήταν τα πράγματα κατά τη συμπλήρωση ενός έτους από την είσοδο της χώρας στο λεγόμενο «μηχανισμό στήριξης». Η «επέτειος» εκείνη «γιορτάστηκε» με τα «σπρεντς» να βρίσκονται το Μάη του 2011 στις 1.450 μονάδες βάσης,

δηλαδή επιτόκιο μεγαλύτερο από 17,5%! Αυτές ήταν οι «ευεργετικές» συνέπειες του «μηχανισμού στήριξης»: από τη στιγμή που η Ελλάδα προσέτρεξε στις αγκάλες του, το αποτέλεσμα ήταν το επιτόκιο δανεισμού της χώρας να έχει υπερδιπλασιαστεί (!) σε σχέση με το ήδη ληστρικό επιτόκιο που η χώρα δανειζόταν, πριν καταφύγει στο «μηχανισμό» και στην τρόικα. 256

ΜΚΟΪ ΜΙΙΟΠΟΠΟΊ \ΟΣ 9. Χρήστος Ζιώτης, Ελευθεροτυπία, 8.2.2011,

Σημείωση

3

η: Ένα ακόμα ενδεικτικό στοιχείο, αποκαλυπτικό της

«φιλανθρωπίας» των ντόπιων και ξένων «σωτήρων» του ελληνικού λαού, είναι τούτο: «Κέρδη από την ελληνική κρίση ευελπιστεί να βγάλει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Έχοντας αγοράσει μέχρι στιγμής ελληνικά ομόλογα αξίας περίπου 5 δις ευρώ, σε ιδιαίτερα όμως χαμηλές τιμές, οι τεχνοκράτες της Φρανκφούρτης φαίνεται ότι ευελπιστούν να τα διαθέσουν κάποια στιγμή σε ανώτερη τιμή αποκομίζοντας έτσι κέρδη».9

2. Τα χρέη (τονς) είναι το πρόσχημα «Ο μεγαλύτερος προδότης, φίλε, είναι όποιος δέχεται εθελοντικά, με τη μια ή την άλλη πρόφαση, να βάλουν στη σκέψη τον λουκέτο, ν'αχρηστέψουν, δηλαδή, τη νοημοσύνη, που κληρονόμησε απ'τα αθάνατα κύτταρα της αέναης ανθρώπινης εξέλιξης».

Αλέξης Πόρνης' Είναι το χρέος που δημιούργησε εκείνες τις «ειδικές συνθήκες» στην Ελλάδα και που λόγω αυτών των «ειδικών συνθηκών» η κυβέρνηση «αναγκάστηκε» να κόβει μισθούς και συντάξεις; Είναι το χρέος εκείνο το «ειδικό μέγεθος» που «υποχρέωσε» την κυβέρνηση να εγκαθιδρύσει συνθήκες «Νταχάου» στις εργασιακές σχέσεις; Κι αν είναι έτσι, τότε πράγματι η πολιτική του Μνημονίου, με τις διαρκείς «επικαιροποιήσεις» του, είναι το ενδεδειγμένο «φάρμακο»; «Ναι», απαντούν εν χορώ η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η EE, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ. Αλλά τότε πώς γίνεται να ισχύουν και τα δύο ταυτόχρονα: από τη μια εξηγούσαν την εφαρμοζόμενη πολιτική στο όνομα της καταπολέμησης του χρέους και από την άλλη, οι ίδιοι που πόζαραν ως «σωτήρες» της Ελλάδας από το χρέος, ομολογούσαν ότι εφαρμόζοντας τη συγκεκριμένη πολιτική μέσα σε τρία χρόνια

1. Α\έξης Πόρνης, Η Οδύααεια των διδύμων, εκδόσεις Κασισνιο'πη.

θα επέρχετο σχεδόν... διπλασιασμός του χρέους και από το 126% του ΑΕΠ στα τέλη του 2009, το 2014 θα εκτινασσόταν στο 170% του ΑΕΠ ή ακόμα και πάνω από το 190% του ΑΕΠ!2 Πώς, επίσης, εξηγείται ότι το δημόσιο χρέος ήταν το 2009 στα 298 δις ευρώ και στον ένα μόλις χρόνο εφαρμογής της «σωτήριας» πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, αντί να μειωθεί, αυξήθηκε κι άλλα 42 δις ευρώ, για να φτάσει το Δεκέμβρη του 2010 στα 340 δις ευρώ, δηλαδή στο 150% του ΑΕΠ; Πώς εξηγείται ότι στο ίδιο το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμά τους ομολογούν ότι το 2015 και μετά το γενικό ξεπούλημα της Ελλάδας το χρέος θα κινείται μεταξύ 350 και 401 δις ευρώ; Πώς εξηγείται ότι το ίδιο το ΔΝΤ υπολογίζει ότι το 2020, δηλαδή δέκα ολόκληρα χρόνια

μετά την πρώτη παρουσία του στην Ελλάδα, το δημόσιο χρέος της χώρας, παρά τη λεηλασία μισθών, συντάξεων, κοινωνικών δαπανών, θα κινείται σταθερά πάνω από το 130% του ΑΕΠ της χώρας, δηλαδή πάνω από το σημείο που το παρέλαβαν οι «σωτήρες»; Πως εξηγείται ότι ένα χρόνο σχεδόν από την ψήφιση του Μνημονίου το έλλειμμα παρέμενε σκαρφαλωμένο στο 10% του ΑΕΠ; 2. Έκθεση ΔΝΤ, Προβλέψεις για το χρέος της Ελλάδας, Ελευθεροτυπία, 20.12.2010.

Είναι προφανές: το τελευταίο που τους ενδιαφέρει είναι η μείωση του χρέους. Αν, πάλι, οι ισχυρισμοί τους ευσταθούν, αν τα δεινά που υφίσταται ο ελληνικός λαός είναι μια τιμωρία που έχει την αιτία της στο υψηλό χρέος της χώρας, τότε οι μισοί λαοί του κόσμου θα έπρεπε να έχουν, ήδη, εκτελεστεί με την κατηγορία της «σπατάλης». Αν στην κυρίαρχη προπαγάνδα που εξαπλώθηκε από την κυβέρνηση, τους εγχώριους συμπαραστάτες της, τα ΜΜΕ και την τρόικα υπάρχει κόκκος αλήθειας, τότε ο «δακτυλοδεικτούμε-νος» ελληνικός λαός θα έπρεπε, αντίθετα, να αποτελεί υπόδειγμα ανά τον πλανήτη, όχι «χαραμοφάη», όπως θέλουν οι ταγοί του να τον εμφανίζουν, αλλά «συνετού μέρμηγκα». Τα στοιχεία είναι δικά τους, προέρχονται από τους πλέον φιλικούς προς την κυβέρνηση οργανισμούς και υπηρεσίες και ομολογούν την αλήθεια. Πρώτον: Λίγο πριν από την επιβολή του Μνημονίου, το συνολικό εξωτερικό χρέος της Ελλάδας, δηλαδή το σύνολο του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους της χώρας (στοιχεία Παγκόσμιας Τράπεζας - προπό τρίμηνο 2010) ύψους 532 δις δολαρίων, ήταν τεράστιο μεν, αλλά εντούτοις δεν ήταν παρά μια «κουτσουλιά» μπροστά στα κοντά 14 τρισεκατομμύρια

του

χρέους

των

ΗΠΑ

ή

στα

περίπου

9

τρισεκατομμύρια του χρέους της Βρετανίας ή στα 4,7 τρισεκατομμύρια του χρέους της Γερμανίας της καγκελαρίου Μέρκελ! Τα στοιχεία, τα

δικά τους στοιχεία, πιστοποιούν ότι τουλάχιστον 11 από τις 16 χώρες της Ευροιζώνης είχαν μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος από το ελληνικό, μεταξύ των οποίων η Γαλλία με χρέος 4,6 τρις (η οποία είδε το έλλειμμά της να αυξάνει μέσα σε ένα χρόνο από 9,2 στα 13,4 δις ευρώ -αύξηση

45%3), η Ιταλία με 2,2 τρις, η Ισπανία με 2,1 τρις, έως και η «οργανωμένη» Σουηδία με εξωτερικό χρέος 853 δις ευρώ! Ακόμα και στην έδρα της EE, εκεί που συνεδριάζει η Κομισιόν, στο Βέλγιο, το εξωτερικό χρέος ήταν περίπου δυόμισι φορές μεγαλύτερο από το χρέος της Ελλάδας! 3. Ελευθεροτυπία, 11.3.2011. 4. Στοιχεία CIA Factbook για το 2009.

Όσον αφορά το εξωτερικό χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ4, επίσης επιβεβαιώνεται ότι το 167% της Ελλάδας απείχε πα-ρασάγγας Δεύτερον:

συγκρινόμενο με το 1.000% της Ιρλανδίας ή με το 470% της Ολλανδίας ή με το 271 % ακόμα και της Ελβετίας. Σε κάθε περίπτωστη, ο γαλλογερμανικός άξονας δεν είναι εκείνος που διαθέτει την έξωθεν καλή μαρτυρία. Στη μεν Γαλλία το εξωτερικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ της έφτανε στο 188%, είναι μεγαλύτερο δηλαδή από εκείνο της Ελλάδας, η δε «αυστηρή» σε τέτοια θέματα Γερμανία ακολουθούσε καταπόδας την Ελλάδα, αφού το δικό της χρέος ανέρχεται ιπο 155% του γερμανικού ΑΕΠ. Τρίτον: Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2007 για το κατά κεφαλήν χρέος5, η Ελλάδα με κατά κεφαλήν χρέος 33,3 χιλιάδες δολάρια βρισκόταν σε πολύ καλύτερη θέση τόσο από τις ΗΠΑ, με κατά κεφαλήν χρέος 42,3 χιλ. δολάρια, όσο και από μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες εκτός EE (π.χ. Ελβετία, με κατά κεφαλήν χρέος 176,1 χιλ. δολάρια, και Νορβηγία, με 98,5 χιλ. δολάρια), αλλά και από τις μισές σχεδόν χώρες της Ευρωζώνης, αρχής γενομένης από τις Ιρλανδία και Βρετανία, με κατά κεφαλήν χρέος 424,3 και 189,8 χιλ. δολάρια, αντίστοιχα, και φτά-

νοντας μέχρι τις Γερμανία και Φινλανδία, με κατά κεφαλήν χρέος 54,6 και 51,1 χιλ. δολάρια, αντίστοιχα.

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η εκτίμηση στην οποία προέβη ο αναπληρωτής διευθυντής του ΔΝΤ κατά την επίσκεψη του στην Κίνα, στις 23.3.2011: όπως δήλωσε, το δημόσιο χρέος των αναπτυγμένων χωρών το 2011 θα έχει φτάσει στο 100% του ΑΕΠ τους, επίπεδο πρωτοφανές μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο. 5. Στοιχεία WorldLingo, 2007.

Απάτα προηγούμενα ανακύπτουν δύο βασικά συμπεράσματα: αφενός ότι το ζήτημα του χρέους δεν αποτελεί κάποιο ιδιαίτερο σύμπτωμα του «ελληνικού καπιταλισμού». Είναι προσδιοριστικό του παγκόσμιου καπιταλισμού, αφού, από συστάσεως του, έτσι λειτουργεί το σύστημα της «ελεύθερης οικονομίας». Πρόκειται για την οικονομία που «ελεύθερα» επιτρέπει στις πολυεθνικές, στα μονοπώλια και στις τράπεζες να κερδοσκοπούν και εξίσου «ελευθέρα» τα δικά τους ιδιωτικά χρέη, που διαμορφώνονται στο πλαίσιο των επιχειρηματικών και χρηματοπιστωτικών τους δραστηριοτήτων, μέσω του καπιταλιστικού κράτους να τα φορτώνουν στο δημόσιο κρατικό ταμείο, δηλαδή στους λαούς. Αφετέρου, τα δεδομένα επιβεβαιώνουν-και το επιβεβαιώνει διπλά η σύγκριση του ελληνικού εξωτερικού χρέους με τα ισχύοντα σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο- ότι η «τρομοκρατία» περί το χρέος και τα ελλείμματα στο εσωτερικό της Ελλάδας δεν αποτέλεσε παρά μια προπαγανδιστική μηχανή. Μια «μηχανή» που κατασκευάστηκε για να επαναλαμβάνει ότι βρισκόμαστε στο «χείλος του γκρεμού», με στόχο να σοκάρει τα λαϊκά στρώματα με την απειλή της χρεοκοπίας. Όσοι «μηχανεύτηκαν» το σχέδιο σκέφτηκαν ότι ο λαός, «παραλυμένος» και παραδομένος από το φόβο, θα βρισκόταν ανήμπορος τη στιγμή που οι εγκάθετοι της ολιγαρχίας θα τον έσπρωχναν να κάνει το «ένα βήμα μπροστά», δηλαδή το βήμα μέσα στον γκρεμό!

Η «χρεο-τρομοκρατία», επομένως, υπήρξε και παραμένει ένα κατ' εξακολούθηση

πρόσχημα

(από

τα

διάφορα

προσχήματα

που

χρησιμοποιούνται σε όλες τις χώρες, αφού παντού, ανεξαρτήτως χρεών και ελλειμμάτων, οι λαοί υφίστανται την ανελέητη λιτότητα) για την επιβολή του προαποφασισμένου κοινωνικού βανδαλισμού και του πρωτοφανούς εργοδοτικού κανιβαλισμού, που ουδόλως σχετίζονται με το «νοικοκύρεμα» των οικονομικών του ελληνικού κράτους. Ο στόχος των εμπνευστών της είναι άλλος και είναι διπλός: από τη μια επιδιώκουν τη συναίνεση του λαού, που καλείται να αναπτύξει την ψυχολογία του «συνενόχου» και του «συνυπεύθυνου» για τα χρέη που οι εκμεταλλευτές του δημιουργούν, αλλά εκείνος «πρέπει» να τα πληρώνει. Από την άλλη, η θεωρία του χρέους γίνεται το προπέτασμα καπνού που, στο όνομα του «κοινού μας σπιτιού που καίγεται», προσπαθεί να αφοπλίσει τις λαϊκές αντιστάσεις απέναντι στην πολιτική των λεγόμενων «αναδιαρθρώσεων» που διασφαλίζει στην πλουτοκρατία «εργασιακούς κανόνες» τύπου «Άουσβιτς». Πρόκειται για τους «κανόνες» της απόλυτης εργασιακής βαρβαρότητας, που τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα μέσα σε ένα βράδυ και με τη διαδικασία του «κατεπείγοντος» επιβλήθηκαν το Δεκέμβρη του 2010 από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Αλλά τι σχέση μπορεί να έχουν οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα με το δημόσιο χρέος; Εντελώς καμία. Απλούστατα, το ΠΑΣΟΚ

γυρίζοντας

τις

εργασιακές

σχέσεις

έναν

αιώνα

πίσω,

«εξασφαλίζοντας» στους εργαζομένους μισθούς 500 και 700 ευρώ, εξασφάλισε στους κεφαλαιοκράτες την άνευ όρων εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης. Τους διασφάλισε έτσι ώστε, μετά την κρίση, να μπορούν να χτίσουν -πάνω στα νεκροταφεία των εργατών και στις ερεβώδεις στέπες της κοινωνικής εξαθλίωσης-τους «ουρανοξύστες» της νέας κερδοφορίας τους (και μαζί των ακόμα μεγαλύτερων χρεών τους).

* * * Σημείωση 1η: Αυτή η ασθένεια του καπιταλισμού, η ασθένεια της υπερχρέωσης, είναι τόσο παλιά και τόσο ανίατη, ώστε αστοί οικονομολόγοι, όπως ο Κέινς, έφτασαν στις αρχές του περασμένου αιώνα να

αναζητούν τη γιατρειά κάνοντας επίκληση στη «γενναιο-ψυχία» των πιστωτών, ώστε οι τελευταίοι να δεχτούν ακύρωση των απαιτήσεών τους. «Στο σημείο αυτό δεν συμφωνούν οι απόψεις μας με τον Κέινς», απαντούσε ο Λένιν. Οι λαοί, πρόσθετε, δείχνοντας την επαναστατική-μπολσεβίκικη λύση του προβλήματος, «νομίζουμε πως για την ακύρωση των χρεών θα αναγκαστούν να περιμένουν κάτι άλλο και να δουλέψουν σε κάηοια άλλη κατεύθυνση, χωρίς να υπολογίζουν στη "γενναιοψνχία" των κυρίων καπιταλίστων».6 Σημείωση 2η: Το ίδιο το ΔΝΤ, στην έκθεση του για το χρέος, εκτιμά ότι, σύμφωνα με το «απαισιόδοξο» αλλά εξαιρετικά πιθανό σενάριο, από 77% που ήταν στα τέλη του 2010 το χρέος του G7 (ΗΠΑ, Γερμανίας, Ιαπωνίας, Βρετανίας, Γαλλίας, Καναδά, Ιταλίας), το 2030 θα έχει φτάσει στο 200% και το 2050 στο 441% του ΑΕΠ του.7 Σημείωση 3η: Για το γεγονός ότι το χρέος είναι ένα ελαστικό ως προς τη σημασία του κριτήριο, το οποίο χρησιμοποιούν οι ιμπεριαλιστές ανάλογα με τα συμφέροντά τους, αρκεί τούτο: η Κομισιόν, στις εκτιμήσεις της που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 29.11.2010, προέβλεψε ότι δυο χρόνια αργότερα, το 2012, το χρέος των κρατών-μελών της Ευρωζώνης θα έχει αγγίξει το 90% του ΑΕΠ των χωρών που τη συγκροτούν. Ήδη στο τέλος του 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε η Eurostat τον Απρίλιο του 2011, το δημόσιο χρέος των 17 χωρών της Ευρωζώνης είχε ξεπεράσει κατά μέσο όρο το 85%. Αν δηλαδή εφαρμοζόταν το κριτήριο του Μάαστριχτ, που προβλέπει ως όριο χρέους το 60% για μια χώρα της ζώνης του ευρώ, τότε η Ευρωζώνη θα έπρεπε ήδη να έχει διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη. 6. Λένιν, Άπαντα, τόμος 41, σελ. 221, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 7. Ρούσσος Βρανάς, Τα Νέα, 3.9.2010.

Σημείωση 4η: «...μεγαλύτερης έκτασης αναδιανομή εισοδημάτων υπέρ του κεφαλαίου δε θα μπορούσε να γίνει αν δεν υπήρχαν δημοσιονομικά ελλείμματα και κρατικό χρέος. Κι αυτό, επειδή τα δάνεια προς το Δημόσιο έχουν αποδειχθεί ως μια από τις ασφαλέστερες και πλέον κερδοφόρες τοποθετήσεις χρημάτων, αλλά ταυτόχρονα και επειδή μέσα από αυτήν τη διαδικασία τα χρήματα μετατρέπονται σε κεφάλαιο. Όχι μόνο σήμερα, αλλά από την αρχή της εμφάνισης των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Λέει χαρακτηριστικά ο Μαρξ: το δημόσιο χρέος "σαν με μαγικό ραβδάκι προικίζει το μη παραγωγικό χρήμα με παραγωγική δύναμη και το μετατρέπει έτσι σε κεφάλαιο, χωρίς να είναι υποχρεωμένο να εκτεθεί στους κόπους και στους κινδύνους που είναι αχώριστοι από τη βιομηχανική, μα ακόμα και από την τοκογλυφική τοποθέτηση"... Κοντολογίς, από την εποχή του Κεφαλαίου, μέχρι και σήμερα, όπου υπάρχει κρατικό χρέος για τους λαούς, υπάρχουν ταυτόχρονα... "σίγουρα λεφτά και εισόδημα μεγάλο" για τους σύγχρονους αργυραμοιβούς, που ζουν ως παράσιτα ρουφώντας τον πλούτο που παράγουν οι λαοί. Οι τράπεζες και τα διάφορα πιστωτικά μεγαθήρια, που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά στη βάση των σχέσεων εκμετάλλευσης των εργαζομένων και της κυριαρχίας του καπιταλισμού, τρίβουν τα χέρια τους από τη συνεχή διόγκωση του κρατικού χρέους σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει στην ιστοσελίδα της η εφημερίδα The Economist, το διάστημα 2000-2010 το κρατικό χρέος σε παγκόσμιο επίπεδο τουλάχιστον διπλασιάστηκε. Από 18 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2000, έφτασε, τη χρονιά που μας πέρασε, τα 38,9 τρισ. δολάρια. Ο σχετικός χάρτης που παρουσιάζει η εφημερίδα, εμφανίζει, με βάση το χρέος, ήδη στο "κόκκινο" και τα τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα, σε μια εικόνα όμως που λίγο διαφέρει από τις αρχές της δεκαετίας. (...) Η συγκεκριμένη ιστοσελίδα, μάλιστα, παρουσιάζει τις εξελίξεις στη διαμόρφωση του κρατικού χρέους κάθε 5 δευτερόλεπτα. Ε, λοιπόν, από το μεσημέρι της Πέμπτης (17.2.2011) μέχρι το μεσημέρι της Παρασκευής (18.2.2011), μέσα σε 24 μόλις ώρες, το παγκόσμιο κρατικό χρέος σημείωσε αύξηση κατά 7 δισ. δολάρια!»8

Σημείωση 5η: Ο δημόσιος λόγος έχει κατακλυστεί από το «φετιχισμό» του χρέους. Όμως ο καπιταλισμός είναι καπιταλισμός, δηλαδή απάνθρωπος και εκμεταλλευτικός, είτε με ελλείμματα είτε με πλεονάσματα. Είτε με χρέη είτε με αποθέματα. Για παράδειγμα: το χρέος του Αφγανιστάν δεν ξεπερνάει το 23% του ΑΕΠ της χώρας. Αντίστοιχα το δημόσιο χρέος της Αιγύπτου λίγο πριν από την εξέγερση του λαού της και την εκδίωξη του Μουμπάρακ κινούνταν στο 11% του ΑΕΠ της χώρας. Αλήθεια, πόσοι θα βρεθούν να «ζηλέψουν» τον αφγανικό ή τον αιγυπτιακό λαό εξ αυτού του λόγου; Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, τόσο δηλαδή τα χρέη όσο και τα πλεονάσματα δημιουργούνται πάνω στις πλάτες των καταπιεζόμενων λαϊκών στρωμάτων. Το γεγονός ότι σήμερα η Κίνα έχει αναδειχτεί σε παγκόσμιο «κουμπαρά», με τα συναλλαγματικά της αποθέματα να έχουν φτάσει στο επίπεδο-ρεκόρ των 2,85 τρτς δολαρίων, καθόλου δεν απαλύνει τη θέση του Κινέζου εργάτη. Ίσα ίσα λόγω της οικτρής θέσης του εργάτη έχει προκύψει αυτός ο παγκόσμιος αποθησαυρισμός. Αντίστοιχα, όταν το 19ο αιώνα η Αγγλία ήταν ο παγκόσμιος πιστωτής, τότε ακριβιός ήταν που ο Ντίκενς και ο 'Ενγκελς περιέγραφαν τις συγκλονιστικές εικόνες από τη δυστυχία της εργατικής τάξης στην Αγγλία. Παρομοίως, όταν η Αμερική των πλεονασμάτων αντικατέστησε την Αγγλία και από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιτόνα ανέλαβε εκείνη το ρόλο του νέου παγκόσμιου πιστωτή, αυτό καθόλου δε μετρίασε τα βάσανα του αμερικάνικου λαού, βάσανα ανείπωτα, τα οποία περιγράφονται με συγκλονιστικό τρόπο από τον Στάινμπεκ στα Σταφύλια της οργής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

1. Κι όμως «λεφτά υπάρχουν»! «Είναι σαφές πως οι τραπεζίτες δεν είναι άνθρωποι για να τους εμπιστεύεται κανείς...» Ζοζέ Σαραμάγκου, Το τετράδιο

Τον Ιανουάριο του 2010 και σε πλήρη αντίθεση με τις προεκλογικές διακηρύξεις του Γπύργου Παπανδρέου ότι «λεφτά υπάρχουν», η κυβέρνηση

του ΠΑΣΟΚ πέρασε στην τελική φάση του προπαγανδιστικού της σχεδιασμού με τον οποίο εμφάνιζε την Ελλάδα «αναγκασμένη» να προσφύγει στην τρόικα και τον εαυτό της «υποχρεωμένο» να λάβει σκληρά μέτρα. Η φράση-κλειδί που έκτοτε ακούστηκε χιλιάδες φορές ήταν το περίφημο «δεν υπάρχει σάλιο», που αρχικά το εκστόμισε ο υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος. Από εκείνη τη στιγμή οι κυβερνώντες επιδόθηκαν σε μια άνευ προηγουμένου επιχείρηση «κοπαδοποίηοης» του ελληνικού λαού, που κλήθηκε να αποδεχτεί αφενός το «δεν υπάρχει σάλιο», αφετέρου ότι η «ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας» περνούσε μέσα από τον πλήρη εξανδραποδισμό του εργάτη, του άνεργου, του βιοπαλαιστή. Ποτέ, βέβαια, δε δόθηκε μια πειστική εξήγηση στο ερώτημα «πού πήγαν τα λεφτά». Εκείνα δηλαδή τα λεφτά που προεκλογικά ο Παπανδρέου διαβεβαίωνε ότι «υπάρχουν». Προφανώς, η απάντηση δε δόθηκε ποτέ γιατί, τελικά, τα λεφτά υπήρχαν. Δε χάθηκαν. Και συνεχίζουν να υπάρχουν. Το μόνο σίγουρο είναι πως δε βρίσκονται στο δημόσιο ταμείο. Βρίσκονται όμως σε άλλες τσέπες. Στις τσέπες εκείνων που για λογαριασμό τους το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ ξαφρίσανε τον ελληνικό λαό. Βρίσκονται καταχωνιασμένα με τη μορφή «ρωμαλέων» καταθέσεων στους λογαριασμούς των σφετεριστών του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου. Τα λεφτά είναι (πους κηφήνες που για τα δικά τους συμφέροντα οι εργαζόμενοι, μετά τους κόπους τους, αποφασίστηκε «άνωθεν» να «καταθέσουν» ακόμα και το αίμα τους. Οι αποδείξεις: 1. Σύμφωνα με την εγγραφή οτην ηλεκτρονική διεύθυνση της ΤτΕ, στις 5.1.2011.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας 1, το Ενεργητικό των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα ανερχόταν στα τέλη του 2000 στα 264,768 δις ευρώ. Μια τετραετία αργότερα, στα τέλη του 2004, το ποσό είχε ανε;βει στα 302,530 δις ευρώ. Στα τέλη όμως του 2009, δηλαδή μετά από μια θητεία του ΠΑΣΟΚ κι άλλη μία της ΝΔ, το σύνολο

του Ενεργητικού του χρηματοπιστωτικού τομέα, δηλαδή ο συνολικός πλούτος που είχαν ενθυλακωσει οι τράπεζες, υπερδιπλασιάστηκε και εκτοξεύτηκε στο αστρονομικό ποσό των 614,407 δισεκατομμυρίων ευρώ! Αυξήθηκε, δηλαδή, κατά 232% έναντι του 2000 και κατά 203% έναντι του 2004! Με άλλα λόγια: όση ακριβώς ήταν η εκτίναξη του δημόσιου χρέους, κοντά σια 300 δις, τόση (και ακόμα παραπάνω!) ήταν η αύξηση του αμύθητου πλούτου που ομολογούν ότι απέσπασαν οι τράπεζες μέσα στην αντίστοιχη δεκαετία. Σύμφωνα, δε, με τα στοιχεία του Σεπτέμβρη του 2009, από τον παραπάνω πακτωλό, περισσότερα από 400 δις καταληστεύτηκαν -«νόμιμα και ηθικά»- από εφτά μόνο τράπεζες, τις: Εθνική. Eurobank, Alpha, Πειραιώς, ΑΤΕ, Εμπορική, Marfin. Όσοι επομένως «έψαχναν» και «ψάχνουν» να βρουν, τάχα, πώς προέκυψε το δημόσιο χρέος μάλλον δε θέλουν να δουν ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας ακριβώς μπροστά τους είναι που ορθώνεται «ολοζώντανο» και «ακέραιο», με τη μορφή της εκτίναξης των ρυθμών θησαυρισμού του χρηματιστικού κεφαλαίου. 2. Λένιν, Άπαντα, τόμος 41, σελ. 353, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Από τα παραπάνω και κάνοντας τις προσθαφαιρέσεις προκύπτει ότι: τα λεφτά που «βούτηξε» η χρηματιστική ολιγαρχία, όχι μόνο πριν αλλά και μεσούσης της κρίσης, ανέρχονταν το 2009 στα 350 δις ευρώ (!) σε σχέση με το 2000 και στα 312 δις ευρώ (!) συγκριτικά με το 2004. Το συμπέρασμα είναι πρόδηλο: σε μια περίοδο υπερδανεισμού του κράτους, οι καπιταλιστές ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής βούλιαξαν τον τόπο με ρυθμό ευθέως ανάλογο της αύξησης της ατομικής τους ιδιοκτησίας και καλοπέρασης. Το Δημόσιο καθ' όλο αυτό το διάστημα συνέχισε να δανείζεται. Κι όσο περισσότερο δανειζόταν, τόσο περισσότερο αύξαναν οι ιδιοκτησίες και τα πλούτη των κεφαλαιοκρατιον, οι οποίοι ξεκοκάλι-ζαν τα δάνεια. Πρόκειται για τα δάνεια που άλλοι τα «φάγανε», αλλά οι εργαζόμενοι καλούνται τώρα να τα πληρώσουν. Επομένως «οε τι συνίσταται αυτή η ιερή ατομική

ιδιοκτησία; Στο ότι οι τσάροι και οι καπιταλιστές δανείζονται χρήματα, και οι εργάτες και οι αγρότες πρέπει

να

πληρώνουν αυτό το χρέος».- Όταν συνεπώς

μιλάμε για το δημόσιο χρέος, στην ουσία πρόκειται για τα λύτρα μιας πολιτικής ομηρίας που υπέστη ο ελληνικός λαός, λύτρα τα οποία μετατράπηκαν σε ιδιωτικό πλούτο για μια «παρέα» χρυσοκάνθαρων με ξεχειλισμένα σεντούκια και παραγεμισμένες θυρίδες. Να, λοιπόν, ποιοι τα «έφαγαν». Να ποιοι τα κατέχουν. Έχουν ονοματεπώνυμα, έχουν διευθύνσεις. Να πού βρίσκονται όσα δημιούργησαν οι εργαζόμενοι, να ποιοι καρπώθηκαν τον πλούτο που γέννησε η δουλειά του λαού. Να ποιοι είναι αυτοί που πρέπει να πληρούσουν, αλλά που ο «σοσιαλιστής» κ. Παπανδρέου δεν τους ζήτησε πεντάρα.

* * * Σημείωση 1η: Όχι μόνο δεν τους ζήτησαν «πεντάρα», αλλά τόσο επί ΝΔ με το «πακέτο» των 28 δις, όσο και την περίοδο του ΠΑΣΟΚ με τα «πακέτα» των «ενισχύσεων», προς τις τράπεζες, τη στιγμή που ο λαός έχανε μισθούς, συντάξεις, εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, η πλουτοκρατία επιχορηγήθηκε για το 20092010 συνολικά με επιπλέον 78 δις ευρώ! Το ποσό αυτό (και χωρίς να υπολογίζεται το επόμενο «πακέτο» των «εγγυήσεων» ύψους 30 δις που ανακοινώθηκε το Φεβρουάριο του 2011) είναι υπερδιπλάσιο του ελλείμματος των 36 δις ευρώ του προϋπολογισμού για το 2009, το ύψος του οποίου αποτέλεσε το πρόσχημα για να διαλύσει το ΠΑΣΟΚ μέσα σε μια νύχτα τις εργασιακές σχέσεις σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Σημείωση 2η: Όσον αφορά την απληστία του χρηματιστικού κεφαλαίου, αρκεί να σημειωθεί ότι το Ενεργητικό του δε σταμάτησε να αυξάνει ούτε για μια μέρα και μετά το 2009. Ενδεικτικά: το α' τρίμηνο του 2010 -και μάλιστα τη στιγμή που επειδή «δεν υπήρχε σάλιο» ο Παπανδρέου ανακοίνωνε από το Καστελόριζο την υπαγωγή της Ελλάδας στο

«μηχανισμό στήριξης»- το Ενεργητικό των τραπεζών ήταν στα 637,8 δις. Αλλά μετά από ένα τρίμηνο, δηλαδή τους πρώτους τρεις μήνες εφαρμογής του Μνημονίου, το Ενεργητικό που εμφάνιζαν οι χρηματοπιστωτικές επιχειρηθείς στην Ελλάδα είχε εκτιναχθεί στα 697,4 δις ευρώ. Δηλαδή είχε αυξηθεί κατά 60 δις ευρώ!3 3. Στοιχεία Τράπεζας της Ελλάδας, 5.1.2011, χρηματοπιστωτικοί λογαριασμοί - ο' εξάμηνο 2010.

Σημείωση 3ι\: 'Όταν μιλάμε για Ενεργητικό των τραπεζών, αναφερόμαστε μόνο στις απαιτήσεις τους και στον ενθυλακωμένο πλούτο τους σε χρήμα. Στον παραπάνω πακτωλό, δηλαδή, δεν περιλαμβάνονται τα υπόλοιπα πραγματικά

περιουσιακά

τους

στοιχεία,

όπως

κτίρια,

γραφεία,

υποκαταστήματα, κατοικίες, αυτοκίνητα, εξοπλισμός, ιδιοκτησίες, η κατοχή μετοχών εργοστασίων, επιχειρήσεων, κ.λπ.

1. Ως γνωστόν, μέσω των υπεράκτιων εταιρειών δεν κάνουν τις συναλλαγές τους ούτε οι συνταξιούχοι, ούτε οι άνεργοι, ούτε οι μισθωτοί. Άλλοι τις κάνουν. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις αναφορές από το λεγόμενο Παγκόσμιο Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης, αλλά και τις εκτιμήσεις των επιτελών του τμήματος Οικονομικών Ερευνών του ΣΔΟΕ1, οι ελληνικών συμφερόντων «οφ-σορ» εταιρείες υπερβαίνουν τις 10.000 (!) και διακινούν ετησίως περί τα 500 δις ευρώ! Το ποσό αυτό όχι μόνο ξεπερνά το δημόσιο χρέος, αλλά και ισούται σχεδόν με ολόκληρο το χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό), δηλαδή με το συνολικό εξωτερικό χρέος της χώρας! 2. Βάσει των στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδας2, το υπόλοιπο των καταθέσεων και συμφωνιών επαναγοράς (τα περίφημα repos) στις τράπεζες, από 160 δις ευρώ το 2004, εκτινάχτηκε το 2009 στα 279 δις ευρώ. Δηλαδή οι «ραντιέρηδες» (κατά τη ρήση του Ανδρέα Παπανδρέου) αύξησαν σε μια πενταετία το χρήμα που διέθεταν κατά 119 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 74%). 3. Οι καταθέσεις προθεσμίας των επιχειρήσεων και των ιδιωτών στις τράπεζες, όπως βεβαιώνει και πάλι η Τράπεζα της Ελλάδας, από 36 δις ευρώ το 2004 έφτασαν στα 136 δις ευρώ το Νοέμβρη του 2009. Εκείνοι οι λογαριασμοί δηλαδή που κατά τεκμήριο αφορούν μορφή κατάθεσης των πλουσιότερων κοινωνικά στρωμάτων αυξήθηκαν σε μια πενταετία κατά 100 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 278%).Το υπόλοιπο των προθεσμιακοί καταθέσεων το Μάιο του 2010 είχε μειωθεί στα 110 δις ευρώ. Ο λόγος είναι ότι, στο πλαίσιο του «πατριωτικού»

τους

καθήκοντος,

οι

μεγαλοκαταθέτες

φρόντισαν

τουλάχιστον τα 26 δις ευρώ από τις προθεσμιακές καταθέσεις τους, μέσα στο πεντάμηνο της «ανησυχίας» που μεσολάβησε για την ελληνική οικονομία, να τα φυγαδεύσουν σε τράπεζες του εξωτερικού. 4. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΒ3 το 2008 το Ενεργητικό των 35.000 μεγαλύτερων ΑΕ και ΕΠΕ (πλην τραπεζών) που λειτουργούν στη χώρα είχε εκτιναχθεί κοντά στα 400 δις ευρώ και το Ενεργητικό των 157 τραπεζών και ασφαλιστικών επιχειρήσεων είχε εκτοξευτεί στα 520 δις ευρώ.

5. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που κατατέθηκαν για τη φοροδιαφυγή στη Βουλή από το Υπουργείο Οικονομικών στις 31.3.2007, από τα μέχρι εκείνη τη στιγμή 17,7 δτς ευρώ βεβατωμένα και ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις εφορίες, τα 15 δις ευρώ, δηλαδή πάνω από το 85% της φοροδιαφυγής, προέρχονταν από 6.000 μεγαλο-οφειλέτες που απαρτίζουν τον κόσμο των «ευπατρίδων» της πλουτοκρατίας. 6. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού για το 2009 ισούνταν σχεδόν με μτα και μόνο παραγγελία των Ελλήνων εφοπλιστών ύψους 30 δις για τη ναυπήγηση των νέων 777 ποντοπόρων πλοίων τους κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους.4 Το ποσό δηλαδή του ελλείμματος για το οποίο ο ελληνικός λαός βυθίστηκε σε ένα ακόμα τούνελ λιτότητας με απροσδιόριστη διάρκεια ήταν ίσο με το ποσό μιας και μόνο παραγγελίας των εφοπλιστών για την ανανέωση του στόλου τους! 3. ΣΕΒ, «Οι ελληνικές επιχειρήσεις το 2008 -Ανάλυση αποτελεσμάτων και Απασχόλησης». Αθήνα 2010. 4. Η Καθημερινή, 8.9.2009.

7. Τα 3/4 του ελλείμματος του προϋπολογισμού για το 2009 ήταν ίσο με το κόστος που προέκυψε από την απόφαση του Συμβουλίου Άμυνας για εξοπλιστικά προγράμματα ΝΑΤΟ-ικού χαρακτήρα ύψους 27 δις ευρώ κατά την περίοδο 20062015, όταν ήδη οι εξοπλιστικές δαπάνες της προηγουμένης δεκαετίας, 1996 - 2005, ξεπέρασαν τα 20 δις ευρώ. Στα παραπάνω ποσά δεν υπολογίζονται οι γαλλικές φρεγάτες που παρήγγειλε ο Παπανδρέου παραμονές του Μνημονίου, το κόστος των οποίων κλήθηκε να φορτωθεί ο λαός ως επιστέγασμα της «στήριξης» του Σαρκοζί. Δε συμπεριλαμβάνεται, επίσης, το 1 εκατομμύριο ημερησίως που στοιχίζει η «εθνική κυριαρχία» για την αποστολή και παραμονή ελληνικών στρατευμάτων στο... Αφγανιστάν.

8, Το έλλειμμα ισούται με τα... μισά (!) και μόνο από τα 60 δις ευρώ καθαρά κέρδη που βάσει των ισολογισμών τους σημείωσαν τη δεκαετία 2000-2009 καμιά τρακοσαριά φίρμες των εισηγμένων στο χρηματιστήριο βιομηχάνων, εργολάβοι, τραπεζιτών και εφοπλιστούν. 9, Το συνολικό δημόσιο χρέος της Ελλάδας είναι το... μισά των καταθέσεων ύψους 600 δις ευρώ (!) που σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Spiegel διατηρεί στις ελβετικές τράπεζες μια δράκα Ελλήνων «μαχαραγιάδων».3 10. Όπως προκύπτει από τους κρατικούς προϋπολογισμούς των ετών 20092010, πάνω από 19 δις ευρώ είναι τα χρήματα που διατέθηκαν για δαπάνες στρατιωτικού χαρακτήρα και πάνω από 18 δις ευρώ τα κονδύλια που διατέθηκαν ως εν ισχύσεις μερίδων του κεφαλαίου μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. 5, Spiegel, τεύχος 6, 6.2.2011.

Π. Το Ενεργητικό του συνόλου των μεγάλων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, από 680 δις ευρώ το 2007, εκτοξεύτηκε στα 832 δις ευρώ το 20096, γεγονός που αποδεικνύει ότι η κρίση στην Ελλάδα (και παντού) δεν προήλθε επειδή οι επιχειρήσεις δε διαθέτουν κεφάλαια, αλλά αντιθέτως εξαιτίας της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων που λόγω της γιγάντω-οής τους σε σχέση με το παρελθόν αδυνατούν να εξασφαλίσουν στους κατόχους τους ικανοποιητική κερδοφορία. Επομένως

πράγματι:

λεφτά

υπήρχαν

και

υπάρχουν.

Και

το

σπουδαιότερο: όσο τα λεφτά αυτά αυξάνονται και μετατρέπονται σε ιδιωτικά περισσεύματα, τόσο τα δημόσια ελλείμματα μεγαλώνουν. Όσο μεγαλύτερα είναι τα θησαυροφυλάκια των ιδιωτών, τόσο μεγαλύτερα είναι τα χρέη του Δημοσίου. Ακριβώς έτσι δημιουργήθηκαν τα χρέη και τα ελλείμματα στο δημόσιο ταμείο. Γιατί αυτό το «δημόσιο ταμείο» δεν αποτελεί παρά δοχείο μέσω του οποίου ο πλούτος που παράγει ο ελληνικός

λαός «μεταγγίζεται» στα ιδιωτικά ταμεία της πλουτοκρατίας. Φυσικά, τα λεφτά που ξεχείλιζαν από τις τσέπες των προυχόντων όταν ο Παπανδρέου λεηλατούσε τις τσέπες των πληβείων συνεχίζουν να υπάρχουν και να ζεσταίνουν τις ίδιες τσέπες. Τα λεφτά ούτε εξανεμίστηκαν, ούτε εξαερώθηκαν. Συνεχίζουν να τα έχουν και να τα πολλαπλασιάζουν εκείνοι στους οποίους κάνουν πλάτες όλες οι κυβερνήσεις και όλα τα αστικά κόμματα από την περίοδο του Καποδίστρια και εντεύθεν. *** 6. Ριζοσπάστης, 30.3.2011.

Σημείωση 1η: Ακόμα και το 2009, μέσα στη δίνη της κρίσης, οι 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις και οι 200 πιο κερδοφόροι όμιλοι, παρά τη μείωση του συνολικού τους τζίρου κατά 8,6%, είδαν την κερδοφορία τους να αυξάνεται τόσο σε επίπεδο λειτουργικών κερδών κατά 11,4% όσο και στα προ φόρων κέρδη κατά 10,6 %.' 7. ICAP, eBusiness Leaders in Greece», 3η έκδοση.

Σημείωση 2η: Οι 166 εισηγμένες και πλέον κερδοφόρες εταιρείες στο Χρηματιστήριο, τη στιγμή ακριβώς που η κυβέρνηση ψήφισε το Μνημόνιο, ομολόγησαν για το 2009 κέρδη 11,8 δις ευρώ. Ενώ δηλαδή η κυβέρνηση ανακοίνωνε ότι κόβει τους μισθούς των εργαζομένων και τις συντάξεις των γερόντων, ενώ επέβαλε μια αφαίμαξη για το 2010 ύψους 5,8 δις ευρώ, με μια απλή κίνηση, με τη φορολόγηση των κερδών μιας μόνο χρονιάς αυτής της δράκας με τον καταργημένο συντελεστή του 45%, θα εισέπραττε πάνω από 5 δις ευρώ! Αντίθετα, οι «σοσιαλιστές» τι έκαναν; Κατέλυσαν κάθε γραπτό και άγραφο κανόνα ανθρωπιάς. Άρπαξαν το υστέρημα των συνταξιούχων. Μετέτρεψαν τη γενιά των 900 ευρώ σε γενιά των 700 ευρώ

και τη γενιά των 700 σε γενιά των 500 ευρώ. Έστειλαν τις γυναίκες να δουλεύουν 15 χρόνια παραπάνω. «Υποσχέθηκαν» -αντί για σύνταξη- ένα επίδομα συσσιτίου μετά από 40 χρόνια δουλειάς. Αποφάσισαν και διέταξαν ότι το μοναδικό «δικαίωμα» του εργαζομένου είναι να τον απολύει όποτε θέλει ο εργοδότης και η απάντησή τους στο ερώτημα «γιατί γίνονται όλα αυτά;» ήταν ότι «δεν υπάρχουν λεφτά» κι ότι η «σωτηρία της πατρίδας επιβάλλει θυσίες». Έπρεπε, δηλαδή, να περικοπούν τα 2/14 της σύνταξης του γέροντα, να λεηλατηθούν τα 2/14 του μισθού του υπαλλήλου, να αφαιμαχθούν δισεκατομμύρια από τον ιδρώτα των μισθωτών, διότι αυτό επιτάσσει το «εθνικό χρέος». Αλλά αν γινόταν τούτο: αν, αντί να βουτήξουν τα 2/14 από το υστέρημα του συνταξιούχου, έπαιρναν τα 2/14 από το περισσευμάτων τραπεζών, που τρεις μήνες μετά την εφαρμογή του Μνημονίου εμφάνιζαν στο Ενεργητικό τους πλούτο ίσο με 697 δις, τότε θα εξοικονομούσαν (για την πατρίδα) 100 δις. Αν έπαιρναν τα 2/14 από το περίσσευμα των πολυεθνικών και των μονοπωλίων που λειτουργούν στην Ελλάδα και κατέχουν πλούτο 400 δις, τότε θα εξασφάλιζαν 58 δις. Αν έπαιρναν τα 2/14 από το περίσσευμα των 500 δις που διακινούνται ετησίως από την Ελλάδα μέσω «οφ-σορ εταιρειών, τότε θα εισέπρατταν 72 δις ευρώ. Σύνολο 230 δισεκατομμύρια! Δηλαδή, όχι μόνο θα σωζόταν ο μισθός και η σύνταξη του εργάτη και του απόμαχου της δουλειάς, ? ? ? ?   θα εξαφανιζόταν και πάνω από το 70% του δημόσιου χρέους! Τίποτα απ' όλα αυτά δεν έκαναν. Γιατί, πολύ απλά, δεν ήθελαν. Και δεν ήθελαν γιατί ως εκπρόσωποι του κεφαλαίου δεν μπορούσαν. 8.   Το

Βήμα, 14.12.2006. 9, Γιώργος Παπακιονσταντίνου, συνέντευξη στη Ν Κ Γ, 1.2.2011.

Σημείωση



Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας KPGM,  προκύπτει ότι, προ

κρίσης και συγκεκριμένα το 2005, οι αμοιβές των «μάνατζερ», των «λευκών κολάρων» και των υψηλόβαθμων ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?   στελεχών των εν Ελλάδι επιχειρήσεων είχαν φτάσει να κινούνται ακόμα και

οε 25πλάσια επίπεδα από το βασικό μισθό των εργαζομένων.8 Σύμφωνα, όμιος, με την κυβέρνηση και τον υπουργό της των Οικονομικών, οι οικονομικές δυσχέρειες της χώρας οφείλονταν αλλού. Συγκεκριμένα οφείλονταν στις υπέρμετρες αυξήσεις που είχαν λάβει τα προηγούμενα χρόνια στους μισθούς τους... οι εργαζόμενοι, με συνέπεια, κατά τους ισχυρισμούς του, την αύξηση του «εργασιακού κόστους» και τη μείωση της «ανταγωνιστικότητας» της χώρας.9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

1.

Τα δάνεια πάνε στους μισθούς ή οι μισθοί στα δάνεια; -Το δίκιο τον εργάτη, βλέπεις, αυτός ο ηθικός θεμέλιος λίθος κάθε κοινωνίας...»

Αλέξης ΙΊάρνης, Η Οδνσεια των διδύμων «Ή η Ελλάδα θα μπει στο "μηχανισμό στήριξης" και θα εφαρμόσει την πολιτική του Μνημονίου ώστε να εξασφαλίσει τα αναγκαία δάνεια από την τρόικα, ή δε θα έχουμε να πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις». Πρόκειται για φράση που ειπώθηκε και γράφτηκε χιλιάδες φορές από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους και τα φιλικά τους Μ ΜΕ. Αλλά ποτέ σε τόσες λίγες λέξεις δεν ειπώθηκε ένα τόσο μεγάλο ψέμα. Όσοι ισχυρίζονται ότι η πολιτική της ανελέητης λιτότητας και της υπαγωγής της χώρας στους δανειστές της έγινε με γνώμονα την πληρωμή των μισθών του λαού επιδίδονται σε μια εξολοκλήρου προπαγανδιστική απάτη. Σ' αυτή την απάτη κατέφυγε αυτοπροσώπως και ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, ο οποίος στη διακαναλική συνέντευξη ενόψει των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών, το Νοέμβρη του 2010, δήλωσε: «Αν δεν εφαρμόσουμε το Μνημόνιο, δε θα μας δανείζουν και δε θα έχουμε να πληρώσουμε μισθούς και

συντάξεις».

Πρόκειται

για

πραγματικότητας. Η αλήθεια είναι

την

απόλυτη

παραποίηση

της

η ακριβώς αντίθετη: δεν είναι τα δάνεια που πληρώνουν τους μισθούς και τις συντάξεις. Είναι οι (κομμένοι) μισθοί και οι (κομμένες) συντάξεις που πληρώνουν για τα δάνεια. Αντί άλλης απόδειξης, θα καταφύγουμε για μια ακόμα φορά στη γλώσσα των αριθμών. Των δικών τους αριθμών. 1. Το 10.10.2010.

Βήμα,

1. Ας δούμε την αλήθεια, αρχής γενομένης από το 2010: «Για το εννεάμηνο Απριλίου-Δεκεμβρίου 2010 που διανύουμε, οι υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου για τοκοχρεολύσια εκτιμώνται σε 39,7 δις ευρώ», έλεγε η ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών που εκδόθηκε στις 20.5.2010. Το Ελληνικό Δημόσιο, λοιπόν, θα έπρεπε μέχρι το τέλος του χρόνου να καταβάλει στις καπιταλιστικές αγορές, στους κάθε λογής ομολογιούχους και στους «τοκογλύφους» περί τα 40 δις ευρώ. Όμως, οι εισπράξεις από τα δάνεια που βάσει των προβλέφειον του Μνημονίου «πέτυχε» η κυβέρνηση ανήλθαν αθροιστικά για το 2010 στα 38 δις ευρώ. Συμπέρασμα: από τα «σωτήρια» δάνεια, με τους νέους δυσβάσταχτους όρους για τον ελληνικό λαό, ούτε πεντάρα τσακιστή δεν πήγε για (τους περικομμένους) μισθούς και συντάξεις. Όλα τα νέα δάνεια της χρονιάς (38 δις) πήγαν για να καλυφθούν τα χρέη από τα προηγούμενα δάνεια (40 δις). Δηλαδή όλα τα δάνεια γύρισαν πίσω στους δανειστές. Το μόνο που απέμεινε στον ελληνικό λαό ήταν οι νέοι κι ακόμα μεγαλύτεροι τόκοι! 2. Τα ίδια προβλέπονται και για το 2011: σύμφωνα με τα κυβερνητικά στοιχεία1 για το έτος 2011 η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώσει σε τόκους το ποσό των 12,5 δις ευρώ και για χρεολύσια το ποσό των 34,7 δις ευρώ. Άθροισμα: 47,3 δις ευρώ. Με άλλα λόγια: από τα 40 δις ευρώ της «σωτηρίας» που βάσει του Μνημονίου θα «εισρεύσουν» στην Ελλάδα το 2011, ούτε δεκάρα δε θα πάει για μισθούς και συντάξεις. Όλα (μα όλα) θα επιστρέψουν στους «καλούς» δανειστές μας, προς τους οποίους θα μείνουμε και με ένα

επιπλέον χρέος ύψους 7,3 δις ευρώ. 3. Αντίστοιχη η εικόνα και για το 2012: όπως και πάλι τα κυβερνητικά στοιχεία ομολογούν2, το έτος 2012, οπότε θα έχουμε την εκταμίευση των υπόλοιπων 30 δις ευριό από το «μηχανισμό στήριξης», η Ελλάδα θα έχει απέναντι στους δανειστές της δανειακές υποχρεώσεις ύψους 57,9 δις ευρώ. Φράγκο, δηλαδή, για μισθούς και συντάξεις από τα 30 δις του Μνημονίου. Όπως θα «έρθει» η «βοήθεια», έτσι θα γυρίσει στους δανειστές προς τους οποίους (αν προστεθούν και οι τόκοι γι' αυτό το «πηγαινέλα») θα συνεχίσουμε να «χρωστάμε» αυτά που θα μας «δώσουν» κι άλλα τόσα... 2. A'flvHc. 30.11.2010.

Ότι «τα χρήματα από την τρόικα φτάνουν μόνο για χρεολύσια» και ότι η εμφανιζόμενη ως «σωτηρία» της χώρας δε συνιστά παρά «φαύλο κύκλο πληρωμής δανεικών με δανεικά» δεν είναι κάτι άγνωστο στην κυβέρνηση, όπως διαπιστώνει ακόμα και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος: «...το δάνειο της τρόικας για το 2011... θα πάει εξ ολοκλήρου για την εξόφληση των πιστωτών μας (...). Με ταχείς ρυθμούς θα αυξάνεται το χρέος τα επόμενα χρόνια βάζοντας τη χώρα σε έναν φαύλο κύκλο, όπου θα πρέπει να δανείζεται όλο και περισσότερο για να καλύψει τα χρέη της (...). Είναι χαρακτηριστικό ότι την τετραετία 2012-2015 το Δημόσιο θα πρέπει να καταβάλει για χρεολύσια το αστρονομικό ποσό των 196,1 δίσ. ευρώ, τη στιγμή που η ροή δανεικών από την τρόικα θα μειώνεται συνεχώς, μέχρι να μηδενισθεί το 2014».3 3. Κώστας Αντωνάκος, «Τα χρήματα από την τρόικα φτάνουν μόνο για χρεολυ-

σία», e-go.gr, 28.11.2010.

Αυτή είναι η πραγματικότητα, η οποία προσφέρει και το πραγματικό μέτρο της «επιτυχίας» που κατήγαγε ο κ. Παπανδρέου στη συνοδό κορυφής της EE το Μάρτη του 2011, όπου αποφασίστηκε μείωση του επιτοκίου και

επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου. Η εξέλιξη αυτή, που θα επιφέρει διπλάσιους σχεδόν τόκους για το λαό -ίσως γι' αυτό πανηγυρίστηκε δεόντως- στην ουσία συνιστά ένα προπό δείγμα του τι κρύβεται πίσω από την αναδιάρθρωση του χρέους της ελληνικής κυβέρνησης. Επιλέχτηκε ως «λύση» από το πολιτικό προσωπικό του κεφαλαίου, ώστε να παρασχεθούν περισσότερες δικλίδες ασφαλείας προς τους δανειστές για την επιστροφή των χρημάτων τους με τα ληστρικά επιτόκια που τα συνοδεύουν. Με άλλα λόγια, οι χώρες-δανειστές και τα μονοί κόλιά τους ήξεραν ότι δεν υπήρχε ούτε μια περίπτωση να διασφαλίσουν τα λεφτά τους αν εξακολουθούσαν να ισχύουν οι προηγούμενοι όροι αποπληρωμής του δανείου από την ελληνική κυβέρνηση. Γι' αυτό προχώρησαν στην επιμήκυνση και στη μείωση των επιτοκίων και όχι βέβαια επειδή ήθελαν να απαλύνουν το λαό από το δυσβάσταχτο βάρος του δημόσιου χρέους, για το οποίο καμιά ευθύνη δεν έχει ο λαός, αφού είναι χρέος της πλουτοκρατίας και της πολιτικής που υπηρετεί τα συμφέροντά της. Αλλά μόλις δυο μήνες μετά τους «πανηγυρισμούς» ακολούθησαν νέοι κλαυθμοί: το Μάη του 2011, σε μυστική σύσκεψη στο Λουξεμβούργο μεταξύ υπουργών της Ευρωζώνης με τη

συμμετοχή

του

υπουργού

Οικονομικοί

Γ.

Παπακωνσταντίνου

εκτιμήθηκε ότι η λήξη παλιότεροι δανείων το 2012 και το 2013 προκαλεί μια «τρύπα» άνω των 60 δις ευρώ την οποία η Ελλάδα αδυνατεί να καλύψει. Τότε, λοιπόν, ακούστηκε για πρώτη φορά ότι οι «σωτήρες» ετοιμάζονταν να υπογράψουν το νέο Μνημόνιο, παζαρεύοντας νέα δάνεια ύψους 60120 δις ευρώ. Δάνεια που πάλι θα επιστρέψουν σε κεφαλαιοκράτες, σε δανειστές και κερδοσκόπους, πάλι η τοκογλυφική αποπληρωμή τους θα φορτωθεί στα συνήθη «υποζύγια», με τους κυβερνώντες αυτή τη φορά να βάζουν για υποθήκη όχι μόνο τους μισθούς και τις συντάξεις των Ελλήνων, αλλά τις δημόσιες επιχειρήσεις, τα ακίνητα, την εθνική γη και κάθε λογής δημόσια περιουσία η οποία θα εκποιηθεί μέσω ανεξάρτητοι... «τοποτηρητών»! Κατά έναν καταπληκτικό τρόπο το ποσό των 120 δις που θα «έρθει» στην Ελλάδα μέσω του Μνημονίου 2 συμπίπτει με το ποσό των ληξιπρόθεσμων ομολόγων για την περίοδο μέχρι το 2015. Κατά τη συνήθη δηλαδή τακτική, και τα νέα

δάνεια «δίνονται» από τους δανειστές για να επιστρέψουν στους ίδιους με τόκο! Τι αποδεικνύεται, λοιπόν, περίτρανα; Από τα περιβόητα δάνεια που κυβέρνηση-ΕΕ-ΔΝΤ-ΕΚΤ «εξασφάλισαν» για το λαό, από τα δάνεια που οι «φίλοι» μας διαμηνύουν ότι θα τα εκταμιεύουν μόνο αν κρίνουν ότι τους αρέσει (!) η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η εκποίηση του τόπου, στην πραγματικότητα ούτε ένα ευρώ') (αριθμός: 1) δεν πάει σε μισθούς και συντάξεις. Όλα τα δάνεια, είτε ως τόκοι, είτε ως χρεολύσια, είτε ως επιδοτήσεις, είτε ως επιχορηγήσεις, είτε ως φορολογικές απαλλαγές, επιστρέφουν κατευθείαν και με το αζημίωτο στους εγχώριους και στους διεθνείς νταβατζήδες της χρηματιστικής ολιγαρχίας. Στον ελληνικό λαό το μόνο που σπομένει είναι ο ασφαλιστικός Καιάδας, ο εργασιακός Μεσαίωνας, οι ακόμα μικρότεροι μισθοί και οι ακόμα μικρότερες συντάξεις, το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου. Αυτό είναι το έπαθλο του καθώς αποπληρώνει τους ακόμα μεγαλύτερους τόκους, τα ακόμα περισσότερα χρεολύσια! Σημειώθηκε ήδη στο Προπό Μέρος ίου βιβλίου ότι, όσον αφορά τις τράπεζες, πρέπει να είναι σαφές ότι έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί το προμονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού και μαζί του η εποχή (αν υπήρξε ποτέ τέτοια) που οι τραπεζίτες εμφανίζονταν ως κάποιοι «απλοί μεσολαβητές» χρήματος. Με το πέρασμα στο μονοπωλιακό καπιταλισμό έχουμε τη γέννηση του χρηματιστικού κεφαλαίου. Τι είναι το χρηματιστικό κεφάλαιο; Υπενθυμίζουμε: «Η οτφίέντραση της παραγωγής, τα μονοπώλια παν ξεπηδούν απ' αιπψ, η σνγχωναχπι και η σύμφυση των τραπεζών με τη βιομηχανία - να η ιστορία γέννησης τον χρηματιστικού κεφαλαίου και το περιεχόμενο αυτής της άνοιας» (Λένιν, Άπαντα, τ. 27, σελ. 350). Τα παραπάνω γίνονται εύκολα αντιληπτά. Αρκεί μια μόνο ματιά (και) στην ελληνική πραγματικότητα: α) όταν μιλάμε για τις τράπεζες, δε μιλάμε παρά για τους πετρελαιάδες, για τους βιομηχάνους, για τους εφοπλιστές, για τους καναλάρχες. Αυτοί έχουν (και) τις τράπεζες· β) όταν μιλάμε για μονοπωλιακούς ομίλους, για βιομηχανίες, και πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι βασικοί τους μέτοχοι, τα μέλη των διοικητικοί τους συμβουλίων, οι διαχειριστές των υποθέσεών τους είναι οι τράπεζες. Πρόκειται για την

απόλυτη σύμφυση. Από τη σύμφυση αυτή απορρέει το γεγονός στο οποίο έχουμε ήδη αναφερθεί: ότι «οι τράπεζες αποτελούν τα κέντρα της σύγχρονης οικονομικής ζωής, τους βασικούς νευραλγικούς κόμβους όλου του καπιταλιστικού συστ ήματος» (Λένιν, Άπαντα, τόμος 34, σελ. 161, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή). Μέσω, λοιπόν, της ενίσχυσης των τραπεζών, διενεργείται η ενίσχυση όλων των κεφαλαιοκρατών ως τάξης. Ο πακτωλός που χορηγείται μέσω δανείων -και άρα μέσω του δημόσιου χρέους που συνεχίζει να αυξάνεται- είναι εκείνος ακριβώς ο δημόσιος πλούτος που έχει αφαιρεθεί από το λαό και διαμέσου του «τραπεζίτη» τον σφετερίζεται συνολικά το χρηματιστικό κεφάλαιο. Ιδού τι σημαίνουν όλα αυτά εν έτει 2011: μέχρι τον Απρίλη του 2011 στην Ιρλανδία είχαν διατεθεί 46 δις ευρώ για τη «σωτηρία των τραπεζών». Το αμέσως επόμενο διάστημα προβλεπόταν περαιτέρω ενίσχυση των τραπεζών με ακόμα 24 δις ευρώ. Σημειωτέον ότι η ένταξη της Ιρλανδίας στο «μηχανισμό» συνεπάγεται το δανεισμό της με 80 δις. Από αυτά, τα 70 είχαν ήδη πάει στις τράπεζες πριν ακόμα εκταμιευτούν, τα είχαν δηλαδή αρπάξει προκαταβολικά όλες οι μερίδες που απαρτίζουν το χρηματιστικό κεφάλαιο. Πάμε τώρα στην περίπτωση της Ελλάδας: το «πακέτο βοήθειας» που συμφωνήθηκε το 2010 με το Μνημόνιο ήταν 110 δις ευρώ. Αλλά χωρίς να έχει εκταμιευτεί ούτε το μισό του παραπάνω ποσού, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ με τη μορφή ρευστού χρήματος και εγγυήσεων φρόντισαν από το 2009 μέχρι τα μέσα του 2011 -δηλαδή ήδη ένα χρόνο πριν και μόλις ένα χρόνο μετά την εφαρμογή του Μνημονίου- από τα 110 δις να έχουν χορηγήσει στις τράπεζες ποσό ύψους 108 δις ευρώ! Η κατεστημένη προπαγάνδα, επομένως, που διατείνεται τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιρλανδία, ότι τα δάνεια από την τρόικα πάνε σε μισθούς και συντάξεις δεν είναι παρά ένα παραμύθι. Τα δάνεια έχουν πάει -πριν εκταμιευτούν (!)-στις τράπεζες, δηλαδή στους κεφαλαιοκράτες. Τα δάνεια δεν πάνε για τους μισθούς και τις συντάξεις των λαών. Αντίθετα, οι μισθοί και οι συντάξεις των λαών πάνε για να πληρωθούν τα νέα δάνεια και τα νέα χρέη της πλουτοκρατίας. Αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, και παντού. Αυτό θα συνεχίσει να συμβαίνει όσο την εξουσία θα κατέχουν οι καπιταλιστές.

Γιατί γίνονται όλα αυτά στην Ελλάδα; Γιατί λεηλατείται ένας ολόκληρος λαός; Τι κρύβεται πίσω από τη θρασύτατη επίκληση του «πατριωτισμού» εκ μέρους των πατριδοκάπηλων; Τι εννοούν οι άρπαγες του λαϊκού ιδρώτα όταν μιλούν περί «σωτηρίας» της χώρας; Για ποιους είναι «αναγκαία» τα μέτρα-λαιμητόμος κατά εκατομμυρίων εργαζομένων; Τι κρύβεται πίσω από την απειλή τους περί «χρεοκοπίας»; Γιατί προστρέχουν σε δάνεια και σε άλλα δάνεια; Υπάρχει έστω και κόκκος αλήθειας ότι από αυτά τα δάνεια πληρώνονται -τάχα- οι μισθοί του λαού; Απαντούν τα ίδια τα έργα τους: από την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού για το 2011 προκύπτει ότι: από την περικοπή των επιδομάτων και του 13ου και 14ου μισθού στο δημόσιο τομέα η καλή μας η κυβέρνηση «εξοικονόμησε» 1,1 δισ. ευρώ. Προσέξτε τώρα: όπως απάντησε στη Βου-\ΐ|

ο

υφυπουργός Οικονομικών

Φίλιππος Σαχινίδης (naftemporiki. gr, 24.5.2001), οι συνολικές δαπάνες τόκων για τα ποσά που προέρχονταν από το δάνειο της EE και του ΔΝΤ είχαν διαμορφωθεί το Μάη του ίδιου έτους στα 1,032 δισ. ευρώ! Ιδού λοιπόν: ό,τι -υποτίθεται- έρχεται στην Ελλάδα με τη μορφή δανείων, ξαναφεύγει για τις τσέπες των εγχώριων και ξένων δανειστών με τη μορφή τόκων! Με τα δάνεια που παίρνουν λένε ότι πληρώνουν τους μισθούς και ιις συντάξεις. Η αλήθεια βοά! Η αλήθεια είναι ακριβώς η αντίθετη: είναι οι κομμένοι μισθοί και οι κομμένες συντάξεις που πληρώ νουν τα δάνεια και όχι τα δάνεια που «πληρώνουν» τους μισθούς και τις συντάξεις! Με δυο λόγια, οι εξωνημένοι ιπποκόμοι της πλουτοκρατίας παίρνουν δάνεια για να τα μοιράζουν σε βιομηχάνους μέσω επιχορηγήσεων. Στους τραπεζίτες μέσω «πακέτων». Στους εφοπλιστές μέσω «ενισχύσεων». Και μετά, τους τόκους που προκύπτουν από αυτά τα δάνεια -τα δάνεια που ξεκοκαλίζει η ολιγαρχία και που φουντώνουν κι άλλο τα χρέη και τα ελλείμματα-τους πληρώνουν κόβοντας τους μισθούς και τις συντάξεις του λαού!

*** Σημείωση

1η: Ο νέος δανεισμός δεν έχει σκοπό την ικανοποίηση των

αναγκών των εργαζομένων, αλλά αποτελεί συνήθη τακτική της ολιγαρχίας

με την οποία αφενός εξασφαλίζει πηγές για τη δική της ρευστότητα, αφετέρου συνεχίζει να χρεώνει τα βάρη του δανεισμού της σία λαϊκά στρώματα. Τα χρεωμένα κράτη δανείζονται για να πληρώσουν παλιότερα δάνεια, με συνέπεια στη συνέχεια να οφείλουν ακόμα μεγαλύτερα χρέη στους πιστωτές. Μέσω αυτού του μηχανισμού, όπως περιέγραφε ο Λένιν, επέρχεται «τοκογλυφικός επιπρόσθετος λογαριασμός πάνω σε εκείνο που 20 φορές ως τώρα πληρώθηκε». Σύμφωνα με τον Στίγκλιτς, μέσα από αυτή τη διαδικασία, οι χρεωμένες χώρες κατέβαλαν στους πιστωτές τους για αποπληρωμή παλιότερων χρεών το διάστημα 1984-2000 το αστρονομικό ποσό των 4,6 τρις δολαρίων. / 4.

Κρατικός

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? μ? ?

  2011,

? ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? , ? ? ? . 72, 74.

Σημείωση 2η: Αν η Ελλάδα δεν ήταν υποχρεωμένη να πληρώνει χρέη, δάνεια, τόκους και τοκογλύφους, τα έσοδα του προϋπολογισμού θα ήταν υπεραρκετά για να πληρωθούν όχι μία αλλά τρεις φορές τα ποσά που απαιτούνται για μισθούς και συντάξεις και γενικά για τη λειτουργία του κράτους. Σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό του 2011 τα έσοδα του κράτους ανέρχονται σε 55,6 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις δεν ξεπερνούν τα 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Την ίδια ώρα όμως οι τόκοι και τα χρεολύσια ανέρχονται σε 62 δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι προφανές λοιπόν: τα δάνεια δεν πληρώνουν μισθούς και συντάξεις, οι μισθοί και οι συντάξεις πληρώνουν τα δάνεια. Οι μειώσεις μισθών και συντάξεων και η λεηλασία των συνολικών εσόδων του κράτους που προέρχονται από τη φοροαφαίμαξη του λαού συντελούνται για να ξεπληρώνονται τα δάνεια, οι τόκοι και τα χρεολύσια που απορρέουν από αυτά. Αν δεν υπήρχαν τα δάνεια, τότε θεωρητικά οι μισθοί και οι συντάξεις θα μπορούσαν να υπερδιπλασιαστούν. Η δυνατότητα αυτή θα παραμένει στη σφαίρα της «θεωρίας» όσο θα παραμένει το κράτος των μονοπωλίων που δουλεύει για τους δανειστές, τους ομολογιούχους, τους κερδοσκόπους και τους ευυπόληπτους τοκογλύφους, των εγχώριων και διεθνών «αγορών»

2. Μισό τρισεκατομμύριο σε τόκους! «Μ' ένα βραδινό κοστούμι και μίαν άσπρη γραβάτα μπορεί ο καθένας να κερδίσει τη φήμη του πολιτισμένου, ακόμα κι αν είναι χρηματιστής».

Όοκαρ Ουάιλντ Συμφωνά με τους κρατικούς προϋπολογισμούς, από το 2000 μέχρι και το 2009, προκύπτει το εξής: τα χρήματα που ο ελληνικός λαός έχει πληρώσει σε τόκους και χρεολύσια για την αποπληρωμή των πενταετών και δεκαετών ομολόγων που έχουν εκδώσει οι κυβερνήσεις του IΙΑΣΟΚ και της ΝΔ ξεπερνούν τα 340 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν στα παραπάνω προστεθούν και οι τόκοι των βραχυπρόθεσμων δανείων που οι Έλληνες φορολογούμενοι έχουν επωμιστεί από το 2000 και μετά, τότε το συνολικό ποσό που έχει αφαιρεθεί από τις τσέπες των εργαζομένων υπέρ δανειστών και πιστωτών του ελληνικού κράτους ανέρχεται στα 500 δισεκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή σε διάστημα μιας και μόνο δεκαετίας τα λαϊκά στρώματα πλήρωσαν σε τόκους για το δημόσιο χρέος, που άλλοι το δημιούργησαν, άλλοι το προκάλεσαν και άλλοι το «έφαγαν», πάνω από μισό τρισεκατομμύριο ευρώ! Αυτή είναι η αλήθεια για την τάξη των καταπιεστών που θησαυρίζει και για την τάξη των καταπιεζομένων που πληρώνει. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που, για να κα-ταβάλει αυτά τα 500 δις, σημαίνει ότι το εργατικό δυναμικό της, τα λαϊκά της στρώματα, πλήρωσαν κατά κεφαλήν την περίοδο 2000-2009 σε κερδοσκόπους και τοκογλύφους το ποσό των 100.000 ευρώ! Τι σημαίνει αυτό; 'Ότι ένας εργαζόμενος των 1.500 ευρώ μηνιάτικο, ήτοι 21.000 ευρώ το χρόνο, τα πέντε (!) από τα δέκα πρώτα χρόνια του 21 ου αιώνα τα δούλεψε για να πληρώνει μέσα από την άμεση και έμμεση φορολογία τους δανειστές, τους πιστωτές, τους τοκογλύφους και τους κερδοσκόπους. 1. Marianne, 20.2.2010.

Η Ελλάδα προς δόξαν του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ μετατράπηκε πολύ πριν από το Μνημόνιο σε μια χώρα που ο λαός της ζει και αναπνέει για να πληρώνει δάνεια και τοκοχρεολύσια. Αλλά το θράσος που έχουν οι ντόπιοι και ξένοι τοκογλύφοι είναι τέτοιο, ώστε εμφανίστηκαν διά της κυβέρνησης ενώπιον του ελληνικού λαού στα τέλη του 2009 και τι του είπαν; Ότι αυτός ο λαός, εκτός του μισού τρις που ήδη πλήρωσε, τους «χρωστάει» κι άλλα τόσα! Κάποιοι, μάλιστα, φρόντισαν να στείλουν στον ελληνικό λαό το μήνυμα σε μια γλώσσα βαθύτατα... «επικοινωνιακή»: το Φλεβάρη του 2010, όταν τα επιτόκια του ελληνικού δανεισμού είχαν εκτοξευτεί στη στρατόσφαιρα, ο Άμιτ Σαρκάρ, επικεφαλής μεγάλου αμερικανικού επενδυτικού ομίλου, έκανε μια δήλωση αποκαλυπτική του τρόπου με τον οποίο αντιμετώπιζαν οι περίφημες αγορές την Ελλάδα και το λαό της: «Η δουλειά μας», είχε πει ο κύριος, «είναι να βγάζουμε λεφτά, όχι να σκεφτόμαστε τι θα συμβεί στους Έλληνες πολίτες. Δεν υπάρχει εξάλλου νόμος που να απαγορεύει να εκμεταλλευτείς το μαλάκα»1. Οι ανάγωγες διατυπώσεις του επενδυτή φυσικά δε συγκρίνονται με την αγωγή του Τζορτζ Σόρος, που σχολιάζοντας το γεγονός ότι κέρδισε μέσα σε μια νύχτα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια παίζοντας με την αγγλική λίρα στο χρηματιστήριο, σε ένα άρθρο που είχε γράψει στο Atlantic Review έλεγε ότι «με τον τρόπο με τον οποίο κερδίζουμε εμείς τα χρήματα μας κινδυνεύει πλέον η δημοκρατία και ο κόσμος». Εκμυστηρευόταν ο κ. Σόρος: «Αισθάνομαι άσεμνος που μπορώ και κερδίζω τόσα δισεκατομμύρια εύκολα, μόνο σε μία βραδιά». Εντούτοις, με ή χωρίς εκδηλώσεις κρίσης συνειδήσεως, είτε έχουμε να κάνουμε με το στιλ του Σαρκάρ είτε με το πιο εξευγενισμένο του Σόρος, αυτό που παραμένει εξοργιστικό είναι η ουσία των πραγμάτων. Τα πράγματα, μάλιστα, είναι τόσο εξοργιστικά, που αξίζει να αναρωτηθεί κανείς: Υπάρχει, τελικά, κανένας «θεϊκός» νόμος που να εμποδίζει το «μαλάκα» από το να καταγγείλει ως επαχθές το βάρος που του φορτώνουν όσοι αξιοποιούν το δημόσιο χρέος για να τον ληστεύουν; Βέβαια, εμείς ως λαός και ως άνθρωποι δεν έχουμε οποιαδήποτε σχέση με οτιδήποτε παραπέμπει σε «μαλάκα». Ωστόσο, για θεωρητικούς και μόνο λόγους, ας το δούμε για μια στιγμή από τη δική του

πλευρά. Για να πάψει κάποιος να πληρώνει τα τοκογλυφικά και για να δηλώσει πως δεν τα αναγνωρίζει, τι επαρκέστερο λόγο χρειάζεται να επικαλεστεί από τον προφανή: ότι δηλαδή αποφάσισε πως τελικά δεν τον συμφέρει να είναι «μαλάκας» και πως από τούδε και στο εξής παύει να είναι. Μοιάζει λογικό: η μη αναγνώριση του χρέους είναι μια απολύτως καθαρή απάντηση που θα μπορούσε να δώσει ο ελληνικός λαός προς όσους τον θεωρούν διεθνή αυνάνα. Είναι μια απάντηση λογικότατη, αν συνυπολογίσει κανείς το εξής: το ΔΝΤ -μετά από μακρές συνομιλίες και σε πλήρη συνεννόηση με την κυβέρνηση- βγήκε στις 11.2.2011 και είπε: Εσείς οι Έλληνες χρωστάτε 350 δις ευρώ. Μέχρι το 2015 θα πρέπει να ιδιωτικοποιήσετε, να ξεπουλήσετε ό,τι έχετε και δεν έχετε για να εισπράξετε 50 δις ευρώ και να τα δώσετε στους τοκογλύφους. Και τότε, το 2015, αφού θα έχετε ξεπουλήσει όχι μόνο νησιά, δάση, βουνά και παραλίες, αλλά μέχρι και την τελευταία πέτρα που υπάρχει σε αυτό τον τόπο, εφόσον δεν έχει αυξηθεί κι άλλο το χρέος σας (που θα αυξηθεί), θα χρωστάτε «μόνο» 300 δις ευρώ! Και ενώ το ΔΝΤ θυροκολλούσε για λογαριασμό της πλουτοκρατίας το «πωλείται η Ελλάς», το οποίο επικυρώθηκε ένα μήνα αργότερα από την ΕΚ, η οποία «χαιρέτιζε» την απόφαση της Ελλάδας να προχωρήσει σε εκποιήσεις αξίας 50 δις ευρώ, την ίδια ώρα ήταν που η κυβέρνηση επέλεξε να διοχετεύσει την είδηση ότι προωθούσε ν έο πακέτο κρατικής ενίσχυσης των τραπεζών ύψους 30 δις ευρώ, πέραν των 78 δις που είχαν δοθεί ως «ενίσχυση» στους τραπεζίτες από το 2009. Παράλληλα, κυβέρνηση, EE και ΔΝΤ, από κοινού, ανακοίνωσαν ότι προωθούσαν νέα αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, νέες μειώσεις συντάξεων και νέες μειώσεις μισθών. Εδώ αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι όσα επιβλήθηκαν στην Ελλάδα με το πρώτο Μνημόνιο, το 2010, και τα οποία οδήγησαν την εργαζόμενη κοινωνία στα Τάρταρα, αποτιμήθηκαν σε εισπρακτικά μέτρα ύψους 5 δις ευρώ. Κι όμως ένα χρόνο αργότερα εμφανίστηκαν οι «σωτήρες» της χώρας και απαίτησαν από τον ελληνικό λαό να αποδεχτεί μια πολιτική ξεπουλήματος, ύψους 50 δις, συν μια νέα φο-ροεπιδρομή που μέσω του Μνημονίου 2 προσδιορίστηκε σε άλλα 30 δις ευρώ. Δηλαδή μια

πολιτική... δεκαπέντε φορές επαχθέστερη από εκείνη που ήδη τον είχε γονατίσει! Τίποτα πιο επιβεβλημένο λοιπόν από το «δεν πληρώνω» προς τους εγχώριους και διεθνείς «Σαρκάρ». Αρκεί, όμως, να ξεκαθαριστεί ένα πράγμα: αυτή η επιβεβλημένη απάντηση θα είναι εντελώς ανούσια αν πρόκειται να εξαντληθεί οε «χάπενινγκ» ή να αποτελέσει μια ακόμα εκδήλωση αυτοϊκανοποίησης για εσωτερική κατανάλωση. Αρκεί, δηλαδή, να συμφωνήσουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά, για να τα ξεγελάσουμε με επιδεικτικά πλην άνευ αντικρίσματος ξεσπάσματα του θυμικού μεταξύ των θαμώνων των ανά την επικράτεια καφενέδων, και ταυτόχρονα να συνεννοηθούμε ότι το «δεν πληρώνω», για να αποκτήσει νόημα, απαιτείται να πάρει τα χαρακτηριστικά μιας εφ' όλης της ύλης πολιτικής απάντησης. Μια απάντηση που ο ελληνικός λαός θα την επιβάλει και θα την κατοχυρώσει μαζικά και οργανωμένα στους δρόμους, στους τόπους δουλειάς, εκεί που ζει, που εργάζεται, που μορφώνεται, και θα τη διατρανώσει απερίφραστα στους τοκογλύφους με δυο τρόπους: με τον ουσιαστικό, μετατρέποντας δηλαδή όλη την επικράτεια σε «ταμπούρι» της αποφασιστικότητάς του, και με τον τυπικό τρόπο, δηλαδή ανακοινώνοντάς την στους εγχώριους και ξένους δανειστές μέσω των εκπροσώπων του, μέσω της δικής του κυβέρνησης. Και εδώ τίθεται το ερώτημα. Τι κυβέρνηση θα είναι αυτή; Πώς θα είναι αυτή η κυβέρνηση; Μήπως θα είναι σαν εκείνες τις κυβερνήσεις που απαρτίζονται από αυτούς που συντάσσουν Μνημόνια με τους δανειστές; Ή σαν τις «άλλες» που θα απαρτίζονται από εξίσου πρόθυμους να υπηρετούν την ολιγαρχία, είτε συντάσσοντας Μνημόνια είτε χωρίς Μνημόνια; Επομένως, το «δεν πληρώνω» του ελληνικού λαού, η μη αναγνώριση από μέρους του ούτε ενός ευρώ από το χρέος που του φορτώνουν, απαιτεί την ικανοποίηση μιας βασικής προϋπόθεσης: για να αντιμετωπίσουν και να διαγράψουν οι Έλληνες εργαζόμενοι το χρέος που το αξιοποιούν ως μέγγενη όσοι τούς συνθλίβουν τη ζωή, πρέπει πρώτα να το διαγράψουν ως «υποχρέωση» από τη συνείδησή τους. Και έτσι, έχοντας πλήρη συνείδηση ότι δε χρω-ιπάνε τίποτα, να «διαγράψουν» πολιτικά αυτούς που τους εμφανίζουν το χρέος ως υποχρέωση και που τους το επιβάλλουν ως

«επιβεβλημένη» πολιτική. Με άλλα λόγια, οι εργαζόμενοι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να κουμαντάρουν οι ίδιοι τις υποθέσεις τους, να γίνουν οι ίδιοι κάτοχοι της εξουσίας και να επιβάλουν την πολιτική που υπηρετεί το δίκιο τους, ελέγχοντας σε κάθε της βήμα την ηγεσία και την κυβέρνηση που θα είναι βγαλμέ νη μέσα από τα σπλάχνα τους. Αυτός, ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος εξόδου από το άχθος και το πρόσχημα του χρέους, είναι ο δρόμος της λαϊκής εξουσίας, ο μοναδικός δρόμος που περπατώντας τον ο λαός θα μπορέσει να αποκρούσει τη λεηλασία των «αγορών» του Αμιτ Σαρκάρ και των λοιπών συναδέλφων του στην τοκογλυφία. Στην πορεία αυτού του δρόμου, ένας αποφασισμένος λαός δε θα έχει μόνο το δικαίωμα, αλλά θα έχει και τη δύναμη -και μόνο έτσι θα έχει τη δύναμη- να μιλήσει και να απαντήσει στη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι «αγορές» και στη μόνη τελικά γλώσσα που καταλαβαίνουν. Μια τέτοια απάντηση προς τους «Σαρκάρ» θα ήταν για παράδειγμα ένα ξεγυρισμένο «Fuck off* ή το πιο εξελληνισμένο: «Όξω, φλούφλη, απ' την παράγκα».

Όχι για λόγους καθωσπρεπισμού, αλλά για λόγους αποτελεσματικότητας, αυτή η αναγκαία και υπερώριμη απάντηση θα πρέπει να δοθεί με πιο... πολιτικούς όρους. Τι εννοούμε πολιτικούς όρους; Περιλαμβάνονται σε μερικές γραμμές στην ανακοίνωση του ΚΚΕ στις 4.6.2010, όταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπέγραφε τη δανειακή σύμβαση για τη χρεοκοπία του ελληνικού λαού: «Τα υπερκέρδη των μονοπωλίων, οι φοροαπαλλαγές τους και οι κρατικές χρηματοδοτήσεις δημιούργησαν την κρίση και το δημόσιο χρέος, που ο λαός πρέπει να αρνηθεί να πληρώσει, θυσιάζοντας τα δικαιώματά του στη δουλειά, στους μισθούς, στην Ασφάλιση και στις συντάξεις», σημείωνε χωρίς περιστροφές το ΚΚΕ. Επομένως: ούτε «διαπραγμάτευση» ούτε «αναδιαπραγμάτευση»· «πτώχευση»·

ούτε

ούτε «στάση»

«ελεγχόμενη» ούτε

ούτε...

«παράταση»

ανεξέλεγκτη

πληρωμών

ούτε

«ευρωομόλογα» ούτε «επιμήκυνση»· ούτε διαχωρισμός σε «επαχθές» ή «μη επαχθές» χρέος, ούτε διαχωρισμός σε «νόμιμο» και σε «παράνομο» χρέος»·

ούτε «διάρθρωση» ούτε «αναδιάρθρωση» του χρέους, όπως δείχνει η εμπειρία 60 και πλέον κρατών που από το '70 και μετά οδηγήθηκαν σε «αναδιαρθρώσεις» των χρεών τους πάνω από 200 φορές, αλλά ουδέποτε οι εκμεταλλευτές έπαψαν να φορτώνουν τα νέα τους δάνεια και τα νέα τους χρέη στις πλάτες των καταπιεζομένων. Καμία απ' όλες αυτές τις αστικές, τις οπορτουνιστικές και διαχειριστικές στην ουσία τους προτάσεις δεν αποτελούν «λύση» για το λαό. Σε μια χώρα που μετά την «επιμήκυνση» που «πέτυχε» ο κ. Παπανδρέου στις Βρυξέλες το Μάρτη του 2011 το πρόγραμμα αποπληρωμών του δημόσιου χρέους για την περίοδο 2011-2021 ξεπερνά τα 480 δις ευρώ (!)2 είναι προφανές ότι: 2. Ανακοίνωση Υπουργείου Οικονομικών, «Οι αποφάσεις της άτυπης Συνόδου Κορυφής για την Ελλάδα», 13.3.2011. 3. Αλέκα Παπαρήγα, συζήτηση στη Βουλή για τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης, Ριζοσπάστης, 17.3.2011.

1. Το χρέος «είναι όλο παράνομο και ως τέτοιο πρέπει να θεωρηθεί στη συνείδηση του ελληνικού λαού (...). Δεν αναγνωρίζουμε ούτε ένα ευρώ από αυτό που λέγεται χρέος. Όμως, η πάλη κατά του χρέους είναι δεμένη για εμάς με την πάλη κατά του κεφαλαίου»3. 2. Η «επιμήκυνση» και τα «ευρωομόλογα» δεν αφορούν την εξυπηρέτηση του λαού, αλλά το χρόνο και τον τρόπο με τον οποίο θα ικανοποιηθούν οι δανειστές, οι κερδοσκόποι και οι τοκογλύφοι. 3. Στο πλαίσιο της κρίσης, η οποία αναπόφευκτα επιφέρει καταστροφή τμήματος του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, τα παραπάνω (επιμήκυνση, αναδιάρθρωση, «κούρεμα», ελεγχόμενη πτώχευση, κ.λπ.)

αντανακλούν

θέσεις,

αντιθέσεις

ανταγωνισμούς μεταξύ ιμπεριαλιστικών κέντρων 4. Γιώργος 23.2.2011.

Προροπουλος,

Ελευθεροτυπία,

και

αδυσώπητους

, όπως για παράδειγμα της Γερμανίας με τους «εταίρους» της στην EE, για το πόσο λιγότερο το καθένα από αυτά τα ιμπεριαλιστικά κέντρα θα επιβαρυνθεί από την καταστροφή του κεφαλαίου και πόσο μεγαλύτερο κομμάτι του κατεστραμμένου κεφαλαίου θα καταφέρουν να επιβαρύνει τους ανταγωνιστές τους. Καθεμιά από αυτές τις «λύσεις» συνεπάγεται νέα δεινά για το λαό, που θα κληθεί να πληρώσει τη ζημιά. Για παράδειγμα, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, απαντώντας σε ερώτηση για το τι θα σηματοδοτήσει ένα «κούρεμα των ελληνικών ομολόγων της τάξης του 30%» ήταν σαφής ως προς τις προθέσεις της άρχουσας τάξης. Δεδομένου ότι τα ασφαλιστικά ταμεία κατέχουν ομόλογα αξίας 25 δις ευρώ «κάτι τέτοιο», δήλωσε, «θα ανάγκαζε τα ταμεία να μειώσουν περαιτέρω τις συντάξεις τους»4. 4. Σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, τα περί «νόμιμου» και «παράνομου» χρέους κ.λπ. συνιστούν, τελικά, προτάσεις που εισηγούνται στον καπιταλισμό διάφορες εναλλακτικές διαχειριστικές μανούβρες, για να ξεπεράσει την κρίση του φορτώνοντάς την, πάντα, στο λαό. Φιλολαϊκή διαχείριση στο έδαφος της οικονομικής κυριαρχίας των μονοπωλίων δεν μπορεί να υπάρξει. Επιπλέον: ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο Λένιν είχε άδικο όταν ειρωνευόταν όσους επένδυαν στη «γενναιοψυχία» των καπιταλιστών, ακόμα κι αν κάνουμε τη χάρη σε ορισμένους του «αριστερού» οπορτουνισμού που μιλούν περί «διαγραφής του χρέους» να δεχτούμε ότι υπάρχουν τέτοιοι «γενναιόψυχοι» κεφαλαιοκράτες, ρωτάμε: Σε τι, ακόμα και αυτή η υπερφίαλη εκδοχή της διαγραφής του χρέους, θα εμποδίσει την εκμετάλλευση των εργαζομένων σε μια καπιταλιστική Ελλάδα; Σε τι θα εμποδιστεί το βάθεμα αυτής της εκμετάλλευσης σε συνθήκες αστικής εξουσίας; Σε τι θα εμποδιστεί ο κλεμμένος πλούτος που παράγουν οι εργαζόμενοι να επανακαταγραφεί με τη μορφή δημιουργίας νέων χρεών;

Θέσεις σαν κι αυτές λοιπόν είναι τόσο «επαναστατικές» όσο «επαναστάτες» είναι αυτοί που από την εποχή του όψιμου ρεφορμισμού επιζητούν την καθήλωση του εργατικού κινήματος στα όρια της διεκδίκησης κάποιων «παραχωρήσεων» από την αστική τάξη και

παριστάνουν ότι δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι «οι μεταρρυθμίσεις είναι παραχωρήσεις που αποσπώνται από την κυρίαρχη τάξη, ενώ διατηρείται η κυριαρχία της, (ενώ) η επανάσταση είναι η ανατροπή της κυρίαρχης τάξης»5. 5. Λένιν, Άηαντα, τόμος 39, σελ. 113, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Αντίθετα, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που ο λαός την πρώτη μόνο δεκαετία του 21ου αιώνα πλήρωσε περίπου μισό τρις ευρώ για τοκοχρεολύσια και πριν καλά καλά μπει η δεύτερη δεκαετία τού λένε ότι «χρωστάει» τα διπλά, σε μια χώρα που, επαναλαμβάνουμε, για να καταβληθούν μεταξύ 2000-2009 αυτά τα 500 δις σημαίνει ότι ένας εργαζόμενος των 1.500 ευρώ μηνιάτικο τα πέντε από τα δέκα (!) χρόνια τα δούλεψε για να πληρώνει δανειστές, πιστωτές, τοκογλύφους και κερδοσκόπους, σε μια χώρα που κυβέρνηση, αστικό πολιτικό κατεστημένο, ΔΝΤ και EE λειτουργούν ως «χωροφύλακες», ως «φουσκωτοί» και ως «εισπράκτορες» των τοκογλυφικών

για

λογαριασμό

των

ντόπιων

«πατριωτών» και των «φιλελλήνων» δανειστών «μας», οι κομμουνιστές από την πρώτη στιγμή της «τρομοκρατίας» του χρέους και των ελλειμμάτων, τονίζουν, καθαρά και ξάστερα:

1. Η μόνη πολιτική που μιλά από τη σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων είναι αυτή που λέει ότι ο λαός δεν έχει καμία υποχρέωση να αποδεχτεί ως δικό του χρέος όσα αφαιρούνται από το δημόσιο ταμείο, για να γίνουν κέρδη της πλουτοκρατίας. 2. Ριζοσπαστική πολιτική δεν είναι αυτή που αυτοαναγορεύεται ως τέτοια, αλλά εκείνη που εν τοις πράγματι το αποδεικνύει, καλώντας το λαό να αρνηθεί να πληρώσει για τα δάνεια της ολιγαρχίας.

3. Η πραγματικά ασυμφιλίωτη πολιτική με το καθεστώς που λεηλατεί το λαό είναι εκείνη που προειδοποιεί τόσο τους εντός όσο και τους εκτός Ελλάδας «γύπες» ότι ο λαός δεν αναγνωρίζει ως «δημόσιο χρέος» τα προνόμια της άρχουσας τάξης. Είναι η πολιτική που διακηρύσσει ότι το λεγόμενο «δημόσιο χρέος» δεν είναι παρά ο

δημόσιος πλούτος που τα μονοπώλια τον σφετερίστηκαν από το λαό, και που ο λαός απαιτεί να του επιστραφεί, χωρίς να μπαίνει στο παζάρι αν θα του τον κλέψουν διά της «επιμήκυνσης» ή όποιας άλλης μορφής διαρρύθμιση της κλοπής. 4. Η μόνη φιλολαϊκή πολιτική είναι αυτή που σημειώνει ότι είτε σε ευρώ, είτε σε δραχμές, είτε σε δολάρια, είτε σε αρχαίες μνες, τα λαϊκά στρώματα πρέπει οργανωμένα και μαζικά να βροντοφωνάξουν πως «δεν πληρώνουμε» ούτε πεντάρα στους εγχώριους και ξένους ομολογιούχους-τοκογλύφους. Με δυο κουβέντες: ο λαός δε χρωστάει τίποτα, σε κανέναν και πολύ περισσότερο σε εκείνους που του πίνουν το αίμα και που τους πληρώνει -αδιαλείπτως- από συστάσεως του ελληνικού κράτους. Αυτή η πολιτική, που συμπυκνώνεται σε μια φράση, «ή θα πτωχεύσει ο λαός, ή θα πτωχεύσει η πλουτοκρατία», είναι απόλυτα συνυφασμένη με την προοπτική της λαϊκής εξουσίας, της μόνης ικανής να επιβάλει τους όρους του λαού και να σταθεί αποτελεσματικά απέναντι στους ντόπιους και διεθνείς κεφαλαιοκράτες και στους οργανισμούς τους. Αυτή η πολιτική είχε περιγραφεί από τον Λένιν με τα παρακάτω λόγια: «"Δημόσια χρέη"! Π εργατική τάξη ξέρει ότι αυτά τα χρέη δεν είναι δικά της και όταν πάρει την εξουσία θα αναθέσει την εξόψλησή τους σε εκείνους που τα έκαναν».6

*** Σημείωση: Τι ακριβώς σημαίνει να σταθείς απέναντι στους ντόπιους και διεθνείς κεφαλαιοκράτες με όρους προστασίας των λαϊκών συμφερόντων; Ας δούμε την ιστορική εμπειρία που πρόσφεραν γύρω από αυτό το θέμα, το θέμα του χρέους, οι Μπολσεβίκοι. Οι Μπολσεβίκοι δεν περιορίστηκαν να εξασφαλίσουν για το λαό τους φαΐ, στέγη, εργασία, Παιδεία, Υγεία, ελεύθερο χρόνο, αξιοπρεπή γηρατειά, κι άλλα πολλά που δεν είναι της ώρας. Έκαναν και τούτο: «Ένα άλλο οικονομικό μέτρο της σοβιετικής εξουσίας ήταν η μη αναγνώριση τον εξωτερικού δημοσιονομικού χρέους και των υποχρεώσεων που είχαν αναλάβει οι κυβερνήσεις της προεπαναστατικής

Ρωσίας (...). Το Γενάρη τον 1918, η σοβιετική κυβέρνηση ακύρωσε τα εσωτερικά και εξωτερικά δάνεια που είχε συνάψει η τσαρική και η Προσωρινή κυβέρνηση». Έτσι χειρίστηκαν οι Μπολσεβίκοι το θέμα με τα χρέη που ο τσάρος και οι αστοί είχαν φορτώσει στις πλάτες του ρωσικού λαού. Όμως, οι Μπολσεβίκοι, επειδή ακριβώς ήταν κομμουνιστές, δηλαδή και πατριώτες και διεθνιστές, την ώρα που οι πολιτικοί προπάτορες του Παπανδρέου, του Σαμαρά, του Καρατζαφέρη και των υπολοίπων έστελναν στρατό εναντίον τους, εκείνοι, όσον αφορά την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, να επίσης τι έκαναν: «Ένα άλλο οικονομικό μέτρο της σοβιετικής κυβέρνησης στον εξωτερικό τομέα ήταν η παραίτησή της από το Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (ΔΟΕ), που επέβαλαν το 1897, μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, οι Μεγάλες Δυνάμεις στην Ελλάδα (...) από την Οκτωβριανή Επανάσταση η Ελλάδα απεκόμισε οικονομικό οφέλη. Η νεαρή Σοβιετική Δημοκρατία, με απόφαση του Δεύτερου Συνεδρίου των Σοβιέτ, απάλλαξε την Ελλάδα από το χρέος που όφειλε στη Ρωσία και ανερχόταν στα 100 εκατομμύρια χρυσά γαλλικά φράγκα. Ακόμα, η σοβιετική κυβέρνηση παραιτήθηκε από τα δικαιώματα της στο Άγιο Όρος, καθώς και από τις ιδιοκτησίες του τσαρικού κράτους σε διάφορα ευαγή ιδρύματα στην Ελλάδα (ρώσικο νοσοκομείο στον Πειραιά, το σημερινό Τζάνειο κ.λπ.».Ί 7. Κώστας Αυγητίδης, Η στρατιωτική επέμβαση των καπιταλιστικών χωρών ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία και η Ελλάδα (1918-1920), εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Έτσι αντιμετωπίζουν οι Μπολσεβίκοι τα θέματα του χρέους, των ΔΝΤ και των ΔΟΕ, μέσα κι έξω από τη χώρα τους. Και να γιατί η εξουσία τους δεν υπήρξε ποτέ συμπαθής στους βιομηχάνους, στους τραπεζίτες, στους δανειστές, στους τοκογλύφους και στους κερδοσκόπους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

1.

Η αρπαγή της «πίτας»

«Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι Έλληνες είναι ο λαός σον εργάζεται περισσότερο από όλους. Οι μισθοί στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα 60% χαμηλότεροι, οε σύγκριση με τους μισθούς σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες και Ιρλανδία»! Γιώργος Παπανδρέου1

«Κόψαμε τους μισθούς κατά 50%-60%. Αυτό είναι λιτότητα»! Γιώργος Παπανδρέου2 1. Γ. Παπανδρέου, Νέα Υόρκη, ομιλία στο "Economic Club*, 22.09.2010. '_!. Γ. Παπανδρέου, συνέντευξη στο BBC, 17.11.2010.

Οι κυβερνώντες ισχυρίζονται ότι οι θυσίες που καλείται να επωμιστεί ο ελληνικός λαός οφείλονται στην κρίση. Ότι για το ξεπέρασμα της κρίσης «πρέπει» όλοι να συμβάλουν και πως, όταν θα έρθει η ανάκαμψη, τότε όλοι, εργοδότες και εργάτες, θα δρέψουν τους καρπούς της νέας «ανάπτυξης» που «θα κατανεμηθεί δίκαια». Πόση αλήθεια υπάρχει στα παραπάνω; Τόση ακριβώς όση αποτυπώνεται στα επίσημα στοιχεία για το πώς κατανεμήθηκε ο πλούτος που δημιούργησαν οι εργαζόμενοι όλα τα προηγούμενα χρόνια. Στοιχεία που μια απλή ανάγνωσή τους είναι αρκετή για να φωτιστεί περίφημα η ρήση του Μαρξ πως στον καπιταλισμό «ο εθνικός πλούτος είναι ταυτόσημος με τη λαϊκή φτώχεια»* και για να γελοιοποιηθούν όλες οι θεωρίες περί «δίκαιης αναδιανομής του πλούτου». Ιδού η κατάσταση που διαμορφώθηκε με τον «εθνικό πλούτο» από το 1990 μέχρι το 2007, πριν δηλαδή φουντώσει η κρίση και ενώ στο μεσοδιάστημα η Ελλάδα, που γνώρισε τόσο την αστική διαχείριση εκ

μέρους των συντηρητικών, όσο και την αστική διαχείριση εκ μέρους των σοσιαλδημοκρατών, συνυπέγραψε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, τη Συνθήκη της Λισαβόνας, εντάχθηκε στην ΟΝΕ και εισήγαγε το ευρώ: 3. Καρλ Εποχή.

Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος

Α,

οελ.

750, εκδόσεις

Σύγχρονη

1. Το 1990 το ΑΕΠ της χώρας ήταν 38 δις ευρώ. Το 2007 ανήλθε στα 208 δις. Δηλαδή, αυξήθηκε κατά 5,5 φορές. 2. Το 1990 -σύμφωνα με τα στοιχεία της ICAP- τα κέρδη των επιχειρήσεων (ΑΕ και ΕΠΕ) ήταν 575 εκατομμύρια ευρώ. Το 2007 τα κέρδη των επιχειρήσεων είχαν εκτιναχτεί στα 16 δις ευρώ. Δηλαδή, αυξήθηκαν κατά 28 φορές. 3. Το 1990 το ποσοστό των κερδών των επιχειρήσεων σε σχέση με το ΑΕΠ ήταν 1,5%. Το 2007 το ποσοστό των κερδών των επιχειρήσεων ανήλθε στο 7,7% του ΑΕΠ. Που σημαίνει ότι αυξήθηκε πάνω από 5 φορές, ισόποσα δηλαδή προς την αύξηση του ΑΕΠ. 4. Το 1990 το βασικό ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη ήταν 15 ευρώ. Το 2007 το βασικό μεροκάματο μόλις και μετά βίας είχε φτάσει στα 30 ευρώ.

Με άλλα λόγια: σε μια περίοδο που καλύπτει σχεδόν δυο δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων ο ελληνικός λαός πολλαπλασίασε με τη δουλειά του την περίφημη «πίτα», από την κατά 5,5 φορές αύξηση του ΑΕΠ της χώρας το αποτέλεσμα ήταν τα κέρδη των καπιταλιστών να αυξηθούν κατά 28 φορές (!) ενώ ο εργάτης, με την «αύξηση» κατά 1 μόλις φορά του κατώτατου μισθού του, έφτασε να ζει σε συνθήκες που σε αποπληθωρισμένες τιμές ισοδυναμούν με το ότι η αγοραστική του δύναμη έπεσε στα επίπεδα του 1984! Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο διενεργείται η αρπαγή του λεγόμενου «εθνικού εισοδήματος». Έτσι συντελείται το «μοίρασμα» της «πίτας» ανάμεσα

στους

δυστυχείς,

από

τη

μια

μεριά,

και

στους

δισεκατομμυριούχους, από την άλλη, που, αφού έχουν κατατροπώσει τους πληβείους, κατόπιν αλληλοσπαράσσονται για το ποιος θα αποσπάσει το μεγαλύτερο μερίδιο από τα «λάφυρα». Γεγονός που πιστοποιεί ότι αν μη τι άλλο η Ελλάδα είναι από κάθε άποψη μια καπιταλιστική χώρα. Και όπως σε κάθε καπιταλιστική χώρα, έτσι και στην Ελλάδα «ο δισεκατομμυριούχος δεν μπορεί να μοιράσει... "το εθνικό εισόδημα" μιας καπιταλιστικής χώρας παρά μόνο: "ανάλογα με το κεφάλαιο" (κι ακόμα πρέπει να προσθέσουμε ότι το μεγαλύτερο κεφάλαιο θα πάρει περισσότερα απ' όσα τον αναλογούν)... Το μοίρασμα δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά παρά "σύμφωνα με την δύναμη"...».4 4. Λένιν, Άπαντα, τόμος 26, σελ. 361, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Να, λοιπόν, ποιοι παράγουν και ποιοι δημιουργούν τον πλούτο. Να ποιοι απομυζούν και σφετερίζονται αυτό τον αμύθητο πλούτο. Να πώς εξηγείται το γεγονός ότι, αν και την περίοδο 1997-2007 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 45%, εντούτοις το δημόσιο χρέος όχι μόνο δε μειώθηκε αλλά πολλαπλασιάστηκε, αφού η αύξηση της «πίτας» κόπηκε σε μεγάλα κομμάτια και μοιράστηκε με τη μορφή φοροαπαλλαγών, «κινήτρων» και προνομίων στο μεγάλο κεφάλαιο. Και να γιατί τα αφεντικά, ντόπια και ξένα, για να τους κάνουν τη «δουλειά» τους, αμείβουν τόσο πλουσιοπάροχα τους οικονομικούς και πολιτικούς μπιστικούς τους, δηλαδή (τα golden boys τους), για να ισχυρίζονται ότι τα δημόσια χρέη δεν προκαλούνται από τα κέρδη της πλουτοκρατίας, αλλά από τους μισθούς και τις συντάξεις του λαού.

*** Σημείωση 1η: Σύμφωνα με την έκθεση της ICAP για το 2006, ο ρυθμός αύξησης των προ φόρων κερδών των ΑΕ και ΕΠΕ στην Ελλάδα ήταν της τάξης του 60%, όταν την ίδια χρονιά το ΑΕΠ αυξήθηκε 4%. Δηλαδή τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξήθηκαν 15 φορές ταχύτερα απ' ό,τι αυξήθηκε

το ΑΕΠ της χώρας και 5 φορές ταχύτερα απ' ό,τι αυξήθηκαν τα κέρδη των επιχειρήσεων στην υπόλοιπη EE. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το 2006, παραμονές της κρίσης, οι κεφαλαιοκράτες κέρδιζαν ανά εργαζόμενο 44.000 ευρώ. Σημείωση 2 η: Πριν από δυο σχεδόν αιώνες, ο Αμερικανός ποιητής Don Marquis, πρότεινε: «Όταν ένας άνθρωπος σου λέει πως έγινε πλούσιος λόγω της σκληρής δουλειάς, ρώτησε τον: "Ποιανού:"» Η σύστασή του διατηρεί ακέραιη την αξία της.

2. «Αργυρό μετάλλιο» στην εκμετάλλευση! «Είμαι πολύ αισιόδοξος και σίγουρος ότι σύντομα ι\ Ελλάδα θα είναι μια χώρα πολύ πιο δίκαιη, ευνομούμενη, mo χαρούμενη και

α

πολίτες της θα είναι πιο ευτυχισμένοι». Γ. Παπανδρέου1 «Από την εμπειρία μου έχω γίνει και πιο σοσιαλιστής απ' ό,τι ήμουν πριν». Γ. Παπανδρέου2 1. Γ. Παπανδρέου, ομιλία σιο «συνέδριο της Σύμης», 16.7.2010. 2. Γ. Παπανδρέου, ομιλία στη Βουλή, 17.4.2010.

«Συνήθως ούτε καν προσέχουμε πόσο βαθιά έχουν φωλιάσει μέσα μας οι αντιδημοκρατικές συνήθειες και προλήψεις για την "ιερότητα" της αστικής ιδιοκτησίας. Όταν ένας μηχανικός ή τραπεζίτης δημοσιεύει τα έσοδα και τα έξοδα του εργάτη, τα στοιχεία για τα μεροκάματά του και για την παραγωγικότητα της εργασίας του, αυτό θεωρείται υπερνόμιμο και δίκαιο. Κανενός δεν του περνάει από το μυαλό να δει α αυτό επιβουλή στην "ιδιωτική ζωή" του εργάτη, "χαφιεδισμό ή κατάδοση" (...). Η αστική κοινωνία θεωρεί την εργασία και το μεροκάματο των μισθωτών εργατών δικό της ανοιχτό βιβλίο, όπου ο κάθε αστός έχει το δικαίωμα να ρίχνει μια ματιά, πάντα να ξεσκεπά-

ζει την τάδε "πολυτέλεια" του εργάτη, την τάδε δήθεν "τεμπελιά" του κτλ. Και ο αντίστροφος έλεγχος; Τι θα γινόταν, αν το δημοκρατικό κράτος καλούσε τα συνδικάτα των υπαλλήλων, των εμποροϋπαλλήλων, των υπψετών να ελέγξουν τα έσοδα και τα έξοδα των καπιταλιστών, να δημοσιεύσουν τα σχετικά στοιχεία; (...) Τι άγρια ουρλιαχτά θα έβγαζε η αστική τάξη ενάντια στους "χαφιεδισμούς", ενάντια στις "καταδύσεις"! Όταν τα "αφεντικά" ελέγχουν τους υπηρέτες, οι καπιταλιστές τους εργάτες, αυτό θεωρείται ότι είναι μέσα στα πράγματα, η ιδιωτική ζωή του εργαζόμενου (...) δεν θεωρείται απαραβίαστη, η αστική τάξη έχει το δικαίωμα να ζητάει λογαριασμό από κάθε "μισθωτό δούλο", να βγάζει κάθε στιγμή στη δημοσιότητα τα έσοδα και τα έξοδά του. Όταν όμως οι καταπιεζόμενοι αποτολμήσουν να ελέγξουν τον καταπιεστή, να αποκαλύψουν τα έσοδα και τα έξοδά του, να ξεσκεπάσουν την πολυτέλειά του (...) ε, όχι, η αστική τάξη δεν θα επιτρέψει "χαφιεδισμούς" και "καταδόσεις»!"} 3. Λένιν, Άπαντα, τόμος 34, οελ. 189-190, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. 4. Έκθεση ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, 29.11.2010.

Ας ακολουθήσουμε, λοιπόν τη συμβουλή του Λένιν. Ας προβούμε σε αυτό τον τόσο αξιέπαινο «χαφιεδισμό». Ας μιλήσουμε, δηλαδή, για την τρομακτική κερδοφορία του κεφαλαίου και ας εντοπίσουμε την «πηγή» της. Από τα τέλη της δεκαετίας του '80 στην Ελλάδα και για μια σχεδόν εικοσαετία παρατηρείται μια περίοδος διαρκούς κερδοφορίας για τους κεφαλαιοκράτες, αλλά, όπως σημειώθηκε, την ίδια περίοδο οι μισθοί των εργαζομένων κατρακύλησαν σε αγοραστική αξία στα επίπεδα του 19844! Παράλληλα, η παρακολούθηση των στοιχείων επιβεβαιώνει ότι τα 36 δις ευρώ που εμφανίστηκαν ως δημόσια ελλείμματα του προϋπολογισμού για το 2009 είναι ένα πολλοστημόριο των δεκάδων και εκατοντάδων δισεκατομμυρίων που έχουν προσφερθεί απλόχερα στην πλουτοκρατία από την πολιτική του δικομματισμού και έχουν ενθυλακωθεί από διάφορες επιχειρηματικές ομάδες. Μόνο μέσα στο 2009, και με πρόφαση τη στήριξη των επιχειρήσεων από τις συνέπειες της κρίσης, τους δόθηκαν -επίσηματουλάχιστον I

50 δις ευρώ με τη μορφή «ενισχύσεων». Όσο για τα υπόλοιπα ποσά που οι κεφαλαιοκράτες σφετερίστηκαν αξιοποιώντας την οικονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, τα στοιχεία της ICAP, όσον αφορά τους ρυθμούς συσσώρευσης του πλούτου από μεγάλες επιχειρηματικές ομάδες (χωρίς εδώ να υπολογίζονται οι τράπεζες) είναι αποκαλυπτικά. Συγκεκριμένα, την περίοδο 20032008, στους εταιρικούς ομίλους (ΑΕ και ΕΠΕ) είχαμε: 1. Αύξηση των ιδίων κεφαλαίων κατά 40,5 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 45,1%). Του Ενεργητικού τους κατά 125,8 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 65%). Των παγίων εγκαταστάσεων κατά 73,5 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 69%). Του μηχανολογικού τους εξοπλισμού κατά 31 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 250,7%). Των ρευστών που διαθέτουν στα συρτάρια τους ή στις τράπεζες κατά 10,6 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 91,5%). Των μετοχικών τους συμμετοχών σε άλλες επιχειρήσεις κατά 27 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 127%). Των αποθεμάτων τους κατά 10,5 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 55%). Των πωλήσεων τους κατά 77,3 δις ευρώ (ποσοστό αύξησης 60%). 2. Κάτι παραπάνω από αποκαλυπτική είναι η εξέλιξη της κερδοφορίας τους. Μιλάμε για κέρδη που τη δεκαετία 2000 -2009 ξεπερνούν τα 100 δις. ευρώ! Ιδού πώς διαμορφώθηκαν: 2000: 11,1 δις ευρώ. 2001: 8,6 δις ευρώ. 2002: 6,6 δις ευρώ. 2003: 12,2 δις ευρώ. 2004: 8,4 δις ευρώ. 2005: 8,5 δις ευρώ. 2006: 13,7 δις ευρώ. 2007: 15,4 δις ευρώ. 2008: 9,8 δις ευρώ. Σε ό,τι αφορά, τέλος, το 2009, αρκεί να αναφέρουμε ότι οι συνολικά 210 κερδοφόρες εταιρείες που είναι ει-σηγμένες στο Χρηματιστήριο, ακόμα και μέσα σε συνθήκες κρίσης, είχαν επίσημα λειτουργικά κέρδη που έφτασαν τα 14,3 δισεκατομμύρια ευρώ. 3. Εκεί όμως που τα στοιχεία γίνονται πραγματικά σοκαριστικά είναι όταν εξετάζεται το πώς εξελίχθηκαν τα καθαρά κέρδη που αποσπούν οι επιχειρηματικοί όμιλοι ανά εργαζόμενο που απασχολούν, από τον οποίο κλέβουν την υπεραξία, μην πληρώνοντάς του σημαντικό κομμάτι από ό,τι παράγει:

α) Τραπεζικός-πιστωτικός τομέας: το 2005 τα καθαρά κέρδη ανά εργαζόμενο ήταν 42.000 ευρώ, το 2006 έφτασαν τα 51.000 ευρώ και το 2007 εκτινάχτηκαν στα 67.000 ευρώ! β) Κλάδοι βιομηχανίας: το 1996 τα καθαρά κέρδη ανά εργαζόμενο ήταν 4.451 ευρώ. Το 2000: Καθαρά κέρδη 8.783 ευρώ ανά εργαζόμενο. Το 2003: Καθαρά κέρδη 8.467 ευρώ ανά εργαζόμενο. Το 2005: Καθαρά κέρδη ανά εργαζόμενο 9.000 ευρώ. Το 2007: Καθαρά κέρδη 12.000 ευρώ ανά εργαζόμενο. γ) Κλάδοι εμπορίου: το 2005 τα καθαρά κέρδη ανά εργαζόμενο ήταν 9.000 ευρώ και το 2006 έφτασαν τα 12.000 ευρώ. δ) Κλάδοι υπηρεσιών: το 2005 τα καθαρά κέρδη ανά εργαζόμενο ήταν 15.000 ευρώ και το 2006 έφτασαν τα 20.000 ευρώ. Ειδικά μάλιστα για τον τραπεζικό τομέα πρέπει να επισημανθεί μια ακόμα πλευρά: ήδη από το 2007, μια χρονιά κατά την οποία τα καθαρά κέρδη των τραπεζών αυξήθηκαν με ρυθμό πάνω από 45%, ο μέσος συντελεστής φορολόγησης τους μειώθηκε κατά δέκα περίπου μονάδες και έπεσε στο 16,6%. Να λοιπόν σε ποιο έδαφος δημιουργούνται οι διάφορες «τρύπες» στους κρατικούς προϋπολογισμούς, σε ποιο περιβάλλον παράγονται και διογκώνονται τα δημόσια χρέη: στο έδαφος και στο περιβάλλον μιας πολυετούς λεηλασίας του κοινωνικού πλούτου από την οικονομική ολιγαρχία, στο πλαίσιο μιας πολιτικής που ευνοεί τη συγκέντρωση κεφαλαίων και τη συνεχώς αυξανόμενη κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Εδώ βρίσκεται η αιτία για την τροφοδότηση των χρεών και των ελλειμμάτων, τα οποία δεν είναι παρά το αντίτιμο που πληρώνει ο λαός για τα κέρδη των πλουτοκρατών. Γι' αυτό και «όταν εντείνεται σε τέτοιο βαθμό η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, το μόνο που μπορεί να συμπληρώσει κανείς είναι ότι και από αυτά τα στοιχεία αποκαλύπτεται το μέγεθος της υποκρισίας εκείνων που ζητούν... κατανόηση από τους εργαζόμενους, που απαιτούν να περισταλούν οι διεκδικήσεις, που αξιώνουν να υποταχθούν τα λαϊκά στρώματα στην υπόθεση διάσωσης της πλουτοκρατίας από την κρίση»5.

Από την κρίση, επομένως, δε χάνουν όλοι. Για την ακρίβεια, δε χάνουν εκείνοι που την προκαλούν. Αντίθετα κερδίζουν. Αυτοί που χάνουν είναι πάντα οι καταπιεζόμενοι, οι μισθωτοί σκλάβοι, αυτοί είναι τα θύματα και της «ανάπτυξης» και της κρίσης. Η Ιστορία, παλιότερη και νεότερη, ως προς αυτό είναι αμείλικτη:

Γ).

Λάμπρος Τόκας, Ριζοσπάστης, 11.5.2008 και Γιώργος Κακουλίδης, Ριζοσπάστης, 1.3.2009,

15.3.2009, 13.9.2009, 22.11.2009, 18.4.2010.

Το 1893 η Ελλάδα ήταν η χώρα του «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Πράγματι, αυτή ήταν η εικόνα της ζωής του ελληνικού λαού. Εκείνη την ίδια περίοδο ήταν, όμως, που, δίπλα στην απόλυτη μαζική φτώχεια, η συσσώρευση πλούτου γιγαντωνόταν σε τέτοιο βαθμό στα χέρια κάποιων κεφαλαιοκρατών, όπως ο Συγγρός

(γνωστός για τη «φιλοπατρία» του από την υπόθεση με τα «Λαυρεωτικά»), ώστε να αγοράζουν εσαεί τίτλους περί «εθνικής ευεργεσίας»... Από τη δεκαετία του '50 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 70 στην Ελλάδα συνέβη το λεγόμενο οικονομικό θαύμα. Το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα της Ελλάδας την περίοδο 1950-1956 αυξανόταν με ετήσιο ρυθμό 6,5%, τον δεύτερο μεγαλύτερο στην καπιταλιστική Δύση μετά τη Δυτική Γερμανία.6 Αλλά εκείνη ακριβώς την εποχή του «οικονομικού θαύματος», όταν οι «Μποδοσάκηδες» συνέχιζαν να ξετυλίγουν το νήμα του προπολεμικού ήδη θησαυρισμού τους, οι άνεργοι στις πόλεις έφταναν το 20%> και στις επαρχίες ξεπερνούσαν το 50%, πάνω από ένα εκατομμύριο Έλληνες ζούσαν το «θαύμα» της ξενιτιάς στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα για ένα κομμάτι ψωμί, η αξία των μισθών των εργαζομένων βρισκόταν κάτω από το 50% των προπολεμικών, χιλιάδες Έλληνες ζούσαν «ρακένδυτοι και πάμφτωχοι εις τρώγλας κατασκευασμένους συχνά με παλαιούς τενεκέδες, χωρίς παράθυρα και πόρτες»7. Η κρίση της δεκαετίας του '80 έφερε το «σταθεροποιητικό πρόγραμμα» λιτότητας. Ο λαός είδε τους μισθούς και τις συντάξεις του να «παγώνουν». Αλλά στο τέλος της δεκαετίας κάποιοι άλλοι είχαν κερδίσει: οι βιομήχανοι,

με την ολοκλήρωση του δίχρονου της λιτότητας, είχαν αυξήσει τα κέρδη τους κατά 108%... 6. Ξ. Ζολώτας, Νομισματική ισορροπία και οικονομική ανάπτνξις, Αθήνα, 1964. 7.

« Η κατάσταση

της Εργατικής τάξης της

Ελλάδας», περιοδικό ΝέοςΚόσμος,

Δε-

κέμβρης 1951. τεύχος 12, σελ. 51.

Η δεκαετία του '90 και οι αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν μία ακόμα περίοδος «τρελών» ρυθμών «ανάπτυξης». Ποιοι ωφελήθηκαν; Στοιχείο πρώτο: όλη αυτή την περίοδο η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα παγκοσμίως (!), μετά το εξικό, όσον αφορά τη σχέση αύξησης των επιχειρηματικοί κερδών ανά εργαζόμενο. Στοιχείο δεύτερο: την ίδια περίοδο η εισοδηματική ψαλίδα μεταξύ του 10% των πλουσιότερων και του 10% των φτωχότερων Ελλήνων αυξήθηκε κατά 6,5 φορές! Πρόκειται για τη δεύτερη επίδοση, παγκοσμίως, μετά από αυτήν της Τουρκίας... Ποιος, επομένως, θα πληρώσει (και) την παρούσα κρίση; Οι ίδιοι που πλήρωσαν και την... «ανάπτυξη»! Αυτό συνέβαινε πάντα. Αυτό θα συμβεί και τώρα, εφόσον η εξουσία των πλουτοκρατών παραμείνει αδιατάρακτη, γεγονός που καθιστά τόσο την κρίση

όσο

και την «ανάπτυξη» τις δύο όψεις

του ίδιου νομίσματος της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

8. I Ιήγασος ΑΕΠΕΥ, στοιχεία 9μήνου 2010.

***

Σημείωση: Ακόμα και εντός του 2010, με την Ελλάδα πλέον σε καθεστώς γενικευμένης

οικονομικής

κρίσης,

η υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου

εξελισσόταν κανονικά, με τα λειτουργικά κέρδη των 261 εισηγμένων επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο να έχουν ανέλθει στα 7,4 δις ευρώ8.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

1. Οι δυο Ελλάδες «Η πλουτοκρατία ήταν, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων τον κόσμου, ο διαρκής Αντίχριστος. Αυτή γεννά την αδικίαν, ανατρέψει την κακουργίαν, αυτή φθείρα σώματα και ψυχάς. Αντή παράγει την κοινωνικνή σψεδόνα. Αυτή κατάστρεφα κοινωνίας νεοπαγείς».

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Οι χαλασοχώρηδες» Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιοποίησε το «Ευρωβαρόμετρο» το καλοκαίρι του 2010: 1. Το 96% των Ελλήνων δήλωσε ότι βλέπει τη χώρα να βουλιάζει στη φτώχεια. 'Οτι το φάσμα της φτώχειας απειλεί το σύνολο του ελληνικού λαού προφανώς είναι κάτι που θα το προσμέτρησαν οι -«πατριωτικά» δρώντες-Έλληνες εφοπλιστές, όταν τον Ιούνη του ίδιου χρόνου «έκλεισαν» μια συμφωνία για μεταφορά ακόμα 200 πλοίων τους υπό παναμέζικη σημαία. 2. Το 58% των Ελλήνων δήλωσε ότι δυσκολεύεται σε μόνιμη βάση να πληρώσει τους λογαριασμούς ρεύματος, τηλεφώνου, νερού, ενοικίου κ.λπ. ή αδυνατεί να ανταποκριθεί στις δανειακές υποχρεώσεις του. Ανάμεσα σε αυτούς τους 6 από τους 10 Έλληνες που μετρούν τα ευρώ για να τα φέρουν βόλτα, προφανώς δεν ανήκει ο πρόεδρος του ΣΕΒ, ο κ. Δ. Δασκαλόπουλος, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι, όπως γράφτηκε στον Τύπο1, δαπάνησε το ποσό του 1,5 εκατομμυρίου ευρώ για την αγορά ενός πίνακα, δημιουργίας πρωτοποριακού εικαστικού, που εκτέθηκε σε καλαίσθητη γκαλερί του Λονδίνου. Το ποσό του 1,5 εκατ. ευρώ για να το εξοικονομήσει ένας μέσος δημόσιος υπάλληλος εξ εκείνων των οποίων τις μαζικές απολύσεις ζητούσε ο πρόεδρος του ΣΕΒ για τη «σωτηρία» της χώρας, χρειάζεται περί τα 83 χρόνια δουλειάς. Ο

κύριος Δασκαλόπουλος είναι το ίδιο πρόσωπο που ως εκπρόσωπος των βιομηχάνων, για να υπερασπιστεί το επερχόμενο «Μνημόνιο 2», το Μάιο του 2011 δήλωσε: «Αν δεν τα καταφέρουμε, θα πεινάσουμε»! 3. Το 78% των Ελλήνων δήλωσε ότι θεωρούν σίγουρο ότι θα πάρουν μικρότερη σύνταξη από αυτήν που περίμεναν και απάντησαν ότι ήταν ανήσυχοι πως οι συντάξεις τους δε θα επαρκέσουν για γηρατειά με αξιοπρέπεια. Αλλά αυτή η χώρα, που οι 8 στους 10 στερούνται ακόμα και της αξιοπρέπειας στα γεράματά τους, μπορεί να περηφανεύεται ότι διαθέτει την «αυτοκρατορικότερη» σουίτα του κόσμου, τη «Royal Villa» στο Grand Resort στο Λαγονήσι. Στην παγκοσμίου φήμης σουίτα, η οποία προσφέρει στους επισκέπτες της θερμαινόμενη πισίνα, χαμάμ, ιδιωτική παραλία και αποκλειστικό μπάτλερ, η διαμονή μιας βραδιάς κοστίζει κατά μία εκ δοχή2, 50.000 δολάρια. Κατά μία δεύτερη εκδοχή3, η διαμονή μιας βραδιάς κόστιζε το 2009 «μόλις» 24.600 ευρώ. Μάλλον οι συνηθέστεροι πελάτες της σουίτας είναι οι συνταξιούχοι, τους οποίους το ΠΑΜΕ με τις κινητοποιήσεις του στα λιμάνια, εμποδίζει -όπως ισχυρίζονται οι αναλυτές των ΜΜΕ- να «ζήσουν το μύθο τους στην Ελλάδα». 4. Το 70% των Ελλήνων δήλωσε ότι αναμένει δραματική επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης τους επόμενους 12 μήνες. Προφανώς, ανάμεσα στους 7 από τους 10 Έλληνες που τρέμουν για το αύριο δεν ανήκουν οι εφοπλιστές, οι οποίοι διά στόματος του προέδρου τους κ. Βενιάμη στις 13.6.2010, μετά την ψήφιση του Μνημονίου, δήλωσαν: «Αισθανόμαστε καλά στην Ελλάδα». 5. Το 73% των Ελλήνων απάντησε ότι ζει με το άγχος της απόλυσης και ότι θεωρούν απίθανο να βρουν δουλειά, αν το επόμενο διάστημα βρεθούν στην ανεργία. Προφανώς, μεταξύ αυτών των μεμψίμοιρων Ελλήνων δεν ανήκουν οι τραπεζίτες, αν κρίνουμε από τη δήλωση του τραπεζίτη της Alpha Bank σύμφωνα με την οποία: «Δεν υπάρχει λόγος μεμψιμοιρίας και απογοήτευσης. Η χώρα βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση».

Πέραν των όσων κατέγραψε το «Ευρωβαρόμετρο», να μερικές ακόμα «πινελιές» που συνθέτουν τον «κοινωνικό χάρτη» της σύγχρονης Ελλάδας: 2. greekddl.com, 12.1.2010. 3. Εσηρέσο, 22.6.2009.

α) Σε αυτή τη χώρα είναι, στην Ελλάδα, που το Δεκέμβρη του 2009 και το Δεκέμβρη του 2010 πόντο από 350.000 άνθρωποι πήγαν στις εφορίες και κατέθεσαν τις πινακίδες κυκλοφορίας των οχημάτων τους, γιατί αδυνατούσαν να πληρώσουν τα τέλη κυκλοφορίας. Αλλά, επίσης, σε αυτήν τη χώρα είναι που, αν πιστέψουμε τα δημοσιεύματα4, η κυρία Μαριάννα Λάτση, με τα τρία τζετ που διαθέτει, ο κ. Βγενόπουλος με τα 2 τζετ, οι κ.κ. Κυριακού, Ρέστης, Κόκκαλης, Αγγελόπουλος, και λοιποί, συνθέτουν ένα επιφανές εγχώριο τζετ σετ που κατέχει για τις μετακινήσεις του έναν ολόκληρο στόλο αεροσκαφών. Στόλος που απαρτίζεται από το διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό των 70 ιδιωτικών ελικοπτέρων και των 220 ιδιωτικών αεροπλάνων, με μέσο όρο κόστος απόκτησης τα 60 εκατομμύρια ανά αεροσκάφος - στην τιμή δεν περιλαμβάνεται η διακόσμηση του εσωτερικού χώρου, αφού, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, τα εν λόγω ιδιωτικά αεροσκάφη «διαθέτουν σαλόνια, υπνοδωμάτια, γραφεία, κουζίνες και έπιπλα που κάνουν ξενοδοχεία πέντε αστέρων να ζηλεύουν». 4. Το Βήμα, 14.6.2009.

5.

Χρήμα, Μάης 2006, τεύχος 321 και axiaplus.gr, 14.5.2010.

β) Σε αυτή τη χώρα είναι, στην Ελλάδα, που, σύμφωνα με τα εκκαθαρισμένα στοιχεία του 2008, τα 4,5 εκατομμύρια των μισθωτών και των συνταξιούχων ζουν με μέσο ετήσιο εισόδημα ύψους 16.123 ευρώ, δηλαδή με μηνιαίες απολαβές (πάντα σε μέσους όρους) που δεν ξεπερνούν τα 1.150 ευρώ. Αλλά, επίσης, σε αυτή τη χώρα είναι, στην Ελλάδα, που υπάρχουν μια χούφτα οικογένειες οι οποίες μέσα σε μια πε-

νταετία είδαν τις «private banking» καταθέσεις τους από 17 δις να αυξάνονται στα 30 δις ευρώ5. Σημειωτέον ότι: Πρώτον, τα συνολικά διαθέσιμα των εν λόγω οικογενειών υπολογίζονται σε πάνω από 60 δις ευρώ. Δεύτερον, για να έχει κάποιος πρόσβαση σε υπηρεσίες «private banking* το ελάχιστο ποσό που πρέπει να διαθέσει είναι 300 εκατομμύρια. Τρίτον, στα παραπάνω ποσά δε συμπεριλαμβάνονται οι «private banking* καταθέσεις των ίδιων οικογενειών στο εξωτερικό. γ) Σε αυτή τη χώρα είναι που οι ναυτεργάτες επιστρατεύονται όταν απεργούν. Και απεργούν γιατί, πρώτον, από τους 100.000 που αριθμούσαν τη δεκαετία του '80, έχουν απομείνει περίπου 20.000, και γιατί, δεύτερον, οι μισοί από αυτούς είναι άνεργοι που ζουν με 297 ευρώ (!) επίδομα το μήνα, ενώ οι άλλοι μισοί που εργάζονται αμείβονται με βασικό 800 ευρώ. Αλλά επίσης σε αυτή τη χώρα είναι, στην Ελλάδα, που οι εφοπλιστές συναγωνίζονται ποιος θα αποκτήσει το μεγαλύτερο γιοτ. Που οι παραγγελίες τους για τις νέες θαλαμηγούς και τα καινούρια ιστιοφόρα τους έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, με συνέπεια τα εξειδικευμένα στην κατασκευή γιοτ ναυπηγεία της Ιταλίας και της Ολλανδίας να δηλώσουν το 2009 ότι δεν μπορούσαν να δεχτούν άλλες παραγγελίες μέχρι το 2011, διότι είχαν «φρακάρει» από τις παραγγελίες για τα νέα γιοτ των Ελλήνων εφοπλιστών. Γιοτ που τα μήκη τους κυμαίνονται μεταξύ 70 και 100 μέτρων και που η κατασκευή τους κοστίζει περί το 1 εκατομμύριο ευρώ το μέτρο! δ) Σε αυτή τη χώρα είναι, στην Ελλάδα, που μειώθηκαν μισθοί, λεηλατήθηκαν συντάξεις, καταργήθηκαν δώρα αλλά είναι επίσης σ' αυτή τη χώρα που μία δράκα «εχόντων και κατεχόντων» την περίοδο Μάης 2010 - Μάης 2011 έσπευδε να αγοράζει κάθε μήνα από 100 έως 200 κιλά χρυσό! Αυτοί οι καλοί «πατριώτες» την ώρα της μεγάλης λεηλασίας του λαού, για να προστατέψουν το συσσωρευμένο πλούτο τους από πιθανές «αναποδιές» τον μετέτρεπαν ως γνήσιοι χρυσοκάνθαροι σε χρυσάφι που αντιστοιχούσε σε αγορά τουλάχιστον 25.000 χρυσών λιρών το μήνα.6

Σημείωση 1η: Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΗ, της πλέον κερδοφόρας επιχείρησης στην Ελλάδα, εντός του 2010 δόθηκαν 940.000 διαταγές διακοπής της ηλεκτροδότησης σε νοικοκυριά που αδυνατούσαν να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος. Εντούτοις, το Δεκέμβρη του ίδιου έτους η διοίκηση της εταιρείας αποφάσισε την αύξηση της τιμής του ρεύματος έως και 40% στα λαϊκά νοικοκυριά, ενώ την ίδια ώρα μείωσε την τιμή του ρεύματος κατά 8,5% για τις μεγάλες βιομηχανίες. Στην ουσία, ανεβάζοντας το κόστος του ρεύματος στα νοικοκυριά, η κυβερνητικά ελεγχόμενη ΔΕΗ και σε εφαρμογή των αποφάσεων της EE για «άνοιγμα της αγοράς ενέργειας στους ιδιώτες», παράλληλα με την αφαίμαξη των λαϊκών στρωμάτων, διαμόρφωσε μια βάση εκκίνησης στην τιμή του ρεύματος ευνοϊκή για τους ιδιώτες παραγωγούς ενέργειας. Ανεβάζοντας τη δική της τιμή βάσης, η ΔΕΗ πρόσφερε μερίδια αγοράς στους ιδιώτες παραγωγούς ενέργειας, αφού τους επέτρεψε να την ανταγωνιστούν και βοήθησε τους καπιταλιστές παραγωγούς ενέργειας πουλώντας το ρεύμα τους στα νοικοκυριά γύρω από αυτή τη βάση να έχουν εξασφαλισμένα κέρδη. Ακόμα κι αν δεν υπήρχαν χιλιάδες άλλα παραδείγματα, το παραπάνω θα ήταν από μόνο του αρκετό για να καταδειχτεί τι σημαίνει και πώς λειτουργεί ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός. Σημείωση 2η: Στην Ελλάδα των πάμπλουτων «πατριωτών» οι τραπεζικές καταθέσεις μειώθηκαν το 2010 κατά 40 δις ευρώ. Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας7 το φαινόμενο οφειλόταν σε μαζική εξαγωγή κεφαλαίων στο εξωτερικό. Με απλά λόγια, την ίδια εποχή που ο Γ. Παπανδρέου ζητούσε από τους εργαζομένους και τους συνταξιούχους να του καταθέσουν σε ένδειξη πατριωτισμού τους μισθούς και τις συντάξεις τους, οι «πατριώτες» μεγαλοεπιχειρηματίες και μεγαλοκαταθέτες «σήκωναν» από τις τράπεζες τα λεφτά τους και έφευγαν.

2. «Περνάμε καλά στην Ελλάδα» «Κυρίες και κύριοι, τι είναι η ληστεία μιας τράπεζας μπροστά στψ ίδρυση της;»

Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η όπερα της πεντάρας

Παρά τα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, του ΛΑΟΣ, του ΔΝΤ και της EE, παρά το γεγονός ότι όποιος κλάδος εργαζομένων αντιδρά στην ακολουθούμενη πολιτική καταγγέλλεται ως «ρετιρέ» που διατηρεί «καταχρηστικά προνόμια», ορισμένοι, όπως είδαμε, δε χάνουν την αισιοδοξία τους. «Δεν υπάρχει λόγος μεμψιμοιρίας και απογοήτευσης. Η χώρα βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση», ήταν τα λόγια του κ. Γιάννη Κωστόπουλου, προέδρου της τράπεζας Alpha Bank, ένα μήνα μετά την ψήφιση του Μνημονίου. Η χαρμόσυνη αυτή διαπίστωση εγκωμιάστηκε από τα

ΜΜΕ

ως μια

πραγματικά αξιέπαινη προσπάθεια ανύψωσης του ηθικού του έθνους. Μια βδομάδα νωρίτερα απ' τις ευχαριστίες του τραπεζίτη προς την κυβέρνηση είχε προηγηθεί, όπως επίσης είδαμε, ο πρόεδρος των εφοπλιστών, ο κ. Βενιάμης, με τη δήλωσή του ότι «αισθανόμαστε (σ.σ.: οι εφοπλιστές) καλά στην Ελλάδα». Πολύ λογικό αφού οι Έλληνες εφοπλιστές αποτελούν την «πρώτη ναυτιλιακή δύναμη στον κόσμο»1. Συνεπώς στην Ελλάδα της τρόικας υπάρχουν δύο κατηγορίες συμπατριωτών μας που περνάνε καλά: οι τραπεζίτες και οι εφοπλιστές. Κατά τα λοιπά, το ΠΑΣΟΚ, του οποίου η πολιτική οδηγεί 9 στους 10 Έλληνες να δηλώνουν «απογοητευμένοι» και «απαισιόδοξοι» για το μέλλον τους αλλά κάνει τους εφοπλιστές και τους τραπεζίτες να δηλώνουν αισιόδοξοι και γοητευμένοι, παραμένει ένα κόμμα που συνεχίζει να διατηρεί στον τίτλο του τον όρο «σοσιαλιστικό». Εκεί ίσως-στο «σοσιαλιστικό» χαρακτήρα του ΠΑΣΟΚ-να οφείλονται και οι δεσμοί που έχει σφυρηλατήσει το συγκεκριμένο κόμμα με εφοπλιστές και τραπεζίτες. Ειδικά όσον αφορά τα αισθήματα του ΠΑΣΟΚ προς την αναξιοπαθούσα τάξη των εφοπλιστών και η μεταξύ τους σχέση εμπιστοσύνης θα έλεγε κανείς ότι συνοψίζεται στην ακόλουθη θέση: «Από την πλευρά μου δηλώνω ότι θέλω να στηρίξω με όλες μου τις δυνάμεις την περαιτέρω άνθηση της ελληνικής ναυτιλίας (...) Είναι μέγα λάθος να σας δημιουργούμε αίσθημα ενοχής λέγοντάς σας ότι, αν δεν επενδύσετε, δεν είστε πατριώτες. Αυτό κανείς δε σας το αμφισβητεί». Η παραπάνω δήλωση έγινε στις 26.6.2005

στο κλειστό κλαμπ της λέσχης των εφοπλιστών, στον Πειραιά. Ο μέγας υμνητής του «πατριωτισμού» των εφοπλιστών, οι οποίοι από τα 5.000 πλοία που διαθέτουν μόνο τα 800 τα έχουν υπό ελληνική σημαία, ο ομιλών που δεσμευόταν ενώπιον των εφοπλιστών ότι θα έκανε τα πάντα για να τους στηρίξει επειδή, εκτός των άλλων, θαυμάζει τον «πατριωτισμό» τους, ο «αισθηματίας» που έπιασε το σφυγμό του («πατριώτη») Έλληνα εφοπλιστή και που ξόρκιζε κάθε σκιά η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει «αίσθημα ενοχής» στους («πατριώτες») εφοπλιστές, δεν είναι άλλος από τον κατοπινό πρωθυπουργό

(τη

δήλωση

την

έκανε

πέντε

χρόνια

πριν

γίνει

πρωθυπουργός), τον κ. Γιώργο Παπανδρέου. Πρόκειται για τον ίδιο που στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού του συμβουλίου αποκάλεσε την κυβέρνησή του ως κυβέρνηση «αντιεξουσιαστών της εξουσίας»! Στη συνέχεια θα δούμε αναλυτικά πώς για τη συγκεκριμένη κατηγορία των «αναξιοπαθούντων»

εφοπλιστών

όλες

οι

κυβερνήσεις,

από

τη

Μεταπολίτευση, έχουν θεσπίσει πάνω από 60 (!) ειδικές, φωτογραφικές ρυθμίσεις και χαριστικές πράξεις, που ισοδυναμούν με πλήρη απαλλαγή τους από φόρους εισοδήματος μέχρι και από φόρους κληρονομιάς! Προς το παρόν ας συγκρατήσουμε το εξής: συμφωνά με μελέτη του καθηγητή Γιάννη

Μηλιού,

οι

«πατριώτες»

εφοπλιστές,

μετά

τις

δεκάδες

φοροαπαλλαγές που έχουν θεσπιστεί προς όφελος τους, «προσφέρουν» στα δημόσια οικονομικά αυτής της χώρας ένα ποσό το οποίο δεν ξεπερνά τα 12 εκ. ευρώ, δηλαδή υπολείπεται κατά 4 φορές ακόμα και του ποσού που πληρώνουν οι μετανάστες για τα παράβολα παραμονής τους στη χώρα και το οποίο ανέρχεται σια 50 εκατ. ευρώ! Φυσικά, οι κύριοι αυτοί, οι εφοπλιστές, που το 2010-2011 «έκτιζαν»2 στα ανά τον κόσμο ναυπηγεία 1.447 νέα πλοία αλλά ούτε ένα από αυτά στα ελληνικά ναυπηγεία, εν αντιθέσει με τους μισθωτούς, δεν εμπίπτουν ούτε στα «ρετιρέ», ούτε στις ομάδες με τα «καταχρηστικά προνόμια». Εξίσου σφυρηλατημένες είναι οι σχέσεις του ΠΑΣΟΚ -πολύ πριν φέρει το ΔΝΤ στην Ελλάδα- με μια ακόμα κατηγορία «αναξιοπαθούντων» που είδαν την τελευταία δεκαετία ο φορολογικός συντελεστής επί των κερδών τους να μειώνεται στο μισό κι ακόμα περισσότερο και να πέφτει από το

45% στο 20%. Πρόκειται για τους βιομηχάνους. Αυτό, άραγε, σε μια χώρα με άδεια ταμεία, είναι παραχώρηση καταχρηστικού προνομίου ή όχι; Μια επίσης κατηγορία «αναξιοπαθούντος» είναι εκείνοι που πωλούν τα προϊόντα τους με τιμή κατά 8, 9 και 10 φορές μεγαλύτερη από τη «νόμιμη»! Ενώ δηλαδή ο πληθωρισμός είναι 2%, 3%, 4%, αυτοί «πωλούν» χρήμα με επιτόκια 15%, 18% και 20%! Αυτοί

01

κύριοι λέγονται τραπεζίτες. Είναι οι

ίδιοι που, ενώ ο μισθωτός φορολογείται με συντελεστές 18%, 24%, 26%, 32%, οι δικοί τους φορολογικοί συντελεστές, μετά από «παράθυρα» και φοροαπαλλαγές, το 2009 ήταν 14%· (για τη Eurobank), 19,4% (για την Πειραιώς), 20% (για την Alpha), 23% (για την Εθνική). Είναι οι ίδιοι που το διάστημα 2009 - 2010 δανείστηκαν 97,7 δις από την ΕΚΤ:Ϊ με επιτόκιο 1% και την ίδια περίοδο δάνειζαν το ελληνικό δημόσιο με επιτόκιο 5%! Αυτά είναι καταχρηστικά προνόμια, ναι ή όχι; Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία «αναξιοπαθούντων», με τους οποίους συμβαίνει το εξής παγκοσμίως απίθανο: ο ελληνικός λαός ιούς πληρώνει για προϊόντα που δεν υπάρχουν (!), ο Έλληνας εργαζόμενος τους χρηματοδοτεί προκαταβολικά (!) για αόρατα «έργα», πριν τα παράξουν, τους επιδοτεί για να τα παράξουν και θα τους πληρώνει εσαεί, αν και όποτε τα παράξουν! Λέγονται εργολάβοι και ληστεύουν το λαό με τα διόδια που έχουν στήσει πάνω σε ανύπαρκτους δρόμους. Αυτά, άραγε, συνιστούν καταχρηστικά προνόμιο, ναι ή όχι; Ιδού, λοιπόν, πώς δημιουργείται το χρέος. Έτσι προκαλούνται τα ελλείμματα. Από τους καταχραστές, τους σφετεριστές του κοινωνικού πλούτου, που είναι γνωστοί. Δεν κρύβονται. Αλλά κάποιοι επιμένουν να ισχυρίζονται ότι άλλες είναι οι αιτίες. Έτσι, με Δου-ΝουΤοειδή στοχοπροσήλωση

Το

Βήμα

της

15.6.2010,

αναρωτιόταν:

«Πόσο

συμβάλλουν οι απεργίες και οι πορείες στα ελλείμματα»;...

*** 3. Τράπεζα της Ελλάδας, ανακοίνωση 14.3.201 [.

Σημείωση: Δεν είναι φυσικά αποκλειστικό προνόμιο του ελληνικού λαού να διαθέτει ευτυχισμένους κεφαλαιοκράτες. Στο φόντο της κρίσης, που θυμίζουμε ότι αρχικά βαφτίστηκε ως «κρίση του τραπεζικού συστήματος»

και υπερδιόγκωσης της διεθνούς χρηματοπιστωτικής «φούσκας», τη στιγμή που η λιτότητα σαρώνει μισθούς και εργασιακά δικαιώματα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έχουμε τα εξής αξιοσημείωτα αποτελέσματα για το χρηματιστικό κεφάλαιο, το οποίο ακόμα και σε συνθήκες κρίσης συνέχισε να εμφανίζει υψηλούς ρυθμούς υπερσυσσώρευσης: στην Ελλάδα, όπου εκατομμύρια

άνθρωποι

χάνουν

δουλειές,

μισθούς,

επιδόματα

και

δικαιώματα, μια μόνο τράπεζα, η Εθνική, είχε εντός του 2009 καθαρά κέρδη ύψους 1 δις ευρώ. Στην Ισπανία, με το δημόσιο χρέος να έχει τιναχτεί στο 11,4% του ΑΕΠ, τους ανέργους στα 5 εκατομμύρια και τους «απασχολήσιμους» στο 34% του εργατικού δυναμικού, μια μόνο τράπεζα, η Santander, ανακοίνωσε για το 2009, το έτος της κρίσης δηλαδή, κέρδη ύψους 9 δις ευρώ. Στη Γερμανία, όπου το ΑΕΠ μειώθηκε 5% το 2009, όπου οι φτωχοί και οι άνεργοι ανήλθαν στα 15 εκατομμύρια, την ίδια χρονιά μια μόνο τράπεζα, η Deutsche Bank, σημείωσε κέρδη ύψους 5 δις ευρώ. Στην Πορτογαλία, μια από τις πιο «χρεοκοπημένες» χώρες της Ευρωζώνης, οι τράπεζες εμφάνιζαν μέσα στο 2009 ημερήσια κέρδη ύψους 6 εκατομμυρίων ευρώ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ

1. Ασφαλιστικό: Λεηλασία ισοδύναμη με δυόμισι... Κατοχές! «Τίμα τον Πατέρα σον και τη Μητέρα σου για να γίνεις μακροχρόνιος επί την γης, την οποία σου δίνει ο Κύριος ο Θεός σον».

Η Τέταρτη Εντολή Ο Αινείας, όταν κλήθηκε να διασώσει ό,τι πολυτιμότερο μπορούσε από την κατεστραμμένη Τροία, χωρίς δεύτερη σκέψη επέλεξε να πάρει στους ώμους του το γέροντα πατέρα του. Στην Αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχε μεγαλύτερη ντροπή, μεγαλύτερη καταισχύνη, από την ασέβεια και την αναλγησία απέναντι στο γέροντα. Στον κόσμο της ιησουίτικης ηθικής των εγχώριων και διεθνών «σωτήριον» βασικός και απαράβατος -υποτίθεται- κανόνας είναι το «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». Αλλά οι κυβερνώντες

του ΠΑΣΟΚ το πρώτο που έκαναν μόλις ανέβηκαν στην κυβέρνηση ήταν να περικόψουν από τους γέροντες τις συντάξεις και να δηλώσουν στις επόμενες γενιές των Ελλήνων ότι δε θα πάρουν σύνταξη ποτέ! Είναι πραγματικά ασύλληπτο. Τέτοια λεηλασία, όπως αυτή που νομοθέτησαν στο Ασφαλιστικό, δεν έχει σημειωθεί αν προστεθούν 326

(μαζί η κατάλυση του αρχαιοελληνικού χώρου από τους Ρωμαίους, η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους και η εισβολή των χιτλερικών ορδών στην Αθήνα. Αν υπάρχει κάποια υπερβολή στα παραπάνω, έχει να κάνει μόνο με την υπερβολική απανθρωπιά και την απίθανη «κλοπή» που κρύβεται πίσω από τις ρυθμίσεις που επέβαλαν οι κύριοι του ΠΑΣΟΚ κατακρεουργώντας τα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων. Πέραν του γεγονότος ότι αύξησαν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης έως το θάνατο, διευρύνοντας έτσι τον απλήρωτο εργάσιμο χρόνο όχι μόνο στο πλαίσιο της εργάσιμης μέρας αλλά στο πλαίσιο μιας ολόκληρης ζωής, μείωσαν τις συντάξεις σε τέτοιο βαθμό, που, για να γίνει αντιληπτή η αφαίμαξη, αρκεί μια και μόνο σύγκριση: σε σημερινές τιμές, η οικονομική καταστροφή που υπέστη η Ελλάδα στις υποδομές της από τη ναζιστική κατοχή πριν από 60 χρόνια, υπολογίζεται από την επιτροπή διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων σε 108 δις ευρώ. Ε, λοιπόν, η καταστροφή που θα επιφέρει στο λαό η πολιτική του ΠΑΣΟΚ από Ασφαλιστικό τα επόμενα 50 χρόνια, σωρευτικά, υπολογίζεται -και εμμέσως ομολογείται από την ίδια την κυβέρνηση- σε πάνω από 250 δις ευρώ!1 Μιλάμε στην ουσία για ένα αδιανόητο «μιψιφί», για αρπαγή χρημάτων από τους εργαζομένους και τους συνταξιούχους που δεν έχει προηγούμενο, αφού, με το Ασφαλιστικό που επέβαλε ο «σοσιαλιστής» Παπανδρέου, η λεηλασία που υφίστανται οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι αυτού του τόπου, από το 2010 και μέχρι το 2060, μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις συνέπειες... δυόμισι Παγκόσμιων πολέμων! Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την περίφημη «αναλογιστική μελέτη», στα συμπεράσματα της οποίας ο υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος στήριξε όλη την «επιχειρηματολογία» του και συνολικά η κυβέρνηση την επικοινωνιακή της προπαγάνδα ώστε να περάσει το αντιασφαλιστικό τερατούργημα. Αν λοιπόν δεχτούμε ότι οι κυβερνητικοί q) )oτήpες και οι τεχνοκράτες τους έχουν την ικανότητα να προβλέπουν το

(J

μέλλον σε τέτοιο βάθος χρόνου, δηλαδή μέχρι το 2060, αν αυτοί που δεν

είναι ικανοί να προβλέψουν τι μας ξημερώνει αύριο είναι εντούτοις τόσο ικανοί να προβλέπουν τι θα συμβεί μετά από πενήντα χρόνια, αν, με δυο λόγια, αποδεχτούμε ως σωστά τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο πόνημά τους, τότε ιδού τι συμβαίνει: με το Ασφαλιστικό που ψήφισαν μειώνεται το ποσό των συντάξεων που ετησίως καταβάλλεται στους συνταξιούχους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αυτή την τεράστια κατ' έτος απώλεια χρημάτων για τους συνταξιούχους οι κυβερνώντες και οι τεχνοκράτες μελετητές τους τη βαφτίζουν «μείωση του ελλείμματος» των Ασφαλιστικών Ταμείων, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για αφαίρεση, για κλοπή, για αρπαγή των συντάξιμων αποδοχών των εργαζομένων. Για να τεκμηριώσουν μάλιστα το μέγεθος του «επιτεύγματος τους», στη μελέτη τους κατέγραψαν αναλυτικά πώς θα διαμορφωθεί ως το 2060 η ποσοστιαία κατ' έτος «μείωση του ελλείμματος», δηλαδή, στην πραγματικότητα, σε τι ποσοστό του ΑΕΠ αντιστοιχούν ετησίως τα κλεμμένα. Αρχής γενομένης λοιπόν από το 2010 και με το ΑΕΠ στα 240 δις ευρώ, τότε, με βάση τα ποσοστά που οι ίδιοι έδωσαν, κατόπιν του υπολογισμού της κατ' έτος απώλειας χρημάτων για τους συνταξιούχους, η συνολική απώλεια σωρευτικά αθροιζόμενη ανέρχεται μέχρι το 2060 στα 251,250 δις ευρώ! Με άλλα λόγια, μόνο από το Ασφαλιστικό, χωρίς να υπολογίζονται οι μειώσεις μισθών, χωρίς να συνεκτιμώνται οι συνέπειες από την γκιλοτίνα του Εργασιακού, χωρίς να προσμετρούνται τα βάρη από τους νέους άμεσους και έμμεσους φόρους, ο «σοσιαλιστής» Παπανδρέου και το «σοσιαλιστικό» ΠΑΣΟΚ φορτώνουν στις πλάτες του ελληνικού λαού ένα ολόκληρο δημόσιο χρέος! Είναι το ίδιο αυτό χρέος από το οποίο, σε συνεργασία με την EE και το ΔΝΤ, ανέλαβαν να «σώσουν» τον ελληνικό λαό. Πρόκειται για λεηλασία και αρπαγή μέσω της οποίας τροφοδοτούνται τα θησαυροφυλάκια των κεφαλαιοκρατών. Ο γεωγράφος-ανθρωπολόγος Ντέιβιντ Χάρβεϊ, ερωτηθείς τι σημαίνει αυτή η πολιτική για τα λαϊκά στρώματα στην Ελλάδα, το είχε περιγράψει ως εξής: «Σίγουρα όταν κόβεις τις συντάξεις και τους μισθούς (...) είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα συσσώρευσης μέσω την αποστέρησης. Εσείς αποστερείστε, κάποιοι άλλοι κερδίζουν».

2. Μισός αιώνας ασφα-Ληστεία!

«Απ' τη θάλασσα έφτασα ως εδώ, με φορτίο από κλέφτες...»

ΛουίΑραγκόλ. Λόγος σε πρώτο πρόσωπο

Το Ασφαλιστικό του ΠΑΣΟΚ, με την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, την επέκταση των χρόνων συνταξιοδότησης σια 40 χρόνια δουλειάς και με την αδίστακτη κλοπή των συντάξεων των εργαζομένων και δεδομένου ότι οι μυριάδες «απασχολήσι-μοι» με αυτές τις ρυθμίσεις δε θα πάρουν ποτέ σύνταξη, ήρθε να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει ένα έγκλημα δεκαετιών. Για μια ολόκληρη 40ετία (19511990) οι εκάστοτε κυβερνώντες, εφαρμόζοντας ακριβώς την πολττική της συσσιόρευσης προς όφελος των λίγων διαμέσου της αποστέρησης από τους πολλούς υποχρέωναν τα Ασφαλιστικά Ταμεία να καταθέτουν όχι μόνο ατόκως αλλά και με αρνητικό επιτόκιο τα λεφτά των εργαζομένων στις τράπεζες. Οτ τελευταίες με τη σειρά τους επιδοτούσαν (ανέξοδα και με λεφτά των εργατών) τους βιομηχάνους, τους τραπεζίτες και τους εφοπλιστές. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα λεφτά των εργαζομένων από τις ασφαλιστικές τους εισφορές κατατέθηκαν στις τράπεζες το 1950 με αρνητικό επιτόκιο -7,6%, το 1954 με αρνητικό επιτόκιο -11,1%, το 1974 με αρνητικό επιτόκιο -21,8%, το 1981 με αρνητικό επιτόκιο -13%, το 1986 με αρνητικό επιτόκιο -8%, το 1990 με αρνητικό επιτόκιο -2,4%. Από αυτή και μόνο την (καθ'όλα νόμιμη - με το νόμο 1611/1950 είχε γίνει) κομπίνα το κράτος των «Παπάγων», των «Πλαστήρων», των «Καραμανλήδων» και των «Παπανδρέου» λεηλάτησε, σε τιμές της δεκαετίας του 2000, περί τα 58 δις ευρώ από τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Οι εργάτες του '50 και του '60, από τους οποίους έκλεψαν τότε τις ασφαλιστικές εισφορές, είναι οι σημερινοί συνταξιούχοι των 300, 400 και 500 ευρώ. Να, λοιπόν, γιατί το «φέρτε πίσω τα κλεμμένα» δεν αφορά την «αρχαιότητα»

ούτε

το

μακρινό

παρελθόν,

όπως ισχυρίζονται

οι

κυβερνόντες. Αφορά το σήμερα, αφορά το τώρα, αφορά εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους που τους εξαναγκάζουν να ζουν στη φτώχεια, ενώ τους χρωστούν συντάξεις ανθρώπινες, συντάξεις τις οποίες οι συνταξιούχοι έχουν πληρώσει, αλλά οι κυβερνήσεις των τραπεζιτών, των βιομηχάνων και των εφοπλιστών τις έχουν καταχραστεί.

Την ίδια «νομιμότητα» επιβάλλουν και σήμερα. Μόνο μέσα στην πενταετία 2011-2015, όπως αποτυπώνεται στις αναλογιστικές μελέτες της κυβέρνησης, το ποσό που θα αφαιρεθεί από τους συνταξιούχους μόνο του ΙΚΑ και του ΟΑΕΕ ξεπερνά τα 11 δις ευ­ 1 ??.

Σημείωση 1η: Η κλοπή των Ασφαλιστικών Ταμείων των εργαζομένων δεν αποτελεί ελληνική ευρεσιτεχνία. «Έκλεψαν το ταμείο των συντάξεων για να βοηθήσουν τους πλούσιους τραπεζίτες φίλους τους», έγραφε η Irish Daily Mirror την επομένη της ανακοίνωσης της ιρλανδικής κυβέρνησης για την προσφυγή της χώρας στο «μηχανισμό» ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ. Σημείωση 2η: Λίγους μήνες μετά το μνημειώδες «δεν υπάρχει σάλιο» της κυβέρνησης όσον αφορά τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων, το υπουργικό συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, το Δεκέμβρη του 2010, ανακοίνωσε τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των μεγαλοεπιχειρηματιών στα Ταμεία κατά 25%...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

1.

«Όλοι μαζί τα φάγαμε»!1

« 7 α τελευταία τούτα χρόνια στον τόπο αυτό ειπώθηκαν τα χειρότερα ψέματα της Ιστορίας. Ειπώθηκαν ψέματα που ντράπηκαν και τα ίδια, μια και δεν ντρέπονταν τα στόματα που τα 'Χεγαν. Έγινε πολλή κατάχρηση στόμφου, φτηνού λυρισμού, πολλή σπατάλη άχρηστης φιλοπατρίας...»

Μενέλαος Λουντέμης, Οδός Αβύσσου, αριθμός Ο

Το Σεπτέμβρη του 2010, κατά την έναρξη του «δευτέρου ημιχρόνου» όπως αποκαλούσε ο Παπανδρέου το νέο μεγάλο τσουνάμι φοροαφαίμαξης και μείωσης μισθών, ενώ είχε ξεκινήσει το σάρωμα των εργασιακών δικαιωμάτων και έβγαινε στο σφυρί η δημόσια περιουσία, εκδηλώθηκε μια άνευ προηγουμένου χυδαιότητας στοχοποίηση του λαού. I.

Τοποθέτηση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Θόδωρου Πάγκαλου, σε επιτροπή της Βουλής,

στις 21.9.2010.

Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι ό,τι επί μήνες το έλεγαν πλαγίως στους εργαζομένους ήρθε η στιγμή που το είπαν κατάμουτρα: «Είστε μαλάκες» (!) ήταν η ουσία των λεγομένων τους, που βέβαια δε διατυπώθηκε με αυτές τις λέξεις, αλλά με τις εξής παρεμφερείς και κομψότερες: «Όλοι μαζί τα φάγαμε»! Ο ιδανικότερος να εκφράσει τη συγκεκριμένη επικοινωνιακή πλατφόρμα δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Θ. Πάγκαλο. «Όλοι μαζί τα φάγαμε». Αυτή ήταν πλέον η επίσημη απάντηση της κυβέρνησης στις διαμαρτυρίες του λαού για το «που πήγαν τα λεφτά», τα οποία τώρα η κυβέρνηση τα ζητούσε από τους μεροκαματιάρηδες. Ο Πάγκαλος ως εκπρόσωπος όχι μόνο του ΠΑΣΟΚ αλλά του συνόλου του πολιτικού κατεστημένου της Μεταπολίτευσης, στις

κατηγορίες του λαού για το κατάντημα της χώρας από τους κυβερνώντες, μετέθεσε τις ευθύνες στα θύματα. Ως εκ τούτου, η «πτώχευση», η «χρεοκοπία», η «εντατική», ο «Τιτανικός» με τα οποία φοβέριζαν το προηγούμενο διάστημα το ακροατήριο, δεν ήταν δημιουργήματα του πολιτικού και οικονομικού συστήματος της ολιγαρχίας που οι «Πάγκαλοι» υπηρετούσαν. Είχαν προκύψει επειδή οι τάχα καλοκάγαθοι ταγοί του Έθνους, καλόψυχοι και συναισθηματικοί καθώς ήταν, ενέδιδαν δήθεν τις περασμένες δεκαετίες στις απαιτήσεις του ανεπρόκοπου λαού και τον «διόριζαν» στο Δημόσιο. Μερικούς μήνες δηλαδή μετά την ψήφιση του Μνημονίου η κυβέρνηση από «σωτήρας» και Μεσσίας εμφανίστηκε ενώπιον του λαού με το ύφος του τσιφλικά, που ενώ γέμιζε την κοιλιά του με το αίμα των κολίγων, γύριζε προς τους χωριάτες και, κραδαίνοντας την εξουσία του βούρδουλα και του κνούτου, τους έλεγε απαιτώντας να τον προσκυνήσουν: «Εγώ σας ταΐζω»! Πράγματι, επρόκειτο για μια πρωτοφανή ιστορία αθλιότητας. Έτσι την αποκάλεσε ο Πάγκαλος: «Αθλιότητα». Μόνο που πρόκειται για τη δική τους, την ολόδική τους πολιτική και προσωπική αθλιότητα. Οι «κοτζαμπάσηδες» του δημόσιου βίου, οι εκμαυλιστές συνειδήσεων, οι «τζουμπέδες» της ρουσφετοκρατίας, τα κόμματα της εξαγοράς ψηφοφόρων και της κατασκευής εκλογικής πελατείας είχαν το θράσος να παριστάνουν και τα θύματα. Να ισχυρίζονται ότι περίπου τους πήρε στο λαιμό του ο λαός. Αυτός λοιπόν, ο λαός του 1 εκατομμυρίου ανέργων, ο λαός των 2,5 εκατομμυρίων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ο λαός του 1 εκατομμυρίου συνταξιούχων που ζουν με λιγότερα από 600 ευρώ και κάτω, ο λαός με το 50% των ιδιωτικών υπαλλήλων να αμείβεται με κάτω από 1.090 ευρώ, ο λαός της συντριπτικής πλειονότητας των δημοσίων υπαλλήλων -δασκάλων και καθηγητών, νοσοκομειακών γιατρών και νοσηλευτών- που ζουν με «τρεις κι εξήντα», αυτός φταίει για το δημόσιο χρέος και για τα ελλείμματα. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ήταν ανένδοτος: «Όλοι μαζί τα φάγαμε»! Που σημαίνει ότι όλοι αυτοί που τους κόπηκαν οι μισθοί, οι συντάξεις, τα ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα, που τους πεθάναν στους φόρους, δεν είχαν δικαίωμα να διαμαρτύρονται, αφού τα 28 δις, τα επόμενα 15 δις, τα μεθεπόμενα 10 δις και

τα τελευταία 25+30 δις προς τους τραπεζίτες... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Γα 100 δις καθαρά κέρδη που την προηγούμενη δεκαετία ενθυλάκωσαν 300 οικογένειες από το Χρηματιστήριο... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα 500 δις που διακινούνται ετησίως από βιομηχάνους και εφοπλιστές στις «οφσορ» εταιρείες... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα ομόλογα... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα λεηλατημένα από τη Σοφοκλέους... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα κτηματολόγια... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα φέσια της Ολυμπιάδας... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα «μαύρα» της «Siemens»... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα μυστικά κονδύλια και τις χορηγίες του Υπουργείου Εξωτερικών προς τους εκλεκτούς των ΜΚΟ... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα λεφτά για τα «υποβρύχια που γέρνουν»... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα «χαβιάρια» πάνω στα «κότερα»... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα κλεμμένα από τους «συντρόφους που πλουτίσανε» και από τους «συντρόφους που ενέδωσαν στην κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας», κατά παλιότερες δηλώσεις στελεχών του ΠΑΣΟΚ για το σινάφι τους... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα «απροσδιόριστα βάρη για τον προϋπολογισμό» που συνιστούσαν οι επιδοτήσεις και οι φοροαπαλλαγές υπέρ πλουτοκρατών ώπως οι ίδιοι ομολογούσαν στις αιτιολογικές εκθέσεις των νόμων τους)... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Τα λύτρα υπέρ εργολάβων στις εθνικές και λοιπές οδούς... «όλοι μαζί τα φάγαμε»! Η αλήθεια, βέβαια, είναι η ακριβώς αντίθετη. Όσο ισχύει ότι «όλοι μαζί» παραδώσαμε τον Οτσαλάν στους Τούρκους, άλλο τόσο ισχύει ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε». Όσο ισχύει ότι «όλοι μαζί» αναφωνούσαμε το βράδυ των Ιμίων εκείνο το «ευχαριστούμε τις ΗΠΑ», άλλο τόσο ισχύει ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε». Η αλήθεια είναι τούτη: τα 700 δις του συσσωρευμένου πλούτου που κατέχουν οι τράπεζες, τα 400 δις του συσσωρευμένου πλούτου που κατέχουν οι εν Ελλάδι πολυεθνικές και τα μονοπώλια, τα 500 δις που έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός σε τόκους τη δεκαετία 2000-2009 υπέρ ντόπιων και ξένων «τοκογλύφων» δανειστούν, τα 600 δις καταθέσεις των πλουτοκρατών στην Ελβετία, τα 60 δις «ρευσιό» που διαθέτει μια χούφτα Έλληνες πλουτοκράτες σε «private banking" λογαριασμούς είναι από μόνα τους ασφαλή στοιχεία για να προσδιοριστεί με απόλυτη ακρίβεια τόσο ποιοι «τα φάγανε» όσο και ποιοι συνεχίζουν να

«τα τρώνε». Όσο για την κυβέρνηση του ΓΙΑΣ() Κ και τον αντιπρόεδρο της, τον Πάγκαλο, είναι εκείνος που σε ανύποπτο χρόνο είχε δηλώσει: «Δεν είμαι δημαγωγός, δεν είμαι λαοπλάνος, δεν είμαι ένας ξεφτιλισμένος πολιτικάντης»...

Η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν εκδηλώθηκε παρά ως κατάρρευση της περίφημης ιδιωτικής οικονομίας. Τους ιδιώτες ήταν που ήρθαν να διασώσουν τα κράτη, «κοινωνικοποιώντας» τα βά ρη οπό τις ζημιές των τραπεζιτών. Το γεγονός αυτό δείχνει από μόνο του πόσο σαθρές είναι οι «αναλύσεις» περί ευθύνης του σπάταλου και αντιπαραγωγικού δημόσιου χαρακτήρα της οικονομίας έναντι του «υγιούς» ιδιωτικού τομέα. Ειδικά στην Ελλάδα, όμως, οι δημιουργοί του πράγματι σπάταλου, αντιπαραγωγικού και αντικοινωνικού δημόσιου τομέα, οι υπόλογοι για τη λειτουργία ενός δημόσιου τομέα που αυτοί τον κατασκεύασαν έτσι ώστε να υπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου, οι αρχιτέκτονες της γραφειοκρατίας και της αναξιοπρεπούς γλίτσας με την οποία οικοδομούσαν τους κομματικούς στρατούς τους είχαν το επιπλέον θράσος να υποδεικνύουν ως υπεύθυνους για το δικό τους δημιούργημα τους εργαζομένους, τους οποίους μάλιστα έφτασαν να αποκαλούν μέχρι και «κοπρίτες»2. Θέλοντας να προωθήσουν την τακτική του «διαίρει και βασίλευε»

ανάμεσα

σε

ιδιωτικούς

και

δημόσιους

υπαλλήλους,

απευθύνονταν σε ένα λαό των 11 εκατομμυρίων, ισχυριζόμενοι ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε», και για να «αποδείξουν» τον ισχυρισμό τους ενοχοποιούσαν τους 500.000 από αυτά τα 11 εκατομμύρια ότι ήταν «υπεράριθμοι» δημόσιοι υπάλληλοι. Υπάλληλοι που, όμως, διορίστηκαν στο Δημόσιο από τους κρατούντες. Αλλά οι κρατούντες, εκείνοι που «τους διόρισαν» επιχειρώντας να χτίσουν πάνω στο δικαίωμα για δουλειά την πολιτική «πελατεία» τους, οι ίδιοι που παλιότερα αναφωνούσαν προς τους κομματικούς τους στρατούς του Δημοσίου «εσείς είστε το κράτος», έρχονταν τώρα και ζητούσαν τα ρέστα! Στο πλαίσιο αυτού του ρεσιτάλ ανηθικότητας, τα μυθεύματα για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων μετατράπηκαν σε καθημερινό

ανάγνωσμα και ακρόαμα. Βλέπετε, όσοι μπουκώνουν με δημόσιο χρήμα βιομηχάνους, τραπεζίτες, εφοπλιστές και εργολάβους 3. Ριζοσπάστης, 22.11.2009.

4.

The size and performance of public sector activities in Europe.

κάπου αλλού έπρεπε να αποδώσουν το δημόσιο χρέος. Ποια είναι η αλήθεια': το 1990 οι μισθοί και οι συντάξεις που πλήρωνε το Δημόσιο αποτελούσαν το 14,1% του ΑΕΠ. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ μετά το 1994 «κατέβασαν» το ποσοστό αυτό στο 11% και η κυβέρνηση Καραμανλή το σταθεροποίησε στο 9%του ΑΕΠ. Αρα, στους εργαζομένους στο Δημόσιο και στους συνταξιούχους του Δημοσίου αναλογεί όλο και μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ. Και μάλιστα πολύ μικρότερο από αυτό που φαίνεται με την πρώτη ματιά, αφού: το 1994 το σχετικό κονδύλι μοιράστηκε σε 595.742 εργαζομένους και συνταξιούχους, ενώ η μοιρασιά του 2008 αφορούσε 896.415 άτομα3. Αυτοί είναι οι «προνομιούχοι» Έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι.

Όσο

για

την

έρευνα

στα

πλαίσια

της

«Έκθεσης

Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» που πραγματοποιήθηκε από τους ερευνητές του αυστριακού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών και των Πανεπιστημίων του Στρασβούργου και του Μαγδεμβούργου4, αποδεικνύει ότι στην Ελλάδα το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί του συνόλου των εργαζομένων είναι 11,4% και ότι αυτό το ποσοστό είναι ένα από τα 4 χαμηλότερα σε όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα έχει, αναλογικά με το σύνολο των εργαζομένων, το 1/3 των δημοσίων υπαλλήλων σε σύγκριση με τη Σουηδία και τη Δανία και περίπου το 1/2 σε σύγκριση με τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία. Μάλιστα, αυτά τα ποσοστά παραμένουν σταθερά εδώ και τριάντα χρόνια. Όσο για τη δαπάνη μισθοδοσίας των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα (που σε ποσοστό 80% έχουν καθαρές αποδοχές από 880 έως 1500 ευρώ και που το 50% των οποίων διαθέτουν πτυχίο πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ή ανώτερο τίτλο σπουδών), είναι μικρότερη ως ποσοστό του

ΑΕΠ από εκείνη των δημοσίων υπαλλήλων της Δανίας με 16,9%, της

Γαλλίας με 12,8%, της Φινλανδίας με 13%, της Σουηδίας με 15,1%.5 Εξίσου «δημοφιλές» προπαγανδιστικό παραμύθι είναι και το άλλο, για τις «υπέρμετρες» δημόσιες δαπάνες. Αλλά από όλα τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκύπτει ότι το σύνολο των δαπανών του ελληνικού κρατικού τομέα ως ποσοστό του" ΑΕΠ είναι ένα από τα χαμηλότερα σε όλη την Ευρώπη. Όσο για το «γενναιόδωρο» κράτος πρόνοιας που τάχα απολαμβάνουν οι Έλληνες, αρκεί να σημειωθεί ότι κατά μέσο όρο την περίοδο 1998-2007 η Ελλάδα διέθετε μόνο 3.530 ευρώ κατά κεφαλήν για προγράμματα κοινωνικής προστασίας, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη είναι 6.251,78 ευρώ. Τέλος και σχετικά με τους «κοπρίτες» δημοσίους υπαλλήλους, το ίδιο το ΔΝΤ ομολογεί: η αύξηση των ελλειμμάτων προϋπολογισμού στις μεγάλες οικονομίες ανά τον κόσμο (και όχι μόνο στην Ελλάδα) οφείλεται κατά 50% στην πάσης φύσεως φοροδιαφυγή των μεγαλοσχημόνων και στην αποπληρωμή τόκων για προηγούμενα δάνεια που κυβερνήσεων που καταλήγουν πάλι στα ταμεία των μεγαλοσχημόνων. Αντίθετα, η αύξηση των δημοσίων δαπανών επιβαρύνει τα ελλείμματα κατά λιγότερο από 10%.6 *** 5. Αντίχτνπος, 17.12.2010. 6. «Ιός», Ελευθεροτυπία, 27.11.2010 και Κώιτκις Νικολάου, Enet.gr

Σψΐίωοη 1η: Μια από πλέον χυδαίες παραστάσεις του κυβερνητικού θιάσου της αθλιότητας, ενταγμένη κι αυτή στο «όλοι μαζί τα φάγαμε», ήταν η περίφημη «απογραφή», μέσω της οποίας η κυ βέρνηση θα «ξετρυπώνε» τα δήθεν «εκατομμύρια» των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα. Η κυβέρνηση, που προσποιήθηκε ότι δε γνώριζε εκ των προτέρων και μέσα από τους λογαριασμούς του προϋπολογισμού τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων, θα αποκάλυπτε τις «ορδές των

εκατομμυρίων» δημοσίων υπαλλήλων. Τελικά, η ίδια η δική της «απογραφή» έδειξε ότι τα «εκατομμύρια» περιορίζονταν σε 625.738 μόνιμους και σε 53.833 αορίστου χρόνου υπαλλήλους, από τους οποίους 202.000 και 93.000 υπηρετούν αντίστοιχα στην εκπαίδευση και στα νοσοκομεία, τομείς με τεράστια κενά σε ανθρώπινο δυναμικό. Είναι η «απογραφή» τους επίσης που απέδειξε ότι οι κυβερνώντες, οι ίδιοι που κατηγορούν τον ελληνικό λαό ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε», φρόντισαν το κράτος που κατασκεύασαν να είναι τόσο «βαθύ», ώστε να περιλαμβάνει 84.000 στρατιωτικούς, 65.000 στα σώματα ασφαλείας και 11.000 κληρικούς. Σημείωση 2η: Γράφει κάπου ο Ναζίμ Χικμέτ: «...αν ψεύδονται όλοι κι όλα/ εξόν από τα χέρια σας/ είναι για να’ναι ντιάκουα σαν τον πηλό τα χέρια σας/ νάναι τυφλά σαν τα σκοτάδια/ νάναι κοντά σαν τα μαντρόσκυλα/ για να μην εξεγείρονται τα χέρια σας/ για να μη πάρει τέλος τούτη η αδικία...»

2. Ιδού ποιοι τα «φάγανε» «Τ αγγειά γίνηκαν θυμιατά/ και τα σκατά λιβάνι/ οι γύψοι γίναν δήμαρχοι/ κι οι κλέφτες καπετάνιοι...» Γεώργιος Σουρης

Για πάνω από μια δεκαετία και μέχρι το 2007 ο μέσος όρος της «ανάπτυξης» στην Ελλάδα κινούνταν με ρυθμό 5%. Άρα, με το «περίσσευμα» από την αύξηση της πίτας που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να κατευθύνεται στο δημόσιο ταμείο, το χρέος από 109% του ΑΕΙ I που ήταν το 1997 θα έπρεπε δέκα χρόνια μετά να έχει πέσει στο 60%. Αντ' αυτού, εκείνο που προέκυψε ήταν η διόγκωση του χρέους. Γιατί; Επειδή, όπως λένε, «όλοι μαζί τα φάγαμε»; Ή μήπως επειδή το ερώτημα, τελικά, δεν είναι αν και πόσο αυξάνει η πίτα, αλλά ποιος την κατέχει και ποιος την «τρώει» την πίτα; Είναι προφανές ότι τα ποσά που καταγράφονται ως δημόσια ελλείμματα δεν «τα φάγαμε όλοι μαζί». Μόνοι τους τα φάγανε. Μόνοι τους τα τρώνε. Στους υπόλοιπους, στη συντριπτική πλειονότητα του λαού, μένουν μόνο τα χρέη. Οι εργαζόμενοι λεηλατούνται διπλά: τη μια, όταν τους κλέβουν τον πλούτο που παράγουν. Την άλλη, όταν τους καλούν να

πληρώσουν κι από πάνω τη λεηλασία. Πρόκειται για αρπαγή, ληστεία και διασπάθιση - που όμως γίνεται με όλους τους τύπους. Τα πάντα εξελίσσονται «νόμιμα». Και «ηθικά». Με νόμους. Με ρυθμίσεις. Με δικομματική κοινοβουλευτική «τάξη». Τα χρέη και τα ελλείμματα δεν προκλήθηκαν ούτε από μισθούς ούτε από συντάξεις. Είναι τα λίτρα που -ανάμεσα στα άλλα- πληρώνει ο ελληνικός λαός για τις σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές, για τα θηριώδη προνόμια, για τις χαριστικές ρυθμίσεις υπέρ των πολυεθνικών, των μονοπωλίων, των τραπεζών, των εφοπλιστών, των εργολάβων. Όσα ακολουθούν είναι ενδεικτικά. Σημειωτέον, ότι περιλαμβάνουν ορισμένες μόνο ρυθμίσεις της τελευταίας, προ Μνημονίου, «γαλαζοπράσινης» περιόδου. Αποκαλυπτικές ωστόσο και για το «πώς πάνε» και για το «πού πάνε» τα λεφτά. Πίσω από τις παρακάτω καταγραφές-«σταγόνες» απλώνεται ένας ολόκληρος ωκεανός φοροαπαλλαγών για το μεγάλο κεφάλαιο.

ΙΟΥΛΗΣ 2001. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών, από τις φοροαπαλλαγές που είχαν ψηφιστεί έως εκείνη τη στιγμή, υπολογιζόταν, σε αντίθεση με όσα αρχικά προβλεπόταν για το 2001, ότι: α) οι μεγάλες επιχειρήσεις (ΑΕ, ΕΠΕ, κ.λπ.) θα απέδιδαν σε ετήσια βάση 288 δις δρχ. λιγότερο φόρο σε σχέση με τον προβλεπόμενο· β) οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο θα προκαλούσαν υστέρηση εσόδων στον προϋπολογισμό ύψους 250 δις δρχ. Δηλαδή, από τις δύο αυτές πηγές το δημόσιο ταμείο θα στερούνταν έσοδα, μόνο για το 2001, ύψους 550 δις δραχμών.

ΦΛΕΒΑΡΗΣ 2002. Ενώ τα δημόσια ταμεία άδειαζαν προς δόξαν των φοροαπαλλαγών και των χαριστικών ρυθμίσεων υπέρ της πλουτοκρατίας, ήρθε ένα «σκάνδαλο άνευ προηγουμένου»: η ρύθμιση για φοροαπαλλαγές... απροσδιόριστου ύψους! Στο νόμο, με τίτλο «μέτρα ενίσχυσης της κεφαλαιαγοράς και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας», η ίδια η Έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους ομολογούσε ότι οι φοροαπαλλαγές που θεσπίζονταν συνιστούσαν

για το Δημόσιο «απώλεια εσόδων ακαθόριστη...»!!! Σ' εκείνες τις περιπτώσεις των πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίου που έγινε δυνατό να καταμετρηθούν και που με εκείνη τη ρύθμιση χαρίστηκαν σε επιχειρηματίες, τραπεζίτες, εφοπλιστές ανήκουν και οι ακόλουθες: Εφάπαξ δαπάνη συνολικού ποσού 116,6 εκατ. ευρώ για την υπαγωγή επένδυσης της επιχείρησης ? ? ? ? ? ? ? ?   ? ? ? ? ? ? ? ? ?  συμφέροντος Λάτση στα αναπτυξιακά κίνητρα. Εφάπαξ δαπάνη ύψους 264,1 εκατ. ευρώ για την κάλυψη ομολογιών της Αγροτικής Τράπεζας. Εφάπαξ απώλεια εσόδων ποσού 176,1 εκατ. ευρώ για το οικονομικό έτος 2003 από τη μείωση του συντελεστή φορολογίας στις επιχειρήσεις που «θα» έκαναν... «αύξηση προσωπικού». Σύμφωνα με την έκθεση, «ακαθόριστη απώλεια εσόδων» προερχόταν επίσης από: την απαλλαγή από κάθε φόρο, τέλος, τέλος χαρτοσήμου, εισφορά, δικαίωμα ή οποιαδήποτε άλλη επιβάρυνση υπέρ του Δημοσίου των Αμοιβαίων Κεφαλαίος και των Εταιρειών Επενδύσεων στα ακίνητα- τη μείωση του συντελεστή φορολογίας κατά 10 και 5 μονάδες των προς συγχώνευση επιχειρήσεων για δύο χρόνια· τη δυνατότητα συμψηφισμού των ζημιών των συγχωνευόμενων επιχειρήσεων με τα προκύπτοντα κέρδη των δύο επόμενων χρήσεων την επέκταση των φορολογικός απαλλαγών και σε περιπτώσεις εγκατεστημένων στην Ελλάδα υποκαταστημάτων ξένων τραπεζών. Στα «καλύτερα» του συγκεκριμένου νόμου συμπεριλαμβάνεται το παρακάτω, που αφορά τους εφοπλιστές. Ο νόμος προέβλεπε: «Η πράξη σύστασης ή λύσης Εταιρίας Επενδύσεων στην Ποντοπόρο Ναυτιλία (? ? ? ? )  και η προς αυτήν μεταβίβαση κάθε εισφοράς εις είδος ή η αύξηση κεφαλαίου, οι εκδιδόμενες απ' αυτή μετοχές, καθώς και η απόκτηση από αυτή μέτοχος πλοιοκτητριών ή διαχειριστών εταιρειών, απαλλάσσονται παντός άμεσου ή έμμεσου φόρου, περιλαμβανομένου ενδεικτικώς του φόρου μεταβίβασης, του φόρου συγκέντρωσης

κεφαλαίων,

καθώς

και

παντός

τέλους,

εισφοράς,

δικαιώματος ή οποιασδήποτε άλλης επιβάρυνσης υπέρ του Δημοσίου...» Σε απλά ελληνικά: απαλλαγή παντός άμεσου ή έμμεσου φόρου κατά τη διάλυση Εταιρείας Επενδύσεων Ποντοπόρου Ναυτιλίας, τη μεταβίβαση προς αυτήν κάθε εισφοράς σε είδος, την αύξηση κεφαλαίου, καθώς και

απαλλαγή από TO φόρο κληρονομιάς των κληρονόμων μετοχών της. Συμπέρασμα: είσαι εφοπλιστής; Δεν πληρώνεις φόρο!

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ 2002. Εκδίδεται εγκύκλιος για την εφαρμογή του νίψου 2992/2002, με την οποία προβλέπεται: απαλλαγή φόρου επιχειρήσεων για χορηγίες και δωρεές προς την «Αθήνα 2004 ΑΕ», απαλλαγή φόρου των πάσης φύσεως εσόδων της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής που προέκυψαν στην Ελλάδα λόγω διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων, απαλλαγή φόρου από τη φορολογία εισοδήματος για το εισόδημα που αποκτούν οι ξένες (αλλοδαπές) επιχειρήσεις που ανακηρύχτηκαν διεθνείς χορηγοί από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ), απαλλαγή φόρου των ξένων εταιρειών ακόμα και για εισοδήματα που αποκτήθηκαν στην Ελλάδα, αλλά δε σχετίζονται με δραστηριότητες των Ολυμπιακών Αγώνων. Και κάτι

ακόμα

πολύ

«ενδιαφέρον»:

στη

συγκεκριμένη

εγκύκλιο

περιλαμβανόταν απαλλαγή για τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και μόνιμους κατοίκους του εξωτερικού από κάθε φόρο εισοδήματος για τόκους που εισπράττουν από ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου... ΜΑΡΤΗΣ 2003. Με νόμο υπό τον τίτλο «Ομολογιακά δάνεια, τιτλοποίηση απαιτήσεων και απαιτήσεων από ακίνητα» προωθήθηκε ρύθμιση για τα εταιρικά ομόλογα, συμφωνά με την οποία η έκδοση, διάθεση, μεταβίβαση των ομολογιακών τίτλων και οτιδήποτε άλλο έχει να κάνει με αυτά θα είναι παντελώς αφορολόγητη! Με τον ίδιο νόμο, οι «εταιρείες ειδικού σκοπού», που προβλέπονταν στο νόμο: α) απαλλάσσονται πλήρως από το Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας και από το τέλος χαρτοσήμου για τα ακίνητα που έχουν στο ενεργητικό τους- β) κάθε μεταβίβαση ακινήτου προς τις εταιρείες αυτές καθώς και η αναμεταβίβασή τους απαλλάσσεται από «κάθε άμεσο ή έμμεσο φόρο, τέλη χαρτοσήμου, εισφορά ή δικαιώματα υπέρ του δημοσίου ή τρίτων».

ΦΛΕΒΑΡΗΣ 2006. Νέα ρύθμιση-καταιγίδα φοροαπαλλαγών προς το μεγάλο κεφάλαιο που περιλαμβάνει ούτε μία, ούτε δύο, αλλά 57 (!) νέες

κατηγορίες δαπανών που εκπίπτουν από τα φορολογητέα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων. Οι 57 νέες φοροαπαλλαγές αφορούν γενικής φύσης επιχειρηματικά έξοδα, που φτάνουν ακόμα και σε απαλλαγή φόρου για δαπάνες διαφήμισης που πραγματοποιεί μια εταιρεία για την προώθηση ενός νέου προϊόντος της, για τη δαπάνη επιχείρησης για την κατάρτιση μελέτης με θέμα τη μελλοντική αξιοποίηση κτιρίων και οικοπέδων της, για τα έξοδα στα οποία προβαίνει επιχείρηση για το λανσάρισμα νέου περιοδικού που αφορούν τη μελέτη για την κυκλοφορία του. Ενδεικτικό των «άνευ ορίων» φοροαπαλλαγών είναι επίσης ότι από τη φορολογητέα ύλη των επιχειρήσεων αφαιρούνται: οι αμοιβές που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις σε μεσιτικά γραφεία για την εξεύρεση κατοικίας σε ξένα στελέχη τους (!), οι δαπάνες περιβάλλοντος χώρου για δεντροφύτευση και συντήρηση αυτής (!), τα ποσά που καταβάλλει η επιχείρηση για την ψυχαγωγία (!) του προσωπικού της, ενώ απαλλάσσεται μέχρι και η δαπάνη δημιουργίας και συντήρησης ιστοσελίδας στο Διαδίκτυο.

ΜΑΡΤΗΣ 2006. Το όργιο των φοροαπαλλαγών δεν έχει τέλος. Με ρύθμιση υπέρ βιομηχάνων, τραπεζιτών κ.λπ. αποφασίζεται να εκπίπτουν από τα κέρδη τους τα ποσά που «καταβάλλουν στους εργαζομένους με τη μορφή μπόνους, πριμ παραγωγικότητας και άλλες αμοιβές»! Με άλλα λόγια, με τους φόρους του λαού πληρώνονται μέχρι και τα (φοροαπαλλασσόμενα) μπόνους των golden boys! Επίσης, με βάση την ίδια ρύθμιση εκπίπτουν τα ποσά που πληρώνουν οι επιχειρήσεις για τη διοργάνωση ημερίδων, εκπίπτουν οι δαπάνες διοργάνωσης εκθέσεων προβολής των εμπορευμάτων τους, εκπίπτουν μέχρι και τα έξοδα ταξιδιών (!) στελεχών τους στο εξωτερικό (ξενοδοχεία, διατροφή, κ.ά.). Για λογαριασμό της επιχείρησης, εκπίπτει έως και η αξία δώρων που χαρίζει η επιχείρηση σε πελάτες της! Α, ναι: κάπου εκεί μέσα «χωρέσανε» και την απαλλαγή από το τεκμήριο δαπάνης για τα ιδιωτικά σκάφη αναψυχής των μόνιμων κατοίκων του εξωτερικού.

ΜΑΡΤΗΣ 2006. «Παραγωγικός» μήνας, αφού, πλην των ανωτέρω, είχαμε και τη ρύθμιση-φοροασυλία για τις νεοεισερχόμενες στο Χρηματιστήριο «Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας» ώπως η Eurobank Properties - θυγατρική της Eurobank του ομίλου Λάτση), που θεσμοθέτησε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και εφάρμοσε η κυβέρνηση της ΝΔ. Η τελευταία περιελάμβανε: την πλήρη απαλλαγή τους από το φόρο εισοδήματος· απαλλαγή από κάθε φόρο μεταβίβασης ακίνητης περιουσίας· απαλλαγή από το συμπληρωματικό φόρο ενοικίων απαλλαγή από to Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας· μείωση τελών σε υποθηκοφυλακεία και άλλου κατά

50%.

Μία από τις απαντήσεις στο ερώτημα «που πήγαν τα λεφτά;» και στο ποιοι είναι αυτοί που «όλοι μαζί τα φάγαμε» δίνεται επομένως από το γεγονός ότι δίπλα στο καθεστώς των προνομίων, των επιδοτήσεων, των επιχορηγήσεων, των «κινήτρων» και των δανείων που εισπράττουν οι κεφαλαιοκράτες και πληρώνει ο λαός υπάρχει και το καθεστώς φορολογικής ασυδοσίας των μεγάλων καπιταλιστικών επιχειρήσεων της χώρας, των μονοπωλίων, των τραπεζών, καθώς και των χρηματιστηριακών εταιρειών, που ξεπερνά κάθε φαντασία. Είναι αποκαλυπτικό το εξής στοιχείο, όπως προκύπτει από τους εθνικούς προϋπολογισμούς: ενώ από το

2004 έως το 2008, προ κρίσης δηλαδή, οι φόροι που κατέβαλαν μισθωτοί, συνταξιούχοι και φυσικά πρόσωπα από 5,6 δις ευρώ εκτινάχτηκαν στα 11 δις ευρώ (αύξηση 96%), την ίδια περίοδο οι φόροι που πλήρωσαν οι ανώνυμες εταιρείες μειώθηκαν από 4,8 δις στα 4,7 δις ευρώ. Σύμφωνα, μάλιστα, με έκθεση που κατατέθηκε το 1995, η οποία συντάχθηκε από τον καθηγητή Ν. Τάτσο, οι διατάξεις που καθιέρωναν πλήθος φορολογικές απαλλαγές και οι οποίες έχουν ως τελικό αποτέλεσμα να μειώνουν μέσα από «παράθυρα» και «παραθυράκια» τη φορολογία κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων ήταν -μέχρι εκείνη τη στιγμή- διάσπαρτες σε πε-ριοοότερους από 100 νόμους! Το κόστος που συνεπάγεται για το λαό η διατήρηση και διεύρυνση αυτού του προκλητικού φορολογικού καθεστώτος που έχει

θεσπιστεί για τους καπιταλιστές είναι ανυπολόγιστο. Πρόκειται για αμέτρητες φορoαπαλλαγές που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να εμφανίζουν μικρότερο και πλάσμα τικό φορολογητέο εισόδημα. Ανάμεσα στις άλλες, έχουμε διατάξεις συμφωνά με τις οποίες εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα: τα ποσά για την αγορά των ιδρυτικών τους τίτλων τα ποσά για τους τόκους που καταβάλλονται στους κατόχους προνομιούχων μετοχών τα ποσά για τις αμοιβές και αποζημιώσεις των μελών του ΔΣ· οι δαπάνες για τη συντήρηση και επισκευή των επαγγελματικών τους εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και οχημάτων η ζημιά από φθορά ή απώλεια ή υποτίμηση κεφαλαίου· τα δικαιώματα που καταβάλλονται για ευρεσιτεχνίες, έρευνα και τα ποσά των διαφημίσεων τα ποσά των εξόδων πρώτης εγκατάστασης και κτήσης ακινήτων οι δαπάνες επισκευής και συντήρησης για μισθωμένα ακίνητα της επιχείρησης κατά το χρόνο της πραγματοποίησης. Εκτός από τις παραπάνω φοροαπαλλαγές, οι καπιταλιστές φρόντισαν για δεκαετίες να εξασφαλίσουν ρυθμίσεις από τις εκάστοτε κυβερνήσεις για να αφαιρούν από τη φορολογητέα ύλη -χωρίς καν την υποχρέωση υποβολής δικαιολογητικών (!)- μεγάλα χρηματικά ποσά. Άραγε, πόσα από αυτά εμπλέκονται σε «μίζες» ή «μπόνους» ή «χορηγίες» προς «ημετέρους»; Από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις είναι: το δικαίωμα σε εξαγωγείς, σε επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες στο εξωτερικό, σε επιχειρήσεις ραδιοφωνίας και τηλεόρασης να αφαιρούν χωρίς δικαιολογητικά ένα ποσοστό 2% επί των ακαθάριστων εσόδων τους. Δηλαδή, για μια επιχείρηση με ετήσιο τζίρο 3 δισεκατομμύρια ευρώ -εκτός των άλλων φοροαπαλλαγών- θεσπίστηκε και έξτρα φοροαπαλλαγή ύψους 60 εκατ. ευρώ! Θεσπίστηκαν επίσης: η έκπτωση 1% επί του τζίρου -άνευ δικαιολογητικών- σε επιχειρήσεις εξαγωγής πετρελαιοειδών και στις επιχειρήσεις διεθνών οδικών εμπορευματικών μεταφορων η έκπτωση 4% επί των ακαθάριστων εσόδων, χωρίς δικαιολογητικά, στις επιχειρήσεις έκδοσης πολιτικών, οικονομικών, αθλητικών περιοδικών και εφημερίδων, ανεξαρτήτως ποσού- η έκπτωση 5% επί των ακαθάριστων εσόδων, χωρίς δικαιολογητικά, στις εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις που, σε συνεργασία με αλλοδαπές, εξάγουν βιομηχανικά εμπορεύματα· η εξαίρεση

από το τεκμήριο διαβίωσης των επιβατικός αυτοκινήτων των αλλοδαπών επιχειρήσεων η απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος των κερδών των επιχειρήσεων από υπεραξία και αγοραπωλησία χρεογράφων. Φυσικά, δίπλα στις ευθείες φοροαπαλλαγές, έχουμε και τα κατά καιρούς «κίνητρα» των «αναπτυξιακών». Εκεί μπορεί να βρει κανείς ό,τι θέλει: εκπτώσεις 60% μέχρι και 100% στα καθαρά κέρδη βιομηχανιών, λατομικών και μεταλλευτικών επιχειρήσεων για «επενδύσεις» λόγω εγκατάστασης στις περιοχές «ειδικών» κινήτρων. Αφορολόγητη έκπτωση, ίση με 70% του ύψους της επένδυσης, σια κέρδη των ξενοδοχειακός επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων εκμετάλλευσης λιμένων αναψυχής, γηπέδων γκολφ, κ.λπ. Δικαίωμα να αποσβήνονται έως 100% οι δαπάνες κατασκευής-επισκευής κτιρίων που προορίζονται για τη «βελτίωση του εργασιακού χώρου». Περιλαμβάνεται μέχρι και η αφορολόγητη έκπτωση για τις δαπάνες των επιχειρηματιών για αγορά καλλιτεχνικός έργων (ως γνωστόν οι καπιταλιστές είναι και φιλόμουσοι)...

Εκεί που το καθεστώς της φοροασυλίας και η φοροδιαφυγή έχουν ισχύ γρανιτένιου νόμου είναι όσον αφορά τη φορολογική νομοθεσία για το εφοπλιστικό κεφάλαιο. Στην Ελλάδα, που οι νόμοι αλλάζουν σαν τα πουκάμισα, υπάρχει ένας και μοναδικός νόμος που εδώ και τέσσερις δεκαετίες αποτελείτο «ιερό ευαγγέλιο» όλων των «γαλαζοπράσινων» κυβερνήσεων. Πρόκειται για το νόμο 27/1975 «Περί φορολογίας πλοίων κ.λπ.», που στα 30 άρθρα του περιλαμβάνει κοντά... 60 φοροαπαλλαγές για τους εφοπλιστές. Δηλαδή κά θε άρθρο και δυο (!) φοροαπαλλαγές. Σύμφωνα με το νόμο, οι εφο-πλισιές, απλώς, δεν πληρώνουν φόρο. Για την ακρίβεια, πληρώνουν ένα συμβολικό «παράβολο» βάσει της χωρητικότητας του πλοίου τους. Αν, για παράδειγμα, ένας εφοπλιστής διαθέτει πλοίο 20.000 κόρων, ηλικίας έως 4 χρόνων, τότε ο «φόρος» που θα πληρώσει είναι της τάξης των 5.300 δολαρίων! Δηλαδή, είτε 1 εκατομμύριο κέρδη έχει από αυτό το πλοίο, είτε 1 δις ευρώ κέρδη έχει, αυτές 5.300 δολάρια θα πληρώσει. Α\λά κι αυτό ελέγχεται. Γιατί με άλλες διατάξεις (άρθρα 7, 8, 9, κ.λπ.), ακόμα και το

παραπάνω «συμβολικό» ποσό, υπό κάποιες πολύ... συχνές προϋποθέσεις, είτε μειώνεται στο μισό είτε εξαλείφεται πλήρως! Άλλωστε, ο νόμος (άρθρο 2) είναι σαφής: «Ο κατά'τας διατάξεις του παρόντος νόμου επιβαλλόμενος φόρος (ο.σ.: τα 5.300 δολάρια δηλαδή) εξαντλεί πάσαν υποχρέωσιν του πλοιοκτήτου, ως και του μετόχου ή εταίρου ημεδαπής ή αλλοδαπής εταιρείας οιουδήποτε τύπου εκ φόρου εισοδήματος, καθ' όσον αφορά εις τα κέρδη, τα οποία προκύπτουν εκ της εκμεταλλεύσεως πλοίων»! Δηλαδή δεν είναι μόνο ότι οι εφοπλιστές απαλλάσσονται από κάθε μορφή φόρου εισοδήματος. Απαλλάσσονται από κάθε μορφή φόρου, γενικώς! Απαλλάσσονται από τα κέρδη αν πουλήσουν ένα πλοίο, απαλλάσσονται από τα έσοδα

αν

εισπράξουν

ασφαλιστική

αποζημίωση

για

ένα

πλοίο,

απαλλάσσονται από τα κέρδη των ναυτιλιακών τους επιχειρήσεων, απαλλάσσονται ακόμα και από τα παράβολα για τα έγγραφα με τα οποία διανέμουν τα κέρδη τους (!), απαλλάσσονται μέχρι και από φόρο κληρονομιάς (!), αφού, σύμφωνα με το άρθρο 29, οι εφοπλιστές έχουν επιτύχει την «απαλλαγήν εκ του φόρου κληρονομιών επί πλοίων, μετοχών ή μεριδίων ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών πλοιοκτητριών πλοίων, καλύπτουσα εφεξής άπαντα τα άνω των 1.500 κόρων ολικής χωρητικότητας πλοία»! Συμπέρασμα: αν στην Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ κληρονομήσεις από τον αγρότη πατέρα σου κάποιο χέρσο μποστάνι ή από τον εργάτη γονιό σου κανένα διαμέρισμα 50 τ.μ., θα πληρώσεις φόρο. Αν είσαι όμως κανακάρης ή θυγατέρα κάποιου «Σεβάχ» και κληρονομήσεις στόλο, δεν πληρώνεις τίποτα. Όλα τα παραπάνω δε συνιστούν παρά αντανάκλαση των θεμελίων επί των οποίων έχει χτιστεί το ελληνικό καπιταλιστικό οικοδόμημα. Επομένως, καμία απορία δεν πρέπει να γεννά ότι τέτοια στοιχεία είναι εξαφανισμένα από τα ΜΜΕ της πλουτοκρατίας. Αντιθέτους, τα ίδια ΜΜΕ διαθέτουν άπλετο χρόνο στον μεν Παπανδρέου για να καλεί τον ελληνικό λαό να πληρώσει τα χρέη των κηφήνων της ολιγαρχίας και στον δε αντιπρόεδρο του για να ισχυρίζεται ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε».

Σημείωση 1η: Το συνολικό ΑΕΠ της χώρας το 2009 ανήλθε στα 240 δις ευρώ. Από αυτά, τα σχεδόν 120 δις ευρώ (δηλαδή το 50% του συνολικά παραγόμενου

πλούτου

της

χώρας)

τα

μοιράστηκαν

μια

χούφτα

χρυσοκάνθαροι, είτε με τη μορφή τόκων που εισέπραξαν για παλιότερα τοκογλυφικά δάνεια, είτε ως ενισχύσεις του κράτους προς επιχειρηματικούς ομίλους και τράπεζες, είτε οτς δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα είτε με τη μορφή κερδών που φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό.1 Σημείωση 2η: Το 2002 αποκαλύφθηκε ότι οι τράπεζες και έβρισκαν σε μεγαλοκαταθέτες τους «παράθυρα» και τους προέτρεπαν για εκτεταμένη φοροδιαφυγή μέσω «οφ-σορ» εταιρειών. «Σέρβις σε "οφ σορ" από τράπεζες. Διευκολύνουν μεγαλοκαταθέτες να γλυ τώνουν φόρο καταθέσεων και ακινήτων», σημείωναν τα ρεπορτάζ στον Τύπο2. Υποτίθεται ότι από το Υπουργείο Οικονομικών, για την εξιχνίαση αυτού του τεραστίων διαστάσεων οικονομικού εγκλήματος, που στερούσε το δημόσιο ταμείο από ανυπολόγιστα έσοδα, διεξήχθη έρευνα. Ουδείς πληροφορήθηκε κάτι σχετικό για τα αποτελέσματά της. Σημείωση 3η: Σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ, το 2007 στην Ελλάδα η πραγματική φορολογική επιβάρυνση για τα κέρδη δεν ξεπερνούσε το 15,9%. Την ίδια στιγμή η πραγματική φορολογική επιβάρυνση της εργασίας ήταν στο 35,1%, δηλαδή δυόμισι φορές μεγαλύτερη! 2. Ελευθεροτυπία, 3.5.2002. 3. Μάκης Παπαδόπουλος, Ριζοσπάστης, 31.10.2010.

Σημείωαη 4η: Τη δεκαετία του '90 ο φορολογικός συντελεστής επί των επιχειρηματικών κερδών βρισκόταν στο 45%. Μετά από διαδοχικές «πατριωτικές» αποφάσεις των ΠΑΣΟΚ και ΝΔ μειώθηκε πάνω από το μισό και πλέον βρίσκεται στο 20%. Το αποτέλεσμα ήταν: ενώ το έτος 2000 τα φυσικά πρόσωπα (κατά βάση μισθωτοί και συνταξιούχοι) πλήρωσαν το 52% του συνόλου των άμεσων φόρων και τα επιχειρηματικά κέρδη πλήρωναν το 48%, μετά από μια τετραετία ΠΑΣΟΚ κι άλλη μία τετραετία

ΝΔ το 2008 οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι πληρώνουν το 70% του συνόλου των άμεσων φόρων και τα επιχειρηματικά κέρδη μόνο το 30%. Οι δε έμμεσοι φόροι, η πιο επαχθής και άδικη μορφή φορολογίας για τα λαϊκά στρώματα, εκτινάχτηκαν το 2010 στο 60% επί του συνόλου των φορολογικών εσόδων.3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

/ . «Λεφτά υπάρχουν» για το NATO.' «Σελτζούκοι ροπαλοφόροι καραδοκούν. Χαγάνοι ορνεοκέφαλοι βυσσοδομούν. Σκνλοκοίτες και νεκρόσιιοι κι ερεβομανείς κοηροκρατούν το μέλλον».

Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον εστί Παρά την άγρια πολιτική λιτότητας η ελληνική κυβέρνηση φρόντισε να είναι πρώτη σε καταθέσεις στο «αμερικανικό (ΝΑΤΟικό) ταμείο της Δήλου». Στις αρχές Ιουνίου του 2010 ανακοινώθηκαν στις Βρυξέλες τα στοιχεία του NATO σχετικά με το αν και κατά πόσον ανταποκρίνονται τα μέλη της Συμμαχίας στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει, όσον αφορά το σκέλος των αμυντικών τους δαπανών. Παρά τη «μαύρη φτώχεια» της Ελλάδας, αυτό που προέκυψε είναι ότι η χώρα που Περικλέους, του Λεωνίδα (του Σπαρτιάτη) και του Παπανδρέου (του... σοσιαλιστή), η χώρα που τελεί υπό την «τεχνική βοήθεια» του ΔΝΤ και χορεύει υπό την (καλλιτεχνική) μπαγκέτα της EE, η χώρα που κόβει μισθούς από τους εργάτες, που περικόπτει συντάξεις από τους συνταξιούχους και αποκόπτει αποζημιώσεις από τους απολυμένους, η χώρα των πρωτομινίστρων Παπακωνσταντίνου και Λοβέρδου κατέκτησε (με το σπαθί της) το «αργυρούν μετάλλιον», ήγουν την αξιοθαύμαστη και περίλαμπρη δεύτερη θέση σε ΝΑΤΟικές δαπάνες επί συνόλου 28 μελών του ΝΑΤΟικού συναπαντήματος. Με άλλα λόγια, η Ελλάς εντός του 2009, κατόρθωσε (ήταν η μία από τις μόλις 5 χώρες που το πέτυχαν) και ξόδεψε ποσό πάνω από το 2% του ΑΕΠ της για ΝΑΤΟικές δαπάνες, ποσοστό το οποίο έχει τεθεί ως κατώτατο όριο

στο πλαίσιο της Συμμαχίας. Για την ακρίβεια μάλιστα, η Ελλάδα συνέτριψε το όριο του

2'7
View more...

Comments

Copyright ©2017 KUPDF Inc.
SUPPORT KUPDF