Ιστορία της Τρίτης Διεθνούς

ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ε.Σ.Σ.Α.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΑΙΕΘΝΟΥΣ

ΕΚΔΟΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ Ε.Π.Ε. ΖΩ0Δ0Χ0Υ ΠΗΓΗΣ 16- ΤΗΛ. 623.649 ΑΘΗΝΑΙ

75

'Η σύντομη αυτή μελέτη της Ιστορίας της Κ ομ­ μουνιστικής Διεθνούς έτοιμάστηκε άπό τό ’Ινστι­ τούτο τοϋ μαρξισμού-λενινισμού της Κ Ε τοϋ Κ Κ Σ Ε μέ τή συμμετοχή καί τή βοήθεια των παραγόντων της Κ ομμουνιστικής Διεθνούς καί τω ν συντρόφων πού είχαν δουλέψει στό μηχανισμό της καί στά έντυπα ίρ γανά τη ς: σ.σ. Βάλτερ Ο δλμπριχτ, Ντολορές Ί μ παρούρη, Ζ άκ Ντυκλό, Τ ίμ Μ πάκς, Χαλέντ Μ παγκτάς, Βικτόριο Κοντοβίλλι, Ζόρς Κονιό, "Ινκερ Λ έχτινεν, Μ πορίς Πονομαριόφ, Π άλμ Ν τάττ, Ντεζέ Νέμες, Φρίντλι Φ ύρνμπεργκ, Έ μ ίλ ιο Σερένι, Ρούμπεν Ά μ π ρ ά μ ο φ , Έ ν τρ ιο υ Ροτστάϊν.

©

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ Ε Π Ε ΖΟΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ Ι6 ΤΗΛ 6Β6»·ΑΘΗΝΑΙ 7J

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σ τήν έποχή τοϋ περάσματος rrjc ανθρωπότητας άπό τόν κ α π ι­ ταλισμό στό σοσιαλισμό, εποχή πού τήν έγκαινίασε ή Ό χτω β ρ ια ν ή σοσιαλιστική έπανάσταση, μπροστά στό διεθνές εργατικό κίνημα όρθώθηκαν νέα μεγάλα έπαναστατικά καθήκοντα. 'Η πάλη γ ιά τήν έκπλήρωσή τους ήταν άναπόσπαστα συνδεμένη μέ τήν π ο ­ λύμορφη έπαναστατική δράση τη ς Τ ρ ίτης, της Κομμουνιστικής Διεθνούς. 'Η Κ ομμουνιστική Διεθνής, πού Ιδρύθηκε μέ τήν πρωτοβουλία καί τήν άμεση συμμετοχή τοϋ Β. I. Λένιν, ήταν ό ιστορικός διά­ δοχος της 'Έ νω σης Κ ομμουνιστών καί της Π ρώ της Διεθνούς, πού βρίσκονταν κάτω άπό τήν καθοδήγηση τοϋ Κ. Μάρξ καί τοϋ Φ . Έ ν γ κ ε λ ς, ό κληρονόμος τω ν καλύτερων παραδόσεων της II Διεθνούς. Ή Κομμουνιστική Διεθνής Ιθεσε τίς βάσεις τοϋ σύγχρονου διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, τό καθοδηγοΰσε evttc τέταρτο σχεδόν τοϋ αιώνα, εξασφάλιζε τήν ενότητα καί τή συσπείρωση τω ν κομμουνιστικών κομμάτων, τά διαπαιδαγωγοΰσε στό πνεϋμα της μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας, της διεθνούς άλληλεγγύης καί τή ς βαθιάς πίσ τη ς καί τά τμή μ ατά της βρίσκονταν πάντα στό κέντρο όλων τω ν σπουδαιότερων κοινωνικών μαχώ ν τοϋ καιροΰ τους, ήταν οΐ πιό δραστήριοι άγωνιστές στίς μάχες αυτές. Ή Κομμουνιστική Διεθνής καί τά τμήμ ατά της έπιδίωκαν νά συσπειρώσουν τήν έργατική τάξη γ ιά πάλη ένάντια στήν άστική τάξη, γ ιά τήν έγκαθίδρυση της προλεταριακής έξουσίας, γ ιά τή νίκη τοϋ σοσιαλισμού. Ή Κομμουνιστική Διεθνής εμφανίστηκε σάν νομοτελειακή έκφραση τή ς αυξημένης διεθνικοποίησης τη ς ταξικής πάλης τοϋ προλεταρ;άτου στίς συνθήκες της γενικής κρίσης τοϋ κ α -ιτ α 5

λισμοϋ, τη ς διάσπασης τοϋ κόσμου σέ δυό συστήματα — τό σοσιαλιστικό καί τό καπιταλιστικό — καί τής πάλης μεταξύ τους, σάν έκδήλωση της ιστορικής άνάγκης νά βρεθούν στίς καινούργιες συνθήκες οί πιό άποτελεσματικές μορφές άμοιβαίων σχέσεων καί άμοιβαίας βοήθειας άνάμεσα στήν έπαναστατική πρωτοπορεία τω ν διάφορων έθνικών τμημάτω ν τοϋ προλεταριάτου. Ο ί κομ­ μουνιστές θυμοϋνταν καλά τήν υπόδειξη τοϋ Κ. Μάρξ: « ... ή π ε ­ ριφρόνηση τοϋ δεσμοϋ τής άδελφωσύνης πού θάπ ρεπ ε νά συνδέει καί νά παροτρύνει τούς έργάτες τω ν διάφορων χωρών νά στέκουν σταθερά ό ένας πλάι στόν άλλο στήν πάλη γ ιά τήν άπελευθέρωσή τους, τιμ ω ρείται μέ τήν κοινή ή ττα των άσύνδετων μεταξύ τους προσπαθειών του ς» 1. Ή ιστορική εμφάνιση τής έργατικής τάξης, ή ήρωϊκή της πάλη ενάντια στόν καπιταλισμό γ ιά τήν έγκαθίδρυση τής προλε­ ταριακής εξουσίας καί τήν οικοδόμηση τοϋ σοσιαλισμοϋ, Ιχε ι στή βάση της διεθνιστικό χαρακτήρα. Ό διεθνισμός τοϋ έργατικοϋ κινήματος καθορίζεται άπό τήν ουσία τή ς κοσμοϊστορικής άποστολής τοϋ προλεταριάτου, τούς όρους τής ενσάρκωσής της, τίς ιδιομορφίες τής άντικατάστασης τοϋ καπιταλιστικοϋ κοινωνικοϋ σχηματισμοϋ άπό τό σοσιαλιστικό. Τό κεφάλαιο ξεπέρασε τά έθνικά 6ρια, συνένωσε τίς έθνικές οικονομίες σέ ένα ένιαϊο σύστημα εκμετάλλευσης όλων τών εργαζομένων τής γή ς άπό τή διεθνή άστική τάξη. Τό κεφάλαιο δημιούργησε, παντοϋ όπου εισχώρησε, τήν τάξη τών μισθωτών έργατών, πού τήν έκμεταλλεύεται άνελέητα καί τήν καταπιέζει. Οί προλετάριοι τώ ν διάφορων χωρών μέ τήν πείρα τής ταξικής πάλης φτάνουν στό συμπέρασμα 6τι έχουν έναν έχθρό — τήν παγκόσμια άστική τάξη, έναν σκοπό — τήν άνατροπή τών έκμεταλλευτών καί τό πέρασμα στό σοσια­ λισμό, ένα μέσο γ ιά τήν έπίτευξη τοϋ σκοποϋ — τόν συνεπή καί ηρωικό έπαναστατικό άγώνα ένάντια στίς κυρίαρχες τάξεις, μιά πη γή δυνάμεων — τήν όργάνωση, μοναδική Ιδεολογία — τό μαρξισμό-λενινισμό, Ιναν άπαραίτητο 6ρο γ ιά τή νίκη — τή διεθνή άλληλεγγύη. Τ ό κεφάλαιο είναι διεθνής δύναμη καί γ ιά νά νικη­ θεί, γιά νά πραγματοποιηθεί τό πέρασμα στό σοσιαλισμό σέ όποιαδήποτε χώρα, χρειάζεται ή διεθνής άδελφότητα τώ ν έργαζομένων, ή άμοιβαία βοήθεια καί ή πίστη στό διεθνιστικό χρέος τοϋ προλεταριάτου δλων τώ ν χωρών. 'Η διεθνής προλεταριακή άλληλεγγύη, πού άναπτύσσεται καί πλουτίζεται στό βαθμό πού περιπλέκονται οί κοινωνικές σχέσεις καί διευρύνεται τό μέτωπο τής ταξικής πάληε, άντιπαρατίθεται 1 Κ. Μ ά ρ ξ κ α ί Φ. ’Έ ν γ κ ε λ ς . "Απαντα, τάμ. 16ο;, σελ. 12— 13 τής γερμανικής ϊκδοσης.

6

στίς κάθε λογής χω ριστικές καί έθνικιστικές τάσεις καί πρ α γμ α ­ τοποιείται μέ διάφορες Οργανωτικές μορφές. Ή ποικιλία τω ν Οργανωτικών μορφών της διεθνούς άλληλεγγύης τοϋ προλεταριάτου, ή έκλογή τους γ ιά τίς δοσμένες, τίς συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες καθορίζονται άπό τό έπίπεδο τοϋ έπαναστατικοϋ κινήματος, τό συσχετισμό των δυνάμεων άνάμεσα στούς εργαζόμενους καί τούς έκκεταλλευτές σέ έθνική καί διεθνή κλίμακα, άπό τήν έκταση καί τό χαρακτήρα της ταξικής πάλης άνάμεσα στό προλεταριάτο καί τήν άστική τάξη, άπό τό βαθμό ωριμότητας της έθνικής πρωτοπορείας της έργατικής τάξης καί άπό άλλους παράγοντες. Π ρώ τη διεθνής όργάνωση τοϋ έπαναστατικοϋ προλεταριάτου ήταν ή "Ενωση Κομμουνιστών. Σ τό πρόγραμμα αύτης της "Ε νω ­ σης — «Μανιφέστο τοϋ Κομμουνιστικού Κ όμματος» — γιά πρώ τη φορά καθορίζεται μέ σαφήνεια καί ακρίβεια ό μεγάλος σκοπός της έργατικής τάξη ς: άνατροπή τη ς άστικής τάξης καί οικοδό­ μηση τη ς κομμουνιστικής κοινωνίας. Τό εμπνευσμένο σύνθημα της "Ενωσης Κομμουνιστών — «Π ρολετάριο: δλων τών χωρών, ένω θεΐτε!» — έγινε τό μαχητικό σύνθημα τοϋ διεθνούς προλετα­ ριάτου. Σάν ά-οτέλεσμα τής δξυνσης της ταξικής πάλης καί τής διεύρυνσης τών κινητήριων δυνάμεων τής παγκόσμιας έπανάστασης, τό σύνθημα αύτό αναπτύχθηκε καί πλουτίστηκε παραπέρα. «Προλετάριοι καί καταπιεζόμενοι λαοί δλων τώ ν χωρών, ένω­ θεΐτε!» —■μέ τό σύνθημα αύτό μπήκαν στόν άγώνα οί έπαναστατικές δυνάμεις τοϋ κόσμου μετά τόν Μεγάλο Ό χ τώ β ρ η . Σ τήν περίοδο έπικράτησης τοϋ καπιταλισμού στίς βασικές χώρες, κάτω άπό τήν επίδραση τοϋ έργατικοϋ καί δημοκρατικού κινήματος, προέκυψε ή ανάγκη καινούργιων, πιό αποτελεσματι­ κών οργανωτικών μορφών προλεταριακής άλληλεγγύης. Τό 1864 μέ τήν καθοδήγηση τοϋ Κ. Μάρξ καί τοϋ Φ. ’‘Ε νγκελς δημιουργεί ται ή I Διεθνής. Ο ί θεμελιωτές τοϋ επιστημονικού κομμουνισμού έκαναν δραστήρια πάλη γ ιά τή δημιουργία καί τήν έδραίωση τής άδελφικής συμμαχίας της έργατικής τάξης τών διάφορων χωρών, « ...ο ΐ εργάτες τώ ν διάφορων χωρών δέν πρέπει μόνο νά αισθά­ νονται τόν έαυτό τους σάν άδέλφια καί σύντροφοι τοϋ άπελευθερωτικού στρατοϋ, άλλά καί νά δρουν σάν τέ τιο ι» .1 Τήν έπίτευξη αύτοϋ τού καθήκοντος, οί θεμελιωτές τού έπιστημονικοϋ κομ­ μουνισμού, τή θεωρούσαν σάν έναν άπό τούς βασικότερους σκο­ πούς τής Διεθνούς. Μεγάλο δημιούργημα τής I Διεθνούς ήταν ή Παρισινή Κομμούνα — πρώ τη στήν ιστορία προσπάθεια νά 1 Κ. Μ ά ρ ξ κ α ί Φ. “Κ ν γ κ ε λ ς. "Απαντα, τύμ. 16ος, σελ. 191 τής γερμανικής έκδοσης.

δημιουργηθεΐ κράτος της έργατικης τάξης καί 6λων τω ν έργαζομένων. Σ τή διάρκεια της ύπαρξής τη ς ή I Διεθνής δυνάμωσε σημαντικά τή δ'.ϊΟνή άλληλεγγύη τοϋ Εύρωπαΐκοϋ καί τοϋ Ά μερικανικοϋ προλεταριάτου, «...έθεσ ε — 6πω ς έλεγε ό Λένιν, — τό θεμέλιο τής διεθνούς όργάνωσης τω ν έργατών γ ιά τήν προετοιμασία της έπαναστατικής τους έφόδου κατά τοϋ κεφαλαίου»1, «έθεσε τό θεμέλιο της προλεταριακής, της διεθνούς πάλης γ ιά τό σοσια­ λισμό»2. Σ τ ά τέλη τοϋ 19ου αιώνα, 6ταν δυνάμωσε ή διάδοση τοϋ μαρξισμοϋ καί άρχισε μιά νέα άνοδος τοϋ έργατικοϋ κινήματος, σέ μιά σειρά χώρες όργανώθηκαν έργατικά κόμματα. Μέ τή συμ­ μετοχή τοϋ Φ . "Ενγκελς ιδρύθηκε ή II Διεθνής, πού έκανε πολύ δουλιά γιά τή συνένωση καί τή συσπείρωση τώ ν προλεταρίων, γ ιά τήν παραπέρα διάδοση τοϋ μαρξισμοϋ. ’Αλλά, σ ιγά-σιγά, στήν πολιτική καί τή θεωρητική δράση της II Διεθνοϋς άρχισε νά έπικρατεΐ ό όππορτουνισμός. Ή έποχή μιας σ χετικά ειρηνικής άνάπτυξης τοϋ καπιταλισμοϋ, ή άνάπτυξη τοϋ έργατικοϋ κινήμα­ τος σέ πλάτος καί ή συμμετοχή σ’αύτό στοιχείων πού προέρχον­ ταν άπό μή προλεταριακά στρώματα, ή έμφάνιση της έργατικης άριστοκρατίας καί Κιης εργατικής γραφειοκρατίας, πού ήταν φορείς της ιδέας τοϋ συμβιβασμοϋ στό έργατικό κίνημα — 6λα αύτά εϊχαν σάν άποτέλεσμα « ...νά προκληθεΐ μιά προσωρινή πτώ ση τοϋ ΰψους τοϋ έπαναστατικοϋ επιπέδου, ένα προσωρινό δυνάμωμα τοϋ όππορτουνισμοϋ καί οδήγησαν στό τέλος στήν έπονείδιστη χρεωκοπία αύτης της Διεθνοϋς»3. Έ τ σ ι, ή χρεω κοπία της II Διεθνοϋς ήταν τό άποτέλεσμα τοϋ' συνόλου τώ ν Ιστορικών προτσές τοϋ τέλους τοϋ 19ου καί τώ ν άρχών τοϋ 20ου αιώνα. Α λ λ ά στό έργατικό κίνημα υπήρχε πιά καί δροϋσε μιά άλλη, πρ α γμ α τικά έπαναστατική τάση, πού ή πιό συνεπής έκφρασή της ήταν ό μπολσεβικισμός, ό όποιος έμφανίστηκε στή Ρω σ ία κάτω άπό τήν ηγεσία τοϋ Λένιν. Ό μπολσεβικισμός διεξήγαγε δραστήρια πάλη ενάντια στό ρεφορμισμό καί βοηθούσε στό δυνά­ μω μ α καί τή συσπείρωση τής έπαναστατικής, τής διεθνιστικής τάσης στό παγκόσμιο έργατικό κίνημα. Ό σοσιαλ-σωβινιστικός εκφυλισμός της πλειοψηφίιίς τώ ν κομ­ μάτων της II Διεθνοϋς δέν μποροϋσε νά εξαλείψει τήν τάση της διεθνοϋς άλληλεγγύης πού υπάρχει άντικειμενικά καί βρίσκεται στήν ϊδια τήν ούσία τοϋ προλεταριακοϋ κινήματος. ’Ακόμα καί 1 Β. I. Λ έ ν ι ν . "Απαντα, τόμ. 38ος, σελ. 302 2 Σ τό Ιδιο: σελ. 303. 3 Β. I. Λ έ ν ι ν . "Απαντα, τόμ. 38ος, σελ. 302.

8

στά δύσκολα χρόνια τοϋ παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου οί αριστερές έπαναστατικές όμάδες διατηρούσαν διεθνείς έπαφές, διεύρυναν τούς διεθνείς δεσμούς τους. Κέντρο της διεθνοϋς συ­ σπείρωσης τών άριστερών στοιχείων της σοσιαλδημοκρατίας ήταν τό κόμμα τώ ν μπολσεβίκων μέ έπικεφαλής τόν Λένιν, πού κρατοϋσε ψηλά τή σημαία τοϋ προλεταριακοΰ διεθνισμού καί είχε άρχίσει τήν πάλη γ ιά τή δημιουργία της III Διεθνοϋς. Ό Μ εγάλος Ό χ τώ β ρ η ς, πού έγκαινίασε τήν παγκόσμια προ­ λεταριακή επανάσταση, ή δξυνση τής γενικής κρίσης τοϋ κα πιταλισμοϋ, ή δξυνση τών άντιθέσεων άνάμεσα στήν εργασία καί τό κεφάλαιο καί άνάμεσα στίς Ιμπεριαλιστικές χώρες καί τούς λαούς τών άποικιών καί μισοαποικιών — όλα αύτά οδήγησαν στό βάθεμα τής παγκόσμιας έπαναστατικής κρίσης. "Άρχισε ή έποχή τών προλεταριακών έπαναστάσεων, ή έποχή μιας Ισχυρής άνόδου τοϋ έθνικο-άπελευθερωτικοϋ κινήματος, ή έποχή τής άμεσης εφόδου ένάντια στόν καπιταλισμό καί τοϋ περάσματος τής άνθρωπότη τας στό σοσιαλισμό. Σ τ ίς συνθήκες αυτές άπόχτησε άκόμα μεγαλύτερη σημασία ή διεθνής άλληλεγγύη τών έθνικών τμ η μ ά ­ τω ν τή ς έργατικής τάξης, ή άλληλοσύνδεση καί ή άλληλοβοήθεια τής πρωτοπορείας τους, ό συντονισμός τών προσπαθειών τής έργατικής τάξης στήν πάλη ενάντια στόν κοινό έχθρό — τό διεθνές κεφάλαιο. "Ολα τά ιστορικά αύτά περιστατικά έκαναν έπιταχτικότερη τήν άνάγκη τής δημιουργίας μιας ποιοτικά νέας, πραγμ ατικά έπανα­ στατικής όργάνωσης τής έργατικής τάξης τόσο στά έθνικά πλαίσια, δσο καί σέ διεθνή κλίμακα. Μιά τέτοια άκριβώς όργάνωση νέου τύπου ήταν ή Κ ομμουνι­ στική Διεθνής, πού άφομοίωσε τίς καλύτερες παραδόσεις τοϋ παγκόσμιου έπαναστατικοϋ κινήματος, άνέπιυξε καί πλούτισε τό περιεχόμενό τους, τούς Ιδοσε καινούργια όργανωτική μορφή. ’Ο ργανωτής τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς καί καθοδηγητής της στά πρώ τα χρόνια τή ς ύπαρξής της ήταν ό Λένιν, πού μπήκε στήν ιστορία σάν i άναγνωρισμένος άρχηγός τοϋ παγκόσμιου κομμουνιστικοϋ κινήματος. Ό Β. I. Λένιν στήριξε όλόπλευρα θεωρητικά καί πολιτικά τήν άναγκαιότητα τής δημιουργίας τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς. Ά πό δ ειξε, δτι ή άναγκαιότητα αύτή καθορίζεται άπό τίς νέες ιστορικές συνθήκες, πού γέννησε ό ιμπεριαλισμός, άπό τήν π ε ­ ρίοδο τής άμεσης έφόδου ένάντια στόν καπιταλισμό, άτίό τήν αύξηση τοϋ ρόλου τή ς διεθνοϋς άδελφότητας τών έργατών στήν επίτευξη τόσο τών έθνικών δσο καί τών διεθνών έπαναστατικών σκοπών, άπό τή ζω τική άνάγκη νά άντιπαραταχθεΐ στή θεωρία 9

καί τήν πράξη τοϋ ρεφορμισμού μιά πρ α γμ ατικά έπαναστατική θεωρία καί πράξη. Ό Β. I. Λένιν άρχισε τήν τιτάνια δράση του γιά τή δημιουργία τής Κομμουνιστικής Διεθνούς μέ τήν έδραίωση τής έπαναστατικής πτέρυγας στό διεθνές έργατικό κίνημα. 'Η δουλιά αυτή πήρε Ιδιαίτερα εντατικό χαρακτήρα στά χρόνια τοϋ πρώτου παγκόσμιου πολέμου, τότε πού ή έργατική τάξη, λόγω τής προδοσίας τώ ν άρχηγών τή ς II Διεθνούς, είχε μείνει άκέφαλη Ιδεολογικά, Οργα­ νωτικά καί πολιτικά. *0 Β. I. Λένιν καταπιάστηκε νά έκπληρώσει τό μεγάλο ιστο­ ρικό καθήκον τής άνανέωσης τής διεθνούς άδελφότητας τώ ν έργατώ ν μέ τήν χαρακτηριστική γ ι’αυτόν ενέργεια καί στοχοπροσή­ λωση. 'Ο Β. I. Λένιν έπιδίω κε έπίμονα τήν άποκατάσταση τής μαρξιστικής ίδεολογικοθεωρητικής βάσης τοϋ έργατικοΰ κινήμα­ τος άπό τήν όποία άπομακρύνθηκαν οί σοσιαλπροδότες. Γύρω άπό τό Λένιν συσπειρώνονταν οί άριστερές όμάδες, πού σιγά-σιγά αποδέχονταν τίς λενινιστικές Ιδέες καί μαζί μέ τούς μπολσεβίκους δημιούργησαν τό διεθνιστικό πυρήνα, πού έγινε τό έμβρυο τής Κομμουνιστικής Διεθνούς. Ό Β. I. Λένιν έπεξεργάστηκε τίς βασικές άρχές τοϋ σύγχρονου κομμουνιστικού κινήματος1? 01 άρχές αύτές έδοσαν στό κίνημα τεράστια ζω τική δύναμη καί διατηρούν τή σημασία τους καί σήμερα. Ό Β. I. Λ έ ν ι ν έ θ ε σ ε τ ί ς Ι δ ε ο λ ο γ ι κ ο - θ ε ω ρ η τικές βάσεις τής Κομμουνιστικής Διεν ο ϋ ς, εξόπλισε τά κομμουνιστικά κόμματα μέ τή γνώση τών ιδιομορφιών τής άνάπτυξης τής κοινωνίας στή νέα ιστορική έποχή — τήν εποχή τοϋ Ιμπεριαλισμού καί τοϋ περάσματος άπό τόν καπιταλισμό στό σοσιαλισμό, άποκάλυψε τήν Ιδιορρυθμία τών άντικειμενικών καί υποκειμενικών συνθηκών τοϋ έπαναστατικοϋ άγώνα στήν έποχή αύτή. Μέ βάση τή γενίκευση τη ς νέας ιστορικής πείρας, τής μελέτης τή ς πάλης τής διεθνούς έργατικής τάξη ς καί τοϋ έθνικο-άπελευθερωτικού κινήματος τώ ν λαών, ό Λένιν άνέπτυξε δημιουργικά καί πλούτισε τό μαρξισμό, τόν άνέβασε σέ νέα βαθμίδα, διαμορφώ­ θηκε ένα νέο στάδιο τής μαρξιστικής έπιστήμης — ό λ ε ν ι ν ι ­ σμός. Ό μεγάλος δάσκαλος καί άρχηγός τοϋ παγκόσμιου προλεταριά­ του πλούτισε τή μαρξιστική διδασκαλία γ ιά τό κόμμα μέ τήν πείρα τώ ν έπαναστατικών μαχώ ν στή Ρω σ ία καί σέ 6λο τόν κόσμο, συγκεκριμενοποίησε αύτή τή διδασκαλία σύμφωνα μέ τή νέα έποχή καί έ π ε ξ ε ρ γ ά σ τ η κ ε τ ί ς ό ρ γ α ν ω τ ι κ έ ς 10

άρχές τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς. Τά ομιουδαιότερα γνω ρίσματα αύτών τών άρχών είν α ι: ό δ η μ ο ­ κ ρ α τ ι κ ό ς σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ι σ μ ό ς , πού έξασφαλίζει τήν ένότητα θέλησης καί τήν ένότητα δράσης τώ ν κομμουνιστικών κομμάτων, τήν ολόπλευρη άνάπτυξη της δράσης τους, τη ς π ρ ω ­ τοβουλίας καί της αυτοτέλειάς τους· ή α υ σ τ η ρ ή κ ο μ μ α ­ τ ι κ ή π ε ι θ α ρ χ ί α , πού στηρίζεται στή συνείδηση τών κομ­ ματικών γραμμώ ν, στήν Ικανότητα της πρωτοπορείας νά έκφράζει τά συμφέροντα τών μαζών, νά προσεγγίσει, νά συγχωνευτεί, δπω ς έλεγε ό Λένιν, μέ τήν πιό πλατεία μάζα τών έργαζομένων καί στήν πρώ τη γραμμή μέ τήν προλεταριακή, άλλά καί μέ τήν μή προλεταριακή έργαζόμενη μάζα· ό δ ι ε θ ν ι σ μ ό ς , πού περιλαβαίνει τή διεθνή προλεταριακή πειθαρχία καί αυτοπειθαρχία, στήν έκπλήρωση τών καθηκόντων της έπαναστατικής πάλης, ή κ α ­ τανόηση άπό τό κάθε κόμμα της ιστορικής ευθύνης γ ιά τήν έπ ιτυ χία τή ς δράσης του στά έθνικά πλαίσια, γ ιά τίς τϋ χες ολόκλη­ ρου τοϋ κομμουνιστικού κινήματος· ή πραγματοποίηση στήν πράξη τής έπαναστατικής άλληλοβοήθειας σέ μορφές πού νά είναι οί πιό άποτελεσματικές καί σκόπιμες σέ τοΰτες ή έκεϊνες τίς συνθήκες. 01 πολιτικές καί Οργανωτικές άρχές τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς πού έπεξεργάστηκε ό Β. I. Λένιν, τής έξασφάλισαν τή δυνατότητα νά παίξει μέ έπιτυχία πρω τοποριακό ρόλο στό διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, τήν έξόπλισαν μέ έπαναστατική μαχητική ικανότητα καί πολιτική εύλιγισία. Οί άρχές αυτές πήραν πλατειά διάδοση, άπόχτησαν σημασία θεμελειακών άρχών γιά 6λα τά κομμουνιστικά κόμματα. Ό Β. I. Λ έ ν ι ν έ π ε ξ ε ρ γ ά σ τ η κ ε θ ε ω ρ η τ ι κ ά κ α ί έθ·εσε π ρ α χ τ ι κ ά τ ί ς β ά σ ε ι ς τ ή ς σ τ ρ α τ η ­ γικής καί τής ταχτικής του παγκόσμιον κ ο μ μ ο υ ν ι σ τ ι κ ο ύ κ ι ν ή μ α τ ο ς . *0 Λένιν έξόπλισε τά κομμουνιστικά κόμματα μέ τή μεθοδολογία καθορισμού τής στρα­ τηγικ ής καί έπεξεργασίας τή ς ταχτική ς, ύπολογίζοντας τίς ιδιο­ μορφίες τους στίς διάφορες χώρες, έδειξε τήν άνάγκη άλλαγής τής πολιτικής γραμμής σέ εξάρτηση άπό τήν άλλαγή τών σταθμών πάλης καί τήν έμφάνιση καινούργιων Ιστορικών συνθηκών. Ό Β. I. Λένιν έπαιρνε ένεργότατο μέρος στήν έπεξεργασία τών σπουδαιότερων άποφάσεων τή ς Κομμουνιστικής Διεθνοϋς. Γ ιά τή δράση τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς, γ ιά τήν έπεξεργα­ σία τής πολιτικής, τής στρατηγικής καί τής ταχτικής τών κομ­ μουνιστικών κομμάτων πρω ταρχική σημασία είχαν οι άκόλουθες πλευρές τή ς λενινιστικής διδασκαλίας: — ή βαθειά καί όλόπλευρ/; άνάλυση τοϋ ιμπεριαλισμού, σάν 11

τό άνώτατο καί τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, σάν πα ρα­ μονή της σοσιαλιστικής έπανάστασης. — ό χαρακτηρισμός τής πάλης τώ ν δυό αντίθετων συστημά­ τω ν — τοϋ καπιταλιστικού καί τοϋ σοσιαλιστικού — καί τό π έ ­ ρασμα άπό τ ό ν ' καπιταλισμό στό σοσιαλισμό σάν τό βασικό περιεχόμενο τής νέας έποχής· — ή έπιστημονική θεμελίωση τώ ν νομοτελειών καί τώ ν χ α ­ ρακτηριστικών γνω ρισμάτων τής παγκόσμιας σοσιαλιστικής έ π α ­ νάστασης στήν έποχή τοϋ Ιμπεριαλισμού, τό συμπέρασμα γ ιά τή δυνατότητα νίκης τοϋ σοσιαλισμού σέ μιά χώ ρα, ή θέση γ ιά τή μετεξέλιξη τή ς άστικοδημοκρατικής έπανάστασης σέ σοσιαλιστική, γιά τούς συμμάχους τοϋ προλεταριάτου στά διάφορα στάδια τής έπανάστασης, γ ιά τή σημασία τοϋ έθνικο-άπελευθερωτικοΰ κινή­ ματος στήν άνάπτυξη τής παγκόσμιας προλεταριακής έπανάστασ7;ς' — ή άποκάλυψη καί ή συγκεκριμενοποίηση τώ ν νομοτελειών τοϋ περάσματος άπό τόν καπιταλισμό στό σοσιαλισμό, ή θεμε­ λίωση τοϋ ρόλου τοϋ προλεταριακοϋ κράτους στή μεταβατική περίοδο καί τής ποικιλίας τώ ν μορφών του, ή άνάλυση τής ουσίας τής διχτατορίας τοϋ προλεταριάτου, τοϋ μηχανισμού της,· τοϋ περιεχομένου καί τή ς ιστορικής σημασίας τής σοσιαλιστικής δη­ μοκρατίας. 'Η δράση τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς μέ τήν καθοδήγηση τοϋ Λένιν άποτελεΐ σπουδαιότατο κεφάλαιο στήν ιστορία τοϋ κομμουνιστικοϋ κινήματος. Ή Κ ομμουνιστική Διεθνής £θεσ£ σάν καθήκον τη ς νά γίνει διεθνής όργάνωση πού νά ένσαρκώνει τή θεωρία καί τήν πρ α χτική τοϋ λενινισμοϋ. Ή Κομμουνιστική Διεθνής δίδασκε στά Κ ομμουνιστικά Κ όμματα τό λενινισμό, χρησιμοποιοϋσε όλα τά μέσα καί τά κανάλια γ ιά τή διάδοσή του, μέ συλλογικές προσπάθειες τόν άνέπτυσσε καί τόν πλούτιζε, τόν έφάρμοζε δημιουργικά στή λύση τώ ν επίκαιρων προβλημά­ τω ν, πού έθετε ή ζω ή. *Η ιστορία της Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς είναι ιστορία διαμόρφωστς καί γρήγορης άνάπτυξης τοϋ σύγχρονου κομμουνιστικοϋ κινήματος, ιστορία πολιτικής άνδρωσης τώ ν κομμουνιστικών κομμάτων, άνύψωσης τοϋ έπιπέδου τοϋ μαρξιστικο-λενινιστικοϋ τους έξοπλισμοϋ, πού συντελοϋνταν σέ σκληρή πάλη ένάντια στούς όππορτουνιστές 6λων τώ ν άποχρώσεων, ιστορία μετατροπής τοϋ κομμουνιστικοϋ κινήματος στήν πιό σοβαρή πολιτική δύναμη τής έποχής μας. Ή Κομμουνιστική Διεθνής έπαιξε η γετικό ρόλο στή συσπείρωση τώ ν επαναστατικών δυνάμεων κάτω άπό τή σημαία τοϋ μαρξισμοϋλενινισμοϋ, στή διαμόρφωση κομμουνιστικών κομμάτω ν σέ 6λες 12

τίς ήπείρους. 'Η Κομμουνιστική Διεθνής ήταν ή πρώ τη στήν ιστορία τοϋ έργατικοΰ κινήματος πρα γμ ατικά παγκόσμια κομ­ μουνιστική όργάνωση. Μέ τήν καθοδήγηση της Κομμουνιστικής ΔιεθνοΓ.; τό κομμουνιστικό κίνημα βγήκε έξω άπό τά σύνορα της Ε ύρώ πης καί της ’Α μερικής, άρχισε νά διαδίδεται γοργά στήν Ά σ ία καί τήν ’Αφρική, βγήκε στό διεθνή στίβο σάν ισχυρός παράγοντας έπιτάχυνσης τη ς ιστορικής προόδου, άρχισε νά άσκεΐ όλοένα καί μεγαλύτερη έπίδραση στήν κοινωνικοπολιτική ζωή της άνθρωπότητας. 'Η Κομμουνιστική Διεθνής έδινε σέ 6λα τά κομμουνιστικά κόμματα πολύ μεγάλη βοήθεια στόν καθορισμό τής έπαναστατικής γραμμής, στό ίδεολογικο-πολιτικό δυνάμωμά τους, τά βοήθησε νά ξεπεράσουν τήν κληρονομιά τοϋ σοσιαλδημοκρατισμοΰ, νά άπαλλαγοΰν άπό τίς ρεφορμιστικές αυταπάτες καί προκαταλήψεις καί νά βγοΰν στήν πλατειά Ιστορική λεωφόρο τη ς πιστής έξυπηρέτησης τής υπόθεσης τής έργατικής τάξης, τής πάλης γιά τό θρίαμβο τοϋ σοσιαλισμού. Τ ό προτσές τής διαμόρφωσης καί τή ς έδραίωσης τών κομμου­ νιστικών κομμάτων κράτησε ολόκληρη ιστορική περίοδο. ΤΗ ταν συνδεδεμένο μέ τήν ύπερνίκηση πολλών σοβαρών δυσκολιών, πού είχαν κυρίως διεθνή χαρακτήρα· χρειάζονταν συλλογικές προσπά­ θειες γιά νά βρεθοΰν σωστές λύσεις σέ μιά σειρά σπουδαιότατων ζητημάτω ν άρχής. Α ΰτά τά γενικά προβλήματα τοϋ κομμουνιστι­ κού κινήματος λύνονταν στά πλαίσια τής Κομμουνιστικής Διεθνούς καί μέ τήν καθοδήγησή της. Σ τή διαμόρφωση, τήν άνάπτυξη καί τήν άποτελεσματική δράση τών κομμουνιστικών κομμάτων πρόβαλλαν άπεγνωσμένη άντίσταση οί δεξιοί ήγέτες τής σοσιαλδημοκρατίας, πού πήραν μαχητική άντικομμουνιστική θέση. Σ τό δυνάμωμα τής έπιροής τοϋ κομ­ μουνισμού στό έργατικό κίνημα άντιδροϋσαν οί κεντριστές καί οί άναρχοσυνδικαλιστές. Ή υπεράσπιση τής'έπανασ τατικής γρ αμ ­ μής στό έργατικό κίνημα μποροϋσε νά είναι άποτελεσματική μόνο μέ τόν 6ρο της ένιαίας δράσης τών κομμουνιστικών κομμά­ τω ν υπό τήν καθοδήγηση τής Κομμουνιστικής Διεθνούς. ’Α ργότερα έμφανίστηκε ό φραξιονιστικός κίνδυνος στό ϊδιο τό κομμουνιστικό κίνημα. Ο ί δεξιοί όππορτουνιστές, οί «ΰπεραριστεροί», οί τροτσκιστές, οί σεχταριστές προσπαθούσαν νά έπιβάλλουν στά κομμουνιστικά κόμματα άντιλενινιστική πολιτική γραμμή, έπεδίωκαν νά κλονίσουν τήν ένότητα τοϋ κομμουνιστικού κινήμα­ τος, έβαζαν έμποδια στήν άνάπτυξη τή ς μαχητικής τους ικανό­ τητας. Ή φραξιονιστική πάλη τών όππορτουνιστών είχε διεθνή χαρακτήρα καί γ ιά νά συντριβοϋν ήταν άναγκαία ή συνεπής, ή κοινή πάλη δλων τών κομμουνιστικών κομμάτων. Ή Κομ13

μουνισ-πκή Διεθνής μπήκε επικεφαλής τής πάλης ενάντια στον άναθεωρητισμό καί τή μικροαστική επαναστατικότατα στό π α ­ γκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Μέ τήν καθοδήγησή της πρ α γμ α ­ τοποιήθηκε ή Ιδεολογικοπολιτική καί ή Οργανωτική συντριβή 6λων τών όππορτουνιστικών ομάδων πού δροϋσαν στήν περίοδο αυτή. "Ολα αύτά οδήγησαν στό σοβαρό δυνάμωμα τών κομμουνι­ στικών κομμάτων, στό άνέβασμα τοϋ κύρους τοϋ κομμουνιστικού κινήματος στόν παγκόσμιο στίβο, στήν αΰξηση τής πολιτικής ωριμότητας καί αύτοτέλειας τών κομμουνιστικών κομμάτων, στό δυνάμωμα τοϋ πρωτοποριακού τους ρόλου στόν επαναστατικό άγώνα. 'Η Κομμουνιστική Διεθνής έκανε τεράστια δουλιά γιά τή διά­ δοση καί τήν παραπέρα άνάπτυξη τής μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας, σύνδεσε τό διεθνές έργατικό κίνημα μέ τό μαρξισμόλενινισμό. Έ δ ο σ ε συλλογικές στή μορφή, μαρξιστικές στό περιε­ χόμενο, δημιουργικές στό χαρακτήρα άπαντήσεις σέ πολλά βασικά προβλήματα, πού άντιμετώ πιζε τό κομμουνιστικό κίνημα, συνέ­ βαλε σοβαρά στήν έπεξεργασία τής πολιτικής στρατηγικής καί στόν καθορισμό τής ταχτικής τών κομμουνιστικών κομμάτων τών διάφορων χωρών. Ή έπεξεργασμένη καί θεμελιωμένη άπό τήν Κομμουνιστική Διεθνή πολιτική τής κατάχτησης τής πλειοψηφίας τώ ν έργαζομένων μαζών μέ τό μέρος τής έπανάστασης, ή συνένωση τής πάλης γ ιά τήν ειρήνη καί τή δημοκρατία μέ τήν πάλη γιά τό σοσιαλισμό, ή πολιτική τοϋ ένιαίου έργατικοϋ μετώπου σάν βα­ σικού παράγοντα έπίθεσης κατά τής άστικής τάξης, ή Ιδέα τής δημιουργίας έργατοαγροτικής κυβέρνησης σάν μεταβατική βαθμίδα πρός τή σοσιαλιστική έπανάσταση, ή καρποφόρα καί πολύ άποτελεσματική θέση τού ένιαίου έργατικοϋ καί πλατιού λαϊκού άντιφασιστικοϋ μετώπου, ή πολιτική τού ένιαίου άντιϊμπεριαλιστικού μετώπου, πού είχε σκοπό νά στεριώσει τό έπαναστατικό κίνημα τώ ν καταπιεζόμενων λαών καί τή συμμαχία του μέ τήν προλε­ ταριακή έπανάσταση — αύτά είναι τά μεγάλα δρόσημα τής λενινιστικής πολιτικής, τή ς στρατηγικής καί τής ταχτικής τού π α ­ γκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, πού τοϋ έξασφάλισαν μ εγα ­ λειώδεις νίκες, τήν άναγνώριση τών λαών καί παγκόσμια έπιρροή. 'Η Κομμουνιστική Διεθνής μάθαινε συνεχώς στά κομμουνιστικά κόμματα τήν ύψηλή καί δύσκολη τέχνη τής πολιτικής καθοδήγη­ σης τών μαζών, τού έπαναστατικοϋ κινήματος, τήν ικανότητα νά παίρνουν μαζί τους τίς μάζες, νά έφαρμόζουν δημιουργικά τό μαρξισμό-λενινισμό στίς συγκεκριμένες συνθήκες τής ταξικής πάλης. Ή άνάπτυξη τής μαχητικής Ικανότητας τών κομμουνιστικών 14

κομμάτων, δίδασκε ή Κομμουνιστική Διεθνής, έξασφαλίζεται πρίν άπ’βλα μέ τό δτι τά κομμουνιστικά κόμματα θεωρούν τόν έαυτό τους σάν τήν άνώτερη μορφή ταξικής συνένωσης τοϋ προλετα­ ριάτου καί πραγματοποιοΰν μέ λ επτότητα τόν καθοδηγητικό τους ρόλο απέναντι στίς άλλες προλεταριακές όργανώσεις, δτι τά κομ­ μουνιστικά κόμματα μελετούν άδιάκοπα τό μαρξισμό-λενινισμό καί σέ ίλ η τή δράση τους πραγματοποιοΰν τήν ενότητα θεωρίας καί πράξης. Ε ίναι έξαιρετικά σπουδαίο νά υπολογίζουν τά κομ­ μουνιστικά κόμματα, 6ταν έπεξεργάζονται τά πολιτικά συνθήματα καί ξεσηκώνουν τίς μάζες στόν άγώνα, τίς συγκεκριμένες συνθήκες τοϋ έπαναστατικοΰ κινήματος, τίς ιδιομορφίες τής εσωτερικής καί τής έξωτερικής κατάστασης, νά χρησιμοποιούν τήν πείρα πού έχει συσωρευτεΐ άπό τά κομμουνιστικά κόμματα δλων τών χ ω ­ ρών. 'Η ανύψωση τοϋ καθοδηγητικοϋ ρόλου τών κομμουνιστικών κομμάτων προϋποθέτει τό συνδυασμό τής προσήλωσης στίς άρχές καί τή ς έπαναστατικότητας μέ τή μεγαλύτερη δυνατή εύλυγισία, μέ τή στρατηγική καί ταχτική εύελιξία, μέ τήν Ικανότητα νά κατέχουν δλες τίς μορφές ταξικής πάλης, τόσο στίς νόμιμες δσο καί στίς μή νόμιμες συνθήκες, νά συνδέουν τίς καθημερινές άπαιτήσεις τοϋ προλεταριάτου μέ τά βασικά καθήκοντα τής σοσιαλιστι­ κής έπανάστασης. *Η Κομμουνιστική Διεθνής, άκολουθώντας τίς ύποθήκες τοϋ Λένιν, δίδασκε τά κομμουνιστικά κόμματα νά άναλύουν κριτικά τή δράση τους, νά διαπαιδαγωγοϋν τούς κομμουνι­ στές μέ τήν άποκάλυψη καί τή διόρθωση τών δικών τους λαθών. Μέ τίς άποφάσεις καί τίς συμβουλές της στά κομμουνιστικά κόμματα ή Κομμουνιστική Διεθνής άνέβαζε τή μαρξιστική-λενινιστική ωριμότητα τώ ν κομμουνιστών, βοηθοϋσε στήν έξασφάλιση αυστηρής πειθαρχίας στή βάση τών άρχών τοϋ δημοκρατικοϋ συγκεντρωτισμοϋ, πού πή γαζαν άπό τό Καταστατικό τής Κ ομ­ μουνιστικής Διεθνοϋς. Ή Κομμουνιστική Διεθνής καλλιεργούσε στούς κομμουνιστές τό αίσθημα τή ς εύθύνης γ ιά τίς τύ χες τής ταξικής πάλης, τό αίσθημα τής έπαναστατικότητας τόσο στίς περιόδους τών έπιθετικών άγώνων δσο καί στίς περιόδους τών άμυντικών άγώνων ενάντια στήν άστική τάξη. Μιά άπό τίς σπουδαιότερες ιστορικές υπηρεσίες τής Κομμουνι­ στικής Διεθνοϋς βρίσκεται στό δτι γαλούχησε όλόκληρη πλειάδα διάσημων παραγόντων, μαχητικών καί γενναίων άρχηγών τής έργατικής τάξης, πολιτικά ώριμων καί ιδεολογικά άτσαλωμένων ήγετών. Τόν καιρό τής κοινής έπαναστατικής δράσης, στό προτσές τής συλλογικής δημιουργίας, στήν πορεία τής έπεξεργασίας μέ κοινές προσπάθειες τής πολιτικής γραμμής καί ταχτικής τοϋ άγώνα, διαπαιδαγωγήθηκαν έμπειροι, θεωρητικά καλά κα ταρτι­ σμένοι καθοδηγητές τών κομμουνιστικών κομμάτων, Ικανοί νά 15

συνδέουν τή θεωρία και τήν πραχτική καί νά λύνουν άπό τίς θέσεις τοϋ μαρξισμοϋ-λενινισμοϋ οχι μόνο εθνικά, άλλά καί διεθνή προβλήματα τοϋ επαναστατικού κινήματος. 'Η διαμόρφωση μαρξιστικο-λενινιστικών στελεχών είχε π ρ ω ­ ταρχική σημασία γιά τήν άνδρωση τών κομμουνιστικών κομμά­ των, γιά τό πέρασμά τους σέ νέα βαθμίδα άνάπτυξης, στήν πλήρη αύτοτέλεια, δταν δέν θ ά υπήρχε πιά συγκεντρωτική καθοδήγηση σέ διεθνή κλίμακα καί τό κάθε κόμμα έπρεπε μέ τίς δικές του δυνάμεις, σύμφωνα μέ τή γενική γραμμή τοϋ παγκόσμιου κομ­ μουνιστικού κινήματος, νά καθορίζει τήν πολιτική γραμμή, νά καθοδηγεί τόν επαναστατικό άγώνα στή χώρα του. Ή Κομμουνιστική Διεθνής έπαιξε έξέχοντα ρόλο στή διαπαιδα­ γώγηση τών απλών μελών τών κομμουνιστικών κομμάτων, συνέ­ βαλε σέ σημαντικό βαθμό στό νά έμφανιστεΐ στήν ιστορική σκηνή ό μαζικός πολιτικός παράγοντας νέου τύπου, τό δνομα τοϋ οποίου είναι — κ ο μ μ ο ύ ν ι σ τ τ>'ς. Μέ βάση τίς υποθήκες τοϋ Λένιν διαμορφώθηκαν, κάτω άπό τήν καθοδήγηση τής Κομμουνιστικής Διεθνούς, τά πολιτικά, ιδεολογικά καί ήθικά χαρακτηριστικά γνω ρίσματα τοϋ κομμουνιστή, πού άπόχτησε τ ε ρ ά σ τ ι α έπιρροή στίς λαϊκές μάζες καί έπαιξε έξαιρετικό ρόλο στίς ιστορικές τύχες τής ανθρωπότητας. Μέ τήν καθοδήγηση ακριβώς τής Κ ομ­ μουνιστικής Διεθνούς καλλιεργήθηκαν στούς κομμουνιστές ή άπεριόριστη άφοσίωση στήν υπόθεση τής έργατικής τάξης, ή ιδεολο­ γική πίστη καί ή κρυστάλλινη τιμ ιότητα άπέναντι στό κόμμα καί τό λαό, ή άλύγιστη θέληση, ή άνδρεία καί ό ήρωισμός στήν πάλη γ ιά τό θρίαμβο τοϋ σοσιαλισμού, ή ικανότητα νά θεωρεί τά συμφέροντα τοϋ κόμματος σάν συμφέροντα προσωπικά δικά του. 'Η ίδεολογικο-πολιτική καί ήθική φυσιογνωμία τού κομ­ μουνιστή ένσαρκώνει τά καλύτερα' χαρακτηριστικά γνωρίσματα τών έπαναστατών δλων τών προηγούμενων εποχών καί αποτελεί τό πρόπλασμα άνθρώπου τής κομμουνιστικής κοινωνίας. Οί κυρίαρχες τάξεις τής καπιταλιστικής κοινωνίας, τρομαγμέ­ νες άπό τήν άνάπτυξη τοϋ κομμουνιστικού κινήματος, έστρεψαν έναντίον του όλόκληρο τόν τεράστιο πολιτικό, διοικητικό-καταπιεστικό καί Ιδεολογικό μηχανισμό τους. Ή άντικομμουνιστική συκοφαντία, ή άγρια τρομοκρατία, τά στρατόπεδα συγκέντρωσης, τά άπάνθρωπα βασανιστήρια καί οί μαζικές έκτελέσεις — δλα χρησιμοποιήθηκαν γιά τήν πάλη ένάντια στό κομμουνιστικό κ ί­ νημα. Μά οί κομμουνιστές άντεξαν. Οί κομμουνιστές άπόκρουσαν δλες τίς έπιθέσεις τής άντίδρασης καί χρόνο μέ τό χρόνο εδραιώνουν καί διευρύνουν τίς θέσεις τους. Ή Κομμουνιστική Διεθνής, στηριζόμενη στήν πρώ τη χώρα τοϋ σοσιαλισμού — τή Σοβιετική "Ενωση, έδοσε πολύ μεγάλη

ήθική, πολιτική καί υλική βοήθεια στούς κομμουνιστές, έσωσε πολλές χιλιάδες μέλη τοϋ κόμματος καί η γετικά στελέχη άπό τήν εξόντωση. “Ε τσι έγινε μετά τήν ή ττα τής έπανάστασης στήν Ο υγγαρία τό 1919, τήν περίοδο πού δργίαζε ή φασιστική τρομο­ κρατία στήν ’Ιταλία, τή Βουλγαρία, τήν Πολωνία, στή Γιουγκοσλα­ βία, τή Γερμανία, μετά τήν ή ττα τοϋ προλεταριάτου της Βιένης τό Φλεβάρη τοϋ 1934, μετά τήν κατάπνιξη της 'Ισ πανικής Δ η ­ μοκρατίας τόϋ 1939. Ο ί καθοδηγητικοί παράγοντες καί τά στελέχη τοϋ κομμουνι­ στικού κινήματος, πού διαπαιδαγωγήθηκαν άπό τήν Κομμουνι­ στική Διεθνή, έπαιξαν καί παίζουν καί σήμερα έξέχοντα ρόλο στόν έπαναστατικό άγώνα, στό έθνικο-άπελευθερωτικό κίνημα τών λαών, στήν οικοδόμηση τοϋ σοσιαλισμού, σέ δλα τά προοδευ­ τικά κινήματα τής έποχής μας. Σ τήν ιστορία της άνθρωποτητας ή Κομμουνιστική Διεθνής μπήκε σάν τό καθοδηγητικό κέντρο τοϋ παγκόσμιου κομμουνι­ στικού κινήματος, σάν σταθερός καί συνεπής Οργανωτής της πάλης γ ιά τήν υπόθεση της έργατικης τάξη ς καί .όλων τών έργαζομένων. 'Η Κομμουνιστική Διεθνής βρισκόταν στό κέντρο τών πιό σκλη­ ρών συγκρούσεων της σύγχρονης έποχής, σ τίς πρώ τες γραμμές τώ ν προοδευτικών δυνάμεων τη ς γήινης σφαίρας. Ή Κομμουνι­ στική Διεθνής θεωρούσε τό παγκόσμιο έπαναστατικό προτσές σάν ένιαΐο σύνολο καί προσανατόλιζε τά κομμουνιστικά κόμματα στήν άμοιβαία βοήθεια καί τή συνεργασία. Ή Κομμουνιστική Διεθνής έπαιξε έξέχοντα ρόλο στήν υ πε­ ράσπιση τη ς Σ οβιετικής "Ενωσης, στήν πάλη ένάντια στό φασισμό, ενάντια στήν άπειλή τού πολέμου, στή συσπείρωση τώ ν διεθνών έπαναστατικών δυνάμεων. Σ έ όρισμένες περιόδους, μετά τό θάνατο τού Β. I. Λένιν, στή δράση της Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς παρου­ σιάστηκαν σοβαρές έλλείψεις καί κάποτε καί λάθη σεχταριστικοϋ χαρακτήρα. Α ύτές δμως οί άδυναμίες καί τά λάθη δέν μπορούν νά σβύσουν τίς μεγάλες ιστορικές υπηρεσίες τής Κομμουνιστικής Διεθνούς στή δημιουργία καί τήν έδραίωση τώ ν κομμουνιστικών κομμάτων, στή συσπείρωση τώ ν διεθνών έπαναστατικών δυνά­ μεων, στήν κινητοποίησή τους στήν πάλη ένάντια στό φασισμό καί τόν πόλεμο, γ ιά τήν ειρήνη καί τήν έθνική άνεξαρτησία, γιά τό σοσιαλισμό. Ή ιστορία τή ς Κομμουνιστικής Διεθνοϋς είναι άντικείμενο δξύτατης ιδεολογικής πάλης. Ο ί άστοί καί οί ρεφορμιστές ισ τορι­ κοί προσπαθούν νά άμαυρώσουν τή δράση τή ς Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς. Στό έργατικό κίνημα καί μάλιστα άνάμεσα στά μέλη κομμουνιστικών κομμάτων συναντά κανείς άνθρώπους πού λησμο­ νούν τίς έξαιρετικές υπηρεσίες τή ς Κ ομμουνιστικής Διεθνούς καί

συγκεντρώνουν τήν προσοχή τους στά λάθη καί τίς 6χι σωστές άποφάσεις. Ά λ λ ά μιά τέτοια στάση άπέναντι στήν Ιστορία της Κομμουνιστικής Διεθνοϋς οδηγεί στή διαστρέβλωση τής Ιστορικής άλήθειας καί 8χι μόνο δέν βοηθάει άλλά καί έμποδίζει τή χρ η ­ σιμοποίηση τής πείρας καί τώ ν παραδόσεων τοϋ κομμουνιστικοϋ κινήματος στή σημερινή ταξική πάλη. Ε κ τ ό ς άπ’αύτό, κάτω άπό τή σημαία τής κριτικής τών λαθών καί τώ ν μεμονομένων εσφαλ­ μένων άποφάσεων τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς, σέ πολλές π ε ­ ριπτώσεις γίνονται άμεσα επιθέσεις σέ βασικές άρχές τοϋ κομμουνιστικοϋ κινήματος καί πρίν άπ’δλα στήν άρχή τοϋ διεθνισμού, πού συνενώνει καί συσπειρώνει τίς επαναστατικές δυνάμεις τής σύγχρονης έποχής. Κανένας μαοξιστής-λενινιστής, κανένας διεΟνιστής δέν μπορεί νά συμφωνήσει μέ μιά τέτοια διαστρέβλωση τής ιστορίας τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς. Ή δράση τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς έχει έξαιρετική ση­ μασία στήν ιστορία τοϋ διεθνοϋς έπαναστατικοϋ κινήματος τή έργατικής τάξης. Σ τίς άποφάσεις τών συνεδρίων τής Κομμο στικής Διεθνοϋς καί τής ’Ε κτελεστικής της Ε π ιτρ ο π ή ς υπάρχει μεγάλος ιδεολογικός θησαυρός. Σ τά βασικά της χαρακτηριστικά ή δράση τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς άποτελεϊ π ρ ό τ υ π ο εξυπηρέτησης τής υπόθεσης τών εργαζομένων, εφαρμογής στή ζωή τώ ν ιδεών τοϋ μαρξισμοϋ-λενινισμοϋ. Ή πείρα τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς — ξεκαθαρισμένη άπό τά λάθη πού σημειώθηκαν, - καί οί επαναστατικές της παραδό­ σεις, άποτελοϋν χ τήμα τοϋ παγκόσμιου κομμουνιστικοϋ κινήματος, δλων τώ ν επαναστατικών δυνάμεων. Ή πείρ α αύτή καί οί πα ρα­ δόσεις αύτές βρίσκονται καί σήμερα στό οπλοστάσιο τών κομ ­ μουνιστικών κομμάτων καί χρησιμοιοϋνται στόν άγώνα τους γιά τήν ειρήνη, τή δημοκρατία καί τήν εθνική ανεξαρτησία, γιά τό σοσιαλισμό.

Κ ΕΦΑΛΑΙΟ

ΠΡΩΤΟ

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ. Η ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗΣ - ΠΡΩΤΟΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. 1919-1920

Ο Ι ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΚ Ε Σ Π Ρ Ο Ϋ Π Ο Θ Ε Σ Ε ΙΣ Κ Α Ι Ο Ι Ο ΡΟ Ι Δ Η Μ ΙΟ Υ Ρ Γ ΙΑ Σ Τ Η Σ Κ Ο Μ Μ Ο Υ Ν ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ Δ ΙΕ Θ Ν Ο Υ Σ

*Η Ιστορική άναγκαιότητα δημιουργίας έπαναστατικών κομμάτων νέου τύπου καί ^ συνένωσή τους στήν Κομμουνιστική Διεθνή υπαγορεύονταν άπό τίς άπ αιτήσεις τή ς ταξικής πάλης τοϋ προλεταριάτου στήν έποχή τοϋ Ιμπ ε­ ριαλισμού καί τών προλεταριακών έπαναστάσεων. Τό ζήτημα τής δημιουργίας νέας, πρ α γμ ατικά έπαναστατικής Διεθνούς τέθηκε γιά πρώ τη φορά άπό τό Λένιν καί τούς μπολσεβίκους άπό τήν άρχή τοϋ πρώτου παγκόσμιου πολέμου, άμέσως μετά τήν χρεω κοπία τής II Διεθνούς. Ό πόλεμος πού άρχισε τό καλοκαίρι τοϋ 1914 καί ήταν ληστρι­ κός, Ιμπεριαλιστικός καί άπό τίς δυό πλευρές, άποτέλεσε σκληρή ιστορική δοκιμασία δλων τών ρευμάτων πού ύπήρχαν τότε στό διεθνές έργατικό κίνημα. *0 πόλεμος άποκάλυψε χω ρ ίς οίκτο τήν Ιδεολογικοπολιτική χρεω κοπία τής II Διεθνούς, έδειξε δλο τό βάθος τοϋ δππορτουνιστικοϋ έκφυλισμοϋ τή ς πλειοψηφίας τών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Σ τ ίς 4 Αύγούστου 1914, όλοι οί βουλευτές τή ς γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας — τοϋ πιό ίσχυροϋ καί μέ τή μεγαλύτερη έπιρροή κόμματος της II Διεθνούς — μαζί μέ τούς άντιπροσώπους τής άστικής τάξης καί τών γαιοχτημόνων ψήφισαν στό Ρ ά ϊχ σ τα γ ύπέρ τών πολεμικών πιστώ σεων. Μέ τό μέρος τών «δικών τους» κυβερνήσεων στόν άδικο ιμπερια­ λιστικό πόλεμο τάχθηκαν επίσης τά σοσιαλιστικά κόμματα τής Λ ύστρο-Ο ύγγαρίας, τής Γαλλίας, τής ’Α γγλία ς, τοϋ Βελγίου καί πολλών άλλων χωρών. Αύτό σήμαινε άνοιχτό πέρασμα τών 6τζα λ λαγέ ς ετο

κικπΜΑ ΣΤΛΠ ο λ ε μ ο Υ ΟΤ

ε ρ γ α τ ικ ό

2·

19

πορτουνιστών άρχηγών μέ τό μέρος τη ς «δικής τους» έθνικής άστικής τάξης, κραυγαλέα προδοσία τών συμφερόντων της έργατικής τάξης. Π οδοπατώντας τίς άντιπολεμικές άποφάσεις τη ς II Διεθνοϋς, οί όππορτουνιστές κατάφεραν βαρύτατο πλήγμα στήν ένότητα τοϋ διεθνοϋς έργατικοϋ κινήματος, γ ια τί ή ένότητα μέ τή «δική σου» άστική τάξη σήμαινε άποδιοργάνωση καί διάσπαση της έργατικης τάξης τόσο σέ έθνική, όσο καί σέ διεθνή κλίμακα. Ό ιμπεριαλιστικός πόλεμος άποκάλυψε τήν κρίση στό έργατικό κίνημα, φανέρωσε τό άπό δημιούργησε τόν πρώ το καιρό άνά­ μεσα στούς εργάτες μεγάλη σύγχυση. Σ τ ίς περισσότερες χώρες οί προλετάριοι μπλέχτηκαν στά δίχτυα τώ ν σοσιαλσωβινιστών, γ ια τί έξαπατήθηκαν άπό τήν εικονική ένότητα τών όππορτουνιστών καί τών έπαναστατών πού βρίσκονταν σέ ένα κόμμα ή έπεσαν ώς ένα βαθμό θϋμα τών σωβινιστικών διαθέσεων πού υποδαύλιζε ή άστική τάξη. Καί μόνο σ ιγά-σιγά, άπό τίς άρχές τοϋ 1915 άρχισε νά φαίνεται ένα προτσές διαχωρισμοΰ μέσα στά παλιά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ένα προτσέ άπομάκρυνσης τών μαζών τοϋ προλεταριάτου άπό τούς σοσιαλ σωβινιστές άρχηγούς καί κίνησής τους πρός τά άριστερά, πρό τίς έπαναστατικές ιδέες καί διαθέσεις, πρός τούς έπαναστάτε άρχηγούς. 01 φρίκες τοϋ πολέμον, ό θάνατος τών άνθρώπων, ή πείνα καί ή οικονομική καταστροφή άνάγκαζαν τίς μάζες 6χι μόνο νά υπο­ φέρουν, άλλά καί νά συγκεντρώνουν τίς δ υ ν ά μ ε ι τους, νά άτσαλώ νουν τή θέλησή τους, νά σκέπτονται γ ιά τίς πραγματικές αίτίε

1 Β. I. Λ έ ν ι ν . "Απαντα, τόμ. 26ος, σελ. 290. 2 Σ τό Ιδιο, σελ. 304. 3 Σ τό Ιδιο, σελ. 22— 23.

τοΰ πολέμου, νά καταλήγουν σέ όλο καί πιό καθαρή έπαναστατική κατανόηση τώ ν γεγονότων. Σαφή ς έκδήλωση τοΰ βαθιοΰ προτσές άριστεροποίησης τών μαζών ήταν τό αντιπολιτευόμενο, αντιπολε­ μικό προλεταριακό κίνημα. Τήν άνοιξη τοΰ 1915 τό κίνημα αύτό διαμορφώθηκε ιδεολογικά καί Οργανωτικά στή διεθνή σοσια­ λιστική συνδιάσκεψη τοΰ Τ σίμμερβαλντ (Ε λ β ε τία ) καί πηρε τήν όνομασία: Τσιμμερβαλντική κίνηση. Ή συνδιάσκεψη τοΰ Τσίμμερβαλντ συνήλθε στίς 5 μέ 8 τοΰ Σ επτέμβρη 1915. Σ τ ίς έργασίες της πήραν μέρος 37 άντιπρόσωποι άπό 12 ευρω παϊκές χώ ρες (Γερμανία, Γαλλία, Ιτ α λ ία , Ρω σία, Πολωνία, Λ εττονία, Βουλγαρία, Ρουμανία, 'Ε λ β ετία, 'Ο λλανδία, Νορβηγία καί Σουηδία) καί ένας παρατηρητής. Ά π ό πολιτική άποψη ή σύνθεση τώ ν άντιπροσώπων ήταν άνομοιογενής. Μόνο 8 άντιπρόσωποι άπό 7 χώρες άκολουΟοΰσαν συνεπή έπαναστατικο-διεθνιστική γραμμή. Σ τ ή συνδιάσκεψη οί άντιπρόσωποι αύτοί συγκρότησαν τήν άριστερή ομάδα τοΰ Τ σ ίμ ­ μερβαλντ. 'Η ομάδα αύτή διαμορφώθηκε ιδεολογικά, προτείνοντας δικά τη ς ξεχω ριστά σχέδια αποφάσεων καί σχέδια μανιφέστου, καί μετά διαμορφώθηκε καί Οργανωτικά, έκλέγοντας γραφείο δικό της μέ έπικεφαλής τό Λένιν. Σ τό Γ ραφείο μπήκαν έπίσης ό Ζινόβιεφ (άπό τήν Κ .Ε . τοΰ Ρ Σ Δ Ε Κ ) καί 6 Ράντεκ (άπό τήν διοίκηση περιοχής τής Σοσιαλδημοκρατίας τοΰ Βασιλείου τής Πολωνίας καί της Λιθουανίας). Σ τήν άριστερά τοΰ Τ σίμμερβαλντ συνενώ­ θηκαν οί άντιπρόσωποι τών μπολσεβίκων, τώ ν πολωνών ροζλαμόβτσ ι, τώ ν λεττονών σοσιαλδημοκρατών, τά άριστερά στοιχεία τώ ν σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων τής Σουηδίας, Νορβηγίας, Ε λ β ε τ ία ς καί Γερμανίας. ’Αργότερα σ’αυτήν προσχώρησαν οί άριστεροί σοσιαλιστές τής 'Ο λλανδίας, τής Σ ερ β ία ς, τήε Γαλλίαε, τής Βουλγαρίας, τής Αυστρίας καί τών Ε1ΙΑ . Τ ή συσπείρωση τώ ν επαναστατών διεθνιστών στήν άριστερή ομάδα τοΰ Τσίμ­ μερβαλντ ό Λένιν τή θεωροΰσε τήν κυριότερη έπιτυχία τής συν­ διάσκεψης τοΰ Τσίμμερβαλντ. Ο ί άλλοι 29 άντιπρόσωποι σχημάτισαν τή δεξιά πτέρυγα τής συνδιάσκεψης, ή τήν πλε.οψηφία τοΰ Τσίμμερβαλντ. Έ δ ώ τόν τόνο τόν έδιναν οί καουτσκιστές, πού υποστήριζαν κεντριστκές θέσεις. Σ τ ή δεξιά τοϋ Τ σίμμερβαλντ άνήκαν έπίσης οί ταλαντευό­ μενοι άνάμεσα στήν έπαναστατική καί τή ρεφορμιστική τα χτική πασιφιστές καί μερικοί άσυνεπεϊς διεθνιστές. Τό κοινό σ’αυτούς ήταν ή άπροθυμία ή ή μή κατανόηση της άνάγκης τής πλήρους διακοπής τώ ν σχέσεων μέ τό σοσιαλσωβινισμό γ ιά τόν άποτελεσματικό άγώνα ένάντια στόν ιμπεριαλισμό καί τόν πόλεμο. . Κυριότερο θέμα τής ήμερήσιας διάταξτς τής Συνδιάσκεψης τοϋ Τ σίμμιρβαλντ ήταν τό ζήτη μα τής πάλης τοΰ προλεταριάτου γιά 28

τήν ειρήνη. 'Η άριστερα του Τσίμμερβαλντ υπογράμμιζε στά ντοκουμέντα της δτι δ Ιμπεριαλιστικός πόλεμος μπορεί νά τερ ­ ματιστεί μόνο στήν περίπτω ση πού θά κληθούν άνοιχτά οί εργα­ τικές μάζες καί θά οδηγηθούν στόν άγώ να ενάντια σ τίς κ α π ιτα ­ λιστικές κυβερνήσεις, γ ιά τήν κατάχτηση της πολίτικης εξουσίας μέ σκοπό τή σοσιαλιστική δργάνωση της κοινωνίας, Ο ί καουτσκιστές καί οί όπαδοί τους, άντίθετα, υποστήριζαν δτι δ καιρός γ ιά έπανάσταση δέν ήρθε άκόμα καί γ ι’αύτό είναι πρόωρο νά ρίχνονται έπαναστατικά συνθήματα καί νά καθορίζεται συγκεκρι­ μένη ταχτική τοϋ προλεταριάτου στόν άγώνα ενάντια στόν ιμ π ε­ ριαλισμό. Κ ατά τή γνώ μη τους, ή συνδιάσκεψη Ιπρεπε νά περιο­ ριστεί σέ γενικές εκκλήσεις γ ιά ειρήνη καί σέ καμμιά περίπτω ση νά μήν άκολουθήσει τό δρόμο της δημιουργίας νέας όργάνωσης πού θά ήταν άντίθετη πρός τήν παλιά Διεθνή. *0 Λένιν, παίρνοντας μέρος στή συζήτηση έξακολουθοϋσε νά ξεσκεπάζει τίς προσπάθειες τών καουτσκιστών ν’άποτραβήξουν τούς έργάτες μέ πασιφιστική φρασεολογία άπό τήν έξέταση τών βασικών ζητημάτω ν της σύγχρονης έποχης καί τόνιζε δτι στίς συνθήκες τοϋ παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου δέν μπορεί κανείς νά μιλά γ ιά δίκαιη ειρήνη Ιξω άπό τή σύνδεσή της μέ τήν προλεταριακή έπανάσταση. *0 παγκόσμιος πόλεμος δημιούρ­ γησε στήν Εύρώπη επαναστατική κατάσταση, γ ι’αύτό άναμφισβήτητο χρέος της συνδιάσκεψης είναι — υπογράμμιζε δ Λένιν — «νά έξηγήσει στίς μάζες τήν άνάγκη τη ς έπανάστασης, νά τίς καλέσει σ’αύτήν, νά δημιουργήσει τίς άντίστοιχες δργανώσεις, νά μή φοβάται νά μιλάει μέ τόν πιό συγκεκριμένο τρόπο γ ιά τίς διάφορες μορφές της βίαιης πάλης καί γ ιά τήν «τέχνη» τ η ς » 1. 'Η συνδιάσκεψη τοϋ Τ σίμμερβαλντ μέ πλειοψηφία (19 υπέρ 12 κατά) άπέρριψε τό σχέδιο της βασικής άπόφασης πού είχαν προτείνει οί άριστεροί, καί τάχθηκε ΰπέρ τοϋ μανιφέστου, πού δέν συγκεκριμενοποιούσε τά καθήκοντα καί τίς μέθοδες πάλης. Ή συνδιάσκεψη ψήφισε επίσης διακήρυξη άλληλεγγύης πρός τά θύματα τοϋ πολέμου, μέ τήν οποία καλοϋσε τούς σοσιαλιστές νά μιμηθοϋν τό παράδειγμα τώ ν μπολσεβίκων βουλευτών της Κρα­ τικής Δούμας, τό παράδειγμα τοϋ Λ ημ πκνεχτ καί άλλων επ α ­ ναστατών άγωνιστών γ ιά τήν ειρήνη καί τό σοσιαλισμό. 'Η συν­ διάσκεψη έξέλεξε καθοδτ,γητικό δργανο — τή Διεθνή σοσιαλιστική έπιτροπή (Δ Σ Ε ) πού άποτελέσττκε άπό τούς Ρ . Γρίμμ, Σ . Νέν, Ο. Μόρναρκ καί Α. Μ παλαμπάνοφ. Ό Λένιν, κάνοντας έκτίμηση της σημασίας τώ ν άποφάσεων της συνδιάσκεψης τοϋ Τ σίμμερβαλντ γ ιά τήν άριστερή πτέρυγα της 1 Β. I. Λ έ ν ι ν .

Ά παντα, τόμ. 27ος, σελ. 44. 29

διεθνοϋς βοσιαλδημοκρατίας, έγραφε, ότι ή συνδιάσκεψη είναι « ... τό πρώ το βήμα πρός τήν I II Διεθνή· συνεσταλμένο καί άσυνεπές βήμα δ ι ά σ π α σ η ς μέ τόν όππορτουνισμό. Δ υνατό­ τη τα ,,ύποτροπης” » 1. Τό μανιφέστο πού ψήφισε ή συνδιάσκεψη τοΰ Τ σίμμερβαλντ χαρακτήρισε καθαρά τόν παγκόσμιο πόλεμο σάν ιμπεριαλιστικό καί καταδίκασε τήν Ιδέα γ ιά «υπεράσπιση της πατρίδας» στόν πόλεμο αύτό, σάν άστική ψευτιά. Μέ τήν έπιμονή τώ ν άριστερών τοΰ Τσίμμερβαλντ διατυπώθηκε στό μανιφέστο ή Ιδέα δτι ειρήνη χω ρ ίς έπαναστατική πάλη είναι κενή, κάλπικη φράση, δτι ό μο­ ναδικός δρόμος λύτρωσης άπό τίς φρίκες τοΰ πολέμου είναι ό δρόμος τη ς έπαναστατικής πάλης γιά τό σοσιαλισμό. Τ ό μανιφέστο έλεγε, δτι ή πλειοψηφία τώ ν σοσιαλιστικών κομμάτων ποδοπάτησε τίς ύποχρεώσεις, πού πή γαζαν άπό τίς άποφάσεις τώ ν συνεδρίων της II Διεθνοϋς τη ς Στουτγάρδης, της Κοπενχάγης καί τη ς Β ασιλείας, δτι τό Διεθνές σοσιαλιστικό γραφείο (Δ Σ Γ ) δέν έκπλήρωσε έπίσης τό χρέος του. Συνάμα τό μανιφέστο δέν έξηγοΰσε τίς αιτίες αύτοΰ τοΰ φαινομένου, δίνοντας έτσι λαβή νά νομίσει κανείς, δτι αύτό είναι τυχαίο περιστατικό καί χρεω κοπία όρισμένων προσώπων. Τό μανιφέστο δέν τόνιζε, δτι οί άρχηγοί της II Διεθνοϋς ώς πρός τό σύνθημα τής «υπερά­ σ πισης της πατρίδας» έπαναλάβαιναν τό ΐδιο ψέμμα, δπω ς καί ή άστική τάξη. Κάνοντας κριτική στή συστολή καί τήν άσυνέπεια τοΰ μανι­ φέστου τοΰ Τσίμμερβαλντ ό Λένιν θεώρησε πα ρ’δλα αύτά άναγκαϊο νά τό ύπογράψει, σάν ντοκουμέντο, πού σήμαινε ένα βήμα μπρός πρός τό ιδεολογικό καί πρ α χτικό ξέκομμα άπό τόν όππορτουνισμό. Ή συνδιάσκεψη τοΰ Τσίμμερβαλντ έθεσε τίς βάσεις τής Τ σ ιμ μερβαλντικής ένωσης — τοΰ πολιτικοΰ συνασπισμοΰ τώ ν επανα­ στατών διεθνιστών μέ τούς ταλαντευόμενους καί μέ μερικά καουτσκικά σ τοιχεία ενάντια στούς σοσιαλσωβινιστές. Αύτός ό συμβι­ βασμός έξυπηρέτησε τήν υπόθεση της συσπείρωσης δλων τών άντιπάλω ν τοΰ Ιμπεριαλιστικοΰ πολέμου καί βοήθησε τήν πα ρα­ πέρα συγκέντρωση τώ ν δυνάμεων τών διεθνιστών. "Αν καί τυπικ ά ή συνδιάσκεψη τοΰ Τσίμερβαλντ δέν είχε κάν θέσει στά ντοκου­ μέντα της τό βασικότατο άπό άποψη άρχής ζήτημα τοΰ ξεκόμματος άπό τούς σοσιαλσωβινιστές, ωστόσο τό Ϊδιο τό γεγονός της σύγκλησης, παρά τίς άποφάσεις της έπίσημης ήγεσίας τώ ν' σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, διεθνοϋς σοσιαλιστικής συνδιά­ σκεψης κατά τοΰ πολέμου, άποτέλεσε σοβαρό πλ ή γμ α κατά τών σοσιαλσωβινιστών δλων τώ ν χωρών. *Η δουλιά σύμφωνα μέ τό 1 Β. I.

30

Λ έ ν - ν. "Απαντα, τόμ. 4 9ο;, σελ. 139.

πνεύμα τοϋ Τσίμμερβαλντ όδηγοΰσε στό διαχωρισμό τών έπαναστατών έργατών άπό τούς όππορτουνιστές άρχηγούς, πρά γμ α πού σήμαινε στήν πράξη ξέκομμα τοϋ προλεταριάτου άπό τή δική του εθνική άστική τάξη , άποκατάσταση της διεθνοϋς ένότητας τής έργατικής τάξης γ ιά τήν έπαναστατική ανατροπή τοϋ καπιταλισμοϋ. Ή συνδιάσκεψη τοϋ Τσίμμερβαλντ διατύπωσε τήν πρώ τη δια­ μαρτυρία τών εργαζομένων μαζών ένάντια στόν ιμπεριαλιστικό πόλεμο, διαμαρτυρία πού σέ σημαντικό βαθμό δέν είχε άκόμα κατανοηθεΐ. Συνάμα ή συνδιάσκεψη αύτή, θίγοντας τά πιό φλέ­ γοντα προβλήματα τοϋ πολέμου καί τής ειρήνης, έδοσε άφθονη τροφή γ ιά σκέψεις, έδοσε ώθηση γ ιά τό ξύπνημα τής ταξικής αυτοσυνείδησης τών πλατιών στρωμάτω ν τών έργατών, πού συν­ θλίβονταν άπό τά στρατιω τικά καθεστώτα καί είχαν ζαλιστεί άπό τή σωβινιστική προπογάνδα. Ή έκκληση τής συνδιάσκεψης τοϋ Τσίμμερβαλντ βρήκε θερμή απήχηση άνάμεσα στούς έπαναστατικά σκεπτόμενους έργάτες τής Ευρώ πης, τής ’Α μερικής καί τής Ν ότιας ’Αφρικής. Ό γραμμα­ τέας τοϋ σοσιαλιστικοϋ τμήματος τή ς πόλης Φοσάνο, καί μετέπ ειτα διάσημος ίταλός κομμουνιστής Δ . Τζερμανέττο, άφηγεΐται ώς έξης τη μεγάλη χαρά πού δοκίμασε διαβάζοντας τό μανιφέστο τής συνδιάσκεψης τοϋ Τ σίμμερβαλντ: « 'Ώ σ τε ή δουλ’.ά άρχισε! Οί συνδέσεις άποκαταστάθηκαν. 'Η προδοσία τών άρχηγών δέν μπόρεσε νά εκμηδενίσει τά αισθήματα αλληλεγγύης! “Ημουνα εύτυχισμένος Γ»1. Χάρη στή δράση τής επαναστατικής μαρξιστι­ κής ομάδας, μέ επικεφαλής τόν Β. Κοντοβίλ καί τόν Ρ. Γιόλντι, τό μανιφέστο τοϋ Τ σίμμερβαλντ έγινε γνωστό στούς προλετά­ ριους τής ’Αργεντινής. Ο ί έργάτες τών διάφορων χωρών δέχτηκαν τό μανιφέστο τοϋ Τσίμμερβαλντ σάν μαχητική πρόσκληση γιά δράση, ή ίδια ή λέξη «Τσίμμερβαλντ» έγινε γ ι’αύτούς σύμβολο αναγέννησης τοϋ προλεταριακοϋ διεθνισμού. Μαζί μέ τό μανιφέστο τοϋ Τσίμμερβαλντ, μέ τίς προσπάθειες τών μπολσεβίκων καί τών άριστερών σοσιαλδημοκρατών στίς διά­ φορες χώρες διαδίδονταν καί τά ντοκουμέντα τής άριστερας τοϋ Τσίμμερβαλντ, πού είχαν τυπω θεί στά ρωσικά, γερμανικά, γ α λ ­ λικά, άγγλικά, ιταλικά, πολωνικά καί λετονικά. Ή μπροσούρα «Ίντερνασιονάλε Φ λουγγμπλάττερ», πού έκδόθηκε τό Νοέμβρη τόϋ 1915 μέ τά σχέδια άποφάσεων καί τοϋ μανιφέστου τής άριστερας τοϋ Τσίμμερβαλντ, χαρακτηρίστηκε άπό τό Λένιν σάν ή «πρώτη εκδήλωση τοϋ π υ ρ ή ν α τ ώ ν ά ρ ι σ τ ε ρ ώ ν σοσιαλδημο­ κρατών 8 λ ω ν τών χωρών, πού έχουν σαφή, άκριβή καί όλοκλη1 G . G c r m a n c 11 o. Le Memoirc di un Barbicre. Roma, 1949.

31

ρωμένη α π ά ν τ η σ η στό έρώτημα: Τ ί νά κάνουμε καί ποϋ νά τραβήξουμε»1. Μεγαλύτερη άκόμα επιτυχία οί άριστεροί τοϋ Τσίμμερβαλντ είχαν όργανώνοντας, σέ άντίβαρο τοϋ περιοδικού τοϋ Καούτσκι: «Ν τί Νόιε Τ σάιτ», τό δικό τους διεθνές θεωρητικό δργανο «Φορμπότε», όπου οί διεθνιστές τών διάφορων χωρών συζητούσαν έλεύθερα τά πιό έπίκαιρα ζητή ματα της θεωρίας καί της τ α χ τ ι­ κής της έπαναστατικής πάλης τοϋ προλεταριάτου. Τό περιοδικό !πα ιξε μεγάλο ρόλο στήν προπαγάνδα της ίδεολογικο-πολιτικής πλατφόρμας της Ά ρισ τεράς τοϋ Τσίμμερβαλντ, στό ξεσκέπασμα της θεωρητικής άποστασίας καί της προδοτικής ταχτικής τών σοσιαλσωβινιστών καί τών κεντριστών πού τούς κάλυπταν. Πρός τήν άνοιξη τοϋ 1916 οί ταξικές άντιθέσεις στίς περισσότε­ ρες χώρες της Ε υρώπης όξύνθηκαν σημαντικά, δημιουργήθηκε στροφή στήν άνάπτυξη τοϋ μαζικού έπαναστατικοΰ κ'.νήματος. Οί τεράστιες άπώλειες άνθρώπινου ΰλικοΰ στά μέτω πα, ή πείνα, ή άνέχεια, ή άκρίβεια προκαλοΰσαν μαζική δυσαρέσκεια γιά τόν πόλεμο, τόσο τών έργατών δσο καί τών μικροαστών. Ή άγανάχτηση εισχωρούσε καί στό στρατό, αυξάνοντας τίς περιπτώ σεις συναδέλφωσης τών στρατιωτών τών εχθρικών κρατών. Μέσα σέ μιά τέτια άτμόσφαιρα συνήλθε στό Κίνταλ (Ε λ β ε τία ) άπό τίς 2 4 — 30 τού ’Απρίλη 1916 ή δεύτερη συνδιάσκεψη τοϋ Τ σ ίμ ­ μερβαλντ. Σ ’αύτήν πήραν μέρος 41 άντιπρόσωποι άπό 8 χώ ρες: Γερμανία, Γαλλία, ’Ιταλία, Ρωσία, Πολωνία, Σερβία, Ε λ β ε τία καί Πορτογαλλία. Ή ’Αριστερά τοϋ Τσίμμερβαλντ ήταν στό Κίνταλ ισχυρότερη παρά στό Τσίμμερβαλντ, άποτελοΰνταν άπό 10 άντιπροσώπους. Παρά τό γεγονός δτι οί άριστεροί τσιμμερβαλντικοί έμειναν καί πάλι μειοψηφία, ωστόσο ή ιδεολογική τους έπιρροή αυξήθηκε. Μέ τήν καθοδήγηση τοϋ Λένιν έμφανίζονταν όργανωμένοι κα ί συαπειρωμένοι. 'Η δεξιά τοϋ Τσίμμερβαλντ άποτελοΰνταν άπό 31 άντιπροσώπους (άπό 8 χώρες). 'Ό π ω ς καί στό Τσίμμερβαλντ ή δεξιά άποτελοΰσε ομάδα έξαιρετικά έτερόκλητων στοιχείων — άπό τούς όλοφάνερα κεντριστές ως τούς άσυνεπεΐς διεθνιστές. 'Ω στόσο τή φορά αύτή, δπως σημείωνε ό Λένιν, « ... ή τσ ιμ μερβαλντική δεξιά δέν διέθετε π ιά τόση πλειοψηφία γ ιά νά μπορεί νά συνεχίσει τ ή δ ι κ ή τ η ς π ο λ ι τ ι κ ή » 2 Κ ατά τή συζήτηση τοϋ ζητήματος γιά τή στάση τοϋ προλετα­ ριάτου στά διάφορα προγράμματα ειρήνης, οί άριστεροί τσ ιμ μερβαλντικοί, παρά τήν άντίσταση τής κεντριστικής πλειοψηφίας, 1 Β. I. Λ έ ν ι ν . 2 Β. I. Λ έ ν ι ν .

32

"Απαντα, τόμ. 49ος, σελ. 163. Ά π α ν τ α , τό μ. 30ος, σελ. 300.

πέτυχαν ωστόσο νά μπουν σ ττ ι άπόφαση μιά σειρά διατυπώσεις, πού καταδίκαζαν τόν σοσιαλ-πασιφισμό σάν μιά Ιδιαίτερη π α ­ ραλλαγή τής άστικής άπάτης, πού άποσπά τήν προσοχή τών μαζών άπό τήν έπαναστατική ταξική πάλη. 'Η Ιδεολογική πάλη πήρε τήν πιό μεγάλη δξύτητα 6ταν συζητοϋνταν τό ζήτη μα τής στάσης τώ ν τσιμμερβαλντικών στή σύγκλη­ ση τοϋ Διεθνοϋς Σοσιαλιστικοΰ Γραφείου. Τέθηκε τό βασικό ζή τη μ α : σέ τ ί νά καλέσουμε τούς έργάτες — στήν άναστήλωση τής παλιάς, τής χρεωκοπημένης Διεθνοϋς, ή στόν άγώνα γιά τή δημιουργία μιας νέας, μιας III Διεθνοϋς. 'Η καουτσκική πλειοψηφία τάχθηκε τελεσιγραφικά κατά τής ρήξης μέ τό Διεθνές Σ οσ ια­ λιστικό Γραφείο. Τελικά πάρθηκε μιά συμβιβαστική άπόφαση, πού τυπικά καταδίκαζε τή σοσιαλ-σωβινιστική πολιτική τοΰ Δ Σ Γ , άλλά δέν έβγαζε πρ α χτικά συμπεράσματα άπό τό γεγονός τής προδοσίας τών ήγετών τής II Διεθνοϋς τής υπόθεσης τοΰ προλε­ ταριάτου. Ή συνδιάσκεψη ψήφισε έπίσης μανιφέστο «Πρός τούς λαούς πού καταστρέφονται καί σκοτώνονται» μέ αυστηρή κριτική τοΰ σοσιαλ-σωβινισμοΰ. Κάνοντας έκτίμηση τών άποτελεσμάτων τής συνδιάσκεψης τοΰ Κίνταλ ό Λένιν έγραφε: «’Αποτελέσματα μικρό βήμα έμπρός γενικά βήμα σημειωτόν ταλαντεύσεις»1 Ο ί δεξιοί τσιμμερβαλντικοί, κάτω άπό τήν πίεση τοΰ άναπτυσσόμενου έπαναστατικοϋ άντιπολεμικοΰ κινήματος τών μαζών, άναγκάστηκαν στό Κίνταλ νά κάνουν παραχωρήσεις στούς άριστερούς. Ω σ τό σ ο , υπογράφοντας τήν άπόφαση πού καταδίκαζε τό σοσιαλ-σωβινισμό καί τόν πασιφισμό, οί δεξιοί τσιμμερβαλντικοί στήν πρα γμ ατικότη τα δέν παραιτήθηκαν καθόλου άπό τίς δικές τους σοσιαλ-πασιφιστικές άντιλήψεις καί πολύ περισσότερο δέν έκλειναν τό δρόμο γιά συμφιλίωση μέ τούς σοσιαλσωβινιστές. ’Αποκρούοντας κατηγορηματικά τήν Ιδέα τής δημιουργίας II I Διεθνοϋς, συνεχίζοντας νά έπαναλαβαίνουν τήν άνάγκη της διά­ λυσης τής Δ Σ Ε , μόλις συγκληθεΐ τό Δ Σ Γ , οί δεξιοί τσιμμερβαλντικοί έκφράζανε τήν προθυμία τους νά άποχωρήσουν άπό τό συ­ νασπισμό μέ τούς έπαναστάτες διεθνιστές χάρη τής συμμαχίας τους μέ τούς σοσιαλ-σωβινιστές. *Η πορεία τών συζητήσεων στό Κίνταλ έδειξε, 6τι οί κεντριστές όλοένα καί πιό συχνά καί 1 LU1A H M JI, φ 2 , οπ. 1, e«. xp. 4050. (Κεντρικό Κ ομματικό Ά ρ χ ίΐο — ’Ινστιτούτο Μαρξισμού Λενινισμού).

πιό χοντροκομένα άρχισαν νά καταφεύγουν στόν έξαναγκασμό μέ σκοπό νά έπιβάλουν τή θέλησή τους, άπειλοϋσαν νά διασπάσουν τήν τσιμμερβαλντική ενότητα, άν ή συνδιάσκεψη αποφασίσει νά τα χθεί υπέρ τής ρήξης μέ τή II Διεθνή. Μ προστά στούς αριστερούς τσιμμερβαλντικούς πρόβαλε ήδη στό Κίνταλ τό ερώ τημα: άξίζει άραγε νά παραμείνουν στό τσιμμερβαλντικό συνασπισμό; Α ποφ άσισαν νά παραμείνουν γ ιά τήν ώρα, γιά νά συνεχίσουν τόν άγώνα ένάντια στούς καουτσκιστές, νά βοη­ θήσουν τούς ταλαντευόμενους νά βγουν άπό τό βάλτο τοϋ κεντρισμ&ΰ καί νά πάρουν τό δρόμο τής προλεταριακής πολιτικής. ’Αναλύοντας τίς αιτίες τοϋ αδιεξόδου, στό όποιο όλοένα καί περισσότερο έμπαινε ό συνασπισμός τοϋ Τ σίμμερβαλντ άπό φ τα ί­ ξιμο τών καουτσκιστών ό Λένιν έγραφε τό Σεπτέμβρη τοϋ 1916: « Ό άγώνας ενάντια στόν ιμπεριαλισμό, πού δέν συνδέεται άδιάρρηχτα μέ τόν άγώνα ένάντια στόν· όππορτουνισμό, είναι κενή φράση ή άπάτη. Μιά άπό τίς κυριώτερες έλείψεις τοϋ Τσίμμερ­ βαλντ καί τοϋ Κίνταλ, μιά άπό τίς βασικές αίτιες ενός πιθανού φιάσκου αύτών τώ ν έμβρίων τής III Διεθνοϋς βρίσκεται άκριβώς στό δτι τό ζήτημα τή ς πάλης ένάντια στόν όππορτουνισμό δέν τέθηκε κάν άνοιχτά, χω ρίς νά μιλάμε γιά τή λύση του μέ τήν ϊννοια τής άνάγκης τής ρήξης μέ τούς όππορτουνιστές»1. Σ τ ά τέλη τού 1916 στήν παγκόσμια πολιτική αρχίζει στροφή άπό τόν ιμπεριαλιστικό πόλεμο στήν Ιμπεριαλιστική ειρήνη. Οί άντικειμενικές συνθήκες καί ό φόβος μπροστά στήν επανάσταση άνάγκασαν όρισ ιένόυς Ιμπεριαλιστικούς κύκλους μερικών χωρών νά άναζητοΰν ιρόμους γ ιά τόν τερματισμό τοϋ πολέμου, πού παρατάθηκε. Ή πασιφιστική προπαγάνδα άπόχτησε μέ τόν τρόπο αύτό Ινα είδος άντικειμενικής βάσης, πάνω στήν όποια συντελέστηκε ή πολιτική συμφιλίωση τών σοσιαλ-σωβι*ιστών καί τής δεξιάς πτέρυγας τώ ν τσιαμερβαλντικών. Ο ί δεξιοί τσιμμερβαλντικοί, πού ένώθηκαν μέ τούς σοσιαλ-σωβινιστέε μέ βάση τήν κοινή πλατφόρμα τοϋ σοσιαλ-πασιφισμοϋ, πρόδοσαν μέ τόν τρόπο αύτό τίς Ιδέες τής έπαναστατικής πάλης ένάντια στόν ιμπεριαλιστικό πόλεμο καί τόν καπιταλισμό, πού τόσο πανηγυρικά είχαν διακηρυχτεί στό Τσίμμερβαλντ καί τό Κίνταλ. Ή τσιμμερβαλντική πλειοψηφία οδήγησε τήν τσιμμερβαλντική Ινωση στην ίδεολογικο-πολιτική χρεωκοπία καί μετά τρεψε τή σημαία τοϋ Τσίμμερβαλντ σέ -αραβάν γιά τήν κάλυψη τού σοσιαλ-σωβινισμοϋ καί τοϋ άστικοϋ ρεφορμισμοί. Ή άστ'.κοδημοκρατική έπανάσταση τοϋ Φλεβάρη στή Poc'cr βάθυνε άκόμα πιό πολύ τό χάσμα πού δημιουργήθηκε μεταξύ τών 1 Β. I. Λ έ ν ι ν . 34

“Απαντα, τίμ. 30ος, σεΛ. 138.

αριστερών καί τώ ν δεξιών τσιμμερβαλντικών. Τ ά γεγονότα στή Ρω σ ία έδειξαν' δτι δ πόλεμος 6 ιμπεριαλιστικός άρχισε νά μετατρέπεται σέ πόλεμο έμφύλιο. 'Η έργατική τάξη της Ρωσίας άνάπτυξε τεράστια έπαναστατική 'δ ραστηριότητα καί τό κόμμα της, πού άπόχτησε τή δυνατότητα νά δουλεύει σέ νόμιμες συ Λ7(κες, μοναδικό στόν κόσμο κόμμα, πού είχε σαφές καί άκριβές πρό­ γραμμα γ ιά τά ζητή ματα τοϋ πολέμου, τής ειρήνης καί της έπανάστασης, έγινε, 6πω ς ήταν φυσικό, κέντρο έλξης τών έπα­ ναστατικώ ν δυνάμεων τοϋ παγκόσμιου προλεταριάτου καί έδρεπε νά άναλάβει τήν πρωτοβουλία τής πρα χτικής προετοιμασίας γιά τή δημιουργία τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς. Τήν παραπέρα παραμονή τώ ν έπαναστατών διεθνιστών στή τσ ιμμερβαλντική ένωση δ Λένιν τή θεωρούσε άπαράδεχτη. «Δέν μπορούμε ν’άνεχόμαστε περισσότερο τό τσιμμερβαλντικό βάλτο — έγραφε δ Λένιν. Δέν μπορούμε έξαιτίας τών τσιμμερβαλντικών ,,καουτσκιστών” νά διατηρούμε περισσότερο μισοσχέσεις μέ τή σ οβινισ τική Διεθνή τώ ν Πλεχάνοφ καί τώ ν Σάίντεμαν. Π ρέπει νά ξεκόψουμε μέ τή Διεθνή αυτή άμέσως. Π ρέπει νά μείνουμε στό Τ σίμμερβαλντ μ ό ν ο γ ιά πληροφορίες»1. *0 Λένιν καλοϋσε νά δημιουργηθεΐ χω ρίς άργοπορεία ν έ α , έπαναστατική, πρ ο­ λεταριακή Διεθνής. Ή έκκληση τοϋ Λένιν δέν συνάντησε άμέσως κατανόηση άπό μιά σειρά μέλη τού κόμματος, πού ήταν αΙχμάλωτα τώ ν τσιμμερβαλντικών αυταπατών. Ή πλειοψηφία τώ ν άντιπροσώπων τής συνδιάσκεψης τοϋ Α π ρ ίλ η τού Ρ Σ Δ Ε Κ (μ π .) δέν ήξερε άκόμα βτι στήν τσιμμερβαλντική ένωση τήν πλειοψηφία τήν είχαν οί καουτσκιστές. *Η συνδιάσκεψη άποφάσισε τήν παραμονή στόν τσιμμερβαλντικό συνασπισμό μέ σκοπό νά υποστηρίζεται έκεϊ ή ταχτική τή ς ’Α ριστερός τοϋ Τ σίμμερβαλντ καί άνέθεσε στήν Κ Ε νά εξασφαλίσει τή συμμετοχή τώ ν μπολσεβίκων στήν III συνδιάσκεψη τού Τ σίμμερβαλντ, πού συγκαλοϋσε στή Στοκχόλμη ή Διεθνής Σοσιαλιστική ’Ε πιτροπή. Ή πρόταση τοϋ Λένιν - ν ά τ:αραμείνουμε στόν τσιμμερβαλντικό συνασπισμό μόνο γιά πληροφοοίες-άπορρίφθηκε2. Τ ίς τσιμμερβαλντικές αύταπάτες τίς καλλιεργούσε στό Κόμμα Ζινόβιεφ. ’Ε πικαλούμενος τούς άριστερούς σοσιαλδημοκράτες, πού έδειχναν άναποφασιστικότητα στό ζήτη μα τοϋ διαχωρισμού άπό τούς κεντριστές, πρότεινε νά μήν κόψουν οΐ μπολσεβίκοι τίς σχέσεις μέ τό Τσίμμερβαλντ, άλλά νά προσπαθήσουν νά κα τα χτή ­

Λ τά μέσα προπαγάνδας, γ ιά νά ζαλίσουν καί νά παραπλανήσουν τίς έργαζόμενες μάζες μέ χείμαρρους άπό ψευτιές καί συκοφαντικές έπινοήσεις σ χετικά μέ τή ρωσική έπανάσταση. Ο ί σοσιαλ-σωβινιστές καί οι κεντριστές στήν άρχή χαιρέτιζαν υποκριτικά τό ρωσικό προλεταριάτο. Α ύτό ήταν παραχώρηση τών σοσιαλδημοκρατών άρχηγών στίς συμπάθειες τώ ν πλατιώ ν μαζών τώ ν εργαζομένων καί τώ ν απλών σοσιαλδημοκρατών άπέναντι στή Σοβιετική Ρωσία. Μ ετά τά υποκριτικά δμω ς λόγια άκολουθοΰσε πά ντα ή πιό χοντροκομένη καταδίκη τώ ν μεθόδων τοΰ μπολσεβικισμοΰ. Σπεκουλάροντας μέ τίς δυσκολίες τή ς Σοβιετικής Δ ημο­ κρατίας, πού είχαν προκληθεΐ άπό τόν τετράχρονο καταστροφικό πόλεμο, τήν ξένη έπέμβαση καί τίς έξεγέρσεις τώ ν λευκοφρουρών, ΤΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ β α ς ε ω ν ΤΟΤ 17α γ κ ο ς μ ιο τ

43

οί ρεφορμιστές βλων τώ ν αποχρώσεων άρχισαν έναν φοβερό ώς πρός τήν έκταση καί τίς μέθοδές του άγώνα ένάντια στήν επίδραση τώ ν ιδεών της Ό χτω β ρ ια ν ή ς Έ π ανάστασης στό δυτικοευρωπαϊκό προλεταριάτο. Ιδεο λ ο γικό ς έμπνευστής τη ς έπωνείδιστης αυτής άντισοβιετικής καί άντικομμουνιστικής έκστρατείας ήταν δ κυριότερος θεωρητικός τοϋ κεντρισμοϋ Κάρλ Καούτσκι. Τόν Αύγουστο τοϋ 1918 έβγαλε ενα βιβλίο, μέ τό όποιο διέστρεψε τή μαρξιστική διδασκαλία γ ιά τή διχτατορία τοϋ προλεταριάτου καί συκοφαντοϋσε τή σοσιαλιστική έπανάσταση στή Ρ ω σ ία, παρουσιάζοντας τή Σοβιετική έξουσία σάν πη γή μεγαλύτερων άκόμα δεινών καί βασάνων άπό εκείνα πού έφεραν δ καπιταλισμός καί ό πόλεμος. Τ ό πραγματικό νόημα τών θεωρητικών συλλογισμών τοΰ Καούτσκι συνίστατο στό ότι ήθελε νά τρομάξει τούς έργάτες μέ τήν έπανάσταση, νά παραλύσει τή θέλησή τους γ ιά πάλη, νά συσκοτίσει τή συνείδησή τους, νά- τούς κάνει νά πιστέψουν τίς ρεφορμιστικές αύταπάτες γ ιά τή δυνατότητα της ειρηνικής μετεξέλιξης τοΰ καπιταλισμού σέ σοσιαλισμό. 'Ο Κ αούτσκι κάλυπτε τήν άποστασία του άπό τήν προλεταριακή έπανάσταση μέ την άναγνώριση στά λόγια της όρθότητας τοΰ μαρξισμοΰ. Τήν επίθεση κατά της παγκόσμιας έπανάστασης πού είχε άρχίσει ήδη στή Ρ ω σ ία την έκανε κάτω άπό τή σημαία τής υπεράσπισης τοΰ όρθόδοξου μαρξισμοΰ άπό τήν ίδεαλιστική τάχα διαστρέβλωσή του, άπό τούς μπολσεβίκους. Μέ διάφορες σοφιστίες ό Κ αούτσκι έβγαλε άπό τό μαρξισμό τήν έπαναστατική ψυχή του, άπέκρουσε τά έπαναστατικά μέτρα πάλης, τήν άνάγκη τής ιδεο­ λογικής καί πολιτικής προετοιμασίας τής προλεταριακής έπανά­ στασης, τη ς διαπαιδαγώ γησης τών μαζών πρός αυτήν άκριβώς τήν κατεύθυνση. Ο ί όππορτουνιστικές άντιλήψεις τών κεντριστών, οί άπόψεις τοΰ άρχηγοΰ τους Καούτσκι άποτελοΰσαν μεγάλο κίνδυνο γ ιά τήν άνάπτυξη τοΰ παγκόσμιου έπαναστατικοΰ κινήματος. Ό Λένιν θεωροΰσε τήν ίδεολογικο-θεωρητική συντριβή τοϋ καουτσκισμοΰ έξαιρετικ ά σπουδαία γιά τίς τϋχες τη Πολύ μεγάλη έντύπωση στούς άντιπροσώπους τοΰ συνεδρίου προξένησαν οί σοβιετικοί άνθρωποι, πού μάχονταν ήρωϊκά στήν πρω τοπορεία τής παγκόσμιας έπανάστασης. «Είδαμε π ώ ς οί κομσομόλοι πήγαιναν στό μέτω πο νά υπερασπίσουν τή νεαρή 1 Σ τό Ιδιο, σελ. 537. 1 Γράμματα στό Β. I. Λένιν άπό τό έξωτερικό. Μόσχα, 1966, σελ. 233.

97

Σοβιετική Δ ημοκρατία. Τούς ένέπνεε ό Λένιν καί ό ηρωισμός τους ένέπνεε τόν Λένιν — έλεγε άργότερα ό έπιφανής παράγοντας τοϋ Ά γ γ λ ικ ο ϋ έργατικοΰ κινήματος Ο ΰίλιαμ Γκάλαχερ. — "Ολοι έμεϊς οί άντιπρόσωποι τοΰ Δευτέρου συνεδρίου της Κ ομμουνι­ στικής Διεθνοϋς, νιώθαμε, ξέραμε δτι καμμιά δυσκολία, κανένα μαρτύριο δέν μπορεί νά λιγήσει τό έπαναστατικό θάρρος τών σοβιετικών άνθρώπων, νέων καί ηλικιωμένων, είτε φοροϋσαν τή στρατιω τική στολή είτε δχι. Αύτό πού έμεϊς είδαμε μέ τά μ ά ­ τια μας στή Μ όσχα, άσκησε σέ μας τούς Αντιπροσώπους μεγάλη επίδραση. Έ νισχύθηκε ή άποφασιστικότητά μας νά δράσουμε, νά είμαστε σταθεροί, νά ξεπερνάμε τίς δυσκολίες»1. Σ τ ίς 7 Αύγούστου 1920 τό Δεύτερο συνέδριο τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς τέλειωσε τίς έργασίες του. Τήν ίδια μέρα άπό αντιπρο­ σώπους 20 τμημάτω ν τής Κ ομμουνιστικής Διεθνοϋς συγκροτήθηκε ή Ε Ε Κ Δ . "Ενα μικρό γραφείο (προεδρείο) τή ς Ε Ε Κ Δ , πού έπρεπε νά διεξάγει τήν καθημερινή τρέχουσα δουλιά καί νά έτοιμάζει τά ύλικά γ ιά τίς 'Ο λομέλειες τή ς Ε Ε Κ Δ , άποτελέστηκε άπό πέντε άτομ α: Γ. Ζινόβιεφ (πρόεδρος), Ν. Μ πουχάριν (άναπληρωτής τοϋ προέδρου), Μ. Κ ομπέτσκυ (γραμματέας), Ε . Μάγιερ καί Α . Ρουντνιάνσκυ. Λ ίγο μετά τό συνέδριο τής Κομμουνιστικής Διεθνοϋς συνήλθε στό Μ πακοϋ τό πρώ το Συνέδριο τώ ν λαών τή ς ’Ανατολής. Στό Συνέδριο αύτό πήραν μέρος περίπου δυό χιλιάδες άντιπρόσωποι πού είχαν έρθει άπό τίς Σ οβιετικές Δημοκρατίες τής Κεντρικής ’Ασίας, άπό τή ’Ινδία, τήν Κίνα, τό ’Αφγανιστάν, τήν Τουρκία, τό ’Ιράν καί άπ< άλλες χώρες τής ’Ανατολής, καθώς καί προσκαλεσμένοι άπό χώρες τής Εύρώ πης καί τής ’Α μερικής. Τό συνέδριο ψήφισε μιά σειρά ντοκουμέντα, σύμφωνα μέ τό πνεΰμα τοΰ Δ ευ­ τέρου Συνεδρίου τή ς Κομμουνιστικής Διεθνοϋς καί έρριξε τό μαχητικό σύνθημα: «Προλετάριοι δλων- τών χωρών καί καταπιεζόμενοι λαοί δλου τοΰ κόσμου, ένω θεΐτε!». 'Υ πογραμμίζοντας τή μεγάλη σπουδαιότητα τώ ν άποφάσεων αύτοΰ τοΰ συνεδρίου, δ Λένιν έλεγε: « "Ο ,τι έκαναν τό Συνέδριο τώ ν κομμουνιστών στή Μ όσχα καί τό Συνέδριο τών κομμου­ νιστών άντιπροσώπων τώ ν λαών τής ’Ανατολής στό Μπακοϋ, δέν είναι δυνατό νά τό μετρήσει κανείς άμέσως, δέν μπορεί νά τό υπολογίσει άμεσα, είναι δμως μιά τέτοια κατάχτηση, πού ση­ μαίνει περισσότερα άπό στρατιωτικές νίκες, γ ια τί μάς δείχνει δτι ή πείρα τών μπολσεβίκων, ή δράση τους, τό πρόγραμμά τους, ή έκκλησή τους γ ιά έπαναστατική πάλη ένάντια στούς 1 Γιά τό Λένιν. ’Αναμνήσεις σύγχρονών του τοϋ έζωτερικοϋ. Μόσχα, 1966, σελ. 337.

98

καπιταλιστές καί τούς ιμπεριαλιστές άπόσπασαν τήν άναγνώριση δλου τοϋ κό σ μ ο υ ...» 1 Ή κοσμοιστορική σημασία τοΰ Δευτέρου Συνεδρίου της Κ ομ­ μουνιστικής Διεθνοϋς συνίσταται στό δτι επεξεργάστηκε τήν π ο ­ λιτική γραμμή τοΰ παγκόσμιου κομμουνιστικοϋ κινήματος, μέ στόχο τήν πάλη ένάντια στόν ιμπεριαλισμό. Έ δ ο σ ε οδηγίες γιά τήν αποκατάσταση σταθερής συμμαχίας τοΰ έπαναστατικοϋ προ­ λεταριάτου μέ τήν έργαζόμενη άγροτιά καί τό έθνικοαπελευθερωτικό κίνημα τών καταπιεζομένω ν λαών, έφραξε τήν είσοδο τώ ν όππορτουνιστών στίς γραμμές της Κομμουνιστικής Διεθνοϋς, χάραξε τό δρόμο γιά τή διόρθωση τώ ν άριστερίστικων λαθών στό κομμουνιστικό κίνημα, έθεσε τό καθήκον της ιδεολογικής καί όργανωτικής έδραίωσης τώ ν κομμουνιστικών κομμάτων, τό καθήκον τής ένίσχυσης τώ ν δεσμών τους μέ τίς μάζες. Μέ τήν ψήφιση τώ ν «21 δρων» καί τοΰ Κ αταστατικοΰ τό Δεύτερο Συνέ­ δριο όλοκλήρωσε τήν όργανωτική διαμόρφωση της Κ ομμουνιστι­ κής Διεθνοϋς σ’ενα ένιαΐο παγκόσμιο κόμμα τοΰ έπαναστατικοϋ προλεταριάτου, καθιέρωσε σταθερές άρχές διεθνοϋς προλεταρια­ κής πειθαρχίας. «Ε ίμα στε υπερήφανοι — υπογράμμιζε ό Λένιν στό γράμμα του πρός τούς αύστριακούς κομμουνιστές — πού τά μεγάλα ζητή ματα της πάλης τώ ν έργατών γ ιά τήν άπελευθέρωσή τους τά λύνουμε ύποτασσόμενοι στή διεθνή πειθαρχία τοΰ έπαναστατικοϋ προλεταριάτου, ύπολογίζοντας τήν πείρα τώ ν έργα­ τώ ν τών διάφορων χωρών, παίρνοντας ύπόψη τίς γνώσεις τους, τή θέλησή τους, πραγματοποιώ ντας έτσι στήν πράξη (καί δχι στά λόγια όπω ς οΐ Ρένερ, οί Φ ρίτς Ά ν τλ ε ρ καί οί ‘'Ο ττο Μπάουερ) τήν ένότητα της ταξικής πάλης τώ ν έργατών γ ιά τόν κομμουνισμό σέ δλο τόν κόσμο»2. Σημειώνοντας τίς έπιτυχίες πού εϊχε τό παγκόσμιο κομμουνι­ στικό κίνημα άπό τή στιγμή της Ιδρυσης της Κομμουνιστικής Διεθνοϋς τό 1919, ό Λένιν έγραφε δτι στό Δεύτερο Συνέδριο συσπειρώθηκαν βχι μόνο οΐ πρω τοπόροι προάγγελοι της προλε­ ταριακής έπανάστασης, άλλά καί άντιπρόσωποι γερώ ν Οργανώ­ σεων, συνδεμένων μέ τίς μάζες τοΰ προλεταριάτου. Ά ν τό Π ρώτο (Ιδρ υ τικ ό ) Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνοϋς έθεσε τή βάση της ιδεολογικής καί όργανωτικής συσπείρωσης τοΰ διεθνοϋς. πρ ο­ λεταριάτου κάτω άπό τή σημαία τοΰ κομμουνισμού, τό Δεύτερο Συνέδριο έκανε τό έπόμενο βήμα πρός τά έμ πρ ό ς: έπεξεργάστηκε με­ λετημένα καί διατύπωσε σ τίς άποφάσεις του τά βασικά ζητήματα της θεωρίας καί τή ς ταχτικής τοΰ διεθνοϋς κομμουνιστικοϋ κινήματος. 1 Β. I. Λένιν. Ά π α ν τ α . Τόμ. 41, σελ. 357 2 Β. I. Λ έ ν ι ν , Ά π α ν τ α , τόμ. 41ος, σελ. 272— 273.

7*

99

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΔΕΎΤΕΡΟ

Η ΠΑΛΗ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ Π Α ΤΙΣ ΜΑΖΕΣ, Π Α ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, Π Α ΤΗΝ ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤ. 1921-1923

Τ Α Κ Α Θ Η Κ Ο Ν Τ Α ΤΩ Ν Κ Ο Μ Μ Ο Υ Ν ΙΣΤΙΚ Ω Ν ΚΟΜΜΑΤΩΝ Σ Τ Ι Σ Ν Ε Ε Σ Σ Υ Ν Θ Η Κ Ε Σ

Ή περίοδος ανάμεσα στό II καί τό III συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνοϋς χαρακτηριζόταν άπό σοβαρές άλλαγές στή διεθνή κατάσταση καί στό παγκόσμιο έ π α ­ ναστατικό κίνημα. Σ τ ά τέλη τοΰ 1920 έλειξε ή ξένη στρατιωτική έπέμβαση καί ό .μφύλιος πόλεμος στή Σοβιετική Ρω σία. Ό Σ ο­ βιετικός λαός, 3 χθοδηγούμενος άπό τό μπολσεβίκικο κόμμα καί μέ τή βοήθεια -.ου διεθνοϋς προλεταριάτου, υπεράσπισε τίς κ α ­ ταχτήσ εις τής Μεγάλης Ό χτω β ρ ια ν ή ς Σοσιαλιστικής Έ π α ν ά ­ στασης, τή Σοβιετική έξουσία καί τήν άνεξαρτησία τής χώρας του. 'Η προσπάθεια τοΰ διεθνοϋς Ιμπεριαλισμού νά πνίξει μέ τή βία τήν πρώ τη στόν κόσμο σοσιαλιστική έπανάσταση χρεωκόπησε. 'I I νίκη τοϋ νεαροΰ σοσιαλιστικού κράτους ένάντια στούς έπιδρομεΐς καί τήν ντόπια άντεπανάσταση έδειξε τό άκατανίκητο τοΰ καινούργιου καθεστώτος, τό άναπόφευχτο τής πορείας κ α τα ­ στροφής τοΰ καπιταλισμοϋ, πού άρχισε, σήμανε τήν έδραίωση τοΰ προμαχώνα τής παγκόσμιας σοσιαλιστικής έπανάστασης, τοϋ έπαναστατικοΰ φάρου γιά τίς άγωνιζόμενες λαϊκές μάζες στίς χώρες τοΰ κεφαλαίου καί τίς άποικίες. Ό λ ο έν α καί πιό δραστήριος παράγοντας τής διεθνοϋς πολιτικής καί τής έπαναστατικής έπίθεσης ένάντια στόν ιμπεριαλισμό γινό­ ταν τό άναπτυσσόμενο έθνικοαπελευθερωτικό κίνημα τών καταπιεζόμενων λαών τών άποικιών καί τών μισοαποικιών. Τό 1921, σάν άποτέλεσμα τής νίκης τής άντιϊμπεριαλιστικής, άντιφεουδαρχικής λαϊκής έπανάστασης, ή Μ ογγολία άποσπάστηκε άπό τό ΣΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ κ ίν η μ α

100

άποικιοκρατικό σύστημα τοϋ ίμπεριαλισμοΰ καί άπόχτησε τή δυνατότητα νά άναπτυχθεϊ σάν ελεύθερη, άνεξάρτητη δημοκρα­ τική χώρα. Ε π ικ εφ α λ ή ς τή ς έπανάστασης ήταν τό Μ ογγολικό Λαϊκό Κόμμα, πού ιδρύθηκε τήν Ιη τοϋ Μ άρτη τοϋ 1921. Τόν ίδιο καιρό σ τίς καπιταλιστικές χώρες άρχισε αισθητή πτώ ση τή ς έπαναστατικής πά λ η ^ Ή άστική τάξη μέ τήν υπο­ στήριξη τή ς δεξιάς σοσιαλδημοκρατίας κατόρθωσε νά νικήσει τό προλεταριάτο στίς έπαναστατικές μάχες, πού άναπτύχθηκαν στό δεύτερο έξάμηνο τοΰ 1920 καί στίς άρχές τοΰ 1921. Τέλειωσε μέ άποτυχία ή έξόρμηση τώ ν έργατών στή Βόρεια ’Ιταλία, πού ξεσηκώθηκαν τό Σεπτέμβρη τοϋ 1920 γ ιά τήν κατάληψη τών έργοστασίων. Τ ό Δεκέμβρη ή άστική τάξη κατέπνιξε τή γενική ά περγία τώ ν προλεταρίων της Τσεχοσλοβακίας. Τό Μάρτη τοΰ 1921 ή γερμανική άντίδραση προκάλεσε καί μετά έπνιξε στό α ίμ α τίς έπαναστατικές έκδηλώσεις τώ ν πρω τοπόρων έργατών της Κ εντρικής Γερμανίας. 'Η άστική τάξη στίς περισσότερες χώ ρες τοΰ κεφαλαίου π έ ­ ρασε στην έπίθεση κατά τοΰ προλεταριάτου. 'Η έργατική τάξη ήταν άναγκασμένη νά διεξάγει δύσκολες άμυντικές μάχες, πού ε πί πλέον ξετυλίγονταν σέ συνθήκες οικονομικής κρίσης, ή όποία είχε άγκαλιάσει τίς καπιταλιστικές χώρες τό 1920— 1921. Ε κ α ­ τομμύρια έργάτες πετά χτηκαν άπό τά έργοστάσια καί τ ίς φ άμπ ρ ι­ κες, οί μισθοί καί τά ήμερομίσθ-ια τών έργαζομένων μειώνονταν. Πολλές πολιτικές καί οίκονομικές κα ταχτήσεις τώ ν έργαζομένων, πού τίς κέρδισαν μετά τό τέλος τοΰ παγκόσμιου πολέμου, άπειλοΰνταν τώ ρα καί σέ μερικές μάλιστα χώ ρες καταργήθηκαν. Ή έπίθεση τοΰ κεφαλαίου ένάντια στό βιωτικό έπίπεδο τών έργαζομένων συνοδεύονταν άπό τήν αύξηση τη ς πολιτικής άντίδρασης. Κ ατά τώ ν έργατών χρησιμοποιοΰνταν 6λο καί πιό συχνά διάφορες τρομοκρατικές καί άπεργοσπαστικές όργανώσεις, μαζί καί ένοπλες φασιστικές συμμορίες. Σ τ ίς περισσότερες π ε ρ ιπ τώ ­ σεις οί άπεργίες τώ ν έργατών καί οί άλλες έκδηλώσεις τους τέλειωναν μέ ήττα. 'Η εύρωπαϊκή καί ή άμερικανική άστική τάξη συνδύαζε έ π ιδέξια τήν πολιτική της άμεσης έπίθεσης καί της τρομοκρατίας μέ τήν πολιτική τώ ν έλιγμώ ν, τώ ν μερικών παραχωρήσεων. Σ τή ρ ιγμ ά τους ήταν οί ρεφορμιστές άρχηγοί, πού διατήρησαν την επιρροή τους στήν πλειοψηφία τη ς έργατικής τάξης. Σ τ ά χρόνια της έπαναστατικής άνόδου αύξήθηκε άπότομα ή πολιτική δραστηριότητα τών έκατομμυρίων τώ ν έργαζομένων στίς κ α π ιτα ­ λιστικές χώρες. 'Ω στόσο ή δύναμη καί ή πείρ α της άστικής τάξης, ή Ιδεολογική καί Οργανωτική έπιρροή τώ ν σοσιαλρεφορμιστικών κομμάτων, ή άνεπαρκής πολιτική ωριμότητα τώ ν μαζών 101

καί ol βαθιά ριζωμένες στή συνείδηση τώ ν έργαζομένων προκα­ ταλήψεις καί αυταπάτες, ή άφελής πίστη δτι τά συμφέροντα τους μποροΰν νά τά ικανοποιήσουν πλήρως σ τίς συνθήκες της άστικής δημοκρατίας, καθώς καί ή άδυναμία καί άπειρία τώ ν νεαρών κομμουνιστικών κομμάτων, άποτέλεσαν τήν αίτία πού σημαντικό μέρος τών έργατών καί τών άλλων στρωμάτω ν τώ ν έργαζομένων δέν μπόρεσε νά πάρει τόν έπαναστατικό δρόμο καί άκολούθησε τούς ρεφορμιστές. Τ ά σοσιαλδημοκρατικά καί σοσιαλιστικά κόμ ματα άριθμοΰσαν τό 1921 περίπου 8 έκατομμύρια μέλη καί ή Διεθνής 'Ο μοσπονδία τών συνδικάτων (Διεθνής τοΰ Ά μσ τερνταμ) πού καθοδηγούνταν άπό τούς ρεφορμιστές άριθμοΰσε περίπου 22 έκατομμύρια ά τομ α 1. 01 δεξιοί άρχηγοί της σοσιαλδημοκρατίας καί οΐ ή γέτες τών ρεφορμιστικών συνδικάτων κήρυσσαν αύτή τήν περίοδο άνοιχτά καί δραστήρια τήν «ταξική ειρήνη» καί τήν «μετεξέλιξη τοΰ καπιταλισμοΰ σέ σοσιαλισμό», προπαγάνδιζαν π λ ατιά τά σχέδιά τους της λεγόμενης «κοινωνικοποίησης» της οικονομίας. Δήλωναν δτι μετά τό τέλος τοΰ παγκόσμιου πολέμου μπροστά στό πρ ο ­ λεταριάτο άνοιξε ό δρόμος πρός τό σοσιαλισμό χω ρ ίς έπανάσταση, μέσω της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας καί γ ιά τό λόγο αύτό τό καθήκον τώ ν σοσιαλιστικών κομμάτων συνίσταται στό νά πραγματοποιήσουν τό πρόγραμμά τους βγαίνοντας νικητές στίς κοινοβουλευτικές έκλογές. « ... Ή δύναμή μας πρέπει νά στραφεί πρίν ά π ’δλα στίς κάλπες. Τ ό ψηφοδέλτιο είναι ισχυρότερο άπό τά βλήματα καί πρ έπ ει στό τέλος νά νικήσει»2, βεβαίωνε ό Τ ζ. Τ όμας, Ινας άπό τούς ήγέτες της Διεθνοϋς τοΰ *Άμστερνταμ. ’Εκμεταλλευόμενοι δη μ αγω γικά τίς δημοκρατικές διαθέσεις τών έργαζομένων, οί ρεφορμιστές παρουσίαζαν τίς καταχτήσεις πού κερδίθηκαν στό προτσές της ταξικής πάλης γ ιά δικές τους έ π ιτυχίες, βεβαιώνοντας δτι άνοίγουν τό δρόμο πρός τό «δημοκρα­ τικό σοσιαλισμό» καί έκαναν δ ,τι μποροΰσαν γ ιά νά μή τρ αβ η­ χτούν οι μάζες σέ δραστήριες έπαναστατικές έκδηλώσεις. Σ έ σ τ ιγ ­ μές της πιό όξυμένης ταξικής πάλης ol δεξιοί σοσιαλδημοκράτες άναλάβαιναν συχνά νά παίζουν τό ρόλο τώ ν στραγγαλιστών καί τώ ν δημίων τη ς έπανάστασης. *Έκαναν λυσσασμένο άγώ να ένάντια στούς κομμουνιστές, προσπαθούσαν νά τούς άπομονώσουν άπό τό λαό, νά έξαλείψουν τήν έπιρροή τώ ν κομμουνιστικών κομμάτων στήν έργατική τάξη . Γ ιά τόν ίδιο σκοπό ol ρεφορμιστές άπ έκλειαν τούς κομμουνιστές άπό τά συνδικάτα, διέγραφαν άπό τίς 1 Jahrbuch fUr W irtschaft, Politik und Arbeiterbewegung 1923—24, H am ­ burg, σελ. 51. « Ε π ετη ρ ίδ α τή ς Κομμουνιστικής Διεθνοϋς» II.-Μ ., 1923, σελ. 54— 55, 82— 83. 2 «Τό διεθνές έργατικό κίνημα», 1921, No 2, σελ. 7.

102

συνδικαλιστικές ένώσεις τά κλαδικά συνδικάτα, στά όποια οί κομμουνιστές είχαν μεγάλη έπιρροή. Τ ή διασπαστική πολιτική τώ ν ρεφορμιστών τή βοηθούσαν καί τά λάθη, τώ ν «άριστερών» κομμουνιστών στή Γερμανία, τήν Τ σ ε ­ χοσλοβακία καί σέ μερικές άλλες χώρες, πού προπαγάνδιζαν τήν έξοδο τώ ν έπαναστατών έργατών άπό τά ρεφορμιστικά συνδικάτα καί τή δημιουργία αύτοτελών συνδικαλιστικών όργανώσεων. Ο ί δήθεν ριζοσπαστικές αύτές έκδηλώσεις διευκόλυναν στήν πράξη τούς ρεφορμιστές νά πραγματοποιήσουν τή διάσπαση τώ ν συνδικά­ των. Ο ί διωγμένοι άπό τά συνδικάτα ήταν άναγκασμένοι νά δημιουργοϋν δικά τους συνδικάτα, τά όποια άν καί άκολουθοϋσαν έπα­ ναστατική γραμμή, ή ταν δμως άπομονωμένα άπό τίς πλατειές μάζες τώ ν έργατώ ν, πού είχαν παραμείνει στά ρεφορμιστικά συνδικάτα. Ε π ιζ ή μ ια πολιτική στό διεθνές έργατικό κίνημα έφάρμοζαν οί ηγέτες τώ ν κεντριστικώ ν κομμάτων. Α ύτοί προσπαθούσαν νά φρά­ ξουν τό δρόμο πρός τούς κομμουνιστές γ ιά τού; έργάτες έκείνους, πού εϊχαν γυρίσει τίς πλάτες στούς δεξιούς σοσιαλδημοκράτες καί άρχιζαν νά καταλαβαίνουν τήν άνάγκη τής έπαναστατικής δράσης. Οί κεντριστές άρχηγοί, άναγνωρίζοντας στά λόγια τήν όρθότητα κα ί τή σπουδαιότητα τώ ν έπαναστατικών μετασχηματισμώ ν καί μάλιστα τής έγκαθίδρυσης τής διχτατορίας τοϋ προλεταριάτου, στήν ουσία βοηθούσαν τούς δεξιούς σοσιαλδημοκράτες νά εύνουχίσουν τό έργατικό κίνημα. “Έκαναν κριτική στή II Διεθνή καί τή χαρακτήριζαν ρεφορμιστική όργάνωση, στήν πράξη δμως έφάρμο­ ζαν τήν ίδ ια όππορτουνιστική, διασπαστική πολιτική. "Ολα αύτά κατέληγαν στό δτι στά κεντριστικά κόμ ματα γινόταν όλοένα καί μεγαλύτερη ή διάσταση άνάμεσα στά άπλά μέλη, πού τραβοϋσαν άριστερά κα ί στούς ήγέτες πού τραβούσαν δεξιά. Τό Φλεβάρη τοΰ 1921 στή Βιένη τά κεντριστικά κόμματα ίδρυσαν μιά διεθνή έργατική ένωση τώ ν σοσιαλιστικών κομμάτων, τή λεγόμενη 2 ' / 2 Διεθνή. Μέ τή βοήθεια τής έπαναστατικής φρα­ σεολογίας, μέ τά δημ αγω γικά συνθήματα γ ιά συσπείρωση, πού τά έπαναλάβαιναν συνεχώς, οί κεντριστές χρησιμοποίησαν τή 2 1/ 2 Διεθνή σάν άντίβαρο τής αύξανόμενης έπιρροής τών κομμουνι­ στών σ τίς μάζες. «Ο ί κύριοι τή ς 2 ‘/ 2 Διεθνοϋς, θέλοντας νά λέγονται έπαναστάτες, — έγραφε ό Β . I. Λένιν, — άποδείχνονται στήν πράξη σέ κάθε σοβαρή κατάσταση άντεπαναστάτες, γ ια τί φοβοϋνται τή βίαιη καταστροφή τοϋ παλιοϋ κρατικοϋ μηχανισμοΰ, δέν πιστεύουν στή δύναμη τής έργατικής τά ξη ς» 1. *Η διάσπαση στή διεθνή έργατική τάξη , πού τήν προκάλεσε 1 Β. I. Λ έ ν ι ν . "Απαντα, τδμ. 44ος, σελ.-105— 106. 103

η προδοσία τής ήγεσίας τή ς σοσιαλδημοκρατίας, τό σαμποτάζ άπό τούς ρεφορμιστές ήγέτες τής ταξικής πάλης έξασΟένισαν τίς δυνάμεις τοϋ προλεταριάτου καί βοήθησαν τήν άστική τάξη στήν έπίθεσή τη ς ένάντια στήν έργατική τάξη. 'Η άστική τάξη πέτυχε προσωρινή ή ττα τής έργατικής τάξη ς στίς κα πιταλισ τικές χώρες καί φρέναρε τήν πορεία τοΰ παγκόσμιου έπαναστατικοϋ προτσές, μά δέν ήταν σέ θέση νά τό σταματήσει. Συντελοΰνταν τό παραπέρα βάθαιμα τή ς γενικής κρίσης τοΰ καπιταλισμοΰ. Παρά τήν δμ πω τη πού σημείωσε τό έπαναστατικό κϋμα, πού προκλήθηκε άπό τήν ή ττα τοΰ προλεταριάτου, ή κατάσταση έξακολουθοΰσε νά παραμένει άντικειμενικά έπαναστατική καί ή άφθονία τή ς «εύφλεκτης ύλης», πού συσσωρεύτηκε σ τίς κ α π ι­ ταλιστικές χώρες καί τίς αποικίες, δημιουργοΰσε τή δυνατότητα νέας έπαναστατικής έκρηξης. Στήν περίοδο αύτή, παρά τό δυσκόλεμ,α Η ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΝΕΩΝ - 1 X _ " r r~ " κ ο μ μ ο τ ν ις τ ικ ώ ν τω ν